Professional Documents
Culture Documents
Od
pomysu do realizacji
Autorzy: Gottfried Vossen, Stephan Hagemann
Tumaczenie: Tomasz Walczak
ISBN: 978-83-246-1605-3
Tytu oryginau: Unleashing Web 2.0:
From Concepts to Creativity
Format: 170230, stron: 424
Spis treci
Przedmowa ................................................................................................... 9
1.
1.2.
............................................................... 15
1.3.
1.4.
6 __________________________________________________________________________________
2.
2.2.
HTML ................................................................................ 93
XML ................................................................................... 99
CSS ................................................................................... 104
Technologie skryptowe ........................................................ 110
2.3.
2.4.
3.
............................................. 163
3.2.
3.3.
3.4.
4.
........ 241
Spis treci
__________________________________________________________________________________ 7
4.3.
4.4.
4.5.
5.
5.2.
5.3.
............................... 283
5.4.
5.5.
6.
Spis treci
8 __________________________________________________________________________________
6.2.
6.3.
6.4.
6.5.
Spis treci
Rozdzia 5.
Oddziaywanie
sieci WWW
nowej generacji
W tym rozdziale omawiamy rne potencjalne i ju wywoane efekty powstania sieci WWW nowej generacji. W tym celu ponownie posuymy si trzema
opisanymi pod koniec rozdziau 1. wymiarami, ktre skadaj si na podstawow przestrze nawigacyjn w Web 2.0. S to wymiary: danych, funkcji i aspektw spoecznych. Podczas gdy w rozdziale 1. opisalimy ewolucj
sieci WWW i jej rozwj, a nastpne rozdziay dotyczyy gwnie technologicznych aspektw tych zmian, w tym miejscu omawiamy sytuacj z punktu
widzenia indywidualnego uytkownika i spoecznoci oraz z perspektywy
biznesowej. Przede wszystkim analizujemy wpyw, jaki szansa publikowania
informacji w sieci WWW wywara na pojedynczych uytkownikw i istniejce lub powstajce spoecznoci. Omwimy te rne nowe moliwoci biznesowe: otwierajce si dla wacicieli duych zbiorw danych, zwizane
z udostpnianiem oprogramowania jako usug i wynikajce z udostpniania
lub wykorzystania oprogramowania spoecznociowego. T cz rozpoczynamy od krtkiego przegldu najwaniejszych modeli biznesowych rozwinitych na potrzeby sieci WWW lub zaadaptowanych do niej na podstawie
tradycyjnych form dziaalnoci. Nastpnie pokazujemy, jak funkcjonuj
odmiany tych modeli w kontekcie Web 2.0. Wyjaniamy te, jak moliwoci techniczne wspczesnej sieci WWW pozwalaj na niewyobraalne jeszcze
kilka lat temu czenie rnych modeli biznesowych.
283
Nie wszystkie zagadnienia opisywane w tym rozdziale s zwizane z biznesem, a nawet omawiane aspekty biznesowe nie dotycz tak specyficznych
kwestii jak obliczanie zwrotu z inwestycji lub te innych aspektw finansowych interesujcych wacicieli firm. Zamiast tego omawiamy szereg rozwiza, ktre pojawiy si w zwizku ze zjawiskiem Web 2.0. Opisujemy
liczne firmy, ktrych dziaalno opiera si na pomysowym i zoonym
poczeniu elementw z wszystkich trzech wspomnianych wymiarw. Te
przykadowe spki mog zainspirowa Czytelnika i pokaza , w jakich obszarach warto szuka moliwoci realizacji wasnych pomysw zwizanych
z Web 2.0.
5.1.2. Reklama
Reklama to najbardziej znany i dochodowy model biznesowy we wspczesnej sieci WWW. W cigu ostatnich piciu lat wydatki na same reklamy
zwizane z wyszukiwaniem znacznie wzrosy. W rozdziale 1. wspomnielimy ju, e reklamy internetowe stay si wanym modelem biznesowym od
momentu pojawienia si technologii AdSense i AdWords. Tu pokrtce opisujemy ich korzenie oraz skutki ich wprowadzenia.
Reklama to od dawna stosowana technika suca do zainteresowania
odbiorcw i potencjalnych klientw okrelonymi produktami lub usugami.
Reklamy s obecne w tradycyjnych rodkach przekazu (gazetach, radiu,
telewizji, kinach, na stadionach), a take w wielu innych miejscach. Dwie
funkcje od zawsze charakteryzuj tradycyjne reklamy nadawane:
1. Reklamodawca nigdy nie ma pewnoci, czy przekaz trafi do odpo-
wiednich odbiorcw. Czytelnik gazety moe nie by zainteresowany kupnem samochodu, dlatego po prostu zignoruje nawet due
reklamy samochodowe, za ktre producent musia drogo zapaci .
Patne kliknicia
Bill Gross, zaoyciel firmy GoTo.com (jesieni 2001 roku jej nazw
zmieniono na Overture, a w roku 2003 witryn t przej jej najwikszy
klient, Yahoo!), by jedn z osb, ktre zauwayy, e sie WWW umoliwia cakowicie nowe podejcie do dwch zagadnie. W sieci mona umieszcza reklamy skierowane do konkretnych odbiorcw (ang. narrowcasting),
a reklamodawcw obcia tylko wtedy, gdy reklama zwiksza ruch na stronie. Jeli nadawca skieruje do uytkownikw reklamy, ktrymi s zainteresowani, szanse na wzrost dochodw bd duo wiksze. Kluczem jest tu
wyszukiwanie. Bill Gross zaobserwowa, e jeeli uytkownicy szukaj okrelonych rzeczy, warto umieci reklam produktw z tej kategorii obok
wynikw wyszukiwania. Jeli kto wpisze w wyszukiwarce wyraenie
aparat+cyfrowy, mona zaoy , e ta osoba jest zainteresowana informacjami o aparatach cyfrowych, a moe nawet chce kupi takie urzdzenie.
Z tego powodu umieszczenie reklamy aparatu cyfrowego obok wynikw
wyszukiwania wydaje si duo lepszym rozwizaniem ni wywietlanie jej
w innych miejscach. Na takim podejciu opiera si search marketing, czyli
marketing zwizany z wynikami wyszukiwania.
Oczywicie nie wystarczy po prostu pozwoli reklamodawcom wybra
interesujcych ich sw kluczowych i wyrae, poniewa doprowadzioby
to do zbyt wielu konfliktw. Dlatego twrcy witryny GoTo pobierali opaty
za umieszczanie odnonikw reklamodawcw na pocztku listy wynikw
wyszukiwania i, przynajmniej pocztkowo, obciali ich opat w wysokoci jednego centa, jeli uytkownik klikn odnonik prowadzcy do danej
firmy. Dlatego reklamodawca mg sam zdecydowa , ile chce zapaci za
umieszczenie reklamy na pocztku listy wynikw konkretnego wyszukiwania. W ten sposb powstay patne kliknicia, zwane te PPC (ang. pay
per click) lub CPC (ang. cost per click). Stosowane s te inne sposoby obciania reklamodawcy kosztami. Opisuj je midzy innymi Mordkovich
i Mordkovich (2005).
Google AdWords
W 2002 roku firma Google wprowadzia obecn wersj usugi AdWords
(i wesza w spr prawny z firm Yahoo!, take korzystajc z modelu patnych klikni ), ktra zastpia inne, udostpnione dwa lata wczeniej rozwizanie. W Google AdWords reklamodawca nie moe kupi wysokiego
miejsca w wynikach wyszukiwania, moe jednak zapaci za reklamowane
sowa kluczowe. Dostawca produktw lub usug tworzy ograniczon do
kilku wierszy tekstu reklam i wybiera istotne w niej sowa kluczowe. Jeli
uytkownik szuka jednego z tych sw, system moe wywietli reklam
obok wynikw wyszukiwania, dlatego trafi ona do osb zainteresowanych
danym produktem. Uytkownicy mog nastpnie klikn tak reklam, aby
przej do reklamujcego si sklepu i, najlepiej, kupi tam szukan rzecz.
Szczegy uywania systemu AdWords i prowadzenia przy jego uyciu kampanii reklamowej opisuj midzy innymi Davis (2006), Goodman (2005)
i Miller (2007).
Reklamodawca musi paci firmie Google tylko wtedy, kiedy szukajcy
przejdzie ze strony z wynikami wyszukiwania na jego witryn. Wysoko
opaty jest okrelana na aukcji, w ktrej mog wzi udzia wszystkie firmy
zainteresowane okrelonymi wyraeniami lub sowami. Aukcja ta jest prowadzona 24 godziny na dob przez siedem dni w tygodniu na rynku, na
ktrym wci kupowane i sprzedawane s okrelone pojcia i zwroty. Firma
Google pocztkowo stosowaa opat za tysic wywietle (model CPM),
a reklamodawca by obciany na podstawie liczby wywietle jego reklamy.
Poniewa strategia wywietlania wynikw wyszukiwania w wyszukiwarce
Google opiera si midzy innymi na rankingu PageRank strony, wczenie
go w system reklam nie jest zaskoczeniem. Firma Google zintegrowaa
z oglnym rankingiem popularno reklamy, czyli czstotliwo klikni .
Dlatego reklamodawcy, ktrych reklam uytkownicy prawie nigdy nie klikaj, trac pozycj w rankingu niezalenie od tego, ile zgodzili si zapaci
za kliknicie. Z kolei popularne reklamy, ktre uytkownicy klikaj czsto,
mog by tasze, a przy tym zajmowa wysokie pozycje z uwagi na popularno . Reklamy s porzdkowane wedug dwch kryteriw: oferty reklamodawcy i czstotliwoci klikni . Batelle (2005) dowodzi, e z perspektywy
ekonomicznej jest to dobre rozwizanie. Kiedy uytkownicy duo czciej
klikaj odnonik do strony reklamodawcy oferujcego mniejsz opat,
zapewnia to wikszy dochd firmie Google, poniewa pobiera ona opaty
za kade kliknicie.
Inne zagadnienia
Reklamy, za ktrych kliknicie reklamodawcy musz paci , obecnie s
wywietlane jako odnoniki sponsorowane (Google), wyniki sponsorowane (Yahoo! i Ask) lub pod podobn nazw, a znajduj si nad list
wynikw wyszukiwania lub obok niej. Model PPC moe prowadzi do
generowania faszywych klikni (ang. click fraud). Zjawisko to polega na
nieustannym klikaniu reklamy danej firmy przez osoby wynajte przez
konkurencj, co zwiksza koszty reklamodawcy. Zapobiega temu model
opaty za operacj (ang. cost per action CPA) stosowany midzy innymi
na witrynie Snap.com, na ktrej reklamodawca paci jedynie wtedy, kiedy
uytkownik nie tylko kliknie reklam, ale i przeprowadzi wartociow dla
firmy transakcj. Google i inne firmy take przeciwdziaaj faszywym
klikniciom. Suy do tego midzy innymi filtrowanie podejrzanych klikni , analizy ledcze plikw dziennika z serwera sieciowego z zapisem
klikni reklamy lub obserwacje i potwierdzanie klikni przez niezalene
jednostki. Mordkovich i Mordkovich (2005) opisuj to zagadnienie bardziej
szczegowo.
Firma Google jeszcze bardziej rozwina model biznesowy oparty na
reklamach, wprowadzajc w 2003 roku mechanizm AdSense. Suy on do
obsugi dugiego ogona w brany reklamowej, co opisalimy ju cho
w nieco odmienny sposb w punkcie 1.1.4 w rozdziale 1. AdSense daje
wacicielom witryn internetowych dostp do sieci reklamodawcw firmy
Google, dziki czemu ci pierwsi mog umieszcza na wasnych witrynach
reklamy z puli udostpnianej przez Google. Po zarejestrowaniu nowego
klienta AdSense skanuje jego witryn i rozmieszcza na niej dopasowane
reklamy lub umieszcza je obok wynikw wyszukiwania obejmujcych t
witryn. Waciciel witryny otrzymuje cz opat, jeli uytkownik kliknie
tak reklam i przejdzie dziki systemowi Google do witryny reklamodawcy. Mechanizm AdSense firmy Google umoliwia nawet maym stronom internetowym generowanie zyskw bez duych nakadw na administracj. System AdSense obejmuje te program odnonikw polecajcych
(ang. referrals), ktry jest w istocie modelem jednostek stowarzyszonych.
Odnoniki polecajce pozwalaj przej osobom odwiedzajcym dan stron
bezporednio do produktw udostpnianych na innych witrynach. Su do
tego przyciski umieszczane na stronach zarejestrowanych w programie.
Szczegowe omawianie sukcesw firmy Google i innych serwisw od
momentu wkroczenia na rynek reklamy nie jest potrzebne. Naley zauway ,
e reklama w sieci WWW doprowadzia do rozwoju nowego modelu biznesowego i powstania rynku, ktrego wielkoci nikt pocztkowo nie mg przewidzie . Reklamy w sieci to nastpna doskonaa ilustracja zjawiska dugiego
rdo: http://anant.files.wordpress.com/2006/04/analytics.jpg
5.1.5. Podsumowanie
Afuah i Tucci (2003) przedstawiaj zwizy przegld modeli biznesowych
stosowanych w sieci WWW, ich klasyfikacj i typy. Autorzy ci porzdkuj
modele biznesowe na podstawie czterech aspektw: sposobu uzyskiwania
5.1. Modele biznesowe w internecie i sieci WWW
rozwijanych przez wiksze spoecznoci czsto stosowane s jawne lub niepisane reguy dotyczce dodawania materiaw. W rozdziale 1. wspomnielimy
zasady stosowane w Wikipedii i Kodeks etyki blogera Charlene Li, ktre
ilustruj takie reguy.
Dane tworzone przez ludzi mog by celowo zapisywane, a nastpnie
przetwarzane maszynowo. Na przykad dane uywane w indeksach wyszukiwarek zwykle s tworzone przez rne osoby, a nastpnie kopiowane do
kolekcji danych uywanych przez dostawcw usug. Roboty wyszukiwarek
Google i Yahoo! przeszukuj sie WWW, kopiuj znalezione strony, a nastpnie analizuj je na rne sposoby, co opisalimy w rozdziale 1.
Przy danych generowanych maszynowo wasno informacji zwykle jest
ustalana w naturalny sposb, poniewa due iloci danych s zbierane i zapisywane na serwerach firmy lub dostawcy. S to midzy innymi dane transakcyjne zwizane z prowadzeniem dziaalnoci w obszarze handlu elektronicznego. Informacje te musz by dostpne i wiarygodne, a dotycz
klientw, patnoci, zamwie, dostaw i dostawcw. Czsto dane generowane w taki sposb zawieraj nadmiarowe informacje, a ich ilo jest tak
dua, e trzeba stosowa takie techniki jak integracja, magazynowanie i drenie danych, aby mc przeksztaci dane surowe na informacje lub wygenerowa na ich podstawie now wiedz. Inne dane wytwarzane maszynowo,
przede wszystkim dzienniki serwerw sieciowych, do ktrych analizy suy
midzy innymi Webalizer wspomniany w poprzednim podrozdziale, s przetwarzane w celu uzyskania statystyk dotyczcych ruchu na witrynie i optymalizacji strumienia klikni .
Zagadnienia zwizane ze zbieraniem danych oraz wasnoci ich kolekcji nie s nowe i nie pojawiy si dopiero w kontekcie sieci WWW. Ksiki
i katalogi telefoniczne wymylono ju pod koniec XIX wieku, a udostpniane w nich dane zawsze byy cenne dla firm telekomunikacyjnych, ktre
je zbieray i aktualizoway. Wane jest, e dostp do kolekcji danych
przykadowo zawartych w ksice telefonicznej w formie elektronicznej umoliwia integracj ich z innymi aplikacjami. Umoliwia to te rozwj
na ich podstawie nowych usug, takich jak odwrotna ksika telefoniczna
(umoliwiajca ustalenie nazwiska i adresu osoby na podstawie jej numeru
telefonicznego), ledzenie zmian numerw lub wyszukiwanie informacji
na temat nieskatalogowanych numerw telefonicznych (zobacz www.
phonesearchcentral.com), a take aplikacji integrujcych inne informacje
z numerami telefonicznymi.
Ksika telefoniczna dobrze ilustruje take czsto spotykane w sieci
WWW zjawisko. Jest rozpowszechniana za darmo, ale jej waciciele mog
uzyska dziki niej dochody, na przykad sprzedajc umieszczane tam
reklamy (w taki sposb rozpowszechniana jest Panorama Firm). Ta sama
5.2. Wasno danych
nie ich w sieciach spoecznociowych, witrynach aukcyjnych, blogach i forach. Inna firma z tej kategorii to Limelight Networks,
ktra udostpnia platformy do dostarczania treci, na przykad
strumieniowania na danie nagra wideo lub gier internetowych.
Kiedy firma ma ju strategicznie wartociow kolekcj danych, czsto moe
uzyska korzyci finansowe na kilka sposobw.
Wasno danych, cho jest podstaw wielu usug i ich pakietw, wymaga
rozwizania wielu problemw w obszarze uytkowania informacji. Wi
si one z prawami autorskimi, zabezpieczeniami, bezpieczestwem, ochron
prywatnoci i prawem do usuwania osobistych danych uytkownikw. Przykadowo dostawca usug internetowych moe sprzeda dane osobowe uytkownikw firmie reklamowej, ktra chce wykorzysta je do kampanii marketingowej. Cho oczywicie jest to uznawane za nieetyczne, moe by
prawnie dozwolone z uwagi na warunki uytkowania, ktre uytkownicy
zaakceptowali w czasie rejestracji.
Loshin (2002) pisze:
[] wasno danych dotyczy zarwno posiadania informacji, jak
i odpowiedzialnoci za nie. Wasno daje moliwoci i kontrol.
Kontrolowanie informacji obejmuje nie tylko moliwo dostpu do
danych, tworzenia ich, modyfikowania, czenia, czerpania z nich
korzyci oraz sprzeday lub usuwania ich, ale te prawo do przyznawania podobnych przywilejw innym.
Oznacza to, e wasno danych prowadzi do rnorakich zobowiza. S to
midzy innymi:
Zarzdzanie dostpem i zabezpieczeniami. W systemie zawierajcym dane niejawne, czyli informacje poufne, dane z dziau kadr,
tajemnice firmy i podobne materiay, trzeba ustali zasady dotyczce zabezpiecze i uprawnie oraz zapewni ich przestrzeganie.
Jako danych. To zagadnienie obejmuje okrelanie i spenianie
oczekiwa dotyczcych jakoci informacji, wprowadzanie wskanikw i pomiarw umoliwiajcych ocen jakoci danych i udostpnianie raportw na temat zgodnoci z wytycznymi z tego obszaru.
Wane s te zasady okrelajce jako danych wprowadzanych do
systemu, a take czyszczenie i standaryzacja danych oraz inne
operacje majce na celu przygotowanie informacji na potrzeby
aplikacji uytkownika.
Zarzdzanie reguami biznesowymi. Wszystkie operacje przetwarzania danych opieraj si na reguach biznesowych. Niezalenie
5.2. Wasno danych
rdo: http://www.igniter.co.nz/index.php?option=com_content&task=view&id=
101&Itemid=207
uzna za realizacj komputera sieciowego, ktrego powstanie ju w poowie lat 90. przewidywali midzy innymi analitycy firm Sun Microsystems
i Oracle. W owym czasie takie stwierdzenia wizano z moliwociami technologii ASP (ang. Application Service Provisioning), ktra polegaa na udostpnianiu oprogramowania przez internet. W modelu ASP dostawca nie
sprzedawa oprogramowania jako pakietu, ktry klient musia zainstalowa
na wasnym serwerze. Zamiast tego oprogramowanie lub aplikacje dziaay
na maszynie dostawcy, a uytkownik mg z nich korzysta przez poczenie internetowe.
W poowie lat 90. spodziewano si, e model ASP doprowadzi do obnienia cen oprogramowania, poniewa jego koszty stanowiy wielokrotno
nakadw na sprzt. Ponadto instalacja i konserwacja oprogramowania czsto
sprawiay wiele trudnoci, co byo problemem przede wszystkim w maych
i rednich firmach, ktre nie miay dziau zarzdzania systemem. Dlatego
zamiast kupowa drogie oprogramowanie, potrzebne tylko w czasie jego uywania, dziki technologii ASP mona byo korzysta z usug wiadczonych
na danie. Pozwalao to pomin instalacj i konserwacj, a dostawca usug
mg aktualizowa oprogramowanie lub instalowa poprawki bez skomplikowanego procesu rozpowszechniania, wymagajcego dotarcia do kadego
klienta.
W ten sposb mona udostpnia rne aplikacje, na przykad zapewnia
dostp do kalkulatora walut, oprogramowania do zarzdzania rachunkami,
platform do prowadzania wirtualnych konferencji i spotka, a take oferowa zoone pakiety aplikacji, takie jak narzdzia do modelowania procesw
biznesowych (ang. business process modeling BPM). Zwykle jeden dostawca
oferuje liczne aplikacje, co ilustruje rysunek 5.4. Kiedy programy s udostpniane przez sie , do ich technicznej obsugi su midzy innymi zdalne
wywoania metod (RMI), czyli mechanizm jzyka Java uywany na poziomie
pojedynczych usug i interfejsw API.
W modelu ASP na dostawcy spoczywa dua odpowiedzialno , poniewa
musi on zapewni gwarancje usugowe w zakresie dostpnoci, zabezpiecze,
kopii zapasowych, pomocy technicznej i konserwacji. Wszystkimi tymi
aspektami wczeniej zarzdza klient. Kiedy w latach 90. wprowadzono
model ASP, wiele osb miao nadziej, e ostatecznie cae oprogramowanie,
wcznie z systemem operacyjnym, bdzie przechowywane w internecie.
Ta idea bya podstaw wspomnianego ju komputera sieciowego.
Cho model ASP z powodzeniem zastosowano w wielu aplikacjach,
a odbiorcami usug ASP w Stanach Zjednoczonych s firmy, agencje rzdowe, organizacje non-profit i inne jednostki, podejcie to nigdy nie zyskao
Firma
Adres URL
Organizery i kalendarze
37signals Backpack
www.backpackit.com
30Boxes
www.30boxes.com
Planowanie
PlanHQ
www.planhq.com
EditGrid
www.editgrid.com
ThinkFree
www.thinkfree.com
docs.google.com
www.ajaxwrite.com
Num Sum
www.numsum.com
Zoho
www.zoho.com
Peepel
www.peepel.com
ShareOffice
www.sharemethods.com/
products/shareoffice.html
Aplikacje do zarzdzania
rozproszonymi bazami danych
www.dabbledb.com
FreshBooks
www.freshbooks.com
37signals Basecamp
www.basecamphq.com
CentralDesktop
www.centraldesktop.com
WebEx
www.webex.com
GoToMeeting
www.gotomeeting.com
activeCollab
www.activecollab.com
TeamWork Live
www.teamworklive.com
LiveOnTheNet
www.liveonthenet.com
www.zimbra.com
37signals Campfire
www.campfirenow.com
Rachunkowo i pace
Xero
www.xero.com
Intacct
www.intacct.com
KeepMore
www.keepmore.com
Etalos CRMforGoogle
www.crmforgoogle.com
salesforce.com
www.salesforce.com
RightNow
www.rightnow.com
dodawa warstwy protokou lub funkcji. Domylnym protokoem pobierania jest HTTP, a w celu obnienia kosztw rozpowszechniania duych iloci
danych mona uy protokou BitTorrent. S3 firmy Amazon to nie jedyna
usuga udostpniania przestrzeni dyskowej w sieci WWW. Podobne wiadczy
te midzy innymi serwis Omnidrive.
Usuga EC2 Amazonu (ang. Elastic Compute Cloud) suy do przetwarzania danych i umoliwia klientom przypisanie mocy obliczeniowych do
wykonywania okrelonych zada. Koszty przetwarzania to 10 centw za
komputerogodzin. Udostpnia si wirtualne rodowisko obliczeniowe,
co umoliwia wykorzystanie interfejsw usugi sieciowej do zadania czasu
pracy maszyn, wczytania na nie obrazu rodowiska aplikacji, zarzdzania
sieciowymi prawami dostpu i uruchamiania obrazu maszyny przy uyciu
dowolnej liczby systemw. Ta usuga na danie jest skalowalna, dlatego
uytkownik moe przykadowo uywa jednej maszyny przez cay miesic
(30 dni po 24 godziny) za cen 72 dolarw lub, jeli to konieczne, 720 serwerw przez jedn godzin za t sam kwot. Dlatego EC2 to komercyjna
wersja przetwarzania sieciowego.
ProgrammableWeb to witryna pomagajca programistom i twrcom systemw na bieco ledzi sieciowe interfejsy API, nowe aplikacje hybrydowe
i informacje zwizane z sieci WWW jako platform przetwarzania. Twrc
tej witryny jest John Musser. Rysunek 5.6 przedstawia stron API Dashboard, gdzie widoczne s: omawiany na stronie interfejs API, najnowsze interfejsy tego typu, chmura znacznikw, a take odnoniki do innych informacji.
Wrd modeli biznesowych paradygmat SaaS postrzegany z perspektywy
dostawcy oparty jest na modelu subskrypcji, poniewa klienci s obciani
za uytkowanie usugi. Moliwe jest te poczenie modelu subskrypcji i spoecznociowego, w ktrym to rozwizaniu wkad w rozwj spoecznoci programistw mona nagradza przez obnienie opat.
Warto pamita , e model SaaS nie ma samych zalet. Moe wystpi na
przykad uzalenienie od usug, jeli firma bdzie opiera wszystkie procesy
na konkretnym dostawcy, co prowadzi do wysokiej od niego zalenoci. Moe
dotyczy to nawet tak banalnych zagadnie jak stosowanie skadni adresw
poczty elektronicznej specyficznej dla konkretnego dostawcy usug internetowych. Jeli firma zmieni dostawc, prawdopodobnie bdzie musiaa zmieni wszystkie adresy. Dostawcy mog wykorzystywa uzalenienie od usug
na rne sposoby, na przykad wprowadzajc w pewnym momencie opaty
za pocztkowo bezpatne usugi. Ponadto trzeba uwzgldni pewne zagroenia zwizane z zapisami w kontrakcie. Inne moliwe problemy to niedostpno dostawcy usug w nieoczekiwanych momentach lub nawet zaprzestanie przez niego dziaalnoci. Kwestie, ktre trzeba uwzgldni , nie s
niczym nowym, jednak atwo je przeoczy w omawianym kontekcie.
5.3. Oprogramowanie jako usuga (SaaS)
Rysunek 5.6. Przegld interfejsw API na witrynie ProgrammableWeb (stan z 21 marca 2007 roku)
rdo: http://programmableweb.com/apis
a moliwe, e w przyszoci takie poszukiwania bdzie mona przeprowadzi automatyczne. Z kolei niektrzy klienci chc zachowa niezaleno od
subskrypcji i ograniczy si do samoobsugowej oferty, z ktrej mona zrezygnowa w dowolnym momencie.
Cho na razie oglne moliwoci usug sieciowych nie s jeszcze w peni
wykorzystywane, istniej odpowiedniki systemw publikowania specyfikacji
usug. S to rynki usug (ang. service marketplaces). Na takim rynku usugobiorca moe okreli oczekiwane parametry usugi. Jeli dostawca potrafi
zaoferowa usug zgodn ze specyfikacj, udostpnia j, a usugobiorca
wnosi odpowiednie opaty.
Jako przykadowy rynek usug opiszemy system Amazon Mechanical
Turk. Jest to jedna z 10 usug sieciowych udostpnianych przez Amazon.
com. Amazon Mechanical Turk nie jest rynkiem dla zautomatyzowanych
usug, ale udostpnia interfejs API, ktry umoliwia programistom i usugobiorcom zlecanie zada wykonywanych przez ludzi. Klienci mog te
zatwierdzi ukoczone zadania i wykorzysta wyniki we wasnym oprogramowaniu. Technicznie rozwizanie to polega na przekazywaniu da wykonania usugi przez wywoania WPC kierowane do interfejsu API systemu
Turk. Trzeba jednak pamita , e dane usugi s wiadczone przez ludzi,
ktrzy szukaj HIT-w (ang. Human Intelligence Task, czyli zada dla
czowieka), wykonuj je i otrzymuj za to wynagrodzenie. Rysunek 5.7 ilustruje stron gwn systemu Amazon Mechanical Turk.
Opis typowego zadania, czyli HIT-u, obejmuje dat wygasania oferty,
czas potrzebny na wykonanie pracy i wynagrodzenie za kade ukoczone
zadanie, przy czym zwykle wynosi ono tylko kilka centw. Zadanie opublikowane przez klienta moe wyglda nastpujco: P
Pracownik (czyli osoba,
ktra chce przyj zlecenie) otrzymuje 50 plikw graficznych i ma w aplikacji do oznaczania obrazw z systemu GIS wywietli kady z nich oraz
zaznaczy krawdzie drg. Wynagrodzenie za kady HIT wynosi osiem centw. Wane jest to, e HIT-y s czsto trudne do wykonania przy uyciu
komputera, dlatego trzeba zatrudni do tego ludzi. Jednak efekty pracy czowieka, na przykad obrazy z oznaczeniami krawdzi drg, mona wykorzysta w aplikacji komputerowej, na przykad w serwisie z mapami.
W lutym 2007 roku, wkrtce po zaginiciu Jima Graya, ktry nie wrci
z niedzielnej wycieczki aglwk, w systemie Amazon Mechanical Turk
pojawio si bardzo smutne zadanie. Brzmiao ono mniej wicej tak:
Zobaczysz pi obrazw. Zadanie polega na wskazaniu obrazw satelitarnych, na ktrych w wodzie widoczne s niespodziewane obiekty
mogce przypomina d Jima lub jej czci.
aglwka powinna
rdo: http://www.mturk.com/mturk/welcome
by widoczna jako regularny biay (lub prawie biay) obiekt o nierwnych krawdziach i o dugoci okoo 10, a szerokoci okoo 4 pikseli.
W przypadku wtpliwoci naley zaznaczy zdjcie. Oznaczone obrazy
zostan przesane do specjalistw, ktrzy okrel, czy zawieraj one
informacje o miejscu pobytu Jima Graya.
Niecodziennym sposobem wykorzystania systemu Mechanical Turk byo
zlecenie pozornie prostego zadania polegajcego na narysowaniu owcy.
Zebrano w ten sposb 10 tysicy rysunkw, ktre obecnie mona oglda
na witrynie TheSheepMarket.
Model biznesowy specyficzny dla usug zorientowanych na klienta zwizany jest z pobieraniem przez wacicieli platformy prowizji za uytkowanie systemu. Mechanical Turk gwarantuje bezporedni przepyw opat
od usugobiorcy do czowieka wykonujcego zlecenie.
Coraz wicej firm udostpnia platformy do tworzenia aplikacji przez
czenie usug lub integracj widgetw. Obecnie nawet zwykym uytkownikom nie sprawia problemw uruchomienie sklepu internetowego. Tabela
5.2 przedstawia kilka witryn, ktre umoliwiaj integracj usug i s w pewnym sensie zorientowane na klienta, poniewa korzystanie z tych rozbudowanych rozwiza nie wymaga wiedzy programistycznej. Wiele platform
5.3. Oprogramowanie jako usuga (SaaS)
Firma
Adres URL
Usugi hybrydowe
Yahoo! Pipes
pipes.yahoo.com
OpenKapov
openkapow.com
Integracja widgetw
Coghead
www.coghead.com
Tworzenie aplikacji
Yahoo! Widgets
widgets.yahoo.com
ZCubes
www.zcubes.com
Zimki
portal.zimki.com
GoodStorm
www.goodstorm.com
Zlio
www.zlio.com
Zazzle
www.zazzle.com
Amazon aStore
astore.amazon.com
tego typu opiera si na widgetach, czyli maych komponentach do wielokrotnego uytku, ktre umoliwiaj atw integracj treci pochodzcych
z wielu serwisw. Pokrtce opisalimy je ju w rozdziale 3. Do okrelenia
sklepw internetowych, ktre kada osoba moe atwo stworzy , ukuto nazw
MeCommerce, bdc synonimem wyraenia mj wasny sklep. Jest
to nastpny obszar, w ktrym wystpuje zjawisko dugiego ogona, poniewa obecnie niewielkim wysikiem mona otworzy firm dziaajc nawet
na bardzo niszowym rynku.
Z punktu widzenia klientw jednym z nastpnych etapw rozwoju usug
dostpnych w sieci WWW jest moliwo ich dostosowywania do wasnych
potrzeb. Serwisem dziaajcym w ten sposb jest app2you (sam tworzysz
wasne aplikacje). Jest on wynikiem prac nad bazami danych prowadzonymi przez grup badawcz wydziau CSE Uniwersytetu Stanu Kalifornia
w San Diego. Serwis app2you ma umoliwia uytkownikom internetu tworzenie bazodanowych aplikacji sieciowych bez koniecznoci pisania kodu
ani posiadania wiedzy na temat baz danych. Rozwj takich rozwiza nie
ma polega na programowaniu aplikacji, ale na dostosowywaniu dostpnych
programw lub usug do wasnych potrzeb.
Wiele osb uwaa, e rynki usug w sieci WWW wkrtce zyskaj na
popularnoci, a wyspecjalizowani porednicy bd wiadczy usugi z obszaru
obsugi patnoci, mediacji, zarzdzania tosamoci, udostpniania usug
i uwierzytelniania. Dwie ostatnie z wymienionych dziedzin zwizane s
z koniecznoci jednoczesnego zalogowania uytkownika na wielu serwerach
przy korzystaniu z usug udostpnianych przez rnych dostawcw. Aby
5.3. Oprogramowanie jako usuga (SaaS)
tarzy lub metadanych. Wyszukiwanie staje si spoeczne, kiedy takie metadane, tworzone przez jedn osob lub ca spoeczno , s uwzgldnianie
w czasie generowania odpowiedzi na zapytanie. Rysunek 5.8 ilustruje opisane tu etapy ewolucji procesu wyszukiwania.
Rysunek 5.8. Etapy ewolucji procesu wyszukiwania
jak i spoeczne. Personalizacja oparta jest na osobistych zestawach wyszukiwania (ang. search roll), ktre obejmuj do 25 witryn internetowych wskazywanych na potrzeby wyszukiwania. Platforma Rollyo opiera si na interfejsie API Yahoo!, dlatego uywa wyszukiwarki Yahoo!, jednak ogranicza
wyszukiwanie do wstpnie wskazanych witryn. Aby wykorzysta moliwoci,
jakie daje wyszukiwanie spoeczne, wszyscy uytkownicy mog dodatkowo
oznacza , udostpnia i przeszukiwa zestawy wyszukiwania, co jest kluczow
funkcj omawianej platformy. Ograniczenie wyszukiwania do konkretnej
dziedziny lub okrelonego zbioru witryn nie jest now ani skomplikowan
technik, jednak wykorzystanie dowiadczenia i wiedzy innych osb sprawia,
e Rollyo to wartociowe narzdzie. Zalet t podkrela funkcja Exploring
a Searchroll (przegldanie zestaww wyszukiwania). Na podstawie statystyk
mona zobaczy , ktre zestawy s najczciej uywane i ktre dodano w ostatnim czasie. Pozwala to przycign uwag uytkownika do danej kolekcji
witryn internetowych i umoliwia odkrycie nowego przydatnego zestawu.
Rysunek 5.9 przedstawia zestaw o nazwie The Search Search stworzony przez Johna Batellego (zobacz www.rollyo.com/search.html?q=Try+it+
out&sid=213&x=15&y=10). Po lewej stronie rysunku widoczna jest lista
witryn uwzgldnianych przy wyszukiwaniu. Ponadto na stronie widoczne
s wpisy z blogw, odnoniki sponsorowane i kilka banerw. W serwisie
dziaa prestiowa grupa High Rollers, ktra skupia ekspertw z dziedziny
nauki, prasy i biznesu. Ci specjalici udostpniaj osobiste zestawy wyszukiwania i dziel si dowiadczeniem z wszystkimi osobami, ktre s tym
zainteresowane i uwaaj, e mog odnie z tego korzyci. Aby wzmocni
efekt spoeczny i uatwi uytkownikom wartociowe odkrycia, serwis umoliwia dodawanie do zestaww oznacze, a powstaa w ten sposb folksonomia dodatkowo usprawnia wyszukiwanie. Jeli uytkownik szuka zestawu
z oznaczeniami Wola OR Mokotw OR Praga, prawdopodobnie zobaczy
te zestawy dotyczce Warszawy, pod warunkiem jednak e uytkownicy
prawidowo zastosowali oznaczenia.
Aby zilustrowa wykorzystanie interfejsu API Yahoo! jako technicznej
podstawy serwisu Rollyo, pokaemy, jak dziaa przykadowy zestaw wyszukiwania o nazwie social search, obejmujcy wyspecjalizowane jednostki
akademickie, takie jak Uniwersytet w Mnster w Niemczech i Uniwersytet
Poznaski w Polsce. Serwis Rollyo utworzy zapytanie w postaci nastpujcego wywoania WPC:
http://api.search.yahoo.com/WebSearchService/V1/
webSearch?
appid="rollyo"
&query="Sposoby wyszukiwania w Web 2.0"
&site=www.wi.uni-muenster.de, www.kti.ae.poznan.pl
Rysunek 5.9. Zestaw wyszukiwania The Search Search Johna Batellego w serwisie Rollyo (luty 2007)
usugi, sprzeda i wynajem nieruchomoci oraz sprzeda samochodw. Ogoszenia te mona ograniczy do okrelonych miast Stanw Zjednoczonych
oraz innych obszarw. Take serwis YouTube zawiera reklamy Ads by
Google wywietlane w ramach programu Google AdSense. Sloan i Kaihla
(2006) zauwayli, e obecnie reklamy to dochodowy biznes nawet na blogach. Ponadto z uwagi na szybko rosnc liczb nowych blogw waciciele
serwisw przycigajcych wielu internautw zaczli podnosi stawki za
reklamy.
Firmy zauwayy ju zjawisko bezporednio zwizane z dostosowywaniem reklam do uytkownikw przez wacicieli wyszukiwarek. Polega ono
na tym, e sieci spoecznociowe, przede wszystkim te dziaajce w sieci
WWW, mog mie znacznie wikszy wpyw na wizerunek marki lub produktu ni tradycyjne techniki marketingowe. Przykadowo BMW, niemiecki producent samochodw, niedawno przygotowa trzyminutowe pliki
wideo, ktre mona pobra z firmowej witryny internetowej, obejrze bezporednio w internecie lub w krtkim czasie umieci dowoln liczb razy
na innych witrynach. Jeli uytkownikom plik si spodoba, mog utworzy
prowadzc do niego zakadk i udostpni j w serwisie del.icio.us, umieci film na wasnej witrynie lub przesa do serwisu YouTube i oznaczy ,
polecajc go tym samym innym uytkownikom i znajomym. To zjawisko
biznesowe jest nazywane marketingiem wirusowym, poniewa ogoszenia,
komunikaty i reklamy rozprzestrzeniaj si w sieci jak wirusy, a firma nie
musi wkada w to wiele wysiku ani ponosi wysokich kosztw zwizanych
z tworzeniem reklamy i nadawaniem jej. Oprcz firmy BMW take inne
przedsibiorstwa, midzy innymi Coca-Cola i Adidas, zaczy bezporednio
wykorzystywa efekty zwizane z sieciami spoecznociowymi i zmienia
struktur wydatkw na marketing. Mona te stosowa metody porednie,
ktre opisujemy przy omawianiu gry Second Life.
Ostatecznym celem firm take w sieci WWW jest przynoszenie
dochodw. Nastpnym zjawiskiem w tym obszarze s zakupy spoecznociowe, ktre wi si z wczeniem aspektw spoecznych w proces
dokonywania zakupw elektronicznych. Suy do tego rozbudowany system
dodawania rekomendacji i recenzji produktw. W tym kierunku zmierzaj
midzy innymi serwisy Chitika ShopCloud$ i eMiniMalls (oba dostpne
pod adresem www.chitica.com), Chitika ShopLinc (zobacz www.shoplinc.com),
Loomia, PowerReviews i Kaboodle. Serwis PowerReviews jest bezpatny,
a zastosowany tu model biznesowy opiera si na zarabianiu na treci recenzji dziki reklamom i mechanizmowi patnoci za kliknicia poczonemu
z portalem zakupowym.
List ograniczono do piciu najciekawszych reklam, a zwyciski spot zaprezentowano w oglnokrajowej telewizji w czasie meczu Super Bowl. Wicej
szczegw na ten temat zawiera strona promotions.yahoo.com/doritos. Nawet
sama National Football League, ktra zarzdza rozgrywkami Super Bowl,
zasponsorowaa konkurs Najlepsza reklama NFL Super Bowl w historii
(zobacz www.nfl.com/superad). Fani futbolu amerykaskiego mieli za zadanie przygotowa wasne spoty, a wybrane z nich wyemitowano w trakcie
spotkania.
Wanym aspektem omawianych dziaa jest to, e we wspczesnej
sieci WWW domy mediowe i firmy reklamowe odchodz od tradycyjnego
podejcia, ktre polegao na tworzeniu reklam z myl o okrelonych odbiorcach, ale bez ich udziau. Nowe techniki zwizane s z bardziej aktywn
rol uytkownikw czyli zarazem klientw ktrzy tworz wasny przekaz. W niedalekiej przyszoci ten trend powinien wywrze wikszy wpyw
na sieci spoecznociowe. Ponadto jeli nakady na reklam odpywaj z tradycyjnych rodkw przekazu w kierunku internetu, omawiane podejcie
moe znale zastosowania take w innych mediach. Wydawcy wielu dziennikw zauwayli ju ten efekt i udostpniaj wydanie elektroniczne obok
tradycyjnej, papierowej postaci gazety, a take zaczli korzysta z wkadu
uytkownikw, tworzc blogi umoliwiajce wyraanie opinii. Z pewnoci
podobne zjawiska zaczn zachodzi w innych rodkach przekazu.
rdo: http://secondworld.files.wordpress.com/2006/09/toyota_sion_02.jpg
wiata i trjwymiarowego internetu z uwagi na nowe, wielokanaowe techniki marketingowe i formy sprzeday. Sklep udostpnia wirtualne makiety
produktw, ktre Circuit City sprzedaje w tradycyjnych placwkach. Te produkty mona zamawia bezporednio w wirtualnym sklepie, dlatego zastpuje on katalog internetowy. Firma oczekuje, e moliwe bdzie wzbogacenie
relacji z klientami, na przykad dziki trjwymiarowym i interaktywnym
podrcznikom uywania takich produktw jak aparaty cyfrowe.
Firma IBM korzysta z gry Second Life w rnych obszarach. Midzy
innymi przeprowadzia tam spotkanie absolwentw w padzierniku 2006
roku, w tym samym roku zorganizowaa mecz tenisowy na wirtualnych kortach Wimbledonu, a take spotkania konsultantw z klientami na jednej
z wirtualnych wysp nalecych do firmy. IBM uywa tej platformy do prezentowania nowych pomysw biznesowych i uwaa aplikacje oparte na trjwymiarowym internecie za odpowiedni platform dla przyszych sklepw
internetowych, a take oglnowiatowego handlu.
5.5. Podsumowanie
W tym rozdziale poruszylimy rnorodne zagadnienia zwizane z bogatymi
moliwociami, jakie daje wspczesna sie WWW, i z wymiarami jej rozwoju. Gwnym tematem byy rne modele biznesowe stosowane w sieci
WWW, a przede wszystkim reklama, subskrypcje i opaty taryfowe, oraz ich
zwizki z takimi kwestiami jak oprogramowanie w formie usug, wasno
danych i rne aspekty socjalizacji. W ostatnich latach omawiane modele
biznesowe pojedynczo przenoszono do sieci WWW lub rozwijano je w niej.
Obecnie popularne staj si rne kombinacje modeli biznesowych. Przykadowo blogi umoliwiaj poczenie modelu spoecznociowego i brokerskiego, poniewa zainteresowane spoecznoci mog wymienia pogldy oraz
5.5. Podsumowanie
5.5. Podsumowanie