IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE

Windows Vista PL.

wiczenia praktyczne
Autorzy: Danuta Mendrala, Marcin Szeliga
ISBN: 83-246-0529-0
Format: A5, stron: 208

ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Opanuj podstawy najnowszego systemu operacyjnego

Zainstaluj system i skonfiguruj rodowisko pracy
Poznaj zasady pracy z plikami i katalogami
Podcz komputer do sieci
Dugo zapowiadany system operacyjny Windows Vista to efekt prawie 10-letniej pracy
programistw, projektantw i testerw. Firma Microsoft, wykorzystujc swoje ogromne
dowiadczenie w tworzeniu systemw operacyjnych, stworzya produkt, ktry ma
zrewolucjonizowa sposb korzystania z komputera. Windows Vista zosta zaprojektowany
z myl o maksymalnej wygodzie i bezpieczestwie. Jest atwy w obsudze, dziki
czemu osoby rozpoczynajce swoj przygod z komputerami szybko opanuj jego
podstawy. Zaawansowani uytkownicy doceni ogromn elastyczno systemu
i atwo dostosowania go do indywidualnych potrzeb.
Windows Vista PL. wiczenia praktyczne to przewodnik po podstawowych funkcjach
najnowszej wersji Windowsa. Czytajc t ksik i wykonujc zawarte w niej wiczenia,
dowiesz si, w jaki sposb korzysta z systemu Windows Vista. Nauczysz si instalowa
go na nowym komputerze, dokonywa jego aktualizacji, a take konfigurowa wygld
pulpitu i menu Start oraz korzysta z Panelu Sterowana. Poznasz zasady drukowania,
pracy z systemem plikw, zabezpieczania komputera oraz szyfrowania plikw i katalogw.
Przeczytasz take o podczaniu komputera do sieci i korzystaniu z internetu.
Instalacja systemu
Uruchamianie Visty
Wybr rozdzielczoci ekranu, wygaszacza oraz tapety
Konfigurowanie menu Start i paska zada
Panel Sterowania
Zarzdzanie uytkownikami
Drukowanie
Operacje na plikach i folderach
Konfiguracja pocze sieciowych
Korzystanie z internetu i poczty elektronicznej
Zabezpieczanie systemu za pomoc zapory sieciowej i skanera antywirusowego
Poznaj i wykorzystaj potne moliwoci systemu Windows Vista

Spis treci
Wstp
Rozdzia 1. Instalacja
Rozdzia 2. Obsuga systemu
Uruchamianie i zamykanie systemu
Pulpit
Menu Start
Pomoc
Pasek zada

Rozdzia 3. Administracja
Poznajemy Panel sterowania
Konta uytkownikw
Komputer
Konsola MMC

Rozdzia 4. Pliki i foldery

Poznajemy Eksplorator Windows
Operacje na plikach i folderach
Zarzdzanie dostpem do danych
Kompresja i szyfrowanie danych

Rozdzia 5. Sie
Poczenia sieciowe
Praca w sieci lokalnej
Internet

5
7
39
39
46
52
59
63

71
71
79
86
101

107
107
117
126
131

137
137
145
153

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rozdzia 6. Bezpieczestwo

Dodatek A

169

Ograniczenie uprawnie
Wirusy
Niechciane programy
Zapora
Aktualizacje zabezpiecze
Ocena bezpieczestwa komputera

169
173
179
182
185
187

Kompatybilno programw

197

3
Administracja
Kady komputer powinien mie kogo, kto o niego zadba
swojego administratora. W przypadku domowych komputerw administrator nie ma wielu obowizkw; wystarczy
pilnowa, eby komputer i zainstalowane na nim programy dziaay szybko i dobrze, a kady z uytkownikw mg korzysta z zasobw (cznie z podczonymi urzdzeniami) komputera.

Poznajemy Panel sterowania

Wikszo wicze w tym rozdziale wykonamy, korzystajc z Panelu
sterowania centrum administracyjnego, pozwalajcego atwo skonfigurowa prawie kady element systemu Windows Vista.
W I C Z E N I E

3.1

Test wydajnoci

1. Z menu Start wybierz Panel sterowania.

2. Wywietlone zostanie gwne okno programu. Wiksz jego

cz zajmuj kategorie typowych zada administracyjnych

(rysunek 3.1).
3. Kliknij kategori System i konserwacja.

72

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.1. Po klikniciu nazwy kategorii zobaczysz list nalecych

do niej zada. Najczciej wykonywane zadania administracyjne mona
uruchomi bezporednio ich nazwy widoczne s pod nazwami kategorii
4. Zwr uwag na to, e na znajdujcym si w grnej czci

okienka pasku adresu widoczne s nazwy okienek i niewielka,

skierowana w d strzaka. Klikajc nazw okienka, przeniesiesz
si do niego, a klikajc t strzak, rozwiniesz list dostpnych
z danego miejsca okienek (rysunek 3.2).
Do innego okienka moesz take przej, klikajc widoczne w lewej czci
odnoniki. Na dole znajdziesz odnoniki do ostatnio wykonywanych zada.
5. Kliknij Informacje wydajnoci i narzdzia.
6. W gwnym okienku zobaczysz wynik wydajnoci Twojego

komputera. Jeeli indeks wydajnoci jest nieaktualny, kliknij

przycisk Odwie teraz (rysunek 3.3).
7. Moesz poprawi wydajno komputera, kolejno uruchamiajc
widoczne w prawej czci okienka narzdzia niektre
z nich opisane zostay w dalszej czci ksiki. Jednak
najskuteczniejszym sposobem na popraw wydajnoci
jest zastpienie najsabszego elementu jego szybszym
odpowiednikiem. Po przeprowadzeniu zmian odwie
indeks wydajnoci.

Rozdzia 3. Administracja

73

Rysunek 3.2. Zadania z kategorii System i konserwacja z rozwinitym

menu nawigacyjnym, pozwalajcym szybko przej do innych kategorii
zada administracyjnych

Rysunek 3.3. Gwny wpyw na wydajno maj procesor, pami, karta

graficzna i dysk twardy. Niestety, oglna wydajno komputera ograniczana
jest wydajnoci najsabszego elementu

74

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

8. Klikajc odnonik Wywietl oprogramowanie dostpne dla mojego

wyniku podstawowego w trybie online, poczysz si z witryn

WWW, w ktrej znajdziesz informacje o rekomendowanych
dla Twojego komputera programach.
W I C Z E N I E

3.2

Test systemu

Stabilno i poprawno dziaania komputera s co najmniej rwnie

wane, co wydajno. Administrator systemu Windows Vista ma znacznie uatwione zadanie wykrycia i rozwizania ewentualnych problemw ze sprztem czy oprogramowaniem wystarczy, e uruchomi
narzdzie raportowania bdw i zastosuje si do uzyskanych wskazwek. W tym celu:
1. Z menu Start wybierz Panel sterowania/System i konserwacja.
2. Kliknij Raporty i rozwizania problemw. Jeeli nie masz
otwartego poczenia z internetem, moesz zobaczy pytanie,
czy chcesz pracowa bez poczenia, czy te system ma
ponownie sprbowa poczy si z serwerem Microsoftu.
Korzystanie z bazy znanych problemw i ich rozwiza wymaga
poczenia z internetem.
3. Program rozpocznie sprawdzanie, czy znane s rozwizania

wykrytych problemw (rysunek 3.4).

Rysunek 3.4. Pierwszym krokiem przy rozwizywaniu problemw

z komputerem powinno by ustalenie, czy nie jest znane sprawdzone
rozwizanie problemu

Rozdzia 3. Administracja

75

4. Jeeli zostay znalezione rozwizania Twoich problemw,

zapoznaj si z nimi.
T Aby zobaczy, czy znane jest rozwizanie konkretnego
problemu, kliknij Zobacz problemy do rozwizania.
5. eby zobaczy list problemw, kliknij Wywietl histori
problemw.
6. Dwukrotne kliknicie opisu problemu moe spowodowa:
T Wywietlenie szczegowych informacji na jego temat
(rysunek 3.5).
T Wywietlenie podpowiedzi, jak rozwiza ten problem.

Rysunek 3.5. Szczegowy raport ma pomc zaawansowanym uytkownikom

i administratorom w samodzielnym rozwizaniu problemu
7. Aby wykryte przez uytkownikw bdy zostay odpowiednio

rozwizane przez inynierw Microsoftu, musz by do nich

wysyane informacje o problemach. Z drugiej strony, generujce
niekiedy bdy programy uywane s do przetwarzania poufnych
danych i chocia firma Microsoft zapewnia, e adne prywatne
dane uytkownikw nie s przez ni w jakikolwiek sposb
wykorzystywane, wikszo uytkownikw nie chciaaby wysya
ich przez internet. eby skonfigurowa usug raportowania,
kliknij Zmie ustawienia.

76

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

8. Kliknij Ustawienia zaawansowane. Domylnie wykryte bdy

s automatycznie zgaszane, a rozwizania automatycznie

sprawdzane. eby zablokowa raportowanie bdw wybranego
programu, kliknij Dodaj i wska jego lokalizacj (rysunek 3.6).

Rysunek 3.6. Okno konfiguracyjne usugi raportowania bdw

9. Wybr ostatniej opcji Wyczy histori rozwiza i problemw

spowoduje skasowanie historii bdw (rysunek 3.7).

W I C Z E N I E

3.3

Domylne ustawienia programw

W ramach krtkiej wycieczki po Panelu sterowania zapoznamy si

z zadaniami kategorii Programy. Jedno z nich domylnie widoczne jest
w menu Start i wspominalimy o nim w poprzednim rozdziale. Teraz
omwimy je dokadniej:
1. Wywietl Panel sterowania i wybierz kategori Programy.
2. Kliknij pierwsze zadanie Programy i funkcje. Zobaczysz list
zainstalowanych programw.

Rozdzia 3. Administracja

77

Rysunek 3.7. Skasuj histori tylko po samodzielnym rozwizaniu

wykrytych problemw
3. Lista programw moe by sortowana wedug ich nazw,

producentw, daty instalacji lub wielkoci. eby posortowa

list, wystarczy klikn nagwek odpowiedniej kolumny.
4. Lista programw moe rwnie by dowolnie grupowana
i filtrowana wystarczy klikn widoczn przy nagwku
wybranej kolumny skierowan w d strzak, a nastpnie albo
klikn Grupuj, albo zaznaczy, jakie programy nas interesuj
(rysunek 3.8).

Rysunek 3.8. W przypadku obecnoci wielu zainstalowanych programw

ich filtrowanie i grupowanie znacznie uproci znalezienie tego,
ktry chcemy usun czy naprawi

78

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

5. Po zaznaczeniu programu na grnym pasku okienka pojawi si

przyciski z moliwymi do przeprowadzenia akcjami zawsze

bdzie to moliwo odinstalowania, a w niektrych przypadkach
zmiany konfiguracji czy naprawienia programu.
6. Wr do kategorii Programy i kliknij Programy domylne.
Wywietlone zostanie to samo okienko, ktre mona przywoa
bezporednio z menu Start.
7. Kliknij Ustaw programy domylne. W efekcie zobaczysz list
zainstalowanych programw. Wybierz program, ktry chcesz
skonfigurowa jako domylny dla odpowiednich dla niego
rozszerze plikw i protokow, a nastpnie kliknij Wybierz
ustawienia domylne dla tego programu.
8. Moesz te dokadnie okreli, jakie typy plikw i dane ktrych
protokow bd przetwarzane przez wybrany program. W tym
celu zaznacz waciwe rozszerzenia oraz protokoy, po czym
kliknij Zapisz (rysunek 3.9).

Rysunek 3.9. Okrelenie jako domylnego ulubionego przez nas programu

znacznie uatwi nam prac z komputerem
9. Wr do kategorii Programy domylne.

Rozdzia 3. Administracja

79

10. Kliknij Zmie ustawienia funkcji Autoodtwarzanie. Wywietlone

zostanie okienko pozwalajce na skonfigurowanie programw

uruchamianych automatycznie po woeniu do napdu
okrelonej pyty (rysunek 3.10).

Rysunek 3.10. Warto powici chwil na wybranie automatycznie

uruchamianych programw
11. Po skonfigurowaniu automatycznie uruchamianych programw

kliknij Zapisz i zamknij Panel sterowania.

Konta uytkownikw
Praca z systemem Windows Vista wymaga posiadania konta uytkownika. Po zainstalowaniu w systemie automatycznie tworzone s dwa
specjalne, pocztkowo zablokowane konta: Administrator (osoba zarzdzajca caym systemem i posiadajca maksymalne uprawnienia),
Go (konto anonimowego uytkownika), i konto osoby przeprowadzajcej instalacj (to konto ma uprawnienia administratora).
Tylko osoba posiadajca uprawnienia administratora komputera moe
zmieni ustawienia kont innych uytkownikw.

80

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

W I C Z E N I E

3.4

Zmiana konta

Kady uytkownik moe sam zmieni nazw, haso i ikon swojego

konta. W tym celu:
1. Z menu Start wybierz Panel sterowania.
2. Nastpnie wybierz Konta uytkownikw i bezpieczestwo
rodzinne wywietlone zostanie okienko pozwalajce
na zarzdzanie kontami i konfiguracj kontroli rodzicielskiej.
Kliknij Zmie haso systemu Windows.
3. W tym momencie moesz:
T Zmieni nazw swojego konta.
T Zmieni haso.
T Usun haso.
T Zmieni ikon (rysunek 3.11).

Rysunek 3.11. Niektre akcje wymagaj specjalnych uprawnie

zostay one oznaczone ikon tarczy

Zmieni typ konta z administracyjnego na konto zwykego

uytkownika lub odwrotnie (rysunek 3.12).
4. Kliknij przycisk Wstecz, zmie ikon swojego konta i wr
do sekcji Konta uytkownikw i bezpieczestwo rodzinne.
T

Rozdzia 3. Administracja

81

Rysunek 3.12. Zwr uwag na nieaktywn opcj Uytkownik standardowy

Windows Vista nie dopuci do przypadkowego usunicia lub odebrania
uprawnie wszystkim administratorom systemu
Haso mona take zmieni, wykorzystujc kombinacj klawiszy Ctrl+Alt+
Delete. Po jej naciniciu naley wybra opcj Zmie haso, a nastpnie
wpisa stare i nowe haso. Nacinicie klawisza Enter koczy operacj.
W I C Z E N I E

3.5

Zakadanie nowego konta

Kady uytkownik komputera powinien posiada wasne konto. W celu

utworzenia nowego konta, ktre jest niezbdne uytkownikowi do zalogowania si w systemie Windows Vista:
1. Kliknij Dodaj lub usu konta uytkownikw.
2. Potwierd swoj decyzj i kliknij odnonik Utwrz nowe konto
(rysunek 3.13).
3. Wpisz nazw nowego uytkownika, a nastpnie zdecyduj,
czy ma on mie uprawnienia administratora, czy zwykego
uytkownika (rysunek 3.14).

82

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.13. Klikajc ikon konta innego uytkownika, bdziesz mg

(o ile posiadasz wystarczajce uprawnienia) dowolnie je skonfigurowa

Rysunek 3.14. Zakadanie konta nowemu uytkownikowi

Rozdzia 3. Administracja

83

W systemie Windows Vista, inaczej ni we wczeniejszych wersjach

systemu Windows, nie ma wielu powodw, dla ktrych naley utworzy
wicej ni jedno konto administratora. Wicej informacji na temat
bezpieczestwa komputera znajdziesz w rozdziale 6.
4. Po klikniciu Utwrz konto zostanie ono utworzone. Popro

nowego uytkownika, eby przy pierwszym logowaniu ustawi

sobie haso.
W I C Z E N I E

3.6

Kontrola rodzicielska

Windows Vista to pierwsza wersja systemu Windows, w ktrej administrator moe atwo i skutecznie kontrolowa, co uytkownicy mog,
a czego nie bd mogli robi, pracujc z komputerem. W ten sposb
na przykad rodzice mog ograniczy list odwiedzanych stron czy uruchamianych programw. Aby skonfigurowa kontrol:
1. Z Panelu sterowania wybierz kategori Konta uytkownikw

i bezpieczestwo rodzinne/Kontrola rodzicielska.

2. Potwierd swoj decyzj i kliknij ikon uytkownika,

ktrego dostp do komputera ma zosta ograniczony.

3. Wcz kontrol (rysunek 3.15).
4. Jeeli chcesz monitorowa aktywno uytkownika, upewnij

si, czy zaznaczone jest pole Raportowanie aktywnoci:

Wczone, zbieraj informacje o korzystaniu z komputera.
5. Po klikniciu Filtry sieci Web systemu Windows Vista bdziesz

mg okreli, ktre strony WWW wybrany uytkownik bdzie

mg odwiedza (rysunek 3.16).
6. Aby uniemoliwi uytkownikowi korzystanie z komputera

w okrelonych godzinach, kliknij Limity czasu (rysunek 3.17).

7. eby sprawdzi, co Krys robi, wystarczy klikn Wywietl

raport aktywnoci. W efekcie wywietlony zostanie podzielony

na kategorie raport aktywnoci uytkownika (rysunek 3.18).
8. Zatwierd swoje decyzje i zamknij wszystkie otwarte okienka.

84

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.15. Kontrola rodzicielska obejmuje ograniczenie dostpu

do internetu, czasu, w ktrym uytkownik bdzie mg zalogowa si
do systemu, uruchamianych przez niego gier czy programw

Rysunek 3.16. Chocia system kwalifikacji treci stron WWW

dziaa od kilku lat, wci wiele stron nie zostao sklasyfikowanych.
Zaznaczajc opcj Niesklasyfikowana zawarto, bdziesz mia pewno,
e uytkownik nie bdzie mg odwiedza zabronionych stron, ale przy
okazji uniemoliwisz mu odwiedzanie wielu innych, niekoniecznie
nieprzyzwoitych czy niebezpiecznych witryn

Rozdzia 3. Administracja

85

Rysunek 3.17. Po klikniciu OK Krys bdzie mg korzysta z komputera

tylko w okrelonych godzinach

Rysunek 3.18. Nic si nie ukryje przed administratorem systemu

W I C Z E N I E

3.7

Usuwanie kont uytkownikw

Konta uytkownikw, ktrzy ju nie korzystaj z komputera, powinny

zosta usunite. Mona to zrobi nastpujco:

86

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

1. Z menu Start wybierz Panel sterowania.

2. Wybierz zadanie Dodaj lub usu konta uytkownikw, potwierd

swoj decyzj i kliknij ikon konta, ktre chcesz usun.

3. Z listy dostpnych opcji wybierz Usu konto.
4. Zostaniesz zapytany, czy przed usuniciem chcesz zapisa

dokumenty tego uytkownika (rysunek 3.19).

Rysunek 3.19.
Warto zachowa
(odpowiedni
folder pojawi si
na Twoim
pulpicie)
dokumenty
uytkownikw,
ktrych konta
usuwamy

Jeeli uytkownik zaszyfrowa swoje pliki, po usuniciu jego konta ich

odszyfrowanie moe by niemoliwe. Wicej informacji na temat
szyfrowania EFS znajdziesz w rozdziale 4.
5. Zostaniesz poproszony o potwierdzenie swojej decyzji i jeeli to

zrobisz, konto uytkownika zostanie skasowane.

Komputer
W tym podrozdziale przyjrzymy si zadaniom zwizanym z konserwacj systemu operacyjnego, a take zagadnieniom korzystania z podczonych do komputera urzdze i instalowania programw.

Rozdzia 3. Administracja

87

W I C Z E N I E

3.8

Instalacja i konfiguracja drukarki

1. Jeeli drukarka nie jest podczona do komputera, a wykorzystuje:

Port szeregowy (duga, dwurzdowa wtyczka) wycz

komputer, podcz drukark i wcz komputer.
T Port USB (maa, prostoktna wtyczka) podcz j
do komputera.
T

Porty USB tylko wygldaj na identyczne. Po podczeniu drukarki

do jednego z nich i zainstalowaniu sterownikw, urzdzenie bdzie
dziaao poprawnie, ale jak tylko wetkniesz wtyczk kabla drukarki
do innego portu USB, konieczna bdzie jej ponowna instalacja.
2. System Windows powinien prawidowo rozpozna nowe

urzdzenie. Zobaczysz powiadomienie, po klikniciu ktrego

zostanie wywietlone okno podobne do przedstawionego
na rysunku 3.20.
Rysunek 3.20.
Windows Vista
prawidowo
rozpozna
i automatycznie
zainstaluje
wikszo
nowych drukarek

3. Nacinij przycisk Dalej.

4. Z wywietlonej listy sterownikw dla znalezionej drukarki

wybierz odpowiedni i nacinij przycisk Dalej.

5. Po chwili zostanie wywietlone okno z komunikatem
o pomylnym zainstalowaniu drukarki. Nacinij przycisk
Zakocz.
6. W prawym rogu paska zada przez chwil bdzie wywietlany
komunikat informujcy o pomylnym zainstalowaniu nowego
urzdzenia w systemie.

88

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Jeeli po podczeniu drukarki wywietlony zosta komunikat, e wykryte
urzdzenie nie zostao automatycznie skonfigurowane i moe nie dziaa
prawidowo, lub jeli system Windows w ogle nie wykry drukarki, pobierz
ze strony producenta waciwy program instalacyjny lub sterowniki.

7. Jeeli Twoja drukarka nie zostaa automatycznie zainstalowana,

a producent udostpni jedynie sterowniki do urzdzenia:

T Z menu Start wybierz Panel sterowania/Drukarka.
T Kliknij znajdujcy si na pasku narzdzi przycisk Dodaj
drukark.
T Uruchomiony zostanie kreator dodawania drukarek.
Wybierz opcj Dodaj drukark lokaln (rysunek 3.21).

Rysunek 3.21. Drukarki sieciowe, czyli drukarki podczone do innego

komputera, bdziemy musieli zainstalowa samodzielnie z reguy
wystarczy uruchomi opisywane wyej narzdzie kreatora i po wybraniu
Dodaj drukark sieciow, bezprzewodow lub Bluetooth wskaza
lokalizacj drukarki
T

Skoro drukarka nie zostaa automatycznie zainstalowana,

to prawdopodobnie podczona jest do portu LPT.
Upewnij si, czy wybrany port jest prawidowy, i kliknij
Dalej (rysunek 3.22).

Rozdzia 3. Administracja

89

Rysunek 3.22. Starsze, podczane do portw LPT drukarki

nie s automatycznie wykrywane i konfigurowane

Kliknij przycisk Z dysku i wska lokalizacj sterownikw

urzdzenia.
T Jeeli chcesz, moesz zmieni nazw drukarki oraz okreli
j jako domyln.
T Po zainstalowaniu drukarki bdziesz mg wydrukowa
stron testow. Kliknicie Zakocz koczy prac kreatora.
T

Jeeli masz kilka drukarek, wszystkie dokumenty bd drukowane

na domylnej, chyba e przed drukowaniem wskaesz inn drukark.
W I C Z E N I E

3.9

Drukujemy

Moemy drukowa dokumenty na kilka sposobw.

1. Aby wydrukowa je z poziomu programu:
T Otwrz dowolny program do edycji dokumentw (Notatnik,
WordPad, Paint itd.).
T Przygotuj dokument, ktry chcesz wydrukowa.

90

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Z menu Plik wybierz opcj Drukuj. Zostanie otworzone

okno Drukuj.
T Nacinij przycisk OK.
2. Innym sposobem drukowania dokumentw, szczeglnie
przydatnym, jeeli chcemy tylko wydrukowa wczeniej
przygotowane czy otrzymane dokumenty, jest skorzystanie
z menu kontekstowego pliku:
T Otwrz folder, w ktrym zapisany jest dokument.
T Kliknij plik prawym klawiszem myszy. Zostanie wywietlone
menu kontekstowe (menu podrczne) dokumentu.
T

Opcje menu podrcznego s rne w zalenoci od rozszerzenia pliku.

Jeeli jakie rozszerzenie (np. .pdf, .eps) nie zostao zarejestrowane
w systemie albo jeli typ pliku nie nadaje si do drukowania (np. bazy
danych programu Access), w menu podrcznym nie znajdzie si
opcja Drukuj.
T

Wybierz opcj Drukuj. W zalenoci od typu drukowanego

dokumentu, moe zosta wywietlone okno podobne
do pokazanego na rysunku 3.23 albo dokument zostanie
po prostu wydrukowany na domylnej drukarce.

Rysunek 3.23. Drukujc grafik, bdziemy mogli okreli, jak ma ona

wyglda po wydrukowaniu

Rozdzia 3. Administracja

91

W I C Z E N I E

3.10

Anulowanie wydruku

Aby anulowa wydruk dokumentu, ktry zosta ju wysany do drukarki, ale jego druk nie zosta jeszcze rozpoczty, naley:
1. Z menu Start wybra Panel sterowania/Drukarka.
2. Dwukrotnie klikn ikon drukarki, do ktrej zostay wysane
dokumenty.
3. Zaznaczy dokument, ktrego drukowanie chcemy anulowa,
i z menu Dokument wybra Anuluj (rysunek 3.24).

Rysunek 3.24. Czekajce na wydruk dokumenty mona usun z kolejki

4. Aby anulowa wydruk wszystkich dokumentw, z menu

Drukarka wybierz opcj Anuluj wszystkie dokumenty i potwierd

swoj decyzj.
W dalszej czci rozdziau znajdziesz wiczenie pokazujce, jak mona
bez ponownego uruchamiania systemu obudzi drukark, ktra przestaa
drukowa wysyane do niej dokumenty.
W I C Z E N I E

3.11

Urzdzenia USB

USB (ang. Universal Serial Bus) sta si standardem podczania rnorodnych urzdze zewntrznych myszek, drukarek, aparatw cyfrowych, nonikw pamici itd. Jeeli tylko system Windows Vista
dysponuje sterownikami urzdze1, ich podczanie i odczanie przebiega bardzo podobnie:
1

Czyli o ile uywamy w miar typowego urzdzenia.

92

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

1. Podcz urzdzenie do wolnego portu USB.

Jeeli urzdzenie wymaga instalowania sterownikw producenta (tak jest
w przypadku wikszoci drukarek i bardziej skomplikowanych urzdze),
a planujesz uywa go regularnie, podczaj je zawsze do tego samego
portu USB w ten sposb unikniesz kopotw z wielokrotnym
instalowaniem tego samego urzdzenia.
2. W obszarze powiadomie moe pojawi si informacja,

e zostao wykryte urzdzenie, a po chwili kolejna e jest

gotowe do uycia.
3. Zamy, e naszym urzdzeniem by Pen Drive. W takim
przypadku w okienku Komputer znajdziemy nowy, wymienny
napd dyskw.
4. Po zakoczeniu kopiowania danych (wicej informacji na ten
temat znajdziesz w nastpnym rozdziale) kliknij napd prawym
przyciskiem myszki i z menu kontekstowego wybierz Usu
bezpiecznie (rysunek 3.25).

Rysunek 3.25. W ten sposb odczajc urzdzenie, moemy by pewni,

e skopiowane dane rzeczywicie zostay na nim zapisane

Rozdzia 3. Administracja

93

W I C Z E N I E

3.12

Instalujemy i usuwamy programy

W systemie Windows Vista, inaczej ni we wczeniejszych wersjach
Windows, prawie kady program moe zosta zainstalowany przez
uytkownika instalacja oprogramowania z reguy nie wymaga
uprawnie administracyjnych.

Razem z kadym kupionym programem powiniene dosta licencj

uytkownika i instrukcj. Wikszo z tych instrukcji dokadnie opisuje metody instalacji programu. Czasami jednak instalujemy programy pobrane z internetu. W takim przypadku pamitaj, e instalacja
programw z rozszerzeniem .msi, czyli rozszerzeniem plikw instalacyjnych systemu Windows, jest najbezpieczniejsza zawsze bdzie
moliwe ich usunicie; jednak niektre programy instalacyjne s standardowymi programami z rozszerzeniem .exe. Takie pliki z reguy
nosz nazwy Instal lub Setup. eby zainstalowa program:
1. Uruchom plik instalatora (rysunek 3.26).

Rysunek 3.26. Instalowanie programw nieznanych producentw

to proszenie si o kopoty zanim si na to zdecydujesz, sprawd,
czy dana firma lub program nie s uwaane za niegodne zaufania
2. Kreator przeprowadzi Ci przez proces instalacji programu.

Nieuywane programy naley usun z systemu:

1. Wywietl Panel sterowania i wybierz opcj Odinstaluj program.
2. Zostanie wywietlona lista zainstalowanych programw.
Zaznacz ten, ktry chcesz usun, a nastpnie kliknij przycisk
Odinstaluj/Zmie.
3. Potwierd swoj decyzj.

94

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

W I C Z E N I E

3.13

Kopia zapasowa

Czy wykonujesz regularnie kopie zapasowe systemu i swoich danych?

Jeeli nie, to najwysza pora zacz to robi! Pamitaj, e wszystkie
przechowywane w komputerze dane prdzej czy pniej zostan
utracone2, a ich odtworzenie jest o wiele bardziej czasochonne i kosztowne ni ich skopiowanie. Tym bardziej, e wykonanie kopii zapasowych w systemie Windows Vista sprowadza si do kilku krokw.
1. Wywietl Panel sterowania.
2. Wybierz zadanie Wykonaj kopi zapasow komputera (znajdziesz

je w kategorii System i konserwacja).

3. Wywietlone zostanie Centrum kopii zapasowych i przywracania.

Kliknij przycisk Wykonaj kopi zapasow plikw i potwierd

swoj decyzj.
4. Zostanie uruchomiony kreator, ktry przeprowadzi Ci przez

proces konfigurowania mechanizmu tworzenia kopii zapasowych.

W pierwszej kolejnoci wska lokalizacj pliku kopii
(rysunek 3.27).
5. Kliknij Dalej i wska partycje, na ktrych znajduj si Twoje

dane (rysunek 3.28).

6. Kliknij Dalej. Nastpnie naley wskaza typy plikw, ktre

zostan skopiowane domylnie kopiowane s wszystkie

(z wyjtkiem systemowych i tymczasowych) pliki znajdujce si
na wybranych dyskach. eby wykluczy pliki danego typu,
wystarczy usun zaznaczenie odpowiednich pl wyboru
(rysunek 3.29).
7. Ostatnim krokiem bdzie okrelenie harmonogramu

wykonywania kopii (rysunek 3.30).

Nie powiemy Ci, kiedy to nastpi, ale raczej wczeniej ni pniej i na pewno
w najgorszym momencie. Utrata danych zaley od wielu czynnikw: jakoci
podzespow, sposobu korzystania z komputera, umiejtnoci administratora
itd. Jednym z waniejszych czynnikw jest szczcie jeeli przez 5 lat,
nie robic kopii zapasowych, nie stracie adnych danych, to jeste
wyjtkowym szczciarzem.

Rozdzia 3. Administracja

95

Rysunek 3.27. Kopia zapasowa moe zosta zapisana na lokalnym dysku

twardym (ale nie na dysku, na ktrym znajduje si partycja systemowa lub
rozruchowa), na pycie CD lub DVD bd w udostpnionym w sieci folderze

Rysunek 3.28. Planujc automatycznie wykonywan kopi zapasow,

dokadnie przemyl, ktre dyski maj by w niej uwzgldnione. Zaznaczenie
wszystkich dyskw spowoduje, e pliki kopii mog by bardzo due,
a opuszczenie dysku spowoduje, e adne z zapisanych na nim plikw
nie zostan zarchiwizowane

96

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.29. Niektrych typw plikw nie naley archiwizowa

Rysunek 3.30. Im czciej bdzie tworzona kopia, tym mniejsze ryzyko utraty
danych, ale wzronie koszt liczba nonikw i czas jej wykonywania

Rozdzia 3. Administracja

97

8. Po wypenieniu harmonogramu wykonywania kopii kreator

zapyta, czy rozpocz tworzenie kopii. W czasie jej wykonywania

moesz normalnie pracowa z komputerem. Jeeli wymagana
bdzie Twoja interwencja (np. potrzebna bdzie pusta pyta
DVD), zostaniesz o tym poinformowany.
eby odtworzy utracone dane, naley:
1. Klikn znajdujcy si w dolnej czci okna Centrum kopii
zapasowych i przywracania przycisk Przywr pliki.
2. Zostaniesz poproszony o wskazanie pliku kopii (domylnie
odtwarzane bd pliki z ostatnio wykonanej kopii), po czym
naley jeszcze wybra przywracane pliki (rysunek 3.31).

Rysunek 3.31. Moemy odtworzy dowolne, znajdujce si w kopii

pliki i foldery
3. Odtwarzane pliki mog zosta przywrcone do oryginalnej

lokalizacji (opcja domylna) albo do wskazanego przez Ciebie

folderu.
4. Kliknij Rozpocznij przywracanie. Jeeli we wskazanej
w poprzednim punkcie lokalizacji bd si znajdoway pliki
o tych samych nazwach, co pliki odtwarzane z kopii, zostanie
wywietlone okno dialogowe pozwalajce zdecydowa,
ktr wersj pliku zachowa (rysunek 3.32).

98

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.32.
Moliwe jest
zastpienie
oryginalnego
pliku jego
odtwarzan
kopi,
zachowanie
oryginalnej
wersji pliku
albo utworzenie
jego kopii

W I C Z E N I E

3.14

Uporzdkowanie (defragmentacja) dyskw

Pliki na dyskach twardych zapisywane s w maych (kilkudziesiciukilobajtowych) kawakach. Najlepiej byoby, gdyby wszystkie czci
tego samego pliku znalazy si obok siebie, jednak nie zawsze tak si
dzieje3. W efekcie wydua si czas odczytywania i zapisywania danych na dysku. Dlatego jednym z obowizkw administratora jest
regularne porzdkowanie dyskw.
1. Otwrz Panel sterowania i wybierz kategori System
i konserwacja.
2. Wybierz opcj Defragmentuj dysk twardy.
3. Po potwierdzeniu decyzji uruchomione zostanie narzdzie
konfiguracji automatycznej defragmentacji dyskw
(rysunek 3.33).

Im mniej wolnego miejsca na dysku, tym wiksze ryzyko zapisania

kawakw tego samego pliku w rnych miejscach.

Rozdzia 3. Administracja

99

Rysunek 3.33. Zamiast wycza automatyczn defragmentacj,

dostosuj harmonogram zadania do swoich potrzeb
4. Kliknij Modyfikuj harmonogram i ustal, jak czsto i o ktrej

godzinie dyski bd porzdkowane.

5. Jeeli chcesz natychmiast uporzdkowa dysk, kliknij
Defragmentuj teraz.
W I C Z E N I E

3.15

Meneder zada

Windows Vista jest systemem wielozadaniowym z prawdziwego zdarzenia nie tylko umoliwia jednoczesne uruchomienie wielu programw, w dodatku w ramach sesji rnych uytkownikw, ale rwnie kontroluje ich dziaanie. Dlatego Meneder zada inaczej ni
we wczeniejszych wersjach Windows nie musi by uywany do
(nie zawsze udanych) prb zakoczenia dziaania nieodpowiadajcego programu.
Nadal jest to jednak przydatne narzdzie do sprawdzania listy uruchomionych programw, uycia procesora czy pamici oraz kontrolowania liczby wysanych i odebranych przez sie danych. Aby wczy
Menedera zada:
1. Nacinij kombinacj klawiszy Ctrl+Alt+Delete i wybierz
Uruchom menedera zada.
2. Kady uytkownik moe monitorowa uruchomione przez
siebie programy, a administratorzy mog dodatkowo ledzi
dziaania innych uytkownikw. Wybierz Aplikacje.

100

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

3. Okno Menedera zada podzielone jest na pi zakadek:

W pierwszej widoczne s uruchomione programy

po klikniciu wybranego programu prawym przyciskiem
myszki bdziesz mg m.in. przeczy si do tego programu
lub zakoczy jego dziaanie.
T Druga zakadka zawiera list wszystkich procesw
i przydzielone im zasoby pamici i procesora.
T Trzecia zakadka pozwala szybko sprawdzi obcienie
komputera (rysunek 3.34).
T

Rysunek 3.34.
Meneder zada
Windows Vista.
Klikajc przycisk
Monitor zasobw,
uruchomimy
rozbudowan
konsol MMC
pozwalajc
analizowa
wydajno
komputera

Na zakadce Sie znajdziesz prosty monitor sieci w menu

Widok jest opcja Wybierz kolumny, ktra pozwala na zbieranie
wielu dodatkowych danych.
T Ostatnia zakadka zawiera list zalogowanych uytkownikw
administrator moe zakoczy ich sesj i automatycznie
zamkn wszystkie uruchomione przez nich programy.
4. Zminimalizuj okienko Menedera zada zwr uwag na to,
e w obszarze powiadomie pojawia si nowa ikona. Zakocz
dziaanie programu.
T

Rozdzia 3. Administracja

101

Konsola MMC
Aby maksymalnie uatwi administrowanie systemem operacyjnym
oraz aplikacjami i usugami w systemie Windows Vista, wszystkie niezbdne czynnoci administracyjne mona wykona za pomoc jednego programu konsoli MMC (ang. Microsoft Management Console).
Jest to aplikacja, ktra samodzielnie nie suy do wykonywania jakichkolwiek zada; jest ona jednak jednolitym rodowiskiem, do ktrego
mona dodawa rne programy administracyjne w postaci tzw. przystawek i tworzy dziki temu konsole administracyjne. Konsola administracyjna to zapamitany w postaci pliku zbir ustawie programu
MMC, ktry moemy przenosi z jednego komputera na inny.
Istnieje szereg ju zdefiniowanych konsoli sucych do wykonywania okrelonych czynnoci, wic moliwe jest zarzdzanie Windows
Vista bez umiejtnoci tworzenia wasnych. Dostp do wikszoci predefiniowanych konsoli mona uzyska przez otwarcie grupy programw Narzdzia administracyjne z Panelu sterowania. Rozbudowana
konsola MMC jest dostpna po klikniciu prawym klawiszem ikony
Komputer i wybraniu opcji Zarzdzaj.
W I C Z E N I E

3.16

Restartowanie bufora wydruku

Jeeli po wstrzymaniu drukowania drukarka nie chce wznowi pracy,

nie musisz ponownie uruchamia komputera wystarczy zatrzyma i uruchomi odpowiedzialn za buforowanie wydrukw usug
systemow:
1. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikon Komputer i z menu
kontekstowego wybierz Zarzdzaj.
2. Po potwierdzeniu posiadania uprawnie administracyjnych
zostanie wywietlona konsola MMC Zarzdzanie komputerem.
W lewej czci znajduj si zarejestrowane przystawki, w rodku
wybrana przystawka, a w prawym okienku dostpne akcje.
3. Rozwi sekcj Usugi i aplikacje i wybierz przystawk Usugi.
4. Na licie usug systemowych znajd i zaznacz Bufor wydruku
(rysunek 3.35).

102

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.35. Konsola MMC Zarzdzanie komputerem daje dokadniejsz

kontrol nad systemem ni Panel sterowania
5. Z listy dostpnych akcji wybierz Uruchom ponownie usuga

zostanie zatrzymana i ponownie uruchomiona.

6. Sprbuj ponownie wydrukowa dokument drukarka powinna

wznowi swoj prac.

W I C Z E N I E

3.17

Zasady komputera

Ostatnie wiczenie w tym rozdziale pozwoli Ci ustali obowizujce

wszystkich uytkownikw komputera zasady. Jednak gwny cel wiczenia jest inny chcemy pokaza Ci, jak wielkie moliwoci ma
administrator Windows Vista w konfigurowaniu i dostosowywaniu
systemu.
Jeeli chcesz lepiej pozna konsol MMC i sposoby radzenia sobie
z typowymi problemami zaawansowanych uytkownikw i administratorw
Windows Vista, zajrzyj do wydanej przez Helion ksiki ABC systemu
Windows Vista.

Rozdzia 3. Administracja

103

1. Rozwi menu Start i w polu wyszukiwania wpisz MMC.

2. Nacinij klawisz Enter albo kliknij znaleziony element menu.

Po potwierdzeniu posiadania uprawnie administracyjnych

wywietlona zostanie pusta konsola MMC.
3. Z menu Plik wybierz opcj Dodaj/Usu przystawk (rysunek 3.36).

Rysunek 3.36. Pusta konsola MMC jest cakowicie nieprzydatna.

Dopiero dodane przystawki czyni z niej narzdzie administratora
4. Z listy dostpnych przystawek wybierz Edytor obiektw zasad

5.
6.

7.

8.

grupy, zaakceptuj domylnie wybrany obiekt komputer

lokalny, i kliknij Zakocz (rysunek 3.37).
Kliknij OK zostanie wywietlona konsola MMC z dodan
przystawk.
Wybierz Zasady Komputer lokalny/Konfiguracja komputera/
Szablony administracyjne/Skadniki Windows/Raportowanie
bdw systemu Windows (rysunek 3.38).
Dwukrotnie kliknij zasad Nie wysyaj dodatkowych danych.
Wywietlone zostanie okienko pozwalajce skonfigurowa
wybran funkcj usugi raportowania bdw.
Wcz wybran zasad, tak jak pokazano na rysunku 3.39.

104

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.37. Dodawanie wybranej przystawki do konsoli

Rysunek 3.38. Dziki szablonom administracyjnym i zasadom zabezpiecze

mona skonfigurowa kady najdrobniejszy skadnik systemu
9. Kliknij OK i zamknij konsol MMC. Zostaniesz zapytany,

czy zapisa zmiany (czyli konsol z dodan przystawk)

wybierz Nie.

Rozdzia 3. Administracja

105

Rysunek 3.39.
Ustawienia
skonfigurowane
poprzez zasady
grupy s
uwzgldniane,
nawet jeeli
uytkownicy
zmienili je
w Panelu
sterowania

W I C Z E N I E

3.18

Aktualizacja sterownikw

Jeeli masz aktywne poczenie z internetem, aktualizacja sterownikw okazuje si bardzo prosta. Wystarczy:
1. Uruchomi konsol MMC i zarejestrowa konsol Menedera
urzdze.
2. Klikn prawym przyciskiem niedziaajce urzdzenie i wybra
opcj Aktualizuj oprogramowanie sterownika (rysunek 3.40).
3. Zostaniesz zapytany, czy nowy sterownik ma zosta
automatycznie znaleziony w internecie, czy wskaesz jego
lokalizacj. Wybierz pierwsz opcj.
4. Windows Vista wyszuka i zainstaluje waciwy sterownik.
Aktualizacja sterownikw czsto jest najskuteczniejszym sposobem
na rozwizanie problemw z niedziaajcymi lub wadliwie dziaajcymi
urzdzeniami.

106

Windows Vista PL wiczenia praktyczne

Rysunek 3.40. Przystawka Menedera urzdze