IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

CMS. Jak szybko i atwo

stworzy stron WWW
i zarzdza ni
Autor: Pawe Frankowski
ISBN: 83-246-0809-5
Format: B5, stron: 256

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl

Witryna WWW to dzi niezbdny element prezentacji nowoczesnego przedsibiorstwa.

Tak form przedstawienia swoich prac coraz czciej wybieraj take niezaleni
twrcy, fotograficy lub pisarze. Przybywa take prywatnych witryn WWW. Konieczno
znajomoci jzyka HTML podstawowego budulca witryn WWW przestaje by
problemem. Na rynku dostpnych jest wiele edytorw umoliwiajcych stworzenie
serwisu internetowego w sposb wizualny. Coraz wiksz popularno zyskuj take
systemy CMS pakiety pozwalajce na zbudowanie witryny WWW na podstawie
zbioru szablonw i zarzdzanie jej treci z wykorzystaniem rozbudowanego moduu
administracyjnego.
CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni to pierwszy na
polskim rynku przewodnik po systemach CMS dostpnych na licencji open source.
Znajdziesz w nim omwienie szeciu popularnych systemw zarzdzania treci.
Nauczysz si je instalowa, uruchamia na ich podstawie witryny WWW i administrowa
zawartoci tych serwisw. Dowiesz si, w jaki sposb modyfikowa domylny wygld
serwisu opartego na systemie CMS. Przeczytasz te o zagadnieniach prawnych
zwizanych z prowadzeniem witryny WWW ochronie praw autorskich, plagiatach,
cytowaniu i rejestrowaniu nazw domen.
Podstawowe zadania systemw CMS
System Quick.CMS.Lite
System Web Text
Systemy Smod CMS i Smod BIP
System XOOPS
Systemy Joomla! i Mambo
Prawa autorskie w witrynach WWW
Cytowanie i przedrukowywanie materiaw
rodki ochrony praw autorskich
Stwrz wasn stron WWW, wykorzystujc sprawdzone rozwizania

Spis treci

Spis treci
Wstp .............................................................................................. 9
Rozdzia 1. Czego potrzebujesz, eby zbudowa stron WWW ............................ 11
Na pocztku jest pomys ................................................................................................. 11
Techniczne wymagania .................................................................................................. 12
Komputer ................................................................................................................. 12
Dostp do Internetu .................................................................................................. 13
Miejsce w sieci ......................................................................................................... 13
Klient FTP ................................................................................................................ 20
Skrypt strony ............................................................................................................ 30
Przegldarki internetowe .......................................................................................... 31
Edytor ....................................................................................................................... 34
Edytor graficzny ....................................................................................................... 35
Domena .......................................................................................................................... 36
Co to jest subdomena? .............................................................................................. 37
Jak utworzy subdomen na koncie wyposaonym w panel Direct Admin? ............ 37
Rejestracja domeny .................................................................................................. 37
Wybr waciwej domeny ........................................................................................ 41
Podsumowanie ................................................................................................................ 42

Rozdzia 2. Systemy Zarzdzania Treci .......................................................... 43

Wprowadzenie ................................................................................................................ 43
Co to jest System Zarzdzania Treci, zwany CMS? .................................................... 44
Co to jest zawarto? ................................................................................................ 46
Co to jest zarzdzanie treci? .................................................................................. 47
Co to jest system? ..................................................................................................... 48
Definicja ................................................................................................................... 48
Historia CMS .................................................................................................................. 48
Pasek narzdzi edycyjnych on-line ........................................................................... 49
Budowa CMS ........................................................................................................... 50
Strony statyczne kontra dynamiczne .............................................................................. 51
Podsumowujc ......................................................................................................... 55
Typy systemw CMS ..................................................................................................... 55
Funkcjonalno systemw CMS ..................................................................................... 56
Tworzenie strony WWW przy uyciu CMS ................................................................... 59
Etap projektowania ................................................................................................... 59
Etap webmasterski .................................................................................................... 59
Etap redakcyjny ........................................................................................................ 59

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Portal czy wortal? ........................................................................................................... 59
CMS oparte na licencji open source ............................................................................... 60
Jaki CMS wybra? ................................................................................................... 62
Skd czerpa informacje o CMS .................................................................................... 63
Podsumowanie ................................................................................................................ 65

Rozdzia 3. Quick CMS Lite .............................................................................. 67

Opis funkcjonalnoci ...................................................................................................... 67
Instalacja skryptu ............................................................................................................ 68
Administracja stron ....................................................................................................... 70
Modyfikacja panelu administracyjnego .......................................................................... 74
Jak wgra edytor FCKeditor? ................................................................................... 74
Modyfikacja szablonu strony .......................................................................................... 76
Zmiana obrazka w nagwku .................................................................................... 77
Wstawianie w nagwku animacji flash zamiast obrazka z logo .............................. 77
Zmiana ta, podkadu i czcionki strony ..................................................................... 78
Zmiana szerokoci lewego menu nawigacyjnego ..................................................... 78
Wasna informacja w stopce ..................................................................................... 79

Rozdzia 4. WebText ........................................................................................ 81

Opis funkcjonalnoci ...................................................................................................... 81
Instalacja skryptu ............................................................................................................ 82
Administracja stron ....................................................................................................... 85
Modyfikacja wygldu szablonu ...................................................................................... 93
Zmiana wygldu newsa ............................................................................................ 93
Zmiana waciwoci ta i pooenia strony ............................................................... 93
Zmiana grnego banera i dodanie wasnego logotypu .............................................. 94
Zmiana szerokoci okna strony ................................................................................ 95

Rozdzia 5. SmodCMS ...................................................................................... 97

Opis funkcjonalnoci ...................................................................................................... 97
Instalacja ......................................................................................................................... 99
Administracja stron ..................................................................................................... 102
Modyfikacja wygldu strony ........................................................................................ 112

Rozdzia 6. SmodBIP ...................................................................................... 115

Opis funkcjonalnoci .................................................................................................... 115
Instalacja ....................................................................................................................... 117
Administracja stron ..................................................................................................... 120
Modyfikacja wygldu strony ........................................................................................ 124

Rozdzia 7. XOOPS ......................................................................................... 125

Wprowadzenie .............................................................................................................. 125
Funkcjonalno ............................................................................................................. 126
Instalacja ....................................................................................................................... 128
Administracja stron ..................................................................................................... 133
Zmiana wygldu strony ................................................................................................ 142

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo .......................................................................... 145

Wprowadzenie .............................................................................................................. 145
Pochodzenie logotypu i nazwy Joomla! ....................................................................... 148
Kompatybilno ............................................................................................................ 149
Opis funkcjonalnoci .................................................................................................... 151
Moliwoci i zalety systemu .................................................................................. 152
Polski interfejs ........................................................................................................ 154
Krytyka systemw opartych na Joomla! i Mambo ....................................................... 154

Spis treci

7
Joomla! a Joomla! PE (Power Edition) ......................................................................... 155
Instalacja ....................................................................................................................... 156
Przewodnik po Joomla! ................................................................................................ 163
Menu ...................................................................................................................... 163
Komponenty i moduy ............................................................................................ 168
Administracja stron dodawanie zawartoci ............................................................ 169
Jaka jest rnica midzy Zastosuj a Zapisz? .......................................................... 173
Administracja stron pierwsze kroki ................................................................. 173
Tworzenie artykuu statycznego ............................................................................. 177
Tworzenie artykuu dynamicznego ........................................................................ 179
Instalowanie moduu lub komponentu .................................................................... 184
Zmiana wygldu frontowej strony serwisu ................................................................... 184
Zmiana wygldu panelu administracyjnego ................................................................. 188

Rozdzia 9. Zagadnienia prawne zwizane z budow strony WWW

i administracj ni ........................................................................ 191
Wprowadzenie .............................................................................................................. 191
Prawo autorskie wprowadzenie ............................................................................... 193
Podwjna ochrona sloganu i logotypu .................................................................... 196
Co nie podlega ochronie prawem autorskim? ......................................................... 196
Od ktrego momentu utwr podlega ochronie prawem autorskim? ....................... 197
Czy potrzebne s jakie formalnoci, aby utwr by chroniony prawem
autorskim? ........................................................................................................... 197
Czas trwania autorskich praw majtkowych .......................................................... 198
Czy prawo autorskie ma zastosowanie do Internetu? ............................................. 198
Problem plagiatu ........................................................................................................... 198
Utwr pracownika, pracodawca i prawo autorskie ....................................................... 200
Swoboda cytowania? .................................................................................................... 203
Prawo przedruku ........................................................................................................... 204
Fotografia na stronie WWW ......................................................................................... 205
Organizacja zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi ..................................... 206
Ochrona wizerunku a publikacja w Internecie ....................................................... 207
Zdjcie reporterskie w Internecie ........................................................................... 209
Legalno odnonikw (linkw) ................................................................................... 211
Spory o domeny internetowe ........................................................................................ 213
Domena EU ............................................................................................................ 217
Licencja ........................................................................................................................ 218
Dochodzenie swoich praw ............................................................................................ 222
rodki ochrony osobistych praw autorskich ........................................................... 223
rodki ochrony praw autorskich majtkowych ...................................................... 225
Zabezpieczenie roszcze ........................................................................................ 226
Pozew w sprawach o naruszenie praw autorskich .................................................. 227
CMS w urzdzie, czyli BIP .......................................................................................... 228
Podsumowanie .............................................................................................................. 232

Dodatek A Umowa o wykonanie strony WWW ................................................ 233

Dodatek B Powszechna Licencja Publiczna GNU ............................................ 239
Skorowidz ..................................................................................... 247

Rozdzia 8.

To nadchodzce wydanie bdzie witem dla kadego.

Oznacza ono kontynuacj jednego z najlepszych systemw open source
bez komercyjnych ogranicze czy interwencji.
Andrew Eddie (lider projektu Joomla!)
Oficjalna strona Joomla!: http://www.joomla.org
Polskie Centrum Joomla!: http://www.joomla.pl
Polskie adaptacje skadnikw Joomla!: http://www.joomlapl.com
Oficjalna strona Mambo: http://www.mamboserver.com
Polskie wsparcie Mambo: http://www.mambopl.com
Licencja: GNU GPL
Baza danych: MySQL

Wprowadzenie
Joomla! jest darmowym, czsto nagradzanym Systemem Zarzdzania Treci (CMS)
napisanym w jzyku PHP i wykorzystujcym baz danych MySQL, ktry pozwala uytkownikom atwo publikowa dowoln zawarto w sieci Internet i intranet1. Joomla! jest
pochodn popularnego systemu Mambo.
Pocztki Joomla! sigaj 2001 roku. Wwczas to australijska firma Miro udostpnia
spoecznoci open source, na zasadach licencji GNU GPL, kod skryptu swego autorskiego systemu CMS pod mio brzmic nazw Mambo (patrz rysunek 8.1). Dziki
zaangaowaniu programistw pasjonatw, oddanych idei wolnego oprogramowania,
Mambo stao si gwiazd wrd innych systemw tego typu. Rozwijany przez zesp, ktrym kierowa najpierw Robert Castley, a nastpnie Andrew Eddie, system zyska najwysze uznanie, wyraane przyznanymi mu nagrodami:

Tumaczenie ze strony http://www.opensourcematters.org/content/view/79/40/

146

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Rysunek 8.1. Jedna z domylnych skrek dla Mambo

t Best Linux or Open Source Software w 2004 roku przez LinuxUser & Developer,
t Best Open Source Solution w 2005 roku przez LinuxWorld,
t Best of Show Total Industry Solution w 2005 roku przez LinuxWorld,
t Best Free Software Project of the Year w 2005 roku przez Linux Format2.

W poowie 2005 roku Miro3 podjo dziaania zagraajce wolnoci Mambo4. Spowodowao to liczne nieporozumienia i wewntrzny rozam, skutkiem czego Zesp Twrcw, przy powszechnym wsparciu spoecznoci uytkownikw, zdecydowa w sierpniu
2005 r. o utworzeniu nowej gazi rozwojowej projektu. Postanowili po prostu wzi kody
rdowe Mambo, nad ktrymi ciko pracowali, i kontynuowa projekt, ale ju samodzielnie, bez udziau Miro. Kod by oparty na licencji GPL, wobec czego, po konsultacji
z prawnikami, rozpoczli swj projekt w oparciu o poprzedni. Jedyn rzecz, ktr musieli zrobi, byo usunicie logo i nazwy Mambo. Przy nieoczekiwanie wielkim wsparciu
2
3

http://www.joomla.pl/demo/index.php?option=com_content&task=view&id=33&Itemid=9
Od stycznia 2006 r. Miro International wystpuje pod now nazw: Miro Software Solutions. Peter
Lamont, zaoyciel Miro International, wycofa si i prowadzi swj wasny, odrbny biznes.
Powodem konfliktu bya zmiana w licencji Mambo, ktra wprowadzia kilka istotnych ogranicze
do systemu.

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

147

internautw i gosach poparcia z caego wiata, 17 wrzenia 2005 r. (a dokadniej o pnocy z 16 na 17 wrzenia) udao si opublikowa pierwsze wydanie Joomla! Pierwsza
wersja, tzn. Joomla! 1.0.0 [Sunrise], zostaa oparta na podstawie Mambo 4.5.2.3 w poczeniu z licznymi poprawkami. Ju w padzierniku, podczas Linux & Open Source
Awards w Londynie Joomla! wygraa w kategorii Best Linux/Open Source Project 05
(Najlepszy projekt Linux/Open Source)5.
Kolejne wersje pojawiay si bardzo szybko, co wiadczy o duym zaangaowaniu twrcw w projekt (patrz tabela 8.1). Polskie wydanie Joomla! pojawio si ju na pocztku
padziernika 2005 r., za co osobom zwizanym z tumaczeniem naley si due uznanie
(jedn z tych osb jest Stefan Wajda [zwiastun]).
Tabela 8.1. Historia stabilnych wersji Joomla!
Numer wersji Joomla!

Nazwa
wersji

Data
wydania

Ilo dni od ostatniej

realizacji

Cakowita ilo
poprawek

1.0.11

Sunbow

28.08.2006

68

1.0.10

Sundown

26.07.2006

21

50+

1.0.9

Sunshine

05.07.2006

99

160+

1.0.8

Sunshade

26.02.2006

40

100+

1.0.7

Sunburst

15.01.2006

kilka godzin

1.0.6

Sunscreen

15.01.2006

22

74

1.0.5

Sunspot

24.12.2005

33

62

1.0.4

Sundial

21.11.2005

90

1.0.3

Sunlight

14.10.2005

12

40

1.0.2

Sunset

02.10.2005

11

46

1.0.1

Sunburst

21.09.2005

53

1.0.0

Sunrise

17.09.2005

64

51

Zaprezentowane dane pochodz z oficjalnej strony www.joomla.org6. W dniu 12.10.

2006 r. pojawia si najnowsza wersja 1.5 Joomla!. Pki co ma ona status beta, co
oznacza, e suy jedynie do testw. W dalszej czci rozdziau omwi w skrcie
zmiany, jakie zaszy w tej dystrybucji. Zesp developerw Joomla! w grudniu 2006
poinformowa, i zostaje wstrzymana moliwo zgaszania nowych bdw do wersji
1.0.11. Wersja 1.0.12, ktra najprawdopodobniej jeszcze powstanie, bdzie ostatni
w linii 1.0.x, kolejne wydania pojawi si tylko i wycznie w momencie, gdy zostan
znalezione bdy krytyczne. Tym samym zesp ma zamiar w peni skoncentrowa si
na pracach nad now lini Joomla! 1.5. Wedug najnowszych oficjalnych informacji
ze strony Joomla.org, skrypt ten zosta pobrany ponad 2,5 miliona razy, odnotowano
ponad 50 tysicy uytkownikw, za forum liczy p miliona postw zwizanych tematycznie z t dystrybucj7. Istnieje ponad 900 oficjalnych rozszerze do Joomla!, zarejestrowanych na stronie http://extensions.joomla.org.
5
6
7

http://www.joomla.pl/demo/index.php?option=com_content&task=view&id=33&Itemid=9
http://www.joomla.org/content/blogcategory/32/66/
Tumaczenie ze strony: http://www.joomla.org (informacje z wrzenia 2006)

148

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Pamitaj, e autorskie prawa wasnoci do kodu rdowego Joomla! nale do Open

Source Matters.

Podobnie jak to miao miejsce w przypadku opisywanego PHP-Nuke, Joomla! nie bya
jedynym dzieckiem zrodzonym z Mambo. Na jej bazie powsta projekt Limbo CMS,
ktry nastpnie zosta porzucony przez twrcw w 2005 roku i przeksztacony przez
kolejnych pasjonatw w Drake CMS (http://www.drakecms.org). Ostatni wymieniony
projekt podlega cigemu rozwojowi i ciekaw jestem, w jakim kierunku pody, zwaywszy na ogromny rozwj Joomla!. Jako ciekawostk naley wymieni fakt, i zarwno
Limbo CMS, jak i Drake CMS maj moliwo korzystania zarwno z tekstowej, jak
i standardowej bazy danych MySQL.
W momencie pisania ksiki trwa konkurs Packt Open Source CMS Award 06 (na
najlepszy darmowy CMS) zorganizowany przez wydawnictwo Packt Publishing z Wielkiej Brytanii (www.PacktPub.com), zajmujce si publikacj ksiek dotyczcych zaawansowanych i nowatorskich rozwiza z zakresu IT, w szczeglnoci systemw zarzdzania treci, programowania w Ajax, PHP, MySQL, Java itp. Na uwag zasuguje
informacja, e Joomla! na skutek masowego gosowania internautw z caego wiata
znalaza si w pierwszej pitce, wrd takich systemw jak Drupal8, e1079, Plone10 czy
wreszcie opisywany wczeniej Xoops11. Aktualnie, w fazie finaowej, zesp trzech niezalenych sdziw wybiera trzy najlepsze CMS-y. Zwyciski CMS otrzyma nagrod
wysokoci 5000 dolarw, za drugie i trzecie miejsce przewidziano nagrody wysokoci
odpowiednio 3000 i 2000 dolarw. Wynik ma zosta oficjalnie ogoszony 14 listopada
2006 roku.
Wiadomo z ostatniej chwili: 25 padziernika projekt Joomla! zdoby prestiow nagrod w kategorii Best Linux/Open Source Project na UK Linux and Open Source Awards
2006 w Londynie. Rozwiao to przede wszystkim kuluarowe wtpliwoci sprzed roku,
mwice, e tak nowy system nie ma szansy na sukces.

Pochodzenie logotypu i nazwy Joomla!

Nazwa Joomla! stanowi fonetyczn angielsk pisowni sowa jumla pochodzcego
z jzyka suahili, oznaczajcego: wszyscy razem lub wsplnie, lub te jako cao. Nazw
t w jzyku polskim naley wymawia jako dumla!. Okrelenie to zostao wybrane,
poniewa zespoy stojce za sukcesami Mambo zaangaoway si jednomylnie w obron
interesw twrcw i spoecznoci, co byo prawdziw przyczyn sukcesw i renomy
zdobytej przez ten projekt. Nazwa zostaa wybrana spord tysicy propozycji spoecz-

8
9
10
11

Strona projektu Drupal: http://drupal.org

Strona projektu e107: http://e107.org
Strona projektu Plone: http://plone.org
Strona projektu Xoops: http://www.xoops.org

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

149

noci i nawet przesza przez mudn sesj recenzji dokonywan przez specjalistw z dziedziny marketingu, ktrzy to wanie orzekli, e Joomla! bdzie najlepszym wyborem12.
Nawet logotyp Joomla! odzwierciedla idee projektu zoony jest z czterech liter J
obrconych o 45 stopni i poczonych ze sob w taki sposb, e tworz jedno. Dodane
do kadej litery maego koa dao symbol ludzi, z kolei kolory oznaczaj rne rasy i kultury (rysunek 8.2). Autorem zwyciskiego i zatwierdzonego projektu zosta Alan Urquhart. Przy okazji wspomnie trzeba, i logo Joomla! nie naley do grupy copyright free.
Dlatego te korzystanie z tego znaku uwarunkowane jest spenieniem okrelonych zasad,
zawartych na stronie http://www.joomla.org/content/view/259/70/.
Rysunek 8.2.
Logo Joomla!

Kompatybilno
W obecnej wersji systemu (1.0.xx) zachowana jest kompatybilno z wikszoci moduw i rozszerze dla Mambo 4.5.x. Wraz z nadejciem kolejnej wersji systemu,
1.5.x, ze wzgldu na spore zmiany w kodzie rdowym, system ju nie bdzie w takim
stopniu kompatybilny ze swym poprzednikiem. Jeli chcesz poczyta o rnicach
midzy oboma systemami, zapraszam do lektury artykuu Mambo kontra Joomla13.
Wedug wielu znawcw CMS, Joomla! jest obecnie najdynamiczniej rozwijajcym si
projektem open source w kategorii systemw zarzdzania treci. Zmiany pojawiaj
si naprawd bardzo szybko, za powane bdy eliminowane s z systemu niemal na
12
13

http://www.joomlapl.com/content/view/13/28/
Pierwsz cz artykuu znajdziesz na stronie http://www.webpl.info.

150

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

bieco14. Wystarczy odwiedzi stron projektu czy jego polskiego wsparcia, by uzmysowi sobie ogrom prac wykonywanych przez wiatowe grupy developerw, programistw, projektantw, tumaczy czy autorw poradnikw. Jako ciekawostk naley doda, i trzon programistw jdra Joomla! tworzy midzy innymi Polak Mateusz
Krzeszowiec.
Najwicej informacji na temat zgodnoci ze sob obu systemw znajdziesz, przegldajc strony Mambo i Joomla!, a w szczeglnoci ich wersje demo (patrz rysunek 8.3).
Najnowsze dystrybucje w momencie pisania ksiki to odpowiednio Mambo 4.6.1 oraz
Joomla 1.0.11 [Sunbow]. Z najnowsz wersj demo Joomla! w jzyku angielskim moesz
si zapozna na stronie http://demo.joomla.org. Wersje demo Mambo znajdziesz pod
adresem http://demo.mamboserver.com. Z kolei demo panelu administratora Mambo
dostpne jest pod adresem http://demo.mamboserver.com/administrator (login i haso:
admin).

Rysunek 8.3. Jeden z domylnych szablonw Joomla! (made your web)

14

http://pl.wikipedia.org/wiki/Joomla!

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

151

Uznaem, e oba systemy Mambo i Joomla! s do siebie na tyle zblione, e osoba

czytajca jedynie opis instalacji i administracji Joomla! z atwoci poradzi sobie w obu
tych systemach. Mimo drobnych rnic nie tylko w wygldzie obu aplikacji, najwaniejsze jest to, aby pozna schemat postpowania.

Opis funkcjonalnoci
Joomla! jest wykorzystywana na caym wiecie. Nadaje si do budowy zarwno duego
portalu, strony domowej, witryny urzdowej, jak i serwisu firmowego. Rdze Joomla!
umoliwia stworzenie nawet bardzo bogatego menu i publikowanie na stronie dowolnie ilustrowanych materiaw, zarwno statycznych, jak i uporzdkowanych w sekcje
i kategorie dziaw tematycznych z dynamicznie zmieniajc si zawartoci15. Joomla!
wyrnia si budow moduow, co oznacza, e kada nowa funkcja systemu jest do
niego doczana w postaci moduu, dlatego te z tak atwoci mona zwikszy uyteczno systemu. Wystarczy bowiem pobra i doinstalowa lub aktywowa odpowiednie komponenty, ktre umoliwiaj publikowanie informacji okrelonego typu, np. komponent Sondy, obsugi komentarzy, galerii, ksiki kucharskiej, katalogu firm, produktw,
czy wreszcie sklepu internetowego itp. Std te Joomla! idealnie nadaje si do tworzenia niemale dowolnego serwisu. Poniej przedstawiam przykadow list rodzajw
witryn, gdzie jest wykorzystywane omawiane oprogramowanie:
t Korporacyjne strony lub portale,
t Handel internetowy (sklep EZ Store lub bardziej rozbudowany VirtueMarkt),
t Mae strony biznesowe,
t Strony wszelkiego typu organizacji,
t Strony rzdowe i urzdowe,
t Portale i wortale intranetowe firm i instytucji,
t Strony szk, uniwersytetw i kociow,
t Strony prywatne i hobbistyczne,
t Portale duych magazynw i gazet.

Joomla! moe by z atwoci wykorzystany do zarzdzania kadym aspektem Twojej

strony, od etapu dodawania zawartoci, przez zarzdzanie ni, edycj, katalogowanie, do
publikacji gotowych treci, wcznie ze zdjciami i animacj w sieci (patrz rysunek 8.4).
Joomla! moe spenia funkcje charakterystyczne tylko dla systemw z rodziny ECMS
(ang. Enterprise Content Management Systems), wystarczy zainstalowa odpowiednie
komponenty, np. Skylark EDI16 sucy do zarzdzania obiegiem dokumentw.

15
16

http://www.webpl.info/index.php?option=com_content&task=view&id=51&Itemid=34
Do pobrania ze strony: http://extensions.joomla.org

152

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Rysunek 8.4. Witryna linii lotniczych oparta w caoci na Joomla!

Moliwoci i zalety systemu

t atwy w instalacji, konfigurowaniu i uywaniu.
t Panel administracyjny oddzielony od strony waciwej, ponadto chroniony

loginem i hasem.
t Prosty i przejrzysty interfejs zarzdzania zawartoci witryny (panel

administracyjny).
t Zapewnia elastyczno i atwo zmiany wygldu witryny dziki szablonom.
t Zaawansowany system obsugi szablonw umoliwia podgld i edycj

wygldu poprzez panel administracyjny.

t W peni funkcjonalny system zarzdzania treci.

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

153

t Moliwo zarzdzania uytkownikami (system uprawnie) modu

odpowiedzialny za przydzia przez administratora konkretnych praw

dostpu dla osb odpowiedzialnych za redagowanie treci w serwisie.
Sekcja umoliwia przydzia redaktora do jednego lub wielu moduw
serwisu. Przykadowo: redaktor odpowiedzialny za wprowadzanie treci
aktualnoci moe nie mie uprawnie do publikacji podstron serwisu.
t Zaawansowany edytor treci w postaci mechanizmu WYSIWYG (moliwo

zainstalowania kilku dodatkowych).

t Aktualnoci modu odpowiedzialny za prezentacj w atrakcyjnej formie

informacji zwizanych np. z dziaalnoci firmy czy wydarzeniami w kraju.

Administrator okrela tytu oraz tre aktualnoci, dat jej publikacji i status
wyganicia, miejsce oraz status publikacji.
t Zaawansowany system zarzdzania serwisem.
t System zarzdzania instalacj i obsug dodatkowych moduw, komponentw

i szablonw.
t Mechanizm buforowania stron, przypieszajcy dziaanie serwisu (pozwala

na wczenie funkcji buforowania raz wygenerowanej treci strony, ktrych

tre pozostaje niezmienna, przechowywane s na serwerze w postaci gotowej
do wywietlenia w przegldarce. Dodatkow zalet takiego rozwizania jest
zmniejszenie obcienia serwera, co moe by istotne w przypadku serwisw
o duej ogldalnoci).
t System zarzdzania usunitymi elementami (dokumenty, strony, pliki).
t System zarzdzania reklamami (banerami).
t System zarzdzania i wczytywania mediw (obrazy, pliki dokumentw).
t Zawarto serwisu moe by katalogowana pod wzgldem czasowym.
t Syndykacja zawartoci (RSS z ang. Really Simple Syndication), modu

odpowiedzialny za generowanie nagwkw treci publikowanych w serwisie,

zapewniajcy moliwo ledzenia zmian na stronie poprzez popularne
czytniki RSS.
t Wsparcie dla strony wielojzycznej.
t System podstawowych statystyk.
t System katalogowania odnonikw do stron internetowych.
t Modu penotekstowego przeszukiwania zawartoci serwisu, modu

umoliwiajcy uytkownikowi przeszukanie witryny internetowej pod

ktem podanych sw lub fraz kluczowych. Uzyskane wyniki prezentowane
s w formie zgodnej z rodzajem wyszukanych dokumentw.
t Mechanizm SEF (ang. Search Engine Friendly) jeeli serwer na to pozwala,

system tworzy przyjazne dla wyszukiwarek internetowych adresy URL.

t Inne jeli wemie si pod uwag liczb dostpnych dodatkw, lista zalet

powinna mie kilkanacie stron.

154

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Polski interfejs
Poczwszy od Joomla! 1.0.3, Polskie Centrum Joomla! (www.joomla.pl) przygotowuje
i publikuje znacznie zmodyfikowan dystrybucj pakietu instalacyjnego, umoliwiajc
lokalizacj zaplecza administracyjnego, a wic ustawienie do wyboru: polskiego lub
angielskiego jzyka etykiet i komunikatw ekranowych. O ile mi wiadomo, aktualnie
jedynie Polacy dysponuj t moliwoci! Podobn prb podjli swego czasu Francuzi,
ale projekt nie jest ju rozwijany17. Poniewa wzbogacenie Joomla! o moliwo wyboru
jzyka panelu administracyjnego wymaga kadorazowo zmian w kodzie, powoduje to,
e nie mona uywa atek z polskiej dystrybucji do aktualizacji oryginalnej wersji Joomla!. Std te skrypt pobrany ze strony Polskiego Centrum Joomla! naley aktualizowa
poprawkami jedynie z tego serwisu. W innym przypadku po aktualizacji mog wystpi
bdy uniemoliwiajce poprawn prac w czci administracyjnej.
Obok dystrybucji sygnowanej przez Polskie Centrum Joomla!, w Internecie mona spotka jeszcze dwa spolszczenia:
t wykonane przez Team Joomla PL (www.joomlapl.com)18,
t wykonane przez pe.joomlapl.com na potrzeby Joomla Power Edition.

Krytyka systemw opartych na Joomla!

i Mambo
Powszechna krytyka tego typu CMS opiera si na tym, e wszystkie strony WWW stworzone przy pomocy tych narzdzi wygldaj podobnie. Jednak nie zawsze musi tak by,
wszystko zaley bowiem od umiejtnoci zarwno grafika, jak i programisty, ktry moe
niemal swobodnie rozmieci dane elementy na stronie.
Za niewtpliw wad Mambo naley uzna te coraz mniejsze wsparcie ze strony programistycznej (poprawianie bdw, tworzenie darmowych moduw pod ten system).
To odbija si na uytkownikach, wrd ktrych mona zauway trend w kierunku
Joomla!.
Mimo wszystkich zalet Joomla! nie naley spisywa systemu Mambo na straty. Wedug
ostatnich informacji Miro niedawno przekazao Fundacji Mambo wszystkie prawa do
Mambo, z zastrzeeniem, e licencja nie moe sta si bardziej restrykcyjna. Nowa grupa
developerw musi si zapewne ostro wzi do roboty, jeli chce nadal konkurowa na
rynku systemw zarzdzania treci. Z kadym nowym wydaniem systemw moemy
spodziewa si zmian przewaajcych szal na korzy jednego lub drugiego. Ju teraz
wida odmienne tendencje, oba projekty podaj w rnych kierunkach Joomla!
17
18

http://www.joomla.pl/index.php/content/view/247/2/
Jest to aktualnie jedyne obok serwisu Polskiego Centrum Joomla! oraz polskiej strony na JoomlaForge
rdo oficjalnych tumacze Joomla!.

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

155

w stron serwisw community, Mambo celuje w maych i rednich przedsibiorcw.

Wida ju pierwsze nowe komercyjne komponenty do Mambo, czyli co si na jego
scenie dzieje19. Na oficjalnej witrynie Miro oprcz projektu Mambo widnieje nowa propozycja w postaci komercyjnego Jango CMS, bazujcego zreszt na poprzednich, sprawdzonych rozwizaniach. Wida to zwaszcza w wygldzie witryny, skadajcej si tradycyjnie z trzech kolumn, oraz podobiestwach czci administracyjnej. Przypuszczam
wic, e w tym wanie kierunku poda osamotnione po czci Miro, co wida zwaszcza w zawartych w opisie systemu sformuowaniach, m.in.: Unlike other content management systems, Jango CMS is business oriented software (w tum. W przeciwiestwie
do innych systemw zarzdzania treci, Jango CMS jest oprogramowaniem zorientowanym na biznes).
Jednym z zarzutw jest fakt, i niestety strony oparte na tych systemach stosunkowo
mocno obciaj system, dlatego nie zaleca si instalowania ich na mao wydajnych serwerach.

Joomla! a Joomla! PE (Power Edition)

Joomla! Power Edition (PE) to zmodyfikowana, wzbogacona o dodatkowe skadniki
wersja Joomla!, ktra pozwala uytkownikowi wybra i zainstalowa dodatkow funkcjonalno podczas instalacji. Autorem i wykonawc projektu jest Artur Stone Moskaa,
administrator forum Polskiego Centrum Joomla!. Warto tu wymieni, i w skad tego
pakietu wchodz:
t edytory WYSIWYG (JoomlaFCK, TMEdit, JCE + wtyczki),
t modu forum (forum Joomlaboard, forum SMF),
t ksiga goci (Easy guestbook),
t komponent galerii internetowej (PonnyGallery),
t komponent umoliwiajcy budow dziau download (Remository),
t komponent umoliwiajcy prowadzenie biuletynu, newslettera (Letterman),
t komponent umoliwiajcy prac nad plikami na serwerze (JoomlaXplorer),
t komponent umoliwiajcy budow katalogu, np. produktw (josDirectory),
t obsuga komentarzy (MosCom)20.

Ponadto Joomla! PE posiada zmodyfikowany panel administratora, ktry umoliwia

instalowanie oraz obsug wielu wersji jzykowych. Wersj instalacyjn pobierzesz ze
strony http://pe.joomlapl.com. Myl, e warto skorzysta z tej opcji jedynie wtedy,

19
20

Na podstawie: http://www.webpl.info/index.php?option=com_content&task=view&id=44&Itemid=33
Wicej szczegw na stronie http://pe.joomlapl.com/index.php?option=com_content&task=
blogcategory&id=0&Itemid=26&lang=8859-2

156

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

jeeli nie chcesz traci czasu na szukanie i instalowanie okrelonego rodzaju komponentw czy rozszerze.
Uwaga! W peni rozpakowany pakiet instalacyjny (rdowy) zajmuje ponad 23 MB.

Instalacja
Instalacja systemu Joomla! trwa od kilkunastu do kilkudziesiciu minut. Niestety, najduszym procesem jest kopiowanie na serwer blisko 9 MB (w przypadku instalacji standardowej dystrybucji Joomla!) plikw tworzcych stron.
Krok 1.: Pobierz najnowsz wersj systemu zawierajcego pakiety rdowe; najlepiej
i najwygodniej, jeeli jest ona ju spolszczona. Najczciej bdzie to archiwum spakowane standardowym programem, prawdopodobnie plik bdzie mia rozszerzenie .zip
w przypadku Windows oraz .gzip dla Linuksa.
Krok 2.: Wypakuj pliki do jakiego lokalnego folderu. Podczas rozpakowywania pakietu
naley zachowa istniejc struktur folderw.
Krok 3.: Za now baz danych i nadaj jej stosowne uprawnienia. Podczas instalacji
bd Ci potrzebne nastpujce dane:
t nazwa serwera WWW (hosta) zwykle localhost,
t nazwa bazy danych MySQL,
t nazwa uytkownika bazy danych MySQL,
t haso uytkownika bazy danych,
t nazwa witryny (przyda si tutaj Twoja inwencja twrcza),
t adres e-mail,
t adres URL Twojego serwisu.

Krok 4.: Zachowujc struktur folderw i plikw, skopiuj na serwer skrypt Joomla!. Do
przesania plikw rdowych na Twj hosting uyj klienta FTP.
Krok 5.: Kiedy masz ju potrzebne pliki w wymaganym miejscu, uruchom przegldark
internetow i wpisz w ni adres swojego serwisu. Po wpisaniu takiego adresu i naciniciu klawisza Enter rozpocznie si proces instalacji. System automatycznie rozpozna,
e serwis nie jest jeszcze poprawnie skonfigurowany, i przekieruje na pierwsz stron
instalatora z testem przedinstalacyjnym. Sprawdzone tu zostan wymagania dotyczce
serwera oraz praw dostpu do plikw i katalogw Joomla!.
Ekran testu przedinstalacyjnego Joomla! jest bardzo dugi, skada si jednak z trzech
gwnych czci. Pierwsza dotyczy wyboru jzyka i konfiguracji samego serwera (rysu-

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

157

nek 8.5), druga mwi o ustawieniach PHP, natomiast trzecia informuje o prawach dostpu
do plikw (patrz rysunek 8.6).

Rysunek 8.5. Instalator internetowy test przedinstalacyjny

Uwaga! Jeli nie widzisz strony testowej instalatora Joomla!, sprawd dokadnie: czy
skopiowae wszystkie pliki na serwer, czy usune swoj poprzedni witryn
(a w szczeglnoci plik index.html), wreszcie czy nie masz pliku configuration.php
w gwnym katalogu. Jeli tak, usu go. Jeli nadal nie widzisz strony instalatora, wpisz
w pasku adresu przegldarki http://twojastrona.domena/installation/index.php. To
bezporedni adres do skryptu instalacyjnego.

158

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Rysunek 8.6. Instalator Joomla! informacje dotyczce biecych ustawie PHP, dostpu
do katalogw i plikw

Oprcz wywietlenia parametrw dostpu do plikw i katalogw na serwerze, moesz tutaj sprawdzi take dodatkowe informacje o systemie, z ktrych najistotniejsza
to upload_max_filesize maksymalny rozmiar zapisywanego na serwerze pliku. Informacja ta okrela wielko pliku, ktry mona wgra na serwer z poziomu przegldarki
internetowej. Ograniczenie to moemy obej, korzystajc z klienta FTP.
Krok 6.: Wybierz domylny jzyk instalacji, administratora i uytkownika. Jeeli pola
folderw masz oznaczone na czerwono, nadaj odpowiednie uprawnienia plikom na serwerze. Nadaj prawo zapisu pliku configuration.php poprzez uycie CHMOD 666. Katalogom i podkatalogom caego Joomla! nadaj prawa ustawione na CHMOD 7C7. W przypadku
niektrych serwerw nie musisz rcznie (w programie) prawie niczego zmienia.

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

159

Poprawki w drugiej czci tekstu dotycz zmian w pliku php.ini na serwerze. Nie zawsze mamy do niego dostp, jednak wikszo serwerw hostingowych albo spenia wymagania instalatora, albo pozwala pomin wywietlane bdy. Oczywicie zawsze mona
zwrci si do firmy, u ktrej mamy hosting, z prob o dokonanie odpowiednich zmian.
Krok 7.: Zapoznaj si z warunkami Powszechnej Licencji Publicznej GNU. Jeli zgadzasz si z jej warunkami, potwierd to w odpowiednim polu.
Krok 8.: W nowym oknie podaj wszystkie wymagane dane dotyczce udostpnionej na
potrzeby serwisu Joomla! bazy danych MySQL (patrz rysunek 8.7).

Rysunek 8.7. Instalator Joomla! pole konfiguracji dostpu do bazy danych

By kontynuowa instalacj, naley poprawnie wypeni wszystkie pola. Nazw hosta jest
na og localhost. To oznacza, e serwer bazy danych jest uruchomiony na tej samej
maszynie co serwer WWW. Jeli tak nie jest, skontaktuj si z administratorem serwera.
W kolejnych polach wpisz nazw uytkownika bazy danych, haso do niej oraz nazw
samej bazy. Prefiks bazy najlepiej zostawi taki, jaki proponuje instalator. Ma to znaczenie w momencie instalacji komponentw lub innych skadnikw naszego serwisu zakadajcych nowe tabele w naszej bazie.
Trzy opcje poniej mwi kolejno o wyczyszczeniu bazy (jeli bya wczeniej uywana),
o zrobieniu kopii zapasowej przed jej wyczyszczeniem oraz o wgraniu do bazy przykadowych danych. Ostatnia opcja przyda si, jeli jest to Twoje pierwsze spotkanie
z Joomla! pozwoli Ci to przyjrze si dziaaniu tego CMS-a.

160

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Jeli wszystkie opcje zostay zaznaczone, przed przejciem do nastpnego kroku zostaniesz poproszony o potwierdzenie wykonania operacji na bazie danych21. Pamitaj, aby
poprawnie wprowadzi wszystkie dane, w innym przypadku zobaczysz ekran ostrzegawczy (patrz rysunek 8.8).

Rysunek 8.8. Skutkiem niepoprawnego wpisania parametrw bazy danych jest stosowny komunikat

Krok 9.: W kolejnym oknie zostaniesz zapytany o nazw serwisu (patrz rysunek 8.9).
Wpisz dowoln nazw, pamitajc o tym, e zawsze moesz j pniej zmieni w konfiguracji czci administracyjnej witryny. W przypadku firm zalecam poprawne wpisanie jej nazwy ju na tym etapie.

Rysunek 8.9. Instalator Joomla! ustalenie nazwy witryny

21

Na podstawie: http://www.joomlapl.com/content/view/12/26/

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

161

Krok 10.: W kolejnym oknie zostan wywietlone kocowe ustawienia. W widocznych

punktach wpisz adres URL22 swojego serwisu, bezwzgldn ciek do katalogu na serwerze, adres e-mail administratora oraz zaakceptuj bd wpisz wybrane haso administratora.
Na og wywietlane dane s prawidowo wpisane, zmienia si tylko dwa pola: adres
e-mail administratora oraz haso. Poniej s jeszcze pola umoliwiajce zmian uprawnie do plikw i katalogw. Moesz tam zmieni uprawnienia z domylnych na wybrane
przez siebie, jest to jednak niezalecane dla pocztkujcych (patrz rysunek 8.10).

Rysunek 8.10. Instalator Joomla! ustalenie adresu serwisu, cieki na serwerze i danych
administratora

Ostatnim widocznym okienkiem instalatora jest informacja podsumowujca oraz informacja o parametrach potrzebnych do zalogowania si do czci administracyjnej (patrz
rysunek 8.11). W ulubionym notesie zapisz sobie login i haso.
Ponadto przed ostatecznym uruchomieniem serwisu skorzystaj z rady wywietlonej
na czerwono, tzn. ze wzgldw bezpieczestwa skasuj katalog instalacyjny z serwera
(folder installation). Do tego celu uyj klienta FTP. Jeli tego nie zrobisz, nie bdziesz
mg zobaczy strony gwnej Joomla!.

22

URL (ang. Uniform Resorce Lokator) zunifikowany format odnonikw do zasobw sieciowych.

162

CMS. Jak szybko i atwo stworzy stron WWW i zarzdza ni

Rysunek 8.11.
Instalator Joomla!
podsumowanie
instalacji

W prawym grnym rogu widoczne s rwnie dwa przyciski: odnonik do strony

gwnej naszego nowego serwisu (Uruchom) oraz do panelu administracyjnego (Administrator) (patrz rysunek 8.12).

Rysunek 8.12. Podsumowanie instalacji w zalenoci od rodzaju serwera, na ktrym instalowalimy

skrypt Joomla!, okno kocowe moe wyglda inaczej

W ten prosty sposb udao Ci si poprawnie zainstalowa system Joomla!. Kolejnymi

krokami s: poznanie elementw skadajcych si na system, konfiguracja, zmiana wygldu i wprowadzanie treci.

Rozdzia 8. Joomla! i Mambo

163

Poniewa pojawia si nowa wersja Joomla! 1.5 wygld poszczeglnych okien

instalatora moe nieznacznie odbiega od zaprezentowanego powyej.

Przewodnik po Joomla!
Kada strona oparta na Joomla! (Mambo) zbudowana jest co najmniej z kilku blokw
zawartoci. Wygld, czyli struktura strony, zaley w gwnej mierze od projektanta, ktry
decyduje o tym w szablonie (ang. template) witryny. Szablon determinuje rozmieszczenie (ang. layout) elementw strony. Zmiana szablonu graficznego wpywa jedynie na
zmian sposobu prezentacji treci. Zapamitaj, w Joomla! nie budujesz kolejnych stron,
ale dodajesz zawarto, ktra pojawia si w gwnym obszarze strony i powoduje dynamiczn zmian zawartoci czci albo nawet wszystkich pozostaych obszarw.
Mona wyodrbni pi rnych kategorii obszarw na stronie:
t Menu,
t Zawarto,
t Blok reklamowy,
t Funkcje tzn. obszary na moduy,
t Elementy dekoracyjne (np. logo).

Na potrzeby ksiki na swoim serwerze zainstalowaem pen wersj Joomla! PE; na prezentowanym zrzucie ekranu wida wszystkie omawiane elementy (patrz rysunek 8.13).

Menu
Wraz z zainstalowaniem przykadowych danych otrzymujemy gotowe menu, dotyczce zarwno kolejnych podstron (MENU GWNE), jak i moduw (PE, SONDY,
GOCIMY).
Jak wida na rysunku, wystpuj rne typy menu nawigacyjnego do rnych zada.
W Joomla! moesz doda tyle dodatkowych menu, ile uznasz za stosowne. Tym bardziej,
e okrelone menu moe by dostpne tylko dla zalogowanych uytkownikw witryny.
W trakcie instalacji Joomla! tworzone jest menu gwne23 (ang. mainmenu), menu grne
(ang. topmenu), dodatkowe menu (ang. othermenu) oraz menu uytkownika (ang. usermenu) (patrz rysunek 8.14). Z wyjtkiem menu gwnego, wszystkie inne mona usun
lub wykorzysta do wasnych potrzeb. W gwnym obszarze strony moesz umieci
kilkanacie rnych typw zawartoci. Do Twojej dyspozycji jest bowiem a 20 typw
rnych pozycji menu24.
23
24

Moesz stworzy nie tylko jedno menu gwne, ale tyle menu, ile potrzebujesz.
http://progres.p1314.futuro.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=9&limit=
1&limitstart=1