Ubuntu Linux.

Biblia
Autor: William von Hagen
Tumaczenie: Adam Bk, Marek Ptlicki
ISBN: 978-83-246-1033-4
Tytu oryginau: Ubuntu Linux Bible
Format: B5, stron: 952
oprawa twarda
Zawiera CD-ROM
Wyczerpujce rdo wiedzy o fenomenalnej dystrybucji Linuksa
Zainstaluj i skonfiguruj Ubuntu oraz rodowisko graficzne GNOME
Wykorzystaj w pracy oprogramowanie doczone do Ubuntu
Napisz wasne oprogramowanie dla Ubuntu
Naucz si administrowa systemem Ubuntu

Ubuntu to kolejna dystrybucja Linuksa, ktra w lawinowym tempie zdobywa uznanie

i popularno. Oparta na Debianie wersja dostpnego nieodpatnie systemu operacyjnego
adresowana jest przede wszystkich do uytkownikw domowych, ktrzy oczekuj
bezpiecznego, stabilnego i atwego w obsudze narzdzia. Graficzny interfejs instalacyjny
i konfiguracyjny, stale rosnca ilo oprogramowania i doskonae wsparcie techniczne
w internecie sprawiaj, e uytkownik rozpoczynajcy swoj prac z Ubuntu byskawicznie
przekona si, i ten system w niczym nie ustpuje swoim komercyjnym konkurentom.
Ksika Ubuntu Linux. Biblia to kompleksowe omwienie wszystkich aspektw
korzystania z dystrybucji Ubuntu. Czytajc j, dowiesz si, jak pobra Ubuntu, zainstalowa
oraz optymalnie skonfigurowa. Nauczysz si korzysta z konsoli tekstowej
i rodowiska graficznego GNOME. Poznasz oprogramowanie doczane do Ubuntu
i wykorzystasz je do pracy biurowej, przegldania witryn WWW, korespondencji e-mail
i zabawy. Przeczytasz o administrowaniu systemem, zarzdzaniu kontami uytkownikw,
konfigurowaniu usug sieciowych. Staniesz si prawdziwym ekspertem.

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Uruchamianie Ubuntu z pyty Live CD

Instalacja Ubuntu
System plikw Linuksa
rodowisko graficzne i konsola tekstowa
Korzystanie z poczty elektronicznej i WWW
Tworzenie dokumentw w OpenOffice i LaTeX
Moliwoci multimedialne Ubuntu
czenie Ubuntu z innymi systemami operacyjnymi
Podczanie palmtopw, iPodw i aparatw cyfrowych
Dodawanie i usuwanie nowego oprogramowania
Zarzdzanie uytkownikami
Tworzenie kopii zapasowych
Konfiguracja sieci i usug sieciowych

Docz do spoecznoci uytkownikw Ubuntu

Spis treci
O autorze ......................................................................................................... 19
Podzikowania ................................................................................................ 21
Wprowadzenie ................................................................................................. 23

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu ............................................. 29

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu ............................................................................... 31
Wprowadzenie ..................................................................................................................................... 32
Dlaczego warto korzysta z Linuksa? ........................................................................................... 32
Co to jest dystrybucja? .................................................................................................................. 34
Wprowadzenie do Ubuntu ................................................................................................................... 35
Manifest Ubuntu ............................................................................................................................ 36
Kalendarz wyda Ubuntu .............................................................................................................. 37
Uaktualnienia i wsparcie systemu w Ubuntu ................................................................................ 38
Ubuntu a Debian ............................................................................................................................ 39
Dlaczego warto wybra Ubuntu? ......................................................................................................... 40
Wymagania instalacyjne ...................................................................................................................... 41
Obsugiwane architektury .............................................................................................................. 42
Wymagania sprztowe ................................................................................................................... 42
Czas instalacji ................................................................................................................................ 43
Pyty instalacyjne Ubuntu .................................................................................................................... 43
Wsparcie techniczne dla Ubuntu ......................................................................................................... 44
Spoeczno Ubuntu wsparcie i informacje .............................................................................. 45
Dokumentacja ................................................................................................................................ 48
Komercyjne wsparcie techniczne dla Ubuntu ............................................................................... 49
Uzyskiwanie dodatkowych informacji o Ubuntu ................................................................................ 51
Podsumowanie ..................................................................................................................................... 52
Rozdzia 2. Instalowanie Ubuntu ...................................................................... 53
Uzyskiwanie pyt Desktop CD dla komputerw 64-bitowych i PPC .................................................. 54
Uruchamianie systemu z pyty Desktop CD ........................................................................................ 55
Instalacja Ubuntu z pyty Desktop CD ................................................................................................ 56
Uruchamianie Ubuntu .................................................................................................................... 65
Uruchamianie Ubuntu w trybie podwjnego rozruchu ................................................................. 65
Pierwsze uruchomienie Ubuntu ..................................................................................................... 66
Testowanie Ubuntu .............................................................................................................................. 66
Zawarto folderu Examples ......................................................................................................... 67
Uzyskiwanie dostpu do dysku twardego z systemu Desktop CD ................................................ 69

Ubuntu Linux. Biblia

Tryb persistence .............................................................................................................................73
Kopiowanie plikw do innego komputera dostpnego w sieci ......................................................75
Instalacja programw dla Windows umieszczonych na pycie CD .....................................................76
Podsumowanie ......................................................................................................................................78
Rozdzia 3. Instalowanie Ubuntu
jako systemu specjalnego zastosowania ...................................... 81
Tryb podwjnego rozruchu informacje ...........................................................................................82
Proces uruchamiania komputera ....................................................................................................82
Przygotowywanie systemu do uruchomienia trybu podwjnego rozruchu ...................................83
Repartycjonowanie zamontowanego dysku ...................................................................................84
Pozyskiwanie innych pyt instalacyjnych .............................................................................................93
Pyty w wersji Server i Alternate Install CD uruchamianie systemu ..............................................93
Menu instalacyjne pyty Server Install CD ..........................................................................................94
Instalacja serwera Ubuntu ..............................................................................................................96
Okrelanie ukadu partycji ............................................................................................................104
Instalowanie serwera LAMP.........................................................................................................113
Pierwsze uruchomienie systemu ...................................................................................................113
Opcje instalacyjne dla pyty Alternate Install CD..............................................................................114
Instalowanie systemu Ubuntu Desktop w trybie tekstowym .......................................................115
Instalowanie Ubuntu w trybie OEM .............................................................................................116
Instalowanie serwera z pyty Alternate Install CD .......................................................................117
Podsumowanie.....................................................................................................................................117

Cz II Korzystanie z Ubuntu .................................................... 119

Rozdzia 4. Podstawowe zaoenia systemu Linux ....................................... 121
Praca z plikami i katalogami ..............................................................................................................122
Katalogi systemu Linux ...............................................................................................................123
Inne katalogi systemu Linux ........................................................................................................124
Wprowadzenie do systemu plikw w Linuksie ..................................................................................124
Dyski, partycje i punkty montowania ..........................................................................................125
Lokalne systemy plikw: standardowy i z kronik ......................................................................126
Sieciowe systemy plikw .............................................................................................................128
Praca z partycjami i systemami plikw ..............................................................................................129
Montowanie systemu plikw .......................................................................................................129
Automatyczne montowanie systemw plikw podczas uruchamiania komputera ......................132
Automatyczne montowanie systemw plikw znajdujcych si
na przenonych nonikach danych ............................................................................................135
Podstawowe informacje o uprawnieniach w systemach Linux ..........................................................136
Podstawowe koncepcje: uytkownicy i grupy .............................................................................136
Uprawnienia do plikw i katalogw w Linuksie .........................................................................138
Nadawanie uprawnie domylnych podczas tworzenia plikw i katalogw ...............................139
Wykonywanie czynnoci wymagajcych specjalnych uprawnie ...............................................139
Podsumowanie ....................................................................................................................................141
Rozdzia 5. rodowisko GNOME ....................................................................... 143
Co to jest pulpit? rodowiska graficzne dla Linuksa .........................................................................143
Korzystanie z myszy ...........................................................................................................................145
Wprowadzenie do GNOME ...............................................................................................................147
Okno aplikacji GNOME .....................................................................................................................149

Spis treci

Menu w GNOME ............................................................................................................................... 150

Menu na panelach ........................................................................................................................ 150
Menu kontekstowe ....................................................................................................................... 153
Dostosowywanie menu ................................................................................................................ 153
Dostosowywanie pulpitu .................................................................................................................... 159
Dostosowywanie dziaania myszy ............................................................................................... 159
Konfigurowanie rozdzielczoci wywietlania ............................................................................. 161
Dostosowywanie paneli ............................................................................................................... 162
Konfigurowanie wygaszacza ekranu ........................................................................................... 167
Zmiana ta pulpitu ........................................................................................................................ 169
Przeczanie motyww ................................................................................................................ 170
Technologie wspierajce w GNOME .......................................................................................... 171
Skrty klawiaturowe w GNOME ....................................................................................................... 173
Meneder plikw Nautilus wprowadzenie .................................................................................... 174
Podstawowe operacje w Nautilusie ............................................................................................. 174
Przykady uycia Nautilusa ......................................................................................................... 175
Dodatkowe informacje o Nautilusie ............................................................................................ 178
Korzystanie z menedera okien ......................................................................................................... 178
Podsumowanie ................................................................................................................................... 183
Rozdzia 6. Korzystanie z linii polece ........................................................... 185
Po co uywa linii polece? ............................................................................................................... 186
Wykonywanie komend w linii polece .............................................................................................. 187
Co to jest powoka? ............................................................................................................................ 191
W gb powoki .................................................................................................................................. 195
Korzystanie z terminala w GNOME ........................................................................................... 195
Korzystanie z terminala w systemie X Window System ............................................................. 196
Czsto uywane komendy linii polece ............................................................................................. 199
Poruszanie si po systemie plikw Linuksa ................................................................................ 200
Kopiowanie, przenoszenie, zmiana nazwy i usuwanie plikw i katalogw ................................ 200
Zmiana uprawnie do plikw i katalogw .................................................................................. 204
Wyszukiwanie odpowiednich polece ........................................................................................ 206
Korzystanie z powoki bash ............................................................................................................... 207
Korzystanie z historii polece ..................................................................................................... 208
Uzupenianie nazw plikw .......................................................................................................... 209
Wyraenie wieloznaczne ............................................................................................................. 210
Potoki i przekierowanie danych .................................................................................................. 211
Wprowadzenie do kontroli zada ................................................................................................ 213
Eksploracja pliku konfiguracyjnego powoki .............................................................................. 214
Zmienne rodowiskowe ............................................................................................................... 215
Definiowanie i uywanie aliasw ................................................................................................ 217
Podsumowanie ................................................................................................................................... 217
Rozdzia 7. Praca z plikami tekstowymi w Ubuntu ....................................... 219
Wprowadzenie do edytorw tekstowych w Linuksie ........................................................................ 220
Korzystanie z edytora vi .................................................................................................................... 221
Uruchamianie i wyczanie edytora vi ........................................................................................ 223
Wstawianie tekstu w edytorze vi ................................................................................................. 224
Przemieszczanie kursora w edytorze vi ....................................................................................... 225
Usuwanie i zmienianie tekstu w edytorze vi ............................................................................... 226
Wycinanie, kopiowanie i wstawianie tekstu w edytorze vi ......................................................... 227

10

Ubuntu Linux. Biblia

Wyszukiwanie i zastpowanie tekstu w edytorze vi ....................................................................228
Cofanie zmian w edytorze vi ........................................................................................................229
Korzystanie z wielu okien w programie vi ..................................................................................229
Dostosowywanie edytora vim ......................................................................................................231
Graficzne wersje edytora vi .........................................................................................................232
Dodatkowe informacje na temat edytorw vi i vim .....................................................................233
Korzystanie z programu emacs ..........................................................................................................233
Kilka sw o poleceniach w edytorze emacs ................................................................................236
Terminologia ................................................................................................................................238
Uruchamianie i wyczanie edytora emacs ..................................................................................238
Poruszanie si w edytorze emacs .................................................................................................240
Wycinanie, kopiowanie i wklejanie w edytorze emacs ...............................................................242
Wyszukiwanie i zastpowanie tekstu w edytorze emacs .............................................................242
Praca z wieloma oknami i buforami w edytorze emacs ...............................................................242
Dostosowywanie edytora emacs ..................................................................................................243
Zdobywanie dodatkowych informacji o edytorze emacs .............................................................246
Uywanie programu gedit ..................................................................................................................246
Inne edytory tekstowe w Ubuntu ........................................................................................................247
Podsumowanie ....................................................................................................................................248
Rozdzia 8. Obsuga poczty elektronicznej
za pomoc programu Evolution .................................................. 251
Uruchamianie programu Evolution ....................................................................................................252
Kreator ustawie Evolution ................................................................................................................253
Wysyanie i odbieranie poczty elektronicznej ....................................................................................263
Wysyanie wiadomoci w programie Evolution ..........................................................................266
Konfigurowanie ustawie dla wysyanych i odbieranych wiadomoci .......................................267
Odzyskiwanie usunitych wiadomoci ........................................................................................270
Tworzenie i korzystanie z folderw .............................................................................................270
Korzystanie z folderw wyszukiwania ........................................................................................272
Filtrowanie wiadomoci przychodzcych ..........................................................................................274
Stosowanie filtrw dla poczty przychodzcej ..............................................................................275
Automatyczne sprawdzanie niechcianej poczty ...........................................................................278
Dodatkowe rda informacji o Evolution .........................................................................................279
Podsumowanie ....................................................................................................................................280
Rozdzia 9. Surfowanie z Firefoksem ............................................................. 281
Krtka historia Firefoksa ....................................................................................................................281
Uruchamianie programu Firefox ........................................................................................................283
Interfejs programu Firefox .................................................................................................................283
Standardowe elementy okna Firefoksa ........................................................................................283
Uywanie myszy w programie Firefox ........................................................................................285
Specjalne i niespecjalne funkcje programu Firefox .....................................................................286
Konfigurowanie Firefoksa ..................................................................................................................289
Ustawianie strony domowej .........................................................................................................289
Wyskakujce okienka, JavaScript i inne ......................................................................................290
Konfigurowanie ustawie z zakadki Prywatno .......................................................................292
Zakadki ..............................................................................................................................................294
Tworzenie zakadek w programie Firefox ...................................................................................295
Zarzdzanie zakadkami ...............................................................................................................296
Tworzenie dynamicznych zakadek .............................................................................................297

Spis treci

11

Ulepszanie Firefoksa .......................................................................................................................... 299

Instalowanie rozszerze do programu Firefox ............................................................................ 299
Dodawanie nowych motyww do programu Firefox .................................................................. 302
Podsumowanie ................................................................................................................................... 303
Rozdzia 10. Tworzenie i publikowanie dokumentw ................................... 305
Jzyki znacznikw w Ubuntu ............................................................................................................ 306
Instalowanie systemu TeX w Ubuntu .......................................................................................... 307
Korzystanie z programu TeX ...................................................................................................... 307
Wprowadzenie do znacznikw LaTeX ........................................................................................ 309
Formatowanie i wywietlanie plikw DVI .................................................................................. 311
Korzystanie z narzdzi graficznych do pracy z systemami TeX i LaTeX .................................. 311
Dodatkowe rda informacji o systemach TeX i LaTeX ........................................................... 314
Edycja tekstu w programie OpenOffice.org Writer ........................................................................... 314
Instalowanie plikw dla programu OpenOffice.org Writer ......................................................... 315
Krtki przewodnik po programie Writer ..................................................................................... 317
Wpisywanie danych osobistych ................................................................................................... 320
Tworzenie dokumentw za pomoc kreatorw ........................................................................... 320
Modyfikowanie stylw i wygldu dokumentw ......................................................................... 324
Tworzenie i uywanie szablonw ................................................................................................ 326
Importowanie plikw utworzonych w innych procesorach tekstu .............................................. 329
Dodatkowe informacje o programie Writer ................................................................................. 331
Komputerowy skad tekstu za pomoc programu Scribus ................................................................. 332
Instalowanie Scribusa w Ubuntu ................................................................................................. 332
Krtki przewodnik po programie Scribus ................................................................................... 333
Dodatkowe informacje o programie Scribus ............................................................................... 340
Inne procesory tekstu i pakiety biurowe dla Linuksa ........................................................................ 340
Podsumowanie ................................................................................................................................... 341
Rozdzia 11. Pozostae skadniki pakietu biurowego:
arkusz kalkulacyjny Calc
i program do tworzenia prezentacji ......................................... 343
Wprowadzenie do arkuszy kalkulacyjnych przewodnik ............................................................... 344
Korzystanie z Gnumerica ................................................................................................................... 353
Rozpoczcie pracy z programem Gnumeric ................................................................................ 354
Krtki przewodnik uytkowania programu Gnumeric ................................................................ 354
Funkcje w programie Gnumeric .................................................................................................. 355
Okrelanie rodzaju danych wprowadzanych do programu Gnumeric ......................................... 357
Importowanie istniejcych arkuszy ............................................................................................. 359
Korzystanie z programu OpenOffice.org Calc .................................................................................. 361
Instalowanie plikw dla programu OpenOffice.org Calc ............................................................ 361
Uruchamianie programu Calc ...................................................................................................... 363
Krtki podrcznik uytkowania programu Calc .......................................................................... 363
Funkcje w programie Calc ........................................................................................................... 364
Okrelanie rodzaju danych wprowadzanych do programu Calc ................................................. 366
Importowanie istniejcych arkuszy ............................................................................................. 368
Korzystanie z programu OpenOffice.org Impress ............................................................................. 371
Instalowanie plikw dla programu Impress ................................................................................. 372
Uruchamianie programu Impress ................................................................................................ 373
Krtki przewodnik po programie Impress ................................................................................... 375
Tworzenie prezentacji .................................................................................................................. 377
Importowanie istniejcych prezentacji ........................................................................................ 380
Podsumowanie ................................................................................................................................... 381

12

Ubuntu Linux. Biblia

Rozdzia 12. Praca z grafik ............................................................................ 383
Terminologia ......................................................................................................................................384
Uywanie programu GIMP ................................................................................................................387
Uruchamianie programu GIMP ....................................................................................................388
Krtki przewodnik po programie GIMP ......................................................................................389
Podstawowe operacje wykonywane w programie GIMP ............................................................391
Dodatkowe informacje o GIMP-ie ...............................................................................................396
Uywanie programu OpenOffice.org Draw .......................................................................................397
Instalowanie programu OpenOffice.org Draw .............................................................................397
Uruchamianie programu Draw .....................................................................................................398
Przewodnik po programie Draw ..................................................................................................399
Dodatkowe informacje o programie OpenOffice.org Draw ........................................................401
Inkscape program do edycji grafiki wektorowej ...........................................................................401
Instalowanie programu Inkscape ..................................................................................................402
Uruchamianie programu Inkscape ...............................................................................................402
Krtki przewodnik po programie Inkscape ..................................................................................403
Dodatkowe informacje o programie Inkscape .............................................................................405
Podsumowanie ....................................................................................................................................405
Rozdzia 13. Multimedia .................................................................................. 407
Przegld terminologii audio i wideo ...................................................................................................408
Konfigurowanie urzdze dwikowych, poziomu dwiku i dwikw systemowych ..................414
Testowanie i dostosowywanie systemu dwikowego ................................................................414
Ustawianie poziomu gonoci .....................................................................................................415
Uzyskiwanie dodatkowych informacji o karcie dwikowej .......................................................418
Konfigurowanie napdw CD i DVD ..........................................................................................420
Instalowanie GStreamera i wtyczek ...................................................................................................422
Instalowanie w systemie kodekw Microsoft Windows ..............................................................424
Instalowanie w systemie oprogramowania umoliwiajcego odtwarzanie pyt DVD .................425
Uywanie pyt CD ..............................................................................................................................425
Odtwarzanie pyt CD za pomoc programu Sound Juicer ...........................................................426
Zgrywanie pyt CD za pomoc programu Sound Juicer ..............................................................427
Nagrywanie pyt z uyciem programu Serpentine .......................................................................429
Inne rda dwiku ...........................................................................................................................430
Pliki dwikowe i internetowe radio w Rhythmboksie ................................................................431
Konwertowanie plikw audio ......................................................................................................436
Pyty DVD ..........................................................................................................................................440
Odtwarzanie pyt DVD ................................................................................................................440
Zgrywanie pyt DVD ....................................................................................................................442
Uywanie programu K3b do kopiowania i nagrywania pyt DVD ..............................................442
Podsumowanie ....................................................................................................................................448
Rozdzia 14. Zagrasz? ...................................................................................... 449
Domylne gry dla GNOME ................................................................................................................450
Gry karciane .................................................................................................................................450
Gry planszowe ..............................................................................................................................453
Gry wideo .....................................................................................................................................457
Inne popularne gry znajdujce si w repozytoriach Ubuntu ..............................................................462
Miliony wersji szachw ...............................................................................................................462
Go .................................................................................................................................................465
Klony gry Monopol ......................................................................................................................467
Klony gry Scrabble ......................................................................................................................470
Podsumowanie ....................................................................................................................................471

Spis treci

13

Rozdzia 15. czenie si z innymi systemami ............................................... 473

Ustanawianie bezpiecznego poczenia z innymi systemami ............................................................ 473
Logowanie si na zdalnych systemach za pomoc ssh ................................................................ 474
Uruchamianie demona SSH w systemie ...................................................................................... 476
czenie si z innymi systemami za pomoc VNC ........................................................................... 477
Pobieranie programu VNC w wersji serwerowej oraz klienckiej dla odpowiedniej platformy ........ 478
Korzystanie z programu vcnviewer ............................................................................................. 481
czenie ze zdalnym serwerem usug terminalowych Windows ...................................................... 482
Korzystanie z programu rdesktop ................................................................................................ 483
Korzystanie z programu tsclient .................................................................................................. 485
Korzystanie z innych narzdzi do zdalnego czenia si z komputerem ........................................... 488
Podsumowanie ................................................................................................................................... 489
Rozdzia 16. Przesyanie i udostpnianie plikw w Ubuntu ......................... 491
Przesyanie plikw do innych systemw ........................................................................................... 492
Korzystanie z FTP ....................................................................................................................... 493
Dostp do zasobw systemw Windows ..................................................................................... 499
Dostp do katalogw NFS z systemw Linux ............................................................................. 502
Udostpnianie plikw w sieciach P2P ............................................................................................... 503
Instalowanie i korzystanie z programu gtk-gnutella .................................................................... 505
Korzystanie z BitTorrenta w Ubuntu ........................................................................................... 509
Podsumowanie ................................................................................................................................... 512
Rozdzia 17. Urzdzenia elektroniczne w Ubuntu ......................................... 513
Konfigurowanie systemu do obsugi urzdze elektronicznych ....................................................... 514
Konfigurowanie obsugi aparatw cyfrowych i cyfrowych kamer wideo .................................. 514
Konfigurowanie obsugi iPodw i innych odtwarzaczy muzycznych ......................................... 515
Konfigurowanie obsugi palmtopw i smartfonw ..................................................................... 516
Konfigurowanie obsugi kart pamici i innych urzdze elektronicznych ................................. 517
Aparaty cyfrowe i Ubuntu ................................................................................................................. 517
Palmtopy, smartfony i Ubuntu ........................................................................................................... 520
Konfigurowanie i synchronizowanie urzdze Palm OS ............................................................ 521
Konfigurowanie i synchronizowanie urzdze z systemem Microsoft Windows ...................... 525
iPody, inne odtwarzacze audio i Ubuntu ........................................................................................... 530
Korzystanie z iPoda w Ubuntu .................................................................................................... 531
Korzystanie z innych cyfrowych odtwarzaczy audio .................................................................. 541
Obsuga kart CompactFlash i SD ....................................................................................................... 542
Podsumowanie ................................................................................................................................... 544
Rozdzia 18. Tworzenie oprogramowania w Ubuntu .................................... 545
Instalowanie i uywanie narzdzi programistycznych w Ubuntu ...................................................... 546
Instalowanie GCC, make i innych narzdzi ................................................................................ 546
Kompilator GCC podstawowe informacje ............................................................................. 548
Uywanie kompilatora GCC C .................................................................................................... 548
Tworzenie prostych plikw makefile .......................................................................................... 550
Korzystanie ze zintegrowanych rodowisk programistycznych ........................................................ 551
Popularne IDE dla Linuksa .......................................................................................................... 552
Instalowanie rodowiska Eclipse ................................................................................................. 554
Uywanie Eclipse do tworzenia aplikacji w jzyku C ................................................................ 555
Dodatkowe informacje o Eclipse ................................................................................................. 570

14

Ubuntu Linux. Biblia

System kontroli wersji ........................................................................................................................570
CVS Concurrent Versioning System ......................................................................................571
Instalowanie i korzystanie z Subversion ......................................................................................571
Podsumowanie ....................................................................................................................................580

Cz III Ubuntu dla administratorw systemu ........................ 581

Rozdzia 19. Proces rozruchu i zamykania systemu Ubuntu ........................ 583
Proces rozruchowy dystrybucji Ubuntu Linux ...................................................................................584
Boot Monitor lub BIOS ................................................................................................................584
Program rozruchowy ....................................................................................................................584
adowanie jdra ...........................................................................................................................587
adowanie i wykorzystanie inicjujcego dysku RAM lub systemu plikw RAM ......................588
Proces init .....................................................................................................................................589
Analiza procesu startowego z uyciem programu Boot Chart ...........................................................592
Optymalizacja procesu rozruchowego dystrybucji Ubuntu ...............................................................594
Proces zamykania systemu Ubuntu Linux .........................................................................................598
Podsumowanie ....................................................................................................................................599
Rozdzia 20. Dodawanie, usuwanie i aktualizacja oprogramowania ............ 601
Przegld oprogramowania do zarzdzania pakietami w Ubuntu .......................................................603
Repozytoria i ich komponenty w systemie Ubuntu ............................................................................604
Uaktywnianie poszczeglnych elementw repozytorium ............................................................606
Uaktywnianie dodatkowych repozytoriw z uyciem edytora tekstu ..........................................608
Uaktywnianie dodatkowych repozytoriw z wykorzystaniem narzdzia
Ustawienia oprogramowania ....................................................................................................609
Problemy z dodawaniem i dostpem do niestandardowych repozytoriw ..................................612
Mieszanie repozytoriw Ubuntu i Debiana ..................................................................................613
Eksploracja systemu z uyciem programu dpkg i pokrewnych .........................................................616
Sporzdzanie listy pakietw zainstalowanych w systemie ..........................................................616
Sporzdzanie listy pakietw dostpnych do instalacji .................................................................618
Odczyt informacji o pakiecie .......................................................................................................621
Odczyt informacji o zawartoci pakietu .......................................................................................621
Okrelanie pakietu, do ktrego naley istniejcy plik .................................................................622
Okrelenie pakietu, w ktrym znajduje si brakujcy plik ..........................................................623
Usuwanie oprogramowania z uyciem programu apt-get ..................................................................624
Aktualizacja systemu z uyciem programu apt-get .....................................................................625
Inteligentna aktualizacja systemu z uyciem programu apt-get ..................................................625
Pobieranie kodw rdowych pakietw z uyciem programu apt-get .......................................626
Obsuga zalenoci kompilacyjnych przy uyciu programu apt-get ............................................627
Instalacja i usuwanie oprogramowania z uyciem programu aptitude ...............................................628
Wskazwki dotyczce wykorzystania interfejsu uytkownika programu aptitude .....................629
Instalacja zalecanych pakietw z uyciem aptitude .....................................................................630
Zalety uycia programu aptitude do instalacji i usuwania oprogramowania ...............................632
Dodawanie i usuwanie pakietw z uyciem programu Synaptic .......................................................633
Konfiguracja ustawie programu Synaptic ..................................................................................635
Wyszukiwanie oprogramowania w programie Synaptic ..............................................................636
Instalacja pakietw za pomoc programu Synaptic .....................................................................638
Usuwanie pakietw za pomoc programu Synaptic ....................................................................641
Wykorzystanie menedera aktualizacji ..............................................................................................643

Spis treci

15

Konwersja pakietw z innych formatw ........................................................................................... 644

Utrzymanie porzdku w systemie ...................................................................................................... 647
Podsumowanie ................................................................................................................................... 647
Rozdzia 21. Zarzdzanie uytkownikami, grupami
i zaawansowane uprawnienia ................................................... 649
Tworzenie i zarzdzanie grupami i uytkownikami .......................................................................... 650
Tworzenie nowych uytkownikw .............................................................................................. 651
Zarzdzanie istniejcymi uytkownikami ................................................................................... 654
Tworzenie nowych grup .............................................................................................................. 656
Zarzdzanie istniejcymi grupami ............................................................................................... 658
Podsystem PAM i proces uwierzytelniania uytkownikw w Linuksie ............................................ 659
Pliki konfiguracji mechanizmw PAM dla aplikacji i usug ....................................................... 661
Przykad: konfiguracja PAM dla procesu logowania w systemie ............................................... 662
Konfiguracja plikw rnych moduw PAM ............................................................................ 666
Co zrobi, gdy brakuje plikw konfiguracyjnych? ..................................................................... 666
Konfiguracja polecenia sudo w systemie Ubuntu .............................................................................. 667
Wykorzystanie ACL-i do zaawansowanego zarzdzania dostpem do plikw ................................. 670
Przegld ACL-i w Linuksie ......................................................................................................... 671
Instalacja w Ubuntu polece do obsugi ACL-i .......................................................................... 672
Uaktywnienie obsugi ACL-i w systemie plikw ........................................................................ 673
Praca z ACL-ami z wiersza polece ............................................................................................ 674
Praca z ACL-ami przy uyciu graficznego narzdzia ................................................................. 676
Podsumowanie ................................................................................................................................... 679
Rozdzia 22. Wykonywanie i przywracanie kopii zapasowych ..................... 681
Podstawowe zagadnienia dotyczce kopii zapasowych .................................................................... 682
Po co wykonywa kopie zapasowe? ............................................................................................ 682
Rne typy kopii zapasowych ..................................................................................................... 684
Weryfikacja i testowanie kopii zapasowych ............................................................................... 688
Decyzja o tym, co kopiowa ........................................................................................................ 688
Oprogramowanie dla Linuksa do wykonywania kopii zapasowych .................................................. 689
Oprogramowanie dla Linuksa do lokalnego wykonywania kopii zapasowych
i ich odtwarzania ....................................................................................................................... 690
Oprogramowanie dla systemu Linux do wykonywania sieciowych kopii zapasowych ............. 693
Wykonywanie kopii zapasowych na lokalnych nonikach wymiennych .......................................... 695
Archiwizacja i przywracanie danych z uyciem programu tar .................................................... 696
Wykonywanie aktualnych kopii katalogu lokalnego z uyciem polecenia cp ............................ 697
Wykonywanie aktualnych kopii katalogu lokalnego z uyciem polecenia rsync ....................... 698
Instalacja i wykorzystanie programu BackupPC ............................................................................... 700
Instalacja pakietu backuppc ......................................................................................................... 702
Konfiguracja programu BackupPC ............................................................................................. 703
Identyfikacja hostw do wykonywania kopii zapasowych ......................................................... 704
Definiowanie kopii zapasowej z uyciem protokou rsyncd ....................................................... 705
Definiowanie kopii zapasowych z uyciem protokou SMB ...................................................... 708
Uruchamianie kopii zapasowych w programie BackupPC ......................................................... 709
Odtwarzanie danych z kopii zapasowej w programie BackupPC ............................................... 712
Podsumowanie ................................................................................................................................... 715

16

Ubuntu Linux. Biblia

Rozdzia 23. Dodawanie sprztu i przyczanie urzdze peryferyjnych ... 717
Dodawanie drukarek ...........................................................................................................................718
Wykorzystanie skanera .......................................................................................................................722
Wykorzystanie zewntrznych dyskw i napdw CD/DVD .............................................................727
Konfiguracja automatycznego wykrywania urzdze .................................................................727
Rozwizywanie problemw z automatycznym wykrywaniem urzdze ....................................728
Dodawanie wewntrznych dyskw i napdw CD/DVD ..................................................................729
Dodawanie do systemu napdw EIDE/ATA ..............................................................................730
Dodawanie napdw SATA .........................................................................................................731
Dodawanie napdw SCSI ...........................................................................................................732
Rozwizywanie problemw z uruchamianiem systemu po dodaniu nowych urzdze ..............733
Lokalizowanie, partycjonowanie i formatowanie dyskw twardych ...........................................736
Wykorzystanie kart PCMCIA ............................................................................................................744
Przyczanie kart PCI .........................................................................................................................745
Rozwizywanie problemw z urzdzeniami za pomoc narzdzi graficznych .................................746
Podsumowanie ....................................................................................................................................748
Rozdzia 24. Konfiguracja sieci i bezpieczestwo ......................................... 749
Podstawowe zagadnienia dotyczce sieci ..........................................................................................751
Rczna konfiguracja sprztu sieciowego ............................................................................................754
Rczna konfiguracja pocze modemowych ....................................................................................757
Definiowanie i wykorzystanie wielu konfiguracji sieciowych ..........................................................760
Testowanie sieci z uyciem narzdzi sieciowych dla rodowiska GNOME ......................................761
Wskazwki dotyczce zabezpieczenia systemu .................................................................................763
Instalacja zapory sieciowej .................................................................................................................765
Podstawy zapr sieciowych i filtrowania pakietw w Linuksie ..................................................766
Instalacja i konfiguracja zapory sieciowej z uyciem programu Lokkit ......................................767
Podsumowanie ....................................................................................................................................772
Rozdzia 25. Sie bez kabli .............................................................................. 773
Oglne informacje o sieciach bezprzewodowych ..............................................................................774
Konfiguracja interfejsw sieci bezprzewodowej ................................................................................777
Narzdzia do konfiguracji sieci bezprzewodowych obsugiwane z wiersza polece ........................780
Instalacja i wykorzystanie sterownikw dla systemu Windows ........................................................781
Instalacja pakietu NDIS Wrapper i narzdzi pomocniczych .......................................................783
Instalacja sterownikw systemu Microsoft Windows ..................................................................784
Sztuczki i kruczki zwizane z mechanizmem NDIS Wrapper .....................................................786
Podsumowanie ....................................................................................................................................787

Cz IV Konfiguracja serwerw w Ubuntu ............................... 789

Rozdzia 26. Konfiguracja serwera WWW ...................................................... 791
Podstawy sieci WWW ........................................................................................................................792
URL-e a URI ................................................................................................................................793
Wprowadzenie do serwerw WWW i Apache ...................................................................................794
Instalacja serwera Apache ..................................................................................................................795
Instalacja serwera Apache z wiersza polece ..............................................................................796
Instalacja Apache za pomoc programu Synaptic .......................................................................797
Pliki serwera Apache 2 .......................................................................................................................798
Konfiguracja serwera Apache ............................................................................................................799

Spis treci

17

Usuwanie problemw ........................................................................................................................ 803

Wicej informacji ............................................................................................................................... 804
Podsumowanie ................................................................................................................................... 805
Rozdzia 27. Konfiguracja serwera poczty .................................................... 807
Serwerowe technologie poczty elektronicznej ................................................................................... 808
Popularne linuksowe aplikacje MTA .......................................................................................... 809
Po co instalowa wasny serwer poczty? ..................................................................................... 811
Instalacja Postfiksa i pakietw pomocniczych .................................................................................. 812
Wbudowane modele konfiguracji Postfiksa ................................................................................ 813
Instalacja Postfiksa z wiersza polece ......................................................................................... 814
Instalacja Postfiksa i pakietw pomocniczych z uyciem menedera pakietw Synaptic .......... 817
Konfiguracja serwera Postfix ............................................................................................................. 819
Pliki konfiguracyjne Postfiksa ..................................................................................................... 819
Identyfikacja zaufanych hostw i domen .................................................................................... 822
Przepisywanie adresw w poczcie wychodzcej ......................................................................... 822
Przyjmowanie poczty dla caej domeny ...................................................................................... 823
Uaktywnienie obsugi POP/POP3 za pomoc pakietu Qpopper ........................................................ 823
Konfiguracja mechanizmw antyspamowych i antywirusowych ...................................................... 825
Obsuga mechanizmu greylisting za pomoc pakietu postgrey ................................................... 826
Parametry serwera Postfix suce do odrzucania niechcianej poczty ........................................ 826
Integracja programw MailScanner, SpamAssassin i ClamAV z serwerem Postfix .................. 829
Wicej informacji ............................................................................................................................... 831
Podsumowanie ................................................................................................................................... 832
Rozdzia 28. Konfiguracja serwera DHCP ....................................................... 833
Oglne informacje o DHCP ............................................................................................................... 834
Instalacja serwera DHCP ................................................................................................................... 836
Zarzdzanie serwerem DHCP z wiersza polece .............................................................................. 837
Tworzenie plikw konfiguracyjnych serwera DHCP za pomoc edytora tekstu ........................ 838
Dodatkowe ustawienia w pliku konfiguracyjnym serwera DHCP .............................................. 840
Zarzdzanie serwerem DHCP za pomoc interfejsu graficznego ...................................................... 841
Rozwizywanie problemw z DHCP ................................................................................................ 844
Podsumowanie ................................................................................................................................... 845
Rozdzia 29. Konfiguracja serwera DNS ......................................................... 847
Podstawowe informacje o DNS i serwerze BIND ............................................................................. 849
Instalacja serwera DNS za pomoc menedera pakietw Synaptic ................................................... 851
Przegld plikw konfiguracyjnych serwera BIND ............................................................................ 852
Tworzenie definicji strefy DNS i pliku danych dla zapyta odwrotnych .......................................... 854
Wykorzystanie wsplnych wpisw dla stref oraz plikw zapyta odwrotnych: SOA i $TTL ......... 854
Tworzenie plikw stref ................................................................................................................ 857
Tworzenie pliku odwzorowa odwrotnych DNS ........................................................................ 859
Instalacja w serwerze BIND pliku strefy i pliku odwzorowania odwrotnego ............................. 860
Ponowne uruchamianie i testowanie serwera DNS ........................................................................... 861
Rozwizywanie problemw z serwerami DNS ................................................................................. 863
Wicej informacji na temat DNS i serwera BIND ............................................................................. 866
Podsumowanie ................................................................................................................................... 866

18

Ubuntu Linux. Biblia

Rozdzia 30. Konfiguracja serwera wydrukw .............................................. 867
Historia drukowania w systemach Linux i Unix ................................................................................868
Konfiguracja zdalnych hostw do wykorzystania serwera wydrukw CUPS ...................................869
Uaktywnianie opcji administracyjnych w interfejsie WWW podsystemu CUPS ..............................870
Integracja podsystemu wydrukw Windows z serwerem wydrukw Ubuntu ...................................871
Integracja podsystemu wydrukw Mac OS X z serwerem wydrukw Ubuntu .................................872
Usuwanie problemw z udostpnianymi drukarkami ........................................................................874
Sprawdzenie dziennikw podsystemu CUPS ..............................................................................875
Odblokowanie dostpu do wybranych funkcji interfejsu administracyjnego WWW
podsystemu CUPS ....................................................................................................................876
Obsuga wstpnie sformatowanych wydrukw ...........................................................................877
Gdzie mona znale dalsze informacje o podsystemie CUPS? ........................................................877
Podsumowanie ....................................................................................................................................878
Rozdzia 31. Konfiguracja serwera NFS .......................................................... 879
Podstawy technologii NFS .................................................................................................................880
Jak dziaa NFS? ............................................................................................................................881
Porwnanie rnych wersji NFS ..................................................................................................883
Instalacja serwera NFS i pakietw pomocniczych .............................................................................884
Wykorzystanie narzdzia Foldery wspdzielone do udostpniania zasobw ...................................886
Weryfikacja dziaania mechanizmu NFS ...........................................................................................889
Rczne definiowanie eksportw w pliku /etc/exports ........................................................................891
Gdzie znale wicej informacji na temat mechanizmu NFS? ..........................................................892
Podsumowanie ....................................................................................................................................893
Rozdzia 32. Konfiguracja serwera Samba ..................................................... 895
Przegld technologii udostpniania zasobw w sieci Microsoft Windows ........................................896
Wprowadzenie do Samby ...................................................................................................................897
Instalacja serwera Samba i pakietw pomocniczych .........................................................................898
Podstawy konfiguracji serwera Samba ...............................................................................................899
Identyfikacja grupy roboczej lub domeny ....................................................................................900
Konfiguracja uwierzytelniania Samby .........................................................................................901
Udostpnianie drukarek i katalogw domowych z uyciem Samby ...........................................902
Weryfikacja pliku konfiguracyjnego Samby ...............................................................................903
Sprawdzanie dostpnoci i usug oferowanych przez Samb ......................................................904
Wykorzystanie folderw udostpnionych ..........................................................................................906
Dalsze informacje o Sambie ...............................................................................................................909
Podsumowanie ....................................................................................................................................910

Dodatki ....................................................................................... 911

Zawarto dysku CD ...................................................................................... 913
Skorowidz ...................................................................................................... 919

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

31

Rozdzia 1.

Projekt Ubuntu
W tym rozdziale:

Wprowadzenie do Ubuntu

Powody wyboru Ubuntu

Wymagania instalacyjne

Pyty instalacyjne Ubuntu

Wsparcie dla Ubuntu

Uzyskiwanie dodatkowych informacji o Ubuntu

Komputery osobiste i systemy operacyjne przebyy dug drog od lat 70., kiedy to po
raz pierwszy pojawiy si na rynku. W tamtych czasach mona byo przecza programy
tylko za pomoc przyciskw znajdujcych si na obudowie, a same urzdzenia mogy
uruchamia tylko jeden program, przynajmniej dopty, dopki uytkownik nie umieci
w komputerze innego, co z kolei wizao si z usuniciem pierwszego. Dzisiejsze komputery oferuj zaawansowan grafik i rozbudowane interfejsy, dziki czemu mona atwo
uruchamia wiele programw jednoczenie.
Pierwsi uytkownicy komputerw domowych byli spoecznoci osb, ktre chciay co
zrobi ze swoimi maszynami. Tworzyli kluby i publikowali biuletyny, aby dzieli si
swoimi zainteresowaniami i wiedz, a czsto te programami, ktre pisali i uytkowali
na swoich komputerach. Wiele firm, dostrzegajc moliwoci i rozwijajcy si rynek,
zaczo pisa i sprzedawa programy, takie jak edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, gry
czy systemy operacyjne uatwiajce zarzdzanie rnymi programami, adowanie ich i uruchamianie.
Chocia moc i moliwoci dzisiejszych komputerw wyprzedziy o cae lata wietlne
pierwsze maszyny, to jednak idea pisania oprogramowania i bezpatnego udostpniania
innym nie przemina. Chocia nigdy nie byo o niej specjalnie gono (poniewa nikt
nie zarabia na tym pienidzy), wolne oprogramowanie (a czsto i jego kod rdowy)
wci jest dostpne za porednictwem spoecznoci uytkownikw komputerw, biuletynw informacyjnych czy sieci komputerowych, takich jak internet. Ruch wolnego oprogramowania rozpowszechni si dziki trzem wydarzeniom:

32

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

powoaniu przez Richarda Stalmanna w roku 1983 GNU (www.gnu.org), czyli

projektu tworzenia oprogramowania, ktrego kod rdowy zawsze bdzie dostpny;

ogoszeniu powstania fundacji wolnego oprogramowania (Free Software Foundation,

www.fsf.org), majcej wspomaga projekt GNU;

wprowadzeniu w roku 1991 przez fiskiego studenta informatyki Linusa Torvaldsa

wolnego systemu operacyjnego znanego jako Linux.

Niniejsza ksika nie mogaby powsta bez tych trzech zdarze, byy one zaskakujce
w swojej niezalenoci i mocy, spowodoway te (cho nie tylko one) kontynuacj rozwoju
ducha wsplnoty w rodowisku. Czasem, przy odrobinie szczcie, im wicej rzeczy si
zmienia, tym wicej pozostaje takich samych.
System operacyjny i programy omwione w niniejszej ksice s bezpatne, a ich kod
rdowy wolno dostpny. Kady, kto tego zapragnie, moe je kompilowa, instalowa
i uruchamia. Wok nich rozwina si ogromna spoeczno uytkownikw cznie
z wyspecjalizowanymi grupami zajmujcymi si tworzeniem atwych w instalacji zestaww oprogramowania, zwanych dystrybucjami Linuksa. W niniejszym rozdziale omwiono filozofi, spoeczno oraz histori jednej z najnowszych i chyba dziki swojej
dostpnoci, atwoci instalacji i uytkowania wolnego oprogramowania najlepszej
dystrybucji Ubuntu.

Wprowadzenie
Pojawienie si Linuksa, wolno dostpnego systemu operacyjnego, to punkt zwrotny
w dziejach wspczesnych komputerw osobistych. Linux jest obecnie prawdopodobnie
najpopularniejszym rodowiskiem serwerowym i szybko zdobywa coraz wiksz liczb
uytkownikw systemw przeznaczonych do uytku domowego. Nastpne dwa podrozdziay s wprowadzeniem dla tych, ktrzy wanie postanowili stosowa ten system lub
nie s zaznajomieni z pewnymi podstawowymi zaoeniami i pojciami, takimi jak np.
dystrybucja. Czytelnicy swobodnie poruszajcy si w tych zagadnieniach, ktrzy postanowili rozpocz korzystanie z Ubuntu, mog pomin ponisze punkty i przej wprost
do Wprowadzenia do Ubuntu.

Dlaczego warto korzysta z Linuksa?

Mona zaoy, e czytelnik kupi niniejsz ksik, poniewa chce si czego dowiedzie
o Linuksie. Jeeli jednak chciaby pozna powody, dla ktrych warto zacz z niego korzysta, oto kilka z nich.

Potny i nowoczesny projekt. Linux zosta zaprojektowany od podstaw tak,

aby umoliwi jednoczesne dziaanie wielu programw oraz dostarczy usugi,
z ktrych bdzie mogo korzysta wielu uytkownikw. Wikszo komputerowych
systemw operacyjnych, takich jak np. Microsoft Windows, na pocztku swego
rozwoju moga uruchamia tylko jeden program na raz, dlatego od zawsze prboway
nadrobi zalegoci.

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

33

Wolno dostpny kod rdowy oznacza brak blokady producenta1. Bez

wzgldu na uywany system operacyjny, zawsze mog pojawi si niezliczone
problemy dotyczce aplikacji czy oglnego dziaania. Podczas korzystania
z gotowego, dostpnego w handlu detalicznym systemu operacyjnego, takich
firm jak Microsoft czy Apple, poprawki i uaktualnienia mona otrzyma tylko
od producenta. Linux jest systemem otwartym, zatem kiedy uytkownikowi nie
bdzie odpowiada sposb dziaania Red Hata, jego koszt czy typ oferowanego
wsparcia technicznego, zawsze moe przej na SUSE Novella, Mandriv czy
co preferuj sam Ubuntu.

Tysice wolnych, potnych aplikacji. Potrzebny jest edytor tekstu? Wystarczy

pobra i zainstalowa Writera z pakietu OpenOffice.org, AbiWorda, Kwritea czy
dziesitki innych. Potrzebna jest baza danych? Wystarczy pobra i zainstalowa
MySQL, PostgreSQL czy wiele innych. Potrzebny jest program do tworzenia grafiki
i obrbki zdj cyfrowych? Nie ma lepszego od GIMP-a (czyli GNU Image
Manipulation Program). Jeeli jest jaki problem, to tylko ze zbyt wieloma
moliwociami wyboru, ale adna z tych opcji nic nie kosztuje.

Wsparcie w standardzie. Linux i przeznaczone dla niego programy

s zaprojektowane tak, aby wspiera standardy, poniewa standardy s jzykiem
wolnego intelektualnego handlu. Programy dla Linuksa wspdziaaj
ze wspczesnymi aplikacjami i obsuguj formaty multimedialne, dokumenty
elektroniczne, arkusze kalkulacyjne i wiele wicej. Poniewa Linux jest otwarty
i darmowy, nie moe przydarzy si co takiego jak wasnociowy Linux czy
wasnociowy format danych. To przyczynia si zarwno do rozwoju wymiany
danych pomidzy rnymi linuksowymi programami, jak i stanowi gwarancj,
e uytkownik zawsze bdzie mg uzyska dostp do swoich danych.

Nisze koszty. Niezalenie od tego, czy Linux ma by uywany na pojedynczym

komputerze, czy te w firmie, dostawa jest bezpatna, a w dodatku s cae zastpy
linuksowych specjalistw, ktrzy pomog zrobi wszystko, co jest potrzebne.
Nie ma opat licencyjnych, a jeeli trzeba za co zapaci, to za uaktualnienia
i wsparcie techniczne ze strony dostawcy dystrybucji.

Stabilny, wydajny i wolny od wirusw. Linux jest dojrzaym, wielodostpowym,

niezawodnym, stabilnym, wyposaonym w zabezpieczenia i odpornym na wirusy
systemem wraliwy jest jedynie na bdy administratora.

Kiedy do uywania Linuksa niezbdna bya specjalna wiedza, ale obecnie nie ma ju
takich wymogw. Dystrybucje, takie jak Ubuntu, sprawiy, e Linux jest prosty waciwie przezroczysty. Czytelnik niniejszej ksiki bdzie mg si przekona, e Ubuntu
to atwy w uytkowaniu system operacyjny wyposaony we wszelkie programy, ktre
mog by potrzebne uytkownikowi. Celem Ubuntu. Biblia jest eksploracja tej dystrybucji, prezentacja, jak mona czerpa przyjemno z wykonywania poszczeglnych zada,
oraz dostarczenie szczegowych informacji, interesujcych spostrzee i niezbdnej wiedzy. Sza! Twoja babcia wcale nie musi wiedzie, e uywa Linuksa.
1

Blokada producenta, czyli vendor lock to sytuacja, w ktrej uytkownik nie moe atwo zmieni np.
oprogramowania na inne z powodu braku kompatybilnoci. Dobrym przykadem jest tu program Patnik
sucy do prowadzenia rozlicze z ZUS-em przez przedsibiorstwo; jego zamknity kod uniemoliwia
legalne utworzenie wersji dla systemu Linux, co wymusza uywanie systemu Windows przyp. tum.

34

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

Co to jest dystrybucja?
Osoby wczeniej interesujce si Linuksem zauwayy zapewne wprawiajcy w zakopotanie fakt dostpnoci wielu rnorodnych rodzajw systemu. W czasopismach komputerowych i internetowych serwisach powiconych Linuksowi znale mona sporo
informacji o dystrybucjach, takich jak Red Hat, SUSE Linux, Novell Linux Desktop,
Fedora Core Linux i wielu innych, ktrych nazwy kocz si na Linux, a kada z nich
produkowana jest przez inn firm czy organizacj. Zrozumienie, co dokadnie kryje si
za sowem Linux, jest kluczem do uwiadomienia sobie, jak wiele rnych wersji tej
samej rzeczy moe by dostpnych. Ale to wymaga bliszego przyjrzenia si, w jaki
sposb dziaaj wspczesne komputery z punktu widzenia programw.
Podczas uruchamiania na komputerze systemu operacyjnego, takiego jak Linux, Microsoft Windows czy Apple Mac OS X, instalowane jest oprogramowanie, ktrego dziaanie
pozostaje niewidoczne dla zwykego uytkownika, poniewa funkcjonuje niejako poza
scen. Programy te obsuguj planowanie zada, uruchamianie i wyczanie rnych programw, komunikacj z podzespoami komputera i urzdzeniami peryferyjnymi (np. drukarkami). Oglnie mona je okreli nazw oprogramowania systemowego, poniewa
uytkownik zwykle nie korzysta z niego wprost, ale jego dziaanie jest niezbdne dla
poprawnego funkcjonowania systemu. Podstawowy zestaw oprogramowania systemowego
jest zwykle nazywany jdrem (ang. kernel), poniewa to centralny fragment oprogramowania, a wszystko inne oparte jest na usugach zapewnianych wanie przez jdro.
Jdro jako takie nie jest specjalnie interesujce; ludzie chc uruchamia programy, a nie
jdro systemu. Jednak te programy s zalene od usug dostarczanych przez jdro i inne
aplikacje systemowe. Kiedy np. uytkownik chce wydrukowa plik, potrzebne jest oprogramowanie, ktre przeksztaci tene plik w posta czyteln dla drukarki, a nastpnie
umieci w kolejce wydruku. Jeszcze inny program odpowiedzialny jest za wysanie pliku
do drukarki, sprawdzenie, czy plik jest drukowany poprawnie itd.
W popularnym uyciu Linux to zbiorcza nazwa dla jdra systemu operacyjnego oraz
powizanych aplikacji. W rzeczywistoci jednak Linux to techniczna nazwa jdra systemowego wikszo uywanych w Linuksie programw wywodzi si z innych projektw wolnego oprogramowania. Dystrybucja Linuksa to z kolei waciwa nazwa dla
zestawu oprogramowania dziaajcego na grze i narzdzi do instalacji oraz konfiguracji systemu. Kada organizacja czy firma zajmujca si przygotowywaniem dystrybucji
korzysta z zalet wolnego oprogramowania, jakim jest jdro oraz programy dziaajce z nim.
Firmy cz waciw wersj jdra systemu oraz zestaw oprogramowania, ktry uznaj
za waciwy, i udostpniaj tak, by kady mg z nich korzysta.
Poniewa wiele kluczowych dla dziaania systemu aplikacji ma swoje korzenie w projekcie
GNU, dlatego poprawna nazwa powinna wyglda nastpujco: GNU/nazwa dystrybucji.
Jednake pamitajc o duej liczbie rnorodnych projektw, ktre wniosy swj wkad
w dzisiejsze dystrybucje, w niniejszej ksice uywa bd terminu dystrybucja zamiast
np. GNU/GNOME/KDE/TeX/twj-ulubiony-projekt/dystrybucja Linuksa. To w aden
sposb nie pomniejsza fundamentalnego wkadu, jaki w rozwj dzisiejszej informatyki
wniosy projekty GNU i Free Software Foundation (FSF). Autor niniejszej ksiki jest
czonkiem FSF i zaleca, aby czytelnicy zostali nimi rwnie. Na stronie www.fsf.org/
associate mona znale wicej szczegw. Zawsze dobrym pomysem jest wspieranie
spraw, w ktre si wierzy (i od ktrych si w pewnym sensie zaley).

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

35

Oczywicie, zdobycie pyty CD czy DVD, ktre zawieraj pakiet oprogramowania, bdzie
niemal bezcelowe, jeeli nie bdzie dostpny prosty sposb jego instalacji i konfiguracji
tak, aby mogo wspdziaa z innymi czciami systemu (czyli identyfikowa urzdzenia
peryferyjne, komunikowa si poprzez sie, tworzy konta uytkownikw itd.). Dlatego
kady, kto przygotowuje dystrybucje Linuksa, dostarcza te narzdzia do instalacji i konfiguracji systemu, do ktrych dostp mona uzyska podczas uruchamiania systemu z pyty
CD czy DVD. Narzdzia do instalacji i konfiguracji systemu nale zwykle do systemu
zarzdzania pakietami, dziki ktremu mona atwo dodawa zestawy powizanych aplikacji i identyfikowa zalenoci pomidzy rnymi komponentami oprogramowania, co
z kolei daje pewno, e aplikacje bd dziaa poprawnie.
Dystrybucje s kluczem do zrozumienia, jak Linux moe by zarazem wolny i sprzedawany. Kod rdowy jdra systemu oraz aplikacje o otwartym kodzie s rzeczywicie
wolno dostpne na tysicach stron internetowych. Kady, kto chce, moe je pobra, ale
poczenie ich w jedn cao, ktr w dodatku da si atwo zainstalowa, to ju zupenie
inna rzecz. Osoby sprzedajce Linuksa zwykle pobieraj opaty za nonik, czas i prac
powicon na zoenie w cao poszczeglnych elementw oraz czasami za wsparcie techniczne udzielane podczas instalacji czy konfiguracji systemu.
Projektowanie dystrybucji i czynienie ich szeroko dostpnymi byo kluczowe dla zaadoptowania Linuksa jako systemu operacyjnego, poniewa to wanie dystrybucje sprawiy,
e instalowanie i uytkowanie narzdzi GNU stao si dostpne dla zwykych uytkownikw.

Wprowadzenie do Ubuntu
Ubuntu to dystrybucja utworzona w roku 2004 i od pocztku ukierunkowana na potrzeby
kocowego uytkownika. Ta dystrybucja to efekt projektu sponsorowanego przez Canonical Ltd. (www.canonical.com), firm zaoon przez Marka Shuttlewortha, dziaajcego
z sukcesami poudniowoafrykaskiego przedsibiorc, programist Debiana z dugim
staem i rzecznika ruchu oprogramowania o otwartym kodzie. Ubuntu to dystrybucja bazujca na Debianie innej dystrybucji (wicej na ten temat nieco dalej) wykorzystujcej
rodowisko GNOME (ktre szczegowo omwiono w rozdziale 5., rodowisko GNOME). Siostrzane projekty to Kubuntu, czyli wersja Ubuntu wykorzystujca rodowisko
KDE zamiast GNOME; Xubuntu, czyli wersja, w ktrej uywane jest rodowisko Xfce,
oraz Edubuntu wersja Ubuntu ukierunkowana na aplikacje edukacyjne, ktrej zadaniem jest popularyzacja Linuksa w szkoach.
Wszystko musi mie jak nazw, ale co waciwie oznacza ubuntu? Jak mona si spodziewa, najlepiej wyjaniono to na stronie projektu:
Ubuntu to starodawne afrykaskie sowo oznaczajce humanitaryzm (czowieczestwo)
ukierunkowany na innych. Oznacza ono te jestem, kim jestem, dziki temu, kim wszyscy jestemy. Ta dystrybucja wnosi ducha Ubuntu do wiata oprogramowania.
By moe dla niektrych to nieco zbyt emocjonalne, ale trudno polemizowa z sukcesem
i zaangaowaniem. W roku 2005, czyli pierwszym, kiedy Ubuntu byo dostpne, dystrybucja otrzymaa nastpujce nagrody: Linux Journals Readers Choice, Tux Magazines

36

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

Readers Choice 2005 dla ulubionej dystrybucji, Ars Technica Best Distribution, UK
Linux &: Open Source lndustrys Best Distribution i Linux World Expo dla najlepszej
dystrybucji wywodzcej si z Debiana. Nie najgorzej, jak na zupenie nowy produkt.
Oprcz swojej technicznej doskonaoci i uytecznoci (oraz funduszu zaoycielskiego
Marka Shuttlewortha), swj sukces Ubuntu zawdzicza rwnie temu, e jego twrcy nie
s tradycyjnymi linuksowymi fanatykami, chc tworzy oraz promowa uyteczn i atw
w obsudze dystrybucj dla uytkownikw na caym wiecie.

Manifest Ubuntu
Manifest Ubuntu to oficjalne zaoenia programowe sformuowane w klasycznej formie
manifestu, tak ulubionej przez artystw i politykw. Manifest Ubuntu dostpny jest na
stronach internetowych projektu (http://ubuntu.pl/manifest.html#FilozofiaUbuntu). Oto
jego podstawowe idee.

Kady uytkownik komputera powinien w sposb cakowicie wolny uruchamia,

rozpowszechnia, analizowa, zmienia i ulepsza oprogramowanie, ktrym si
posuguje bez koniecznoci ponoszenia jakichkolwiek opat licencyjnych.

Kady uytkownik komputera powinien mie moliwo uywania oprogramowania

we waciwej mu wersji jzykowej.

Kady uytkownik komputera powinien uywa dowolnego oprogramowania bez

wzgldu na swoj ewentualn niepenosprawno oraz bez wzgldu na charakter tej
niepenosprawnoci.

Pierwszy punkt jest wyranym nawizaniem do oglnych zasad propagowanych przez twrcw wolnego oprogramowania, ale to drugi i trzeci przyczyniy si do sukcesu Ubuntu.
Internacjonalizacja to termin okrelajcy pisanie programw, ktre wywietlaj wszystkie
komunikaty, okna dialogowe, wiadomoci systemowe itd. w jzyku uytkownika wraz ze
wszystkimi znakami charakterystycznymi dla danego alfabetu. Poniewa sowo to jest
do dugie, dlatego czsto uywa si skrtu i18n (po literze i nastpuje 18 kolejnych, a cay
wyraz w wersji angielskiej internationalization koczy si liter n). Dwa kolejne
aspekty internacjonalizacji to tumaczenie, dziki ktremu system operacyjny i okna dialogowe s dostpne w danym jzyku, oraz lokalizacja, dziki ktrej wiadomoci i tekst
mog by wywietlane z uyciem znakw charakterystycznych dla danego jzyka. Dla
lokalizacji stosuje si odpowiednio skrt l10n.
Twrcy Linuksa oraz uywanych w nim programw zajmuj si i18n od lat, prym wiod
organizacje Li18nux (www.lil8nux.net/) i Free Standards Group Open Internationalization
lnitiative (www.openi l8n.org/). Organizacje te staraj si, aby do programw o otwartym
kodzie wczano i18n ju na etapie projektowania, zarzdzania oraz poprawiania kodu.
Wiele ostatnich zmian w rodowiskach graficznych, takich jak GNOME i KDE, miao
na celu upewnienie si, czy aplikacje s w stanie obsugiwa rne jzyki i czcionki.
Klucze do sukcesu internacjonalizacji s dwa nie tylko programy i rodowiska graficzne musz obsugiwa wiele jzykw i czcionek, ale rwnie musi by dostpne tumaczenie komunikatw systemowych, okien dialogowych itp. Poniewa Ubuntu od pocztku

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

37

skupione byo na tworzeniu dystrybucji uytecznej dla midzynarodowej spoecznoci,

spowodowao to, e projekt sta si swego rodzaju centrum skupiajcym prace translatorskie i lokalizacyjne dla Linuksa (http://www.ubuntu.com/community/participate#l10n)
i GNOME (ktry jest podstawowym system graficznym ale o tym pniej) za porednictwem sieciowego systemu ROSETA (https://launchpad.net/rosetta), wspierajcego prac
tumaczy, listy dyskusyjne i inne rda.
Dodatkowe informacje na temat internacjonalizacji Linuksa mona znale w sieci, np. na
stronach organizacji i18nGurus (http://www.i18ngurus.com/docs/984813514.html)
oraz w podrczniku dostpnym pod adresem: http://home.no.net/david/i18n.php.

Chocia wiele zmian w ostatnich wydaniach rodowisk graficznych, takich jak GNOME
czy KDE, byo zwizanych z internacjonalizacj, ogromny postp dokona si rwnie
w zakresie uatwie w uytkowaniu dla osb niepenosprawnych. Wyposaanie programw w skrty klawiaturowe i obsug gestw myszy dla wszystkich polece menu i obsugi
okien dialogowych to coraz waniejsza cz projektowania aplikacji i rodowisk graficznych. Poprawianie uytecznoci przez Ubuntu to dobrodziejstwo, z ktrego korzystaj
wszyscy uytkownicy, niezalenie od tego, czy s niepenosprawni, czy te nie.
Dodatkowe informacje na temat projektw skupiajcych si na uwiadamianiu idei
uytecznoci mona znale w sieci pod nastpujcymi adresami: Linux Accessibility
HOWTO (www.tldp.org/HOWTO/Accessibility-HOWTO/) i Linux Developers Accessibility
HOWTO (http://www.ibiblio.org/pub/Linux/docs/HOWTO/other-formats/html_single/
Accessibility-HOWTO.html) (http://larswiki.atrc.utoronto.ca/wiki).

Kalendarz wyda Ubuntu

Nadanie odpowiedniego tempa projektowaniu oprogramowania o otwartym kodzie jest
istotne dla wszystkich, ktrym zaley na tym, aby dystrybucje Linuksa mogy korzysta
z najnowszych wersji jdra i pakietw programw. Jdro i powizane sterowniki urzdze
dostarczaj poprawek dotyczcych bezpieczestwa, uatwiaj uywanie najnowszych podzespow i czsto ulepszaj wydajno istniejcych urzdze i protokow. Najnowsze
wersje pakietw dostarczaj zwykle poprawek bezpieczestwa i ulepsze wydajnoci.
Poniewa spoeczno zajmujca si oprogramowaniem o otwartym kodzie gwarantuje,
e jednoczenie pracuje si nad tysicami poprawek, dlatego te dostarczanie, integrowanie i testowanie najnowszych wersji jdra systemu oraz oprogramowania to zoone zadanie, jednak jest ono niezmiernie istotne dla rozpowszechniania dystrybucji Linuksa i odniesienia przez nie sukcesu.
Ludzie z Ubuntu dostarczaj nowe wydanie Ubuntu co sze miesicy. Te regularne wydania wyposaone s w aktualne i przetestowane jdro systemu, zintegrowany zestaw oprogramowania obejmujcy system graficzny X Window publikowany przez x.org, ostatnie
stabilne wydanie GNOME oraz kluczowe programy dla Linuksa i GNOME wraz ze specyficznymi dla Ubuntu aplikacjami i usprawnieniami.
Stay kalendarz wyda jest czym niezwykym w przestrzeni linuksowej, jego konsekwencj jest te unikalna numeracja kolejnych wersji Ubuntu. Tradycyjny sposb numerowania wyda opiera si na wydaniach gwnych (zawierajcych wiksze zmiany) i pobocznych (czsto ograniczajcych si do wprowadzania drobnych poprawek). I tak np. wydanie
nr 4.2 oznacza poboczne wydanie gwnego oznaczonego cyfr 4; wydanie 4.2 byo z kolei

38

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

poprzedzone wydaniem 4.1. W Ubuntu pierwsza cz numeru wydania oznacza rok

edycji, a druga miesic, i tak wydanie 6.06 zostao opublikowane w czerwcu roku 2006.
W typowy dla Linuksa, beztroski sposb kademu wydaniu nadano przezwisko. W trakcie
pisania niniejszej ksiki kolejne wydania Ubuntu nosiy nastpujce nazwy:

4.10: Warty Warthog, czyli Piegowaty Guziec, (padziernik 2004),

5.04: Hoary Hedgehog, czyli Sdziwy Je, (kwiecie 2005),

5.10: Breezy Badger, czyli Serdeczny Borsuk, (padziernik 2005),

6.06: LTS (Long Term Support): Dapper Drake, czyli Elegancki Kaczor,
wersja z dugoterminowym wsparciem, (lipiec 2006),

6.10: Edgy Eft, czyli Zakrcona Traszka (padziernik 2006),

w przygotowaniu jest 7.04 Feisty Fawn, czyli Dzielny Jelonek, (kwiecie 2007).

To do odwieajce spojrzenie na kwesti numerowania kolejnych wyda, szczeglnie

w wiecie oprogramowania o otwartym kodzie, ktre znajduje si w nieustannym rozwoju.
Dziki temu nie tylko mona atwo zaplanowa aktualizacj systemu do nowszej wersji,
ale rwnie atwo zidentyfikowa rocznik zainstalowanego systemu bez koniecznoci
szukania dodatkowych informacji np. w internecie.

Uaktualnienia i wsparcie systemu w Ubuntu

Czstotliwo, z jak publikowane s kolejne wydania, jest istotna dla kadego uytkownika, dziki temu bowiem zyskuje on dostp do najnowszych wersji i do najlepszego
oprogramowania. Jednake firmy zainteresowane s przede wszystkim wydajnoci, obnianiem kosztw oraz elastycznoci Linuksa, ale chyba jeszcze waniejszy jest czas, przez
jaki dane wydanie bdzie uaktualniane i utrzymywane. W wielu firmach dziaaj setki
czy nawet tysice komputerw. W przedsibiorstwach z rozwinit infrastruktur wiele
czasu powica si na testowanie poprawek i aktualizacji, zanim zostan one zainstalowane
w poszczeglnych systemach komputerowych. Kiedy ju proces testowania uaktualnie
zostanie zakoczony, wwczas nastpuje etap ich wdraania, ktry w warunkach dziaw
zarzdzania informacjami i informatycznych bezporednio przekada si na pienidze.
Domylnie poprawki bezpieczestwa s publikowane przez kolejnych 18 miesicy od
daty wydania kolejnej wersji. Po tym okresie istniejce poprawki s nadal dostpne, ale
nie ma gwarancji, e pojawi si kolejne aktualizacje. Aby wyj naprzeciw komercyjnym uytkownikom Ubuntu oczekujcym dugoterminowego wsparcia, Mark Shuttleworth oraz Canonical Ltd. powoali i ufundowali w poowie 2005 roku fundacj Ubuntu.
Fundacja zatrudnia niektrych kluczowych czonkw spoecznoci Ubuntu, aby zagwarantowa cigo procesu rozwoju i wydawania dystrybucji. Jednym z aspektw pracy
fundacji jest zapewnienie wsparcia i aktualizacji. Wydanie 6.06 byo pierwszym, ktre
ma zapewnione wsparcie przez 3 lata dla systemw biurkowych i 5 lat dla serwerw, co
jest dwukrotnym przedueniem standardowego 18-miesicznego wsparcia dla pozostaych edycji Ubuntu. Aby podkreli ten fakt, do nazwy dodano skrt LTS oznaczajcy
wanie dugoterminowe wsparcie (ang. Long Term Suppport).

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

39

Regularne wydania Ubuntu pozwalaj dotrzymywa kroku rozwojowi sprztu oraz oprogramowania o otwartych rdach, a take upewniaj uytkownikw, e zawsze maj
stabilne, bezpieczne i aktualne wersje oprogramowania, z ktrego korzystaj. Dostarczaj
te uaktualnie i zapewniaj wsparcie, a s to elementy niezbdne do odniesienia przez
Ubuntu sukcesu w komercyjnych zastosowaniach.

Ubuntu a Debian
Debian to jedna z najduej istniejcych i wci dostpnych dystrybucji Linuksa. Jest to
te dystrybucja, z ktrej wywodzi si Ubuntu. Nazwa Debian pochodzi od imion zaoycieli projektu, Debry i Iana Murdockw.
Projekt Debian (www.debian.org) zosta powoany w roku 1993 i od tego czasu oferuje
jako GNU/Linux. Debian jest dobrze znany ze stabilnych wyda opartych na ogromnych
zbiorach gruntownie przetestowanego i zupenie zintegrowanego oprogramowania. Niestety,
konieczno dogbnego testowania i integrowania oprogramowania prowadzi do bolenie
maej liczby wyda. Pomidzy oficjalnymi wydaniami Debiana dosownie upywaj lata.
Jednak uczciwo wymaga, by doda, e zawsze s dostpne trzy wersje aktualnego wydania: stabilna (waciwe wydanie), testowa (kandydat do nastpnego wydania) i niestabilna
(wersja dla programistw). Jednak wielu uytkownikw zarwno domowych, jak i firmowych nie lubi dyskomfortu wynikajcego z uywania czego testowego czy niestabilnego.
Szybszy proces publikowania nowych wersji, skupienie si na podstawowych technologiach, takich jak np. interfejs uytkownika GNOME, i opracowanie lepszego mechanizmu
dostarczania uaktualnie oraz powiadamiania o nich to kluczowe przyczyny powstania
projektu Ubuntu.
Oto kilka podstawowych przykadw wspzalenoci Ubuntu i Debiana.

W Ubuntu wykorzystuje si format pakietowania uywany w Debianie, podobnie

jak doskona i imponujc technologi do identyfikowania i rozwizywania
zalenoci oraz relacji pomidzy rnymi pakietami oprogramowania o otwartych
rdach, ktra pochodzi rwnie z Debiana.

Programici Ubuntu wprowadzaj zmiany i usprawnienia do pakietw

oprogramowania o otwartym kodzie, ktre przekazuj spoecznoci, ale dostarczaj
je take wprost do programistw Debiana odpowiedzialnych za pakiety, podobnie
jak wszelkie informacje umieszczaj w systemie ledzenie bdw Debiana. Poprawki
oraz powizane usprawnienia przygotowywane przez programistw Ubuntu
s dostarczane w takim stanie, w jakim zostay przygotowane podczas procesu
tworzenia i testowania wydania bez specjalnego rozgosu. Ta metoda jest lepsza
dla wszystkich.

Debian i Ubuntu nieco si rni w doborze oprogramowania, ale korzystaj

z tej samej metody organizowania pakietw w osobne zestawy, co omwiono
w rozdziale 20., Dodawanie, usuwanie i aktualizacja oprogramowania.

Dystrybucje Debian i Ubuntu s blisko powizane, wzajemnie si uzupeniaj, cho ich

twrcom przywiecaj rne cele. Ubuntu nie mogoby istnie bez pionierskich wysikw
i wkadu programistw Debiana, ale dostarcza bardziej przewidywaln dystrybucj z lepszymi kanaami wsparcia dla wielu uytkownikw indywidualnych, a take dla firm z rozbudowanymi dziaami informatycznymi.

40

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

Dlaczego warto wybra Ubuntu?

Jak wspomniaem wczeniej, jeli spojrze na pki z czasopismami komputerowymi
w lokalnej ksigarni, mona na nich znale dziesitki magazynw z dystrybucjami Linuksa. W kocu wszystkie s darmowe, prawda? Wikszo uytkownikw Linuksa (poza
specjalistami) to osoby, ktre usyszay, e powinny uywa okrelonej dystrybucji,
a zatem kupiy czasopismo z nonikiem, na ktrym znajdowaa si jaka dystrybucja
bd te ksik powicon konkretnej dystrybucji.
Ubuntu oznacza humanitaryzm ukierunkowany na innych, ale nagwek na stronie internetowej projektu gosi Linux dla ludzi (ang. Linux for people) i to wanie oddaje istot
rzeczy: to dystrybucja dla tych, ktrzy chc wykona swoj prac bez niepotrzebnego
zamieszania. I nic nie szkodzi, e jest to rwnie technicznie skomplikowany Linux
z aktualnym oprogramowaniem. Czy mona z jego pomoc wykona swoj prac?
Odpowied jest bezdyskusyjna: Tak!. Jeeli jednak czytelnik jest nieprzekonany lub
planuje wzi udzia w przyjciu, na ktrym omawiany bdzie Linux, i potrzebuje wicej
danych empirycznych, oto kilka atrybutw Ubuntu, ktre czyni z niego dystrybucj atrakcyjn dla niemal kadego.

Regularne i aktualne wydania. Jdro systemu oraz tysice pakietw

oprogramowania, ktre skadaj si na rodowisko uytkownika i administratora,
s stale aktualizowane. Jak wspomniaem wczeniej, dostarczanie najnowszego
i najlepszego jdra oraz aplikacji w regularnych wydaniach to jedna
z fundamentalnych zasad Ubuntu.

Ukierunkowanie na jako. Jako dystrybucji linuksowych zaley od dwch

rzeczy: po pierwsze, jak dobra jest ona sama w sobie, a po drugie, jak szybko
dostawca jest w stanie usuwa pojawiajce si problemy. W obu przypadkach
Ubuntu zdecydowanie si wyrnia. Kade wydanie przechodzi szczegowe
wewntrzne testy wykonywane przez czonkw zespou Ubuntu oraz publiczne
testy prowadzone przez spoeczno, kiedy ju osignie status kandydata do wydania
(ang. relase candidate). Po opublikowaniu wydania uaktualnienia wypuszczane
co najmniej przez 18 miesicy (oczywicie wtedy, gdy s potrzebne).

Wsparcie spoecznoci i komercyjne. Spora cz wsparcia dystrybucji pochodzi

od spoecznoci, trudno przebi pasj i zaangaowanie czonkw spoecznoci
Ubuntu. Tak jak adna firma nie moe sobie pozwoli na korzystanie z systemu
operacyjnego bez rozsdnych gwarancji usunicia jego usterek, tak te adna
firma nie moe by uzaleniona od systemu operacyjnego, ktry pozbawiony jest
gwarantowanej obsugi technicznej. W dalszej czci rozdziau omwiono pene
moliwoci wsparcia zarwno komercyjnego, jak i za porednictwem spoecznoci.

atwe uzyskiwanie programw i uaktualnie. W poprzednich punktach pooyem

nacisk na moliwo instalacji aktualnego systemu operacyjnego. Ubuntu
wyposaone jest w znakomite narzdzie powiadamiajce uytkownika o dostpnoci
uaktualnie i uatwiajce ich instalacj. Graficzny meneder aktualizacji oraz
meneder pakietw Synaptic (omwione szerzej w rozdziale 20., Dodawanie,
usuwanie i aktualizacja oprogramowania) s najlepszymi narzdziami tego typu,
jakich kiedykolwiek uywa autor niniejszej ksiki.

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

41

Ukierunkowanie na uyteczno. Ubuntu definiowane jest jako Linux dla ludzi

i wyposaono je w grafik, dekoracje okien, tematy kolorystyczne, ktre maj
uatrakcyjni i uczyni uytecznym rodowisko dla zwykych ludzi, ktrzy musz
po prostu wykona swoj prac. Podobnie jak w kadej innej dystrybucji, mona
swobodnie dostosowywa system do wasnych potrzeb, korzysta z jednego
z wielu dostpnych menederw okien, ktre atwo pozyskiwa i instalowa
za pomoc Synaptica. Domylnie w Ubuntu wykorzystuje si rodowisko GNOME,
ktre jest znane z dobrego wsparcia oraz ukierunkowania na jak najwiksz
przystpno, co objawia si m.in. w moliwoci wykorzystywania klawiatury
do obsugi menu.

Ukierunkowanie na internacjonalizacj. Dla niektrych jest niespodziank,

e na tej planecie yj ludzie, ktrzy nie mwi po angielsku, podobnie jak to,
e w innych jzykach nie korzysta si z alfabetu angielskiego i takiego zestawu
czcionek. Niestety, to nie art. Ubuntu jest nadzwyczajnie ukierunkowane
na wspieranie tumaczenia i dostarczanie swojej dystrybucji tak, aby ludzie mogli
korzysta z niej w swoim wasnym jzyku i z wasnym zestawem czcionek.

Aktywna i zaangaowana spoeczno. Trudno znale bardziej aktywn,

dynamiczn i zaangaowan spoeczno od tej, ktra otacza Ubuntu (szerzej
omwiono to w nastpnym rozdziale). Bezporednio przekada si to na wiksz
ilo miejsc, w ktrych mona zadawa pytania, wiksz szans uzyskania
odpowiedzi i przyjaniejsze dowiadczenia w trakcie poszukiwa.

Jak wynika z powyszej listy, Ubuntu skupia si na rozwizywaniu kwestii, ktre s problemami w innych dystrybucjach lub ktre utrudniaj nowym uytkownikom zaadaptowanie Linuksa jako wasnego systemu operacyjnego. W wikszoci dystrybucji Linuksa
problemy s podobne, ale Ubuntu jest wyjtkiem, gdy wemiemy pod uwag sposb ich
rozwizywania.

Wymagania instalacyjne
Od czasu, kiedy w dystrybucjach Linuksa zaczto uywa jder z serii 2.6, a sam Linux
zacz by coraz bardziej popularny, szansa, e w komputerze uytkownika znajduje si
sprzt, ktry nie bdzie obsugiwany, jest coraz mniejsza. Poniej opisaem rodzaje architektur obsugiwanych przez Ubuntu oraz oglne wymagania sprztowe tego systemu.
Jednym z najlepszych aspektw Linuksa jest fakt, e wspiera on szerok gam architektur.
Wikszo dystrybucji wczajc Ubuntu mona uruchomi na starszym sprzcie,
ktry w przeciwnym razie suyby zapewne tylko jako dodatkowa pka. Jednake
oprogramowanie dziaa wolniej na wolniejszym sprzcie (czytelnicy mog cytowa t
opini). Korzystajc z takiego komputera, uytkownik zapewne bdzie chcia uywa
trybu tekstowego lub rodowiska graficznego o mniejszych wymaganiach sprztowych
ni domylne GNOME (czy KDE w Kubuntu). Wicej informacji na ten temat mona znale
w rozdziale 5., w podrozdziale Co to jest pulpit? rodowiska graficzne dla Linuksa.

42

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

Obsugiwane architektury
Ubuntu mona uruchomi na kadej z wymienionych poniej architektur systemowych:

i386 lub kompatybilne procesory firm Intel, AMD, Cyrix itd.,

G3 lub nowsze systemy PowerPC (PPC) firmy Apple Macintosh,

64-bitowe procesory AMD lub EM64T (co obejmuje nastpujce typy: Athlon64,
Opteron i EM64T Xeon),

systemy Sun UltraSPARC.

W czasie pisania niniejszej ksiki wydanie Ubuntu 6.06 dla architektury UltraSPARC wci
miao status nieoficjalnego, cho obie firmy (Ubuntu i Sun) ogosiy, e ta dystrybucja
bdzie obsugiwa procesory UltraSPARC, szczeglnie model T1 (o nazwie kodowej
Niagara) uywany w systemach Sun Fire T1000 i serwerach T2000.

Wymagania sprztowe
Jak w kadym programie komputerowym, lepsze wyniki osigniemy, instalujc Ubuntu na
najmocniejszym dostpnym komputerze, chocia z technicznego punktu widzenia system
bdzie poprawnie cho wolno dziaa rwnie na komputerach typu i386 25 MHz.
W tym przypadku jednak doskonale sprawdza si amerykaski slogan Wicej to lepiej.
Porzucajc na chwil misj nawracania wiata na Linux, mona powiedzie, e nie warto
zawraca sobie gowy instalowaniem Ubuntu na systemach z procesorem wolniejszym
ni 166 MHz i iloci pamici mniejsz ni 96 MB. Autor uywa wanie komputera
o takich parametrach do prowadzenia testw (to stary ThinkPad 380XD firmy IBM) i trzeba
przyzna, e GNOME w takiej konfiguracji dziaa nieznonie wolno. Jeeli uytkownik
chce koniecznie uruchomi Ubuntu na podobnym sprzcie, warto sprawdzi wczeniej
podan informacj o korzystaniu z alternatywnych rodowisk graficznych przeznaczonych
dla mniej wydajnego sprztu.
Minimalne wymagania sprztowe dla zainstalowania i w miar przyzwoitego korzystania
z Ubuntu s nastpujce:

procesor o czstotliwoci 700 MHz lub lepszy,

256 MB pamici,

napd CD-ROM,

karta sieciowa,

karta graficzna typu VGA,

3 GB dostpnej przestrzeni dyskowej.

Jeeli komputer czytelnika spenia te wymogi, wszystko zmierza w dobr stron. Mona,
oczywicie, zainstalowa Ubuntu na wolniejszym komputerze wyposaonym w mniejsz
ilo pamici, ale bdzie to jak zakadanie sportowego ogumienia na malucha najlepsze doznania i tak pozostan niedostpne.

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

43

Czas instalacji
Czas potrzebny na instalacj Ubuntu zaley od wydajnoci komputera, sposobu konfiguracji systemu oraz typu instalowanej dystrybucji. Instalacja systemu na komputerze przenonym, na ktrym ju dziaa Microsoft Windows czy Mac OS X, w taki sposb, aby dostpna bya opcja podwjnego rozruchu, moe zaj ponad godzin. Instalacja na nowym
komputerze bez systemu powinna zamkn si w okoo p godziny. Podsumowujc, na
instalacj naley zaplanowa ok. 2 godziny, jeeli okae si, e potrzeba byo mniej czasu,
czytelnik z pewnoci nie bdzie narzeka.

Pyty instalacyjne Ubuntu

Pyta CD doczona do niniejszej ksiki, Ubuntu Desktop CD, umoliwia przetestowanie
Ubuntu na komputerze z zainstalowanym ju innym systemem bez koniecznoci zmieniania czegokolwiek na dysku komputera. Na pycie znajduje si te prosty w obsudze
program instalacyjny, dziki ktremu mona umieci system na dysku komputera na
stae. Aktualnie dostpne s trzy rne pyty CD dla rnych architektur. Oto krtki opis
ich cech.

Desktop CD (do instalacji na komputerach biurkowych). Wersja jest doczona

do niniejszej ksiki; jest to rozruchowa wersja Ubuntu, ktrej uruchomienie nie
powoduje adnych zmian na dysku komputera. Wersja ta, znana rwnie jako
live CD, zawiera te prosty w obsudze program instalacyjny umoliwiajcy
umieszczenie Ubuntu na stae na dysku komputera. I wreszcie, na pycie mona
znale kilka popularnych programw o otwartym kodzie w wersji dla Windows,
takich jak np. OpenOffice. Wicej informacji o korzystaniu z tej pyty czytelnik
znajdzie w rozdziale 2., Instalowanie Ubuntu.
Przy korzystaniu z systemu live CD kada wykonana praca, kady utworzony plik itd.
zostan utracone podczas ponownego uruchomienia komputera, chyba e wczeniej
zapiszemy je na innym komputerze dostpnym w sieci lub na przenonym noniku
pamici, takim jak dysk USB, przenony dysk twardy itp. W rozdziale 2. znajduje si
punkt (Tryb Persistence) opisujcy, w jaki sposb mona wykorzysta pami flash
lub przenony dysk twardy do automatycznego zapisywania i przywracania zmian
wprowadzonych podczas pracy z pyt live CD. W rozdziale 2. mona te znale
informacje, jak rcznie zapisywa prace wykonane w systemie uruchamianym z pyty CD
(Uzyskiwanie dostpu do dysku twardego z systemu Desktop CD i Kopiowanie
plikw do innego komputera dostpnego w sieci.

Server CD. Umoliwia instalacj Ubuntu w wersji przeznaczonej dla komputerw

uywanych jako serwery. Mona zainstalowa podstawowy serwer, a nastpnie
doda oprogramowanie serwerowe zgodnie z potrzebami, ale mona te zainstalowa
serwer LAMP (Linux, Apache, MySQL, Perl) z pakietami potrzebnymi do dziaania
takiego serwera internetowego. adna z tych wersji nie zawiera instalatora w trybie
graficznym, chocia uytkownik moe go doda samodzielnie. Wicej informacji
na temat pyty CD i instalowania z niej systemu mona znale w rozdziale 3.,
w podrozdziale zatytuowanym Menu instalacyjne pyty Server Install CD.

Alternate CD. Umoliwia instalacj Ubuntu na systemach o specjalnych

charakterystykach sprztowych lub specyficznych konfiguracjach. Obejmuje

44

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

komputery wstpnie przygotowane do redystrybucji w ramach programu OEM

(ang. Original Equipment Manufacturers), uaktualnienie istniejcych systemw
bez dostpu do sieci i skonfigurowanie automatycznej instalacji Ubuntu na wielu
systemach. Zaawansowani uytkownicy mog zainstalowa system, wykorzystujc
LVM (ang. Logical Volume Management), RAID (ang. Redundant Arrays of
Inexpensive Disks), mog te zdecydowa, czy GRUB ma zosta zainstalowany
gdzie indziej, a nie gwnym sektorze rozruchowym dysku (MBR, czyli ang. Master
Boot Record), czy zainstalowa system na komputerach wyposaonych w mniej
ni 192 MB pamici RAM. Wicej informacji na temat tej wersji pyty CD
i instalowania z niej systemu znajduje si w rozdziale 3., w podrozdziale Menu
instalacyjne pyty Server Install CD.
Pyta desktop CD doczona do niniejszej ksiki jest wersj najczciej wykorzystywan
przez osoby instalujce Ubuntu. Jednak w zalenoci od systemu, jaki uytkownik bdzie
chcia utworzy, do jego dyspozycji pozostawiono kopie innych wersji instalacyjnych.
Strona internetowa Ubuntu oferuje bezpatnie obrazy ISO wszystkich dostpnych wersji
Ubuntu na wszystkie platformy (http://us.releases.ubuntu.com/releases). Pliki ISO to
obrazy dyskw CD zapisane zgodnie ze standardem International Standards Organization CD, ktre mona pobra z internetu, a nastpnie samodzielnie nagra na noniki.
Wystarczy odnale cze do ostatniego wydania, wybra odpowiedni plik, pobra go na
dysk komputera, a nastpnie nagra na pyt CD. Mona te poprosi ludzi z Ubuntu
o przesanie pyty instalacyjnej z dystrybucj temu suy program ShipIt. Aby to zrobi,
naley przej na stron https://shipit.ubuntu.com, nastpnie utworzy nowe konto, podajc
swj adres poczty elektronicznej oraz haso, i poprosi o przesanie pyty z odpowiednim
wydaniem Ubuntu. Mona jednoczenie zamwi kilka pyt przeznaczonych dla rnych
systemw. Program ShipIt to doskonae rozwizanie, jeeli czytelnik chciaby zdoby
pyty z systemem dla swoich przyjaci, ale jeeli czytelnikowi zaley na jak najszybszej dostawie, warto pamita, e przesyka moe wdrowa nawet kilka tygodni.

Wsparcie techniczne dla Ubuntu

Ze swojej natury oprogramowanie komputerowe wymaga, aby uytkownik od czasu
do czasu zada pytanie na temat, jak go uywa, czy poprosi kogo o pomoc w rozwizaniu jakiego problemu. Szczeglnie sprawdza si to dla oprogramowania linuksowego, gdzie oprcz instalowania setek programw naley zainstalowa rwnie system
operacyjny, od ktrego te programy zale. Gwn przewag systemw operacyjnych
sprzedawanych w pudekach, takich jak Microsoft Windows czy Apple Mac OS X, jest
fakt, e w przypadku kopotw z zainstalowaniem, skonfigurowaniem czy uywaniem
mona prawdopodobnie skontaktowa si ze sprzedawc. W rzeczywistoci kontakty te pozostawiaj wiele do yczenia (prosz sprbowa skontaktowa si z pomoc
techniczn Microsoftu i poinformowa autora o wynikach). Ksiki, takie jak ta, dostarczaj informacji na temat instalowania, konfigurowania i w ogle porad typu jak zrobi, ale zawsze pojawi si jakie pytanie, ktrego nie mona byo przewidzie. Dlatego tak wane jest, aby wiedzie, jak uzyskiwa odpowiedzi na swoje pytania oraz
gdzie szuka pomocy, kiedy bdzie potrzebna.

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

45

Ubuntu oferuje imponujcy wachlarz moliwoci uzyskania wsparcia, poczynajc od pomocy

oferowanej przez spoeczno a po patne wsparcie sponsora Ubuntu, firm Canonical,
Ltd., a take szereg innych firm na caym wiecie. W dalszej czci rozdziau omwiono
wiele miejsc, w ktrych mona zadawa pytania, uzyskiwa odpowiedzi, zamawia patne
wsparcie, a nawet wynaj eksperta, ktry pomoe rozwiza potencjalne problemy.

Spoeczno Ubuntu wsparcie i informacje

Poniewa oprogramowanie w Linuksie zaley od modelu programowania opartego na
spoecznoci, bezpatna pomoc czsto oferowana jest na tych samych zasadach. To jedna
z tych dziedzin, w ktrych Ubuntu naprawd si wyrnia: listy dyskusyjne, blogi i fora
s doskonaymi rdami zdobywania aktualnych informacji. Umoliwiaj one zadawanie
dowiadczonym uytkownikom okrelonych pyta i uzyskiwanie odpowiedzi od tych,
ktrzy rozwizali dany problem. Te strony s rwnie poywk dla twrcw dystrybucji,
poniewa dziki nim dowiaduj si, z jakimi problemami najczciej mierz si uytkownicy i ktre z nich naley rozwiza w nastpnym wydaniu.

Blogi
Blogi (nazwa pochodzi od zbitki Web log) to popularne okrelenie, ostatnio pasujce do
wszystkich, ktrzy posiadaj klawiatur i dostp do stron internetowych. Blog Ubuntu,
znany jako Planet Ubuntu (http://planet.ubuntulinux.org/) jest troch inny od tradycyjnych
blogw, poniewa nie ma w nim wypowiedzi tylko jednej osoby. Jest to miejsce, w ktrym
programici oraz czonkowie spoecznoci mog dzieli si rnorodnymi pomysami,
spostrzeeniami, porakami i sukcesami.
Fani Ubuntu, ktrzy chc by na bieco z informacjami tam zamieszczanymi, a niekoniecznie za kadym razem odwiedza stron internetow, mog skorzysta z udogodnie
technicznych i dokona subskrypcji wiadomoci, poniewa s one dostpne w nastpujcych formatach (dziki technologii RDF, czyli Resource Description Framework):

FOAF (ang. Friend of a Friend), dostpne pod adresem http://planet.ubuntulinux.org/

foafroll.xml,

OPML: (ang. Outline Processor Markup Language), dostpne pod adresem

http://planet.ubuntulinux.org/opml.xml,

RSS (ang. Really Simple Syndication lub Rich Site Summary zalenie od tego,
kogo zapyta); Planet Ubuntu dostpne jest w formacie RSS 1.0 (http://planet.
ubuntulinux.org/rss10.xml) i RSS 2.0 (http://planet.ubuntulinux.org/rss20.xml);
naley zwrci uwag na wybr odpowiedniej wersji czytnika dla danego formatu,

Planet-pl, czyli stron utrzymywan przez polskich czonkw spoecznoci

(i co wane w jzyku polskim) mona znale pod adresem http://planet.ubuntu-pl.
org/rss20.xml.

Fora internetowe
Fora internetowe to najnowsza generacja czego, co kiedy byo znane pod nazw BBS-w;
jest to atrakcyjna alternatywa dla list dyskusyjnych wymaga jedynie czasu na odwiedzanie stron internetowych, na ktrych znajduj si fora. Forum Ubuntu mieci si na www.

46

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

ubuntuforums.org/. Na stronie tej znale mona ogromny wybr dobrze zorganizowanych

forw tematycznych, dziki czemu duo atwiej wyszukiwa potrzebne informacje, umieszcza wasne pytania, rozmawia lub czyta wypowiedzi innych korzystajcych z forw.
I wcale nie musisz by zaawansowanym czonkiem spoecznoci. Aby przeglda forum,
nie trzeba by zarejestrowanym uytkownikiem, jest to jednak konieczne, kiedy chce si
umieszcza wasne wpisy. Proces rejestracji jest atwy, wystarczy przej na stron www.
ubuntuforums.org/register.php i przeczyta oraz zaakceptowa zasady tego forum. Nastpnie naley poda nazw uytkownika, pod ktr chce si by widocznym na forum, wpisa haso oraz poda adres poczty elektronicznej i kilka podstawowych informacji o sobie.
Na stronie indeksu forum (www.ubuntuforums.org/index.php) mona znale kategorie,
wedug ktrych zorganizowano witryn, oto one.

Beginner Community (czyli spoeczno pocztkujcych). Sekcja forum

powicona dla absolutnie pocztkujcych uytkownikw, gdzie mona znale
odpowiedzi na oglne pytania dotyczce komputerw, Linuksa, Uniksa i Ubuntu.
Jeeli czytelnik obawia si zadawa pytania, poniewa sdzi, e s zbyt podstawowe,
to jest forum przeznaczone dla niego!

Ubuntu Release Assistance. Skadaj si na nie trzy kolejne fora:

News and Announcements: wane doniesienia zwizane z Ubuntu, kolejnymi

wydaniami, informacjami o kwestiach bezpieczestwa i o samym forum Ubuntu,

Main Suppport Categories: rozbudowana cz podzielona na wiele

dodatkowych kategorii (m.in.: dla uytkownikw komputerw Apple
z procesorami Intela, o rodowisku graficznym, multimedia i wideo, instalowanie
i aktualizacje itd.); mona szuka tu odpowiedzi na pytania dotyczce wszystkich
wyda i wersji Ubuntu (rwnie Kubuntu, Xubuntu i Edubuntu),

Other Support Categories: tutaj zamieszczono dyskusje, ktre nie zmieciy

si w dziaach poprzedniej sekcji, czyli m.in. takie jak projektowanie nowych
wersji, edukacja i nauka, repozytoria, przewodniki i porady, serwery i kwestie
bezpieczestwa itd.

Third-Party Ubuntu Projects. Tutaj toczone s dyskusje na temat projektw

zwizanych ze spoecznoci Ubuntu, ale niesponsorowanych i niewspieranych
przez Canonical, Ubuntu czy Ubuntu Forum. Naley tu umieszcza wpisy zwizane
tylko z tymi projektami, a s to m. in.: Easy Ubuntu, Ubuntu Woman, Ubuntu
Christian Edition czy testowanie pyt CD i DVD.

Community Discussions. Cz forum powicona oglnym dyskusjom

i doniesieniom, podzielona jest na dwie sekcje:

Forum Community: tutaj mona znale informacje o biecej dziaalnoci

spoecznoci Ubuntu i tego, co dzieje si w poszczeglnych dziaach, mona
sprawdzi nowiny z kawiarni (Ubuntu Cafe) oraz z lodwki (wicej szczegw
nieco dalej),

Ubuntu LoCo Teams: na oglny sukces Ubuntu skada si praca dziesitek

rnorodnych zespow porozrzucanych po caym wiecie, tutaj mona znale
ich list oraz adresy.

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

47

Chocia inne dystrybucje maj podobne fora internetowe (np. Fedora Core na stronie
www.fedoraforum.org), jednak to jest o tyle wyjtkowe, e odzwierciedla zupenie wyjtkowe podejcie do uytkownikw zarwno aktualnych wyda, jak i tych wczeniejszych,
ktre nadal posiadaj oficjalne wsparcie.
Dodatkiem do omwionego forum prowadzonego w jzyku angielskim s fora prowadzone w innych jzykach, co nadaje Ubuntu prawdziwie midzynarodowy charakter. Nie
jest to po prostu przetumaczone forum anglojzyczne, w wielu przypadkach fora te rni
si ukadem i organizacj. Odnoniki do tych stron mona znale na www.ubuntulinux.org/
community/forums. W czasie pisania niniejszej ksiki dostpne byy fora w jzykach
chiskim, niderlandzkim, fiskim, francuskim, niemieckim, woskim, polskim i portugalskim. Ubuntu to prawdziwie midzynarodowy wysiek!
Na podobnych zasadach dziaa polskie forum uytkownikw Ubuntu, ktre znale mona
na stronie http://forum.ubuntu.pl/; aby by jego aktywnym czonkiem, rwnie naley
przej procedur rejestracji. Forum to jest oczywicie mniejsze od anglojzycznego, ale ilo wpisw jest i tak imponujca, a uytkownicy, ktrzy zastosuj si do zasad
i zwyczajw tam panujcych, mog liczy na znalezienie pomocy.

IRC
Internet Relay Chat, czyli popularny IRC, to mechanizm umoliwiajcy prowadzenie
w internecie interaktywnych rozmw o czymkolwiek. Anglojzyczny kana Ubuntu IRC
nosi nazw #ubuntu i jest dostpny za porednictwem sieci irc.freenode.net. Oczywicie,
dostpne s rwnie kanay w innych jzykach: polskim (ubuntu.pl), chiskim (#ubuntu-zh),
niderlandzkim (#ubuntu-nl), niemieckim (#ubuntu-de), hebrajskim i arabskim (#ubuntu-il),
woskim (#ubuntu-it), portugalskim (#ubuntu-pt), rosyjskim (#ubuntu-ru) i hiszpaskim
(#ubuntu-es) (stan w czasie pisania ksiki).
Kanay IRC to znakomite narzdzie dziaajce w czasie rzeczywistym, ktre moe suy
do rozwizywania problemw i uzyskiwania pomocy online (oczywicie, przy zaoeniu,
e dane problemy nie dotycz czenia si z internetem). Program Xchat do korzystania
z IRC-a instalowany jest domylnie jako cz Ubuntu, dziki czemu nawizywanie pocze oraz korzystanie z zalet wsparcia i zasobw spoecznoci online jest zupenie proste.

Listy dyskusyjne
Listy dyskusyjne to wietne rozwizanie, dziki ktremu pytania i odpowiedzi dostarczane
s bezporednio do odpowiedniej osoby, czyli inaczej ni na forach dyskusyjnych, gdzie
najpierw naley poczy si z odpowiedni stron, a nastpnie wyszuka potrzebne informacje samodzielnie.
Istnieje ogromna liczba list dyskusyjnych, wiele z nich wyspecjalizowao si w okrelonych
zagadnieniach, dlatego wymienianie tu ich wszystkich byoby po prostu marnowaniem
papieru, poniewa i tak naley zapisa si na nie w sieci. Podstawowy zestaw list dyskusyjnych dotyczcych Ubuntu mona znale na stronie www.ubuntulinux.org/community/lists,
obejmuje on m.in.:

48

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

Ubuntu Announcement (ubuntu-announce) pojawia si na niej bardzo niewiele

nowych wiadomoci, mniej ni jedna na miesic, suy do informowania czonkw
o nowych wydaniach Ubuntu oraz znaczcych nowych projektach,

Ubuntu Development (ubuntu-devel) przeznaczona jest do prowadzenia dyskusji

o zaawansowanych technicznych i programistycznych aspektach aktualnego wydania,

Ubuntu Security Announcement (ubuntu-security-announce) na t list nie

mona wysya wiadomoci, natomiast uzyskiwane z niej informacje dotycz
publikowanych poprawek bezpieczestwa; jest to wyjtkowo przydatne narzdzie
dla administratorw systemw, ktrzy tu mog uzyskiwa najnowsze informacje
dotyczce aktualizacji zwizanych z bezpieczestwem systemu,

Ubuntu User (ubuntu-users) to niesychanie aktywna lista przeznaczona

na zagadnienia wsparcia technicznego; uytkownicy Ubuntu mog wysya
na ni swoje zapytania,

Ubuntu Women (ubuntu-women) w zamierzeniu jest to lista dla wszystkich

uytkowniczek i uytkownikw, ochotniczek i ochotnikw, programistek
i programistw chccych zachci wicej kobiet do czynnego udziau w yciu
spoecznoci Ubuntu.

Oczywicie, dostpnych jest o wiele wicej list dyskusyjnych powiconych Ubuntu,

wymienione powyej to tylko maa cz. Kompletn list mona znale na stronie http://
lists.ubuntu.com, skd uytkownik zostanie przeniesiony na stron http://lists.ubuntu.com/
mailman/listinfo. Do zarzdzania listami uywane jest popularne oprogramowanie
MailMan.
Na stronie mona te znale list dyskusyjn prowadzon przez Polakw, jej adres to:
https://lists.ubuntu.com/mailman/listinfo/ubuntu-pl. Aby zosta jej czonkiem, naley wypeni krtki formularz rejestracyjny i ju po chwili mona bra aktywny udzia w spoecznoci Ubuntu.
Dla fanw Usenet listy dyskusyjne Ubuntu s rwnie dostpne jako grupy w Usenecie,
a wszystko dziki ludziom z Gmane (www.gmane.org). Powizane z Ubuntu grupy mona
znale na stronie: http://news.gmane.org/index.php?prefix=gmane.linux.ubuntu.

Co jest w lodwce?
Serwis Fridge (czyli lodwka), ktry mona znale na stronie http://fridge.ubuntu.com,
suy do udostpniania najwieszych informacji dotyczcych wszelkich nowin ze wiata
Ubuntu. Mona tu znale wieci o zbliajcych si spotkaniach zespow, konferencjach,
najnowsze wiadomoci z sieci powicone Ubuntu, informacje zespow projektowych oraz
biuletyny informacyjne, takie jak Ubuntu Desktop News i Ubuntu Documentation News.

Dokumentacja
W przypadku tradycyjnego oprogramowania dokumentacja, ktra ma suy uytkownikowi pomoc, zwykle przyjmuje posta papierowego podrcznika i jest dostarczana razem
z programem. Nikomu chyba nie trzeba wyjania, dlaczego i jak wana jest dobra dokumentacja. Nie ma znaczenia, jak dobry jest program lub system operacyjny, jeeli uyt-

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

49

kownik nie moe z niego korzysta. Dokumentacja Linuksa to interesujcy przypadek,

poniewa w wikszoci przypadkw mona j bezpatnie pobra z internetu. Istnieje kilka
dystrybucji Linuksa, ktre mona kupi w sklepach komputerowych w pudekach, ale nawet
w ich przypadku papierowe instrukcje s zwykle bardzo skromnych rozmiarw. Ze wzgldu
na tempo rozwoju Linuksa oraz ogromn ilo sprztu, ktry mona zainstalowa w Linuksie, drukowanie kompletnej dokumentacji jest trudne do wykonania, nie wspominajc
ju o samym zarzdzaniu takim przedsiwziciem. Warto jednak wspom-nie o firmie
Novell, producencie SUSE Linux, ktra synie z wysokiej jakoci przygotowywanej przez
siebie dokumentacji produktu doczanej do pudekowych wersji programw.
W Ubuntu dziaaj due i dobrze zorganizowane zespoy zajmujce si tworzeniem wysokiej jakoci dokumentacji ukierunkowanej na uytkownika, ktrej zadaniem jest uatwienie
pracy z systemem operacyjnym. Dokumentacja Ubuntu dostpna jest w nastpujcych lokacjach:

http://help.ubuntu.com: rdo caej dokumentacji tworzonej przez zespoy Ubuntu,

https://wiki.ubuntu.com/UserDocumentation: zhierarchizowany zbir zasobw

w formacie Wiki, dziki czemu atwiej odnale poszukiwane zagadnienia.

Dokumentacja Ubuntu jest dobrze zorganizowana, tworzce j zespoy stosuj si do

ustalonych zasad, ktre maj na celu uzyskanie tego rodzaju spjnoci, jakiego mona
oczekiwa od nakadw pracy wniesionych w jej napisanie. Strona domowa caego projektu to http://doc.ubuntu.com/, mona na niej przeglda ju opracowane dokumenty, jak
rwnie te, ktre znajduj si w trakcie przygotowywania. Caa komunikacja pomidzy
czonkami zespou odbywa si za pomoc IRC-a, poczty elektronicznej i list dyskusyjnych
opisanych na stronie https://wiki.ubuntu.com/DocteamCommunications. Wszyscy zainteresowani udziaem w projekcie tumacze mog sprawdzi list obecnie prowadzonych
prac na stronie https://wiki.ubuntu.com/DocteamProjects.
Polscy uytkownicy systemu rwnie mog korzysta z dokumentacji, wyranym wkadem
polskiej spoecznoci s tumaczenia przewodnikw, jeden z nich mona znale na
stronie http://ubuntuguide.org/wiki/Ubuntu_dapper_pl.

Komercyjne wsparcie techniczne dla Ubuntu

Jak wspomniano wczeniej, dla firm planujcych wdroenie rozwiza linuksowych szczeglnie wana jest dostpno gwarantowanej obsugi technicznej. Cho w wikszoci przypadkw odpowiedzi na wiele wtpliwoci oraz rozwizania problemw mona znale
w sieci, to jednak kierownicy dziaw IT niechtnie akceptuj odpowied typu Mona
to wygoogla zwaszcza wtedy, gdy firma pozostaje bez dostpu do sieci lub cz pracownikw nie moe wykonywa swoich obowizkw z powodu problemw z programami czy systemem operacyjnym. Wanie dlatego dla firm istotne jest, aby mie okrelone zasoby, ktre pomog rozwiza potencjalne problemy w jak najkrtszym czasie.
Cho dua cz tego rozdziau powicona bya zaletom i uytecznoci rozbudowanej
spoecznoci Ubuntu, to jednak nie mona zapomina, e dostpne jest rwnie komercyjne wsparcie, ktrego szczegy opisano poniej.

50

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

Patne wsparcie oferowane przez firm Canonical Ltd.

Canonical Ltd., sponsor Ubuntu, oferuje dwa rne poziomy patnego wsparcia dla
swojej dystrybucji, s to odpowiednio Standard i Premium. Warunki techniczne oraz finansowe mona znale na stronie www.ubuntu.com/support/supportoptions/paidsupport.
Oto podstawowe rnice pomidzy tymi dwoma pakietami.

Wersja Standard: pomoc jest udzielana za porednictwem pocze internetowych,

a gwarantowany czas reakcji to dwa dni robocze; pakiet obejmuje 10 interwencji
rocznie.

Wersja Premium: pomoc jest udzielana za porednictwem pocze internetowych

i telefonicznych, gwarantowany czas reakcji to jeden dzie roboczy; pakiet obejmuje
25 interwencji rocznie; reakcja telefoniczna gwarantowana jest w czasie 4 godzin.

Canonical oferuje rwnie wsparcie w razie kopotw z oprogramowaniem, zaley ono

jednak od rodzaju uywanych programw, czy raczej ich pooenia w strukturze. Zgodnie
z informacjami zawartymi w rozdziale 20., Dodawanie, usuwanie i aktualizacja oprogramowania, aplikacje znajdujce si w repozytoriach Ubuntu s pogrupowane w kilka
rnych klas, jest to gwnie uzalenione od rodzaju licencji, na jakiej s udostpniane.
Pene wsparcie oferowane jest dla klasy main, czciowe dla klasy restricted, natomiast
nie oferuje si wsparcia dla klas universe i multiverse. W rozdziale 20. mona znale
wicej szczegw na temat organizacji repozytoriw Ubuntu i rnic pomidzy klasami
pakietw.
Canonical oferuje rwnie specjalne patne certyfikaty dla firm chccych wiadczy usugi
serwisowe uytkownikom domowym.

The Ubuntu Marketplace

Ubuntu Marketplace to cz witryny Ubuntu, na ktrej mona znale informacje na
temat firm oferujcych pomoc techniczn dla komputerw biurkowych oraz serwerw
dziaajcych pod kontrol Ubuntu. Stron mona znale pod adresem www.ubuntu.com/
support/supportoptions/marketplace, znajduje si tam baza firm z caego wiata, w ktrych
mona zamwi pomoc techniczn. Na stronie znajduj si odnoniki do piciu regionw
wiata: Afryki, Azji, Europy, Ameryki aciskiej, Ameryki Pnocnej i Oceanii. Powizane cze mona znale na stronie forum (www.ubuntuforums.org) wspomnianej wczeniej, na ktrej aktualnie znajduje si wicej informacji, anieli obecnie na stronie Ubuntu
Marketplace.
Taka scentralizowana baza zawierajca informacje na temat firm wiadczcych usugi
dla przedsibiorstw, ktre zamierzaj migrowa na Linuksa, jest bezcenna, zwaszcza e
mona znale firmy znajdujce si najbliej danej lokalizacji.
Podczas pisania niniejszej ksiki nie byo okrelonych certyfikatw, ktre byyby wymagane, aby dana firma moga znale si na stronie Ubuntu Marketplace wystarczy na
adres marketplace@ubuntu.com wysa wiadomo zawierajc informacje wskazane na
stronie www.ubuntu.com/support/supportoptions/marketplace/join.

Rozdzia 1. Projekt Ubuntu

51

Uzyskiwanie dodatkowych informacji

o Ubuntu
Popularno Ubuntu zwiksza si w tempie nienotowanym dotd dla adnej dystrybucji
Linuksa. Techniczna doskonao z jednej strony, wietna organizacja i rozmach witryny internetowej z drugiej, przyczyniaj si do coraz wikszej popularnoci. Strona
Ubuntu przeznaczona jest raczej dla fanw i uytkownikw tej dystrybucji, jednak wane jest, co pisz inni. Czy zatem w internecie s inne miejsca, w ktrych mona szuka
pomocy i informacji o Ubuntu?
Na to pytanie zdecydowanie naley odpowiedzie twierdzco. W sieci mona znale
du ilo stron zawierajcych informacje o Ubuntu i to bardziej szczegowe ni tylko
oglne wzmianki. Oto uzupenienie informacji o wsparciu technicznym i i innych tematach omwionych w tym rozdziale; poniej znajduje si lista zwizanych z Ubuntu i ulubionych stron autora.

DistroWatch (http://distrowatch.com/table.php?distribution=ubuntu) zawiera

informacje o wikszoci dystrybucji Linuksa, rwnie o Ubuntu. Znale tam
mona szczegowe informacje na temat zawartoci poszczeglnych wyda,
ale co waniejsze, znajduj si tam te cza do innych stron zawierajcych
informacje o Ubuntu, recenzje, nowoci i wiele wicej. Internauci nieznajcy
jeszcze serwisu DistroWatch koniecznie powinni odwiedzi t kopalni informacji
o dystrybucjach Linuksa.

Ubuntu Blog (http://ubuntu.wordpress.com/) to blog powicony Ubuntu, w ktrym

zamieszczany jest doskonay wybr informacji o Ubuntu posegregowanych
w nastpujcych kategoriach: administracja, biuro, serwery itd. Znajduj si tam
rwnie cza do innych stron zawierajcych rnego rodzaju poradniki, np.
jak uruchomi MythTV w Ubuntu.

UbuntuGuide (http://ubuntuguide.org/) to miejsce, w ktrym znajduj si znakomite

przewodniki dla pocztkujcych, cho moe nie zawsze nadaj one za aktualnymi
wydaniami. Warto tam zajrze, poniewa mona znale solidn porcj informacji
na temat wykonywania rnych zada w Ubuntu.

Ubuntu Women (www.ubuntu-women.org/) to witryna, na ktrej mona znale

FAQ, wiki, blog i wiele innych materiaw majcych zachci kobiety do szerszego
udziau w projekcie Ubuntu oraz FLOSS (Free/Libre/Open-Source Software). To
wspaniaa strona, z wanym przesaniem, dziki ktremu wszyscy moemy wygra.

Ubuntux (www.ubuntux.org/) to spoeczno uytkownikw Ubuntu oferujca

rnorodne fora internetowe, blogi, cza do wielu artykuw o Debianie i Ubuntu
oraz szereg rnych materiaw, ktrych przeznaczeniem jest niesienie pomocy
wszystkim korzystajcym z Ubuntu. Szczeglnie przyjemne s fora internetowe,
poniewa omawiane tematy obejmuj szerokie spektrum zagadnie: od samych
pocztkw z Ubuntu a po zaawansowane dostosowywanie i optymalizowanie
systemu. Na Ubuntux porusza si rwnie zagadnienia dotyczce projektw
towarzyszcych, takich jak Kubuntu, Edubuntu i Ubuntu Lite, a take wyda
przeznaczonych na serwery. Dostpne s take kanay RSS, dziki ktrym mona
by na bieco z najnowszymi nowinami ze wiata Ubuntu.

52

Cz I Rozpoczcie pracy z Ubuntu

W sieci znale mona wiele interesujcych stron powizanych z Ubuntu, a kadego

dnia pojawiaj si kolejne. Na DistroWatch umieszczono list ciekawych witryn, ale jak
to zwykle bywa w sieci, najlepszym przyjacielem internauty powinna by ulubiona wyszukiwarka, za jej pomoc szybko bdzie mona sprawdzi setki innych stron, na ktrych
atwo odszuka odpowiedzi na postawione pytania czy po prostu dowiedzie si, co myl
o Ubuntu inni.

Podsumowanie
Ubuntu jest najszybciej rozwijajc si dystrybucj Linuksa i jednym z najlepszych przykadw potgi oprogramowania o otwartych rdach oraz siy spoecznoci, jak do tej
pory mona byo zaobserwowa. Po zaprezentowaniu oglnych wiadomoci o Linuksie
omwiem w tym rozdziale filozofi stojc za Ubuntu oraz zaoenia przyjte dla tej dystrybucji. Dua cz sukcesu ma swoje rdo w technicznej doskonaoci oraz atwoci
uytkowania, jak rwnie w szybko rozwijajcej si spoecznoci i dobrze zorganizowanej
witrynie internetowej, udostpniajcej w przyjazny sposb rnego rodzaju informacje
i zasoby dotyczce Ubuntu.