IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Fotografia cyfrowa.
Leksykon kieszonkowy.
Wydanie II
Autor: Derrick Story
Tumaczenie: Krzysztof Masowski
ISBN: 83-7361-450-8
Tytu oryginau: Digital Photography
Pocket Guide, 2nd Edition
Format: B5, stron: 128
Fotografia cyfrowa przestaa ju by drog zabawk. Cyfrowe aparaty fotograficzne
s coraz tasze, oferuj coraz lepsz jako zdj, a atwoci obsugi nieraz
przewyszaj klasyczne aparaty. Coraz czciej sigaj po nie nawet zawodowi
fotograficy. Cyfrowe zdjcia s atwiejsze do obrbki, a dziki internetowi mona si
nimi pochwali przed wiksz grup osb.
Fotografia cyfrowa. Leksykon kieszonkowy. Wydanie II to podrczny doradca,
dziki ktremu wykonasz zdjcia wzbudzajce podziw. Ksieczk zawsze moesz
zabra ze sob i zasign w niej informacji o elementach aparatu, doborze ustawie
i technikach fotografowania.
Znajdziesz w niej wszystko krtko i treciwie omwiono budow i czci skadowe
aparatu, tryby dziaania lampy byskowej, wybr rozdzielczoci zdjcia, ustalanie
parametrw ekspozycji, sposoby fotografowania rnych obiektw oraz archiwizowanie
cyfrowych zdj.
Podstawowe elementy cyfrowego aparatu fotograficznego
Funkcje aparatu i moliwoci ich zastosowania
Techniki fotografowania
Tworzenie cyfrowych albumw fotograficznych

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 4

Spis treci

Wstp. Kto tu rzdzi?

Ukad ksiki

.....................................

.......................................................

Rozdzia 1. Co to jest?

...................................

10

13

Przd aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Ty aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Gra aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Spd i boki aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Wntrze aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Baterie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Czujnik optyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Karty pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
wiatomierz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Podsumowanie

.....................................................

Rozdzia 2. Do czego to suy?

............................

30

31

Przejcie kontroli nad przyciskami, przecznikami

i poleceniami menu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Autoekspozycja programowana
(Programmed Autoexposure) . . . . . . . . . . . . . . . 32
Balans bieli (White Balance) . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Blokowanie ekspozycji (Exposure Lock) . . . . . . . . 35
5

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 6

Blokowanie nieskoczonoci (Infinity Lock) . . . . . 36

Blokowanie ogniskowej (Focus Lock) . . . . . . . . . . 36
Chro zdjcia (Protect Images) . . . . . . . . . . . . . . . 37
Czuo ISO (ISO Speed) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Czuo kliszy (Film Speed) . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Format pliku (File Format) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Formatowanie karty pamici
(Format Memory Card) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Fotoefekty (Photo Effects) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
JPEG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Kasowanie zdj (Erasing Images) . . . . . . . . . . . . 42
Kompensacja ekspozycji
(Exposure Compensation) . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Kompensacja lampy byskowej
(Flash Compensation) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Kompozycja (Composition) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
Kompresja albo jako obrazu
(Compression or Image Quality) . . . . . . . . . . . . 49
Obszar pomiaru segmentowego
(Partial Metering Area) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Pomiar ekspozycji (Exposure Metering) . . . . . . . . 51
Pomiar punktowy (Spot meter) . . . . . . . . . . . . . . . 52
Rczne ustawianie ekspozycji
(Manual Exposure Setting) . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Rozdzielczo (Resolution) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Samowyzwalacz (Self Timer) . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Seryjne robienie zdj (Sequence Shooting) . . . . . 55
Sterowanie powikszeniem (Magnify Control) . . . 56
Sterowanie zoomem/powikszeniem
(Zoom/Magnify Control) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Tryb autoekspozycji (Autoexposure) . . . . . . . . . . . 57
Tryb cigy (Continuous Shooting Mode) . . . . . . . 57
Tryb filmowy (Movie Mode) . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Tryb makro (Macro Mode) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Tryb panoramiczny (Panorama Mode) . . . . . . . . . . 59
Tryb z priorytetem czasu (Timed value TV) . . . . . 62
Tryb z priorytetem migawki (Shutter priority) . . . . 64

Tryb z priorytetem przysony

(Aperture Priority Mode AV) . . . . . . . . . . . . . . 64
Tryb zblieniowy (Close-Up Mode) . . . . . . . . . . . . 66
Tryb zdj seryjnych/tryb cigy
(Burst/Continuous Shooting Mode) . . . . . . . . . . 67
Tryby lampy byskowej (Flash Modes) . . . . . . . . . 69
Usuwanie zdj (Deleting Images) . . . . . . . . . . . . 72
Zoom cyfrowy (Digital Zoom) . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Podsumowanie

Spis treci

74

Rozdzia 3. W jaki sposb mog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Fotograficzne i komputerowe rady i sztuczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
Rady i sztuczki fotograficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Robi wietne portrety na wolnym powietrzu . . . . 76
Komponowa zdjcia grupowe . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Robi portrety w naturalnym owietleniu . . . . . . . 84
Dobrze fotografowa samego siebie . . . . . . . . . . . . 85
Robi interesujce zdjcia dzieci . . . . . . . . . . . . . . 87
Chwyta interesujce obrazy z podry . . . . . . . . . 89
Fotografowa na lubach i weselach . . . . . . . . . . . 92
Zapobiega efektowi czerwonych oczu . . . . . . . . . 94
Fotografowa zawody sportowe z trybun . . . . . . . . 95
Fotografowa akcj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Fotografowa w muzeach . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Fotografowa architektur jak zawodowiec . . . . . 102
Fotografowa mae obiekty na stole . . . . . . . . . . . 105
Robi wietne zdjcia krajobrazowe . . . . . . . . . . . 106
Fotografowa w podczerwieni . . . . . . . . . . . . . . . 108
Fotografowa ludzi mrugajcych
przy bysku lampy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

Rady i sztuczki komputerowe

......................................

111

Wysya zdjcia poczt elektroniczn . . . . . . . . . . 111

Otrzyma wydruki o fotograficznej jakoci . . . . . . 114
Zrobi pokaz slajdw cyfrowych . . . . . . . . . . . . . 115
Pracowa z plikami RAW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Archiwizowa do uycia w przyszoci . . . . . . . . . 117

Podsumowanie
6

......................................................

Spis treci

....................................................

118
7

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

Dodatek. Tabele referencyjne

Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela
Tabela

16:23

Page 8

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Kompensacja ekspozycji . . . . . . . . . . . . . . 119

Ustawienia trybu lampy byskowej . . . . . . 120
Ustawienia balansu bieli . . . . . . . . . . . . . 120
Tryby dziaania aparatu z objanieniem . . 121
Tryby pomiaru wiata z objanieniem . . . 122
Ustawienia startowe astrofotografii . . . . . 122
Liczba megapikseli i wielko
drukowanych zdj . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Tabela 8. Liczba zdj w zalenoci od pojemnoci
karty pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Tabela 9. Kolory w temperaturowej skali Kelvina . . 123

Skorowidz

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

.............................................

125

Wstp

Kto tu rzdzi?

Gdy po raz pierwszy bierzesz do rk aparat fotograficzny, w Twojej

gowie kbi si mnstwo pyta. Najpierw chcesz si dowiedzie, gdzie jest wcznik zasilania i w jaki sposb mona wczy
wywietlacz LCD.
Wkrtce stajesz na rozdrou, majc przed sob dwie drogi.
Pierwsza to robienie moliwie najlepszych zdj na podstawie
wiedzy zdobytej w cigu pierwszych kilku minut. W tym przypadku o aparacie wiesz zaledwie co nieco i wymagasz od niego,
by najlepiej, jak potrafi, robi zdjcia z wycieczek i przyj towarzyskich. W podzice bdziesz si stara nie upuci go i by
moe od czasu do czasu przetrzesz jego obiektyw.
Druga droga jest cakiem odmienna. Kilka pierwszych czynnoci
niczym nie bdzie si rni, bd takie same, niezalenie od
tego, kto bierze nowy aparat do rk. W jaki sposb mog sterowa obiektywem zmiennoogniskowym?, Gdzie jest miejsce
na baterie? Ale bardzo szybko znajdziesz si na obszarze dotychczas nieznanym. Zaczniesz si zastanawia: W jaki sposb mog
zrobi zblienie tego kwiatu? i Czy mog zrobi portret
w przymionym wietle witu lub zmierzchu?
Ta ksika ma by przyjaznym przewodnikiem dla tych, ktrzy
wybrali drug drog. Jeeli ni podysz, Ty i Twj aparat cyfrowy staniecie si bliskimi przyjacimi. Poznasz kad jego

Spis treci

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 12

1
Co to jest?

Producenci dzisiejszych aparatw cyfrowych upakowali w nich

ca mas przernych funkcji. Aparat, ktry trzymasz w rkach,
lub nad kupnem ktrego si zastanawiasz, prawdopodobnie jest
wyposaony w o wiele wicej moliwoci robienia zdj, ni jeste w stanie sobie wyobrazi. Rzecz w tym, w jaki sposb moesz
odkry ten ukryty potencja.
Najpierw musisz pozna poszczeglne elementy aparatu i dowiedzie si, do czego su. W tym rozdziale poznasz ich istotne
cechy i znajdziesz si na drodze prowadzcej do panowania
nad aparatem.
W tym rozdziale przyjrzymy si aparatowi od przodu, od tyu,
z gry i z bokw. Gdy ju zaznajomisz si z zewntrznymi przyciskami i przecznikami, przejdziemy do poznania kilku wanych elementw ukrytych wewntrz aparatu, takich jak matryca wiatoczua i systemy pomiarowe.
Kady element zosta przypisany do jednej z trzech klas: podstawowej (P), redniej (S) lub zaawansowanej (Z). Przygotuj
list cech najlepiej pasujcych do Twojego dowiadczenia fotograficznego, a pomoe Ci ona przy robieniu zakupw. Oto krtkie wyjanienie podziau na klasy stosowanego w tym rozdziale.

12

Wstp. Kto tu rzdzi?

13

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 14

Cechy podstawowe (P). Te cechy powinien mie kady aparat cyfrowy, ktry bierzesz pod uwag. Unikaj takich, w ktrych
brakuje wszystkich podstawowych elementw i funkcji, gdy
bdziesz potem niezadowolony z ich dziaania.
Cechy rednie (S). Cechy rednie s uzupenieniem podstawowych i przydaj si, jeeli masz ju jakie dowiadczenie
fotograficzne lub zamierzasz je zdoby.
Cechy zaawansowane (Z). S to cechy przydatne naprawd
dowiadczonym fotografom, ktrzy szukaj wszechstronnego aparatu umoliwiajcego otrzymywanie doskonaych
zdj w rnych warunkach owietlenia.
Jeeli interesuje Ci niezawodny aparat w cenie 1200 z lub
mniej, upewnij si, czy wybrany model posiada wszystkie cechy
podstawowe wyliczone w tym rozdziale. Aparat redniej klasy
kosztuje zwykle od 1200 z do 2000 z i powinien mie wszystkie cechy zakwalifikowane jako rednie, a aparat zaawansowany, w cenie od 2000 z do 4000 z, odpowiednio wszystkie
cechy zaawansowane.
Kiedy ju kupisz aparat, powi nieco czasu na zapoznanie
si z instrukcj obsugi, aby zaznajomi si z konstrukcj i sposobem korzystania z narzdzi sterujcych. Potem w ten przewodnik do torby fotograficznej, a bdzie Ci suy nie tylko jako
poradnik pozwalajcy szybko odszuka informacje o gwnych
elementach aparatu, lecz pomoe take zrozumie, w jaki sposb korzystanie z poszczeglnych cech aparatu moe suy
otrzymywaniu lepszych zdj.

Przd aparatu
Na rysunku 1.1 zosta pokazany przd aparatu cyfrowego redniej
klasy. Zauwa, e aparaty tej klasy powinny by wyposaone w wizjer optyczny, wiato pomocnicze ustawiania ostroci i mikrofon.

Rysunek 1.1. Przd aparatu cyfrowego redniej klasy

Oto lista elementw zwykle umieszczanych na przodzie aparatu:
Czujnik podczerwieni Z. Stosowany przede wszystkim do zdalnego sterowania spustem migawki w aparatach, ktre maj
t moliwo.
Lampa byskowa P. Noc jest dodatkowym rdem wiata
w pomieszczeniach, a na wolnym powietrzu suy do robienia portretw.
Port mikrofonowy/Otwr mikrofonu S. Malutki otworek z przodu, z boku lub na grze aparatu do nagrywania komentarzy dwikowych oraz dodawania dwiku do nagrywanych
sekwencji filmowych. Niektre aparaty majce tryb filmowy s rwnie zaopatrzone w mikrofon.
Soczewki obiektywu PSZ. Rzucaj fotografowany obraz na czujnik elektroniczny, gdzie jest zapisywany. Rwnie z soczewek obiektywu pochodzi obraz pokazywany przez wywietlacz LCD umieszczony z tyu aparatu.
wiato pomocnicze ustawiania ostroci S. Pomaga w ustawieniu ostroci dziki rzuceniu na przedmiot promienia biaego

14

Rozdzia 1. Co to jest?

Przd aparatu

15

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 16

wiata lub subtelnego wzoru. Zapala si rwnie w trybie

redukcji efektu czerwonych oczu podczas uywania lampy
byskowej oraz dziaa jako wiato ostrzegajce, gdy jest
wczony samowyzwalacz.

tywy o wspczynniku zblienia przynajmniej 2 lub 3 (zoom

2 lub 3). Obiektywy z zoomem 3 maj zwykle silniejsze
cechy teleobiektywu (bardziej zbliaj fotografowany obiekt)
ni obiektywy z zoomem 2.

Wizjer optyczny S. Pozwala komponowa obraz, patrzc przez

soczewki wizjera optycznego, zamiast oglda go na wywietlaczu LCD z tyu aparatu. Korzystanie z wizjera optycznego znacznie oszczdza baterie, ale nie pozwala na precyzyjne tworzenie kompozycji i zblie.

Obiektywy z zakresem ogniskowych 5.4 10.8 mm maj

wspczynnik zblienia (zoom) rwny 2(25.4 = 10.8),
a obiektywy z zakresem 7 21 mm wspczynnik zblienia
rwny 3. Podstawowe aparaty fotograficzne maj obiektywy
ze sta ogniskow (bez zoomu), oznaczon przez pojedyncz
liczb, np. 7 mm.

W wikszoci modeli znajdziesz cigi liczb zapisane na bokach

obiektywu lub na korpusie aparatu w bezporednim ssiedztwie
obiektywu. Liczbom z pierwszego zestawu towarzyszy zwykle
oznaczenie mm (milimetry), co wyglda mniej wicej tak:
5.4 10.8 mm lub 7 21 mm
lub podobnie.

Jeeli masz dowiadczenie w fotografowaniu na kliszy 35 mm,

moesz te dane aparatw cyfrowych przetumaczy na informacje bardziej dla Ciebie zrozumiae. Obiektyw 7 21 mm
w wiecie aparatw cyfrowych odpowiada z grubsza obiektywowi 35 105 mm w tradycyjnej fotografii maoobrazkowej.

Te liczby to zakres ogniskowych (zakres zoomu) soczewek obiektywu. Wikszo aparatw cyfrowych jest wyposaona w obiek-

Drugi cig liczb wyglda mniej wicej tak:

1:2.8 4.0 lub 1:2.0 2.5

WSKAZWKA PROFESJONALNA
Nie istnieje adna magiczna formua pozwalajca przelicza dugoci
ogniskowych aparatw cyfrowych na ich odpowiedniki w aparatach z klisz
35 mm, gdy zaleno midzy nimi jest okrelona przez wielko matrycy
wiatoczuej. Zwykle producenci aparatw cyfrowych podaj odpowiedniki
dla aparatw maoobrazkowych. Jeeli obudowa aparatu pozwala na
uywanie obiektyww z aparatw 35-milimetrowych, podaj rozmiar
matrycy i przelicznik dugoci ogniskowych. Na przykad Canon 10D ma
matryc mniejsz od filmu 35 mm, w wyniku czego przelicznik dugoci
ogniskowej wynosi 1,6. W rezultacie standardowy obiektyw 50 mm, uyty
w Canonie 10D, zamienia si w teleobiektyw 80 mm. Zwykle przyjmuje si
50-procentowe zwikszenie dugoci ogniskowej przy uyciu obiektywu
z aparatu 35 mm w aparacie cyfrowym: obiektyw z nominaln dugoci
ogniskowej 14 mm w cyfrowej lustrzance jednoobiektywowej bdzie dziaa
jak obiektyw z ogniskow okoo 21 mm. Wyjtkiem s najdrosze modele,
jak np. Canon EOS 1Ds wyposaony w matryc wiatoczu normalnej
wielkoci, co oznacza, e dugoci ogniskowych w tym aparacie
odpowiadaj dugociom w aparatach 35-milimetrowych.
16

Rozdzia 1. Co to jest?

Te liczby to maksymalna jasno (warto przysony) obiektywu

w ustawieniu szerokoktnym i wskoktnym (teleobiektywowym). Jasno okrela wielko wiata przenikajcego przez
obiektyw do czujnika optycznego. Przy duej jasnoci, w rodzaju 1.8 lub 2.0, przez obiektyw przechodzi wicej wiata, co
pozwala na wykonywanie zdj przy gorszym owietleniu. Jeeli
jasno jest mniejsza, np. 5.6 lub 8, mniej wiata dociera przez
soczewki obiektywu, co jest niepodane, jeeli obiekt fotografowany nie jest jasno owietlony.
WSKAZWKA PROFESJONALNA

Klasyfikacja obiektyww
Podstawowe (proste) P. Jedna dugo ogniskowej, np. 7 mm,
z niewielk jasnoci, np. 4 lub 5.6.

rednie S. Niewielki zoom (2) z maksymaln jasnoci obiektywu 2.8 lub 4.

Zaawansowane Z. Wikszy zoom (3 lub wicej) z maksymaln
jasnoci obiektywu 2.0 lub 2.5.

Przd aparatu

17

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 18

Ty aparatu
Na rysunku 1.2 widzimy ty aparatu cyfrowego redniej klasy.
Dostp do wikszoci najwaniejszych funkcji daj przyciski
umieszczone poniej i na prawo od wywietlacza LCD.
Wybierajc aparat cyfrowy, naley zwrci na to uwag, gdy
korzystanie z tych przyciskw pozwala na atwe ustawianie parametrw, o wiele szybsze ni za pomoc menu rozwijanych na
wywietlaczu.

Przecznik wielofunkcyjny S. Umoliwia przegldanie menu

przez naciskanie czterokierunkowych przyciskw. Czasami
okrgy zestaw kursorw moe sterowa dwoma odmiennymi zestawami funkcji: zmianami ustawie w trybie robienia zdj i dostosowywaniem obrazu w trybie przegldania.
Przyjrzyj si niewielkim ikonom umieszczonym obok przyciskw. Zwykle informuj o funkcjach przyciskw w trybie robienia zdj.
Przycisk kasowania P. Usuwa zdjcie widoczne na wywietlaczu LCD. Zwykle za pomoc tego przycisku nie mona
usun wszystkich zdj zapisanych na karcie pamici. Aby
to uczyni, trzeba z menu wybra polecenie Kasuj wszystko (Erase all).
Przycisk menu P. Wcza wywietlanie menu, co pozwala na
korzystanie z wielu funkcji aparatu. Nawigacja po menu
najczciej jest wykonywana za pomoc przycisku wielofunkcyjnego.
Przycisk potwierdzenia ustawie P. Nacinij go, by potwierdzi
wybr. Wikszo aparatw wymaga potwierdzenia kadego
wyboru ustawie przed ich uyciem. Jest to szczeglnie
wane przy kasowaniu zdj, gdy utrudnia usunicie zdjcia przez przypadkowe nacinicie przycisku kasowania.
Regulacja ostroci wizjera Z. Pozwala na rczne dostosowanie
ostroci obrazu w wizjerze do wzroku. T moliwo mamy
jedynie w aparatach wyszej klasy.

Rysunek 1.2. Ty aparatu cyfrowego redniej klasy

Z tyu aparatu cyfrowego zwykle znajduj si nastpujce elementy:
Lampka kontrolna P. Zapala si po nastawieniu ostroci, gdy
aparat jest gotowy do wykonania zdjcia lub gdy lampa
byskowa jest gotowa do dziaania. Miganie tej lampki
zwykle oznacza, e przed zrobieniem zdjcia naley skorygowa ustawienia.
Pokrto wyboru trybw P. Pozwala na wybieranie rnych trybw robienia i przegldania zdj.
18

Rozdzia 1. Co to jest?

Wizjer optyczny S. Pozwala na komponowanie zdjcia dziki

ogldaniu obrazu w oddzielnym wizjerze zamiast na
wywietlaczu LCD. Korzystanie z wizjera optycznego
oszczdza baterie, ale jest mniej dokadne, co moe sprawia kopoty, gdy obraz musi by bardzo precyzyjnie skomponowany, zwaszcza jeeli zdjcie jest robione z bardzo
maej odlegoci. Wizjer optyczny jest za to bardzo przydatny przy robieniu zdj na wolnym powietrzu w penym
wietle sonecznym, gdy obraz na wywietlaczu LCD jest
sabo widoczny.
Ty aparatu

19

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 20

Wcznik/wycznik wywietlacza P. Pozwala na wyczanie

wywietlacza w celu oszczdzania baterii. Czsto przycisk ten ma rwnie trzeci opcj wywietlania danych podczas komponowania obrazu. Zwykle mona cyrkulowa
midzy tymi trzema opcjami, kolejno naciskajc przycisk
Wywietlacz LCD P. Pozwala na dokadne wycelowanie aparatu dziki temu, e obraz widoczny na nim pochodzi wprost
z obiektywu. Wywietlacza zawsze powiniene uywa
w trybie makro (przy robieniu zdj z bardzo maej
odlegoci) lub podczas korzystania z zoomu cyfrowego.
Wywietlacz LCD suy take do przegldania zrobionych
zdj. Niestety, na wikszoci wywietlaczy obraz jest sabo
widoczny przy bezporednim owietleniu sonecznym.
Jeeli robisz wiele zdj na wieym powietrzu, upewnij
si, czy Twj aparat ma take wizjer optyczny..

Gra aparatu

Rysunek 1.3. Gra zaawansowanego amatorskiego aparatu cyfrowego

Grna cz aparatu cyfrowego moe wyglda rnie, zalenie

od funkcji, ktre spenia. Na grze amatorsko-profesjonalnego
aparatu Olympus, pokazanego na rysunku 1.3, umieszczono
wywietlacz informacyjny LCD, pokrto wyboru trybw i stopk lampy byskowej. Przyciski sterujce rozmieszczono na grze
i z tyu aparatu. Zauwa, e gwny wywietlacz LCD mona
obrci ku grze, co dodatkowo uatwia kadrowanie zdj.
Na grnej powierzchni aparatu zwykle znajdujemy nastpujce
elementy:
Dwignia zoomu/powikszenia S. W trybie robienia zdj uywaj
tej dwigni do zmiany dugoci ogniskowej podczas komponowania obrazu, za w trybie przegldania do powikszania obrazu na wywietlaczu w celu lepszego przyjrzenia si szczegom.
Pokrto trybw Z. Pozwala na wybranie trybu robienia zdj:
automatyki programowej, rcznego oraz trybw automatycznych z priorytetem przysony i migawki.
20

Rozdzia 1. Co to jest?

Przycisk spustu migawki P. Zwalnia migawk, lecz take powoduje ustawienie ostroci i ekspozycji. Aby otrzyma dobre
zdjcie, przycinij lekko przycisk spustu migawki i przytrzymaj, czekajc na ustawienie ostroci i ekspozycji. Po
zapaleniu si lampki kontrolnej, zgaszajcej gotowo
do wykonania zdjcia, nacinij przycisk a do spuszczenia migawki. Sztuka polega na tym, by nie spuci migawki za wczenie, po ustawieniu ostroci, ale przed ustawieniem ekspozycji. Dopki si to nie stanie, naley trzyma
przycisk na wp wcinity. Niemal we wszystkich aparatach cyfrowych stosuje si ten dwustopniowy mechanizm
spustu migawki.
Stopka lampy byskowej Z. Daje moliwo podczenia zewntrznej lampy byskowej i innych akcesoriw. Metalowe styki
kontaktowe umoliwiaj komunikowanie si aparatu
z lamp i sterowanie ni przy korzystaniu z zaawansowanych trybw automatycznej kontroli ekspozycji.
Gra aparatu

21

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 22

Wywietlacz informacyjny LCD Z. Wywietla takie informacje

o stanie aparatu jak: liczba zdj, ktre jeszcze mona zapisa na karcie pamici, ustawienia kompensacji ekspozycji
i tryb dziaania lampy byskowej. Wywietlacz ten jest szczeglnie przydatny, jeeli korzystamy z wizjera optycznego,
majc wyczony gwny wywietlacz LCD. Wywietlacz
informacyjny znajduje si na grnej powierzchni obudowy najbardziej zaawansowanych aparatw cyfrowych.

Pasek na rk P. Zabezpiecza aparat przed upuszczeniem dziki moliwoci zawinicia paska wok nadgarstka lub
zaoenia go na szyj. Wikszo aparatw cyfrowych jest
wyposaona w paski przeznaczone do zawinicia wok
nadgarstka.

Spd i boki aparatu

Wntrze aparatu

Karty pamici zwykle wkada si z boku aparatu, za baterie

od dou. Tam te mona znale gniazda (porty) do czenia aparatu z komputerem lub telewizorem. Warto znale kable
pasujce do tych gniazd i przetestowa je, a nastpnie opatrzy etykietami, aby ich nie myli, gdy trzeba bdzie ich uy.

W tym rozdziale poznamy podstawowe wewntrzne elementy

i cechy aparatu cyfrowego. Rozpoczniemy od sposobu zasilania aparatu. Rysunek 1.4 pokazuje wntrze typowego aparatu
cyfrowego.

Pilot zdalnego sterowania Z. Suy do uruchamiania spustu migawki z odlegoci do 3,5 m. Najlepsze wyniki osiga si, celujc
pilotem w czujnik podczerwieni na przodzie aparatu.

Dodatkowe akcesoria aparatu cyfrowego:

Gonik Z. Emituje podkad dwikowy cyfrowego wideo lub
komentarze sowne; zaprojektowany pierwotnie do szybkiego przegldania pozycji. Aby poprawi jako dwiku, zaaduj dane do komputera i uyj jego systemu odtwarzania dwiku.
Gniazdo statywu P. Suy do poczenia aparatu ze statywem
lub wspornikiem lampy byskowej. Gniazda metalowe s
o wiele trwalsze, a wic lepsze od plastikowych.
Kabel czcy z komputerem P. Uywany do przesyania fotografii z aparatu do komputera. Wikszo aparatw jest
wyposaona w kabel USB (Universal Serial Bus). Niektre
zaawansowane lustrzanki jednoobiektywowe (SLR Single
Lens Reflex) s take wyposaone w szybkie cze FireWire.
Jeeli zamierzasz kupi taki aparat, upewnij si, czy bdziesz
mg go podczy do swego komputera.

22

Rozdzia 1. Co to jest?

Rysunek 1.4. W rodku aparatu cyfrowego jest wicej elektroniki ni tradycyjnych sprynek,
dwigni i trybw
Wntrze aparatu

23

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 24

Baterie P
Baterie dostarczaj energii potrzebnej do dziaania aparatu. Jest
to jeden z elementw, ktry musi posiada kady aparat cyfrowy. Powszechnie s stosowane baterie alkaliczne (zaleca si,
by mie je przy sobie i stosowa w razie koniecznoci w nagych
przypadkach), litowo-jonowe i niklowo-wodorkowe. Dwa ostatnie typy to baterie wielokrotnego adowania.
Jeeli kupisz aparat wyposaony w alkaliczne baterie AA, uyj
ich do przetestowania dziaania i szybko zastp niklowo-wodorkowymi (NiMH) bateriami wielokrotnego adowania, ktre
bd suy o wiele duej ni baterie alkaliczne i z upywem
czasu pozwol zaoszczdzi mnstwo pienidzy. Wygodne jest
natomiast trzymanie w torbie dodatkowego zestawu baterii alkalicznych na wypadek wyczerpania baterii NiMH w sytuacji, gdy
nie moemy skorzysta z adowarki. Innym dobrym zwyczajem jest posiadanie drugiego zestawu baterii wielokrotnego adowania, aby zawsze cho jeden zestaw by gotowy do pracy. Jest
to nieco kosztowne, ale jednak tasze od kupowania wci od
nowa kolejnych zestaww baterii alkalicznych.
Baterie litowo-jonowe s bardzo popularne w aparatach wielu
takich producentw jak Sony, Nikon i Canon. Wikszo tych
aparatw jest dostarczana wraz z zestawem odpowiednich baterii i waciw adowark. Baterie litowo-jonowe maj du pojemno i przez dugi czas utrzymuj adunek, ale zapewne zechcesz zaopatrzy si w zestaw zapasowy, gdy w razie ich
wyczerpania nie moesz zastosowa oglnie dostpnych baterii alkalicznych. Patrz rysunek 1.5.

Rysunek 1.5. Wysoko wydajne baterie litowo-jonowe (na rysunku po lewej i prawej stronie) oraz
niklowo-wodorkowe (w rodku) mog zasila Twj aparat cyfrowy wielokrotnie duej ni baterie
alkaliczne. Niestety, w wielu aparatach stosuje si sabsze baterie (pokazane po lewej stronie), ktre
czsto nie wytrzymuj caodziennego fotografowania. Porwnaj koszt dodatkowego zestawu baterii
z kosztem caego aparatu i nie zapominaj o zabraniu adowarki na wycieczki trwajce duej ni
jeden dzie
CCD, ale zuywaj mniej energii. Ostatnio pojawi si na rynku
trzeci typ czujnikw optycznych o nazwie Foveon X3, zastosowanych w SLR-ach Sigma. Foveon to rodzaj czujnika CMOS, ale
o odmiennej architekturze. Zbudowany jest z dwch warstw
pikseli osadzonych w krzemowej pytce. CCD i tradycyjne czujniki CMOS maj tylko jedn warstw pikseli.
WSKAZWKA PROFESJONALNA

Nowy cyfrowy format SLR:

system cztery do trzech (4:3)

Czujnik optyczny PSZ

Zamienia energi wiata przechodzcego przez obiektyw
w sygna cyfrowy. Najpopularniejsze s czujniki CCD, co oznacza Charged-Coupled Device (przyrzd o sprzeniu adunkowym).
Ale w wielu aparatach, takich jak lustrzanki jednoobiektywowe (SLR) Canon, stosuje si obecnie czujniki CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor komplementarny pprzewodnik tlenkowy), ktre maj wiele cech wsplnych z czujnikami
24

Rozdzia 1. Co to jest?

Producenci lustrzanek cyfrowych (SLR) gwnie Olympus, Kodak i Fuji

proponuj obecnie stosowanie czujnikw o formacie cztery do trzech.
Nazwa pochodzi od proporcji czujnika optycznego dajcego obraz
o rozmiarach 4:3, np. 1600x1200 pikseli. System ten wprowadzono w celu
ustalenia wsplnego standardu montowania obiektyww. Pierwszym
aparatem z systemem 4:3 bya lustrzanka cyfrowa Olympus E-1.

Wntrze aparatu

25

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 26

Na ile rodzaj czujnika jest istotny przy wyborze aparatu cyfrowego? Jest mniej wany od rozmiarw czujnika lub raczej liczby pikseli (elementw obrazu). Wszystkie trzy rodzaje czujnikw
optycznych to matryce wiatoczue z milionami pikseli, a stosowany powszechnie termin megapiksel oznacza milion pikseli.
Zamiast mwi Kupiem aparat z czujnikiem majcym 2 000 000
pikseli, mwimy Kupiem aparat dwumegapikselowy.

Najczciej s stosowane karty CompactFlash (CF), Sony

Memory Stick (MS), IBM MicroDrive, MultimediaCard (MMC),
Secure Digital (SD) i ostatnio wprowadzone na rynek przez Fuji
i Olympusa xD-Picture Card. Aparaty starszego typu uywaj
kart SmartMedia (SM), ktre cho nadal dostpne na rynku, s
wypierane przez karty xD-Picture Card mniejsze i bardziej
pojemne.

W powszechnej sprzeday s aparaty z matrycami wiatoczuymi

liczcymi od 1,3 do 6 megapikseli. W aparatach profesjonalnych
stosuje si czujniki nawet 14-megapikselowe. Mona oglnie
powiedzie, e do robienia zdj na wakacjach potrzebujesz przynajmniej 2 megapikseli. Czym wicej pikseli ma Twj aparat,
tym wiksze zdjcia moesz drukowa. Aparaty 2-megapikselowe pozwalaj na drukowanie dobrej jakoci zdj o wymiarach
do 1318 cm; 3-megapikselowe o wymiarach do 2025
cm, a wyszej klasy zaawansowane aparaty 4-megapikselowe
o wymiarach 2836 cm.

Na rysunku 1.6 zosta pokazany aparat cyfrowy Olympus C-5050,

w ktrym mona stosowa karty czterech typw. W kadej chwili mona zmieni typ karty, a nawet kopiowa obrazy midzy
nimi (dziki moliwoci tworzenia w aparacie kopii wewntrznej zdj).

Jeeli Twoim gwnym celem jest wysyanie zdj poczt elektroniczn lub umieszczanie ich na stronie WWW, aparaty z matryc
1,3 megapiksela P powinny by wystarczajce. Jeeli natomiast
chcesz drukowa zdjcia, wybierz aparat, korzystajc z tabeli 1.1.
Tabela 1.1. Zakresy jakoci obrazu w popularnych aparatach cyfrowych
Typ aparatu
2 MP S
3 MP S
4 MP Z
5 MP Z

Dobra jako zdj

1318 cm
2025 cm
2836 cm
3041 cm

Zdjcia do zaakceptowania
2025 cm
2836 cm
3041 cm
4151 cm

Karty pamici P
Karty pamici s wymiennymi, wkadanymi do obudowy aparatu elektronicznymi nonikami danych, na ktrych zapisywane s zdjcia. Niemal kady aparat cyfrowy korzysta z pamici
wymiennej jakiego typu. Po zrobieniu zdjcia i przygotowaniu jego danych cyfrowych aparat zapisuje te dane na karcie
pamici. Dziki temu moesz je odczyta i przenie w dowolnym momencie, nawet dugo po ich zapisaniu.
26

Rozdzia 1. Co to jest?

Rysunek 1.6. W Olympusie C-5050 mona stosowa noniki czterech typw: CompactFlash (po
lewej), xD-PictureCard (w rodku), SmartMedia (po prawej) i IBM Microdrive (w aparacie)
Rodzaj karty pamici stosowany w Twoim aparacie nie jest
spraw tak wan jak jej pojemno. Wikszo aparatw jest
sprzedawana z tak zwan kart z zestawu podstawowego, ktrej
pojemno wynosi 16 MB lub 32 MB. Co takiego wystarcza
w pocztkowej fazie nauki, ale gdy zamierzasz zabra aparat
na wakacje lub robi zdjcia na przyjciu urodzinowym crki,
bdzie Ci potrzebna karta o wikszej pojemnoci.

Wntrze aparatu

27

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 28

Tabela 1.2 pomoe Ci okreli wielko pamici najodpowiedniejsz dla Twojego aparatu.
Tabela 1.2. Minimalna i polecana pojemno kart pamici
Typ aparatu (megapiksele)
2 MP
3 MP
4 MP lub wicej

Kara minimalna (megabajty)

64 MB
128 MB
256 MB

Karta polecana (megabajty)

128 MB
256 MB
512 MB

Aparaty cyfrowe wyposaone w zcze USB (Universal Serial Bus

uniwersalna magistrala szeregowa) bez instalowania dodatkowego oprogramowania mog by podczane do komputerw sterowanych systemami operacyjnymi: Windows XP, 2000,
ME i 98 SE oraz Macintosh 9.x i Mac X 10.1 lub nowszymi.

Dodatkow rzecz, ktr naley bra pod uwag przy zakupie kart
pamici, jest szybko zapisywania i odczytywania. Karty HighSpeed lub Ultra s dwukrotnie szybsze od standardowych. Wiele
zaley tu od przemylnoci elektroniki samego aparatu. Proste
aparaty typu wyceluj i zrb zdjcie nie wykorzystuj moliwoci szybkich kart w takim stopniu jak zaawansowane aparaty amatorskie i profesjonalne. Jeeli masz aparat o duej wydajnoci,
powiniene zaopatrzy si przynajmniej w jedn szybk kart.
Karty standardowe s odpowiednie dla aparatw prostych.

Samowyzwalacz P. Opnia zwolnienie migawki mniej wicej

o 10 sekund. Uycie samowyzwalacza jest prost metod
pozwalajc fotografowi znale si na zdjciu grupowym.
Czasami samowyzwalacza uywamy zamiast zdalnego sterowania do zwolnienia migawki bez powodowania drga
aparatu. Jest to szczeglnie przydatne, gdy fotografujemy
przy sabym wietle z dugim czasem nawietlania za
pomoc aparatu ustawionego na statywie.

Inne elementy i funkcje dotyczce korzystania z pamici:

wiatomierz PSZ

Bufor RAM S. Przechowuje obraz w pamici operacyjnej aparatu (RAM Random Access Memory) przed zapisaniem
go na karcie pamici. Bufor RAM pozwala na korzystanie
funkcji zaawansowanych, takich jak tryb filmowy i fotografii seryjnej. Aparat moe przekazywa dane do buforu
RAM znacznie szybciej ni zapisywa je na karcie pamici. Zatem w trybie fotografii seryjnej aparat zapamituje
w buforze szereg zrobionych zdj, by nastpnie po zwolnieniu spustu migawki zapisa je na karcie pamici. Bufory
RAM maj pojemno do 32 MB. Im wiksza pojemno
bufora, tym duszy cig zdj moe by zapisany.

wiatomierz analizuje wiato przechodzce przez soczewki

i okrela odpowiedni szybko migawki i wielko przesony,
majce umoliwiajc zrobienie dobrze nawietlonego zdjcia.

Kabel wideo S. Pozwala na podczenie aparatu wprost do telewizora lub innego monitora w celu wywietlania zdj na
wikszym ekranie. Korzystanie z kabla wideo jest prost
metod prezentowania zdj duej grupie widzw.

Pomiar wielosegmentowy (macierzowy)PS. Obszar obrazu jest

podzielony na segmenty (zwykle sze lub wicej) i w kadym z nich natenie wiata jest mierzone oddzielnie.
Nastpnie aparat szacuje pomiar z kadego segmentu
i otrzymany wzr porwnuje z danymi przechowywanymi w pamici. Na podstawie wynikw tego porwnania
wyliczane s ostateczne parametry ustawienia aparatu.

Pami masowa i zcze USB S. Pozwala na podczenie aparatu cyfrowego do komputera bez uywania dodatkowych napdw,
mniej wicej tak, jakbymy podczali zewntrzny dysk twar28

dy przez zwyke wetknicie kabla. Potem moesz przenosi

zdjcia z aparatu na dysk twardy komputera, przecigajc je
i upuszczajc lub ciga za pomoc specjalnej aplikacji.

Rozdzia 1. Co to jest?

Aparaty cyfrowe s wyposaane w wiatomierze rnego typu,

ale wiele modeli pozwala na stosowanie kilku systemw pomiaru owietlenia. Trzy najpopularniejsze to: pomiar centralnie waony,
pomiar wielosegmentowy oraz pomiar punktowy patrz rysunek 1.7.
W aparatach zaawansowanych s stosowane wszystkie trzy systemy, za w prostszych aparatach zwykle jest stosowany pomiar
centralnie waony albo pomiar uredniony.

Wntrze aparatu

29

fotlek2_cz1_001-030.qxd

03-03-04

16:23

Page 30

Rysunek 1.7. Trzy popularne wzorce pomiaru owietlenia. U gry po lewej widzimy pomiar zwany
wielosegmentowym, w ktrym wbudowany komputer oblicza wiato na podstawie pomiarw we
wszystkich obszarach. Diagram po prawej pokazuje wzorzec centralnie waony. Rysunek na dole
przedstawia typowy pomiar punktowy, w ktrym aparat odczytuje wiato jedynie w centralnym
punkcie kadru, ignorujc reszt
Pomiar centralnie waony P. Mierzone jest wiato pochodzce
z caego obszaru obrazu, ze szczeglnym uwzgldnieniem
obszaru w centrum.
Pomiar punktowy S. Parametry ekspozycji s wyliczane na podstawie pomiaru natenia wiata jedynie w wybranym obszarze w centrum kadru, zwykle zaznaczonym w wizjerze przez
nawiasy. Pomiar punktowy jest przydatny przy owietleniu
kontrastowym, ktre potrafi zmyli inne systemy pomiarowe.

Podsumowanie
Teraz, skoro ju poznae czci i cechy aparatu cyfrowego, pora
dowiedzie si, w jaki sposb naley z nich korzysta, by robi doskonae zdjcia. W nastpnym rozdziale Do czego to suy? znajdziesz przydatne wskazwki, w jaki sposb korzysta z moliwoci blokowania ogniskowej, jak wybiera ustawienia lampy byskowej,
stosowa tryb fotografii seryjnej oraz wiele innych. Od robienia doskonaych zdj dzieli Ci tylko jeden rozdzia.
30

Rozdzia 1. Co to jest?