IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Mambo. Tworzenie wydajnych

serwisw internetowych
Autorzy: Tobias Hauser, Christian Wenz
Tumaczenie: Zbigniew Smogur
ISBN: 83-246-0648-3
Tytu oryginau: Mastering Mambo: E-Commerce, Templates,
Module Development, SEO, Security, and Performance
Format: B5, stron: 312
Poznaj nowoczesny system zarzdzania treci witryn WWW
Zainstaluj Mambo i zaprojektuj wasne szablony.
Zastosuj moduy handlu elektronicznego i forum dyskusyjnego.
Zabezpiecz witryn przed atakami hakerw.
Mambo to rozbudowany system zarzdzania treci witryn internetowych, dostpny na
licencji open-source, ktrego popularno cigle ronie. Umoliwia tworzenie zarwno
prostych, jak i rozbudowanych serwisw. Jego moduowa konstrukcja i architektura
oparta na szablonach pozwalaj na dowolne skonfigurowanie witryny WWW. W sieci
mona znale coraz wicej moduw dla Mambo, a projektanci witryn WWW tworz
szablony graficzne dla serwisw budowanych w oparciu o ten system. Dziki temu
zakres zastosowa Mambo zwiksza si w ogromnym tempie.
Ksika Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych to podrcznik
dla administratorw, programistw i projektantw, ktrzy mieli ju okazj korzysta
z tego systemu. Przedstawia zagadnienia zwizane z konfigurowaniem systemu
i dostosowywaniem go do wasnych potrzeb. Opisuje mechanizmy rozbudowywania
moliwoci witryny za pomoc moduw oraz sposoby projektowania wasnych
szablonw. Mona w niej znale rwnie informacje dotyczce uruchamiania witryny
e-commerce w oparciu o Mambo, zabezpieczania witryn przed atakami hakerw,
optymalizowania ich kodu pod ktem wyszukiwarek internetowych i poprawiania ich
wydajnoci.
Interfejs administratora Mambo
Projektowanie wasnych szablonw
Instalowanie i konfigurowanie moduw i komponentw
Korzystanie z rozszerzenia Mambel Fish
Budowa witryny e-commerce
Uruchamianie forum dyskusyjnego
Zarzdzanie dokumentami
Optymalizowanie stron
Tworzenie wasnych moduw i komponentw
Zabezpieczanie witryn
Zosta czonkiem spoecznoci uytkownikw Mambo

Spis treci
O autorach

Wstp

11

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

15

Konfiguracja strony frontowej

Interfejs administratora
Strona startowa i elementy kontroli
Edycja list (menader)
Edycja elementw (Tryb edycji)
Podgld
Wylogowywanie
Podsumowanie

Rozdzia 2. Projektowanie wasnych szablonw

Wykaz szablonw
Przeczanie si pomidzy szablonami
Instalacja szablonw
Edytowanie szablonw
Pozycje
Wasne szablony
Przykad
Funkcje w szablonach
Formaty CSS
Szablony administratora
Uyteczne porady
Prefabrykowany?
Kreator szablonw w programie Dreamweaver
Zmie szat
Podsumowanie

17
20
21
29
32
33
36
37

39
40
40
41
43
44
46
46
56
59
63
64
65
65
67
69

Spis treci

Rozdzia 3. Rozszerzenia: moduy, boty i komponenty

Moduy
Instalowanie i usuwanie moduw
Administracja moduami
Pozycjonowanie i konfigurowanie moduw
Boty
Komponenty
Instalowanie komponentw
Instalacja i konfiguracja komponentw
Doczone dodatki
Zarzdzanie banerami
Kontakty
Nagwki RSS
Wiadomoci RSS i komponent Syndicate
Sondy
Katalog WWW
Wyszukiwanie
Podsumowanie

Rozdzia 4. Wielojzyczno
Jzyki i pakiety jzykowe
Mambel Fish
Instalacja rozszerzenia Mambel Fish
Konfiguracja
Tumaczenie
Personalizacja innych komponentw
Podsumowanie

Rozdzia 5. Handel elektroniczny

Instalacja
Funkcje
Administracja produktami
Kategorie
Produkty
Automatyczny import produktw
Konfiguracja
Waluta i inne podstawowe ustawienia
Sprzedawcy
Producent
Zarzdzanie klientami kupujcy
Wysyka i podatki
Metody patnoci
Zarzdzanie zamwieniami
Kupony
Ustawienia globalne
Personalizacja oraz rozbudowa
Podsumowanie

71
71
72
75
78
80
81
83
84
84
85
87
89
90
92
92
93
95

97
97
100
102
103
105
109
110

111
111
113
116
116
117
120
121
121
123
123
123
124
124
125
126
126
128
130

Spis treci

Rozdzia 6. Forum
Alternatywy
Instalacja
Konfiguracja
Ustawianie forum
Wypenianie forum
Uytkownicy
Dostosowywanie i rozszerzanie
I jeszcze wicej
Podsumowanie

Rozdzia 7. Zarzdzanie dokumentami za pomoc DOCMan

Instalacja
Administracja dokumentami
Kategorie
Dokumenty
Pozycje menu
Sprztanie
Monitorowanie
Konfiguracja
Uaktualnienia
Uytkownicy i grupy
Dostosowywanie
Rozszerzenia
Podsumowanie

131
131
132
135
136
140
143
143
146
147

149
150
151
151
152
155
157
158
159
161
162
162
163
164

Rozdzia 8. Jeszcze wicej rozszerze

165

MosForms Formularze dla Mambo

Community Builder
Pierwsze kroki
Administracja
Kalendarz: Events
Galeria zdj: zOOm Gallery
Galeria obrazkw: RSGallery
Czat: MOSChat i inne
Nieco wicej rozszerze
Podsumowanie

165
169
170
171
174
178
181
184
185
188

Rozdzia 9. Wasne moduy, boty i komponenty

Wasny modu
Wasne boty
Wasny komponent
Przygotowywanie bazy danych
Strona frontowa i dziaania w tle
Mechanizm administracji
Instalator
Podsumowanie

189
190
193
198
198
199
202
211
215

Spis treci

Rozdzia 10. Optymalizacja kodu pod wyszukiwarki

Google PageRank
Problemy i ich rozwizania
Problem z odnonikami
Specjalne moduy do optymalizacji
Modu mod_rewrite
404 SEF
Dodatek Xaneon Extensions
Komponent SEF Advance
Podsumowanie

Rozdzia 11. Mambo a bezpieczestwo

Bezpieczestwo i CMS
Mechanizmy Cross Site Scripting (XSS)
Ataki typu SQL Injection
Zapobieganie atakom typu SQL Injection
Nieoczekiwane dane uytkownikw
Najlepsze praktyki zwizane z bezpiecznym programowaniem
Umieszczanie serwisu w Intranecie, Extranecie lub za pomoc Shared Hosts
Utrzymywanie aktualnej wersji Mambo
Utrzymywanie biecej wersji systemu
Podsumowanie

Rozdzia 12. Wydajno i pami podrczna

Podstawy wydajnoci
Mechanizm pamici podrcznej
Programowanie aplikacji o wysokiej wydajnoci
Analizy
Najlepsze metody
Wydajna administracja
php.ini
Kody operacji pamici podrcznej
Testy wydajnoci
Podsumowanie

Rozdzia 13. Dostpno

Przewodnik po dostpnoci do zawartoci serwisw internetowych
Alternatywy dla materiaw audio i wideo
Nie polegaj na kolorowej informacji
Poprawnie uywaj znacznikw i stylw kaskadowych
Uywaj jzyka naturalnego
Waciwe znaczniki tabel
Nie wolno ignorowa starych technologii
Moliwo zatrzymania animacji
Dostp niezaleny od platformy
Wygld niezaleny od platformy

219
220
223
224
226
227
231
234
235
237

239
239
242
248
251
253
255
259
260
264
268

271
272
273
276
276
279
280
281
282
284
286

287
288
289
290
291
291
291
292
292
292
292

Spis treci

Osobne rozwizania dla starszych przegldarek

Uywaj technologii W3C
Oferowanie kontekstw
Tworzenie przejrzystej nawigacji
Utrzymuj jasn i zrozumia tre dokumentw
Narzdzia dla twrcw
Wskazwki dla edytorw
Podsumowanie

Skorowidz

293
293
293
293
294
294
295
297

299

1
Podstawowe zasady
i terminy Mambo
Mambo naley do najpopularniejszych systemw zarzdzania treci, okrelanych rwnie jako
CMS1. Opiera si na jzyku PHP, jednym z najlepszych jzykw skryptowych uywanych na stronach internetowych, ktry wykorzystywany jest na olbrzymiej liczbie stron. Najwiksz zalet
systemu Mambo jest to, i jest on darmowy. Mimo to spoeczno uytkownikw doznaa wstrzsu,
kiedy grupa gwnych architektw Mambo oddzielia si od Miro firmy, ktra wspiera Mambo.
Rebelianci wypucili swoj wersj projektu, ktr nazwali Joomla!, i rozwijaj j niezalenie od
firmy Miro.
Dla przecitnego uytkownika nie jest to jednak problem, gdy aktualne wersje Mambo i Joomla!
s ze sob kompatybilne, tak wic zawarto tej ksiki jest aktualna rwnie w odniesieniu do
Joomla!. Jednake w momencie, kiedy Mambo i Joomla! opublikuj zupenie nowe wersje (na
przykad Mambo 5 i Joomla! 2), oba projekty prawdopodobnie pod w innych kierunkach i bd
oparte na PHP w wersji 5. Mimo to, oba projekty s wci dobre, chocia ostatnio, jak si zdaje,
projekt Joomla! jest rozwijany nieco bardziej dynamicznie.
Autorzy ksiki zakadaj, i uytkownik zainstalowa ju swoj wersj Mambo (lub Joomla!)
i przeprowadza na niej eksperymenty, a nawet skonfigurowa swoj pierwsz stron, posikujc si przy tym podstawow dokumentacj w wersji elektronicznej, jak choby dokumentacj
online, lub materiaami drukowanymi, takimi jak ksika Building Websites with Mambo ISBN
1-904811-73-6, ktra wydana zostaa przez Packt Publishing. Zaoenie jest takie, e teraz przyszed czas na wykonanie kolejnego kroku. Autorzy nie skupi si na poprowadzeniu uytkownika
poprzez proces instalacji, ale chc pokaza, jak wydoby z Mambo wszystko co najlepsze albo

Ang. CMS Content Management Systems przyp. tum.

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

za pomoc rozszerze dostarczanych uytkownikom przez spoeczno Mambo, albo poprzez

optymalizowanie strony za pomoc wasnego kodu. W ksice znajduj si opisy najlepszych rozszerze Mambo, w tym sklepw internetowych, mechanizmw do zarzdzania dokumentami
i forw internetowych. Pokazane zostan przykady ilustrujce, jak tworzy wasne rozszerzenia
do Mambo/Joomla!, uzupenione szczegowym opisem tego procesu (w przeciwiestwie do
niektrych innych rde). Ksika ta rwnie porusza inne wane i zaawansowane aspekty uywania CMS, takie jak wydajno, bezpieczestwo i dostpno.
W rozdziale tym znajduje si przypomnienie wanej terminologii Mambo/Joomla! i przegld sekcji interfejsu administratora. Zakada si, e uytkownik podczas procesu instalacji wybra wykorzystanie przykadowych danych (rysunek 1.1), gdy w przeciwnym wypadku dana instalacja
Mambo/Joomla! moe wyglda inaczej (cho funkcjonowa do podobnie).

Rysunek 1.1. Interfejs uytkownika systemu Mambo z przykadowymi danymi

To samo Mambo, ale bez przykadowych danych, bdzie wygldao tak jak na rysunku 1.2.

16

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.2. Interfejs uytkownika systemu Mambo bez przykadowych danych

Konfiguracja strony frontowej

Przed rozpoczciem pracy z interfejsem administratora warto rzuci okiem na stron frontow
(ang. front-end). Poprzez nakazy klikania rnych ikon i pozycji menu ksika zapozna uytkownika z pewnymi podstawowymi mechanizmami, ktre kryj si za stron frontow Mambo.
Dziki tej wiedzy atwiej bdzie si uytkownikowi porusza po interfejsie administratora.
Patrzc na przykadow stron, mona atwo zauway, i strona Mambo skada si z rnych
moduw. Moduy te s midzy innymi odpowiedzialne za funkcje wyszukiwania, rne menu
(MENU GWNE), sondowanie (SONDA) lub obsug kanaw RSS (SYNDICATE). Kady
z moduw, ktry jest na przykadowej stronie, zawiera szar belk, na ktrej znajduje si jego
nazwa, podana jako tytu. Poniej znajduje si zawarto wywietlona przez dany modu.

17

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Modu Mambo to w zasadzie skrypt PHP, ktry zapewnia realizacj okrelonej funkcji i wywietlenie efektw we wskazanym miejscu. Jedn z duych zalet posiadania moduw realizujcych
standardowe zadania i funkcje jest to, e mog by one wywietlane na tak wielu stronach, na
ilu administrator zechce. Administracja moduami jest szczegowo opisana w rozdziale 3.
W Mambo kilka moduw jest umieszczonych w jednej pozycji. Pozycje na przykad top, left,
right s klasycznymi obszarami w CMS. Niemniej jednak istniej rwnie pozycje, ktre nie
s dokadnie sprecyzowane, takie jak user1, user2 itp (rysunek 1.3).

Rysunek 1.3. Rne pozycje

Lokalizacja pozycji jest okrelona przez szablon, ktry wykorzystany zosta na stronie. Szablony
peni dwie funkcje:
1. Okrelaj lokalizacj najwaniejszych obszarw lub pozycji.
2. Definiuj fundamentalne wytyczne projektu, takie jak kolor ta, styl czcionek itp.
Wykonuje si to zazwyczaj za pomoc pliku CSS, ktry jest czci szablonu.
Na rysunku 1.4 pokazany jest interfejs uytkownika na szablonie innym ni standardowy. Tworzenie wasnych szablonw jest opisane w rozdziale 2.

18

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.4. Interfejs uytkownika systemu Mambo, ktry uywa innego (niestandardowego) szablonu

Oprcz tych widocznych elementw, w Mambo znajduj si rwnie takie, ktre nie s widoczne:
Boty wykonuj wane zadania, takie jak liczenie wskanikw, wstawianie
obrazkw i amanie interfejsu uytkownika. Wicej informacji o botach znajduje
si w rozdziale 3. Natomiast w rozdziale 9. opisane jest, w jaki sposb tworzy
wasne boty.
Komponenty komponenty s rwnie elementami niewidzialnymi. Komponent
jest konieczny na przykad do wywietlenia treci. Komponent nie jest widoczny
w interfejsie administratora, ale wykonuje swoj prac w tle. Administrator
moe atwo kontrolowa zachowanie komponentu. Banery, sondy i nagwki RSS
s przykadami komponentw, ktre mog by kontrolowane przez administratora.
W tych przypadkach moduy i komponenty wsppracuj ze sob.
Komponent jest odpowiedzialny za funkcjonalno i specjalne ustawienia, ktre
dotycz interfejsu administracyjnego. Moduy s tak zaprojektowane, aby radziy
sobie z wywietlaniem treci na stronie frontowej. Taki duet moe rozszerzy si
do trio, kiedy zostanie zaangaowany bot. W drugiej poowie tej ksiki zostan
opisane ponownie, gdy rozdzia 9. jest powicony tworzeniu wasnych
komponentw.

19

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Tre system zarzdzania treci, co oczywiste, suy do kontrolowania treci.

Tre w Mambo nie jest moduem, ale grup obiektw, ktre s rwnie
zdefiniowane w szablonie. Na rysunku 1.3 wida obszar treci porodku ekranu,
poniej pozycji user1 i user2. Kiedy administrator zapozna si nieco z interfejsem
uytkownika, bdzie mg zmienia i personalizowa tre w sposb opisany
w rozdziale 3.

Interfejs administratora
Domylne ustawienie jest takie, e interfejs administratora znajduje si w katalogu administrator,
ktry jest podkatalogiem katalogu Mambo. Dla lokalnej instalacji cieka do tego interfejsu moe
by nastpujca:
http://localhost/mambo/administrator/
Dla instalacji na serwerze czsto wyglda ona nastpujco:
http://www.nazwadomeny.pl/administrator/
Jeeli katalog ten zostanie wywoany, pojawi si ekran logowania Mambo (index.php), na ktrym
wywietlona zostanie wersja Mambo, informacja o licencji i prawach autorskich.
Przy pierwszym uruchomieniu Mambo uywane jest standardowe konto administratora i haso,
ktre zostao ustawione podczas instalacji (rysunek 1.5). Kiedy dodatkowi uytkownicy zostan
dodani, bdzie mona si logowa, podajc inne nazwy uytkownikw.
cieka administratora
cieka do interfejsu administracyjnego moe by zmieniona jedynie w bardzo, ale to bardzo uciliwy
sposb. Teoretycznie moliwa jest zmiana nazwy katalogu administrator, ale pocignie to za sob konieczno wyszukania i zmiany wszystkich odwoa do tego katalogu. Ze wzgldu na fakt, i katalog administrator nie jest jedynym miejscem, w ktrym cieka taka znajduje si w formie bezwzgldnej, nie jest to
atwe do przeprowadzenia i dlatego nie jest zalecane.

Interfejs administratora ma nieco wiksze wymagania ni strona frontowa. Precyzujc strona

frontowa opiera si na HTML i CSS szablonu, tak wic jeeli wykorzystuje si klasyczny ukad
z tabelami, to nawet stwarzajcy problemy Netscape w wersji 4.x jest w stanie sobie z tym poradzi. W przeciwiestwie do tego, interfejs administratora musi namierzy uytkownika za pomoc mechanizmu sesji i przekaza informacje za pomoc cookies. To za oznacza, e ich obsuga
musi by wczona w przegldarce. Tak samo istotne jest, aby mechanizm JavaScript by aktywny.
Jest on sprawdzany w momencie logowania i jeli nie jest wczony, to odpowiedni komunikat
powinien zosta wywietlony.

20

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.5. Ekran logowania

Przestarzae i stwarzajce problemy przegldarki, takie jak Netscape Navigator w wersji 4.x
lub starsze wersje Internet Explorera, maj problem z radzeniem sobie z tymi wymaganiami
(rysunek 1.6). Nowsze przegldarki, takie jak Internet Explorer 6, Mozilla Firefox, Opera lub
Konqueror, dobrze wsppracuj nawet ze zoonymi aplikacjami, takimi jak edytor HTML,
ktry jest zintegrowany z CMS.
Naley zachowa ostrono podczas instalowania nowych moduw, botw i komponentw, gdy ich
wymagania mog si rni od wymaga samego Mambo.

Strona startowa i elementy kontroli

Zaraz po zalogowaniu si uytkownik ujrzy wiele rnych ikon (rysunek 1.7). Mambo wyposaone jest i to jest dobra wiadomo w doskonae ikony. Cay interfejs jest bardzo czytelnie
uoony. Warto zapozna si z najwaniejszymi obszarami interfejsu.

21

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Rysunek 1.6. Pomieszane Mambo Netscape 4.x nie pracuje poprawnie z panelem administratora

Zapoznajmy si najpierw z najwaniejszymi elementami interfejsu.

Przestrze robocza
Przestrze robocza zbudowana jest z dwch sekcji, ktre znajduj si na stronie o nazwie index
Szybki podgld z listami oraz Panel sterowania. Na innych stronach mona znale wszystkie
moliwe ustawienia.

Szybki podgld
Zakadki szybkiego podgldu podaj aktualny status wanych danych i przeznaczone s dla administratora systemu:
Zalogowani detale dotyczce zalogowanych uytkownikw. Superadministrator
ma moliwo wylogowywania pojedynczych uytkownikw, w tym samego siebie,
za pomoc kliknicia czerwonego krzyyka. Jeeli wielu uytkownikw jest
zalogowanych, lista moe by rozoona na kilka stron. Odpowiada za to bot MOS
Pagination, uywany do dzielenia treci. Uytkownik ma moliwo okrelenia, ile
wynikw ma by jednoczenie wywietlonych, oraz moe przecza si pomidzy
listami.

22

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.7. Strona startowa interfejsu administracyjnego

Komponenty zakadka pozwalajca na szybk zmian komponentw.

Popularne to bardzo interesujca lista, na ktrej znajduj si najczciej otwierane
elementy treci Mambo. Jako dodatkowe dane wywietlona jest data utworzenia
i liczba odson.
Najnowsze lista pokazujca elementy treci, ktre zostay ostatnio utworzone
wraz z dat ich utworzenia i nazw twrcy.
Statystyka zawiera informacje o tym, ile wej ma kade z menu. Dodatkowo,
jeeli element nie jest opublikowany, nie pojawia si na tej licie.

Panel sterowania
Panel sterowania wywietla najwaniejsze ikony zada Mambo. Zadania s zorganizowane w tak
zwane Menadery jest to specyficzna nomenklatura Mambo. Wszystkie menadery mona
znale w kolejnych menu oraz, co oczywiste, w tej ksice.

23

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Tabela 1.1. Elementy panelu sterowania

Ikona

Nazwa

Opis

Pomoc

Odnonik do pomocy online do Mambo.

Wszystkie artykuy

Menader treci.

Wasne treci

Administracja zawartoci statyczn. Odnosi si zazwyczaj do treci,

ktra nie podlega czstym zmianom.

Strona gwna

Administracja wszystkimi elementami, ktre s wywietlane

na stronie gwnej lub startowej.

Sekcje artykuw

Tre w Mambo jest zorganizowana w sekcje, a te w kategorie.

Sekcje artykuw su do zarzdzania sekcjami.

Kategorie artykuw

Kategorie artykuw su do zarzdzania kategoriami.

Menader mediw

Umoliwia wczytanie na stron obrazkw i dokumentw w innych

formatach, takich jak wideo lub pliki PDF.
Pliki te znajduj si w folderze images/stories. Moliwe jest rwnie
tworzenie w nim folderw podrzdnych.

24

Kosz

Mambo zawiera wygodny w uyciu kosz, podobny do tego,

ktry spotka mona we wspczesnych systemach operacyjnych.
Kiedy kasuje si element treci, sekcj, kategori lub inny element,
jest on przenoszony do kosza. Mona je cakowicie wykasowa
poprzez usunicie z kosza.

Struktura menu

Mambo administruje domylnie czterema standardowymi menu.

Za pomoc tej ikony mona zmodyfikowa wpisy menu i je wcza
lub wycza.

Menader
uytkownikw

Suy do zarzdzania uytkownikami. Administrator moe na przykad

przypisa ich do rnych zada, takich jak edycja. Mambo dodatkowo
wykorzystuje Menadera uytkownikw do kontroli dostpu do
zastrzeonych obszarw strony.

Konfiguracja serwisu

Wszystkie niezbdne ustawienia strony s dostpne w Konfiguracji

serwisu. Wrd nich znajduj si podstawowe komunikaty,
ustawienia optymalizacji mechanizmu wyszukiwania i pamici
podrcznej.

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Menu
Menu zawiera wszystkie funkcje, ktre dostarcza interfejs administratora. Jeeli w ksice pojawi si omwienie konkretnej funkcjonalnoci, zawsze znajdzie si rwnie prowadzca do
niej cieka w menu. Oto przykad: jeeli zechcemy podejrze w osobnym oknie skutki jakiego
ustawienia, naley wybra menu Ustawienia, a nastpnie polecenie Podgld. Posiada ono trzy
rne opcje. Aby uruchomi podgld w nowym oknie, naley klikn W nowym oknie (rysunek 1.8).
Mwic za krtko, polecenie to umoliwia podgld W nowym oknie, W tym oknie lub W tym
oknie z pozycj moduw.

Rysunek 1.8. Polecenie Ustawienia/Podgld/W nowym oknie

Menu jest jednak nieaktywne, jeeli dokonywana jest edycja treci, danych uytkownika lub
innych tego typu danych. Powd jest bardzo prosty na czas edycji dany element jest blokowany, dziki czemu tylko jedna osoba naraz moe dokonywa zmian. W przeciwnym wypadku
jedynie zmiany wprowadzone przez jednego z administratorw byyby zapamitane, a wszystkie
pozostae utracone. Jeeli element jest zablokowany, administrator dokonujcy edycji nie powinien wchodzi do kolejnych obszarw Mambo, gdy dany element pozostanie zablokowany.
Z tego wanie powodu pasek menu jest nieaktywny.

25

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Odblokowanie wszystkich elementw

Jeeli zajdzie konieczno zwolnienia zablokowanych elementw, naley klikn System/Odblokuj elementy
(rysunek 1.9). Nastpi wwczas odblokowanie wszystkich elementw. Jest to bardzo uyteczne polecenie,
cho wymaga praw administratora.

Rysunek 1.9. Odblokowane elementy, ktre poprzednio byy zablokowane

cieka
cieka (pasek informacyjny), ktra umieszczona jest poniej menu, w polu formularza, informuje administratora, gdzie si znajduje. W tym celu Mambo, w przeciwiestwie na przykad do
Yahoo!, nie uywa kategorii, ale wywietla oddzielny komponent, ktry jest odpowiedzialny za
biec stron. Jeli na przykad administrator jest w trakcie edycji treci, zobaczy tam wywietlony cig com_content. Natomiast w przypadku tworzenia nowego elementu treci, wywietlona
cieka bdzie wyglda nastpujco: com_content/new. Pierwszym czonem wpisu w polu cieki
jest zawsze nazwa serwisu w naszym przypadku Mambo. Jej kliknicie powoduje przejcie
do strony startowej interfejsu administracyjnego.

26

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Warto zauway, i w przypadku edycji elementu treci, pozycji menu lub ustawie uytkownika
jest on niedostpny dla innych administratorw Mambo, ale cieka pozostaje widoczna. Oznacza to, e
w dowolnym momencie moliwy jest powrt do strony startowej interfejsu administracyjnego, mimo e
element jest wci niedostpny.

Wskanik stanu
Wskanik stanu znajdujcy si w grnej, prawej czci jest przeznaczony dla aktualnie zalo) pokazuje, ile wiadomoci czeka na danego adgowanego administratora. Jego lewa ikona (
ministratora wiadomoci, ktre nie zostay przeczytane, oznaczane s kolorem czerwonym,
przeczytane nie s liczone. W Mambo zaimplementowana jest prosta, wewntrzna sie komunikacyjna, za pomoc ktrej, dla przykadu, administrator moe poinformowa edytora o nowych
udoskonaleniach. Druga z ikon (
), ktra znajduje si tu obok, pokazuje liczb uytkownikw aktualnie zalogowanych.

Pasek narzdzi
Pasek narzdzi wywietla na stronie startowej tylko jedn ikon Pomoc. Na kolejnych podstronach mona spotka jednak zdecydowanie wicej ikon, szczeglnie jeli dokonywana jest
edycja takich elementw, jak treci lub dane uytkownika. Tabela 1.2 zawiera opis wszystkich
dostpnych ikon, ktre mona spotka na pasku narzdzi. Domylnie s one wywietlane na szaro,
a po najechaniu na nie kursorem myszy zmieniaj si w ikony kolorowe.
Skoro mowa o ikonach znajdujcych si na pasku narzdzi, warto wspomnie, e Mambo posiada dwa tryby pracy tryb zarzdzania w formacie listy dla wszystkich menaderw, ktrzy
znajduj si na licie, oraz tryb edycji przeznaczony dla pojedynczych elementw. Pierwszy
z nich umoliwia tworzenie nowych elementw, ich kopiowanie itp. W trybie edycji dany element jest zablokowany przez Mambo i poddany edycji, podczas ktrej pasek narzdzi nie
jest widoczny. Tryb zarzdzania w formacie listy opisany jest w punkcie Edycja list (menader),
a tryb edycji w punkcie Edycja elementw (Tryb edycji).
Wiele ikon znajdujcych si na pasku narzdzi wymaga zaznaczenia jednego lub wikszej liczby
elementw, gdy w przeciwnym wypadku JavaScript wygeneruje wiadomo o bdzie. Zaznaczenie elementw zorganizowanych w list odbywa si poprzez klikanie pl wyboru, ktre
znajduj si z lewej strony listy elementw. Kliknicie pola wyboru, ktre znajduje si obok nagwka kolumny o nazwie Tytu, spowoduje zaznaczenie wszystkich elementw. Ponowne kliknicie spowoduje za wyczenie wszystkich pl wyboru.
Administrator pracujcy w trybie edycji nie musi nic zaznacza, aby pracowa na danym elemencie. Wszystkie polecenia s bowiem natychmiast przypisywane do wybranego elementu.

27

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Tabela 1.2. Ikony paska narzdzi Mambo

Ikona

Nazwa

Opis

Nowy

Pozwala na stworzenie nowego elementu, pozycji w menu, uytkownika,

wiadomoci itp.

Edytuj

Suy do modyfikacji wskazanego elementu. Rodzaj moliwej modyfikacji

zaley oczywicie od typu elementu. Przykadowo tre edytowana jest
za pomoc edytora, natomiast dane uytkownika za pomoc formularza
z ustawieniami.

Publikuj

Publikuje element na stronie internetowej, dziki czemu staje si on widoczny.

Aktualnie zaznaczone elementy s zawsze publikowane. W niektrych
komponentach ikona ta ma inne zastosowanie. W komponencie
Korespondencja seryjna suy ona do wysyania wiadomoci.

Odpublikuj

Usuwa ze strony element, taki jak tre lub pozycja w menu, ale nie kasuje go.
Zawsze dotyczy aktualnie zaznaczonych elementw.

Przenie

Przenosi jeden lub kilka elementw do innej kategorii.

Kopiuj

Kopiuje jeden lub kilka elementw. Moliwe jest wskazanie, gdzie elementy
maj zosta skopiowane. Zachowuj one swoj nazw nawet wwczas, gdy
kopiowane s do tej samej kategorii, co oryginay. Otrzymuj jednak nowe ID.

Archiwum

Umoliwia przeniesienie elementw bezporednio do archiwum. Elementy

te mog wwczas znikn z normalnej treci i menu. Dodatkowo mona
ustawi dat wyganicia wanoci treci, co spowoduje jej automatyczne
przeniesienie do archiwum.

Odarchiwizuj

Reaktywuje jeden lub kilka elementw z archiwum i umieszcza je ponownie

w pierwotnej lokalizacji. Warto zauway, i elementy te, po reaktywacji,
nie bd automatycznie opublikowane, nawet jeeli wczeniej byy.

Kosz / Skasuj / Usuwa zaznaczone elementy i przenosi je do kosza. Ta sama ikona moe
Odinstaluj
by uyta do permanentnego uycia elementw z kosza, a w przypadku
moduw, komponentw i botw oznacza ona opcj odinstalowania.

28

Restore

Przywraca z kosza element i umieszcza go w pierwotnej lokalizacji.

Podgld

Wywietla podgld elementu. Domylnie podgld wywietlany jest w nowym

oknie i dziaa rwnie z niepublikowanymi elementami, dziki czemu redaktor
moe sprawdzi swoje wyniki.

Wczytaj

Otwiera okno, w ktrym pliki mog by zaznaczone i wysane na stron.

Domylnie dopuszczonymi formatami plikw s formaty: .gif, .png, .jpg
(formaty graficzne), .bmp (format zdj), .swf (format Flash), .doc (format
MS Word), .xls (format MS Excel) oraz .ppt (format MS PowerPoint). Obrazki
mog by przechowywane w katalogu images/stories/, natomiast inne pliki
w katalogu media.

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Tabela 1.2. Ikony paska narzdzi Mambo cig dalszy

Ikona

Nazwa

Opis

Zapisz

Zapisuje w bazie danych zmiany wprowadzone do elementu podczas jego

edycji, a nastpnie wychodzi z trybu edycji. Administrator jest wwczas
cofany do poprzedniego ekranu jako najwaniejszy menader dla tej treci.
Warto zauway, e wcale nie trzeba by zalogowanym jako menader, aby
to miao miejsce. W przypadku wiadomoci, ikona ta oznacza jej wysanie.

Zastosuj

Zapisuje zmiany dotyczce elementu, ktre zostay wprowadzone w trybie

edycji, ale pozostaje w tym trybie. Oznacza to, e mona zmienia kolejne
ustawienia. Ikona ta jest szczeglnie przydatna podczas testw.

Zamknij /
Wyloguj

Zamyka tryb edycji bez zapisywania w bazie danych jakichkolwiek zmian.

Administrator jest cofany do poprzedniego ekranu jako najwaniejszy menader
dla tej treci. Warto zauway, e wcale nie trzeba by zalogowanym jako
menader, aby to miao miejsce.
W Menaderze uytkownikw ikona ta nosi nazw Wyloguj i suy do usuwania
z systemu zalogowanych uytkownikw.

Przypisz

Przydziela szablon, aby by stosowany w menaderze szablonw.

Domylnie

Ustawia zaznaczony element jako szablon element domylny.

Edytuj HTML

Otwiera stron suc do edycji kodu HTML szablonu.

Edytuj CSS

Otwiera stron suc do edycji pliku CSS szablonu.

Pomoc

Odnonik do pomocy online.

Edycja list (menader)

Generalnie w interfejsie administratora Mambo mona spotka jedynie dwa rodzaje stron: listy,
dziki ktrym mona administrowa kilkoma elementami jednoczenie, oraz strony do zarzdzania pojedynczymi elementami (rysunek 1.10). Nawet Menader mediw jest list, tyle e wywietlan w inny sposb. Najwiksz rnic dzielc strony powicone pojedynczym elementom jest to, e s one niewidoczne lub zablokowane.
Ta cz ksiki skupi si na edycji list i powicona bdzie zarwno podstawowym funkcjom,
jak i kilku sztuczkom. Edycja zawartoci jest dobrym przykadem, gdy pokrywa wszystkie
wane funkcje Mambo. Niektre inne listy zawieraj mniejsz liczb funkcji. Opisywan w tym
miejscu list mona wywietli klikajc Artykuy/Wszystkie artykuy lub bezporednio ze strony
startowej poprzez kliknicie ikony Wszystkie artykuy, ktra znajduje si w Panelu sterowania.

29

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Rysunek 1.10. Lista z elementami treci (artykuami)

Pasek narzdzi moe si zmienia w zalenoci od funkcjonalnoci danego menadera. Tabela 1.2
zawiera przegld rnych ikon. Ikony te pozwalaj na szybkie zapoznanie si z Mambo.
Tak jak w omawianym przykadzie, moliwe jest sortowanie list, ktre moe odbywa z rnymi
atrybutami. Wszystkie dostpne opcje sortowania wypisane s w odpowiednim menu. Jedn
z nich jest opcja Aktualnoci, w licie rozwijanej Wybierz sekcj. Wywietla ona wszystkie artykuy zapisane w sekcji Aktualnoci. Inn moliwoci jest uycie darmowego filtru pozwalajcego na wyszukanie elementw, ktre w nazwie posiadaj podany przez administratora cig
znakw (rysunek 1.11). Aby filtr zadziaa, trzeba opuci pole tekstowe lub nacisn klawisz
Enter (Mambo realizuje to za pomoc procedury obsugi zdarze JavaScript onBlur). Aby anulowa filtr, wystarczy wykasowa tekst wprowadzony w pole tekstowe filtra.
Wraz z rozwojem strony internetowej ilo treci na niej umieszczonych, podobnie jak liczba
uytkownikw, bdzie rosa, co w konsekwencji spowoduje rozbudowanie list. Z tego powodu
Mambo uywa dzielenia list, co oznacza, e jest ona wywietlona na kilku stronach, poczwszy
od ustawionego wpisu progowego. Bot MOS Pagination jest odpowiedzialny za t waciwo.
Administrator ma moliwo okreli, za pomoc menu znajdujcego si pod tabel, ile elementw chce wywietli na stronie. Ustawieniem domylnym dla list jest 10, ale mona je zmieni
na jedn z wartoci zawierajcych si w przedziale od 5 do 50. Po prawej stronie, obok listy
30

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.11. Przefiltrowane artykuy

wyboru, znajduje si informacja o liczbie elementw (Wyniki) i numerach elementw, ktre s

aktualnie pokazane. Za pomoc odnonikw, ktre znajduj si nad list wyboru, administrator
moe porusza si po kolejnych stronach.
Globalne ustawienie dugoci listy
Istnieje moliwo zdefiniowania standardowej dugoci listy w Konfiguracji serwisu (Ustawienia/Konfiguracja
serwisu). Dugo listy ustawia si poprzez wybr odpowiedniej wartoci z listy rozwijanej Dugo listy,
ktra znajduje si na zakadce Serwis.

Niektre z list wywietlaj legend opisujc ikony uyte w licie. Legend tak mona znale
pod dan list. Niektre menadery wywietlaj rwnie podpowiedzi, ktre znajduj si po
prawej stronie, pod elementem listy.
Wrmy jednak do samej tabeli. W zalenoci od typu listy, tabela, w ktrej jest ona wywietlana,
moe rni si diametralnie. Pamita jednak trzeba o tym, e mimo tych wszystkich rnic
jest te wiele elementw wsplnych pierwsza kolumna pokazuje pozycj elementu na licie,
a w trzeciej kolumnie dokonuje si zaznaczenia lub wyczenia zaznaczenia elementw, na ktrych chcemy pracowa. Jeeli tylko jeden z elementw moe by wybrany, na licie pojawi

31

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

si przyciski opcji zamiast pl wyboru, tak jak ma to miejsce w Strukturze menu. Kolejna kolumna to tytu lub nazwa elementu, ktr mona klikn. Po klikniciu element otwierany jest
w trybie edycji.
Ikony znajdujce si w tej tabeli zazwyczaj mona klika. W wikszoci przypadkw su do
wczenia lub wyczenia funkcji (na przykad do publikowania/odpublikowania treci) lub
odnosz si do dodatkowych ustawie (takich jak elementy menu). Elementy na licie mona
reorganizowa poprzez klikanie ikon strzaek (Zmie kolejno). Moliwo ta jest szczeglnie
uyteczna w przypadku, kiedy kolejno wywietlania ma znaczenie. Przesunicie wskanika
myszy nad dan ikon spowoduje wywietlenie Podpowiedzi (rysunek 1.12). Mambo dokonuje
tego albo za pomoc atrybutu alt albo title obrazka, albo za pomoc JavaScript i warstwy <div>.
Warstwa <div> jest wykorzystywana, jeeli trzeba wywietli wicej ni kilka sw podpowiedzi.

Rysunek 1.12. Po lewej Podpowied za pomoc atrybutu grafiki. Po prawej Podpowied za pomoc JavaScript

Edycja elementw (Tryb edycji)

Istnieje kilka sposobw, aby wej w tryb edycji:
Kliknicie tytuu lub nazwy elementu znajdujcego si na licie.
Kliknicie tytuu lub nazwy elementu znajdujcego si na licie w oknie Szybki
podgld, na przykad na zakadce Zalogowani lub Popularne.
Zaznaczenie elementu i kliknicie ikony Edytuj, ktra znajduje si na pasku narzdzi.
Utworzenie nowego elementu za pomoc ikony Nowy, ktra znajduje si na pasku
narzdzi.
Uycie polecenia lub kliknicie ikony, ktra automatycznie przeniesie administratora
w tryb edycji (na przykad Ustawienia/Konfiguracja serwisu).
Tryb edycji mona rozpozna po tym, e pasek menu nie jest wywietlany. W takim przypadku,
o czym ju wspomniano, naley unika nawigacji po interfejsie administratora i nie uywa
cieki ani przyciskw nawigacyjnych przegldarki internetowej (przycisku cofajcego administratora do poprzedniej strony), gdy dany element pozostanie zablokowany. Aby go odblokowa,
naley ponownie dokona ponownej edycji takiego elementu i zapisa go, albo odwoa si do
polecenia System/Odblokuj elementy. Mona to uczyni jedynie wwczas, gdy posiada si odpowiednie uprawnienia.
W zalenoci od elementu, rne strony w trybie edycji mog wyglda zupenie rozmaicie. Dla
elementw zwizanych z treci pojawiaj si dwa edytory oraz zakadki, ktre pokazane s
na rysunku 1.13.

32

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.13. Edycja elementu treci

W przeciwiestwie do tego, w przypadku edycji uytkownikw zarzdzanie odbywa si za

pomoc duo prostszego formularza, ktry widoczny jest na rysunku 1.14.

Podgld
Podczas codziennej pracy z Mambo kady z administratorw nabywa pewnych nawykw. Do
dobrych nawykw naley otwieranie za kadym razem jednego okna z interfejsem administratora
i drugiego, na ktrym wywietlana bdzie strona frontowa. Jest to sposb na szybki podgld
zmian, ktre s wprowadzane.
Mambo oferuje dwa typy podgldu:
Podgld w trybie edycji pokazuje w nowym oknie zawarto elementu lub czego
podobnego. Jest to do uyteczne do szybkiego sprawdzenia, ale nie pokazuje
caej strony.
Podgld caej strony jest moliwy po wybraniu polecenia Ustawienia/Podgld,
dostpnego na pasku menu.

33

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Rysunek 1.14. Prosty formularz do zarzdzania ustawieniami uytkownika

Zwrmy uwag na trzy moliwe sposoby podgldu caych stron. Wybranie opcji W nowym oknie
spowoduje otwarcie strony w nowym oknie przegldarki. Aby przyspieszy ten proces, warto
mie wczeniej otwarte takie okno i wywietlon stron frontow, gdy wprowadzone zmiany
mog zosta zweryfikowane natychmiast.
Druga z opcji, W tym oknie, suy do podgldu treci w specjalnym oknie, ktre pojawia si
w obszarze interfejsu administracyjnego. Moliwa jest normalna nawigacja, a wyjcie z interfejsu
administracyjnego odbywa si poprzez kliknicie odnonika Otwrz w nowym oknie, ktry
znajduje si w prawym grnym rogu strony (rysunek 1.15). Efekt jest taki sam jak wybranie
opcji pierwszej.
Ostatnia, trzecia opcja o nazwie W tym oknie z pozycj moduw powoduje pokazanie pozycji
na stronie Mambo w formie obramowanych i zatytuowanych obszarw (rysunek 1.16). Dziki
temu mona atwo sprawdzi, w jaki sposb skonstruowany jest szablon.
Poniewa opcje nawigacji s zasonite, w tym podgldzie nie ma moliwoci nawigowania. Kliknicie dowolnego odnonika znajdujcego si w obszarze treci spowoduje zniknicie pozycji.

34

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Rysunek 1.15. Podgld moe zosta otwarty w nowym oknie

Podgld pozycji dla kadej strony
Mambo tworzy praktyczny podgld, doczajc do adresu URL parametr tp=1. Oznacza to, e mona uy
takiego podgldu dla stron innych ni wasna strona Mambo. Jeeli przykadowo chcemy obejrze pozycje w szablonie uytym na oficjalnej stronie Mambo, ktra znajduje si pod adresem http://www.mamboserver.com/, to w tym celu wystarczy otworzy nastpujcy URL: http://www.mamboserver.com/index.
php?tp=1. Jeeli za administrator nie chce zdradza informacji o wasnym szablonie, wystarczy e dokona
edycji pliku o nazwie frontend.php, ktry znajduje si w katalogu includes. Nastpnie musi on odszuka
poniszy fragment kodu i zamieni go w komentarz (poprzez uycie /* na pocztku kadej linii i */ na
ich kocu):
$tp=mosGetParam( $_GET, 'tp', 0 );
if ($tp) {
echo '<div style="height:50px;background-color:#eee;margin:2px;
padding:10px;border:1px solid #f00;color:#700;">';
echo $position;
echo '</div>';
return;
}

35

Mambo. Tworzenie wydajnych serwisw internetowych

Rysunek 1.16. Podgld z pozycj moduw

Wylogowywanie
Po skoczeniu pracy w obszarze administratora mona si wylogowa poprzez kliknicie odnonika Wyloguj, dostpnego w prawym grnym rogu strony (logout.php). Zwyczajne zamknicie
okna przegldarki nie spowoduje wylogowania. Mambo dokonuje rozczenia sesji dopiero po
upywie okrelonego czasu. Czas ten mona zdefiniowa w polu Czas sesji logowania, dostpnym
na zakadce Serwer w oknie Konfiguracja systemu. W tym celu Mambo uywa wasnych danych,
a nie narzdzia PHP, do zarzdzania sesjami lub czasu trwania sesji zapisanego w pliku php.ini.
Warto zauway, e uytkownik zostanie automatycznie wylogowany po upywie opisanego czasu, jeeli
nie wykonywa adnych czynnoci ani nie nawigowa po menu Mambo. Tak samo bdzie, jeeli interfejs
administratora pozostanie otwarty. Moe to by do irytujce, szczeglnie wwczas, gdy dokonao si
wielu zmian i nie zdyo ich zapisa lub zbyt dugo nawigowao po menu strony Mambo i w tym czasie
sesja ulega wyganiciu. Jeeli taka sytuacja zaistnieje, administrator jest automatycznie przenoszony na
ekran logowania, a wszystkie jego dane zostaj utracone. Po ponownym zalogowaniu znw rozpoczyna
on prac na stronie startowej.

36

Rozdzia 1. Podstawowe zasady i terminy Mambo

Stao si teraz oczywiste, e Mambo nie jest programem systemu Windows, lecz aplikacj internetow. Jej fundamentem jest protok HTTP (Hyper Text Transfer Protocol), ktry skada
si da klienta (przegldarki internetowej) przesyanych do serwera stron internetowych i jego
odpowiedzi przesyanych ponownie do klienta. Kade kliknicie odnonika lub przesanie danych formularza jest daniem. Serwer stron internetowych uzna, e uytkownik pracuje jedynie wwczas, gdy bdzie otrzymywa dania, a dane zapisze jedynie wwczas, gdy strona lub
formularz HTML zostanie przesany lub gdy pojawi si danie wywietlenia nowej strony.

Podsumowanie
Rozdzia ten zawiera krtki przegld funkcji Mambo i jest wprowadzeniem do istotnych terminw i terminologii uywanej w systemie. Wystarczy ju jednak podstaw! W kilku kolejnych
rozdziaach opisane zostan moliwoci Mambo oraz sposoby jego dostosowywania do wasnych
potrzeb.

37