1. Modernizacja instalacji co w istniejcych obiektach.

Racjonalny program dziaa termomodernizacyjnych u odbiorcw: 1) wybr obiektw do termomodernizacji (kryterium); 2) opracowanie i weryfikacja bazy danych o budynkach, instalacji c.o., wzach- dla osiedla lub caej Spdzielni; 3) analiza rocznego, rzeczywistego zuycia ciepa i weryfikacja Qo; 4) ocena pod wzgldem technicznym i energetycznym stanu aktualnego budynkw, instalacji c.o. i wzw; 5) opracowanie wariantowego programu dziaa termorenowacyjnych; 6) ocena nakadw i efektw; 7) analiza ekonomiczna i opracowanie listy rankingowej; 8) podsumowanie i wnioski. Modernizacja instalacji wie si z: Ociepleniem budynku Weryfikacj aktualnego bilansu ciepa Ocen stanu technicznego inst. c.o. i wza ciepowniczego(ewentualne pukanie lub wymiana czciowa) Opracowanie projektu dostosowania instal. i wza ciepowniczego do nowych potrzeb cieplnych pomieszcze i budynku. Zastosowanie zaworw pod pionowych, zaworw termostatycznych i podzielnikw kosztw. Likwidacja przewodw odpowietrzajcych i zastosowania indywidualnych odpowietrznikw. Zastosowanie stabilizatorw rnicy ci., ukadw automatycznej regulacji pogodowej. Zast. licznikw ciepa na wzach Zmiana mocy zamwionej u dostawcy ciepa Przykad instalacji c.o. zmodernizowanej Samoczynne zawory odpowietrzajce. Zmniejszenie rednic pionw i gazek( 10, 3/8). Zawory bezdawicowe nastawne z gowicami termostatycznymi. Hermetyczne (bezdawicowe) pompy obiegowe z regulacj obrotw pompy. rdo ciepa o waciwej charakterystyce regulacyjnej. Aktualne potrzeby cieplne (straty mocy cieplnej) budynku. W wyniku ocieplenia budynku ulega zmianie obliczeniowe zapotrzebowanie na moc ciepln dla pomieszcze: Napowietrzenie wody w naczyniu wzbiorczym, due ubytki , odparowanie wody. Ubytki wody przy odpowietrzaniu zbiornika. Krenie wody przez sie odpowietrzajc midzy pionami. Intensywne krenie wody tzw. martwy obieg (w WRB, OR) Zrnicowane schodzenie wody zasilajcej. Zapowietrzenie si grzejnikw. Znaczce i nieefektywne zyski ciepa od przewodw prowadzonych po wierzchu cian. Ubytki wody na dawicach zaworw.

Wady ogrzewania podogowego: Wysokie nakady inwestycyjne Moliwo stosowania wycznie w budynkach o niskich wskanikach zuycia ciepa

W przypadku ogrzewa podogowych wodnych , moliwy spadek

wydajnoci cieplnej spowodowany np. innym ni przewidziano w projekcie sposobem ustawienia mebli czy uoenia wykadzin podogowych. 5. Regulacja eksploatacyjna instalacji ogrzewczych. Regulacja wstpna- polega na wyrwnaniu strat cinienia w poszczeglnych obiegach instalacji centralnego ogrzewania z dziaajcym w tych obiegach cinieniem czynnym przy zaoeniu obliczeniowych strumieni masy wody przepywajcych przez poszczeglne dziaki instalacji. Regulacja eksploatacyjna- powinna zapewni dostosowanie chwilowej mocy cieplnej instalacji c.o. do zmieniajcych si rzeczywistych potrzeb cieplnych poszczeglnych pomieszcze i budynku w czasie sezonu ogrzewczego. Ze wzgldu na zakres dziaania moe by regulacja: Centralna obejmujca ca instalacje c.o. Strefowa obejmujca wybrane czci instalacji Miejscowa(zawory termostatyczne) Ze wzgldu na sposb realizacji regulacji wyrnia si: Reg. jakociow (przepyw= const, T-zmienne) Reg. ilocowa (przepyw zmienny, T= const) Reg. mieszana (ilociowo- jakociowa) W kadym ze sposobw regulacji podstawowym celem jest zmiana redniej temperatury zamontowanych grzejnikw. Przeponowe wymienniki ciepa podstawowe pojcia: rednia rnica temperatur (ts)- to taka jednakowa dla caej powierzchni wymiennika rnica temp, przy ktrej dla obliczeniowej wartoci wspczynnika przenikania ciepa, ilo wymienianego ciepa jest taka, jaka jest wymieniana w rzeczywistoci przy zmiennych wartociach rnicy temperatur i wspczynnika przenikania dla poszczeglnych elementw powierzchni wymiennika. Opr cieplny wymiennika (Rw)- jest liczbowo rwny rnicy pocztkowych temp danych strumieni pynw, przy ktrej w danym wymienniku bdzie wymieniany strumie ciepa rwny 1W (lub 1kW). Opr cieplny wymiennika Rw jest liczbowo rwny rnicy temperatur pocztkowej pynu cieplejszego i kocowej pynu chodniejszego, przy ktrej w danym wymienniku bdzie wymieniany strumie ciepa rwny 1W (lub 1kW). Temperatura rwnowagi (temp. graniczna)- ozn, tak temp powietrza zewntrznego, przy ktrej straty ciepa budynku rwne s jego wewntrznym zyskom ciepa. (wyznacza to pocztek i koniec sezonu ogrzewczego). Sprawno wymiennika w- jest stosunkiem strumienia ciepa wymienianego w wymienniku i maksymalnego jak mog wymieni midzy sob strumienie pynw przepywajce przez wymiennik (przy przepywie w przeciwprdzie przez wymiennik o nieskoczenie duej powierzchni). 6.Schemat wza cieplnego C.O. cwu jednostopniowego rwnolegego z zasobnikiem ciepa. Wze cieplny Termen TM-D dla budownictwa jednorodzinnego Wze TERMEN TM-D to wysokoparametrowy kompaktowy wze cieplny, dwufunkcyjny, z jednostopniowym rwnolegym podgrzewem ciepej wody. Przystosowany do zasilania indywidualnych instalacji centralnego ogrzewania oraz przygotowania ciepej wody uzytkowej, w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, ktre s zasilane z miejskiej sieci ciepowniczej.

- z redukcj cinienia, w ktrych za pomoc regulatora cinienia obniane jest cinienie wody pyncej do instalacji, - hydroelewatorowe (strumienicowe), w ktrych za pomoc strumienicy obniane s cinienie i temperatura wody pyncej do instalacji. Wzy bezporednie wychodz ju z uycia. Funkcjonuj jeszcze tylko w tych budynkach, w ktrych do tej pory nie zdecydowano si modernizacj systemu grzewczego. Zastpowane s wzami porednimi. Wymg oddzielenia instalacji wewntrznych od sieci ciepowniczej za pomoc wymiennikw przeponowych wynika ze wzgldw bezpieczestwa uytkownikw budynkw i z wymaga dystrybutorw ciepa. Wzy porednie, ze wzgldu na liczb instalacji wewntrznych podczonych do wza mona podzieli na: - jednofunkcyjne (montowane na przykad w budynkach, gdzie ciepa woda uytkowa przygotowywana jest w podgrzewaczach elektrycznych), - wielofunkcyjne, ktrych w systemach ciepowniczych jest najwicej, dostarczaj zazwyczaj ciepo do ogrzania budynku i do podgrzania wody uytkowej; w nowych obiektach, coraz powszechniej projektowanych z ukadem wentylacji mechanicznej bd klimatyzacji, ciepo dostarczane jest do instalacji c.o., c.w.u. i Wzy wielofunkcyjne ze wzgldu na wzajemn konfiguracj wymiennikw zasilajcych poszczeglne instalacje, mona podzieli na: - szeregowe (nie znalazy zastosowania w ciepownictwie), - rwnolege (tasze i prostsze w eksploatacji ni wzy szeregowo-rwnolege stosowane s w przypadku wsppracy sieci z ciepowni), - szeregowo-rwnolege (wymagaj mniejszego maksymalnego strumienia wody zasilajcej ni wzy rwnolege o tej samej mocy, pozwalaj na lepsze schodzenie wody i dlatego stosowane s w systemach ciepowniczych, w ktrych rdem ciepa jest elektrociepownia - nisza temperatura wody powracajcej do kotw energetycznych zwiksza sprawno ukadw pracujcych w skojarzeniu).

Ubytki wody na dawicach pomp obiegowych. 2. Regulacja istniejcej instalacji C.O. w budynku ocieplonym. Przy regulacji instalacji c.o. w ocieplonym budynku zakada si e: W instalacji c.o. rednice i wielkoci grzejnikw nie ulegaj zmianie a cao jest w dobrym stanie technicznym. Naley okreli tak now temperatur wody zasilajcej oraz wymagane przepywy czynnika przez grzejniki aby w kadym pomieszczeniu dostarczy wymagan moc ciepln natomiast cakowity strumie masy czynnika grzejnego nie uleg zmianie. 3.Charakterystyka grzejnikw konwekcyjnych (cieplna). 4. Zasady projektowania ogrzewa paszczyznowych. Nie w kadym budynku mona w sposb racjonalny zastosowa ogrzewanie podogowe. Gwnym kryterium jest tu wielko obliczeniowego zapotrzebowania ciepa budynku przypadajca na 1m2 podogi. Zwykle konstrukcja grzejnika podogowego zapewnia e strumie ciepa skierowany do dou nie przekracza 10% mocy grzejnika. Podstaw wymiarowania grzejnika s obliczeniowe straty ciepa pomieszczenia Qo. Obliczenia naley rozpocz od pomieszczenia dla ktrego qo przyjmuje maksymaln warto (qo- wymagany jednostkowy strumie ciepa grzejnika qo= Qo/Fg gdzie Fg- cz podogi pomieszczenia przeznaczona na grzejnik [m2]). Dla obliczeniowej temp. wewntrznej w pomieszczeniu ti i qo z nomogramu wyznacza si redni temp powierzchni grzejnika Tp. Dla ustalonej wartoci R (dodatkowy opr cieplny np. wykadziny) i przyjtego rozstawu wownic b z nomogramu okrela si warto wspczynnika korekcyjnego KR. Oblicza si skorygowan gsto strumienia ciepa q. Majc q i b okrela si warto wymaganej redniej arytmetycznej rnicy temp. Wymagany spadek temp czynnika grzejnego w wownicy T okrela si z nomogramu (dla danych tar i t1= z- ti- pocztkowa rnica temp). T= - Tp (T= 520K najlepiej 10K). Wownice-(materia)- ukadane s z produkowanych w zwojach rur z teorzyw sztucznych wykonanych z polipropylenu,polietylenu sieciowego (PEX), polibutylenu, lub wielowarstwowych. rednica wownicy powinna by tak dobrana aby zapewni przepyw wody z prdkoci w zakresie w=0,2-0,4m/s. Na wownice mona rwnie stosowa przewody stalowe lub miedziane w powoce z tworzyw sztucznych. Ksztat wownic: Z pojedynczych przewodw- temperatura powierzchni grzejnej nad przewodem jest zmienna w kadym miejscu pomieszczenia. Najwysza nad pocztkiem a najnisza nad kocem wownicy zgodnie z kierunkiem przepywu. Z przewodu podwjnie zoonego uzyskuje si bardziej wyrwnan redni temperatur powierzchni nad wownic. Sposb ten eliminuje konieczno stosowania maych promieni gicia. Rozstaw wownic- Mniejszy powoduje wysz i bardziej wyrwnan temperatur powierzchni grzejnika oraz zwikszenie jednostkowego strumienia cieplnego oddawanego do pomieszczenia, a jednoczenie zwiksza si zuycie rur i odwrotnie.(rozstaw b=0,1-0,3m.) Wikszy- wystpuj miejsca cieplejsze i chodniejsze wyczuwalne bos stop, moe by stosowany tylko w uzasadnionych warunkach. Podczas wylewania betonu rury powinny pozosta pod cinieniem 0,3Mpa po okoo 26 dniach przeprowadza si prb cinieniow. Temperatury-Nie powinna by zbyt wysoka. Pomieszczenia o staym przebywaniu ludzi , pokoje, kuchnie tpmax=29oC(zalecana tp=260C) W pomieszczeniach w ktrych ludzie nie przebywaj w sposb cigy, azienki, tpmax=340C (zalecana tp=300C). Parametry czynnika grzejnego: temp zasilania (z<=60oC); ochodzenie wody (=1015K); najczciej stosuje si z/p= 55/45oC, 50/40 oC. Dobr wownicy: Dugo wownicy i liczb ukw okrela si na podstawie rysunku wownicy wynikajcego z oblicze cieplnych. Dugo wownicy nie powinna przekracza 60m (orientacyjn d wownicy mona wyznaczy z nomogramu). Wartoci wspczynnikw oporw miejscowych odczytuje si z tablicy. Jeeli rozstaw wownic jest wikszy ni 25cm to opr miejscowyzmiana kierunku przepywu w uku- mona pomin. Cakowity spadek cinienia oblicza si p= RL+ Z[Pa] gdzie Z- miejscowe straty cisn. (Z= Z1*). Cinienie dynamiczne Z1 okrela si z nomogramu. Prdko przepywu wody nie moe by mniejsza ni 0,15m/s. Cakowity spadek cinienia w wownicy nie powinien przekracza 20kPa. Na bilans ciepa dla pomieszczenia maja wpyw: zyski i starty ciepa na drodze przenikania; straty ciepa- infiltracja powietrza zewn.; zyski ciepa od nasonecznienia i wewntrznych rde ciepa. Zakcenie (podzia): 1) cieplne: AQ=Qg/Qg (moc po ociepleniu/ moc przed ociepleniem); 2) hydrauliczne: AG=mg/ mg; 3) temperaturowe: A=z/z. Kryteria ograniczajce temp. powierzchni grzejnika (podogwka): wymiana ciep midzy powierzchni grzejnika a gow w zakresie 1070 W/m2; kryterium Missenarda ograniczajce rnic temp. midzy poziomem stp i gowy do 2K Zalety ogrzewania podogowego: Niska temperatura powierzchni grzejnika, dobre warunki komfortu cieplnego (korzystny rozkad temperatury powietrza w pomieszczeniu) Wysoka sprawno emisji ciepa, nisze zuycie energii Estetyczny wygd Moliwo zasilania ze reda ciepa o niskiej temperaturze( powrt instalacji centralnego ogrzewania, powrt sieci ciepowniczej, pompa ciepa , kocio kondensacyjny, kolektory soneczne) Zjawisko samoregulacji

1.Pytowy wymiennik dla c.o. 6.Zawr regulacyjny c.w. 2.Pytowy wymiennik dla c.w.u 7.Pompa obiegowa 3.Regulator pokojowy 8.Naczynie wzbiorcze c.o. 4.Siownik zaworu regulacyjnego 9.Naczynie wzbiorcze c.w. 5.Zawr regulacyjny c.o. 10.Ultradzwikowy licznik ciepa /opcja/ 7.Zbiorniki buforowe, cel i zasada dziaania. W celu zapewnienia odpowiedniego przepywu wody przez pomp ciepa oraz instalacj grzewcz zaleca si stosowanie zbiornika buforowego penicego rol sprzga hydraulicznego i bufora (akumulatora) zarazem. Zbiornik buforowy peni kilka zada: - rozdziela przepywy objtociowe obiegu pompy ciepa gdzie wymagane jest utrzymanie rnicy temperatur na poziomie 5-7C i obiegu grzewczego gdzie rnica temperatur moe waha si od 7 do 15C - zezwala na buforowanie energii w okresach gdy energia elektryczna jest tasza (taryfa nocna) - eliminuje czste wczanie i wyczanie si pompy ciepa w okresach niskiego zapotrzebowania w energi ciepln zwikszajc trwao wszystkich jej elementw - zabezpiecza pomp ciepa przed nadmiern temperatur powrotu wody pokrycie maksymalnego zapotrzebowania na czynnik grzewczy w okresie zimowym pokrycie nierwnomiernoci rozbiorw czynnika grzewczego w okresie letnim zapewnienie niezbdnej iloci czynnika grzewczego dla prawidowej pracy Logoterm w czasie ponownego uruchamiania rda ciepa Obsuga zbiornika polega na okresowym czyszczeniu i spuszczaniu osadu z dolnej czci zbiornika. Czyszczenie przeprowadza si przez przepukanie zasobnika dodatkowym rdem wody wprowadzonym zaworem spustowym grnym i odprowadzonym dolnym. Spuszczanie osadu z dolnej czci zasobnika przeprowadza si w czasie pracy przez otwarcie zaworu spustowego zbiornika. Czyszczenie wkadu magnetycznego polega na tym, e przed spuszczeniem osadu szlamowego naley wykrci wewntrzny rdze magnetyczny typu MA z zamontowanego wkadu magnetycznego (nie powoduje to wycieku wody ze zbiornika). Zasada dziaania instalacji Zasobnik buforowy jest to zbiornik, w ktrym magazynowana jest woda grzewcza ogrzana przez pomp ciepa (rwnie przez dodatkowe rda ciepa np. kolektory soneczne, kominek) i skd pobierana jest przez instalacj centralnego ogrzewania. Zasobnik buforowy pozwala gromadzi wytwarzane ciepo, na ktre akurat nie ma zapotrzebowania, np. z taszej energii elektrycznej (taryfa nocna), z kota na paliwo stae czy kolektorw sonecznych. Niezalenie od temperatury wody w zasobniku instalacja grzewcza pobiera tyle ciepa ile w danej chwili potrzeba dla zapewnienia wymaganej temperatury w ogrzewanych pomieszczeniach regulacja pogodowa. Oprcz akumulacji taniej energii, zasobnik peni rwnie funkcj sprzga hydraulicznego. Niezalenie od przepywu wody grzewczej przez instalacj zapewnia wymagany minimalny przepyw przez pomp ciepa. W okresach niskiego zapotrzebowania ciepa zastosowanie zasobnika eliminuje czste zaczanie i wyczanie si pompy ciepa zwikszajc tym samym trwao jej elementw i wyduajc ywotno. 8.Wze -podzia i funkcje. Wze ciepowniczy to zesp urzdze poczonych ze sob przewodami hydraulicznymi, ktrego zadaniem jest przekazanie do odbiorcw (do budynkw lub do wydzielonych pomieszcze w budynkach) wymaganego strumienia ciepa, dostarczanego do wza ze rda ciepa, za porednictwem sieci ciepowniczej. Przekazywanie ciepa z sieci do instalacji wewntrznych musi odbywa si z zachowaniem bezpieczestwa uytkownikw i eksploatowanych urzdze. Zadanie to realizowane jest poprzez: - regulacj parametrw nonika ciepa (temperatura, cinienie, strumie masowy), - zabezpieczenie wewntrznych instalacji odbiorczych, - kontrol pracy urzdze wza, - pomiar zuycia ciepa dostarczanego do odbiorcy. W miejskich systemach grzewczych nonikiem ciepa jest woda, natomiast sieci parowe maj zastosowanie w niektrych gaziach przemysu. Ciepo z wza moe by wykorzystywane do ogrzewania budynku (instalacja c.o.), przygotowania ciepej wody uytkowej (instalacja c.w.u.), ogrzewania powietrza wentylacyjnego (instalacja c.t. z nagrzewnicami powietrza) oraz do innych celw (np. ogrzewanie wody w basenie kpielowym). Wze ciepowniczy powinien by zlokalizowany w wydzielonym pomieszczeniu wza ciepowniczego, pooonym na jednej z najniszych kondygnacji budynku, moliwie centralnie w stosunku do ogrzewanych pomieszcze. Mae wzy, tzw. mieszkaniowe, przekazujce ciepo w obrbie instalacji wewntrznych, mona montowa na klatkach schodowych lub w mieszkaniach. Najczciej spotykanym kryterium podziau wzw jest sposb poczenia instalacji wewntrznych z sieci ciepownicz. Mona tu wyrni wzy : - bezporednie, w ktrych woda sieciowa wpywa bezporednio do instalacji wewntrznych, tam oddaje ciepo i schodzona wraca do sieci, - porednie, w ktrych ciepo z sieci ciepowniczej przekazywane jest do instalacji wewntrznych za porednictwem przeponowych wymiennikw ciepa. W czci wza pomidzy przyczem a wymiennikiem, panuj warunki takie jak w sieci (tzw. wysokie parametry), w czci wza za wymiennikiem, panuj warunki takie jak w instalacji (tzw. niskie parametry). Wzy bezporednie, ze wzgldu moliwo zmiany parametrw wody sieciowej (temperatury i cinienia), mona podzieli na: - rozdzielacze, w ktrych woda sieciowa wpywa do instalacji wewntrznych bez zmiany parametrw, - zmieszania pompowego, w ktrych temperatura wody sieciowej, pyncej do instalacji jest obniana poprzez domieszanie schodzonej wody powracajcej z instalacji (za pomoc tzw. pompy mieszajcej),