Dziecko w sieci

Autor: Bartosz Danowski, Alicja Krupiska

ISBN: 978-83-246-1057-0
Format: A5, stron: okoo 160

Jak zabezpieczy komputer i chroni dziecko przed przestpcami

internetowymi?
Jak wybra odpowiedni program zabezpieczajcy przed szkodliwymi treciami?
Gdzie szuka pomocy?

To wane, co Twoje dziecko robi w sieci. To, co oglda, czyta, z kim rozmawia i ile
czasu spdza w Internecie, ma due znaczenie dla jego rozwoju, ale przede wszystkim
dla jego bezpieczestwa! Internet, ktry jest jedn z najwikszych zdobyczy naszej
cywilizacji, to cudowne okno na wielki wiat na jego jasne, ale i ciemne strony
Twoje dziecko w kadej chwili moe zetkn si z pedofili, pornografi, sektami,
przemoc, a take zosta przestpc, nielegalnie cigajc pliki. Rodzice czsto
bywaj tego niewiadomi, chocia na co dzie bacznie strzeg swoich pociech
przed podobnymi zagroeniami. Co gorsza, zazwyczaj s mniej biegli w obsudze
komputera i Internetu ni ich wasne dzieci, co utrudnia zabezpieczenie dostpu
do szkodliwych treci.
A Ty zastanawiae si nad tym, jak dyskretnie uchroni pociech i jego wraliw
psychik przed z stron Internetu? Jak zapewni mu bezpieczestwo, nie rezygnujc
z dostpu do sieci? Ta ksika powstaa wanie z myl o Tobie i innych
odpowiedzialnych rodzicach, czsto zagubionych w wirtualnym wiecie, chccych
kontrolowa dziecko w sieci, nie krpujc przy tym jego wolnoci.
Autorzy pomog Ci:

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

pozna zagroenia czyhajce w sieci i ich skal;

odpowiednio skonfigurowa komputer PC;
wybra i zainstalowa odpowiednie programy kontrolne i filtry stron
internetowych;
poradzi sobie z problemem pirackiego cigania plikw;
wybra przydatne oprogramowanie dodatkowo chronice dziecko i komputer;
wskazujc instytucje zajmujce si pomoc ofiarom i ciganiem przestpcw
internetowych;
nauczy si surfowania z dzieckiem po interesujcych i bezpiecznych stronach.

Spis treci
Wstp
Rozdzia 1. Niebezpieczestwa i zagroenia
Pornografia jako jedno z wikszych niebezpieczestw
Pedofilia jako powany problem wspczesnoci
Agresja i przemoc w wiecie realnym i wirtualnym
Zagroenie zwizane z sektami w sieci
Kradzie danych i oszustwa
Internet a niebezpieczestwa w realnym wiecie
Szkody spowodowane przez dziecko
Krtkie podsumowanie

Rozdzia 2. Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

Komputer i internet pozytywny i negatywny wpyw
na dziecko
Uzalenienie od komputera i sieci
Porady i wskazwki dla rodzicw dzieci
korzystajcych z komputera
Wskazwki dla rodzicw dotyczce
bezpiecznego korzystania ich dzieci z internetu
Jak rozmawia z dzieckiem, aby rozmowa miaa sens,
podnosia poczucie wasnej wartoci dziecka
i budowaa dobre relacje rodzicw z dzieckiem
Krtkie podsumowanie

Rozdzia 3. Przygotowanie komputera

Konto uytkownika
Ochrona przed szkodliwym oprogramowaniem
Firewall
Krtkie podsumowanie

5
9
10
12
14
17
18
18
19
20

23
27
30
34
36

42
43

45
46
50
71
78

Dziecko w sieci

Rozdzia 4. MS Windows XP kontrola i bezpieczestwo dziecka

79

Kontrola stron WWW

Kontrola innych aplikacji uywanych przez dziecko
Krtkie podsumowanie

80
109
124

Rozdzia 5. MS Windows Vista

nowe funkcje kontroli rodzicielskiej
Konto uytkownika
Konfiguracja kontroli rodzicielskiej
Jak to wyglda od strony dziecka
Analiza zachowa
Krtkie podsumowanie

Rozdzia 6. Inne przydatne informacje

125
126
129
138
141
142

145

Gdzie szuka pomocy i zgasza zagroenia

Usugi oferowane przez dostawcw internetu
Wykaz przydatnego oprogramowania
Wykaz stron dla dzieci
Wykaz stron dla rodzicw
Wzory umw
Netykieta
Krtkie podsumowanie

146
148
150
151
152
152
153
153

Podsumowanie

155

Bibliografia

159

R O Z D Z I A

Podstawy
ochrony dziecka
przed zagroeniami

Nasze dzieci s zafascynowane grami komputerowymi, internetem,

telewizj, DVD, telefonami komrkowymi. Nie mamy na to wpywu
nie zatrzymamy postpu cywilizacji, bo i po co? Ale moemy,
a nawet powinnimy, nauczy si skutecznie chroni dzieci przed
zagroeniami pyncymi z internetu i nie musimy by przy tym informatykami czy programistami. Wystarczy, e bdziemy kochajcymi
i uwanymi na to, co robi nasze dziecko, rodzicami. Bo to nieprawda,
e urzdzenia elektroniczne sprawiaj, e trudniej jest by rodzicem.

24

Dziecko w sieci

Wedug Schuli Blank, amerykaskiego psychiatry dziecicego, nie

ma adnego zwizku pomidzy nasz umiejtnoci zachowania
autorytetu a pojawieniem si urzdze elektronicznych. Na poparcie
swojej tezy cytuje ona sowa Sokratesa, synnego greckiego filozofa
i myliciela, ktry y w czasach, kiedy nie byo telewizji, gier komputerowych czy komputera, i ktry mwi wtedy:
Dzisiejsza modzie lubi luksus, ma ze maniery, nie uznaje
adnych autorytetw i nie ma szacunku dla starszych ()
W naszych czasach dzieci stay si tyranami, nie pomagaj w domu,
() nie s posuszne swoim rodzicom i tyranizuj nauczycieli.
Czytajc te sowa, zgodzimy si prawie wszyscy, e s one aktualne
i dzisiaj. Ale my jako coraz bardziej wiadomi rodzice pragncy dobra
swoich dzieci moemy to zmieni, np. jeli nie bdziemy pozwala
dzieciom sob kierowa ani uznawa zanadto ich praw (by moe to
pokosie tzw. bezstresowego modelu wychowania). Faktem bezspornym jest, e dzieci czasem lepiej ni my potrafi obsugiwa komputer, szybciej chon nowoczesn wiedz technologiczn i opanowuj
umiejtno posugiwania si urzdzeniami elektronicznymi ich
mae zwinne palce z zawrotn szybkoci biegaj po klawiaturze
komputera czy telefonu komrkowego. Ale w obliczu np. istotnych
niebezpieczestw zwizanych z uywaniem wyej wymienionych
zdobyczy cywilizacji sama wiedza to za mao, potrzebna jest wiadomo, e zagroenia te istniej. I wanie szczeglnie dzisiaj, kiedy
prawie niemal codziennie jestemy zaskakiwani nowymi doniesieniami
ze wiata nauki i techniki zadaniem rodzicw jest wpojenie dzieciom
tej wiadomoci.
Jak podaj badania, dzieci w krajach rozwinitych codziennie spdzaj
przecitnie 6 godzin i 32 minuty przed ekranem: ogldajc telewizj,
film w kinie, grajc w gry na konsolach, uywajc komputera i surfujc
po internecie. A ile czasu powica na to Twoje dziecko? Moe tyle
samo, moe mniej, a moe jeszcze wicej?
Niezalenie od tego, czy jestemy fanami komputera, czy komputerowymi ignorantami, jeli nasze dziecko z niego korzysta, powinnimy mu towarzyszy w jego wirtualnych podrach, interesowa si
tym, co ono robi, czego szuka i przede wszystkim rozmawia z nim.
Dziki niniejszej ksice sprostanie temu problemowi stanie si dla
kadego rodzica o wiele prostsze.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

25

Rozmowa z dzieckiem to zainteresowanie nim i jego sprawami, a take

jego rnymi problemami, nie tylko szkolnymi. Jeli chcemy, aby
dziecko rozmawiao z nami, to ju od najmodszych lat, kiedy zwrci
si do nas z pytaniem, musimy koniecznie znale dla niego czas i potraktowa jego sprawy powanie. Jeli tego nie zrobimy, bo akurat nie
mamy czasu, moe to dziecko zniechci na tyle skutecznie, e straci
ono ochot na rozmow z nami kiedykolwiek, poczuje si nieakceptowane oraz uzna, e uwaamy jego sprawy za mao wane. Wtedy
istnieje niebezpieczestwo, e gdy naprawd bdzie miao problemy,
zwrci si o pomoc do rwienikw albo innego dorosego, ktry
zdobdzie jego zaufanie, a to moe by niebezpieczne. Wiadomoci
uzyskane od rwienikw mog by znieksztacone, przekazane w sposb wulgarny i brutalny, a obcy dorosy moe udziela takich informacji, ktre bd mu potrzebne do wykorzystania zaufania dziecka
i skrzywdzenia go.
Dzieci, ktrych rodzice s nimi zainteresowane i powicaj im czas,
czuj si bezpiecznie, kochane i akceptowane. Potrzeba bezpieczestwa, oprcz potrzeby kontaktu emocjonalnego i sukcesu, jest jedn
z fundamentalnych potrzeb kadego czowieka. Jej zaspokojenie jest
gwarancj wyeliminowania lkw ze wszystkich rodzajw aktywnoci
dziecka.
Zaspokojenie wyej wymienionych potrzeb jest podstaw w wychowaniu dzieci na ludzi o prawidowej osobowoci, ludzi pewnych swojej
wartoci, majcych pozytywne wzorce, szczliwych i akceptujcych
ycie. Dzieci bardzo potrzebuj pozytywnego wsparcia ze strony rodzicw, bez tego s niepewne i zagubione. Wane jest przy tym, aby
nie narzuca im tego, co jest dla nich trudne i niezrozumiae, ale
akceptowa ich wasne wybory, jeli s dobre i suszne. W sytuacji
kiedy mody czowiek dokonuje negatywnych wyborw i zdaniem
rodzica jest to dla niego ze, naley dyscyplinowa dziecko i wyznacza
mu okrelone granice. Przy wprowadzaniu w relacje z dzieckiem tzw.
pozytywnej dyscypliny niezmierne wane jest utrzymanie rwnowagi
midzy wychowaniem zbyt pobaliwym i zbyt surowym. Aby t rwnowag udao si zachowa, naley m.in. wyznacza dziecku sprawiedliwe i stanowcze granice, przekazywa rozsdne zasady postpowania, wydawa jasne instrukcje i polecenia oraz nie zapomina
o stosowaniu pochwa docenia dziecko. W kocu take koniecznie
realizowa zaplanowane i uzgodnione z dzieckiem konsekwentne
dziaania w przypadku jego niewaciwego zachowania.

26

Dziecko w sieci

Granice w zachowaniu dziecka ustalaj rodzice, wprowadzajc okrelone zasady jego postpowania w konkretnych sytuacjach (np. wyznaczajc czas spdzany przy komputerze) oraz jasno artykuujc to,
czego od niego oczekuj.
Z bada wynika, e dzieci, ktrych rodzice ustalaj sprawiedliwe i jasne
granice, dorastaj z wikszym poczuciem wasnej wartoci i pewnoci
siebie ni te, ktrym pozwala si zachowywa tak, jak chc. Dyscyplina wobec dziecka polega m.in. na ustanawianiu granic. Jest to dla
rodzicw jedno z najtrudniejszych zada, zwaszcza w stosunku do
maych dzieci oraz nastolatkw, bo to one wanie maj samodzielnie
dowiadcza ycia i podejmowa prby poznawania wiata, take przez
internet. Prawidowe postawy rodzicielskie wobec dzieci sprawiaj,
e staj si one odpowiedzialne spoecznie, zainteresowane innymi
ludmi, przyjacielskie, kreatywne, niezalene w rozsdnych granicach
i potrafice broni susznej sprawy.
Dzieci, ktre dowiadczaj mao mioci i uznania oraz ktrym brakuje
poczucia bezpieczestwa, prbuj zrekompensowa te braki poprzez
rodki zastpcze, m.in. spoywanie nadmiernej iloci jedzenia albo,
przeciwnie, jego ograniczanie czasem drastyczne (szczeglnie dziewczta; skd tylko krok do anoreksji), uciekaj w wiat wirtualny i zamykaj si na wiat realny. Dua grupa modziey zaczyna siga po
papierosy bd alkohol, poniewa widzi w nich jedyny sposb na to,
aby zrekompensowa sobie brak poczucia wasnej wartoci. Dzieci
i modzie mog sta si w ten sposb atwym upem dla pedofilw,
dziaaczy sekt, ugrupowa propagujcych agresj i przemoc czy wrcz
modocianych grup przestpczych.
Kontakty z rodzicami, z bliskimi dziecku osobami odgrywaj istotn
rol w ksztatowaniu jego osobowoci. Rozsdna i wyrozumiaa mio
do dziecka jest podstawowym warunkiem jego prawidowego rozwoju
i funkcjonowania zarwno w rodowisku szkolnym, jak i pozaszkolnym. Dziecko, ktre jest wychowywane w rodzinie o zaburzonych
kontaktach uczuciowych, czuje si odrzucone, przeywa frustracj,
lk i niepokj, ma obnion samoocen. Surowa dyscyplina uniemoliwia zaspokojenie wielu potrzeb psychicznych u dzieci, moe take
wywoywa agresj wobec rwienikw. Postawa nadmiernej akceptacji wobec dziecka moe z kolei znieksztaca jego osobowo, staje
si ono wwczas zbyt pewne siebie, egoistycznie nastawione do
innych, powierzchowne uczuciowo. Natomiast dziecko pozbawione
zupenej kontroli czsto przejawia zachowania agresywne, u podoa
ktrych ley lk i brak emocjonalnego bezpieczestwa.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

27

Kadego czowieka ksztatuje dom rodzinny, dzieci bowiem naladuj

postawy rodzicw. Przyczyny agresji tkwi wic w duej mierze
w dezorganizacji ycia rodzinnego i popenianych bdach wychowawczych. Dlatego bardzo wane jest oddziaywanie waciwymi
metodami wychowawczymi stosownie do cech i osobowoci dziecka, prezentowanie mu odpowiednich postaw i godnych do naladowania wzorw przez rodzicw, opiekunw i wychowawcw.

Komputer i internet pozytywny

i negatywny wpyw na dziecko
Analiza zawartoci gier komputerowych czy te niektrych usug
sieciowych moe prowadzi do stwierdzenia, e s to tylko wirtualne
wersje klasycznych gier, ktre od zawsze stanowiy dziecic rozrywk:
walka, przygoda, sport, naladowanie zachowa i zaj dorosych.
Czy prawd jest, e gry s z reguy niewychowawcze, czy te moe,
jak twierdz inni, potrafi rozwin u dzieci rne zdolnoci? Obie
te opinie s uzasadnione, wane jednak, aby rodzic by obecny i kontrolowa, czym zajmuje si dziecko. Warto wiedzie, z czego nie wszyscy rodzice zdaj sobie spraw, e gry komputerowe jako pierwszy
przykad technologii informatycznej s dla dziecka czsto pierwszym
kontaktem ze wiatem komputerw. Odpowiednio dobrane i przekazane do uytku dziecka mog by przydatnym narzdziem sucym
rozwojowi i aktywizujcym je poznawczo.
Badania prowadzone nad przydatnoci gier komputerowych jako
techniki edukacyjnej pozwalaj stwierdzi, e: pobudzaj one procesy
umysowe dziecka, skaniaj do mylenia asocjacyjnego, czyli kojarzeniowego, korzystnie wpywaj na intuicj i mylenie hipotetyczne,
wspomagaj koordynacj wzrokowo-ruchow, s uytecznym narzdziem nauki, uwalniaj od nadmiaru emocji i oferuj natychmiastow
nagrod.
Tzw. granie na komputerze jest bodaj najpopularniejszym zajciem
dzieci, ktre wymieniaj rodzice zapytani o to, co lubi robi w wolnych
chwilach ich dziecko, czym si interesuje. Naley pamita, e wielu
rodzicw pod pojciem grania rozumie wszystkie czynnoci zwizane
z obsug komputera czy internetu. Znajduje to odbicie i uzupenienie

28

Dziecko w sieci

take w wypowiedziach dzieci, ktre granie na komputerze stawiaj

na pierwszym miejscu jako swoje ulubione zajcie (na podstawie rozmw z rodzicami i dziemi, z praktyki w poradni psychologiczno-pedagogicznej).
Jak stwierdzono powyej, gry komputerowe stymuluj rozwj umysowy dziecka i powoduj, e wzrasta tzw. aktywno poznawcza,
ktra jest istotnym czynnikiem warunkujcym powodzenie w nauce.
Podobnie dzieje si w przypadku usug oferowanych przez internet.
Uywanie komputera, a zwaszcza granie, wspomaga koordynacj
wzrokowo-ruchow (proces, ktrego prawidowy rozwj jest warunkiem przyswajania wiadomoci i umiejtnoci szkolnych), bowiem
wymaga ono znacznej szybkoci reakcji i niejednokrotnie trjwymiarowego interpretowania obrazw dwuwymiarowych. Grajc w gr,
dziecko pobudza wszystkie swoje zmysy i uczy si je koordynowa.
Oprcz ledzenia tego, co dzieje si na ekranie, uywajc joysticka lub
klawiatury komputera, dziecko dowiadcza take wrae dotykowych
musi skoordynowa ruchy rki z tym, co dzieje si na ekranie.
Gry komputerowe mog by uytecznym narzdziem nauki z uwagi na
to, e w stosunku do innych metod nauczania posiadaj t przewag,
e opieraj si na strukturze narracyjnej, atwiejszej do zapamitania
ni sucha informacja, np. z podrcznika do historii.
Gry oferuj natychmiastow nagrod, bowiem wystawiaj ocen naszych umiejtnoci, a jest to narzdzie o wielkim znaczeniu w procesie
nabywania wiedzy. Dziecko, otrzymujc natychmiastowy pozytywny
rezultat, chce prbowa na nowo i poprawia swoje osignicia. Trzy
cechy charakterystyczne, ktre sprawiaj, e trudno jest dziecku oprze
si graniu, to:
T Po pierwsze natychmiastowa nagroda w przypadku
osignicia sukcesu; pozwala na kontynuacj gry.
T Po drugie personalizacja, czyli indywidualne traktowanie
grajcego dziecka, np. zgodnie z jego tempem.
T Po trzecie nagroda stanowica istot gry: ten, kto przejdzie
dany etap, zostaje nagrodzony dostpem do wyszego poziomu
gry. Moe gdyby te trzy warunki zastosowa w salach szkolnych,
wwczas szkoa staaby si marzeniem kadego ucznia i kadego
nauczyciela. Zatem moe warto zainteresowa nimi tych,
ktrzy ukadaj programy nauczania dla szk i wyznaczaj
kryteria oceniania dziecka.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

29

Oprcz prezentowanych powyej korzyci pyncych z gier komputerowych wie si te z nimi ryzyko i zagroenia. Badania naukowe
dowodz negatywnego wpywu szczeglnie treci o charakterze agresji
i przemocy zawartych w grach komputerowych bd w sieci. Zabawa
grami lub inne formy kontaktu z treciami zawierajcymi elementy
agresji prowadz do wystpienia zachowa agresywnych to znaczy,
e dzieci naladuj to, co widz na ekranie. Badania prowadzone wrd
maych dzieci w przeciwiestwie do bada nastolatkw i starszej
modziey potwierdzaj, e rzeczywicie staj si one bardziej agresywne po kontakcie z gr z elementami przemocy czy te ogldaniu
filmw o takim zabarwieniu.
Modsze dziecko pozostawione z zawierajc elementy agresji i przemocy gr nie potrafi oddzieli dobra od za i bardziej ulega jej negatywnemu oddziaywaniu. Jego ukad nerwowy jest bowiem jeszcze
niedojrzay i nie potrafi selekcjonowa nadmiaru bodcw pyncych
z ekranu, emocje s labilne i atwiej ulegaj szkodliwym wpywom,
dlatego tak wane jest, aby to rodzic dokonywa wyboru gry bd
strony WWW dla dziecka pozbawionej nadmiaru agresji. A jeli
ju taka gra si zdarzy, np. podarowana w prezencie czy poyczona
od kolegi, naley towarzyszy dziecku przy jej uytkowaniu i dokona
stosownych wyjanie zrozumiaym dla niego jzykiem.
Badania przeprowadzone przez amerykaskich naukowcw wykazay,
e istnieje znaczcy zwizek pomidzy grami komputerowymi epatujcymi przemoc a agresywnym zachowaniem dzieci. Potwierdza
to m.in. fakt, e w czasie gry na komputerze u grajcych zmniejszaa
si aktywno tych stref mzgu, ktre odpowiadaj za emocje i nabywanie wiedzy.
W grach komputerowych opartych na przemocy, wedug naukowcw
Karen Dill i Jody Dill, agresja jest czsto celem gwnym: zabi przeciwnikw, oznacza zwyciy i osign dziki temu korzyci. Podczas
gdy w prawdziwym yciu zabjstwo jest przestpstwem, w przypadku tego typu gier takie wanie zachowanie jest nagradzane bardziej
ni jakiekolwiek inne: aby uatwi graczom zadanie, do dyspozycji
daje si im zrnicowane rodki. Wskutek tego zmniejsza si empatia
w kontaktach z innymi ludmi, a pojawia si ryzyko, e gracz stanie
si czowiekiem gwatownym i agresywnym.

30

Dziecko w sieci

Uzalenienie od komputera i sieci

W ostatnich latach coraz czciej mwi si o uzaleniajcych waciwociach rnych zachowa, w tym grania w gry komputerowe czy
te uywania internetu (czatw, komunikatorw, poczty e-mail, aukcji
internetowych itp.). Problem staje si coraz powaniejszy i dotyka
rwnie dzieci.
Zachowanie uzaleniajce to powtarzajcy si nawyk, ktry zwiksza
ryzyko choroby i zwizanych z ni problemw osobistych oraz
spoecznych. Zachowania uzaleniajce s czsto subiektywnie
odczuwane jako utrata kontroli pojawiaj si pomimo wiadomych
wysikw zmierzajcych do ich powstrzymania lub ograniczenia.
Typowa jest natychmiastowa krtkotrwaa nagroda oraz pniejsze
szkodliwe i dugotrwae nastpstwa. Prbom zmiany tych zachowa
w wyniku terapii bd z wasnej inicjatywy towarzyszy zazwyczaj
wysoki wspczynnik nawrotw.

Przytoczona definicja uzalenienia pozwala rodzicom na ewentualn

obserwacj dziecka w tym kierunku, tym bardziej jeeli mamy obawy,
e za duo czasu spdza ono przed monitorem komputera. Trzeba
wiedzie ponadto, e uzalenienie polegajce na nadmiernych interakcjach czowieka z urzdzeniem moe przybiera form biern, np.
ogldanie telewizji, bd aktywn, np. gra na komputerze, czatowanie,
surfowanie w internecie czy robienie zakupw.
Wedug Marka Griffithsa1 na uzalenienie skadaj si nastpujce
czynniki (obserwowalne objawy):
T Wyrazisto emocjonalnego podporzdkowania konkretne

zachowanie staje si najistotniejsze w yciu czowieka i dominuje

w jego myleniu (absorbuje umys, powodujc znieksztacenia
poznawcze), w uczuciach (wywouje podanie)
oraz w zachowaniach (znieksztaca interakcje spoeczne).
Osoba ta w danej chwili zajmujc si czym innym, nieustannie
myli o momencie, gdy podejmie zachowania, od ktrych jest
uzaleniona.

M. Griffiths, Gry i hazard. Uzalenienia dzieci w okresie dorastania, GWP,

Gdask 2004.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

31

T Zmiana nastroju to subiektywne dowiadczenie, ktre przez

osoby uzalenione uznawane jest za konsekwencj ich dziaa;

moe by postrzegane jako strategia radzenia sobie z emocjami
poprzez podekscytowanie bd oywienie albo paradoksalnie
doznawanie uspokajajcego uczucia ucieczki lub
odseparowania si od rzeczywistoci.
T Tolerancja dawkowania z czasem do osignicia tych

samych rezultatw emocjonalnych wymagana jest coraz wiksza

dawka danego zachowania, np. dziecko zwiksza limit czasu
spdzanego w sieci, by osign tak sam eufori, jaka
towarzyszya mu na pocztku.
T Objawy odstawienia s to nieprzyjemne uczucia i objawy

fizjologiczne pojawiajce si w chwili przerwania bd nagego

ograniczenia podanej aktywnoci, np. drenie, ponury nastrj,
podenerwowanie, pocenie si doni, nudnoci, skurcze odka.
T Konflikt chodzi tu o konflikt midzy osob uzalenion

a otoczeniem, np. rodowiskiem w pracy czy w szkole

(konflikt interaktywny). Moe pojawi si take dyskomfort
wewntrzny (konflikt intrapsychiczny), podczas ktrego
uzaleniony ma poczucie utraty kontroli.
T Nawrt jest to tendencja do wielokrotnego powracania

do wczeniejszych wzorcw postpowania. Zachowania

typowe dla penego okresu uzalenienia mog szybko pojawi
si ponownie po wielu latach abstynencji i kontroli.
Wielu rodzicw, ktrzy zwracaj si z dzieckiem po pomoc do poradni
psychologiczno-pedagogicznej, pyta m.in. o wskaniki dotyczce
kontroli czasu wolnego ich dzieci oraz o to, jak zapobiega uzaleniajcemu graniu. Aby zapobiega, rodzice powinni przede wszystkim
pozna gry i usugi sieciowe, z jakich aktualnie korzystaj ich dzieci.
Moe si okaza, e niektre z nich zawieraj treci, z ktrymi dzieci
nie powinny mie kontaktu. Jeli rodzice maj tego rodzaju zastrzeenia, powinni porozmawia o tym z dziemi i konsekwentnie wprowadzi kilka zasad regulujcych granie. Ponadto rodzice powinni sobie
postawi za cel:
T pomoc dzieciom w wyborze odpowiednich, ale i atrakcyjnych
dla dziecka gier i usug sieciowych,
T rozmow z dziemi na temat treci gry tak, by rozumiay one
rnic midzy wiatem wymylonym a rzeczywistym,

32

Dziecko w sieci

T zniechcanie do zabawy w pojedynk,

T trosk o to, aby gra czy sie nie stay si obsesj,
T postpowanie wedug zalece producenta dotyczcych

ewentualnego ryzyka,
T zapewnienie dzieciom take wielu innych zaj w ich wolnym

czasie.
Rodzice powinni zdawa sobie spraw z tego, e komputer powinien
sta si obok uprawiania sportu, uczestnictwa w zajciach pozaszkolnych, czytania ksiek, ogldania telewizji jednym z zaj dziecka. Spdzanie czasu przed komputerem i w internecie nie moe by
zatem zajciem dominujcym w aktywnoci pozaszkolnej dziecka,
a tym bardziej jedynym (bo tak te si dzieje). Jak wic rodzice maj
znale odpowied na pytanie: ile czasu spdzonego przed komputerem to ju za duo? Moe im w tym pomc lista opracowana przez
Marka Griffithsa2, zawierajca nastpujce pytania:
Czy dziecko:
T gra lub pracuje na komputerze niemal codziennie,
T czsto uywa komputera przez dugi czas (ponad 3 godziny bez
przerwy),
T gra dla rozadowania emocji,
T jest niespokojnie i poirytowane, jeli nie moe uywa
komputera,
T zaniedbuje ycie koleeskie i zajcia sportowe,
T siedzi przy komputerze, zamiast odrabia zadania domowe,
T prbuje ograniczy granie, lecz mu si to nie udaje?
Jeli rodzic odpowie twierdzco na wicej ni 4 pytania, moe to sugerowa, e dziecko jest na granicy normy i patologii grania, a zatem
bliskie uzalenienia. W takiej sytuacji rodzice powinni sprawdzi
tre gier i w razie potrzeby ingerowa. Powinni podsuwa dzieciom
gry i sieciowe witryny o charakterze edukacyjnym, niezawierajce
przemocy. Tak jak zazwyczaj rodzice kontroluj programy telewizyjne,
ktre ogldaj ich dzieci, tak powinni kontrolowa gry i korzystanie
z internetu. Dobrze jest, aby zachcali oni dziecko do zabawy przy
2

M. Griffiths, Gry i hazard. Uzalenienia dzieci w okresie dorastania, GWP,

Gdask 2004.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

33

komputerze w grupie, a nie osobno, dziki temu dzieci bd ze sob

rozmawia i wsppracowa, co zapobiegnie take izolowaniu si ich
pociechy od rwienikw.
Nastpnie powinni ustali limit czasu uytkowania komputera, proponujc, e np. dziecko moe pogra lub pobawi si w sieci przez 2 godziny po odrobieniu zadania domowego lub wykonaniu innych
obowizkw, a nie przed. Ponadto naley nakania dziecko, aby dbao
przy tym o zdrowie, np. siadao w odlegoci co najmniej 60 cm od
monitora, grao przy odpowiednim owietleniu, nigdy nie ustawiao
maksymalnej jasnoci ekranu, nigdy nie grao w stanie zmczenia.

Jeli powysze metody zawodz, rodzice mog na okrelony czas zabroni dziecku uywania komputera do momentu, jaki zostanie
przez nich wyznaczony (do kiedy uznaj to za suszne). Jeli podejm
tak decyzj, powinni stanowczo, spokojnym gosem poinformowa
dziecko, dlaczego tak zdecydowali, bez wdawania si z nim w dyskusj. Jeeli pomimo to s zaniepokojeni i maj potrzeb porozmawiania o tym ze specjalist, powinni zwrci si o pomoc do pedagoga
szkolnego lub psychologa w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Internet ma hipnotyczn moc, moe dziaa jak narkotyk i tak samo
powodowa uzalenienie. Psycholodzy i terapeuci w swoich wypowiedziach prasowych czy w mediach podaj, e coraz wicej ludzi
cierpi na tzw. internetoholizm, czyli uzalenienie od internetu. Wielu
dorosych, ktrzy poznali niszczce skutki wpywu sieci na swoje ycie
(depresja, izolacja, zanik aktywnoci yciowej, rozbicie zwizku, kopoty finansowe), korzysta z ich porad, bo chce to zmieni. Dzieci s

34

Dziecko w sieci

zafascynowane internetem, a komputer jest ich ulubion zabawk

i to wanie one s szczeglnie naraone na przycigajc i uzaleniajc si dziaania sieci. Nie mona dopuci do tego, aby internet
sta si prawdziwym yciem dziecka, bo prowadzi to moe do powstawania rnych zaburze w jego funkcjonowaniu, m.in. trudnoci
w relacjach z rwienikami, niechci do nauki i obowizkw szkolnych, osabienia koncentracji uwagi czy innych konsekwencji zdrowotnych (skrzywienie krgosupa, wady wzroku, osabienie sprawnoci
fizycznej).

Porady i wskazwki dla rodzicw

dzieci korzystajcych z komputera
Z uwagi na fakt, e zainteresowanie, a nastpnie fascynacja dziecka
wirtualnym wiatem komputera i internetu wzrastaj wraz z jego wiekiem, wyodrbniono fazy, w ktrych mona zaobserwowa nastpujce
waciwoci i zmiany:
T Okres I: do ukoczenia 2. roku ycia dziecko gwnie
manipuluje przy klawiaturze czy joysticku, koncentracja uwagi
na obrazach jest ulotna, a pojmowanie tego, co dostrzega,
trudne do sprawdzenia.
T Okres II: po ukoczeniu 2 3 lat dziecku zaczyna podoba
si to, co widzi, chocia nadal nie jest jeszcze w stanie zrozumie
treci opowieci, a tym bardziej aluzji i zwizkw pomidzy
jedn a drug scen. Jeli woymy dziecku do rki myszk,
bawi si ni, bazgrzc po ekranie i poruszajc kursorem.
T Okres III: po ukoczeniu 6. roku ycia dopiero wtedy dziecko
coraz bardziej interesuje si rozwojem opowieci, zaczyna
rozumie zwizek pomidzy poszczeglnymi scenami i pojmowa
zawarte w nich znaczenia.
T Okres IV: 9. 12. rok ycia zainteresowanie grami
komputerowymi i internetem zdecydowanie przewaa nad
zainteresowaniem telewizj. Jeli dziecko ma atwy dostp
do komputera, jego fascynacja nim staje si dominujca
i wyranie spada ch ogldania programw telewizyjnych,
nawet takich, ktre wczeniej dziecko chtnie ogldao.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

35

Aktualnie w ramach zaj edukacyjnych w szkole dzieci zaznajamiaj

si z komputerem, ktry bdzie im towarzyszy w przyszoci na kadym kroku. Dlatego nie moemy i nie powinnimy broni im dostpu
do tego medium, lecz raczej wpaja rozsdek i umiar w obchodzeniu
si z nim. Ale nie jest to atwe, kiedy nasze dzieci ju zaczn zasiada
przed monitorem. Komputer ze swoimi moliwociami: internetem,
programami graficznymi, edukacyjnymi oraz komunikatorami, w ktrych nauka i rozrywka s ze sob poczone, moe stanowi interesujc
moliwo motywacji dzieci do poznawania nowych treci, zdobywania wiedzy. Mog si one przy tym uczy i rozwija poyteczne i wane
dla ich wszechstronnego rozwoju umiejtnoci, m.in. kreatywno (malowanie, ukadanie, wymylanie historyjek itp.), koncentracj uwagi,
rozwija i wzbogaca zdolnoci poznawcze, uczy si wspdziaania
z rwienikami przy komputerze i w internecie (zdolnoci interaktywne), a przede wszystkim waciwej motywacji do nauki (utrwalana
poprzez zabaw ma szans sta si trwa dyspozycj dziecka, ktra
jest niezbdna w jego rozwoju).
Rady dla rodzicw dzieci korzystajcych z komputera (wedug pedagoga Andrei Braun3):
T Do czasu ukoczenia szkoy podstawowej dzieci nie potrzebuj
w pokoju wasnego komputera w ten sposb rodzice lepiej
nadzoruj korzystanie z komputera rodzinnego.
T Nieodpowiednie jest korzystanie z komputera przez dzieci
przed ukoczeniem 4. roku ycia.
T Rodzice dzieci w wieku przedszkolnym powinni uczestniczy
w wyborze i instalacji programw edukacyjnych, gier czy te
aplikacji do korzystania z poszczeglnych usug sieciowych.
Podczas wsplnych sesji rodzice powinni wspiera dziecko
i wyjania mu, do czego dany program suy i jak z niego
korzysta. Mog sprawdzi, czy program odpowiada zasobom
wiedzy dziecka.
T Wybierajc programy dla dzieci, rodzice powinni zawsze
zwraca uwag na podan propozycj wiekow.
T W celu ograniczenia czasu przeznaczonego na zabaw i nauk
mona w przypadku starszych dzieci nastawi budzik sucy
jako sygna akustyczny lub sign po specjalne programy
3

A. Braun, Czy dzieci musz mie wszystko? Drogi wyjcia ze spirali konsumpcji.
Poradnik dla rodzicw i wychowawcw, JEDNO, Kielce 2004.

36

T
T
T
T

Dziecko w sieci

do kontroli rodzicielskiej, ktre zostay opisane w dalszej czci

niniejszej ksiki.
Czas spdzany codziennie przy komputerze nie powinien
przekracza:
T dla dzieci w wieku przedszkolnym: 20 30 minut,
T dla dzieci w wieku szkolnym: 1 godziny,
T dla dzieci od 12. roku ycia: 1,5 godziny.
Odlego oczu Waszego dziecka od ekranu powinna wynosi
80 cm.
Dzieci nie powinny w ogle dotyka ekranu monitora.
Dzieci powyej 7. 8. roku ycia mog korzysta z internetu
pod nadzorem rodzicw.
Dla dzieci majcych problemy dysgraficzne (brzydkie pismo)
interesujce moe by pisanie na komputerze referatw,
wypracowa, listw wielu nauczycieli jest zwolennikami
takiej dziaalnoci.
Jeli dziecko codziennie oglda telewizj i korzysta
z komputera, czas przeznaczony na te czynnoci ogem nie
powinien przekracza:
T dla przedszkolaka: 0,5 godziny,
T dla dziecka w szkole podstawowej: 1,5 2 godziny.

Wskazwki dla rodzicw

dotyczce bezpiecznego korzystania
ich dzieci z internetu
W celu skutecznej ochrony dziecka przed niebezpieczestwami i zagroeniami zwizanymi z wykorzystaniem komputera i internetu wane
jest, aby rodzice brali pod uwag ponisze wskazania, ktre zostay
opracowane i udostpnione przez Fundacj Dzieci Niczyje w ramach
akcji Dziecko w sieci http://www.dzieckowsieci.pl.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

37

T Pamitaj, e pozytywne strony internetu przewaaj nad jego

negatywnymi stronami. Internet jest doskonaym rdem wiedzy,

jak rwnie dostarczycielem rozrywki. Pozwl swojemu dziecku
w wiadomy i bezpieczny sposb w peni korzysta z oferowanego
przez sie bogactwa.
T Odkrywaj internet razem z dzieckiem. Bd pierwsz osob,

ktra zapozna dziecko z bogat ofert internetu. Odkrywajcie

wsplnie jego zasoby. Sprbujcie znale strony, ktre mog
zainteresowa Wasze pociechy, a nastpnie zrbcie list
przyjaznych im stron (pomocny bdzie edukacyjny serwis
internetowy http://www.sieciaki.pl, oraz dalsze rozdziay
niniejszej ksiki). Jeli Wasze dziecko sprawniej ni Wy
porusza si po sieci, nie zraajcie si poprocie, by byo
Waszym przewodnikiem po wirtualnym wiecie.
T Naucz dziecko podstawowych zasad bezpieczestwa

w internecie. Uczul dziecko na niebezpieczestwa zwizane

z nawizywaniem nowych sieciowych znajomoci. Podkrel,
e nie mona ufa osobom poznanym w internecie ani te
wierzy we wszystko, co o sobie mwi. Ostrze dziecko przed
ludmi, ktrzy mog chcie zrobi mu krzywd. Rozmawiaj
z nim o zagroeniach czyhajcych w internecie i sposobach ich
unikania.
T Rozmawiaj z dziemi o ryzyku umawiania si na spotkania

z osobami poznanymi w sieci. Doroli powinni zrozumie,

e dziki internetowi dzieci mog nawizywa przyjanie.
Jednake spotykanie si z nieznajomymi poznanymi w ten
sposb moe okaza si bardzo niebezpieczne. Dzieci musz
mie wiadomo, e mog spotyka si z nieznajomymi
wycznie w towarzystwie przyjaci, dorosych i zawsze
po uzyskanej zgodzie rodzicw.
T Naucz swoje dziecko ostronoci przy podawaniu swoich

prywatnych danych. Dostp do wielu stron internetowych

przeznaczonych dla najmodszych wymaga podania prywatnych
danych. Wane jest, aby dziecko wiedziao, e podajc takie
informacje, zawsze musi zapyta o zgod swoich rodzicw.
Dziecko powinno zdawa sobie spraw z niebezpieczestw,
jakie moe nie podanie swoich danych osobowych. Ustal
z nim, eby nigdy nie podawao przypadkowym osobom
swojego adresu i numeru telefonu.

38

Dziecko w sieci

T Naucz dziecko krytycznego podejcia do informacji

przeczytanych w sieci. Wiele dzieci uywa internetu w celu

rozwinicia swoich zainteresowa i rozszerzenia wiedzy
potrzebnej w szkole. Mali internauci powinni by jednak
wiadomi, e nie wszystkie znalezione w sieci informacje s
wiarygodne. Naucz dziecko, e trzeba weryfikowa znalezione
w internecie treci, korzystajc z innych dostpnych rde
(encyklopedie, ksiki, sowniki).
Bd wyrozumiay dla swojego dziecka. Czsto zdarza si,
e dzieci przypadkowo znajduj si na stronach adresowanych
do dorosych. Bywa, e w obawie przed kar boj si do tego
przyzna. Wane jest, eby dziecko Ci ufao i mwio o tego typu
sytuacjach, by wiedziao, e zawsze, kiedy poczuje si niezrcznie,
co je zawstydzi lub przestraszy, moe si do Ciebie zwrci.
Zgaszaj nielegalne i szkodliwe treci. Wszyscy musimy wzi
odpowiedzialno za niewaciwe czy nielegalne treci
w internecie. Nasze dziaania w tym wzgldzie pomog
likwidowa np. zjawisko pornografii dziecicej szerzce si
przy uyciu stron internetowych, chatw, e-maila itp. Sposoby
zgaszania niewaciwych treci i zagroe zostay szczegowo
opisane w dalszej czci ksiki.
Zapoznaj dziecko z netykiet Kodeksem Dobrego Zachowania
w Internecie. Przypominaj dzieciom o zasadach dobrego
wychowania. W kadej dziedzinie naszego ycia, podobnie wic
i w internecie, takie reguy obowizuj: powinno si by miym,
uywa odpowiedniego sownictwa itp. (zasady netykiety
znajdziesz w serwisie oraz na stronie http://www.sieciaki.pl).
Poznaj sposoby, w jakie z internetu korzysta Twoje dziecko.
Przyjrzyj si, jak Twoje dziecko korzysta z internetu, jakie
strony lubi oglda i jak zachowuje si w sieci. Staraj si pozna
tych, z ktrymi dziecko koresponduje za porednictwem internetu.
Ustalcie zasady korzystania z sieci oraz sposoby postpowania
w razie nietypowych sytuacji.
Do ograniczenia niebezpiecznych treci uywaj specjalnego
oprogramowania i technik, ktre zostay opisane w kolejnych
rozdziaach. Dziki temu bdziesz mg np. pozwoli dziecku
na swobodne korzystanie ze stron WWW, a w przypadku gdy
ktra z nich bdzie nonikiem niebezpiecznych treci, zostanie
natychmiast zablokowana. Opisane metody pozwalaj rwnie
na blokowanie wybranych programw, gier i usug sieciowych.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

39

Korzystne jest ustawienie komputera w pokoju oglnodostpnym,

tak aby moliwy by nadzr i kontrola dziecka podczas jego uytkowania. Rozwizanie to powoduje, e wsplna zabawa w sieci staje si
bardziej naturalna, a w przypadku gdy chwilowo nie masz czasu, mimo
wszystko moesz zerka i kontrolowa swoje dziecko. Interesuj si
przegldanymi przez dziecko stronami, ulubionymi grami oraz usugami sieciowymi, np. czatami, komunikatorami, blogami czy serwisami
spoecznociowymi. Warto rwnie pomyle o tym, aby wsplnie
z dzieckiem uywa jednego rodzinnego adresu e-mail. Dziki temu
bdziesz mia dodatkow kontrol nad tym, co robi Twoja pociecha.
Rozmawiaj z dzieckiem na temat tego, co robi podczas zabawy na
komputerze. Musisz zyska zaufanie dziecka i doprowadzi do tego,
e bdzie Ci ono mwio o tym, co go spotkao w internecie. Jeeli
zdarzy si, e w czasie korzystania z internetu pod nieobecno rodzicw dziecko natrafi na stron dla niego niewaciw (np. z pornografi), na co, co je przestraszy i zawstydzi, konieczne jest zauwaenie
tego przez rodzica, a nastpnie wyjanienie trudnych dla dziecka treci
tak, aby poczuo si ono bezpiecznie. Niezbdne jest rwnie podjcie
dziaa majcych na celu przeciwdziaanie takiej sytuacji w przyszoci.
Miej jednak wiadomo, e adne zabezpieczenie nie jest w 100 procentach skuteczne i zawsze istnieje moliwo, e kto je przechytrzy,
np. osoba prowadzca stron z treciami pornograficznymi.
Z pewnoci jest tak, e na temat wiedzy komputerowej i moliwoci
surfowania po sieci dzieci wiedz wicej anieli ich rodzice. Dobrze
jest, jeeli rodzic przyzna si do tego przed swoim dzieckiem, moe
to zaowocowa wspln pasj poznawania wiata tego rzeczywistego
poprzez ten wirtualny. Pamitaj, e w przypadku zagadnie dotyczcych komputera i internetu powinno si traktowa dziecko jako
partnera. Niestety, przesadne zakazy i zabranianie dostpu do internetu do niczego dobrego nie prowadz. Dziecko prdzej czy pniej
znajdzie sposb, aby sprbowa zakazanego owocu. Dlatego zakazy
ogranicz do minimum i postaw na kontrol i partnerstwo.
Obowizkiem rodzica jest uczulenie dziecka na zawieranie nowych
znajomoci w internecie, poniewa np. czowiek, ktry podaje si za
trzynastolatka, wcale nie musi nim by. Ponadto konieczne jest, aby
ostrzec dziecko i zakaza mu podawania danych osobowych rodziny:
adresu, nazwiska, telefonu itp. oraz ujawniania informacji na temat
ycia rodzinnego. Wane jest, aby powiedzie dziecku, e bez zgody
rodzicw nie moe ono umawia si w realnym wiecie na spotkania
z osobami poznanymi w sieci.

40

Dziecko w sieci

Szczegln uwag zwracaj na rnego rodzaju czaty i komunikatory

internetowe. Obie usugi to sposb komunikowania si za pomoc
komputera. Prymitywne wersje czatw lub komunikatorw pozwalay
wycznie na wymian wiadomoci wprowadzanych za pomoc klawiatury. Natomiast wspczesne czasy oferuj dodatkowo moliwo
rozmowy gosowej oraz przekazu wideo. Niesie to ze sob nowe zagroenia.
Do korzystania z wikszoci czatw wystarcza jedynie przegldarka
stron WWW, ktra jest integralnym skadnikiem kadego systemu
operacyjnego. Natomiast uytkownicy komunikatorw zmuszeni s
do zainstalowania dodatkowego programu. W obu przypadkach uytkownik jest anonimowy i ukrywa si pod pseudonimem (popularnie
zwanym nickiem) lub avatarem (graficznym obrazkiem).
Czat lub komunikator s jedn z bardziej rozpowszechnionych form
kontaktowania si za pomoc internetu. Dziki temu dziecko ma szans
kontaktowa si z obcymi osobami, ktre w miar poznawania staj
si mu na tyle bliskie, e chce ono kontaktowa si z nimi coraz czciej. Stanowi to dla dziecka due zagroenie, tym bardziej, e na czatach moe spotka zych ludzi, ktrzy chc w ten sposb pozyska
jego zaufanie i wykorzysta je. Aby tak si nie stao, rodzice powinni
zadba o to, eby dziecko w trakcie rozmowy na czacie nie byo samo.
Powinni towarzyszy dziecku podczas czatu, zwaszcza w czasie
pierwszych kontaktw z nowo poznanymi osobami. Powinni orientowa si, a nastpnie kontrolowa, czy dziecko nie wchodzi na kanay
niedostosowane do jego wieku, gdzie mogoby zapozna si z niewaciwymi dla niego materiaami i zagadnieniami. W celu ochrony
dziecka naley sprawdza, czy nie przedstawia si ono za pomoc
pseudonimu bd avatara, ktry zdradza jego prawdziwy wiek, podobizn lub ma prowokacyjny charakter. Bardzo wane jest, aby rodzice
sprawdzali informacje, jakie dziecko podaje o sobie, bowiem moe
si zdarzy, e np. dwunastoletnia dziewczynka przedstawia si jako
dwudziestolatka i tak jest traktowana przez innych uytkownikw.
Warto rwnie wspomnie o tym, e dzieci wiadomie bd dla zabawy
zaczepiaj lub prowokuj innych. Przykadem takich dziaa mog
by nicki uywane na czacie dla uczniw podstawwki, np. Kamilka15xxx (w internecie znaki xxx oznaczaj pornografi bd seks) czy
ModyGay-12. W skrajnych przypadkach dzieci z premedytacj wykorzystuj dorosych i w zamian za realizacj ich potrzeb emocjonalnych
daj pienidzy (mona tutaj mwi o zjawisku prostytucji nieletnich).

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

41

Inn, take bardzo popularn form kontaktowania si i wymieniania

wiadomoci, pogldw i dowiadcze osobistych s tzw. fora dyskusyjne, gdzie oprcz ciekawych i interesujcych rozmw mona znale
i takie, w ktrych modzi ludzie opowiadaj np. o tym, jak skutecznie
popeni samobjstwo, jak si okalecza, jak wyliczy kalorie, eby
jak najmniej zje i o innych, rwnie zatrwaajcych zjawiskach. Niebezpieczne jest to, e owych porad i pomysw dostarczaj osoby,
ktrych udziaem byy lub s podobne dziaania, przez to s one dla
innych wiarygodne, przy czym tak naprawd przedstawiaj fakty ze
swojego zmienionego chorob wiata.
Skuteczna ochrona dziecka przed zagroeniami ze strony sieci, jak
rwnie wiata realnego jest moliwa tylko wtedy, jeeli rodzice maj
z nim prawidowe relacje. Dzieje si tak wwczas, kiedy potrafi oni
z nim rozmawia, bowiem tylko ciepy i otwarty na jego potrzeby kontakt daje gwarancj bezpieczestwa, a take tego, e dziecko zwrci
si do rodzica z kad spraw i z kadym swoim problemem, nawet
z tym najbardziej wstydliwym. Stan taki musi by dodatkowo uzupeniony instalacj specjalistycznego oprogramowania i kontrol
dostpu do szczeglnie niebezpiecznych usug sieciowych.
Dzieci i modzie coraz bardziej wrastaj w wiat mediw i uczestnicz
w nim. Od momentu wstania z ka do czasu, kiedy id spa, towarzysz im muzyka z radia, pyt kompaktowych, odtwarzaczy mp3,
telefony komrkowe, reklamy, rnorodne czasopisma, kasety wideo,
audycje telewizyjne czy wreszcie komputer i internet. Zarwno dzieci,
jak i rodzice musz si nauczy, e czowiek nie moe da si opanowa wirtualnej rzeczywistoci obecnej w internecie, lecz przeciwnie powinien on zapanowa nad swoimi kontaktami ze sfer mediw. wiadome obcowanie z moliwociami technicznymi mediw
nie oznacza tego, eby zabrania dzieciom korzystania z nich, ale eby
wsplnie z nimi przedyskutowa moliwoci sensownego uywania
nowych form przekazu. Dlatego te rodzice powinni zdobywa informacje na temat mediw pod ktem pedagogicznym i orientowa si
take i w tej dziedzinie, aby mc w sposb kompetentny wprowadza
swoje dziecko w wirtualny wiat.
Moe si zdarzy, e pomimo powyszych wskazwek rodzice s
zaniepokojeni zachowaniem dziecka i przypuszczaj, e ma to zwizek
z korzystaniem przez nie z internetu. Maj wtedy moliwo uzyskania
specjalistycznej pomocy np. u pedagoga szkolnego lub psychologa
w poradni psychologiczno-pedagogicznej.

42

Dziecko w sieci

Jak rozmawia z dzieckiem,

aby rozmowa miaa sens, podnosia
poczucie wasnej wartoci dziecka
i budowaa dobre relacje rodzicw
z dzieckiem
T Istot wychowania jest nieokazywanie dziecku sowami,

T
T

gestami i czynami jego zalenoci od nas, mimo e faktycznie

przecie taka zaleno istnieje (jest mae, nie ma dowiadczenia,
wiedzy, finansw).
Wychowywanie to relacja, czyli wzajemne bliskie stosunki
dziecka z rodzicami. Naley unika wszystkiego, co mogoby je
zniszczy, wiedzie, w czym dziecko jest dobre, dlaczego
jestemy z niego dumni, i koniecznie chwali przynajmniej
raz w cigu dnia.
Komunikacja, czyli rozmawianie z dzieckiem, powinna przebiega
w atmosferze uprzejmoci i szacunku. Lepiej jasno i otwarcie
powiedzie dziecku, co nam si nie podoba, co nas zoci, ni
dawa mu to odczu. Suy to wzmacnianiu poczucia wasnej
wartoci u dziecka.
Trzeba czsto wyjania dziecku nasze wzajemne stosunki,
sposb odnoszenia si do siebie i wzajemnego traktowania si.
Naley pozwoli dziecku rozwija wasne myli poprzez aktywne
suchanie, zamiast sygnalizowa swoj nadrzdn pozycj
cigymi radami, poleceniami, dugimi mowami i krytyk.
Wane jest skuteczne i konsekwentne wyznaczanie granic,
aby dziecko miao jasno, co si stanie, gdy przekroczy
ustalane przez nas ograniczenia.
Szanujmy godno dziecka, jeeli oczekujemy od niego
respektowania form wsplnego ycia. Dzieci popeniaj bdy
tak samo jak my, ale to one najbardziej potrzebuj mioci,
uznania, a take naszego dobrego humoru
i wspaniaomylnoci.

Rozdzia 2 Podstawy ochrony dziecka przed zagroeniami

43

T Wskazane jest uczenie dziecka konstruktywnej krytyki poprzez

opisywanie konkretnych zachowa, np. przeszkadza mi,

e krzyczysz itp., bez obwiniania, oceniania, karcenia,
omieszania czy tzw. przesuchiwania.
T Wane jest, abymy jako rodzice byli zgodni z wasnymi

uczuciami, tzn. kiedy jestemy li, trzeba to dziecku powiedzie,

najlepiej wygaszajc swoj wypowied w pierwszej osobie,
np. jestem za, bo nie posprztae pokoju wtedy ono
prawidowo odczyta nasz komunikat, a przez to unikniemy
jawnego konfliktu.
T Bycie rodzicem jest nieatwe. Trzeba si szanowa, bo jeli

jestemy zestresowani i znerwicowani, nie pomoemy swojemu

dziecku. Dobrze jest poszuka wtedy pomocy, np. u specjalisty
w poradni psychologiczno-pedagogicznej itp. Przecie nasze
dzieci s szczliwe i zadowolone wtedy, kiedy ich rodzice
take s szczliwi i zadowoleni.

Krtkie podsumowanie
T Pamitaj, e internet nie jest wycznie siedliskiem za.

W sieci, tak jak i w realnym wiecie, znajdziesz zarwno dobre,

jak i ze elementy. Nie moesz blokowa dostpu do internetu,
bo z postpem jeszcze nikt nie wygra.
T Komputer oraz internet s nieocenionym narzdziem

edukacyjnym. To dziki temu urzdzeniu dziecko moe uczy

si jzykw, poznawa wiat, zdobywa materiay niezbdne
do nauki w szkole. Uwiadom jednak dziecku, e do wielu
treci powinno podchodzi w sposb krytyczny.
T Nieodpowiednio dobrane oprogramowanie lub usugi sieciowe

mog narazi Twoje dziecko na kontakt z agresj lub innymi

szkodliwymi treciami. Dlatego zwaszcza w przypadku
mniejszych dzieci bierz aktywny udzia w wyborze programw,
stron WWW i usug sieciowych, z ktrych moe korzysta
pociecha. Odpowiednie praktyczne porady znajdziesz w dalszej
czci niniejszej ksiki.

44

Dziecko w sieci

T Pamitaj, e komputer oraz internet wraz ze swoimi ciekawymi

usugami mog uzalenia. Dlatego staraj si kontrolowa czas,

jaki dziecko spdza przy komputerze.
T Rozmawiaj z dzieckiem. Staraj si wyjani wszelkie wtpliwoci
i pokaza zagroenia. Nie bj si rozmowy i trudnych problemw.
Dziki Twojej postawie dziecko moe by bezpieczniejsze.