IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Joomla! System
zarzdzania treci
Autor: Hagen Graf
Tumaczenie: Pawe Kita
ISBN: 83-246-0643-2
Tytu oryginau: Building Websites With Joomla!:
A step by step tutorial to getting your Joomla!
CMS website up fast
Format: B5, stron: 344

Utwrz wasn witryn WWW w oparciu o darmowy system CMS

Zainstaluj i skonfiguruj Joomla!
Zaprojektuj swoje szablony stron
Napisz wasne rozszerzenia dla Joomla!
Internet jest dzi medium rwnie popularnym jak telewizja i prasa. Jego uytkownicy
odwiedzaj codziennie setki witryn, poszukujc w nich wiadomoci ze wiata, towarw
w atrakcyjnych cenach, artykuw dotyczcych ich zainteresowa i wielu innych rzeczy.
Jednym z kluczowych aspektw wpywajcych na popularno stron internetowych jest
aktualno publikowanych materiaw. Witryna, ktra yje, przyciga wielu
internautw. Duym uatwieniem dla posiadaczy i redaktorw stron WWW s systemy
zarzdzania treci, dziki ktrym mona aktualizowa zawarto witryny bez
znajomoci jzyka HTML. Jednym z nich jest Joomla! mechanizm CMS dostpny na
licencji Open-source. Projekt Joomla! to kontynuacja popularnego systemu zarzdzania
treci o nazwie Mambo, ktry zyska ju uznanie wielu webmasterw.
Ksika Joomla! System zarzdzania treci to przewodnik dla tych, ktrzy chc
zbudowa witryn WWW w oparciu o ten program. Przedstawia proces tworzenia
serwisu internetowego od instalacji i konfiguracji Joomla!, poprzez edycj artykuw
i zarzdzanie dokumentami, a do tworzenia wasnych szablonw i rozszerze. Podczas
lektury dowiesz si, jak dostosowa Joomla! do swoich potrzeb, umieci na stronie
galeri i forum dyskusyjne oraz budowa witryny e-commerce w oparciu o ten system.

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Instalacja Joomla! w systemach Windows i Linux

Podstawowe elementy systemu Joomla!
Konfigurowanie Joomla!
Tworzenie menu
Dodawanie i edycja artykuw
Instalowanie dodatkowych moduw
Tworzenie wasnych szablonw i rozszerze
Zosta redaktorem wasnej witryny WWW

O autorach

Wstp

11

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

15

Krtka lekcja historii

Jak powsta program Joomla!
Struktura CMS
Front end oraz back end
Ustawienia konfiguracyjne
Prawa dostpu
Zawarto
Szablony
Rozszerzenia (komponenty)
Przepyw pracy
Joomla! w roli nieruchomoci
Wersje programu Joomla!
System numeracji wersji Joomla!
Plan wersji
Opcje Joomla!
Przykadowe strony utworzone za pomoc Joomla!
Podsumowanie

Rozdzia 2. Instalacja
Ustawianie lokalnego rodowiska serwerowego
Windows
Linux
Wirtualny serwer w internecie
Instalacja programu Joomla!
Wybr katalogu do instalacji
Lokalna instalacja programu Joomla!
Podsumowanie

16
18
19
19
20
20
20
20
20
21
21
22
22
23
24
25
29

31
32
32
35
37
39
39
39
48

Spis treci

Rozdzia 3. Wycieczka po nowej stronie domowej

Front end
Menu
Zawarto
Reklamy
Funkcje
Elementy dekoracyjne
Perspektywy na przyszo
Back end
Podsumowanie

Rozdzia 4. Dopasowywanie programu Joomla!

Odmienny wygld
Zmiana nazwy menu
Zmiana szablonu
Konfiguracja administracji Joomla!
Menu Help
Menu Site
Global Configuration
Language Manager
Media Manager
Obszar Preview
Opcje Statistics
Obszar Template Manager
Trash Manager
User Manager
Menu Manager
Dopasowywanie istniejcego menu
Tworzenie nowego menu
Menu Installers
Menu Messages
Inbox
Configuration
Menu System
Global Check-In
Podsumowanie

Rozdzia 5. Zarzdzanie zawartoci

Content by Section
Section
Category
Opcja Add/Edit wybranej kategorii
Menu All Content Items
Static Content Manager
Parametry zawartoci
Publishing
Images

49
49
51
52
54
55
57
58
58
60

61
61
61
62
63
67
70
70
84
85
86
87
88
90
90
93
94
98
103
104
104
104
104
105
106

107
108
108
108
109
112
114
114
114
116

Spis treci

Parameters
Meta Info
Link to Menu
Section Manager
Category Manager
Frontpage Manager
Archive Manager
Podsumowanie

117
117
118
120
120
121
121
122

Rozdzia 6. Komponenty, moduy i Mamboty

123

Menu Components
Instalacja i deinstalacja komponentw
Banery
Contacts
Mass Mail
News Feeds
Polls
Syndicates
Web Links
Moduy
Install/Uninstall
Site Modules
Administrator Modules
Kopiowanie moduu
Menu Mambots
Instalacja nowych Mambotw
Site Mambots
Podsumowanie

123
124
125
128
133
134
136
139
142
144
144
145
155
157
158
158
158
161

Rozdzia 7. Fora, komentarze i kalendarz

Forum
Jakie s moliwoci Simpleboard
Instalacja Simpleboard
Administracja Simpleboard
User Front End
Modu Simpleboard
Komentarze
Instalacja
Administration
Front end
Kalendarz
Instalacja
Konfiguracja
Front end uytkownika
Modu
Mambot Events
Podsumowanie

163
164
164
165
165
177
181
182
183
184
185
186
186
186
192
193
194
196

Spis treci

Rozdzia 8. Galeria obrazw i zarzdzanie dokumentami

Galeria
Galeria obrazw zOOm
Instalacja
Administration
Integracja galerii ze stron internetow
Cz front end
Moduy galerii mediw zOOm
Zarzdzanie dokumentami oraz obszar do pobierania plikw
Instalacja
Administracja
Moduy
Mamboty
Podsumowanie

Rozdzia 9. Handel internetowy i I18N

197
197
198
198
199
207
207
208
208
209
209
222
223
223

225

Sklep internetowy ........................................................................................................................ 225

Instalacja .................................................................................................................... 226
Konfiguracja ............................................................................................................... 230
Konfiguracja Joomla! .................................................................................................. 233
Proces zamawiania ..................................................................................................... 234
Zarzdzanie zamwieniami w czci back end ........................................................... 236
Moduy ....................................................................................................................... 238
Mamboty .................................................................................................................... 241
Lokalizacja Joomla! ...................................................................................................................... 241
Wielojzyczno z MambelFish ................................................................................... 243
Podsumowanie ............................................................................................................................. 252

Rozdzia 10. Tworzenie szablonw

Tosamo korporacyjna
HTML/XHTML, CSS i XML
HTML/XHTML
CSS
XML
Tworzenie wasnych szablonw
Koncepcja
Konwersja HTML
Struktura plikw szablonu
Pierwsza prba
Integracja moduu Joomla!
Tworzenie pakietu szablonw
Instalacja za pomoc instalatora szablonw Joomla!
Tworzenie szablonw za pomoc rozszerzenia Dreamweaver
Instalacja
Tworzenie nowego pliku szablonu
Struktura szablonu

253
253
254
254
254
255
256
256
257
259
260
261
265
266
266
267
268
270

Spis treci

Publikacja strony
Szablony i tagi <div>
Wolno od ogranicze w Joomla!
Kryteria dla dostpnych stron internetowych
Rzeczywisto
Czy strony Joomla! mona uzna za wolne od ogranicze
Czy mona sprawi, by strony Joomla! byy wolne od ogranicze
Podsumowanie

Rozdzia 11. Twoje wasne rozszerzenia Joomla!

Przykadowy komponent joomlabook
Tabela MySQL
Cz front end
Integracja z menu gwnym
Administracja Joomla!
Tworzenie pakietu instalacyjnego
Moduy
Kod rdowy
Instalacja
Widok strony internetowej
Podsumowanie

Dodatek A Zasoby internetowe

274
276
279
279
280
280
281
283

285
287
287
291
294
295
304
307
307
308
309
309

311

Materiay do pobrania ..................................................................................................................311

Windows .....................................................................................................................311
Linux ............................................................................................................................312
Niezalenie od systemu operacyjnego .........................................................................312
Struktury szablonu ........................................................................................................................313
CSS ..............................................................................................................................313
PHP oraz inne elementy wstawiane do pliku Index.php Twojego szablonu .................316
Zamiana obrazw (logo) w szablonie ..........................................................................318
Joomla! API ...................................................................................................................................318
Jeli zapomniao si hasa administratora ...................................................................................318
Przejcie z Mambo na Joomla! .....................................................................................................319
Kopia zapasowa danych ..............................................................................................320
Kopia zapasowa plikw ...............................................................................................322
Pliki z kodem rdowym musz zosta zaktualizowane .............................................322
Aktualizacja bazy danych .............................................................................................326
Aktualizacja dodatkowych komponentw, moduw i Mambotw ............................326
Aktualizacja modyfikacji programu .............................................................................326
Twoja zawarto ..........................................................................................................326
Kopia zapasowa bez zmiennych globalnych ................................................................326

Skorowidz

329

Zanim rozpocznie si nauk programu Joomla!, warto dowiedzie si, na czym polega jego
system zarzdzania zawartoci (ang. Content Management System CMS). Fraza Content
Management System zawiera w sobie pojcia content (zawarto) oraz management (zarzdzanie), ktre w niezbyt precyzyjny sposb odnosz si jedynie do systemu zarzdzajcego
zawartoci. Takim systemem mogaby by na przykad szkolna tablica i kreda lub te co takiego,
jak Wikipedia (darmowa encyklopedia internetowa, http://pl.wikipedia.org/) czy serwis aukcyjny
na przykad eBay (http://www.ebay.com/). Wszystkie powysze przykady cz si z zarzdzaniem zawartoci czasami, jak w przypadku dwch ostatnich przykadw, zarzdzaniem
moe zajmowa si wiksza liczba osb. Osoby te odgrywaj znaczc rol w kontekcie CMS,
zarwno jako administratorzy, jak i uytkownicy.
Mwic najoglniej, termin zarzdzanie zawartoci jest uywany w kontekcie stron WWW,
ktrymi mona zarzdza z poziomu przegldarki. Nie uatwia to jednak poszukiwa penej
definicji. Poza CMS wyrniamy take Enterprise Resource Planning Systems (ERP, systemy
do planowania zasobw przedsibiorstw, administracja danych korporacyjnych), Customer
Relationship Management Systems (CRM, systemy do zarzdzania kontaktami z klientami),
Document Management Systems (DMS, zarzdzanie dokumentami), Human Resource
Management Systems (HRM, zarzdzanie kadrami) oraz wiele innych. Systemy operacyjne,
na przykad Windows lub Linux, take zarzdzaj zawartoci.
Program Joomla! naley do kategorii Web Content Management Systems (WCMS, systemy
do zarzdzania zawartoci sieciow), poniewa jedyn jego funkcj jest zarzdzanie zawartoci
serwera sieciowego.
Bardzo trudno jest zdefiniowa pojcie CMS ze wzgldu na jego zakres oraz rnorodno
funkcji. Cakiem niedawno powsta termin ECMS, czyli Enterprise Content Management
Systems (systemy do zarzdzania zawartoci przedsibiorstw). Pozostae wymienione powyej
systemy s podrzdne wobec ECMS.

Joomla! System zarzdzania treci

Powysze pojcia s stosunkowo nowe, a powizane z nimi systemy bd si z pewnoci

rozwija. Zawsze jednak bdzie istnia system, ktry bdzie mia za zadanie integracj i czenie
wszystkich pozostaych.

W latach 90. ubiegego wieku firma Sun Microsystems uwaaa, e sie to komputer, a w tym samym
czasie Microsoft ciko pracowa, by system Windows znalaz si na dysku kadego komputera.
Microsoft mierzy w komputery, ktrych cechami charakterystycznymi byy zbiory plikw
z danymi oraz binarnych plikw wykonywalnych. Pliki o binarnej, wykonywalnej zawartoci
s zwane programami i byy kupowane i instalowane przez klientw w celu zarzdzania danymi. Programem, ktry zwyciy wycig w poszukiwaniu klientw, by Microsoft Office.
Firma Sun pracowaa na komputerze, ktry by tanim, nieciekawym terminalem z ekranem,
klawiatur, mysz i dostpem do internetu. Programy i dane nie byy przechowywane w pamici
tego komputera, ale gdzie w sieci.
Microsoft wyznawa filozofi, ktr mona w skrcie scharakteryzowa jako moje filozofi
firmy Sun mona okreli jako nasze. Motywacj dla powstania tych filozofii nie byy wzgldy humanitarne, lecz ekonomiczne. Microsoft sprzedawa oprogramowanie dla komputerw PC z myl
o klientach; firma Sun z kolei sprzedawaa sprzt i programy z myl o przedsibiorstwach.
Internet zosta wynaleziony w latach 60. ubiegego wieku, ale dopiero w latach 90. zacz si
rozprzestrzenia w szalonym tempie. Popularno internetu wzrastaa take dziki jzykowi
HTML (ang. HyperText Markup Language), w ktrym pisao si strony internetowe, a take
dziki rozwojowi serwerw i klientw (przegldarek) sieciowych. Sam internet by zestawem
zasad, ktre byy zrozumiae dla wielu rnych urzdze, a jego rozwj by tak dobrze zaplanowany, e w bardzo krtkim czasie sta si on dostpny na caym wiecie.
Osoba, ktra nie posiadaa adresu e-mail, staa si nieosigalna, a firma bez strony WWW
okazywaa si nie tylko przestarzaa, ale i tracia szacunek w oczach klientw. Cay wiat rzuci si szaleczo na internet i w krtkim czasie uzaleni si od niego. Filmy w stylu Matrix
(http://whatisthematrix.warnerbros.com/) stay si wielkimi hitami, a wizja Georgea Orwella
z ksiki 1984 (http://pl.wikipedia.org/wiki/Rok_1984) zostaa zapomniana.
Nowi obywatele sieci pochodzili ze wiatw, ktrymi rzdziy dwie rne filozofie moje i nasze.
Osoby, ktre przyzwyczaiy si do kupowania programw, nabyway edytory HTML, by mc
tworzy strony WWW. Ci, ktrzy woleli kod HTML pisa wasnorcznie, robili to w dowolnych
edytorach tekstu. Narodzia si take agencja internetowa, w ktrej mona byo zamwi
stron internetow.
Obie grupy piszcych strony napotkay na ten sam problem strony napisane w jzyku
HTML byy statyczne. Zmiana zawartoci takiej strony wymagaa dokonania poprawek na
dysku komputera domowego, a nastpnie skopiowania wszystkiego z powrotem na serwer.

16

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

To byo bardzo niewygodne i nieekonomiczne, a poza tym uniemoliwiao tworzenie takich

projektw, jak eBay czy Amazon (http://amazon.com/). Obydwie grupy uytkownikw sieci znalazy lepsze lub gorsze rozwizania tego problemu.
Uytkownicy wyznajcy filozofi moje stworzyli szybkie binarne programy, za pomoc ktrych
mona byo tworzy strony HTML i wgrywa je na serwery za pomoc zautomatyzowanych
procedur. Takie strony zawieray interaktywne elementy w stylu licznikw odwiedzin.
Uytkownicy wyznajcy filozofi nasze odkryli aplety Java, a z tym wizaa si moliwo pisania
programw, ktre znajdoway si na serwerze dostpnym za porednictwem przegldarki internetowej. Rozwizanie to byo podstaw dla powstania wielu pomysw na dziaalno, tak
jak na przykad internetowa rezerwacja przelotw. Obydwie grupy uytkownikw miay odmienne podejcie do rozwoju rynku internetowego.
Rezultatem stara obydwu grup by cakiem stabilny rynek, w ramach ktrego trway zaarte boje
majce na celu okrelenie najlepszego systemu operacyjnego (Windows, Unix/Linux, Mac OS X),
co z kolei powodowao wydawanie coraz nowszych wersji oprogramowania. Klienci przywykli
do myli, e w tej dziedzinie nic nie jest proste.
W takich sytuacjach zawsze pojawia si trzecia opcja. W naszym przypadku chodzi o pojawienie
si takich jzykw skryptowych open source, jak PHP (http://pl.php.net/). Rasmus Lerdorf
przyj sobie za cel utworzenie interaktywnych elementw na swojej stronie domowej i w ten
wanie sposb powsta nowy jzyk programowania. Ju od samego pocztku jzyk PHP by
optymalizowany w penej kooperacji z baz danych MySQL, ktra take dziaaa na platformie
GNU/GPL (http://www.gnu.org/licenses/gpl.html).
Na szczcie na serwerze dziaa system operacyjny Linux oraz serwer sieciowy Apache, ktry
zapewnia potrzebn infrastruktur. Medium wywietlajcym dane uytkownikowi bya przegldarka. W niedugim czasie skrt LAMP (Linux, Apache, MySQL oraz PHP) sta si synonimem interaktywnej, opartej na bazach danych zawartoci internetowej.
Bardzo szybko zaczy si pojawia zrnicowane systemy, jak na przykad fora, spoecznoci, sklepy
internetowe, strony do gosowania, ktre umoliwiay organizacj zawartoci za pomoc przegldarek.
Po trudnym oprogramowaniu, np. Linux i Apache, pojawiy si prostsze programy. Gdy
ostatnia dekada dwudziestego wieku zbliaa si do koca, trendy si odmieniy i nagle zaczto
tworzy klasyczne modele biznesowe za pomoc klasycznych, nieuproszczonych metod.
Zawsze, gdy finanse nie s w najlepszej formie, bada si koszty i rozwaa moliwoci ich
zmniejszania. Jak zwykle jest tu do dyspozycji wiele moliwoci. Aplikacje PHP byy od zawsze rozprowadzane w milionach egzemplarzy. Jako przykady wymienimy tu jedynie phpBB
(http://www.phpbb.com/) oraz phpMyAdmin (http://www.phpmyadmin.net/). Pierwszy zosta
czciowo utworzony jako standard dla oprogramowania do tworzenia forw, a drugi jako
standard dla manipulacji bazami danych MySQL za porednictwem interfejsw internetowych. Kod rdowy jzyka PHP oraz innych aplikacji zosta ulepszony, poniewa korzystao
z niego bardzo wielu uytkownikw i twrcw.

17

Joomla! System zarzdzania treci

Otwarto projektu decydowaa o stopniu jego sukcesu. Pojedynczy guru byli w stanie zaoszczdzi caemu przedsiwziciu wielu kosztw w bardzo krtkim czasie. Statyczne strony HTML
byy uwaane za zbyt drogi przeytek. Wszystko musiao by dynamiczne! Twrcy pracuj
w tym rodowisku ju od kilku lat. Linux, Apache, MySQL oraz PHP zostay przyjte w brany
z duym entuzjazmem. Rozpoczy si poszukiwania profesjonalnych aplikacji PHP.
A oto jakich cech szukano:
prostego procesu instalacji,
atwej modyfikowalnoci kodu rdowego,
bezpiecznego kodu rdowego,
rodowiska przyjaznego dla uytkownikw,
prostoty w rozszerzaniu moliwoci.
Wielk zalet aplikacji PHP jest ich niezaleno od sprztu i systemw operacyjnych. Skrt LAMP
istnieje te w wersjach WAMP (Windows, Apache, MySQL oraz PHP), MAMP (Mac, Apache,
MySQL oraz PHP), a take w wielu innych. A teraz nareszcie zajmiemy si programem Joomla!.

Jak powsta program Joomla!

Australijska firma Miro (http://www.miro.com.au/) opracowaa w 2001 roku CMS o nazwie
Mambo. System ten w celu przeprowadzenia testw i zapewnienia szerszej dystrybucji zosta
udostpniony w formie open source. W 2002 roku produkt zosta podzielony na wersj komercyjn oraz open source. Wersja komercyjna nosia nazw Mambo CMS, a wersja open
source Mambo Open Source (MOS). W midzyczasie wszystkie strony ustaliy, e MOS
moe by oficjalnie okrelane mianem Mambo i w ten sposb zapewniy spokojny rozwj najszybciej rozwijajcego si systemu CMS.
Zaletami wersji komercyjnej by przede wszystkim zwikszony poziom bezpieczestwa oraz
gwarancja ze strony firmy Miro, e produkt bdzie cigle rozwijany. Wersja open source bya
darmowa, a do tego posiadaa wielk spoeczno uytkownikw i twrcw, ktrzy bezustannie
wprowadzali poprawki. Ponadto przedsibiorstwa mogy budowa na podstawie Mambo swoje
wasne rozwizania.
W celu zabezpieczenia istnienia oraz cigej ewolucji Mambo w 2005 roku postanowiono zaoy fundacj dla wersji open source.
Stao si to wreszcie 10 sierpnia 2005 roku ogoszono powstanie The Mambo Foundation
na stronie projektu Mambo. W cigu pierwszych kilku godzin pojawiy si pierwsze pozytywne reakcje, po czym okazao si, e australijska firma Miro zaoya fundacj, ktra wykluczaa zesp tworzcy oprogramowanie z dziaalnoci korporacji. Rozpoczy si zacieke dyskusje
na forach spoecznoci, po czym zesp twrcw nie odzywa si przez kilka dugich dni.
W dniu 17 sierpnia 2005 roku OpenSourceMatters wydao owiadczenie stwierdzajce, e
bdzie korzysta z doradztwa Software Freedom Law Center (centrum do spraw wolnoci
oprogramowania) oraz e nie zaprzestanie pracy nad Mambo.

18

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

Mambo Foundation firmy Miro stano w obliczu duego konfliktu stracio zesp twrcw
oraz olbrzymi, midzynarodow spoeczno skadajc si z setek tysicy wciekych uytkownikw. Doszo nawet do tego, e strony obrzucay si wyzwiskami na forach i stronach
internetowych.
Cigle trwa jednak rozwj obydwu projektw. Mambo Foundation wypucia 26 sierpnia
2005 roku na rynek wersj beta Mambo 4.5.3, ale nie zostaa ona pozytywnie przyjta na odpowiednich forach.
Zesp twrcw potrzebowa oczywicie nowej nazwy dla swego dziea. 1 wrzenia 2005 roku
ogoszono now nazw Joomla!. Tym razem jednak zesp zapewni sobie prawa do uywania nazwy, a take da spoecznoci moliwo zmiany istniejcych domen Mambo na now
wersj. Praktycznie od razu na nowym forum zarejestrowao si 8000 uytkownikw.
Nowy projekt potrzebowa take logo, zatem 7 wrzenia 2005 roku ogoszono konkurs dla caej
spoecznoci. 14 wrzenia 2005 roku przedstawiono proponowane prace, a nowa (stara) spoeczno zostaa poproszona o wybr logo Joomla!. Propozycje i wyniki mona znale oczywicie w sieci.
Z czasem wielu niezalenych twrcw (czyli twrcw, ktrzy programuj wasne rozszerzenia,
np. forum czy galeri na podstawie Joomla! lub innych systemw) take przerzucio si z Mambo
na Joomla!. Firma VA software (zarzdza midzy innymi stron SourceForge.net) postanowia
sponsorowa infrastruktur serwerow projektu Joomla!.
W midzyczasie, w padzierniku system Joomla! zosta dwukrotnie nagrodzony w Londynie
przez Linuxworld. Pierwsza z nagrd zostaa przyznana w dziedzinie najlepszego projektu Linux
lub Open Source roku 2005, a druga zostaa wrczona czonkowi zespou Brianowi Teemanowi
za jego wsparcie dla projektw open source.
Szczegow list zdarze znajdziesz w internecie ( w jzyku angielskim) pod adresem
http://www.devshed.com/c/a/BrainDump/Joomla-is-the-New-Mambo/.

W tej czci wyjanimy podstawow struktur programu Joomla!. Rne funkcje CMS mona
podzieli na kilka kategorii. Wszystkie te kategorie skadaj si na struktur CMS.

Front end oraz back end

CMS skada si z czci front end oraz back end. Front end to strona internetowa to, co
widz gocie i zalogowani uytkownicy.

19

Joomla! System zarzdzania treci

Back end to z kolei warstwa administracyjna strony. Zajmuje si ona konfiguracj, konserwacj,
czyszczeniem, tworzeniem statystyk oraz przygotowaniem zawartoci. Cz back end znajduje si pod innym adresem URL (ang. Uniform Resource Locator) ni strona WWW.

Ustawienia konfiguracyjne
Ustawienia obowizujce dla caej strony WWW okrela si w ramach ustawie konfiguracyjnych (ang. configuration settings). Zalicza si tu tytuowy tekst okna przegldarki, hasa dla
wyszukiwarek, przeczniki aktywujce moliwo logowania si na stron, przeczniki, ktre
wczaj lub wyczaj stron, a take wiele innych funkcji.

Prawa dostpu
Kiedy mwimy o zarzdzaniu, mamy na myli sprytn administracj istniejcymi zasobami.
W CMS uytkownikom nadaje si nazwy uytkownikw, a te otrzymuj rne prawa dostpu
(ang. access rights). Mog to by zwyczajni zarejestrowani uytkownicy, autorzy i edytorzy,
a nawet superadministratorzy, ktrzy posiadaj pen kontrol na domen. Strona WWW wywietla rn zawarto lub udostpnia obszary administracyjne, w zalenoci od uprawnie
uytkownika.

Zawarto
Joomla! wsppracuje ze wszystkimi typami zawartoci (ang. content) najprostszym przykadem jest tekst. Ale zawartoci moe by take obraz, odnonik, muzyka, a nawet poczenie wszystkich tych typw. W celu kontrolowania zawartoci zagnieda si j w odpowiednich
strukturach, na przykad tekstach rnych kategorii. Kategorie to oczywicie take zawarto,
ktr trzeba jako zarzdza.

Szablony
Szablon (ang. template) to co w rodzaju wizualnego formatu edycyjnego, ktry umieszcza si na
zawartoci. Szablon okrela kolory, czcionki, rozmiary znakw, obrazy ta, odstpy midzy znakami
oraz podzia strony innymi sowy, zajmuje si on tym, co jest zwizane z wygldem strony.

Rozszerzenia (komponenty)
Kady system musi posiada moliwo rozszerzania i rozwoju. Funkcje, ktre nale do jednego kontekstu, okrelane s mianem komponentw (ang. components). Typowymi komponentami s sklep internetowy, meneder uytkownikw, system zarzdzania elektronicznymi
biuletynami (newsletter) lub forum.

20

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

Moduy w komponentach su do integracji zawartoci w kierunku podanej formy szablonu.

Przykadowo, modu recent news przenosi do szablonu nagwki piciu najnowszych wiadomoci. Inny modu pokazuje liczb zalogowanych w danym momencie uytkownikw lub informacje meteorologiczne z rejonu, w ktrym mieszka osoba odwiedzajca stron.

Przepyw pracy
Pojcie przepywu pracy (ang. workflow) oznacza metody pracy. Przykadem przepywu pracy moe by przepis na pieczenie ciasta. Przy zawartoci CMS pracuje zazwyczaj kilka osb,
wic dobra organizacja pracy jest duym uatwieniem. W tym kontekcie mwi si o zasobach
pracy kadego pracownika. Przykadowo, redaktor widzi list wiadomoci, ktre musi sprawdzi pod ktem poprawnoci. Po poprawieniu oznacza je jako poprawione i umieszcza je w zasobach pracy wydawcy. Wydawca nastpnie okrela, czy dany news zostanie umieszczony na
pierwszej stronie.

Joomla! jest swego rodzaju zestawem konstrukcyjnym, ktry umoliwia tworzenie strony internetowej i zarzdzanie ni po instalacji na serwerze. Mona to porwna do budowy domu
na wasnym terenie, ktry mona potem stopniowo wykacza. Dlatego jest to do pewnego
stopnia nieruchomo.
Ale do! Mwiem cay czas o mobilnoci, a teraz ka Ci budowa nieruchomo? Na szczcie nieruchomo, o jakiej mwi, znajduje si fizycznie w jednym miejscu (na Twoim serwerze), ale mona do niej uzyska dostp praktycznie zewszd. Prawdziwa nieruchomo
wymaga doprowadzenia ogrzewania, wody oraz prdu. Wanie dlatego Joomla! znajduje si
na bezpiecznym serwerze, gdzie miejmy nadziej elektryczno nigdy nie zostanie
wyczona. Doskonale pasuje tutaj skrt 24/7.
Podobnie jak w przypadku domu, Joomla! posiada take konkretny rozkad pomieszcze.
Masz tam pokoje przeznaczone do prezentacji, gotowania i rozmw, pracy, prywatne, a nawet
takie, ktre pokaesz jedynie najlepszym przyjacioom. Moesz take zaoy pokj, ktry bdzie
czy wszystkie pomniejsze.
Nie jest wane, na ktry rozkad pokoju si zdecydujesz. Musisz umeblowa dom, uoy
adny parkiet, wytapetowa ciany, powiesi kilka obrazw oraz oczywicie regularnie sprzta.
Liczni gocie pozostawiaj w nim wiele czsto niepodanych ladw. Odwiedzajcy bd
potrzebowali adresu, by odnale Twj dom bdzie musiao go zna jak najwicej osb.
W internecie nie istnieje co takiego, jak biuro rejestracji mieszkacw, wic sam musisz
zatroszczy si o umoliwienie gociom odnalezienia Twojego domu.

21

Joomla! System zarzdzania treci

Moesz otoczy dom ogrodem, ktry posiada rne wejcia na posesj. Wyobra sobie, e posiadasz oficjalny portal powitalny, tylne wejcie oraz dodatkow star bram, o ktrej wiedz
tylko najlepsi przyjaciele.
A moe nie lubisz takich domw, a zamiast tego wolisz przyczepy, namioty, hotele czy te nawet spoecznoci, dziki ktrym za cen czynszu moesz przesta martwi si o najmniejsze
szczegy.
Jeli pomylisz o kilku ostatnich pomysach, to zauwaysz, jak wana jest orientacja w tym,
czego tak naprawd chcesz i potrzebujesz. Nie moesz przesta si komunikowa. Moesz
natomiast zosta bardzo atwo niezrozumiany.
Dlatego warto dokadnie zaplanowa swoj przestrze w internecie. Przemyl teksty, elementy interaktywne (jak fora lub kalendarze) oraz oczywicie obszary dla zarejestrowanych
uytkownikw.
Przemyl wszystko dokadnie i nie bd protekcjonalny wobec goci. Przyjrzyj si projektom
innych osb. Rozmawiaj z uytkownikami i w duo serca w swoj prac, by utworzona
strona odniosa zasuony sukces.

Wersje programu Joomla!

Tak jak w przypadku innych programw dostpnych jest wiele wersji Joomla!. Niniejsza
ksika koncentruje si na wersji 1.0, ktra razem z planem kolejnych zostaa wydana 1 wrzenia
2005 roku.
Pierwsza wersja Joomla! otrzymaa numer 1.0, by nie mylia si z istniejcymi ju wersjami
Mambo. Wersja 1.0 jest poprawion wersj 4.5.2.3 programu Mambo. Zmiany dotycz nazwy,
znanych bdw oraz poprawek bezpieczestwa.

System numeracji wersji Joomla!

Wersje programu Joomla! s numerowane wedug schematu X.Y.Z.
X = numer wersji gwnej. Zwiksza si, gdy do kodu rdowego zostan
wprowadzone znaczce zmiany. Czasami nowsze wersje mog by
niekompatybilne z wczeniejszymi.
Y = numer wersji pobocznej. Zwiksza si, gdy pojawiaj si powane zmiany
w funkcjonalnoci. Nowsze wersje s zazwyczaj kompatybilne ze starszymi
(po dokonaniu kilku zmian).
Z = numer wersji konserwacyjnej. Zwiksza si, gdy poprawiane s bdy oraz
niecisoci w zabezpieczeniach. Zwikszenie si tej liczby oznacza bardzo mae
zmiany i niewiele nowych funkcji. Te wersje s w peni kompatybilne z wersjami
o tych samych numerach X i Y.

22

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

Wydanie penej wersji (ang. Full release). Zmiana numerw X i Y. W ich przypadku
wyznaczane s okresy beta testw, ktrych dugo nie jest okrelona i zaley od
twrcw. Wersje beta powinny by w fazie testw przez co najmniej trzy tygodnie,
by umoliwi dostosowanie komponentw ich twrcom.
Wydanie wersji konserwacyjnej (ang. maintenance release).
Niepoprzedzana testami.

Plan wersji
Poniszy plan moe ulec zmianom, ale wida na nim kierunek rozwoju programu.
Tabela 1.1. Plan wersji Joomla! stan z wrzenia 2005
Wersja

Data wydania

Uwagi

Mambo 4.5.2

17 lutego 2005

Ostatnia stabilna wersja Mambo

Joomla 1.0.x

od wrzenia 2005

Przejcie z Mambo 4.5.2.3, poprawki bdw i zabezpiecze

Joomla 1.1

4. kwarta 2005/
1. kwarta 2006

Usprawnienia interfejsu uytkownika, interfejs administracyjny

w kadym jzyku, nowe funkcje

Joomla 1.2

brak daty

Usprawnienia planowane w tym momencie:

usprawnienia praw cz 1.
priorytet WCAG 1 kompatybilno (tylko front end)
Google summer of code usprawnienia

Joomla 1.3

brak daty

Usprawnienia planowane w tym momencie:

usprawnienia praw cz 2.
Google summer of code usprawnienia

Joomla! 2.0

2006

Nowa struktura CMS na podstawie wersji 5. jzyka PHP

Usprawnienia praw cz 1. Wprowadzenie opcji dodawania i modyfikacji grup

uytkownikw. Administrator bdzie mia moliwo przyznawania autoryzacji
kadej z grup. Tak wic, przykadowo, grupa A bdzie moga zmieni szablon
strony, ale grupa B ju nie.
Usprawnienia praw cz 2. Dotyczy praw dostpu na poziomie obiektowym.
Przykadowo, pewna kategoria bdzie moga by wywietlana przez grup A,
ale grupa B bdzie ju miaa prawa modyfikacji.
Priorytet WCAG 1 kompatybilno. Bardzo wanym tematem jest brak
ogranicze dostpu. Standardy w tej dziedzinie zostay utworzone przez W3C,
i bdzie trzeba ich przestrzega od wersji 1.2 programu Joomla! (zobacz take
rozdzia 6.). Standardy te mona osign poprzez cakowit separacj kodu HTML
od logiki biznesowej w podlegych programach.

23

Joomla! System zarzdzania treci

Projekty Google summer of code. W 2005 roku firma Google wspieraa zdolnych
studentw podczas pracy nad projektami open source kwot 4500 dol. Wyniki tych
projektw bd stopniowo integrowane z Joomla!
Do projektw tych nale midzy innymi:
Dostp do systemu plikw Joomla! za porednictwem zdefiniowanego
interfejsu innych programw.
System wyszukiwania i instalacji aktualizacji.
Kontrola wersji zawartoci w celu uzyskania moliwoci przeledzenia
modyfikacji w aplikacjach biznesowych.
Optymalizacja Joomla! pod wzgldem szybkoci dziaania.

Opcje Joomla!
Ponisza lista przedstawia informacje na temat programu Joomla!:
Darmowy kod rdowy.
Prosty system przepywu pracy.
Mechanizm Cache, ktry umoliwia szybkie tworzenie stron z ulubionymi stronami.
Kosz.
Zarzdzanie banerami.
Meneder danych sucy do wczytywania i zarzdzania danymi.
System publikacji zawartoci.
Podsumowanie zawartoci w formacie RSS.
Przyjazne dla wyszukiwarek adresy URL.
Wielojzykowy front end.
Jzyk do tworzenia makr dla zawartoci danych (Mamboty).
Oddzielony od strony domowej interfejs administracyjny.
Prosty system komponentw i szablonw.
Prosty, ale skuteczny system szablonw (HTML, CSS, PHP) bez skomplikowanego
jzyka szablonw.
Hierarchiczne grupy uytkownikw.
Proste statystyki goci.
Edytor zawartoci WYSIWYG.
Proste tworzenie ankiet.
System oceny zawartoci.
Darmowe rozszerzenia pod adresem http://mamboxchange.com/.
Po podziale utworzya si wielka i skora do pracy spoeczno uytkownikw
i twrcw.

24

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

Przykadowe strony utworzone za pomoc Joomla!

Na kolejnych stronach przedstawiono strony bdce dowodem na to, e Joomla! sprawdza si
w praktyce. Ze wzgldu na histori caego projektu strony te s oparte gwnie na Mambo CMS.
Zesp tworzcy Joomla! tworzy wczeniej Mambo, wic te strony mona z pewnoci uzna
za stosowne materiay referencyjne.

Joomla.org
W cigym rozwoju Joomla! kadzie si nacisk midzy innymi na wolno barier. Na stronie
Joomla.org mona na przykad zmieni rozmiar czcionki tekstu za pomoc jednego kliknicia
mysz (rysunek 1.1).

Rysunek 1.1. http://www.joomla.org/

25

Joomla! System zarzdzania treci

Porsche, Brazylia
Prawdopodobnie znasz pochodzc z Niemiec firm Porsche, ktra produkuje samochody
sportowe (rysunek 1.2).

Rysunek 1.2. http://www.porsche.com/latin-america-en/

26

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

PC Praxis, Niemcy
Niemiecki magazyn komputerowy (rysunek 1.3).

Rysunek 1.3. http://www.pc-praxis.de/

27

Joomla! System zarzdzania treci

BSI DANS, Norwegia

Nie znam za bardzo norweskiego, ale podoba mi si projekt tej strony (rysunek 1.4).

Rysunek 1.4. http://www.bsi-dans.no/

28

Rozdzia 1. Terminy i pojcia

Team Lesotho, Lesotho

Strona zespou Aaron & Debbie Smart, ktry wspiera rozwj (rysunek 1.5).

Rysunek 1.5. http://www.teamlesotho.com/

Lista stron zrobionych za pomoc Joomla! znajduje si pod adresem http://www.joomlapowered.com/.

W tym rozdziale pokrtce omwiono histori systemw zarzdzania zawartoci oraz przedstawiono program Joomla! jako wybrany przez nas system CMS. Przedstawiono te wersje
Joomla!, opcje oraz napisane za pomoc tej aplikacji strony. Teraz moemy przej do kolejnego
rozdziau, w ktrym omwiono proces instalacji programu Joomla!.

29