Excel 2007 PL.

Nieoficjalny podrcznik
Autor: Matthew MacDonald
Tumaczenie: Daniel Kaczmarek
ISBN: 978-83-246-1025-9
Tytu oryginau: Excel 2007: The Missing Manual
Format: B5, stron: 872

Kompletny podrcznik dla uytkownikw Excela

odpowiedzi na wszystkie pytania w jednym miejscu
Chcesz dowiedzie si, do czego su setki podstawowych i zaawansowanych
funkcji Excela?
Chcesz pozna przydatne sztuczki znacznie przyspieszajce prac?
Chcesz nauczy si wykonywa zoone operacje na danych?
Excel od wielu lat wyznacza standardy w dziedzinie arkuszy kalkulacyjnych i jest
zdecydowanie najpopularniejszym produktem tego typu. Tak te jest w przypadku
najnowszej wersji, Excel 2007, ktra udostpnia przebudowany i wygodniejszy interfejs,
efektywniejsze wykresy czy nowe narzdzia do zarzdzania danymi. Jednak pomimo
wielu wyda program ten nie doczeka si kompletnego podrcznika uytkownika, ktry
opisywaby zarwno jego podstawowe, jak i zaawansowane funkcje oraz umoliwia
wykorzystanie peni jego moliwoci.
Excel 2007. Nieoficjalny podrcznik ma wypenia luk w obszarze wszechstronnych
omwie tego popularnego programu. Dziki tej ksice krok po kroku poznasz
zmieniony interfejs i nowe funkcje Excela 2007, a take zaczniesz sprawnie porusza
si w tej aplikacji. Dowiesz si, jak efektywnie zarzdza informacjami, formatowa
komrki czy wykonywa obliczenia o rnym poziomie zoonoci. Zobaczysz, jak
tworzy atrakcyjne i przejrzyste wykresy oraz stosowa zaawansowane techniki analizy
danych. Nauczysz si take wielu praktycznych sztuczek, ktre w znacznym stopniu
przyspieszaj wykonywanie operacji w Excelu 2007.

Przegld interfejsu Excela 2007

Zarzdzanie danymi, arkuszami i skoroszytami
Formatowanie komrek
Wykonywanie oblicze matematycznych i finansowych
Manipulowanie datami, czasem i tekstem
Tworzenie i poprawianie zoonych formu
Zaawansowana obsuga i analiza danych
Tworzenie szablonw i korzystanie z nich
Generowanie efektownych wykresw
Wsppraca z bazami danych i innymi programami
Programowanie w Excelu
Poznaj moliwoci Excela 2007
i wygodnie zarzdzaj informacjami zarwno w biurze, jak i w domu.

Spis treci
Jak korzysta z tej ksiki ......................................................... XII
Rozdzia 1. Zaczynamy! ...............................................................2
Wprowadzenie do analizy danych w programie Excel................................................................................ 2
Tajemnice okna programu Excel ........................................................................................................................ 3
Wprowadzanie danych .......................................................................................................................................... 4
Formatowanie liczb ................................................................................................................................................ 6
Formatowanie komrek .......................................................................................................................................10
Zaznaczanie danych .............................................................................................................................................14
Kopiowanie, wycinanie i wklejanie komrek ...............................................................................................16
Kopiowanie przy uyciu Schowka pakietu Ofce ......................................................................................18
Wstawianie i usuwanie komrek ......................................................................................................................20
Wyszukiwanie i zamiana ....................................................................................................................................22
Wyszukiwanie i zamiana formatowania.........................................................................................................24

Rozdzia 2. Tworzenie formu .....................................................26

Podstawy formu....................................................................................................................................................26
Tworzenie formu..................................................................................................................................................28
Edytowanie formu ...............................................................................................................................................30
Nazwy komrek i zakresw ...............................................................................................................................32
Deniowanie i wywietlanie staych ..............................................................................................................34
Tworzenie formu wykorzystujcych nazwy................................................................................................36
Sprawdzanie poprawnoci dziaania formu.................................................................................................38
ledzenie poprzednikw i zalenoci .............................................................................................................40

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji ..........................................42

Korzystanie z kreatora funkcji ..........................................................................................................................42
Zaokrglanie liczb .................................................................................................................................................44
Wyznaczanie n-tej najwikszej wartoci .......................................................................................................46
Tworzenie formu warunkowych......................................................................................................................48
Obliczanie sumy warunkowej ............................................................................................................................50
Obliczanie iloczynw i pierwiastkw kwadratowych ...............................................................................52
Wyszukiwanie informacji...................................................................................................................................54
Wyznaczanie pooenia danej wartoci..........................................................................................................56
VI

Obliczanie czasu ....................................................................................................................................................58

Obliczanie dat.........................................................................................................................................................60

Rozdzia 4. Uywanie funkcji finansowych ....................................62

Obliczanie przyszej wartoci inwestycji ......................................................................................................62
Obliczanie biecej wartoci inwestycji ........................................................................................................64
Obliczanie wysokoci raty spaty poyczki ..................................................................................................66
Obliczanie kapitau oraz wysokoci odsetek ................................................................................................68
Obliczanie wysokoci stopy procentowej.......................................................................................................70
Obliczanie wewntrznej stopy zwrotu............................................................................................................72
Obliczanie amortyzacji metod liniow .........................................................................................................74
Obliczanie amortyzacji metod degresywn ................................................................................................76
Obliczanie amortyzacji metod podwjnego spadku ...............................................................................78
Obliczanie amortyzacji metod sumy liczb rocznych ...............................................................................80

Rozdzia 5. Uywanie funkcji i narzdzi statystycznych ..................82

Obliczanie wartoci redniej ..............................................................................................................................82
Obliczanie mediany i dominanty .....................................................................................................................84
Obliczanie pozycji wartoci na licie ..............................................................................................................86
Obliczanie rozkadu czstoci wystpowania ..............................................................................................88
Obliczanie wariancji i odchylenia standardowego ......................................................................................90
Obliczanie wspczynnika korelacji ................................................................................................................92
Instalowanie dodatkw programu Excel ........................................................................................................94
Obliczanie redniej ruchomej ............................................................................................................................96
Porwnywanie wariancji .....................................................................................................................................98
Zastosowanie dodatku Data Analysis ToolPak
do wyznaczania rangi porzdkowej i percentyli ....................................................................................... 100
Obliczanie statystyk opisowych .................................................................................................................... 102

Rozdzia 6. Organizowanie danych w arkuszu..............................104

Wprowadzanie danych za pomoc formularza.......................................................................................... 104
Filtrowanie duplikatw..................................................................................................................................... 106
Proste sortowanie i ltrowanie danych........................................................................................................ 108
Sortowanie wedug zoonych kryteriw ....................................................................................................110

VII

Sortowanie wedug koloru komrki, koloru czcionki lub ikony komrki...........................................112

Tworzenie ltrw zoonych ...........................................................................................................................114
Deniowanie kryteriw wyszukiwania rekordw ....................................................................................116
Filtrowanie przy uyciu wielu kryteriw ....................................................................................................118
Tworzenie sum czciowych .......................................................................................................................... 120
Zliczanie ltrowanych rekordw ................................................................................................................... 122
Tworzenie tabel danych ................................................................................................................................... 124
Modykacja stylw tabeli ............................................................................................................................... 126

Rozdzia 7. Korzystanie z tabel przestawnych ............................. 128

Tworzenie tabel przestawnych....................................................................................................................... 128
Modykowanie danych i ukadu tabeli przestawnej ............................................................................... 132
Obliczanie sum czciowych i kocowych ................................................................................................ 134
Tworzenie pl obliczeniowych ....................................................................................................................... 136
Ukrywanie wierszy lub kolumn tabeli przestawnej ................................................................................ 138
Sortowanie tabeli przestawnej........................................................................................................................ 139
Pobieranie danych z tabeli przestawnej....................................................................................................... 140

Rozdzia 8. Wykresy ............................................................... 142

Tworzenie wykresw ........................................................................................................................................ 142
Formatowanie wykresw ................................................................................................................................. 144
Zmiana typu wykresu ....................................................................................................................................... 148
Dodawanie linii trendu ..................................................................................................................................... 150
Dodawanie i usuwanie serii danych z wykresu ........................................................................................ 152
Dodawanie supka bdw .............................................................................................................................. 154
Tworzenie histogramw................................................................................................................................... 156
Filtrowanie danych na wykresie .................................................................................................................... 158
Tworzenie wykresw przestawnych .............................................................................................................160
Tworzenie wykresw zoonych ....................................................................................................................162

Rozdzia 9. Korzystanie z danych zewntrznych .......................... 164

Wklejanie hipercza do dokumentu edytora Word ................................................................................164
Osadzanie arkusza ..............................................................................................................................................166
Wstawianie hipercza do arkusza.................................................................................................................168

VIII

Pobieranie danych ze strony sieci Web ....................................................................................................... 170

Importowanie danych z pliku tekstowego................................................................................................... 172
Importowanie danych z bazy Access ........................................................................................................... 176
Kwerenda bazy danych Access ...................................................................................................................... 178

Rozdzia 10. Przydatne narzdzia i techniki analizy danych .......... 182

Analiza symulacji ............................................................................................................................................... 182
Optymalizacja rezultatw przy uyciu narzdzia Szukaj wyniku ..................................................... 184
Obliczanie formu przy uyciu tabeli danych ........................................................................................... 186
Automatyczne wypenianie komrek seriami danych ............................................................................ 188
Praca z wieloma oknami .................................................................................................................................. 190
Odczytywanie na gos danych arkusza ....................................................................................................... 192
Uywanie kalkulatora systemowego............................................................................................................. 193
Zamiana tekstu na liczby ................................................................................................................................. 194
Zamiana wierszy na kolumny ........................................................................................................................ 195
Konsolidacja arkuszy ........................................................................................................................................ 196
Formatowanie warunkowe ............................................................................................................................... 198
Zmiana regu formatowania warunkowego ................................................................................................ 200
Wklejanie specjalne........................................................................................................................................... 202
Wstawianie obrazw do arkusza ................................................................................................................... 206

Rozdzia 11. Udostpnianie arkusza innym uytkownikom .............208

Werykacja wprowadzanych danych za pomoc listy poprawnych wartoci ................................. 208
Werykacja wprowadzanych danych za pomoc regu sprawdzania poprawnoci ....................... 210
Dodawanie komentarzy do komrek arkusza ............................................................................................ 212
ledzenie zmian.................................................................................................................................................. 214
Ochrona arkusza ..................................................................................................................................................216
Zapisywanie skoroszytu w postaci szablonu ............................................................................................. 218
Zapisywanie skoroszytw w wybranym formacie................................................................................... 220
Drukowanie skoroszytw................................................................................................................................. 222
Drukowanie wielu obszarw arkusza ........................................................................................................... 226
Umieszczanie formantw formularza na arkuszu ................................................................................... 228
Przypisywanie wartoci do formantw ....................................................................................................... 230
Dodawanie makr do formantu formularza ................................................................................................. 232

IX

Rozdzia 12. Automatyzacja zada przy uyciu makr ................... 234

Korzystanie z makr ........................................................................................................................................... 234
Ustawienia bezpieczestwa makr ................................................................................................................. 236
Tworzenie certykatu cyfrowego .................................................................................................................. 237
Rejestrowanie makr ........................................................................................................................................... 238
Cyfrowe podpisywanie projektu makra ....................................................................................................... 240
Uruchamianie makr........................................................................................................................................... 242
Tworzenie i uywanie klawiszy skrtu ....................................................................................................... 244
Przypisywanie makr do paska narzdzi Szybki dostp ......................................................................... 246
Usuwanie makr ................................................................................................................................................... 248

Dodatek A Klawisze skrtw programu Excel ..............................250

Korzystanie z klawiszy skrtw podczas pracy ze Wstk ................................................................ 250
Klawisze skrtw programu Excel ............................................................................................................... 251

Dodatek B Lista funkcji programu Excel ...................................... 256

Lista funkcji programu Excel ......................................................................................................................... 256

Dodatek C Podstawy tworzenia formu ....................................... 272

Podstawy tworzenia formu ............................................................................................................................ 272

Skorowidz ............................................................................. 276

Korzystanie z kreatora funkcji

adaniem Kreatora funkcji programu Microsoft Excel jest uatwienie korzystania z funkcji. Za pomoc kreatora moesz wstawia do arkusza kad
funkcj, poczwszy od prostej funkcji SUMA, a do najbardziej zoonych funkcji statystycznych, matematycznych, nansowych czy inynierskich.

Kreatora funkcji moesz uaktywni na dwa sposoby.

Pierwszy sposb wyglda nastpujco: zaznacz komrk,
w ktrej chcesz wstawi funkcj, nacinij przycisk Wstaw
funkcj (fx) i nastpnie za porednictwem okna dialogowego Wstawianie funkcji odszukaj i wstaw dan funkcj.
Okno dialogowe Wstawianie funkcji udostpnia dwie metody wyszukiwania funkcji. Aby odnale nazw funkcji,
moesz w polu Wyszukaj funkcj poda opis poszukiwanej funkcji i nacisn przycisk Przejd. Excel wybierze
wszystkie funkcje pasujce do podanego opisu i wywietli je w polu Wybierz funkcj. Zamiast tego moesz rwnie

wybra z listy Lub wybierz kategori kategori, do jakiej naley funkcja, i nastpnie w polu Wybierz funkcj odszuka
i dwukrotnie klikn nazw danej funkcji.
Inna, nieco szybsza metoda uaktywnienia kreatora funkcji ma zastosowanie w sytuacji, kiedy znasz nazw funkcji. Rozpocznij od zaznaczenia komrki, do ktrej chcesz
wstawi funkcj. Wpisz znak rwnoci i kilka pierwszych
znakw nazwy funkcji. Poniej komrki pojawi si lista
funkcji, ktrych nazwy rozpoczynaj si od wpisanych
przez Ciebie znakw. Odszukaj na licie i dwukrotnie
kliknij lewym przyciskiem myszy nazw poszukiwanej
funkcji i nastpnie nacinij przycisk Wstaw funkcj.
Obie metody powoduj wywietlenie na ekranie okna
dialogowego Argumenty funkcji, w ktrym moesz zdeniowa wartoci argumentw, ktrych chcesz uy do oblicze, poda zakresy komrek lub po prostu klikn komrki zawierajce odpowiednie wartoci.

Praca z kreatorem funkcji

1 Wpisz dane do arkusza.
2 Kliknij komrk, w ktrej ma si pojawi wynik
dziaania funkcji.
1

3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.

4 Kliknij tutaj i wybierz z listy kategori

Wszystkie.
5 Odszukaj i dwukrotnie kliknij nazw funkcji,
ktrej chcesz uy.

Uwaga: W naszym przykadzie uyjemy funkcji

SUMA.

42

6 Kliknij wybrane komrki lub w poszczeglnych

polach wpisz odpowiednie wartoci
argumentw funkcji.

7 Nacinij przycisk OK.

Wynik dziaania funkcji pojawi si

w komrce, ktr wybrae w punkcie 2.

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

Wskazwka
Kiedy w polu Wybierz funkcj okna dialogowego
Wstawianie funkcji zaznaczysz wybran funkcj, poniej tego pola pojawi si jej krtki opis. Jeeli chcesz
dowiedzie si czego wicej na temat tej funkcji,
kliknij opcj Pomoc dotyczca tej funkcji. Excel wywietli na ekranie okno pomocy ze szczegowymi
informacjami na temat tej funkcji. Znajdziesz tam
rwnie przykady zastosowania tej funkcji, ktre
moesz skopiowa i wklei do swojego arkusza.
Excel posiada ponad 300 wbudowanych funkcji, ktre pozwalaj na wykonywanie dowolnych oblicze,
poczwszy od prostego sumowania szeregu liczb a

do wyliczania stopy zwrotu inwestycji. Funkcje Excela moesz traktowa jako swego rodzaju czarne
skrzynki, do ktrych wrzucasz z jednej strony dane
wejciowe, a z drugiej strony otrzymujesz odpowiednio przetworzone informacje. Aby korzysta z funkcji, nie musisz wiedzie, wedug jakiego algorytmu
realizowane s prowadzone przez nie obliczenia.
W terminologii Excela kada warto przekazywana
do funkcji nosi nazw argumentu, a kreator funkcji
jest wygodnym narzdziem uatwiajcym zrozumienie i odpowiednie definiowanie argumentw poszczeglnych funkcji.

43

Zaokrglanie liczb
ardzo czsto podczas pracy z arkuszem kalkulacyjnym stajesz przed koniecznoci zaokrglania
takich czy innych wartoci liczbowych. Excel posiada kilka bardzo wygodnych funkcji, ktre uatwi Ci
to zadanie. Jedn z najczciej wykorzystywanych funkcji
sucych do tego celu jest funkcja ZAOKR. Jej dziaanie
polega na zaokrglaniu wartoci bdcej jej argumentem
do okrelonej liczby cyfr. Funkcja ZAOKR wymaga podania dwch argumentw: pierwszy argument, <liczba>,
to liczba, ktra ma by zaokrglona, a drugi, <liczba_cyfr>
to ilo cyfr, do ktrych ma by zaokrglona liczba. Jeeli <liczba_cyfr> jest wiksza od 1, Excel zaokrgla liczb
do podanej iloci miejsc dziesitnych. Jeeli argument ten
ma warto 0, Excel zaokrgli liczb do najbliszej wartoci cakowitej. Jeeli argument <liczba_cyfr> jest mniejszy od zera, to liczba jest zaokrglana do wartoci z lewej strony przecinka dziesitnego. Na przykad funkcja
=ZAOKR(3512,5847;2) zaokrgla podan liczb do wartoci 3512,58, funkcja =ZAOKR(3512,5847;0) zaokrgla

do wartoci 3513, a funkcja =ZAOKR(3512,5847;2) zaokrgla podan liczb do wartoci 3500.

Jeeli zaokrglana cyfra ma warto 5 lub wysz, funkcja
ZAOKR zaokrgla j w gr. Jeeli zaokrglana cyfra ma
warto 4 lub nisz, zostanie zaokrglona w d. Jeeli chcesz, aby Excel zaokrgla liczby wycznie w gr,
powiniene uy funkcji ZAOKR.GRA. Jeeli chcesz,
aby Excel zaokrgla liczby wycznie w d, powiniene
uy funkcji ZAOKR.D. Obie funkcje, ZAOKR.GRA
i ZAOKR.D pobieraj identyczne argumenty jak funkcja ZAOKR: <liczba> oraz <liczba_cyfr>.
Nie powiniene myli zaokrglania liczb z formatowaniem miejsc dziesitnych liczby. Zaokrglanie liczby
zmienia jej warto, zaokrglajc do podanej iloci miejsc
dziesitnych, podczas gdy formatowanie liczby miejsc
dziesitnych zmienia tylko sposb wywietlania liczby
i nie ma adnego wpywu na jej rzeczywist warto.

Zaokrglanie liczb
3

1 Do wybranej komrki wpisz liczb, ktr

chcesz zaokrgli.
2 Kliknij komrk, w ktrej ma si pojawi
rezultat zaokrglania.
3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.
4 Kliknij tutaj i z listy wybierz kategori
Wszystkie.
5 Odszukaj na licie i dwukrotnie kliknij funkcj
ZAOKR.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

44

6
7

Zamiast tego moesz w tym

polu bezporednio wpisa
warto, ktr chcesz
zaokrgli.
7 Wpisz liczb miejsc
dziesitnych, do ktrych
chcesz zaokrgli liczb.

Jeeli podasz ujemn

ilo miejsc dziesitnych,
liczba bdzie zaokrglana
do wartoci z lewej strony
przecinka dziesitnego. Liczba
0 powoduje zaokrglenie
do najbliszej liczby cakowitej,
a liczba dodatnia do podanej
liczby miejsc dziesitnych.

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

6 Kliknij komrk zawierajc

liczb, ktr chcesz zaokrgli,
lub po prostu wpisz w tym
polu adres tej komrki.

8 Nacinij przycisk OK.

Wynik zaokrglania
zostanie wywietlony
w komrce.

Wskazwka
Poniej przedstawiamy dwie inne funkcje speniajce podobne zadania.

NAZWA FUNKCJI

OPIS

ZAOKR.DO.CAK

Zaokrgla liczb w d do najbliszej liczby cakowitej. Funkcja pobiera jeden argument: liczb,
ktr chcesz zaokrgli. Na przykad formua =LICZBA.CAK(7,9) zaokrgli liczb 7,9 w d
do wartoci 7. Formua =LICZBA.CAK(7,9) zaokrgli liczb 7,9 w d, do wartoci 8.

LICZBA.CAK

Obcina liczb do liczby cakowitej, usuwajc z niej jej cz uamkow. Funkcja pobiera
dwa argumenty: liczb, ktrej cz uamkow chcesz obci, oraz liczb cyfr dziesitnych
okrelajcych dokadno obcinania. Formua =LICZBA.CAK(7,9;0) obcina liczb 7,9 do wartoci
7. Formua =LICZBA.CAK(7,9;0) obcina liczb 7,9 do wartoci 7. Funkcje LICZBA.CAK
i ZAOKR.DO.CAK zachowuj si inaczej tylko wtedy, gdy maj do czynienia z liczbami ujemnymi
funkcja LICZBA.CAK nie zaokrgla liczb ujemnych w d.

45

Wyznaczanie n-tej najwikszej wartoci

d czasu do czasu moesz stan przed koniecznoci wyznaczenia kilku najwikszych wartoci
w szeregu danych, na przykad wynikw sprzeday trzech najlepszych oddziaw Twojej rmy czy redniej wartoci zamwie piciu najlepszych klientw.
W takiej sytuacji z pomoc przychodzi funkcja MAX.K,
ktra przeglda seri danych i wyznacza jej najwiksz
warto, drug najwiksz warto czy po prostu n-t najwiksz warto w serii danych. Funkcja MAX.K wymaga
podania dwch argumentw. S to: <tablica>, czyli zakres
komrek, ktrych wartoci stanowi przetwarzan seri
danych, oraz K, czyli wyznaczana pozycja w tablicy lub
zakresie komrek (gdzie 1 to najwiksza warto w serii,
2 to druga w kolejnoci najwiksza warto i tak dalej).
Wynikiem dziaania funkcji MAX.K jest n-ta najwiksza
warto w serii danych.
Innym sposobem wyznaczenia najwikszej wartoci
i kolejnych w serii jest posortowanie danych od wartoci
najwikszej do wartoci najmniejszej i proste odczytanie

wartoci danej pozycji, tak jak to przedstawiamy w rozdziale 6 . Taka metoda postpowania jest jednak znaczco
mniej uyteczna w sytuacji, kiedy przetwarzasz bardzo
dug seri danych lub kiedy chcesz uy otrzymanego
wyniku jako argumentu innej funkcji, na przykad sumujcej pi najwikszych wartoci.
Inne funkcje z tej kategorii dziaaj podobnie. Funkcja
MIN.K przeglda seri danych i wyznacza najmniejsz
warto serii, drug najmniejsz warto czy oglnie n-t
najmniejsz warto. Funkcja ta rwnie wymaga podania
dwch argumentw, takich jak: <tablica>, czyli zakres komrek, ktrych wartoci stanowi przetwarzan seri danych,
oraz K, czyli wyznaczana pozycja w tablicy lub zakresie
komrek (gdzie 1 to najmniejsza warto w serii, 2 to druga w kolejnoci najmniejsza warto i tak dalej). Z kolei
funkcje MIN i MAX zwracaj odpowiednio najmniejsz
i najwiksz warto w serii. Obie funkcje wymagaj podania tylko jednego argumentu zakresu komrek, w ktrych przechowywana jest analizowana seria danych.

Wyznaczanie n-tej najwikszej wartoci

3

1 Wpisz seri wartoci, spord ktrych chcesz

wyznaczy najwiksz warto, drug
najwiksz warto itp.
2 Kliknij komrk,
w ktrej chcesz umieci wynik.
3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.
4 Kliknij tutaj i wybierz z listy kategori
Statystyczne.
5 Odszukaj i dwukrotnie kliknij funkcj MAX.K.

46

6 Zaznacz lub wpisz zakres komrek, ktrych

wartoci chcesz analizowa.

6
7

7 Podaj pozycj wyznaczanej wartoci

(1 to warto najwiksza, 2 druga w kolejnoci,
3 trzecia w kolejnoci i tak dalej).
8 Nacinij przycisk OK.

W wybranej wczeniej komrce pojawi si

wyznaczona warto.

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

Jeeli argument K jest wikszy od liczby

danych w serii, Excel wywietli w komrce bd
#LICZBA!.

Wskazwka
Jeeli masz dan okrelon liczb i chcesz wyznaczy
jej pozycj w stosunku do innych wartoci na licie,
powiniene uy funkcji POZYCJA. Funkcja wymaga
podania trzech argumentw. S to: <liczba>, czyli
warto, ktrej pozycj na licie chcesz wyznaczy;
<lista>, czyli tablica wartoci albo odwoanie do listy
wartoci; <kolejno>, czyli argument (liczba) okrelajcy kolejno wyznaczania pozycji (od najwikszej
do najmniejszej lub na odwrt). Jeeli ostatni argument ma warto 0 lub po prostu zostanie pominity, funkcja wyznaczy pozycj wartoci w kolejnoci
od najwikszej do najmniejszej. Jeeli chcesz wyznaczy pozycj w odwrotnej kolejnoci, argument
<kolejno> musi mie warto 1 lub wiksz.

Na przykad: jeeli w komrkach od B2 do B11

umiecimy kolejno nastpujce liczby: 11, 51, 6,
46, 35, 4, 10, 32, 88 oraz 42, to wywoanie funkcji =POZYCJA(11; B2:B11; 0) zwrci warto 7.
Dzieje si tak dlatego, e Excel porzdkuje nasze
liczby nastpujco: 88, 51, 46, 42, 35, 32, 11,
10, 6, 4 jak wida, nasza poszukiwana liczba 11
znajduje si na sidmej pozycji tego szeregu. Jeeli wywoanie funkcji wygldaoby nastpujco:
=POZYCJA(11; B2:B11; 1), wynikiem dziaania byaby
liczba 4 (teraz Excel porzdkuje szereg rosnco i liczba 11 znajduje si na czwartej pozycji).

47

Tworzenie formu warunkowych

orzystajc z formu warunkowych, moesz wykonywa obliczenia na liczbach speniajcych okrelone kryteria. Na przykad moesz wyznaczy
najwyszy wynik okrelonej druyny w tabeli rozgrywek
midzyklubowych czy utworzy formu, ktra zsumuje
punkty zdobyte tylko przez zawodnikw tej druyny.

W formuach warunkowych bardzo czsto wykorzystywane s dwie funkcje. Pierwsza z nich, JEELI, pozwala na zdeniowanie okrelonego kryterium (warunku),
na przykad pozwalajcego na wybranie tylko zawodnikw z pierwszej druyny. Aby utworzy warunek, musisz
uy odpowiedniego operatora porwnania, np. wikszy
ni (>), mniejszy ni (<), wikszy lub rwny (>=), mniejszy lub rwny (<=) lub rwny (=). Druga funkcja w formule warunkowej jest zwykle odpowiedzialna za wykonywanie oblicze na liczbach speniajcych jej warunek.

Excel najpierw wykonuje funkcj JEELI i nastpnie

wykonuje obliczenia na wartociach, ktre speniaj warunek zdeniowany przez t funkcj.
Funkcja JEELI jest funkcj tablicow, ktra porwnuje
kolejne liczby z warunkiem i zapamituje wartoci speniajce ten warunek. Aby utworzy funkcj tablicow,
zamiast klawisza Enter (lub przycisku OK w oknie Argumenty funkcji) powiniene nacisn kombinacj klawiszy
Ctrl+Shift+Enter. Elementy deniujce tablic powinny
by umieszczone w nawiasach klamrowych ({}). Excel
automatycznie wstawia takie nawiasy po naciniciu
kombinacji klawiszy Ctrl+Shift+Enter.
Funkcja JEELI posiada rwnie trzeci, opcjonalny argument, ktrego moesz uy do zdeniowania operacji,
ktra bdzie wykonana w sytuacji, kiedy warunek nie zostanie speniony.

Tworzenie formu warunkowych

3

1 Wpisz dane do wybranych komrek arkusza.

2 Kliknij komrk, w ktrej powinien pojawi si
wynik oblicze.
3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.
4 Kliknij tutaj i wybierz z listy kategori
Wszystkie.
5 Dwukrotnie kliknij nazw funkcji, ktrej chcesz
uy w formule warunkowej.

Uwaga: W naszym przykadzie uyjemy funkcji

MAX, ktra zwraca najwiksz warto
z listy.

48

10

6 Wpisz JEELI(.
7 Podaj zakres komrek (lub nazw zakresu),
ktry chcesz analizowa.

Uwaga: Wicej szczegowych informacji na temat

nadawania nazw zakresom komrek
znajdziesz w rozdziale 2.

9
8
7
6

8 Wstaw odpowiedni operator porwnania,

nastpnie warunek i zakocz znakiem
rednika.
9 Podaj zakres komrek (lub nazw zakresu),
ktrych wartoci chcesz uwzgldni
w obliczeniach.

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

10 Wpisz nawias zamykajcy ).

11 Nacinij kombinacj klawiszy Ctrl+Shift+Enter.

W wybranej wczeniej komrce pojawi si

uzyskany wynik oblicze.

Zastosuj to
Funkcji JEELI moesz uy do wykonania jednego
polecenia w sytuacji, kiedy warunek jest speniony,
oraz innego polecenia, kiedy warunek nie jest speniony. Poniej przedstawiamy przykad formuy, ktra
oblicza warto premii specjalnej na podstawie uzyskanych wynikw sprzeday. Jeeli cakowita warto sprzeday uzyskana przez danego pracownika
jest wiksza lub rwna 100 000 z, formua nalicza
premi w wysokoci 10%; w przeciwnym wypadku
naliczana jest premia w wysokoci 5%. Zakadamy,
e w komrce B2 znajduje si warto sprzeday
uzyskana przez naszego pracownika:

W tym przypadku funkcja JEELI wykorzystuje trzy

argumenty: <test_logiczny>, czyli sprawdzany warunek; <warto_jeeli_prawda>, czyli operacja, ktr
chcesz wykona w sytuacji, kiedy sprawdzany warunek jest prawdziwy; oraz <warunek_jeeli_fasz>,
czyli operacja, ktra bdzie wykonana, kiedy warunek
nie jest speniony. Wyraenie B2>=100000 to nasz
argument <test_logiczny>. Wyraenie B2*,10 to argument <warto_jeeli_prawda>, ktry w naszym
przypadku nalicza premi w wysokoci 10 procent.
Wyraenie B2*,05 to argument <warto_jeeli_
fasz>, ktry nalicza premi w wysokoci 5 procent.

=JEELI(B2>=100000;B2*,1;B2*,05)

49

Obliczanie sumy warunkowej

umowania warunkowego moesz uywa na przykad do wyznaczania i sumowania inwestycji,
z ktrych przychody przekraczaj okrelony prg
minimalny lub po prostu do sumowania wartoci speniajcych okrelone kryterium. Funkcja SUMA.JEELI
czy dziaanie funkcji SUMA oraz JEELI w jedn, atw w uyciu funkcj.
Skadnia tej funkcji jest relatywnie prosta, zwaszcza
w porwnaniu z formuami wykorzystujcymi jednoczenie funkcje SUMA oraz JEELI. Funkcja SUMA.JEELI pozwala na unikanie zoonych zagniede i korzystanie z kreatora funkcji bez koniecznoci uywania
jednej funkcji jako argumentu innej. Z drugiej jednak
strony, uycie dwch osobnych funkcji (SUMA i JEELI) daje nieco wiksz elastyczno tworzenia formuy
na przykad funkcji JEELI moesz uy do zdeniowania bardziej zoonych warunkw.
Funkcja SUMA.JEELI wymaga podania trzech argumentw: <zakres> to zakres komrek zawierajcych
analizowane dane; <kryteria> to po prostu warunek, ktry bdzie testowany; <suma_zakres> to zakres komrek,
ktrych wartoci s sumowane, jeli odpowiadajce im

komrki z zakresu zdeniowanego przez pierwszy argument speniaj okrelone kryteria.

Na przykad sumy warunkowej moesz uy do utworzenia formuy, ktra sprawdza list i wybiera zawodnikw z pierwszej druyny, a nastpnie sumuje uzyskane
przez nich punkty. Trzeci argument funkcji, czyli rzeczywisty zakres sumowania, jest opcjonalny. Jeeli ten
argument zostanie pominity, Excel bdzie sumowa
komrki speniajce warunek testowania z zakresu zdeniowanego przez pierwszy argument.
Kryteria sprawdzania warunku mog by zarwno numeryczne, jak i tekstowe. Na przykad moesz sumowa
punkty uzyskane przez zawodnikw pierwszej druyny,
ale rwnie dobrze moesz sumowa punkty zawodnikw, ktrych druyna nosi nazw Jastrzbie.
Funkcja LICZ.JEELI dziaa podobnie do funkcji SUMA.
JEELI i czy w sobie dziaanie funkcji ILE.LICZB oraz
JEELI. Jej zastosowanie wymaga podania dwch argumentw: <zakres> to seria zliczanych wartoci, a <kryteria> to warunek zliczania. Gwna rnica pomidzy
tymi funkcjami polega na tym, e SUMA.JEELI sumuje
wartoci, a LICZ.JEELI zlicza ilo wystpie elementw speniajcych warunek.

Obliczanie sumy warunkowej

3

1 Utwrz list wartoci, ktre bd sumowane

warunkowo.

Uwaga: Excel sprawdza poszczeglne wartoci

i dodaje tylko takie, ktre speniaj podany
warunek sumowania.
1

2 Kliknij komrk, w ktrej chcesz umieci

wynik sumowania.
3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.
4 Kliknij tutaj i wybierz z listy kategori
Wszystkie.
5 Odszukaj na licie i dwukrotnie kliknij funkcj
SUMA.JEELI.

50

4
5

6 Zaznacz lub bezporednio wpisz zakres

komrek, ktre chcesz testowa.

6
7
8

7 Podaj wybrany operator porwnania

i warunek logiczny.
8 Zaznacz lub bezporednio wpisz zakres
komrek, ktre bd sumowane
w sytuacji, kiedy warunek testowania
bdzie speniony.

9 Nacinij przycisk OK.

Wynik sumowania warunkowego

pojawi si w wybranej wczeniej
komrce.

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

Wskazwka
Jeeli w naszym przykadzie poszczeglne druyny
nosiyby nazwy odpowiednio Jastrzbie i Sokoy,
do sumowania wynikw uzyskanych przez zawodnikw tej pierwszej druyny mgby uy nastpujcej
formuy: =SUMA.JEELI(B2:B13;"Jastrzbie";C2:C13).
Przy tworzeniu warunkw moesz korzysta ze znakw zapytania (?) oraz gwiazdek (*). Znak ? zastpuje
dowolny inny znak, a gwiazdka (*) dowolny cig znakw. Na przykad warunek 123?98 bdzie speniony
dla dowolnych cigw znakw rozpoczynajcych si
od cyfr 123, po ktrych nastpuje dowolny znak
i cyfry 98, takich jak 123X98, 12398, 123A98 i tak

dalej. Z kolei warunek *ski bdzie speniony dla dowolnych cigw znakw koczcych si na ski, takich
jak Kowalski czy Nowakowski.
Aby uatwi sobie prac, moesz skorzysta ze specjalnego dodatku (ang. add-in) programu Excel kreatora sum warunkowych, ktry pozwala na tworzenie sum warunkowych w czterech prostych krokach.
W ostatnim kroku kreator pozwala na skopiowanie
do arkusza zarwno wyniku, jak i wartoci warunkowych, dziki czemu moesz wywietli je obok siebie
i porwna.

51

Obliczanie iloczynw
i pierwiastkw kwadratowych
PIERWIASTEK bdzie liczba ujemna, na przykad =PIERWIASTEK(9), Excel wywietli w komrce bd #LICZBA!. Jeeli chcesz obliczy pierwiastek kwadratowy argumentu, ktry moe osign warto ujemn, powiniene
najpierw za pomoc funkcji MODU.LICZBY wyznaczy bezwzgldn warto takiego argumentu (funkcja
MODU.LICZBY zwraca warto argumentu bez znaku). Formua przedstawiona poniej prawidowo oblicza
warto pierwiastka liczby 9, pomimo i pierwotny argument wywoania funkcji PIERWIASTEK jest ujemny:
=PIERWIASTEK(MODU.LICZBY(9)).

apewne wielu uytkownikw programu Excel miao ju okazj zapozna si z podstawowymi operacjami dostpnymi po naciniciu przycisku Autosumowanie: dodawaniem, odejmowaniem, wyznaczaniem
minimum i maksimum oraz zliczaniem wartoci. Z pewnoci jednak znacznie mniejsze grono uytkownikw
korzystao z dwch innych funkcji matematycznych, pozwalajcych na mnoenie dwch lub wicej liczb (funkcja ILOCZYN) oraz obliczanie wartoci pierwiastka kwadratowego danej liczby (funkcja PIERWIASTEK).
Aby skorzysta z tych funkcji, powiniene wpisa do odpowiednich komrek arkusza wartoci, ktrych chcesz
uy w obliczeniach. Jeeli nie chcesz, aby wartoci pojawiay si w arkuszu, kliknij komrk, w ktrej powinien
pojawi si wynik oblicze, wpisz znak rwnoci, nazw
funkcji (ILOCZYN lub PIERWIASTEK) i nawias otwierajcy, a nastpnie nacinij przycisk Wstaw funkcj.
Excel potrafi oblicza warto pierwiastka kwadratowego liczb dodatnich. Jeeli argumentem funkcji

Kady z argumentw funkcji ILOCZYN moe mie wicej ni jedn warto. Argument moe mie posta liczby,
zakresu komrek lub tablicy. Tablica w programie Excel
to seria wartoci ujtych w nawiasy klamrowe i oddzielonych od siebie rednikami. Excel mnoy wszystkie wartoci tablicy, na przykad warto iloczynu tablicy {2; 3; 4}
wynosi 24. W podobny sposb mnoone s wszystkie
wartoci zakresu komrek.

Obliczanie iloczynw i pierwiastkw kwadratowych

OBLICZANIE ILOCZYNU
1 Wpisz wartoci, ktrych iloczyn chcesz obliczy.
4

2 Kliknij komrk, w ktrej chcesz umieci wynik oblicze.

3 Wpisz =ILOCZYN(.
1
2
4 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.
5 W oknie dialogowym Argumenty funkcji podaj
(lub zaznacz) zakres komrek zawierajcych wartoci,
ktrych iloczyn chcesz wyznaczy.

Uwaga: Zamiast tego moesz w polu Liczba1 bezporednio

wpisa dane wartoci.
6 W polu Liczba2 wpisz kolejne wartoci, przez ktre chcesz
mnoy wartoci z poprzedniego pola.

Uwaga: Zamiast tego moesz poda lub zaznaczy zakres

komrek zawierajcy odpowiednie wartoci.

Excel obliczy iloczyn wszystkich podanych wartoci.

W tym polu wywietlany jest poredni wynik mnoenia.

7 Nacinij przycisk OK.

52

Uwaga: Zamiast wpisywa nazw funkcji bezporednio

w komrce lub pasku formuy, moesz wstawi
odpowiedni funkcj przy uyciu kreatora.

Obliczona warto iloczynu pojawi si w komrce, ktr

wybrae wczeniej w punkcie 2. W naszym przykadzie
Excel realizuje nastpujce obliczenia: 2 * 3 * 4 = 24
i dalej 24 * 2 = 48.

3
7

3
1

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

OBLICZANIE PIERWIASTKA
KWADRATOWEGO

1 Kliknij komrk, w ktrej chcesz umieci

wynik oblicze.
2 W pasku formuy lub bezporednio w komrce
wpisz =PIERWIASTEK(.

Po wpisaniu kilku pierwszych znakw

na ekranie pojawi si lista automatycznego
kompletowania nazw funkcji. Aby wstawi
wybran funkcj, odszukaj jej nazw na licie
i dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy.

3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

4 Wpisz warto, ktrej pierwiastek kwadratowy

chcesz obliczy.

Uwaga: Zamiast tego moesz klikn komrk

zawierajc wybran liczb.

Zwr uwag, e w oknie Argumenty

funkcji pojawia si obliczona warto
pierwiastka kwadratowego.

5 Nacinij przycisk OK.

Obliczona warto pierwiastka

kwadratowego pojawia si w komrce.

Zastosuj to
Kolejn funkcj z tej samej kategorii co ILOCZYN oraz
PIERWIASTEK jest POTGA. Aby obliczy warto danej liczby podniesionej do okrelonej potgi, na przykad 3 do potgi drugiej, powiniene uy tej wanie
funkcji. Funkcja POTGA wymaga podania dwch argumentw: pierwszy to podstawa potgi (moe ni
by dowolna liczba rzeczywista), a drugi to wykadnik
potgi, do ktrej podnoszona jest podstawa. Formua =POTGA(3;2) podnosi liczb 3 do potgi drugiej,
czyli daje w wyniku warto 9.

Funkcja ILOCZYN moe pobiera do 255 argumentw. Kady z argumentw moe by liczb, zakresem komrek lub tablic elementw, ktrych iloczyn
chcesz obliczy. PRAWDA i FASZ to wartoci logiczne. W Excelu warto logiczna PRAWDA jest rwna
1, a warto FASZ jest rwna 0. Wartoci PRAWDA
i FASZ rwnie moesz uywa jako argumentw
funkcji ILOCZYN.

FORMUA

WYNIK

=ILOCZYN({2; 3; 4}; 2)

48

=ILOCZYN(2; 3; PRAWDA)

=ILOCZYN(2; 3; FASZ)

53

Wyszukiwanie informacji
unkcja WYSZUKAJ.PIONOWO wyszukuje warto
w pierwszej kolumnie tablicy, a nastpnie zwraca warto z tego samego wiersza w innej kolumnie tablicy. Zamy na przykad, e masz list, w ktrej
w pierwszej kolumnie znajduj si nazwiska pracownikw, w drugiej kolumnie ich adresy, a w trzeciej kolumnie numery telefonw. Masz dane nazwisko i chcesz odszuka numer telefonu takiej osoby. Funkcja WYSZUKAJ.
PIONOWO przeszuka list nazwisk i zwrci numer telefonu poszukiwanej osoby.
W pierwszej kolumnie listy musz znajdowa si wartoci, ktrych bdziesz uywa do odszukiwania elementw z tego samego wiersza innej kolumny. Dodatkowo
elementy przechowywane w pierwszej kolumnie listy
musz by posortowane w kolejnoci od najmniejszego
do najwikszego. Funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO wymaga rwnie zdeniowania kolumny, z ktrej bdziesz
odczytywa dane odpowiadajce odnalezionemu elementowi z pierwszej kolumny.
Do wstawienia funkcji WYSZUKAJ.PIONOWO moesz
uy kreatora funkcji, za pomoc ktrego powiniene
zdeniowa jej trzy argumenty: <szukana_warto>
to warto lub adres komrki, na podstawie ktrej chcesz
odszuka warto z innej kolumny; <tablica> to zakres komrek tablicy; <nr_kolumny> to numer kolum-

ny w tablicy, z ktrej musi zosta zwrcona znaleziona

warto. Dla uproszczenia przyjmujemy, e pierwsza kolumna tablicy ma numer 1, druga kolumna numer 2 i tak
dalej.
Funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO posiada rwnie opcjonalny, czwarty argument, nazywany <rodzaj_wyszukiwania>. Jeeli argument ten ma warto PRAWDA lub
zostanie pominity, funkcja stara si odnale elementy
dokadnie odpowiadajce poszukiwanej wartoci, a jeeli
nie zostanie ona znaleziona, zwraca element najbliszy
wartoci poszukiwanej. Jeeli argument <rodzaj_wyszukiwania> ma warto FASZ, funkcja zwraca tylko elementy
dokadnie odpowiadajce wartoci poszukiwanej.
Jeeli wyszukujesz dane tekstowe, upewnij si, e elementy w przeszukiwanej kolumnie nie posiadaj spacji
wiodcych, spacji dopeniajcych, wszystkie ewentualne znaki cudzysowu i apostrofy s uywane w spjny
sposb oraz e elementy tekstowe nie zawieraj znakw
niedrukowalnych w takich sytuacjach uycie funkcji
WYSZUKAJ.PIONOWO moe prowadzi do otrzymania
niepoprawnych rezultatw. Z tego samego powodu powiniene zwraca uwag na sposb zapisywania dat (o ile
to one znajduj si w przeszukiwanej kolumnie) i upewni si, e wszystkie daty zostay sformatowane jako daty,
a nie np. jako tekst.

Wyszukiwanie informacji
1 Wpisz warto, na podstawie ktrej bdziesz
poszukiwa innej wartoci.

3
2

2 W ssiedniej komrce wpisz

=WYSZUKAJ.PIONOWO(.

Po wpisaniu kilku pierwszych znakw

na ekranie pojawi si lista automatycznego
kompletowania nazw funkcji. Aby wstawi
wybran funkcj, odszukaj jej nazw na licie
i dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy.
3 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.
4 Kliknij komrk, do ktrej w punkcie 1.
wpisae poszukiwan warto.

5 Zaznacz lub podaj zakres komrek

zawierajcych list wartoci odniesienia.
6 Podaj numer kolumny, z ktrej bd pobierane
wyniki wyszukiwania.
7 Nacinij przycisk OK.

54

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

W komrce, do ktrej wstawie

formu, pojawi si wynik
wyszukiwania odpowiadajcy
podanej wartoci.

8 Wpisz inn, poszukiwan warto.

W komrce, do ktrej wstawie

formu, pojawi si wynik
wyszukiwania odpowiadajcy
nowej wartoci.

Wskazwka
Funkcja WYSZUKAJ.POZIOMO dziaa odwrotnie
do funkcji WYSZUKAJ.PIONOWO. Funkcja wyszukuje
warto w grnym wierszu tabeli lub tablicy wartoci, a nastpnie zwraca warto w tej samej kolumnie
z wiersza okrelonego w tabeli lub w tablicy. Zamy zatem, e mamy dan list zawierajc nazwiska,
adresy i numery telefonw. Wszystkie nazwiska
s umieszczone w pierwszym wierszu listy, wiersz
drugi zawiera adresy, a w wierszu trzecim znajduj
si numery telefonw. Funkcja WYSZUKAJ.POZIOMO bdzie przeszukiwaa pierwszy wiersz w poszukiwaniu danego nazwiska i nastpnie moe zwrci
odpowiadajcy mu adres lub numer telefonu.
Podobnie jak WYSZUKAJ.PIONOWO, tak i funkcja
WYSZUKAJ.POZIOMO posiada cztery argumenty:
<szukana_warto> to warto lub adres ko-

mrki, na podstawie ktrej chcesz odszuka warto

z innego wiersza; <tablica> to zakres komrek
tablicy; <nr_wiersza> to numer wiersza w tablicy,
z ktrego musi zosta zwrcona znaleziona warto;
<rodzaj_wyszukiwania>. Jeeli ten ostatni argument ma warto PRAWDA, elementy znajdujce si
w pierwszym wierszu tablicy musz by posortowane rosnco, a Excel bdzie zwraca elementy dokadnie odpowiadajce poszukiwanej wartoci, a jeeli nie zostanie ona znaleziona, to zwrci element
najbliszy wartoci poszukiwanej. Funkcja WYSZUKAJ.POZIOMO wymaga, aby wartoci poszukiwane
znajdoway si w pierwszym wierszu tabeli. Definiujc wiersz, z ktrego bd odczytywane odnalezione
elementy danych, pamitaj, e pierwszy wiersz tabeli
ma numer 1, drugi wiersz ma numer 2 i tak dalej.

55

Wyznaczanie pooenia danej wartoci

by wyznaczy pooenie danej wartoci w wierszu lub kolumnie arkusza, powiniene skorzysta
z funkcji PODAJ.POZYCJ. Zamy na przykad,
e posiadasz list sprzedawcw pracujcych w Twojej
rmie i chcesz dowiedzie si, gdzie na tej licie znajduj
si dane konkretnego sprzedawcy. W takiej sytuacji z pomoc przyjdzie Ci wanie funkcja PODAJ.POZYCJ.
Funkcja PODAJ.POZYCJ wymaga podania trzech argumentw: <szukana_warto>, <przeszukiwana_tablica> oraz
<typ_porwnania>. Argument <szukana_warto> to oczywicie warto, ktrej pozycj chcesz wyznaczy. Argument <przeszukiwana_tablica> to zakres komrek, w ktrym
wyznaczasz pozycj poszukiwanej wartoci. Wreszcie
ostatni argument, <typ_porwnania>, to liczba okrelajca sposb, w jaki Excel porwnuje warto argumentu
<szukana_warto> z kolejnymi wartociami argumentu
<przeszukiwana_tablica>.
Ostatni argument, <typ_porwnania> jest opcjonalny. Jeeli
go pominiesz (lub nadasz mu warto 1), Excel sprbuje odnale najwiksz warto, ktra jest mniejsza lub
rwna wartoci argumentu <szukana_warto>. Jeeli ostat-

ni argument bdzie rwny 0, Excel bdzie poszukiwa

pierwszej wartoci, ktra jest dokadnie rwna wartoci
argumentu <szukana_warto>. Jeeli ostatni argument
bdzie rwny 1, Excel sprbuje odnale najmniejsz
warto, ktra jest wiksza lub rwna wartoci argumentu <szukana_warto>. Jeeli argument <typ_porwnania>
zostanie pominity lub bdzie rwny 1, to elementy
przeszukiwanej tablicy musz by posortowane rosnco.
Jeeli argument <typ_porwnania> ma warto 0, elementy przeszukiwanej tablicy mog by uoone w dowolnej
kolejnoci, natomiast jeeli argument ten ma warto 1,
do poprawnego dziaania funkcji konieczne bdzie posortowanie elementw przeszukiwanej tablicy w kolejnoci
malejcej. Wicej szczegowych informacji na temat
sortowania danych znajdziesz w rozdziale 6.
Funkcja PODAJ.POZYCJ zwraca liczb cakowit, reprezentujc pooenie danej wartoci w przeszukiwanym
zakresie komrek. Na przykad: jeeli przeszukujemy
zakres komrek od A4 do A25, a poszukiwana warto
znajduje si w komrce A5, wynikiem dziaania funkcji
PODAJ.POZYCJ bdzie warto 2.

Wyznaczanie pooenia danego elementu

4

1 Utwrz list danych.

W naszym przykadzie uyjemy funkcji,

ktra poszukuje podanego elementu
(dopasowanie dokadne). W przypadku
dopasowania przyblionego przeszukiwana
tablica musi by posortowana w kolejnoci
rosncej lub malejcej.

Uwaga: Wicej szczegowych informacji

na temat sortowania danych znajdziesz
w rozdziale 6.
2 Podaj warto, ktrej pozycj chcesz odnale.
3 Kliknij komrk, w ktrej chcesz umieci
wyniki dziaania funkcji.
4 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.
5 Kliknij tutaj i wybierz z listy kategori
Wszystkie.
6 Odszukaj na licie i dwukrotnie kliknij funkcj
PODAJ.POZYCJ.

56

5
6

7 Kliknij komrk zawierajc

poszukiwan warto
(lub po prostu wpisz jej adres).
8 Zaznacz lub podaj zakres komrek,
ktry chcesz przeszukiwa.

W zalenoci od potrzeb wybierz

typ porwnania: 0 dla dopasowania
dokadnego, 1 aby odnale
najwiksz warto, ktra
jest mniejsza lub rwna wartoci
poszukiwanej, lub 1, aby odnale
najmniejsz warto, ktra
jest wiksza lub rwna wartoci
poszukiwanej.

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

9 Nacinij przycisk OK.

Excel zwraca liczb reprezentujc

pozycj wartoci, ktr
zdeniowae w punkcie 2.

Wpisz inn warto i zobacz, jak

zmienia si pozycja zwracana przez
funkcj.
Pozycja zwracana przez funkcj
jest liczona wzgldem pierwszego
wiersza zakresu komrek argumentu
<przeszukiwana_tablica>.
Pierwszy wiersz tej tablicy ma numer 1,
drugi wiersz numer 2 i tak dalej.

Zastosuj to
Funkcja PODAJ.POZYCJ zwraca wzgldn pozycj
poszukiwanego elementu w tablicy. Jeeli chcesz
pobra warto elementu znajdujcego si na danej
pozycji, powiniene skorzysta z funkcji INDEKS.
Funkcja INDEKS wystpuje w dwch odmianach.
W naszym przykadzie korzystamy z formy tablicowej tej funkcji, ktra wymaga podania trzech argumentw: <tablica> to lista, z ktrej chcesz pobra okrelon warto; <nr_wiersza> to numer
wiersza, z ktrego zostanie zwrcona poszukiwana
warto; <nr_kolumny> to numer kolumny, z ktrej zostanie zwrcona poszukiwana warto.

Przykadowo: w formule =INDEKS(D2:D19; G2) argument D2:D19 reprezentuje zakres wartoci, spord ktrych bdziemy pobierali poszukiwan warto, a w komrce G2 znajduje si numer wiersza,
w ktrym znajduje si poszukiwana warto. Funkcja INDEKS zwrci warto z listy reprezentowanej
przez pierwszy argument i znajdujc si w wierszu
okrelonym przez drugi argument. Jeeli w wywoaniu funkcji podajesz <nr_wiersza>, argument
<nr_kolumny> staje si opcjonalny i na odwrt.

57

Obliczanie czasu
orzystajc z formu i funkcji programu Excel, moesz wykonywa rnego rodzaju obliczenia na datach i czasie. Na przykad moesz wyznaczy ilo
godzin, jakie upyny pomidzy dwoma punktami czasu, lub ilo dni pomidzy dwiema datami. Funkcje
daty i czasu zamieniaj daty i godziny na odpowiadajce im liczby cakowite, dziki czemu moesz wykonywa na nich obliczenia i nastpnie ponownie zamienia
na bardziej tradycyjny format zapisu dat i czasu.
Excel wyznacza liczb reprezentujc dat jako ilo dni,
jakie upyny od 1 stycznia 1900 roku, std kady nastpny dzie po tej dacie jest reprezentowany przez odpowiedni liczb cakowit. Liczba reprezentujca czas
jest wyznaczana jako wielokrotno okresu 1/60 sekundy
i zapisywana w postaci wartoci z przedziau od 0 do 1.
Data i czas, na przykad 1 stycznia 2000, godzina 12:00,
jest zapisywana w postaci liczby seryjnej, w ktrej po lewej stronie miejsca dziesitnego zapisana jest reprezentacja daty, a po prawej stronie, w czci dziesitnej, reprezentacja czasu. Przykadowo dzie 25 sierpnia 2005
roku, godzina 17:46 bd w tym formacie zapisane jako
liczba 38589,74028.

Odejmowanie od siebie dat lub czasu jest realizowane

poprzez odejmowanie liczb seryjnych reprezentujcych
daty lub godziny i nastpnie ponown zamian otrzymanej liczby na format daty lub czasu. Aby szybko odszuka
liczb reprezentujc okrelon dat lub godzin, wystarczy zamieni format komrki na Oglny. Aby przywrci
normalny sposb prezentacji, naley ponownie przypisa takiej komrce odpowiedni format daty lub czasu.
Na przykad: aby wywietla czas w formacie godziny:
minuty, kliknij komrk prawym przyciskiem myszy,
z menu podrcznego wybierz polecenie Formatuj komrki,
kliknij kategori Czas i wybierz z listy format 13:30.
Kiedy wykonujesz odejmowanie czasu i obliczeniami objta zostaje godzina 0:00 (na przykad chcesz obliczy, ile
czasu upywa od godziny 23:00 do 2:00 nad ranem), powiniene skorzysta z funkcji MODU.LICZBY, np. w nastpujcy sposb =MODU.LICZBY(pniejsza_godzina
wczeniejsza_godzina). Jeeli odejmowanie daty lub czasu
daje w efekcie warto ujemn, Excel wywietla w komrce bd #####.

Obliczanie czasu

OBLICZANIE RNICY POMIDZY

DWOMA PUNKTAMI W CZASIE

1 Do wybranej komrki wpisz pierwsz godzin.

2 W nastpnej komrce wpisz drug godzin.
3 Kliknij komrk, w ktrej powinien pojawi si
wynik oblicze.

4 Wpisz znak rwnoci (=).

5 Kliknij komrk zawierajc pniejsz
godzin.
6 Wpisz znak minus ().
7 Kliknij komrk zawierajc wczeniejsz
godzin.
8 Nacinij klawisz Enter.

58

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Wynik oblicze moe

pojawi si w postaci liczby
seryjnej reprezentujcej czas.

ZAMIANA LICZBY
REPREZENTUJCEJ CZAS
NA FORMAT CZASU

1
2

1 Kliknij kart Narzdzia gwne.

2 W grupie opcji Liczba odszukaj i nacinij
przycisk Uruchom okno dialogowe .

Na ekranie pojawi si okno

dialogowe Formatowanie komrek.

3 Przejd na kart Liczby.

4 Wybierz kategori Czas.
5 Wybierz dany format wywietlania
czasu.

Format 13:30 wywietla czas jako

godziny:minuty.
6 Nacinij przycisk OK.

W komrce zostaje wywietlona

ilo czasu, jaki upyn pomidzy
wybranymi dwiema godzinami.

Wskazwka
Excel posiada kilka innych funkcji, ktrych moesz uywa do formatowania liczb reprezentujcych dat i czas.

FUNKCJA

OPIS

GODZINA

Zwraca godzin z liczby seryjnej reprezentujcej czas. Godzina jest podawana jako liczba cakowita z zakresu
od 0 (pnoc) do 23 (11:00 wieczorem). Jak argumentu funkcji moesz uy tekstu, liczby seryjnej, adresu
komrki lub wyniku dziaania innej funkcji.

MINUTA

Zwraca minuty z liczby seryjnej reprezentujcej czas. Minuty s podawane jako liczba cakowita z zakresu
od 0 do 59. Jako argumentu funkcji moesz uy tekstu, liczby seryjnej, adresu komrki lub wyniku dziaania
innej funkcji.

SEKUNDA

Zwraca sekundy z liczby seryjnej reprezentujcej czas. Sekundy s podawane jako liczba cakowita z zakresu
od 0 do 59. Jako argumentu funkcji moesz uy tekstu, liczby seryjnej, adresu komrki lub wyniku dziaania
innej funkcji.

CZAS

Zwraca liczb seryjn okrelonego czasu. Funkcja CZAS wymaga podania trzech argumentw: <godzina>,
<minuta> i <sekunda>.

59

Obliczanie dat
programie Excel obliczanie iloci dni, jakie
upyny pomidzy dwiema datami, sprowadza si do prostego odejmowania jednej daty
od drugiej. Dziki temu moesz w prosty sposb obliczy
na przykad, ile dni upyno od rozpoczcia projektu
do jego zakoczenia. Jeeli data rozpoczcia znajduje si
w komrce A1, a data zakoczenia w komrce A2, formua obliczajca ilo dni pomidzy bdzie wygldaa nastpujco: =A2A1. Jeeli z jakiego powodu data pocztkowa bdzie pniejsza ni data kocowa, Excel zwrci
warto ujemn.
Pord funkcji z kategorii daty i czasu znajdziesz specjaln funkcj o nazwie NETWORKDAYS, ktra pozwala na wyznaczenie iloci dni roboczych, jakie upyny
pomidzy dwiema datami. Podobnie jak w przypadku
innych funkcji Excela funkcje daty i czasu moesz wsta-

wia przy uyciu kreatora funkcji, ktry pozwala na wygodne podawanie wymaganych argumentw funkcji.
Jak ju wspominalimy, aby obliczy ilo dni roboczych,
jakie upyny pomidzy dwiema datami, powiniene
uy funkcji NETWORKDAYS. Argumentami funkcji
s data pocztkowa, data kocowa oraz, opcjonalnie, zakres komrek reprezentujcy list wit i innych dni wolnych od pracy, ktre automatycznie redukuj liczb dni
roboczych w danym okresie. Dni przypadajce w weekendy s uwzgldniane automatycznie.
W systemie Windows Excel moe wykonywa obliczenia
na datach pniejszych ni 1 stycznia 1900 roku. Jeeli bdziesz chcia uy daty wczeniejszej, zostanie ona
potraktowana jako tekst, na ktrym nie mona wykona
oblicze i Excel wywietli bd #ARG!.

Obliczanie dat
4

OBLICZANIE ILOCI DNI

ROBOCZYCH POMIDZY
DWIEMA DATAMI
1 Wpisz dat pocztkow.
2 Wpisz dat kocow.

Jeeli chcesz w obliczeniach uwzgldni

dodatkowe wita i inne dni wolne
od pracy, podaj list takich dni
(mieszczcych si pomidzy dwiema
interesujcymi Ci datami).

3 Kliknij komrk, w ktrej chcesz umieci

wynik oblicze.
5

4 Nacinij przycisk Wstaw funkcj.

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Wstawianie funkcji.
5 Kliknij tutaj i wybierz z listy
kategori Daty i czasu.
6 Odszukaj na licie i dwukrotnie kliknij funkcj
NETWORKDAYS.

60

7 Kliknij komrk zawierajc dat pocztkow

lub wpisz adres tej komrki.

7
5

8 Kliknij komrk zawierajc dat kocow lub

wpisz adres tej komrki.

Opcjonalnie moesz rwnie

zaznaczy lub wpisa zakres komrek
reprezentujcych list wit i innych dni
wolnych od pracy.

9 Nacinij przycisk OK.

W komrce zawierajcej formu zostanie

wywietlona obliczona ilo dni roboczych.

OBLICZANIE ILOCI WSZYSTKICH

DNI POMIDZY DWIEMA DATAMI

Rozdzia 3. Praca z kreatorem funkcji

Na ekranie pojawi si okno dialogowe

Argumenty funkcji.

4
3
2

1 Kliknij komrk, w ktrej chcesz umieci

wynik oblicze.
2 Wpisz znak rwnoci =.
3 Kliknij komrk zawierajc dat kocow
lub wpisz adres tej komrki.
4 Wpisz znak .
5 Kliknij komrk zawierajc dat pocztkow
lub wpisz adres tej komrki.
6 Nacinij klawisz Enter.

Wynik oblicze pojawi si w komrce,

ktr wybrae w punkcie 1.

Wskazwka
Jeeli wykonujc obliczenia na datach, musisz poda
dat bezporednio w formule lub argumencie funkcji, powiniene uy funkcji DATA, inaczej Excel moe
mie problemy z poprawn identyfikacj wprowadzonej daty. Funkcja DATA zwraca liczb seryjn reprezentujc okrelon dat i wymaga podania trzech
argumentw: <rok>, <miesic> oraz <dzie>.
Przykadowo: aby odj dat 9 lipca 2005 od 1 lutego 2005, powiniene uy nastpujcej formuy:
=DATA(2005; 7; 9) DATA(2005; 2; 1).

Aby wpisa do komrki biec dat, wystarczy klikn wybran komrk i nacisn kombinacj klawiszy
Ctrl+; (rednik).

Ten sam efekt moesz uzyska, jeeli wpiszesz nastpujc formu: =DZI(). Funkcji DZI moesz
rwnie uywa w obliczeniach. Przykadowo formua =DZI() + 5 zwraca dat, ktra nastpi za pi
dni, liczc od dnia dzisiejszego, a formua =DZI() 5
zwraca dat sprzed piciu dni.
Excel udostpnia ponad 15 rnych sposobw formatowania dat, jak np. 1956-08-01, 1 sierpie 1956,
56-08-01 i inne. Aby zmieni format daty, nacinij
przycisk Uruchom okno dialogowe , znajdujcy si
w grupie Liczba na karcie Narzdzia gwne i nastpnie przejd na kart Liczby, wybierz z listy kategori
Data i z listy Typ wybierz dany format daty.

61