SUSE Linux 10. Księga Eksperta

IDZ DO
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
SUSE Linux 10.

Ksiga eksperta
Autor: Michael McCallister
Tumaczenie: Adam Jarczyk
ISBN: 83-246-0409-X
Tytu oryginau: SUSE Linux 10 Unleashed
Format: B5, stron: 688
Wyczerpujcy przewodnik po jednej z najpopularniejszych dystrybucji Linuksa
Instalowanie i konfigurowanie systemu
Korzystanie z Linuksa w pracy i w domu
Wsppraca z innymi platformami systemowymi
Administrowanie systemem
SUSE Linux to jedna z najbardziej znanych kompletnych dystrybucji Linuksa.
Jej popularno w Europie i Ameryce wzrasta w ogromnym tempie, midzy innymi
dziki temu, e rozwijaniem systemu zaja si firma Novell. Wersja 10 powstaa
w ramach projektu Open SUSE, w ktrym bray udzia tysice uytkownikw
i programistw z caego wiata. Efektem jest stabilny, wydajny i niezawodny system
operacyjny, wietnie sprawdzajcy si jako podstawa dziaania zarwno stacji
roboczych i komputerw domowych, jak i serwerw sieciowych. Ogromn zalet
dystrybucji SUSE jest maksymalnie uproszczony proces instalacji oraz imponujca
ilo narzdzi i aplikacji doczanych do systemu.
SUSE Linux 10. Ksiga eksperta to doskonae rdo wiedzy na temat najnowszej
wersji tej dystrybucji. Zawiera informacje, dziki ktrym poznasz system i staniesz si
jego wiadomym uytkownikiem. Nauczysz si go instalowa, konfigurowa oraz
przeprowadza operacje administracyjne. Dowiesz si, jak korzysta z doczonych
do Linuksa aplikacji oraz jak instalowa nowe narzdzia z pakietw dystrybucyjnych.
Poznasz tajniki uruchamiania serwerw sieciowych w oparciu o SUSE Linux i sposoby
przygotowywania go do wsppracy z innymi systemami operacyjnymi.
W ksice tej znajdziesz omwienie nastpujcych zagadnie:
Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
instalacja z pyty DVD,

praca z powok tekstow,
rodowiska KDE i Gnome,
konfiguracja drukarki,
korzystanie z pakietu OpenOffice,
wsppraca z Windows i Mac OS,
korzystanie z internetu,
zarzdzanie systemem plikw i kontami uytkownikw,
konfiguracja serwerw sieciowych,
programowanie w Linuksie.
Poznaj i wykorzystaj nowoczesn dystrybucj Linuksa!
Spis treci
O autorze ..................................................................................................... 19
Wprowadzenie ............................................................................................ 21
Cz I Instalacja i konfiguracja .........................................................27

Rozdzia 1. Witamy w systemie SUSE Linux ............................................... 29
Czym jest SUSE Linux? .......................................................................................................................29
SUSE Linux ....................................................................................................................................30
OpenSUSE.org ...............................................................................................................................32
Program instalacyjny SUSE Linux ................................................................................................33
Systemy plikw w SUSE Linux .....................................................................................................34
64-bitowy SUSE Linux ..................................................................................................................34
Pomoc: dokumentacja i inne rda ......................................................................................................35
Dokumentacja drukowana i SUSE Help Center ............................................................................35
Przeszukiwanie Help Center ..........................................................................................................35
Strony man i info ............................................................................................................................36
Pomoc techniczna online ................................................................................................................37
Linux Documentation Project ........................................................................................................38
Listy dyskusyjne SUSE ..................................................................................................................38
Grupy uytkownikw Linuksa .......................................................................................................40
Odnoniki ..............................................................................................................................................40
Rozdzia 2. Przygotowania do instalacji ................................................... 43

Planowanie instalacji SUSE Linux .......................................................................................................44
Wymogi sprztowe ...............................................................................................................................45
Linux w laptopach ..........................................................................................................................48
SUSE Linux i przestarzay sprzt ...................................................................................................48
Unikanie potencjalnych problemw ze sprztem ...........................................................................49
Modemy programowe ....................................................................................................................49
Urzdzenia USB .............................................................................................................................50
Urzdzenia peryferyjne na pycie gwnej .................................................................................51
Dwa systemy, podzia na partycje i inne problemy .......................................................................51
Wspistnienie z systemem Windows ............................................................................................52
Jak podzieli dyski na partycje? .....................................................................................................53
Odnoniki ..............................................................................................................................................54
D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc
SUSE Linux 10. Ksiga eksperta
Rozdzia 3. Instalacja SUSE Linux ............................................................... 55

Metody instalacji systemu ....................................................................................................................55
Przygotowania do instalacji z pyty CD-ROM lub DVD .....................................................................55
Instalacja SUSE Linux za pomoc YaST .............................................................................................56
Wybr strefy czasowej ...................................................................................................................57
Ustawienia pulpitu ..........................................................................................................................57
Wstpne ustawienia instalacji ........................................................................................................57
Podzia dyskw na partycje ............................................................................................................58
Instalacja pakietw oprogramowania .............................................................................................59
Tworzenie uytkownika root ..........................................................................................................59
Konfiguracja sieci i pocze internetowych .................................................................................60
Tworzenie uytkownika .................................................................................................................62
Konfiguracja sprztu dla X Window System .................................................................................63
Logowanie i wyczenie systemu po raz pierwszy ...............................................................................64
Odnoniki ..............................................................................................................................................66
Rozdzia 4. Dalsza konfiguracja za pomoc YaST i SaX2 ....................... 67

Rozwizywanie problemw z instalacj ...............................................................................................67
Konfiguracja sprztu za pomoc YaST ................................................................................................68
Gromadzenie informacji o sprzcie ................................................................................................68
Zmiana ustawie kontrolera dyskw ..............................................................................................68
Konfiguracja joysticka ...................................................................................................................69
Dostosowanie ukadu klawiatury ...................................................................................................70
Konfiguracja myszy .......................................................................................................................70
Konfiguracja skanera ......................................................................................................................70
Konfiguracja karty TV lub radiowej ..............................................................................................71
Ustawienia daty i godziny ....................................................................................................................71
Utrzymanie dokadnego czasu za pomoc NTP .............................................................................73
Zarzdzanie zasilaniem .........................................................................................................................77
Zarzdzanie energi w YaST .........................................................................................................77
Problemy z komputerami przenonymi ................................................................................................77
Opcje zasilania w laptopach ...........................................................................................................78
Wsppraca z kartami PCMCIA ....................................................................................................79
Konfiguracja obsugi Bluetooth .....................................................................................................79
Konfiguracja trybw pracy IrDA ...................................................................................................80
Konfiguracja CD i DVD .......................................................................................................................81
Integrowanie napdw CD i DVD z systemem .............................................................................81
Przyspieszanie pracy CD za pomoc DMA ...................................................................................82
Odnoniki ..............................................................................................................................................83
Cz II Praca z systemem SUSE Linux ................................................85

Rozdzia 5. Rozpoczcie pracy ................................................................. 87
Logowanie do systemu .........................................................................................................................87
Logowanie z powoki .....................................................................................................................88
Wylogowanie z powoki .................................................................................................................88
Korzystanie z linuksowego systemu plikw ........................................................................................88
Najwaniejsze polecenia systemowe z katalogw /bin i /sbin .............................................................90
Korzystanie z katalogw /boot i /dev ...................................................................................................90
Spis treci
Edycja plikw konfiguracyjnych w katalogu /etc ................................................................................91

Katalog /home: miejsce na wszelkie dobra ..........................................................................................92
Znajdowanie programw pulpitu w katalogu /opt ................................................................................93
Katalog /usr: miejsce na wikszo programw ...................................................................................93
Dane ulegajce zmianom: katalog /var .................................................................................................93
Zmiany informacji o uytkownikach i program finger ........................................................................94
Wybr i korzystanie z powoki .............................................................................................................95
Wygodne cechy wsplne dla wszystkich powok ..........................................................................95
Praca z bash ....................................................................................................................................96
Praca z tcsh .....................................................................................................................................98
Praca z zsh ......................................................................................................................................98
Zarzdzanie plikami za pomoc narzdzia Midnight Commander ................................................99
ksh i ash ........................................................................................................................................100
Wybr powoki .............................................................................................................................101
Edycja tekstu .......................................................................................................................................103
Praca z edytorem vim i jego klonami ...........................................................................................104
Praca z edytorem Emacs i jego klonami ......................................................................................105
Kilka innych edytorw .................................................................................................................105
Dlaczego nie mog zmieni tego pliku? Sposb dziaania uprawnie ...............................................106
Zmiany uprawnie ........................................................................................................................108
Uprawnienia do katalogw ...........................................................................................................109
Praca z konta root ...............................................................................................................................110
Tworzenie i usuwanie uytkownikw ..........................................................................................111
Wyczanie i ponowne uruchamianie systemu ............................................................................112
Odnoniki ............................................................................................................................................113
System plikw ..............................................................................................................................113
Powoki .........................................................................................................................................113
Edytory .........................................................................................................................................114
Praca z konta root .........................................................................................................................114
Rozdzia 6. Pulpit ....................................................................................... 115

Wprowadzenie do X Window System ................................................................................................116
Konfiguracja X w systemie SUSE Linux .....................................................................................116
Wybr rodowiska pulpitu: KDE i GNOME .....................................................................................118
KDE: K Desktop Environment ....................................................................................................120
GNOME: GNU Network Object Model Environment ................................................................122
Zarzdzanie plikami z pulpitu ............................................................................................................123
Narzdzie Konqueror w KDE ......................................................................................................123
Narzdzie Krusader w KDE .........................................................................................................126
Narzdzie Nautilus w GNOME ....................................................................................................128
Konfiguracja rodowiska pulpitu ........................................................................................................129
Centrum sterowania KDE ............................................................................................................129
Dostosowanie ustawie GNOME ................................................................................................131
Co to jest meneder okien i do czego si przyda? ..............................................................................132
Po co uywa menedera okien? ..................................................................................................133
Uruchamianie systemu z menederem okien ...............................................................................133
fvwm .............................................................................................................................................133
WindowMaker ..............................................................................................................................134
IceWM ..........................................................................................................................................136
Odnoniki ............................................................................................................................................137
Rozdzia 7. Drukowanie w SUSE Linux ..................................................... 139

Wprowadzenie ....................................................................................................................................139
Common Unix Printing System (CUPS) ............................................................................................140
Konfiguracja drukarek w YaST ..........................................................................................................141
Konfiguracja CUPS i drukarek sieciowych za pomoc KDEPrint ......................................................145
Drukowanie za pomoc CUPS ...........................................................................................................148
Praca z dokumentami PDF .................................................................................................................149
Sterowanie drukowaniem z konsoli ....................................................................................................151
Podstawowe polecenia drukowania .............................................................................................151
Unikanie problemw z drukowaniem .................................................................................................152
Urzdzenia wielofunkcyjne ..........................................................................................................152
USB i starsze drukarki atramentowe ............................................................................................153
Odnoniki ............................................................................................................................................153
Rozdzia 8. Praca z powok .................................................................... 155

Potga wiersza polece .......................................................................................................................156
Dopasowywanie wzorcw w powoce .........................................................................................157
Przekierowywanie wejcia i wyjcia ............................................................................................159
Potokowanie danych ....................................................................................................................159
Przetwarzanie w tle ......................................................................................................................160
Skrypty powoki: wprowadzenie ........................................................................................................160
Pisanie skryptw w powoce bash ......................................................................................................161
Zmienne w skryptach powoki ...........................................................................................................163
Przypisywanie wartoci do zmiennych ........................................................................................163
Dostp do wartoci zmiennych ....................................................................................................163
Parametry pozycyjne ..........................................................................................................................164
Pozyskiwanie zmiennych wiersza polecenia za pomoc parametrw pozycyjnych ....................165
Automatyzacja zada za pomoc skryptw .................................................................................165
Zmienne wbudowane ..........................................................................................................................166
Odnoniki ............................................................................................................................................167
Rozdzia 9. Produktywno: pakiety biurowe i inne narzdzia ............ 169

Porwnanie pakietw biurowych dla systemu Linux .........................................................................169
Praca z OpenOffice.org ................................................................................................................170
Praca z KOffice ............................................................................................................................176
Praca z GNOME Office ...............................................................................................................179
Praca z Softmaker Office .............................................................................................................180
Inne pakiety komercyjne ..............................................................................................................182
Komunikacja z PDA ...........................................................................................................................183
Oprogramowanie wiersza polece PDA dla SUSE Linux ...........................................................183
Zarzdzanie wasnymi finansami .................................................................................................184
Inne narzdzia zwikszajce produktywno .....................................................................................185
Komputerowe przygotowywanie publikacji w programie Scribus ..............................................186
Tworzenie wykresw i diagramw blokowych w programie Dia .............................................188
Mapy myli w programie VYM ...................................................................................................188
Aplikacje dla faksw i skanerw .................................................................................................189
Odnoniki ............................................................................................................................................191
Spis treci
Rozdzia 10. Obraz, dwik i inne rozrywki ............................................. 193

Konfiguracja kart dwikowych i wideo ............................................................................................193
Konfiguracja karty dwikowej i graficznej w YaST ..................................................................194
Odtwarzanie muzyki i suchanie radia ................................................................................................194
Formaty dwiku ..........................................................................................................................195
Radio internetowe i inne media przesyane strumieniowo ...........................................................196
Tworzenie wasnej muzyki .................................................................................................................197
Nagrywanie CD i DVD ......................................................................................................................197
Tworzenie CD i DVD z pulpitu ...................................................................................................199
Tworzenie CD z powoki .............................................................................................................201
Tworzenie DVD z powoki ..........................................................................................................202
TV i wideo MythTV ......................................................................................................................204
Sprzt TV i wideo ........................................................................................................................204
Linux i aparaty cyfrowe ......................................................................................................................207
Kamery internetowe .....................................................................................................................208
Edycja obrazw w programie GIMP ..................................................................................................208
Formaty plikw graficznych ........................................................................................................211
Gry w systemie Linux .........................................................................................................................211
Gry w KDE ...................................................................................................................................212
Gry w GNOME ............................................................................................................................213
Freeciv: darmowa gra strategiczna ...............................................................................................213
Odnoniki ............................................................................................................................................214
Rozdzia 11. Rozwizania wieloplatformowe ......................................... 217

Przegldanie plikw po stronie systemu Windows ............................................................................217
Emulacja innych systemw operacyjnych w Linuksie wprowadzenie ..............................................219
Kilka nieporozumie na temat narzdzi wieloplatformowych .........................................................219
Uruchamianie aplikacji Windows za pomoc Wine ...........................................................................219
Instalacja i konfiguracja Wine ......................................................................................................220
Instalacja aplikacji Windows w Wine ..........................................................................................221
Praca z Wine .................................................................................................................................222
Crossover Office ..........................................................................................................................222
Uruchamianie aplikacji Windows za pomoc Win4Lin .....................................................................223
Instalacja Win4Lin .......................................................................................................................224
Praca z Win4Lin ...........................................................................................................................224
Uruchamianie aplikacji Windows za pomoc VMware .....................................................................225
Instalacja VMware .......................................................................................................................226
Praca z VMware ...........................................................................................................................226
Emulacja systemu Mac OS za pomoc Basilisk II .............................................................................228
dosemu i DOSBox ..............................................................................................................................229
Xen: przyszo wirtualizacji? ............................................................................................................229
Odnoniki ............................................................................................................................................232
Cz III Korzystanie z Internetu ........................................................233

Rozdzia 12. czenie z Internetem ......................................................... 235
Podstawowe informacje o nawizywaniu cznoci ...........................................................................235
Na pocztek interfejs localhost ...........................................................................................................236
Rczna konfiguracja localhost .....................................................................................................237
10

Konfiguracja modemowego poczenia z Internetem ........................................................................238
Konfiguracja poczenia modemowego w YaST .........................................................................239
Konfiguracja poczenia DSL (ang. Digital Subscriber Line) z Internetem .........................................243
Konfiguracja poczenia DSL w YaST ........................................................................................244
czenie komputera z sieci bezprzewodow ....................................................................................247
Przygotowanie oprogramowania sprztowego i sterownikw ..........................................................248
Szukanie punktu dostpowego .....................................................................................................248
Konfiguracja karty bezprzewodowej ...........................................................................................249
Kiedy skontaktowa si z ISP? ...........................................................................................................250
Odnoniki ............................................................................................................................................251
Rozdzia 13. Przegldanie WWW i obsuga poczty elektronicznej ....... 253

Wybr przegldarki WWW ................................................................................................................253
Mozilla i Mozilla Firefox .............................................................................................................254
Konqueror .....................................................................................................................................256
Epiphany .......................................................................................................................................257
Galeon ..........................................................................................................................................258
Opera ............................................................................................................................................258
Konfiguracja konta pocztowego w SUSE Linux ................................................................................259
Wybr klienta poczty ..........................................................................................................................261
Evolution ......................................................................................................................................262
KDE Personal Information Manager: Kmail/KOrganizer i Kontact ............................................266
Mozilla Mail i Thunderbird ..........................................................................................................269
Sylpheed .......................................................................................................................................270
mutt ...............................................................................................................................................270
Wysyanie plikw w zacznikach .....................................................................................................272
BinHex .........................................................................................................................................273
yEnc ..............................................................................................................................................273
uuencode/uudecode ......................................................................................................................273
MIME/Base64 ..............................................................................................................................274
Dekodowanie zacznika za pomoc UUDeview ........................................................................274
Odnoniki ............................................................................................................................................274
Rozdzia 14. Tworzenie prostych serwisw WWW ................................... 277

Wybr narzdzia do tworzenia serwisu WWW .................................................................................277
Dla pocztkujcych ......................................................................................................................277
Narzdzia do tworzenia stron oparte na przegldarkach ..............................................................279
Wyspecjalizowane narzdzia WWW ...........................................................................................280
Narzdzia WWW dla ekspertw ..................................................................................................282
wiczenie praktyczne: tworzenie serwisu w Quanta Plus .................................................................282
Prowadzenie weblogw w systemie SUSE Linux ..............................................................................289
Blosxom .......................................................................................................................................290
Movable Type i Typepad .............................................................................................................291
Blogi w WordPress .......................................................................................................................292
Popularne serwisy blogw ...........................................................................................................293
Dystrybucja blogw .....................................................................................................................293
Odnoniki ............................................................................................................................................295
10
Spis treci
11
Rozdzia 15. Zarzdzanie serwerami poczty .......................................... 297

Jak dziaa poczta elektroniczna? .........................................................................................................297
Konfiguracja MTA .............................................................................................................................299
Maskarada ....................................................................................................................................299
Autoryzacja ..................................................................................................................................299
Zdalne poczenia SMTP .............................................................................................................300
Protokoy poczty przychodzcej ..................................................................................................300
Tryb dorczania ............................................................................................................................300
Aliasy ...........................................................................................................................................301
Domeny wirtualne ........................................................................................................................301
Walka ze spamem i wirusami .............................................................................................................301
Narzdzia antyspamowe ...............................................................................................................302
Filtrowanie spamu po stronie klienta ...........................................................................................303
Procmail .......................................................................................................................................303
Narzdzia antywirusowe ..............................................................................................................304
Alternatywy dla programu Microsoft Exchange Server .....................................................................304
Microsoft Exchange Server ..........................................................................................................305
CommuniGate Pro ........................................................................................................................305
Novell GroupWise ........................................................................................................................305
Samsung Connect .........................................................................................................................306
OPEN-XCHANGE .......................................................................................................................306
Kolab/Kroupware .........................................................................................................................306
OpenGroupware (Ogo) .................................................................................................................306
phpGroupWare .............................................................................................................................306
Hula ..............................................................................................................................................307
Podsumowanie .............................................................................................................................307
Odnoniki ............................................................................................................................................307
Rozdzia 16. Wsppraca z innymi uytkownikami ................................ 309

Usenet dzisiaj ......................................................................................................................................310
Wybr czytnika grup dyskusyjnych ...................................................................................................312
Klienty poczty i wiadomoci ........................................................................................................312
Samodzielne graficzne czytniki grup dyskusyjnych ....................................................................313
Tekstowe czytniki grup dyskusyjnych .........................................................................................316
Wsppraca z Wiki .............................................................................................................................317
ZWiki ...........................................................................................................................................317
Prowadzenie elektronicznych list dystrybucyjnych ...........................................................................320
Instalacja programu Mailman .......................................................................................................321
Prowadzenie listy w programie Mailman .....................................................................................321
Korzystanie z komunikatorw internetowych i IRC ..........................................................................322
Internet Relay Chat (IRC) ............................................................................................................323
Komunikatory w Linuksie ............................................................................................................324
Wideokonferencje w systemie Linux .................................................................................................325
Odnoniki ............................................................................................................................................326
Rozdzia 17. Bezpieczne przesyanie plikw .......................................... 329

Wybr klienta FTP .............................................................................................................................330
Tekstowe klienty FTP ..................................................................................................................330
Bezpieczne przesyanie plikw za pomoc sftp ...........................................................................332
Graficzne klienty FTP ..................................................................................................................333
11
12

Przesyanie plikw w P2P ..................................................................................................................336
Udostpnianie plikw w stylu usugi Napster ..............................................................................336
BitTorrent .....................................................................................................................................340
Konfiguracja serwera FTP ..................................................................................................................342
Konfiguracja xinetd do bezpiecznego przesyania plikw .................................................................342
Konfiguracja serwerw do bezpiecznego przesyania plikw ...........................................................343
Odnoniki ............................................................................................................................................344
Cz IV Podstawy zarzdzania systemem .....................................347

Rozdzia 18. Zarzdzanie plikami, woluminami i dyskami ................... 349
Wybr systemu plikw .......................................................................................................................350
Fizyczna struktura dysku ..............................................................................................................351
Praca z systemem plikw ReiserFS .............................................................................................351
Extended File System (ext2 i ext3) ..............................................................................................352
JFS i XFS .....................................................................................................................................353
Wybr systemu plikw .................................................................................................................353
Tworzenie systemw plikw za pomoc narzdzia Expert Partitioner i zarzdzanie nimi ................353
Praca z narzdziem Expert Partitioner .........................................................................................354
Montowanie systemu plikw ..............................................................................................................360
Polecenie mount ...........................................................................................................................360
Polecenie umount .........................................................................................................................361
Automatyczne montowanie systemw plikw za pomoc /etc/fstab ...........................................361
Logical Volume Management (LVM) ................................................................................................362
Znajdowanie plikw ...........................................................................................................................363
Polecenie find ...............................................................................................................................363
Polecenie locate ............................................................................................................................364
Polecenie which ............................................................................................................................365
Polecenie whereis .........................................................................................................................366
Narzdzie KFind ..........................................................................................................................366
Beagle ...........................................................................................................................................368
Manipulowanie systemami plikw .....................................................................................................371
Tworzenie systemu plikw do testw ..........................................................................................371
Montowanie partycji tylko do odczytu w uruchomionym systemie ............................................373
Dostp do pliku obrazu dyskietki .................................................................................................374
Zarzdzanie plikami urzdze znakowych, blokowych i specjalnych ...............................................375
Odnoniki ............................................................................................................................................377
Rozdzia 19. Zarzdzanie uytkownikami i zabezpieczeniami ............ 379

Konta uytkownikw i uprawnienia ...................................................................................................379
Tworzenie kont uytkownikw w YaST ......................................................................................380
Konta uytkownikw systemowych .............................................................................................383
RWX: podstawy uprawnie .........................................................................................................383
Kto czego potrzebuje? Zarzdzanie grupami .....................................................................................384
Dodawanie grup ...........................................................................................................................384
Hasa: pierwsza linia obrony ..............................................................................................................386
Pliki passwd i shadow ..................................................................................................................386
Wybr hase ..................................................................................................................................387
Ustawienia uwierzytelniania uytkownikw w PAM ..................................................................388
12
Spis treci
13
Monitorowanie dziaa uytkownikw ..............................................................................................390

Narzdzia powoki suce do obserwacji uytkownikw ...........................................................390
Superuytkownicy: pozwoli miertelnikom bawi si magi ...........................................................391
Zmiana tosamoci uytkownika poleceniem su .........................................................................392
Przyznawanie przywilejw konta root za pomoc polecenia sudo ..............................................392
Odnoniki ............................................................................................................................................394
Rozdzia 20. Zarzdzanie danymi: tworzenie i przywracanie

kopii zapasowych .................................................................................... 395
Przygotowanie do ochrony przed utrat danych .................................................................................395
Jak mona straci dane? ...............................................................................................................396
Szacunek potrzeb i dostpnych zasobw .....................................................................................396
Wybr strategii obsugi kopii zapasowych ..................................................................................397
Wybr nonika ....................................................................................................................................399
Dyski lustrzane i macierze RAID .................................................................................................399
Noniki wymienne ........................................................................................................................400
Sieciowe magazyny danych .........................................................................................................401
Tamowe kopie zapasowe ............................................................................................................402
Archiwizacja systemu w YaST ...........................................................................................................402
Oprogramowanie do obsugi kopii zapasowych .................................................................................406
Archiwizacja z uyciem narzdzia tar ..........................................................................................407
Korzystanie z narzdzia Ark ........................................................................................................408
GNOME File Roller .....................................................................................................................409
Konfiguracja dyskw lustrzanych i macierzy RAID ..........................................................................410
Ratowanie uszkodzonego systemu .....................................................................................................413
Uruchamianie z pyty DVD SUSE Linux ....................................................................................413
Uruchamianie z zestawu dyskietek ratunkowych ........................................................................414
Odtwarzanie systemu ...................................................................................................................414
Odnoniki ............................................................................................................................................416
Rozdzia 21. Aktualizacje systemu: zarzdzanie pakietami ................. 419

Instalacja oprogramowania za pomoc YaST ....................................................................................419
Podstawy systemu RPM .....................................................................................................................425
Pobieranie pakietw RPM spoza dystrybucji SUSE ....................................................................426
Aktualizacja systemu za pomoc YaST Online Update (YOU) .........................................................427
Korzystanie z YOU ......................................................................................................................427
Monitorowanie serwerw YOU za pomoc narzdzia SUSEwatcher .........................................430
Aktualizacje systemu za pomoc APT ...............................................................................................432
Aktualizacje systemu za pomoc Red Carpet .....................................................................................434
Instalacja Red Carpet ...................................................................................................................435
Uywanie Red Carpet z wiersza polece (rug) ............................................................................435
Aktualizacje za pomoc interfejsu graficznego Red Carpet ...........................................................436
Kompilacja oprogramowania z kodu rdowego ..............................................................................437
Odnoniki ............................................................................................................................................439
13
14
Cz V Zaawansowane zarzdzanie systemem ............................441

Rozdzia 22. Zarzdzanie startem systemu i innymi usugami .............. 443
Proces uruchamiania systemu wprowadzenie ...............................................................................443
Pocztek procesu z BIOS-u do menedera startowego ...........................................................444
Wybr menedera startowego: GRUB czy LILO? ......................................................................444
adowanie jdra ...........................................................................................................................448
Usugi i poziomy pracy systemu ........................................................................................................449
Wybr usug przy starcie systemu za pomoc narzdzia YaST Usugi systemowe ..........................453
Praca z narzdziem Usugi systemowe ........................................................................................454
Tryb zaawansowany .....................................................................................................................454
Rczne uruchamianie i zatrzymywanie usug ....................................................................................455
Narzdzia do monitorowania systemu ................................................................................................456
KDE Stranik Systemu .................................................................................................................456
KDiskFree i KwikDisk .................................................................................................................458
GKrellM .......................................................................................................................................458
Odnoniki ............................................................................................................................................459
Rozdzia 23. Zabezpieczanie komputerw ............................................ 461

Ataki na systemy komputerowe wprowadzenie ............................................................................462
Oszacowanie podatnoci na atak ........................................................................................................463
Ochrona komputera ............................................................................................................................465
Zabezpieczanie sieci bezprzewodowej .........................................................................................466
Jeszcze kilka sw na temat hase i fizycznych zabezpiecze ...........................................................466
Konfiguracja SUSE Firewall ..............................................................................................................467
Inne narzdzia godne uwagi ...............................................................................................................469
Co zrobi po wamaniu? .....................................................................................................................469
Nadanie za problemami z bezpieczestwem Linuksa .....................................................................471
Odnoniki ............................................................................................................................................471
Rozdzia 24. Zarzdzanie jdrem i moduami ........................................ 473

Linus i jego dzieo: jdro Linuksa ......................................................................................................474
Drzewo kodu rdowego jdra ...................................................................................................474
Typy jdra ....................................................................................................................................474
Zarzdzanie moduami .......................................................................................................................475
Kiedy rekompilowa? .........................................................................................................................476
Wersje jdra ........................................................................................................................................477
Pobieranie nowego kodu rdowego jdra ........................................................................................478
Instalowanie poprawek do jdra .........................................................................................................480
Kompilacja jdra .................................................................................................................................481
Rozwizywanie problemw ...............................................................................................................482
Bdy podczas kompilacji ............................................................................................................482
Bdy wykonania, problemy z programem rozruchowym i bdy kernel oops ............................483
Dostrajanie jdra za pomoc sysctl ....................................................................................................484
Odnoniki ............................................................................................................................................485
Rozdzia 25. Konfiguracja sieci i usugi Samba ...................................... 487

Sieci TCP/IP .......................................................................................................................................487
Adresy TCP/IP .............................................................................................................................488
Nastpny krok: adresowanie w IPv6 ............................................................................................489
Porty .............................................................................................................................................490
14
Spis treci
15
Organizacja sieci .................................................................................................................................490

Podsieci ........................................................................................................................................491
Maski podsieci ..............................................................................................................................491
Translacja adresw sieciowych (NAT) ........................................................................................491
Sprzt sieciowy ...................................................................................................................................491
Karty sieciowe ..............................................................................................................................491
Kable sieciowe .............................................................................................................................493
Koncentratory ...............................................................................................................................493
Inicjalizacja nowych urzdze sieciowych ..................................................................................493
Protok DHCP ...................................................................................................................................496
Jak dziaa DHCP? .........................................................................................................................496
Instalacja i konfiguracja oprogramowania DHCP .......................................................................496
Konfiguracja serwera DHCP ........................................................................................................496
Network File System ..........................................................................................................................497
Uruchomienie i konfiguracja serwera NFS ..................................................................................498
Importowanie katalogw w kliencie NFS ....................................................................................499
Wsppraca z Windows za pomoc usugi Samba .............................................................................499
Zabezpieczanie usug sieciowych .......................................................................................................500
Odnoniki ............................................................................................................................................500
Rozdzia 26. Zarzdzanie wasnym serwerem WWW Apache .............. 503

Co to jest Apache? ..............................................................................................................................503
Instalacja Apache ................................................................................................................................504
Kompilacja Apache z kodu rdowego ......................................................................................504
Uruchamianie i zatrzymywanie Apache .............................................................................................506
Ustawienia konfiguracji dziaania serwera ...........................................................................................507
Dodatkowe ustawienia w pliku httpd.conf ...................................................................................509
Uwierzytelnianie i kontrola dostpu do systemu plikw ....................................................................509
Ograniczanie dostpu przez allow i deny .....................................................................................509
Uwierzytelnianie ..........................................................................................................................510
Moduy Apache ..................................................................................................................................512
Hosting wirtualny ...............................................................................................................................513
Hosting wirtualny oparty na nazwach ..........................................................................................514
Hosting wirtualny oparty na adresach IP .....................................................................................515
Tre dynamiczna ...............................................................................................................................516
Programy CGI ..............................................................................................................................516
SSI ................................................................................................................................................517
Moduy materiaw aktywnych ....................................................................................................517
Inne serwery WWW ...........................................................................................................................518
thttpd .............................................................................................................................................518
Caudium WebServer ....................................................................................................................518
Xitami ...........................................................................................................................................518
Zope ..............................................................................................................................................519
ColdFusion ...................................................................................................................................519
TomCat .........................................................................................................................................519
Odnoniki ............................................................................................................................................519
15
16
Rozdzia 27. Zarzdzanie nazwami domen ............................................ 521

Podstawowe pojcia DNS ..................................................................................................................521
Hierarchia DNS ..................................................................................................................................523
Strefy ............................................................................................................................................526
Rekordy ........................................................................................................................................526
Konfiguracja DNS w YaST2 ..............................................................................................................527
Plik hosts .............................................................................................................................................529
Podstawowe narzdzia DNS ...............................................................................................................529
Konfiguracja serwerw nazw w BIND ..............................................................................................531
Rejestrowanie zdarze ........................................................................................................................534
Podsumowanie ....................................................................................................................................535
Odnoniki ............................................................................................................................................536
Cz VI Programowanie ...................................................................537
Rozdzia 28. Korzystanie z GCC i innych narzdzi programistycznych ....539
Podstawy programowania w C pod Linuksem ...................................................................................540
Prosty program w jzyku C ..........................................................................................................540
Korzystanie z GNU Compiler Collection ...........................................................................................541
Budowanie aplikacji Java za pomoc Eclipse ....................................................................................543
Korzystanie z Eclipse Workbench ...............................................................................................543
Tworzenie maej aplikacji Java w Eclipse ...................................................................................545
Zintegrowane rodowisko programistyczne KDevelop .....................................................................546
Tworzenie aplikacji dla GNOME za pomoc narzdzia Anjuta ........................................................549
Zarzdzanie wieloosobowymi projektami programistycznymi za pomoc CVS i Subversion ..........551
Tworzenie pakietw RPM ..................................................................................................................553
Tworzenie pliku specyfikacji .......................................................................................................553
Tworzenie listy plikw i generowanie poprawek ........................................................................555
Budowanie i testowanie pakietu RPM .........................................................................................556
Inne zasoby programistyczne dla Linuksa ...........................................................................................556
Odnoniki ............................................................................................................................................557
Rozdzia 29. Zarzdzanie bazami danych ............................................. 559

Co to jest relacyjna baza danych? .......................................................................................................559
Implementacja MySQL ......................................................................................................................561
Instalacja MySQL ........................................................................................................................561
Wstpna konfiguracja MySQL .....................................................................................................563
Korzystanie z MySQL Control Center .........................................................................................566
czenie si z baz danych MySQL za pomoc klienta baz danych .................................................568
Korzystanie z klienta MySQL Monitor ........................................................................................568
Optymalizacja MySQL .......................................................................................................................572
Pomiary wykorzystania bufora kluczy .........................................................................................572
Korzystanie z pamici podrcznej zapyta ..................................................................................574
Rnorodne poprawki ..................................................................................................................574
Optymalizacja zapyta .................................................................................................................575
Podsumowanie ....................................................................................................................................575
Odnoniki ............................................................................................................................................576
16
Spis treci
17
Rozdzia 30. Jzyki Perl i Python .............................................................. 577

Czym jest Perl? ...................................................................................................................................578
Zmienne i struktury danych Perla .......................................................................................................578
Operatory i inne instrukcje .................................................................................................................579
Wyraenia regularne ...........................................................................................................................580
Moduy Perla i CPAN .........................................................................................................................582
Przyszo jzyka Perl ........................................................................................................................583
Czym jest Python? ..............................................................................................................................584
Zmienne i struktury danych jzyka Python ..........................................................................................584
Wcicia ...............................................................................................................................................585
Ekstremalna obiektowo ...................................................................................................................585
IDE i interaktywna powoka Pythona .................................................................................................586
Odnoniki ............................................................................................................................................586
Rozdzia 31. Tworzenie dynamicznych serwisw WWW ........................ 589

Korzystanie z PHP ..............................................................................................................................589
Instalacja PHP ..............................................................................................................................590
Pisanie skryptw w PHP ..............................................................................................................591
Dodawanie funkcji do PHP ..........................................................................................................594
Przyszo z PHP5 ........................................................................................................................594
Tworzenie interaktywnych serwisw w WordPress ...........................................................................595
Instalacja WordPress ....................................................................................................................595
Nadzr nad dostpem uytkownikw do WordPress ...................................................................596
Tworzenie forum uytkownikw opartego na WWW .......................................................................597
Instalacja phpBB ..........................................................................................................................597
Konfiguracja phpBB i tworzenie forw .......................................................................................598
Odnoniki ............................................................................................................................................601
Rozdzia 32. Optymalizacja wydajnoci ................................................ 603

Optymalizacja usug ...........................................................................................................................604
Powertweak ........................................................................................................................................606
Dostrajanie wydajnoci napdw dyskowych ....................................................................................608
Wybr najlepszego sprztu ..........................................................................................................609
Dostrajanie parametrw dyskw przy starcie systemu ................................................................610
Polecenie hdparm .........................................................................................................................611
Wyczanie rejestracji czasu dostpu do pliku .............................................................................613
Rozkadanie obcienia ................................................................................................................613
Odnoniki ............................................................................................................................................613
Rozdzia 33. Wiersz polecenia kurs zaawansowany ......................... 615

Kilka podstawowych polece .............................................................................................................616
Wywietlanie zawartoci pliku poleceniem cat ............................................................................617
Tworzenie i zmiana katalogw poleceniami mkdir i cd ...............................................................618
Zmiana uprawnie dostpu do plikw poleceniem chmod ..........................................................619
Kopiowanie, przenoszenie i zmiana nazw plikw za pomoc cp i mv ........................................619
Wywietlanie wykorzystania dysku poleceniem du .....................................................................620
Szukanie acuchw poleceniem grep .........................................................................................620
Znajdowanie plikw z indeksu poleceniem locate .......................................................................621
Wywietlanie plikw w biecym katalogu poleceniem ls ..........................................................621
Czytanie dokumentacji systemowej poleceniem man ..................................................................622
17
18

Wywietlanie listy procesw poleceniem ps ................................................................................622
Usuwanie plikw i katalogw poleceniem rm .............................................................................623
Wywietlanie ostatnich wierszy pliku poleceniem tail ................................................................623
Wywietlanie stopnia wykorzystania zasobw poleceniem top ...................................................624
Wywietlanie pooenia programu poleceniem which .................................................................624
czenie polece ................................................................................................................................624
Odnoniki ............................................................................................................................................625
Dodatki .................................................................................................627
Dodatek A Wersje SUSE Linux firmy Novell ............................................. 629
Dodatek B SUSE i Linux zasoby internetowe ...................................... 633
Skorowidz .................................................................................................. 661
18
Rozdzia 8.
Praca z powok
Na pocztku by wiersz polece. Tako rzecze Neal Stephenson w swoim rewelacyjnym
eseju na temat historii komputerowych systemw operacyjnych. I tak te jest w rzeczywistoci w Linuksie wiele rzeczy najatwiej i najszybciej mona zrobi wprost z wiersza polece, zwanego powok (ang. shell). Dlaczego powoka? W jzyku angielskim
orzech skada si z jdra (ang. kernel) i skorupy (ang. shell). Wprawdzie w jzyku polskim shell oznacza powok, jednake w tym kontekcie jest te skorup otaczajc
jdro systemu.
Interfejs graficzny typu wska i kliknij jest atwy w uyciu. Z drugiej strony, potga
wiersza polece i zdolno do wykonywania wielu zada przez nacinicie kilku klawiszy jest tak dua, e czasem trudno sobie wyobrazi narzdzie atwiejsze w uyciu. Problem tkwi w krzywej uczenia si. W interfejsie graficznym (GUI) wystarczy przyzwyczai
si do kilku zasad uywania myszy i mona wykona wikszo zada. W przeciwiestwie
do GUI puste okno wiersza zachty powoki nie zawiera adnych wskazwek, jak wykonywa okrelone prace.
Nawet najwikszy ekspert od graficznego interfejsu uytkownika moe potrzebowa
przywrcenia systemu, a wtedy do dyspozycji otrzymuje tylko wiersz polece. Znajomo kilku polece jest konieczna, by jako sobie z nim poradzi. W caej niniejszej
ksice Czytelnik spotka mnstwo pomysw, jak za pomoc wiersza polece szybko
wykona rne dziaania.
W niniejszym rozdziale skoncentrujemy si na powoce jako jzyku programowania.
Wikszo powok zawartych w dystrybucji SUSE Linux pozwala czy polecenia w jeden
cig w edytorze tekstu i zapisywa wynik jako skrypt. Znajc skadni powoki, moemy
definiowa zmienne, przypisywa wartoci, tworzy funkcje i ewaluowa rne wyniki
robi rzeczy dostpne w prawdziwych jzykach programowania, takich jak C, Java
lub C++. Wiele standardowych polece powoki jest w rzeczywistoci skryptami. By
moe Twj skrypt te ktrego dnia bdzie w powszechnym uyciu.
D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\08.doc
155
156
Cz II Praca z systemem SUSE Linux
Potga wiersza polece

Wiedza o moliwociach powoki jest pierwszym krokiem do pisania dobrych skryptw.
Powoka jest zdecydowanie czym wicej ni narzdziem do uruchamiania programw,
aczkolwiek t funkcj peni bez zarzutu. Powok nazywa si te interpreterem polece,
poniewa przyjmuje polecenie wpisane przez uytkownika i robi z nim kilka rzeczy:
1. W pierwszej kolejnoci ustala, czy wpisane polecenie jest w ni wbudowane.
Jeli tak, wykonuje je.

2. Jeli polecenie nie jest wbudowane, posuguje si zmienn rodowiskow cieki
dostpu, aby znale polecenie (o ile nie wpisalimy go z podaniem penej cieki).
3. Po zlokalizowaniu polecenia powoka wywouje funkcj fork w jdrze Linuksa,
aby skopiowa powok (dziki czemu po ukoczeniu pracy przez program powrci
do wiersza zachty). Program nastpnie wywouje kolejn funkcj jdra exec,
aby wykona polecenie.
4. Na koniec powoka na podstawie okrelonych regu ustala, co polecenie,
np. cat *.txt *.sxw > doclist ma osign (tu odbywa si interpretacja)
i dostarcza wynik.
Powoka moe uruchomi kilka polece w jednym cigu, jak w powyszym przykadzie.
Przykad ten jest stosunkowo prosty, lecz powoka wykonuje w nim kilka dziaa:
Uruchamia program cat, ktry wywietla pliki na ekranie.
Przeprowadza sterowanie zadaniem i usuwa si z drogi powoka udaje,

e jej nie ma, gdy program cat szuka tekstu wszystkich plikw z rozszerzeniami
.txt i .sxw w biecym katalogu, a nastpnie go wywietla.
Przekierowuje wyjcie zanim tekst trafi na ekran, powoka z powrotem wkracza

do akcji i przechwytuje funkcj systemow, umieszczajc wywietlane informacje
(tzn. tekst wszystkich plikw ze wspomnianymi rozszerzeniami) w pliku o nazwie
doclist i zapisujc ten plik w tym samym katalogu.
Uruchamianie polece powoki w narzdziu Konqueror

Konqueror meneder plikw KDE pozwala poczy potg wiersza polece z wygod interfejsu
graficznego i wydawa dowolne polecenia w swoim interfejsie.
Naley otworzy Narzdzia/Wykonaj polecenie powoki (albo nacisn Ctrl+E). Jeli zaznaczona zostaa nazwa pliku lub katalogu, to pojawi si w oknie polecenia; nie trzeba jednak wykonywa polecenia
na tym akurat pliku. Kade wpisane polecenie (lub cig polece) zostanie uruchomione; komunikaty bd
wywietlane w osobnym oknie.
Jeli Konqueror zosta otwarty z konta superuytkownika, wiersz polece udostpni wszystkie przywileje tego konta, lecz zwyke okno Konqueror nie pozwala zalogowa si jako superuytkownik (ani uruchamia polece wymagajcych wprowadzenia dodatkowych informacji).
156
Rozdzia 8. Praca z powok
157
Do moliwoci powoki (oprcz listy Wygodne cechy wsplne dla wszystkich powok
z rozdziau 5., Rozpoczcie pracy) nale:
Szukanie w plikach i katalogach wzorcw (wyrae regularnych) za pomoc

narzdzi locate, gawk i grep.
Kierowanie w celu dalszego przetwarzania wyjcia jednego programu na wejcie

innego programu.
Uruchamianie w jednym wierszu kilku polece oddzielonych rednikami.
Tworzenie kilku pustych plikw jednym poleceniem:

touch file {a,b,c,d,e}
Uruchamianie programw w tle.
Wszystkie te funkcje przydadz si przy pisaniu skryptw, omwionych w niniejszym

rozdziale.
Przykady przedstawione tutaj s przeznaczone dla powoki bash, ktra jest zdecydowanie
najpopularniejsz (i domyln) powok w systemie SUSE Linux. Skrypty wykonujce
praktycznie wszystkie zadania opisane poniej mona pisa rwnie w innych powokach
skadnia powinna by opisana na stronach man powok. Czytelnik moe te skorzysta
z ksiek Sams Teach Yourself Shell Programming in 24 Hours (autor: Sriranga
Veeraraghavan) lub Linux Shell Scripting with Bash (Ken O. Burtch).
Dopasowywanie wzorcw w powoce

Wiersz polece powoki pozwala uywa acuchw specjalnie skonstruowanych wzorcw, aby dopasowywa wieloznaczne cigi. Jest to funkcjonalno inna i prostsza ni
obsugiwana przez narzdzia GNU typu grep (uywane s w nich bardziej zoone wzorce, zwane wyraeniami regularnymi) i suy do przeszukiwania plikw i katalogw albo
filtrowania danych kierowanych do i z polece.
acuchy wzorcw w powoce mog by proste lub skomplikowane, lecz w wierszu
polece, nawet posugujc si skromnym podzbiorem dostpnych symboli wieloznacznych, moemy uzyska konstruktywne wyniki. Do symboli wieloznacznych najczciej
uywanych w powoce nale:
* dopasowuje dowolny cig znakw. Na przykad, aby znale w biecym
katalogu wszystkie pliki o rozszerzeniu .txt, moemy uy polecenia:

ls *.txt
? dopasowuje pojedynczy znak. Na przykad, aby znale w biecym

katalogu wszystkie pliki o rozszerzeniu d?c, gdzie zamiast ? moe wystpi
litera a z, A Z lub cyfra 0 9, moemy uy polecenia:
ls *.d?c
[XXX] lub [X-X] dopasowuje przedzia znakw. Na przykad, aby wywietli
wszystkie pliki z biecego katalogu majce nazwy zaczynajce si od cyfry,

moemy uy polecenia:
ls [0-9]*
157
158

Aby znale tylko pliki o nazwach zaczynajcych si od 1, 5 lub 8, uyjemy polecenia:
ls [158]*
\X dopasowuje lub rozpoczyna sekwencj unikow dla znaku specjalnego, na przykad ?. Ponisze polecenie tworzy plik o nazwie zawierajcej znak zapytania:
touch foo\?
Tabela 8.1 przedstawia kilka innych popularnych znakw specjalnych. Bardziej wyczerpujc list zawiera dokument Advanced Bash Scripting Guide, wymieniony w podrozdziale Odnoniki.
Tabela 8.1. Znaki specjalne w powoce bash
Znak
Znaczenie
Pocztek wiersza komentarza (z wyjtkiem wiersza #!).
Nazwa zmiennej powoki.
Separator polece.
Katalog biecy.
..
Katalog nadrzdny.
(tylda) Katalog macierzysty uytkownika. Znak mieci si na klawiszu po lewej stronie klawisza
cyfry 1; uzyskasz do niego dostp, przytrzymujc klawisz Shift.
Podstawienie polecenia; mwi powoce, e wyniki najbliszego polecenia maj zosta

przechwycone w celu ich dalszego uycia.
>
Przekierowanie wyjcia skryptu do pliku. Jeli plik istnieje, zostanie zastpiony.
>>
Docza wyjcie skryptu do istniejcego pliku. Jeli plik nie istnieje, zostanie utworzony.
Potok. Pomaga czy w acuch polecenia i skrypty, przekierowujc wyjcie jednego polecenia
na wejcie nastpnego.
&
Wskazane polecenie ma zosta uruchomione w tle. Pozwala powrci do wiersza zachty powoki.
Uywajc znakw specjalnych, naley zawsze uwaa. Jak wida, niektre znaki specjalne maj rne znaczenia zalenie od kontekstu, skrypt moe zatem zachowywa si
niewaciwie, jeli znak nie zostanie uyty poprawnie. Niektre znaki mog by nawet
szkodliwe, wobec czego musimy upewni si, e uywamy waciwych.
Aby uy znaku specjalnego jako zwykego, naley poprzedzi go w skrypcie znakiem unikowym, ktrym w tym przypadku jest lewy ukonik (\). Na przykad, ponisze
polecenie wywietla wynik obliczenia kwoty w dolarach:
echo $((5153 + 654863))
Mieszanie w skrypcie symboli wieloznacznych z wyraeniami regularnymi moe przy

odrobinie nieuwagi powodowa problemy. Na przykad, do wyszukiwania wzorcw
w tekcie najlepiej nadaj si wyraenia regularne, uywane w poleceniach typu grep;
proste symbole wieloznaczne powinny by uywane np. do filtrowania i dopasowywania
nazw plikw w wierszu polece. Wprawdzie zarwno w wyraeniach regularnych, jak
i skryptach powoki w Linuksie lewy ukonik rozpoznawany jest we wzorcach jako znak
unikowy, jednak symbol dolara ($) ma dwa cakowicie odmienne znaczenia (w wyraeniach
regularnych dopasowywanie pojedynczego znaku, a w skryptach przypisanie zmiennej).
158
159
Przekierowywanie wejcia i wyjcia

Wiersz polece pozwala tworzy, nadpisywa i dodawa dane do plikw za pomoc
procesu zwanego przekierowaniem wyjcia. Powoka rozpoznaje kilka znakw specjalnych stosowanych w tym procesie, na przykad >, < i >>.
W poniszym przykadzie wyjcie polecenia ls zostaje przekierowane, aby utworzy
plik o nazwie textfiles.listing:
ls *.txt > textfiles.listing
Przekierowania wyjcia naley uywa ostronie, poniewa z atwoci mona nadpisa

istniejce pliki: wystarczy przekierowa polecenie do istniejcego pliku. Powoka wykona
dane zadanie bez sprawdzenia, czy plik ju istnieje i bez pytania, co zrobi z plikiem,
z ktrym wkrtce si poegnamy.
Na szczcie mona te przekierowa wyjcie tak, e dane zostan doczone do istniejcego pliku, uywajc operatora >>. Aby wic doda co ciekawego do naszej istniejcej
kolekcji plikw tekstowych, uyjemy dwch znakw > zamiast jednego:
ls /usr/share/doc/packages/emacs/doc/gnus-tut.txt >> textfiles.listing
Nawias trjktny mona te odwrci, by pobra dane i wprowadzi je do polecenia przez

przekierowanie wejcia, jak w tym przykadzie:
cat < textfiles.listing
Potokowanie danych
Wiele polece linuksowych mona uruchomi razem w jednym wierszu polecenia, aby
przeksztaci dane z jednej postaci w inn. czenie polece w ten sposb nazywane jest
potokowaniem lub prac potokow. Potok (ang. pipe) pobiera wyjcie jednego polecenia i wprowadza jako wejcie nastpnego. Ten proces mona powtarza niemal w nieskoczono.
W powoce do tworzenia potoku suy symbol pionowej poprzeczki (|). Uywany jest
w tej roli tak czsto, e zyska sobie potoczn nazw pipe. Zamy, e administrator
systemu chce sprawdzi, kto w danej chwili jest zalogowany. Poczenie kilku polece
potokowo, jak poniej, zwrci uporzdkowan, czyteln list:
who | cut -c1-8 | sort -u | pr -l1 -8 -w78 -t
Zostay tu poczone cztery polecenia:

1. who zwraca list zalogowanych uytkownikw.
2. Lista jest przetwarzana przez polecenie cut, ktre wywietla na ekranie
tylko nazwy uytkownikw (zamiast caego wiersza wyjcia).
159
160

3. Jeszcze przed wywietleniem listy polecenie sort sortuje nazwy uytkownikw
w porzdku alfabetycznym i usuwa z listy powtarzajce si wpisy uytkownikw,

ktrzy s zalogowani wicej ni raz.
4. Na koniec polecenie pr pobiera list wiersz po wierszu i wywietla j na ekranie
w omiu kolumnach.
Jest to prosta technika, a dysponujc wystarczajcym dowiadczeniem, Czytelnik bdzie
mg robi naprawd zadziwiajce rzeczy za pomoc kilku polece i kilku potokw.
Przetwarzanie w tle
W niniejszej ksice czsto bd pojawia si polecenia zakoczone znakiem &, zwaszcza
w przypadku uruchamiania z powoki aplikacji graficznych. Czytelnik moe zastanawia si, do czego to suy. Symbol & wykorzystuje zdolno powoki do przetwarzania
informacji w tle i do jednoczesnego uruchamiania innych programw z tego samego
wiersza polece.
Zamy, e chcemy uruchomi z powoki monitor systemu GKrellM. Po wpisaniu gkrellm
w wierszu polece program oczywicie si uruchomi. Lecz gdy spojrzymy nastpnie
na okno powoki, zobaczymy martwy kursor, ktry nie pozwoli wprowadzi adnego
innego polecenia, przynajmniej do chwili wyjcia z programu GKrellM.
Po zakoczeniu pracy GKrellM (przez kliknicie prawym przyciskiem myszy dowolnego
miejsca w oknie programu i wybraniu Quit z menu) wiersz zachty powrci do okna powoki i bdzie w nim mona ponownie wpisywa polecenia. Nacinicie klawisza strzaki
w gr, aby przywoa ostatnio wydane polecenie z historii polece, wywietli ponownie gkrellm w wierszu zachty. Tym razem moemy doda na koniec wiersza znak &.
Po naciniciu Enter program GKrellM uruchomi si jak poprzednio, lecz tym razem
powoka bash zwrci numer procesu aplikacji i powrci do wiersza zachty, w ktrym
bdzie mona wpisywa kolejne polecenia.
Skrypty powoki: wprowadzenie

Historia polece w wierszu zachty jest bardzo wygodnym narzdziem, ale co zrobi,
jeli musimy codziennie wydawa podobne polecenia? Jeli zachodzi potrzeba wykonania
co tydzie skomplikowanego zestawu polece, lecz niekoniecznie w ten sam dzie tygodnia? Tutaj przydaj si skrypty.
Skrypty powoki nie s, co prawda, szybsze ni program w C, lecz nie wymagaj kompilacji, a co za tym idzie, mog by o wiele mniejsze. Dziki temu s rwnie bardziej
przenone: zawsze zmieszcz si na dyskietce. Nie wymagaj instalowania w systemie
dodatkowych bibliotek, o ile skrypt nie wymaga dostpu do innego jzyka. Proces pisania
skryptw jest te prostszy i szybszy ni w przypadku jzykw kompilowanych.
160
161
Czytelnikom dopiero zaczynajcym pisa skrypty powoki radz nie przesadza. To troch
jak nowy program wicze. Nie naley prbowa zrobi zbyt duo za jednym razem,
lecz skoncentrowa si na automatyzacji uywanego ju procesu (albo takiego, ktry wydawa si zbyt skomplikowany, by go wykonywa).
Najwaniejsze przy pisaniu skryptu jest to, by nigdy nie uywa procesora tekstu! Tworzymy plik tekstowy, i standardowy edytor tekstu w zupenoci wystarczy. Pomijajc ju
dodawane do tekstu formatowanie, procesory tekstu stosuj automatyczne zawijanie wierszy, ktre moe z atwoci namiesza w skrypcie. Radz przyjrze si edytorom przedstawionym w rozdziale 5. i poeksperymentowa z nimi, by wybra najlepszy dla siebie.
SUSE Linux automatycznie tworzy w katalogu macierzystym uytkownika podkatalog /bin.
Jest to dobre miejsce do przechowywania skryptw, poniewa znajduje si na pierwszym
miejscu w ciece wyszukiwania.
Pisanie skryptw w powoce bash

Na pocztek moemy zdefiniowa kilka aliasw polece, ktre uproszcz pewne zadania wykonywane w wierszu polece. Aliasy w Linuksie s zmiennymi rodowiskowymi
o zachowaniu takim, jakie sugeruje ich nazwa stanowi inne nazwy polece. Aliasy
mona definiowa na bieco w wierszu polece, lecz tak zdefiniowane trwaj tylko do
koca sesji. Lepiej, jeli s dostpne dla uytkownika cay czas.
Przed rozpoczciem pisania skryptu przyjrzyjmy si domylnym aliasom zdefiniowanym przez SUSE. Wpisanie alias w wierszu polece wywietli poniszy listing.
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
alias
+='pushd .'
-='popd .'
..='cd ..'
...='cd ../..'
beep='echo -en "\007"'
dir='ls -'
l='ls -alF'
la='ls -la'
ll='ls -l'
ls='/bin/ls $LS_OPTIONS'
ls-l='ls -l'
mc='. /usr/share/mc/bin/mc-wrapper.sh'
md='mkdir -p'
o='less'
rd='rmdir'
rehash='hash -r'
unmount='echo "Error: Try the command: umount" 1>&2; false'
which='type -p'
you='su - -c "/sbin/yast2 online_update"'
Aliasy te s zdefiniowane w plikach ustawie rodowiskowych o zasigu caego systemu:

/etc/profile i /etc/bash.bashrc i domylnie obowizuj dla wszystkich uytkownikw.
Kady uytkownik moe dostosowa wasne aliasy, modyfikujc plik ~/.bashrc. Moemy
napisa skrypt zawierajcy dowolne aliasy i odwoa si do niego w pliku .bashrc.
161
162

Na przykad, otwrz edytor tekstu i wpisz:
#!/bin/sh
alias ls='ls -l'
alias ldir='ls -aF'
alias copy='cp'
alias ft='fortune -a'
Znaczenie powyszego skryptu jest nastpujce:
Wiersz 1. deklaruje, e mamy do czynienia ze skryptem powoki (bash).
Wiersz 2. mwi, e listing katalogu wywietlany poleceniem ls ma zawsze mie

szczegow (dug) posta, zawierajc informacje o uprawnieniach, rozmiarze,
dacie i czasie. Wynikiem bdzie taki listing, jak dla domylnego aliasu ll.
Wiersz 3. mwi, e po wpisaniu ldir ma zosta wywietlona kolorowa lista plikw

i katalogw bez podawania szczegw.
Wiersz 4. zmienia zachowanie powoki po wpisaniu DOS-owego polecenia copy:

zamiast komunikatu o bdzie wykonuje zadanie kopiowania.
Wiersz 5. definiuje skrt (ft) do polecenia wywietlajcego cytat losowy

(ang. fortune cookie). Opcja -a mwi, e program fortune ma przeszukiwa
wszystkie swoje kolekcje cytatw, co moe doprowadzi do wywietlenia
czego nieoczekiwanego. Tej opcji naley uywa ostronie.
Po dopisaniu do pliku wszelkich podanych aliasw zapisz go jako ~/bin/myaliases.

Rozszerzenie nazwy nie jest wymagane. Pozostay jeszcze dwa zadania. Po pierwsze, na
razie jest to tylko plik tekstowy. Aby mg sta si skryptem, musi by wykonywalny.
Otwrz okno powoki, przejd do podkatalogu ~/bin i wpisz chmod +x myaliases. Kady
uytkownik jest wacicielem wszystkich plikw w swoim katalogu macierzystym, wic
dziki temu poleceniu plik skryptu staje si wykonywalny.
Od pocztku przygody z pisaniem skryptw warto przyzwyczai si do pisania
komentarzy i dokumentowania. Na pocztku kadego skryptu radz umieci opis
jego przeznaczenia. Dla powyszego przykadu komentarz moe wyglda tak:
# Ten skrypt dodaje kilka aliasw wywietlania
# katalogw do domylnego zestawu.
Kady wiersz komentarza powinien zaczyna si od znaku #; w przeciwnym razie

powoka bdzie prbowaa zinterpretowa go jako polecenie.
Aby doda zdefiniowane aliasy do standardowej konfiguracji, otwrz plik ~/.bashrc

w edytorze tekstu i dodaj na koniec pliku nastpujcy wiersz:
~/bin/myaliases
Zapisz plik i wyjd z edytora. Wyloguj si i ponownie zaloguj, a nastpnie otwrz okno
powoki i wpisz alias. Zdefiniowane aliasy powinny teraz znale si na licie.
162
163
Zmienne w skryptach powoki

Powoka, bdc jzykiem programowania, moe przetwarza zmienne w skryptach. Dostpne s trzy zmienne, ktre mona wykorzystywa w skryptach powoki:
Zmienne rodowiskowe s skadnikiem systemu. W powyszym przykadzie

zastosowana zostaa zmienna PATH. Uytkownik moe definiowa nowe zmienne
rodowiskowe, a wartoci niektrych zmiennych (np. PATH) modyfikowa
za pomoc skryptw.
Zmienne wbudowane, na przykad opcje polece, udostpnia system operacyjny;

nie mona ich modyfikowa.
Zmienne uytkownika s definiowane i uywane przez autora skryptu.

Czytelnicy majcy dowiadczenie z innymi jzykami programowania zauwa pewn
rnic: w skryptach powoki zmienne s beztypowe.
I odwrotnie, zaczynajc nauk programowania od skryptw i przechodzc do innych
jzykw programowania, Czytelnik bdzie musia nauczy si identyfikowa zmienne
jako liczby, acuchy i inne typy danych istniejce w danym jzyku.
Przypisywanie wartoci do zmiennych

Deklarowanie i inicjalizowanie zmiennych w powoce bash jest proste. Aby uy np.
zmiennej o nazwie lcount do zliczania iteracji ptli, naley wpisa lcount=0.
Aby zapisa acuch w zmiennej, wystarczy jednoczenie j zadeklarowa i zidentyfikowa:
myname=mikemc
Jeli acuch zawiera spacje, naley uy cudzysoww:

myname="Michael McCallister"
Dostp do wartoci zmiennych

Dostp do wartoci zmiennej wymaga poprzedzenia jej nazwy znakiem dolara ($).
Na przykad, aby wywietli ciek dostpu, naley wpisa $PATH. Jeli zmienna ma
nazw var, uyjemy zapisu $var.
Aby przypisa warto zmiennej var do zmiennej lcount, naley wpisa:
lcount=$var
163
164
Parametry pozycyjne
Do skryptu powoki mona przekaza opcje z wiersza polece lub innego skryptu. Opcje
te nosz nazw parametrw pozycyjnych i maj specjalne nazwy, zdefiniowane przez
system. Pisanie zaawansowanych skryptw powoki wymaga umiejtnoci korzystania
z parametrw pozycyjnych i pobierania wartoci z wiersza polecenia.
Nazwami parametrw pozycyjnych s w istocie liczby; pierwszy parametr ma nazw 1,
nastpny 2, trzeci 3 i tak dalej. Dostp do nich odbywa si przez $1, $2 itd. Nie mona
wywoa 2 przed 1, lecz mona pomin 3, aby uzyska wynik, jeli 1 i 2 s obecne.
Zamy, e mamy skrypt powoki wymagajcy dwch parametrw: imienia i nazwiska.
Jeli podamy tylko imi (1), to w porzdku. Jeli tylko nazwisko (2), otrzymamy bd.
Poniszy skrypt o nazwie myname1 pobiera jeden parametr (imi) i wywietla na ekranie:
#!/bin/sh
# skrypt wywietlajcy imi
if [ $# -eq 0 ]
then
echo "Imi nie zostao podane"
else
echo "Podane imi to "$1
fi
W skryptach powoki kada instrukcja if musi by zakoczona instrukcj fi.
Uruchomienie myname1 nastpujco:

bash myname1
zwrci wynik:
Imi nie zostao podane
Ponisze polecenie:
bash myname1 Mike
zwrci taki wynik:

Podane imi to Mike
Czytelnik moe zastanawia si, co w tym skrypcie oznacza kod $#. Jest to zmienna
wbudowana, udostpniana przez jdro dla powoki i zwracajca liczb parametrw pozycyjnych, przekazanych do programu powoki. Wicej o tych wbudowanych zmiennych
powiemy poniej.
164
165
Pozyskiwanie zmiennych wiersza polecenia

za pomoc parametrw pozycyjnych
Parametry pozycyjne mog by bardzo przydatne przy czeniu potokowym polece
z uyciem zoonych argumentw, zwaszcza jeli polecenia nie s czsto uywane. Na
przykad, system z modemem gosowym moe suy jako automatyczna sekretarka.
W takim komputerze moemy napisa skrypt, ktry pobiera i odtwarza wiadomoci.
Skrypt ten, o nazwie pvm, konwertuje zapisany plik dwikowy (w formacie telefonu
gosowego .rmd) i kieruje dwik do urzdzenia audio:
#!/bin/sh
# odtwarzanie wiadomoci gosowych z /var/spool/voice/incoming
rmdtopvf /var/spool/voice/incoming/$1 | pvfspeed -$ 0000; \
pvftobasic > /dev/audio
Aby odtworzy wiadomo, naley wpisa w wierszu zachty powoki:

pvm <nazwa_wiadomoci>
Automatyzacja zada za pomoc skryptw

Skrypty powoki z parametrami pozycyjnymi uywane s czsto do automatyzacji rutynowych i zwykych zada, na przykad generowania raportw z dziennikw zdarze,
sprawdzania systemw plikw, rozliczania wykorzystania zasobw przez uytkownikw
i innych zada zwizanych z systemem, sieci lub bezpieczestwem.
Poniszy skrypt po dodaniu do tablicy harmonogramu /etc/crontab moe pomc w monitorowaniu systemu, szukajc w plikach dziennika sw kluczowych wskazujcych wane
informacje.
#!/bin/sh
# nazwa: greplog
# zastosowanie: wysya poczt wyniki szukania sowa kluczowego
# w dzienniku zdarze
#
# autor: bb
# sposb uycia: greplog {sowo_kluczowe} {nazwa_dziennika}
#
# bdy: nie sprawdza poprawnoci liczby argumentw
# buduj nazw raportu ze sowa kluczowego i daty
log_report=/tmp/$1.logreport.`date '+%d%m%y'`
# buduj nagwek raportu, zawierajcy typ systemu, nazw hosta,
# dat i czas
echo "========================================================" \
> $log_report
echo "
DZIENNIK ZDARZE SYSTEMOWYCH" >> $log_report
uname -a >> $log_report
echo "Raport dziennika dla " `hostname -f` "z dnia " `date '+%c'` \
>> $log_report
echo "========================================================" \
>> $log_report; echo "" >> $log_report
165
166

# rozpoczcie przeszukiwania dziennika
echo "Szukane haso: " $1 "od dnia:" `date '+%r'` >> $log_report
echo "" >> $log_report
# pobranie i zapisanie wynikw szukania sowa kluczowego ($1)
# w pliku dziennika ($2)
grep -i $1 $2 >> log_report
# stopka raportu z dat
echo "" >> $log_report
echo "Koniec pracy " >> $log_report `date '+%r'` >> $log_report
# wylij raport do uytkownika root
mail -s "Analiza dziennika $2" root < $log_report
# usu plik raportu i zakocz prac
rm $log_report
exit 0
Powyszy skrypt tworzy zmienn $log_report, w ktrej zapisuje nazw pliku generowanego raportu. Sowo kluczowe $1 i pierwszy argument w wierszu polece su do
zbudowania nazwy pliku wraz z biec dat. Nagwek raportu zawiera kilka wierszy
sformatowanego tekstu, nazw systemu (wzit z wyjcia polecenia uname), nazw hosta
i dat. Skrypt rejestruje pocztek wyszukiwania, a wszystkie dopasowane sowa kluczowe
z pliku dziennika zostaj dodane do raportu. Do raportu zostaje dodana stopka zawierajca
nazw i dat raportu, ktry nastpnie zostaje wysany do uytkownika root wiadomoci
e-mail z wyszukiwanym terminem zapisanym jako tytu wiadomoci, a plik $log_report
zostaje usunity.
Aby przetestowa skrypt, upewnij si, e w systemie uruchomiony jest demon syslogd.
Podaj sowo kluczowe i ciek do dziennika zdarze systemowych /var/log/messages,
na przykad:
greplog FAILED /var/log/messages
Jeli w systemie wystpiy jakie bdy logowania, uytkownik root powinien otrzyma
wiadomo e-mail. Jeeli usugi poczty elektronicznej zostay poprawnie skonfigurowane
(zobacz Konfiguracja konta pocztowego w SUSE Linux w rozdziale 13.), wiadomo
powinna dotrze do superuytkownika.
Zmienne wbudowane
Jdro Linuksa udostpnia powoce kilka zmiennych wbudowanych, ktrych wartoci uytkownik nie moe zmieni. Nale do nich:
$# liczba parametrw pozycyjnych przekazanych do powoki (tej zmiennej
uylimy w poprzednim podrozdziale).

$? kod zakoczenia ostatniego polecenia lub programu powoki wykonanego
w powoce (zwrcona warto).
166
167
$0 nazwa programu powoki.

$* pojedynczy acuch wszystkich argumentw przekazanych w chwili
wywoania programu powoki.

To tylko kilka podstawowych zada i rzeczy, ktre mona zrobi z powok. Zagbimy si
w ten temat w rozdziale 33., Wiersz polecenia kurs zaawansowany.
Odnoniki
http://www.cryptonomicon.com/beginning.html esej Neala Stephensona In the

Beginning Was the Command Line. Autoryzowana aktualizacja tego eseju,
autorstwa Garretta Birkela, The Command Line in 2004 dostpna jest pod adresem
http://garote.bdmonkeys.net/commandline/.
http://www.gnu.org/software/bash/ oficjalna witryna bash w GNU Project.

Mona tu pobra najnowsz wersj oprogramowania i przeczyta dokument
Introduction to Bash.
http://cnswww.cns.cwru.edu/~chet/bash/bashtop.html strona Cheta Rameya,

oficjalnego opiekuna projektu bash. Bardzo przypomina stron oficjaln,
lecz dodatkowo zawiera list FAQ.
http://www.tldp.org/LDP/Bash-Beginners-Guide/html/ podrcznik bash

dla pocztkujcych.
http://ldp.nllgg.nl/LDP/abs/html zaawansowany poradnik pisania skryptw

powoki bash. Ten podrcznik nie zakada uprzedniego dowiadczenia w pisaniu
skryptw lub programowaniu, lecz szybko przechodzi do rednio zaawansowanego
lub zaawansowanego poziomu instrukcji. Tekst mona czyta online oraz pobra
jako PDF lub rda SGML.
http://www.filibeto.org/sun/lib/development/shell/config_the_bash_shell.html
konfiguracja powoki bash.
http://www.justlinux.com/nhf/Shells/Basic_Console_Commands.html nauczenie
si tych polece pozwoli Czytelnikowi mwi, e zna bash wystarczajco dobrze.
http://www.kornshell.com/doc rnorodna dokumentacja komercyjnej powoki

Korn, ksh.
http://web.cs.mun.ca/~michael/pdksh serwis wersji oglnie dostpnej (ang.

public domain) powoki Korn. Ta wersja zawarta jest w systemie SUSE Linux.
http://www.tcsh.org Wiki tcsh. Wprawdzie nie zawiera zbyt bogatych informacji,

lecz warto zapozna si z FAQ i stron TipsNTricks. Dostpna jest te subskrypcja
dwch list dystrybucyjnych.
http://www.faqs.org/faqs/unix-faq/shell/csh-whynot sawny esej guru jzyka

Perl Toma Christiansena Csh Programming Considered Harmful. Wyjania,
dlaczego pisanie skryptw w powoce C nie jest najlepszym pomysem.
http://www.zsh.org macierzysty serwis powoki Z. Bardzo uyteczny.
167

SUSE Linux 10. Księga Eksperta

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SUSE Linux 10. Księga Eksperta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IDZ DO

SUSE Linux 10.

instalacja z pyty DVD,

Cz I Instalacja i konfiguracja .........................................................27

Rozdzia 2. Przygotowania do instalacji ................................................... 43

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

Rozdzia 3. Instalacja SUSE Linux ............................................................... 55

Rozdzia 4. Dalsza konfiguracja za pomoc YaST i SaX2 ....................... 67

Cz II Praca z systemem SUSE Linux ................................................85

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

Edycja plikw konfiguracyjnych w katalogu /etc ................................................................................91

Rozdzia 6. Pulpit ....................................................................................... 115

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

Rozdzia 7. Drukowanie w SUSE Linux ..................................................... 139

Rozdzia 8. Praca z powok .................................................................... 155

Rozdzia 9. Produktywno: pakiety biurowe i inne narzdzia ............ 169

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

Rozdzia 10. Obraz, dwik i inne rozrywki ............................................. 193

Rozdzia 11. Rozwizania wieloplatformowe ......................................... 217

Cz III Korzystanie z Internetu ........................................................233

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

Rozdzia 13. Przegldanie WWW i obsuga poczty elektronicznej ....... 253

Rozdzia 14. Tworzenie prostych serwisw WWW ................................... 277

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

Rozdzia 15. Zarzdzanie serwerami poczty .......................................... 297

Rozdzia 16. Wsppraca z innymi uytkownikami ................................ 309

Rozdzia 17. Bezpieczne przesyanie plikw .......................................... 329

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

Cz IV Podstawy zarzdzania systemem .....................................347

Rozdzia 19. Zarzdzanie uytkownikami i zabezpieczeniami ............ 379

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

Monitorowanie dziaa uytkownikw ..............................................................................................390

Rozdzia 20. Zarzdzanie danymi: tworzenie i przywracanie

Rozdzia 21. Aktualizacje systemu: zarzdzanie pakietami ................. 419

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

Cz V Zaawansowane zarzdzanie systemem ............................441

Rozdzia 23. Zabezpieczanie komputerw ............................................ 461

Rozdzia 24. Zarzdzanie jdrem i moduami ........................................ 473

Rozdzia 25. Konfiguracja sieci i usugi Samba ...................................... 487

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

Organizacja sieci .................................................................................................................................490

Rozdzia 26. Zarzdzanie wasnym serwerem WWW Apache .............. 503

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

Rozdzia 27. Zarzdzanie nazwami domen ............................................ 521

Rozdzia 29. Zarzdzanie bazami danych ............................................. 559

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

Rozdzia 30. Jzyki Perl i Python .............................................................. 577

Rozdzia 31. Tworzenie dynamicznych serwisw WWW ........................ 589

Rozdzia 32. Optymalizacja wydajnoci ................................................ 603

Rozdzia 33. Wiersz polecenia kurs zaawansowany ......................... 615

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

SUSE Linux 10. Ksiga eksperta

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\__Spis tresci.doc

D:\Dane\Druk\SUSE Linux 10. Ksiega eksperta\94_druk\08.doc

Cz II Praca z systemem SUSE Linux

Potga wiersza polece

Jeli tak, wykonuje je.