Dz.U.97.89.555 Dodano zmiany, ktre wejd od 1 lipca.

Jak czyta zmiany: 1) kade podkrelenie lub pogrubienie tekstu oznacza wprowadzenie zmian: a) tekst (tekst x ) oznacza, e tekst (wyraz, zdanie) podkrelony ulegnie zastpieniu na tekst (wyraz, zdanie) pogrubiony w nawiasie

b) c)

(tekst) oznacza, e tekst (wyraz, zdanie) podkrelone w nawiasie obowizuje tylko do 30 czerwca, potem ulega wykreleniu tekst (wyraz, zdanie, paragraf albo artyku) pogrubienie oznacza dodanie cakowicie nowego fragmentu tekstu albo ustalenie nowego brzmienia (w tym przypadku nowe brzmienie zawsze jest pod dotychczasow jednostk redakcyjn).

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postpowania karnego. (Dz. U. z dnia 4 sierpnia 1997 r.)

DZIA I PRZEPISY WSTPNE Art. 1. Postpowanie karne w sprawach nalecych do waciwoci sdw toczy si wedug przepisw niniejszego kodeksu. Art. 2. 1. Przepisy niniejszego kodeksu maj na celu takie uksztatowanie postpowania karnego, aby: 1) sprawca przestpstwa zosta wykryty i pocignity do odpowiedzialnoci karnej, a osoba niewinna nie poniosa tej odpowiedzialnoci, 2) przez trafne zastosowanie rodkw przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okolicznoci sprzyjajcych popenieniu przestpstwa osignite zostay zadania postpowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestpstw, lecz rwnie w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad wspycia spoecznego, 3) uwzgldnione zostay prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, 4) rozstrzygnicie sprawy nastpio w rozsdnym terminie. 2. Podstaw wszelkich rozstrzygni powinny stanowi prawdziwe ustalenia faktyczne. Art. 3. W granicach okrelonych w ustawie postpowanie karne odbywa si z udziaem czynnika spoecznego. Art. 4. Organy prowadzce postpowanie karne s obowizane bada oraz uwzgldnia okolicznoci przemawiajce zarwno na korzy, jak i na niekorzy oskaronego. Art. 5. 1. Oskaronego uwaa si za niewinnego, dopki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sdu (wyrokiem). 2. Nie dajce si usun wtpliwoci rozstrzyga si na korzy oskaronego. Art. 6. Oskaronemu przysuguje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrocy, o czym naley go pouczy. Art. 7. Organy postpowania ksztatuj swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodw, ocenianych swobodnie z uwzgldnieniem zasad prawidowego rozumowania oraz wskaza wiedzy i dowiadczenia yciowego. Art. 8. 1. Sd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest zwizany rozstrzygniciem innego sdu lub organu. 2. Prawomocne rozstrzygnicia sdu ksztatujce prawo lub stosunek prawny s jednak wice.

Art. 9. 1. Organy procesowe prowadz postpowanie i dokonuj czynnoci z urzdu, chyba e ustawa uzalenia je od wniosku okrelonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia wadzy. 2. Strony i inne osoby bezporednio zainteresowane mog skada wnioski o dokonanie rwnie tych czynnoci, ktre organ moe lub ma obowizek podejmowa z urzdu. Art. 10. 1. Organ powoany do cigania przestpstw jest obowizany do wszczcia i przeprowadzenia postpowania przygotowawczego, a oskaryciel publiczny take do wniesienia i popierania oskarenia - o czyn cigany z urzdu. 2. Z wyjtkiem wypadkw okrelonych w ustawie lub w prawie midzynarodowym nikt nie moe by zwolniony od odpowiedzialnoci za popenione przestpstwo. Art. 11. 1. Postpowanie w sprawie o wystpek, zagroony kar pozbawienia wolnoci do lat 5, mona umorzy, jeeli orzeczenie wobec oskaronego kary byoby oczywicie niecelowe ze wzgldu na rodzaj i wysoko kary prawomocnie orzeczonej za inne przestpstwo, a interes pokrzywdzonego temu si nie sprzeciwia. 2. Jeeli kara za inne przestpstwo nie zostaa prawomocnie orzeczona, postpowanie mona zawiesi. Zawieszone postpowanie naley umorzy albo podj przed upywem 3 miesicy od uprawomocnienia si orzeczenia w sprawie o inne przestpstwo, o ktrym mowa w 1. 3. Postpowanie umorzone na podstawie 1 mona wznowi w wypadku uchylenia lub istotnej zmiany treci prawomocnego wyroku, z powodu ktrego zostao ono umorzone. Art. 12. 1. W sprawach o przestpstwa cigane na wniosek postpowanie z chwil zoenia wniosku toczy si z urzdu. Organ cigania poucza osob uprawnion do zoenia wniosku o przysugujcym jej uprawnieniu. 2. W razie zoenia wniosku o ciganie niektrych tylko sprawcw obowizek cigania obejmuje rwnie inne osoby, ktrych czyny pozostaj w cisym zwizku z czynem osoby wskazanej we wniosku, o czym naley uprzedzi skadajcego wniosek. Przepisu tego nie stosuje si do najbliszych osoby skadajcej wniosek. 3. Wniosek moe by cofnity w postpowaniu przygotowawczym za zgod prokuratora, a w postpowaniu sdowym za zgod sdu - do rozpoczcia przewodu sdowego na pierwszej rozprawie gwnej, chyba e chodzi o przestpstwo okrelone w art. 197 Kodeksu karnego. Ponowne zoenie wniosku jest niedopuszczalne. Art. 13. Uzyskanie zezwolenia wadzy, od ktrego ustawa uzalenia ciganie, naley do oskaryciela. Art. 14. 1. Wszczcie postpowania sdowego nastpuje na danie uprawnionego oskaryciela lub innego uprawnionego podmiotu. 2. Odstpienie oskaryciela publicznego od wniesionego oskarenia nie wie sdu. Art. 15. 1. Policja i inne organy w zakresie postpowania karnego wykonuj polecenia sdu i prokuratora oraz prowadz pod nadzorem prokuratora, w granicach okrelonych w ustawie, dochodzenie, a nadto powierzone im przez prokuratora ledztwo lub prowadzone przez niego dochodzenie w caoci albo w okrelonym zakresie, jak rwnie poszczeglne czynnoci ledztwa lub dochodzenia. 1. Policja i inne organy w zakresie postpowania karnego wykonuj polecenia sdu i prokuratora oraz prowadz pod nadzorem prokuratora ledztwo lub dochodzenie w granicach okrelonych w ustawie. 2. Wszystkie instytucje pastwowe, samorzdowe i spoeczne s obowizane w zakresie swego dziaania do udzielania pomocy organom prowadzcym postpowanie karne. Art. 16. 1. Jeeli organ prowadzcy postpowanie jest obowizany pouczy uczestnikw postpowania o cicych obowizkach i o przysugujcych im uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie moe wywoywa ujemnych skutkw procesowych dla uczestnika postpowania lub innej osoby, ktrej to dotyczy. 2. Organ prowadzcy postpowanie powinien ponadto w miar potrzeby udziela uczestnikom postpowania informacji o cicych obowizkach i o przysugujcych im uprawnieniach take w wypadkach, gdy ustawa wyranie takiego obowizku nie stanowi. W razie braku takiego pouczenia, gdy w wietle okolicznoci sprawy byo ono nieodzowne, albo mylnego pouczenia, stosuje si odpowiednio 1. Art. 17. 1. Nie wszczyna si postpowania, a wszczte umarza, gdy: czynu nie popeniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniajcych podejrzenie jego popenienia, czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, e sprawca nie popenia przestpstwa, spoeczna szkodliwo czynu jest znikoma, ustawa stanowi, e sprawca nie podlega karze, oskarony zmar, nastpio przedawnienie karalnoci, postpowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostao prawomocnie zakoczone albo wczeniej wszczte toczy si, 8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sdw karnych, 9) brak skargi uprawnionego oskaryciela, 10) brak wymaganego zezwolenia na ciganie lub wniosku o ciganie pochodzcego od osoby uprawnionej, chyba e ustawa stanowi inaczej, 11) zachodzi inna okoliczno wyczajca ciganie. 2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia wadzy, od ktrych ustawa uzalenia ciganie, organy procesowe dokonuj tylko czynnoci nie cierpicych zwoki w celu zabezpieczenia ladw i dowodw, a take czynnoci zmierzajcych do wyjanienia, czy wniosek bdzie zoony lub zezwolenie bdzie wydane. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)

 3. Niemono przypisania winy sprawcy czynu nie wycza postpowania dotyczcego zastosowania rodkw zabezpieczajcych. Art. 18. 1. (1) Jeeli czyn stanowi tylko wykroczenie, prokurator odmawiajc wszczcia postpowania lub umarzajc je przekazuje spraw Policji w celu wystpienia z wnioskiem o ukaranie do waciwego sdu; prokurator moe sam wystpi z takim wnioskiem. 2. Jeeli sd lub prokurator dopatruje si w czynie przewinienia dyscyplinarnego albo naruszenia obowizkw subowych lub zasad wspycia spoecznego, moe odmawiajc wszczcia postpowania albo umarzajc je, zwaszcza z powodu znikomej szkodliwoci spoecznej czynu, przekaza spraw innemu waciwemu organowi. Art. 19. 1. W razie stwierdzenia w postpowaniu karnym powanego uchybienia w dziaaniu instytucji pastwowej, samorzdowej lub spoecznej, zwaszcza gdy sprzyja ono popenieniu przestpstwa, sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia o tym uchybieniu organ powoany do nadzoru nad dan jednostk organizacyjn, za w razie potrzeby take organ kontroli. Policja powiadamia prokuratora o ujawnionych przez siebie uchybieniach. 2. Zawiadamiajc o uchybieniu, sd lub prokurator moe zada nadesania w wyznaczonym terminie wyjanie i podania rodkw podjtych w celu zapobieenia takim uchybieniom w przyszoci. 3. W razie nieudzielenia wyjanie w wyznaczonym terminie mona naoy na kierownika organu zobowizanego do wyjanie kar pienin w wysokoci nie przekraczajcej najniszego miesicznego wynagrodzenia (do 3.000 zotych). 4. Na postanowienie o ukaraniu przysuguje zaalenie. Art. 20. 1. W razie racego naruszenia przez obroc lub penomocnika strony ich obowizkw procesowych sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia o tym rad adwokack lub inny waciwy organ. 2. W razie racego naruszenia obowizkw procesowych przez oskaryciela publicznego lub prowadzcego dochodzenie sd zawiadamia bezporedniego przeoonego osoby, ktra dopucia si uchybienia; w stosunku do Policji oraz innych organw dochodzenia uprawnienie takie przysuguje rwnie prokuratorowi. 2. W razie racego naruszenia obowizkw procesowych przez oskaryciela publicznego lub prowadzcego postpowanie przygotowawcze sd zawiadamia bezporedniego przeoonego osoby, ktra dopucia si uchybienia; w stosunku do Policji oraz innych organw postpowania przygotowawczego uprawnienie takie przysuguje rwnie prokuratorowi. Art. 21. 1. O ukoczeniu postpowania toczcego si z urzdu przeciw osobom zatrudnionym w instytucjach pastwowych, samorzdowych i spoecznych, uczniom i suchaczom szk oraz onierzom naley bezzwocznie zawiadomi przeoonych tych osb. 2. Prokurator zawiadamia rwnie o wszczciu postpowania przeciw funkcjonariuszom publicznym, a o wszczciu postpowania przeciw innym osobom, o ktrych mowa w 1 - jeeli wymaga tego wany interes publiczny. Art. 22. 1. Jeeli zachodzi dugotrwaa przeszkoda uniemoliwiajca prowadzenie postpowania, a w szczeglnoci jeeli nie mona uj oskaronego albo nie moe on bra udziau w postpowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej cikiej choroby, postpowanie zawiesza si na czas trwania przeszkody. 2. Na postanowienie w przedmiocie zawieszenia postpowania przysuguje zaalenie. 3. W czasie zawieszenia postpowania naley jednak dokona odpowiednich czynnoci w celu zabezpieczenia dowodw przed ich utrat lub znieksztaceniem. Art. 23. W sprawie o przestpstwo popenione na szkod maoletniego, we wspdziaaniu z maoletnim lub w okolicznociach, ktre mog wiadczy o demoralizacji maoletniego albo o gorszcym wpywie na niego, sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, zawiadamia sd rodzinny w celu rozwaenia rodkw przewidzianych w przepisach o postpowaniu w sprawach nieletnich oraz w Kodeksie rodzinnym i opiekuczym. Art. 23a. 1. Sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, moe z inicjatywy lub za zgod pokrzywdzonego i oskaronego, skierowa spraw do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postpowania mediacyjnego midzy pokrzywdzonym i oskaronym. 2. Postpowanie mediacyjne nie powinno trwa duej ni miesic, a jego okresu nie wlicza si do czasu trwania postpowania przygotowawczego. 3. Postpowania mediacyjnego nie moe prowadzi osoba, co do ktrej w konkretnej sprawie zachodz okolicznoci okrelone w art. 40-42, czynny zawodowo sdzia, prokurator, adwokat, radca prawny, a take aplikant do tyche zawodw albo inna osoba zatrudniona w sdzie, prokuraturze lub innej instytucji uprawnionej do cigania przestpstw. 4. Instytucja lub osoba godna zaufania sporzdza, po przeprowadzeniu postpowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wynikw. 5. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, warunki, jakim powinny odpowiada instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia mediacji, sposb ich powoywania i odwoywania, zakres i warunki udostpniania akt instytucjom i osobom uprawnionym do przeprowadzenia mediacji oraz sposb i tryb postpowania mediacyjnego, majc na uwadze potrzeb skutecznego przeprowadzenia tego postpowania. DZIA II SD Rozdzia 1

Waciwo i skad sdu Art. 24. 1. Sd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjtkiem spraw przekazanych ustaw do waciwoci innego sdu. 2. Sd rejonowy rozpoznaje ponadto rodki odwoawcze w wypadkach wskazanych w ustawie. Art. 25. 1. Sd wojewdzki orzeka w pierwszej instancji w sprawach o nastpujce przestpstwa: 1) o zbrodnie okrelone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczeglnych, 2) o wystpki okrelone w rozdziaach XVI i XVII oraz w art. 140, 141, 148 4, art. 149, 150 1, art. 151-154, 156 1 i 3, art. 158 2 i 3, art. 163 1 i 3, art. 165 1 i 3, art. 166 1, art. 173 3, art. 185 2, art. 197 3, art. 223, 252 oraz w art. 253 2 Kodeksu karnego, 3) o wystpki, ktre z mocy przepisu szczeglnego nale do waciwoci sdu wojewdzkiego. 2. Sd wojewdzki rozpoznaje ponadto rodki odwoawcze od orzecze i zarzdze wydanych w pierwszej instancji w sdzie rejonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustaw. Art. 25. 1. Sd okrgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o nastpujce przestpstwa: 1) o zbrodnie okrelone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczeglnych, 2) o wystpki okrelone w rozdziaach XVI i XVII oraz w art. 140-142, 148 4, art. 149, 150 1, art. 151-154, 156 3, art. 158 3, art. 163 3 i 4, art. 165 1, 3 i 4, art. 166 1, art. 173 3 i 4, art. 185 2, art. 210 2, art. 252 oraz 253 2 Kodeksu karnego, 3) o wystpki, ktre z mocy przepisu szczeglnego nale do waciwoci sdu okrgowego. 2.Sd apelacyjny, na wniosek sdu rejonowego, moe przekaza do rozpoznania sdowi okrgowemu, jako sdowi pierwszej instancji, spraw o kade przestpstwo, ze wzgldu na szczegln wag lub zawio sprawy. 3. Sd okrgowy rozpoznaje ponadto rodki odwoawcze od orzecze i zarzdze wydanych w pierwszej instancji w sdzie rejonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustaw."; Art. 26. Sd apelacyjny rozpoznaje rodki odwoawcze od orzecze i zarzdze wydanych w pierwszej instancji w sdzie wojewdzkim (w sdzie okrgowym) oraz inne sprawy przekazane mu przez ustaw. Art. 27. Sd Najwyszy rozpoznaje kasacje oraz rodki odwoawcze i inne sprawy w wypadkach okrelonych w ustawie. Art. 28. 1. Na rozprawie gwnej sd orzeka w skadzie jednego sdziego i dwch awnikw, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. 2. Ze wzgldu na szczegln zawio sprawy sd pierwszej instancji moe postanowi o rozpoznaniu jej w skadzie trzech sdziw. 3. W sprawach o przestpstwa, za ktre ustawa przewiduje kar (25 lat pozbawienia wolnoci albo) doywotniego pozbawienia wolnoci, sd orzeka w skadzie dwch sdziw i trzech awnikw. Art. 29. 1. Na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sd orzeka w skadzie trzech sdziw, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. 2. Apelacj lub kasacj od wyroku orzekajcego kar (25 lat pozbawienia wolnoci albo) doywotniego pozbawienia wolnoci rozpoznaje sd w skadzie piciu sdziw. Art. 30. 1. Na posiedzeniu sd rejonowy orzeka jednoosobowo, a sd wojewdzki (sd okrgowy), sd apelacyjny i Sd Najwyszy - w skadzie trzech sdziw, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. 2. Sd odwoawczy na posiedzeniu orzeka w skadzie trzech sdziw, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. Art. 31. 1. Miejscowo waciwy do rozpoznania sprawy jest sd, w ktrego okrgu popeniono przestpstwo. 2. Jeeli przestpstwo popeniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a 1 nie moe mie zastosowania, waciwy jest sd macierzystego portu statku. 3. Jeeli przestpstwo popeniono w okrgu kilku sdw, waciwy jest ten sd, w ktrego okrgu najpierw wszczto postpowanie przygotowawcze. Art. 32. 1. Jeeli nie mona ustali miejsca popenienia przestpstwa, waciwy jest sd, w ktrego okrgu: 1) ujawniono przestpstwo, 2) ujto oskaronego, 3) oskarony przed popenieniem przestpstwa stale mieszka lub czasowo przebywa - zalenie od tego, gdzie najpierw wszczto postpowanie przygotowawcze. 2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio, jeeli przestpstwo popeniono za granic. 3. Jeeli nie mona ustali waciwoci miejscowej sdu wedug przepisw poprzedzajcych, spraw rozpoznaje sd waciwy dla dzielnicy rdmiecie gminy Warszawa-Centrum. 3. Jeeli nie mona ustali waciwoci miejscowej sdu wedug przepisw poprzedzajcych, spraw rozpoznaje sd waciwy dla dzielnicy rdmiecie miasta stoecznego Warszawy. Art. 33. 1. Jeeli t sam osob oskarono o kilka przestpstw, a sprawy nale do waciwoci rnych sdw tego samego rzdu, waciwy jest sd, w ktrego okrgu najpierw wszczto postpowanie przygotowawcze. 2. Jeeli sprawy nale do waciwoci sdw rnego rzdu, spraw rozpoznaje sd wyszego rzdu.

Art. 34. 1. Sd waciwy dla sprawcw przestpstw jest rwnie waciwy dla pomocnikw, podegaczy oraz innych osb, ktrych przestpstwo pozostaje w cisym zwizku z przestpstwem sprawcy, jeeli postpowanie przeciwko nim toczy si jednoczenie. 2. Sprawy osb wymienionych w 1 powinny by poczone we wsplnym postpowaniu; przepis art. 33 stosuje si odpowiednio. 3. Jeeli zachodz okolicznoci utrudniajce czne rozpoznanie spraw, o ktrych mowa w 1 i 2, mona wyczy i odrbnie rozpozna spraw poszczeglnych osb lub o poszczeglne czyny; sprawa wyczona podlega rozpoznaniu przez sd waciwy wedug zasad oglnych. Art. 35. 1. Sd bada z urzdu sw waciwo, a w razie stwierdzenia swej niewaciwoci przekazuje spraw waciwemu sdowi lub innemu organowi. 2. Jeeli sd na rozprawie gwnej stwierdza, e nie jest waciwy miejscowo lub e waciwy jest sd niszego rzdu, moe przekaza spraw innemu sdowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczno odroczenia rozprawy. 3. Na postanowienie w kwestii waciwoci przysuguje zaalenie. Art. 36. Sd wyszego rzdu nad sdem waciwym moe przekaza spraw innemu sdowi rwnorzdnemu, jeeli wikszo osb, ktre naley wezwa na rozpraw, zamieszkuje blisko tego sdu, a z dala od sdu waciwego. Art. 37. Sd Najwyszy moe z inicjatywy waciwego sdu przekaza spraw do rozpoznania innemu sdowi rwnorzdnemu, jeeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwoci. Art. 38. 1. Spr o waciwo midzy sdami rwnorzdnymi rozstrzyga ostatecznie sd wyszego rzdu nad sdem, ktry pierwszy wszcz spr. 2. W czasie trwania sporu kady z tych sdw przedsibierze czynnoci nie cierpice zwoki. Art. 39. Jeeli sd wojskowy przekae spraw sdowi powszechnemu lub nie przyjmie sprawy przekazanej mu przez sd powszechny, spraw rozpoznaje sd powszechny. Rozdzia 2 Wyczenie sdziego Art. 40. 1. Sdzia jest z mocy prawa wyczony od udziau w sprawie, jeeli: 1) sprawa dotyczy tego sdziego bezporednio, 2) jest maonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrocy, penomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wsplnym poyciu z jedn z tych osb, 3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej a do stopnia pomidzy dziemi rodzestwa osb wymienionych w pkt 2 albo jest zwizany z jedn z tych osb wzem przysposobienia, opieki lub kurateli, 4) by wiadkiem czynu, o ktry sprawa si toczy, albo w tej samej sprawie by przesuchany w charakterze wiadka lub wystpowa jako biegy, 5) bra udzia w sprawie jako prokurator, obroca, penomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadzi postpowanie przygotowawcze, 6) bra udzia (w niszej instancji) w wydaniu zaskaronego orzeczenia lub wyda zaskarone zarzdzenie, 7) bra udzia w wydaniu orzeczenia, ktre zostao uchylone (lub stwierdzono jego niewano), 8) bra udzia w wydaniu postanowienia o warunkowym umorzeniu postpowania, (uchylony) 9) bra udzia w wydaniu orzeczenia, co do ktrego wniesiono sprzeciw, 10) prowadzi mediacj. 2. Powody wyczenia trwaj mimo ustania uzasadniajcego je maestwa, wsplnego poycia, przysposobienia, opieki lub kurateli. 3. Sdzia, ktry bra udzia w wydaniu orzeczenia objtego wnioskiem o wznowienie lub zaskaronego w trybie kasacji, nie moe orzeka co do tego wniosku lub tej kasacji. Art. 41. 1. Sdzia ulega wyczeniu, jeeli istnieje okoliczno tego rodzaju, e mogaby wywoa uzasadnion wtpliwo co do jego bezstronnoci w danej sprawie. 2. Wniosek o wyczenie sdziego, zgoszony na podstawie 1 po rozpoczciu przewodu sdowego, pozostawia si bez rozpoznania, chyba e przyczyna wyczenia powstaa lub staa si stronie wiadoma dopiero po rozpoczciu przewodu. Art. 42. 1. Wyczenie nastpuje na danie sdziego, z urzdu albo na wniosek strony. 2. Jeeli sdzia uznaje, e zachodzi przyczyna wyczajca go z mocy art. 40, wycza si, skadajc owiadczenie na pimie do akt, a na jego miejsce wstpuje inny sdzia. 3. Sdzia, co do ktrego zgoszono wniosek o wyczenie na podstawie art. 41, moe zoy do akt stosowne owiadczenie na pimie i powstrzymuje si od udziau w sprawie; jest jednak obowizany przedsiwzi czynnoci nie cierpice zwoki. 4. Poza wypadkiem okrelonym w 2 o wyczeniu orzeka sd, przed ktrym toczy si postpowanie; w skadzie orzekajcym w kwestii wyczenia nie moe bra udziau sdzia, ktrego dotyczy wyczenie. W razie niemonoci utworzenia takiego skadu sdu, w kwestii wyczenia orzeka sd wyszego rzdu. Art. 43. Jeeli z powodu wyczenia sdziw rozpoznanie sprawy w danym sdzie jest niemoliwe, sd wyszego rzdu przekazuje spraw innemu sdowi rwnorzdnemu.

Art. 44. Przepisy niniejszego rozdziau stosuje si odpowiednio do awnikw. DZIA III STRONY, OBROCY, PENOMOCNICY, PRZEDSTAWICIEL SPOECZNY Rozdzia 3 Oskaryciel publiczny Art. 45. 1. Oskarycielem publicznym przed wszystkimi sdami jest prokurator. 2. Inny organ pastwowy moe by oskarycielem publicznym z mocy szczeglnych przepisw ustawy, okrelajcych zakres jego dziaania. Art. 46. W sprawach o przestpstwa cigane z oskarenia publicznego udzia prokuratora w rozprawie jest obowizkowy, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. Art. 47. Przepisy art. 40 1 pkt 1-6 i 2 oraz art. 41 i 42 stosuje si odpowiednio do prokuratora, innych osb prowadzcych postpowanie przygotowawcze oraz do innych oskarycieli publicznych. Art. 47. 1. Przepisy art. 40 1 pkt 1-4, 6 i 10, 2 oraz art. 41 i 42 stosuje si odpowiednio do prokuratora, innych osb prowadzcych postpowanie przygotowawcze oraz innych oskarycieli publicznych. 2. Osoby wymienione w 1 ulegaj rwnie wyczeniu, jeeli bray udzia w sprawie jako obroca, penomocnik, przedstawiciel spoeczny albo przedstawiciel ustawowy strony. Art. 48. 1. O wyczeniu prowadzcego lub nadzorujcego postpowanie przygotowawcze oraz oskaryciela publicznego orzeka prokurator nadzorujcy postpowanie lub bezporednio przeoony. 2. Czynnoci dokonane przez osob podlegajc wyczeniu, zanim ono nastpio, nie s z tej przyczyny bezskuteczne; jednake czynno dowodow naley na danie strony, w miar monoci, powtrzy. Rozdzia 4 Pokrzywdzony Art. 49. 1. Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, ktrej dobro prawne zostao bezporednio naruszone lub zagroone przez przestpstwo. 2. Pokrzywdzonym moe by take instytucja pastwowa, samorzdowa lub spoeczna, choby nie miaa osobowoci prawnej. 3. Za pokrzywdzonego uwaa si zakad ubezpiecze w zakresie, w jakim pokry szkod wyrzdzon pokrzywdzonemu przez przestpstwo lub jest zobowizany do jej pokrycia. 4. W sprawach o przestpstwa, ktrymi wyrzdzono szkod w mieniu instytucji pastwowej, samorzdowej lub spoecznej, jeeli nie dziaa organ pokrzywdzonej instytucji, prawa pokrzywdzonego mog wykonywa organy kontroli pastwowej, ktre w zakresie swojego dziaania ujawniy przestpstwo lub wystpiy o wszczcie postpowania. Art. 49a. Jeeli nie wytoczono powdztwa cywilnego, pokrzywdzony, a take prokurator, moe a do zakoczenia pierwszego przesuchania pokrzywdzonego na rozprawie gwnej zoy wniosek, o ktrym mowa w art. 46 1 Kodeksu karnego. Art. 50. W postpowaniu sdowym z uprawnie pokrzywdzonego okrelonych w art. 53 i 62 nie moe korzysta osoba wystpujca w tej samej sprawie w charakterze oskaronego, z wyjtkiem przewidzianym w art. 497 i 498 3. Art. 51. 1. Za pokrzywdzonego, ktry nie jest osob fizyczn, czynnoci procesowych dokonuje organ uprawniony do dziaania w jego imieniu. 2. Jeeli pokrzywdzonym jest maoletni albo ubezwasnowolniony cakowicie lub czciowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod ktrej sta piecz pokrzywdzony pozostaje. 3. Jeeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczeglnoci ze wzgldu na wiek lub stan zdrowia, jego prawa moe wykonywa osoba, pod ktrej piecz pokrzywdzony pozostaje. Art. 52. W razie mierci pokrzywdzonego prawa, ktre by mu przysugiway, mog wykonywa osoby najblisze, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia - prokurator. Art. 52. 1. W razie mierci pokrzywdzonego prawa, ktre by mu przysugiway, mog wykonywa osoby najblisze, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia - prokurator, dziaajc z urzdu. 2. W wypadku gdy organ prowadzcy postpowanie dysponuje informacjami o osobach najbliszych dla pokrzywdzonego, powinien pouczy o przysugujcych uprawnieniach co najmniej jedn z nich. Rozdzia 5

Oskaryciel posikowy Art. 53. W sprawach o przestpstwa cigane z oskarenia publicznego pokrzywdzony moe dziaa jako strona w charakterze oskaryciela posikowego obok oskaryciela publicznego lub zamiast niego. Art. 54. 1. Jeeli akt oskarenia wnis oskaryciel publiczny, pokrzywdzony moe a do czasu rozpoczcia przewodu sdowego na rozprawie gwnej zoy owiadczenie, e bdzie dziaa w charakterze oskaryciela posikowego. 2. Odstpienie oskaryciela publicznego od oskarenia nie pozbawia uprawnie oskaryciela posikowego. Art. 55. 1. W razie powtrnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczcia lub o umorzeniu postpowania w wypadku, o ktrym mowa w art. 330 2, pokrzywdzony moe w terminie miesica od dorczenia mu zawiadomienia o postanowieniu wnie akt oskarenia do sdu, doczajc po jednym odpisie dla kadego oskaronego oraz dla prokuratora. Przepis art. 488 2 stosuje si odpowiednio. Przepisw art. 339 3 pkt 4 i art. 397 nie stosuje si. 2. Akt oskarenia wniesiony przez pokrzywdzonego powinien by sporzdzony i podpisany przez adwokata, z zachowaniem warunkw okrelonych w art. 332 i 333 1; jeeli pokrzywdzonym jest instytucja pastwowa, samorzdowa lub spoeczna, akt oskarenia moe sporzdzi take radca prawny. 3. Inny pokrzywdzony tym samym czynem moe a do rozpoczcia przewodu sdowego na rozprawie gwnej przyczy si do postpowania. 4. W sprawie wszcztej na podstawie aktu oskarenia wniesionego przez oskaryciela posikowego moe bra udzia rwnie prokurator. Art. 56. 1. Sd moe ograniczy liczb oskarycieli posikowych wystpujcych w sprawie, jeeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidowego toku postpowania. Sd orzeka, e oskaryciel posikowy nie moe bra udziau w postpowaniu, gdy bierze w nim ju udzia okrelona przez sd liczba oskarycieli. 2. Sd orzeka take, i oskaryciel posikowy nie moe bra udziau w postpowaniu, jeeli stwierdzi, e nie jest on osob uprawnion lub jego akt oskarenia albo owiadczenie o przystpieniu do postpowania zostao zoone po terminie. 3. Na postanowienie sdu wydane na podstawie 1, a take na postanowienie sdu wydane na podstawie 2, jeeli dotyczy oskaryciela posikowego okrelonego w art. 54 lub art. 55 3 - zaalenie nie przysuguje. 4. Oskaryciel posikowy, ktry nie bierze udziau w postpowaniu z przyczyn okrelonych w 1, moe przedstawi sdowi na pimie swoje stanowisko w terminie 7 dni od daty dorczenia postanowienia. Art. 57. 1. W razie odstpienia oskaryciela posikowego od oskarenia nie moe on ponownie przyczy si do postpowania. 2. O odstpieniu oskaryciela posikowego od oskarenia w sprawie, w ktrej oskaryciel publiczny nie bierze udziau, sd zawiadamia prokuratora. Nieprzystpienie przez niego do oskarenia w terminie 14 dni od dorczenia zawiadomienia powoduje umorzenie postpowania. Art. 58. 1. mier oskaryciela posikowego nie tamuje biegu postpowania; osoby najblisze mog przystpi do postpowania w charakterze oskaryciela posikowego w kadym stadium postpowania. 2. W razie mierci oskaryciela posikowego, ktry samodzielnie popiera oskarenie, stosuje si odpowiednio art. 61. Rozdzia 6 Oskaryciel prywatny Art. 59. 1. Pokrzywdzony moe jako oskaryciel prywatny wnosi i popiera oskarenie o przestpstwa cigane z oskarenia prywatnego. 2. Inny pokrzywdzony tym samym czynem moe a do rozpoczcia przewodu sdowego na rozprawie gwnej przyczy si do toczcego si postpowania. Art. 60. 1. W sprawach o przestpstwa cigane z oskarenia prywatnego prokurator wszczyna postpowanie albo wstpuje do postpowania ju wszcztego, jeeli wymaga tego interes spoeczny. 2. Postpowanie toczy si wwczas z urzdu, a pokrzywdzony, ktry przedtem wnis oskarenie prywatne, korzysta z praw oskaryciela posikowego; do pokrzywdzonego, ktry przedtem nie wnis oskarenia prywatnego, stosuje si art. 54, 55 3 i art. 58. 3. Jeeli prokurator, ktry wstpi do postpowania, odstpi potem od oskarenia, pokrzywdzony powraca w dalszym postpowaniu do praw oskaryciela prywatnego. 4. Pokrzywdzony, ktry nie wnis oskarenia, moe w terminie zawitym 14 dni od daty powiadomienia go o odstpieniu prokuratora od oskarenia zoy akt oskarenia lub owiadczenie, e podtrzymuje oskarenie jako prywatne, a jeeli takiego owiadczenia nie zoy, sd umarza postpowanie. Art. 61. 1. W razie mierci oskaryciela prywatnego postpowanie zawiesza si, a osoby najblisze mog wstpi w prawa zmarego. 2. Jeeli w terminie zawitym 3 miesicy od dnia mierci oskaryciela prywatnego osoba uprawniona nie wstpi w prawa zmarego, sd umarza postpowanie. Rozdzia 7

Powd cywilny Art. 62. Pokrzywdzony moe a do rozpoczcia przewodu sdowego na rozprawie gwnej wytoczy przeciw oskaronemu powdztwo cywilne w celu dochodzenia w postpowaniu karnym roszcze majtkowych wynikajcych bezporednio z popenienia przestpstwa. Art. 63. 1. W razie mierci pokrzywdzonego osoby najblisze mog w terminie okrelonym w art. 62 wytoczy powdztwo cywilne o przysugujce im roszczenia majtkowe wynikajce z popenienia przestpstwa. 2. W razie mierci powoda cywilnego osoby najblisze mog wstpi w prawa zmarego i dochodzi przysugujcych im roszcze. Niewstpienie tych osb nie tamuje biegu postpowania; sd wydajc orzeczenie koczce postpowanie pozostawia wwczas powdztwo cywilne bez rozpoznania. Art. 64. Prokurator, w terminie przewidzianym w art. 62, wytacza powdztwo cywilne na rzecz pokrzywdzonego lub osoby, o ktrej mowa w art. 63 1, albo popiera wytoczone przez pokrzywdzonego lub t osob powdztwo, jeeli wymaga tego interes spoeczny. Art. 65. 1. Sd przed rozpoczciem przewodu sdowego odmawia przyjcia powdztwa cywilnego, jeeli: powdztwo cywilne jest z mocy przepisu szczeglnego niedopuszczalne, roszczenie nie ma bezporedniego zwizku z zarzutem oskarenia, powdztwo zostao wniesione przez osob nieuprawnion, to samo roszczenie jest przedmiotem innego postpowania lub o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono, po stronie pozwanych zachodzi wspuczestnictwo konieczne z instytucj pastwow, samorzdow lub spoeczn albo z osob, ktra nie wystpuje w charakterze oskaronego 6) zoono wniosek, o ktrym mowa w art. 46 1 Kodeksu karnego. 2. Jeeli pozew odpowiada warunkom formalnym, a nie zachodz okolicznoci wymienione w 1, sd orzeka o przyjciu powdztwa cywilnego. 3. Mimo przyjcia powdztwa cywilnego sd pozostawia je bez rozpoznania, jeeli po rozpoczciu przewodu sdowego ujawni si okoliczno wymieniona w 1. 4. Na odmow przyjcia powdztwa cywilnego lub na pozostawienie go bez rozpoznania na podstawie 3 zaalenie nie przysuguje. 1) 2) 3) 4) 5) Art. 66. Powd cywilny moe dowodzi istnienia tylko tych okolicznoci, na ktrych opiera swoje roszczenie. Art. 67. 1. Jeeli sd odmwi przyjcia powdztwa cywilnego lub pozostawi je bez rozpoznania, powd cywilny moe dochodzi swego roszczenia w postpowaniu cywilnym. 2. Jeeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjcia lub pozostawienia powdztwa cywilnego bez rozpoznania powd cywilny wniesie o przekazanie pozwu sdowi waciwemu do rozpoznawania spraw cywilnych, za dzie zgoszenia roszczenia uwaa si dzie wniesienia pozwu w postpowaniu karnym. Art. 68. W razie zawieszenia postpowania sd na danie powoda cywilnego przekazuje wytoczone powdztwo sdowi waciwemu do rozpoznawania spraw cywilnych. Art. 69. 1. Jeeli powdztwo cywilne zostao zgoszone w toku postpowania przygotowawczego, organ prowadzcy postpowanie zacza pozew do akt sprawy, a postanowienie co do przyjcia powdztwa wydaje sd po wpyniciu sprawy z aktem oskarenia; za dzie zgoszenia roszczenia uwaa si wwczas dzie zgoszenia powdztwa. 2. Jeeli wraz z powdztwem cywilnym zosta zgoszony wniosek o zabezpieczenie roszczenia, w przedmiocie tego wniosku orzeka prokurator. 3. Na postanowienie co do zabezpieczenia roszczenia przysuguje zaalenie do sdu. 4. W razie umorzenia lub zawieszenia postpowania przygotowawczego pokrzywdzony w terminie zawitym 30 dni od daty dorczenia postanowienia moe da przekazania sprawy sdowi waciwemu do rozpoznawania spraw cywilnych. Jeeli pokrzywdzony w terminie tym dania nie zgosi, zabezpieczenie upada, a wniesiony poprzednio pozew nie wywouje skutkw prawnych. Art. 70. W kwestiach dotyczcych powdztwa cywilnego, a nie unormowanych przez przepisy niniejszego kodeksu, stosuje si odpowiednio przepisy obowizujce w postpowaniu cywilnym. Rozdzia 8 Oskarony Art. 71. 1. Za podejrzanego uwaa si osob, co do ktrej wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutw albo ktrej bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w zwizku z przystpieniem do przesuchania w charakterze podejrzanego. 2. Za oskaronego uwaa si osob, przeciwko ktrej wniesiono oskarenie do sdu, a take osob, co do ktrej prokurator zoy wniosek o warunkowe umorzenie postpowania. 3. Jeeli kodeks niniejszy uywa w znaczeniu oglnym okrelenia "oskarony", odpowiednie przepisy maj zastosowanie take do podejrzanego.

Art. 72. Jeeli oskarony nie wada jzykiem polskim, postanowienie o przedstawieniu, uzupenieniu lub zmianie zarzutw, akt oskarenia oraz orzeczenie podlegajce zaskareniu lub koczce postpowanie dorcza si oskaronemu wraz z tumaczeniem; za zgod oskaronego mona poprzesta na ogoszeniu przetumaczonego orzeczenia koczcego postpowanie, jeeli nie podlega ono zaskareniu. Art. 72. 1. Oskarony ma prawo do korzystania z bezpatnej pomocy tumacza, jeeli nie wada w wystarczajcym stopniu jzykiem polskim. 2. Tumacza naley wezwa do czynnoci z udziaem oskaronego, o ktrym mowa w 1. 3. Oskaronemu, o ktrym mowa w 1, postanowienie o przedstawieniu, uzupenieniu lub zmianie zarzutw, akt oskarenia oraz orzeczenie podlegajce zaskareniu lub koczce postpowanie dorcza si wraz z tumaczeniem; za zgod oskaronego mona poprzesta na ogoszeniu przetumaczonego orzeczenia koczcego postpowanie, jeeli nie podlega ono zaskareniu. Art. 73. 1. Oskarony tymczasowo aresztowany moe porozumiewa si ze swym obroc podczas nieobecnoci innych osb oraz korespondencyjnie. 2. W postpowaniu przygotowawczym prokurator udzielajc zezwolenia na porozumiewanie si moe w szczeglnie uzasadnionym wypadku zastrzec, e bdzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upowaniona. 3. Prokurator moe rwnie zastrzec kontrol korespondencji podejrzanego z obroc. 4. Zastrzeenia, o ktrych mowa w 2 i 3, nie mog by utrzymywane ani dokonane po upywie 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania podejrzanego. Art. 74. 1. Oskarony nie ma obowizku dowodzenia swej niewinnoci ani obowizku dostarczania dowodw na swoj niekorzy. 2. Oskarony jest jednak obowizany podda si: 1) ogldzinom zewntrznym ciaa oraz innym badaniom nie poczonym z naruszeniem integralnoci ciaa; w szczeglnoci wolno (wolno take w szczeglnoci) od oskaronego pobra odciski, fotografowa go oraz okaza go w celach rozpoznawczych innym osobom, 2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom poczonym z dokonaniem zabiegw na jego ciele, z wyjtkiem chirurgicznych, pod warunkiem e dokonywane s przez uprawnionego do tego pracownika suby zdrowia z zachowaniem wskaza wiedzy lekarskiej i nie zagraaj zdrowiu oskaronego, jeeli przeprowadzenie tych bada jest nieodzowne; w szczeglnoci oskarony jest obowizany przy zachowaniu tych warunkw podda si pobraniu krwi, wosw lub wydzielin organizmu. 3. W stosunku do osoby podejrzanej mona dokona czynnoci wymienionych w 2 pkt 1, a take za jej zgod, przy zachowaniu wymaga okrelonych w 2 pkt 2, pobra krew lub wydzieliny organizmu. 3. W stosunku do osoby podejrzanej mona dokona bada lub czynnoci, o ktrych mowa w 2 pkt 1, a take, przy zachowaniu wymaga okrelonych w 2 pkt 2, pobra krew, wosy lub wydzieliny organizmu. 4. Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Spoecznej okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki i sposb dokonywania bada oskaronego oraz osoby podejrzanej. 4. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw zdrowia, okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki i sposb poddawania oskaronego oraz osoby podejrzanej badaniom, a take dokonywania z ich udziaem czynnoci, o ktrych mowa w 2 pkt 1 oraz w 3, majc na uwadze, by gromadzenie, utrwalanie i analiza materiau dowodowego dokonywane byy zgodnie z aktualn wiedz w zakresie kryminalistyki i medycyny sdowej. Art. 75. 1. Oskarony, ktry pozostaje na wolnoci, jest obowizany stawi si na kade wezwanie w toku postpowania karnego oraz zawiadamia organ prowadzcy postpowanie o kadej zmianie miejsca swego zamieszkania lub pobytu trwajcego duej ni 7 dni, o czym naley oskaronego uprzedzi przy pierwszym przesuchaniu. 2. W razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa oskaronego mona sprowadzi go przymusowo (mona zatrzyma go i sprowadzi przymusowo). 3. Przepisy art. 246 stosuje si odpowiednio. Zaalenie na postanowienie sdu rozpoznaje ten sam sd w skadzie trzech sdziw. Art. 76. Jeeli oskarony jest nieletni lub ubezwasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod ktrej piecz oskarony pozostaje, moe podejmowa na jego korzy wszelkie czynnoci procesowe, a przede wszystkim wnosi rodki zaskarenia, skada wnioski oraz ustanowi obroc. Art. 77. Oskarony moe mie jednoczenie nie wicej ni trzech obrocw. Art. 78. 1. Oskarony, ktry nie ma obrocy z wyboru, moe da, aby mu wyznaczono obroc z urzdu, jeeli w sposb naleyty wykae, e nie jest w stanie ponie kosztw obrony bez uszczerbku dla niezbdnego utrzymania siebie i rodziny. 2. Sd moe cofn wyznaczenie obrocy, jeeli okae si, e nie istniay (nie istniej) okolicznoci, na podstawie ktrych go wyznaczono. 1) 2) 3) 4) Art. 79. 1. W postpowaniu karnym oskarony musi mie obroc, jeeli: jest nieletni, jest guchy, niemy lub niewidomy, zachodzi uzasadniona wtpliwo co do jego poczytalnoci, nie wada jzykiem polskim. (uchylony)

 2. Oskarony musi mie obroc rwnie wtedy, gdy sd uzna to za niezbdne ze wzgldu na okolicznoci utrudniajce obron. 3. W wypadkach, o ktrych mowa w 1 i 2, udzia obrocy jest obowizkowy w rozprawie oraz w tych posiedzeniach, w ktrych obowizkowy jest udzia oskaronego. 4. Jeeli w toku postpowania biegli lekarze psychiatrzy stwierdz, e poczytalno oskaronego nie budzi wtpliwoci, oskarony jednak musi mie obroc do prawomocnego zakoczenia postpowania. 4. Jeeli w toku postpowania biegli lekarze psychiatrzy stwierdz, e poczytalno oskaronego zarwno w chwili popenienia zarzucanego mu czynu, jak i w czasie postpowania nie budzi wtpliwoci, udzia obrocy w dalszym postpowaniu nie jest obowizkowy. Prezes sdu, a na rozprawie sd, moe wwczas cofn wyznaczenie obrocy. Art. 80. Oskarony musi mie obroc w postpowaniu przed sdem wojewdzkim jako sdem pierwszej instancji, jeeli zarzucono mu zbrodni lub pozbawiono wolnoci. W takim wypadku udzia obrocy w rozprawie gwnej jest obowizkowy, a w rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej, jeeli prezes sdu lub sd uzna to za konieczne. Art. 80. Oskarony musi mie obroc w postpowaniu przed sdem okrgowym jako sdem pierwszej instancji, jeeli zarzucono mu zbrodni lub jest pozbawiony wolnoci. W takim wypadku udzia obrocy w rozprawie gwnej jest obowizkowy, a w rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej, jeeli prezes sdu lub sd uzna to za konieczne. Art. 81. 1. Jeeli w warunkach okrelonych w art. 78 1, art. 79 1 i 2 oraz art. 80 oskarony nie ma obrocy z wyboru, prezes sdu waciwego do rozpoznania sprawy wyznacza mu obroc z urzdu. 2. Na uzasadniony wniosek oskaronego lub jego obrocy prezes sdu waciwego do rozpoznania sprawy moe wyznaczy nowego obroc w miejsce dotychczasowego. Rozdzia 9 Obrocy i penomocnicy Art. 82. Obroc moe by jedynie osoba uprawniona do obrony wedug przepisw o ustroju adwokatury. Art. 83. 1. Obroc ustanawia oskarony; do czasu ustanowienia obrocy przez oskaronego pozbawionego wolnoci, obroc moe ustanowi inna osoba, o czym niezwocznie zawiadamia si oskaronego. 2. Upowanienie do obrony moe by udzielone na pimie albo przez owiadczenie do protokou organu prowadzcego postpowanie karne. Art. 84. 1. Ustanowienie obrocy lub wyznaczenie obrocy z urzdu uprawnia go do dziaania w caym postpowaniu, nie wyczajc czynnoci po uprawomocnieniu si orzeczenia, jeeli nie zawiera ogranicze. 2. Wyznaczenie obrocy z urzdu nakada na obroc obowizek podejmowania czynnoci procesowych do prawomocnego zakoczenia postpowania. Jeeli jednak czynnoci naley dokona poza siedzib lub miejscem zamieszkania obrocy z urzdu, prezes sdu, przed ktrym ma by dokonana czynno, a w postpowaniu przygotowawczym prezes sdu rejonowego miejsca czynnoci, wyznacza dla dokonania tej czynnoci, na wniosek dotychczasowego obrocy, innego obroc spord miejscowych adwokatw. (Jeeli jednak czynnoci naley dokona poza siedzib lub miejscem zamieszkania obrocy z urzdu, prezes sdu, przed ktrym ma by dokonana czynno, a w postpowaniu przygotowawczym prezes sdu rejonowego miejsca czynnoci, na uzasadniony wniosek dotychczasowego obrocy wyznacza dla dokonania tej czynnoci innego obroc spord miejscowych adwokatw). 3. (2) Obroca wyznaczony z urzdu w postpowaniu kasacyjnym, w postpowaniu o stwierdzenie niewanoci orzeczenia lub w postpowaniu o wznowienie postpowania powinien sporzdzi i podpisa kasacj, wniosek o stwierdzenie niewanoci orzeczenia lub wniosek o wznowienie postpowania albo poinformowa na pimie sd, e nie stwierdzi podstaw do wniesienia kasacji, zoenia wniosku o stwierdzenie niewanoci orzeczenia lub wniosku o wznowienie postpowania. 3. Obroca wyznaczony z urzdu w postpowaniu kasacyjnym lub w postpowaniu o wznowienie postpowania powinien sporzdzi i podpisa kasacj lub wniosek o wznowienie postpowania albo poinformowa na pimie sd, e nie stwierdzi podstaw do wniesienia kasacji lub wniosku o wznowienie postpowania. Art. 85. 1. Obroca moe broni kilku oskaronych, jeeli ich interesy nie pozostaj w sprzecznoci. 2. Stwierdzajc sprzeczno sd wydaje postanowienie, zakrelajc oskaronym termin do ustanowienia innych obrocw. W wypadku obrony z urzdu sd wyznacza innego obroc. Na postanowienie przysuguje zaalenie. 3. W postpowaniu przygotowawczym uprawnienia sdu okrelone w 2 przysuguj prezesowi sdu waciwego do rozpoznania sprawy. Art. 86. 1. Obroca moe przedsibra czynnoci procesowe jedynie na korzy oskaronego. 2. Udzia obrocy w postpowaniu nie wycza osobistego dziaania w nim oskaronego. Art. 87. 1. Strona inna ni oskarony moe ustanowi penomocnika. 2. Osoba nie bdca stron moe ustanowi penomocnika, jeeli wymagaj tego jej interesy w toczcym si postpowaniu. 3. Sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, moe odmwi dopuszczenia do udziau w postpowaniu penomocnika, o ktrym mowa w 2, jeeli uzna, e nie wymaga tego obrona interesw osoby nie bdcej stron.

10

Art. 88. 1. Do penomocnika stosuje si odpowiednio art. 77, 78, 82-84 i 86 2. 2. Penomocnikiem instytucji pastwowej, samorzdowej lub spoecznej moe by take radca prawny albo inny pracownik tej instytucji lub jej organu nadrzdnego. 2. Penomocnikiem instytucji pastwowej, samorzdowej lub spoecznej moe by rwnie radca prawny. 3. W zakresie roszcze majtkowych penomocnikiem osoby prawnej innej ni przewidziana w 2, jednostki organizacyjnej nie majcej osobowoci prawnej, a take osoby fizycznej prowadzcej dziaalno gospodarcz moe by rwnie (jej) radca prawny. Art. 89. W kwestiach dotyczcych penomocnika, a nie unormowanych przez przepisy niniejszego kodeksu, stosuje si odpowiednio przepisy obowizujce w postpowaniu cywilnym. Rozdzia 10 Przedstawiciel spoeczny Art. 90. 1. W postpowaniu sdowym do czasu rozpoczcia przewodu sdowego udzia w postpowaniu moe zgosi przedstawiciel organizacji spoecznej, jeeli zachodzi potrzeba ochrony interesu spoecznego lub wanego interesu indywidualnego, objtego zadaniami statutowymi tej organizacji, w szczeglnoci ochrony wolnoci i praw czowieka. 2. W zgoszeniu organizacja spoeczna wskazuje przedstawiciela, ktry ma reprezentowa t organizacj, a przedstawiciel przedkada sdowi pisemne upowanienie. 3. Sd dopuszcza przedstawiciela organizacji spoecznej, jeeli ley to w interesie wymiaru sprawiedliwoci. Art. 91. Dopuszczony do udziau w postpowaniu sdowym przedstawiciel organizacji spoecznej moe uczestniczy w rozprawie, wypowiada si i skada owiadczenia na pimie. DZIA IV CZYNNOCI PROCESOWE Rozdzia 11 Orzeczenia, zarzdzenia i polecenia Art. 92. Podstaw orzeczenia moe stanowi tylko caoksztat okolicznoci ujawnionych w postpowaniu, majcych znaczenie dla rozstrzygnicia. Art. 93. 1. Jeeli ustawa nie wymaga wydania wyroku, sd wydaje postanowienie. 2. W kwestiach nie wymagajcych postanowienia prezes sdu, przewodniczcy wydziau, przewodniczcy skadu orzekajcego albo upowaniony sdzia wydaj zarzdzenia. 3. W postpowaniu przygotowawczym postanowienia i zarzdzenia wydaje prokurator, w wypadkach przewidzianych w ustawie - sd, a w dochodzeniu - take inne uprawnione organy. 3. W postpowaniu przygotowawczym postanowienia i zarzdzenia wydaje prokurator oraz inny uprawniony organ, a sd - w wypadkach przewidzianych w ustawie. 4. W wypadkach okrelonych w ustawie sd oraz prokurator wydaj polecenia Policji lub innym organom. 1) 2) 3) 4) 5) Art. 94. 1. Postanowienie powinno zawiera: oznaczenie organu oraz osoby lub osb, wydajcych postanowienie, dat wydania postanowienia, wskazanie sprawy oraz kwestii, ktrej postanowienie dotyczy, rozstrzygnicie z podaniem podstawy prawnej, uzasadnienie, chyba e ustawa zwalnia od tego wymagania. 2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do zarzdze.

Art. 95. Sd orzeka na rozprawie w wypadkach przewidzianych przez ustaw, a w innych - na posiedzeniu. Orzeczenia podejmowane na posiedzeniu mog zapada rwnie na rozprawie. Art. 96. 1. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, prokurator bierze udzia w posiedzeniu sdu lub zgasza wniosek na pimie. W sprawie mniej istotnej prokurator moe take w inny sposb przekaza swoje owiadczenie, ktre zamieszcza si w protokole. 2. Inne strony oraz osoby nie bdce stronami, jeeli ma to znaczenie dla obrony ich interesw, mog zgasza wnioski na pimie, a w wypadkach wskazanych w ustawie maj prawo lub obowizek bra udzia w posiedzeniu. Art. 96. 1. Strony oraz osoby niebdce stronami, jeeli ma to znaczenie dla ochrony ich praw lub interesw, maj prawo wzi udzia w posiedzeniu wwczas, gdy ustawa tak stanowi, chyba e ich udzia jest obowizkowy. 2. W pozostaych wypadkach maj one prawo wzi udzia w posiedzeniu, jeeli si stawi, chyba e ustawa stanowi inaczej.

11

Art. 97. Jeeli zachodzi potrzeba sprawdzenia okolicznoci faktycznych przed wydaniem orzeczenia na posiedzeniu, sd dokonuje tego sam albo w tym celu wyznacza sdziego ze skadu orzekajcego bd zwraca si o wykonanie okrelonych czynnoci do sdu miejscowo waciwego. Art. 98. 1. Uzasadnienie postanowienia sporzdza si na pimie wraz z samym postanowieniem. 2. W sprawie zawiej lub z innych wanych przyczyn mona odroczy sporzdzenie uzasadnienia postanowienia na czas do 7 dni. 3. Nie wymaga uzasadnienia dopuszczenie dowodu, jak rwnie uwzgldnienie wniosku, ktremu inna strona nie sprzeciwia si, chyba e orzeczenie podlega zaskareniu. Art. 99. 1. Tryb i form uzasadnienia wyroku okrelaj przepisy szczeglne. 2. Zarzdzenie wymaga pisemnego uzasadnienia, jeeli podlega zaskareniu. Art. 100. 1. Orzeczenie lub zarzdzenie wydane na rozprawie ogasza si ustnie. 2. Orzeczenie lub zarzdzenie wydane poza rozpraw naley dorczy prokuratorowi, a take stronie i osobie nie bdcej stron, ktrym przysuguje rodek zaskarenia, jeeli nie brali oni udziau w posiedzeniu lub nie byli obecni przy ogoszeniu; w innych wypadkach o treci orzeczenia lub zarzdzenia naley powiadomi strony. 3. Wyrok zapady na posiedzeniu oraz postanowienie z uzasadnieniem w wypadku wskazanym w art. 98 2 dorcza si stronom. 4. Jeeli ustawa nie zwalnia od rwnoczesnego sporzdzenia uzasadnienia, orzeczenie dorcza si lub ogasza wraz z uzasadnieniem; w wypadku okrelonym w art. 98 2 po ogoszeniu postanowienia podaje si ustnie najwaniejsze powody rozstrzygnicia. 5. Jeeli spraw rozpoznano z wyczeniem jawnoci ze wzgldu na wany interes pastwa, zamiast uzasadnienia dorcza si zawiadomienie, e uzasadnienie zostao sporzdzone. 6. Po ogoszeniu lub przy dorczeniu orzeczenia naley pouczy uczestnikw postpowania o przysugujcym im prawie, terminie i sposobie wniesienia rodka zaskarenia lub o tym, e orzeczenie nie podlega zaskareniu. 6. Po ogoszeniu lub przy dorczeniu orzeczenia naley pouczy uczestnikw postpowania o przysugujcym im prawie, terminie i sposobie wniesienia rodka zaskarenia lub o tym, e orzeczenie nie podlega zaskareniu. Oskaronego, o ktrym mowa w art. 335 lub 387, naley take pouczy o treci art. 443 w zwizku z art. 434 3. Art. 101 (uchylony). 1. (3) Wyrok, nakaz karny, a take postanowienie zamykajce drog do wydania wyroku, w przedmiocie warunkowego umorzenia postpowania albo rodka zabezpieczajcego, oddalajce wniosek o wznowienie postpowania oraz wydane na podstawie art. 420 1 lub 2, s niewane z mocy samego prawa, jeeli: 1) oskarony nie podlega orzecznictwu polskich sdw karnych, 2) w wydaniu orzeczenia braa udzia osoba nieuprawniona albo niezdolna do orzekania bd podlegajca wyczeniu na podstawie art. 40 1 pkt 1-3 lub 6 oraz 2 i 3, 3) orzeczenie zostao wydane pomimo to, e inne postpowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostao ju prawomocnie ukoczone, 4) orzeczono kar, rodek karny lub rodek zabezpieczajcy nie znane ustawie, 5) orzeczenie zapado z naruszeniem zasady wikszoci gosw lub nie zostao podpisane przez ktrkolwiek z osb biorcych udzia w jego wydaniu, 6) sd orzek w skadzie nie znanym ustawie, 7) zachodzi sprzeczno w treci orzeczenia, uniemoliwiajca jego wykonanie. 2. (4) Orzeczenie wydane przez sd w sprawie o wykroczenie, pomimo braku podstaw do rozpoznania sprawy w postpowaniu karnym, nie jest z tego powodu niewane. Art. 102. (uchylony) (5) 1. Kady organ postpowania jest obowizany przedstawi uchybienie stanowice przyczyn niewanoci orzeczenia sdowi waciwemu do stwierdzenia niewanoci. 2. Niewano z mocy samego prawa stwierdza na posiedzeniu z urzdu, z inicjatywy organu postpowania albo na wniosek strony, sd apelacyjny w skadzie trzech sdziw. O niewanoci orzeczenia sdu apelacyjnego oraz Sdu Najwyszego orzeka Sd Najwyszy. Sd Najwyszy orzeka o niewanoci wydanego przez siebie orzeczenia w skadzie siedmiu sdziw, chyba e orzeczenie zostao wydane jednoosobowo. 3. Wniosek strony o stwierdzenie niewanoci orzeczenia, jeeli nie pochodzi od prokuratora, powinien by sporzdzony i podpisany przez adwokata albo radc prawnego bdcego penomocnikiem. Wniosek powinien zawiera wskazanie przyczyny niewanoci oraz uzasadnienie. 4. Jeeli wniosek nie pochodzi od prokuratora, strona docza dowd uiszczenia opaty sdowej w wysokoci stanowicej poow opaty od kasacji. Przepisy art. 527 2-4 stosuje si odpowiednio. 5. Prezes sdu waciwego do stwierdzenia niewanoci orzeczenia odmawia przyjcia wniosku, jeeli zosta zoony przez osob nieuprawnion lub jest niedopuszczalny z mocy ustawy. 6. Na zarzdzenie w sprawie, o ktrej mowa w 5, oraz na zarzdzenie odmawiajce przyjcia wniosku na podstawie art. 120 2 przysuguje zaalenie do sdu waciwego do rozpoznania wniosku. Przepis 3 zdanie pierwsze stosuje si odpowiednio. 7. Przyjty wniosek strony dorcza si pozostaym stronom, ich obrocom i penomocnikom, ktrzy w terminie 14 dni od dorczenia mog przedstawi sdowi na pimie swoje stanowisko. Sd rozpoznaje kwesti niewanoci na posiedzeniu bez udziau stron, chyba e prezes sdu lub sd postanowi inaczej. 8. Stwierdzajc niewano orzeczenia, sd, w razie potrzeby, przekazuje spraw, komu naley, lub podejmuje inne odpowiednie rozstrzygnicie. 9. Na postanowienie w przedmiocie niewanoci przysuguje zaalenie, chyba e wyda je Sd Najwyszy.

12

Art. 103. (uchylony) 1. (6) W razie rozpoznawania kwestii niewanoci sd moe wstrzyma wykonanie orzeczenia. Wstrzymujc wykonanie orzeczenia, sd moe zastosowa rodek zapobiegawczy. Przepis art. 538 stosuje si odpowiednio. 2. Jeeli niewano zostanie stwierdzona wycznie na skutek rodka odwoawczego wniesionego na korzy oskaronego, w dalszym postpowaniu nie mona orzec na jego niekorzy w porwnaniu z niewanym orzeczeniem. Nie dotyczy to wypadku okrelonego w art. 101 1 pkt 4. Art. 104. (uchylony) Jeeli niewane orzeczenie zostao ju uchylone, nie stwierdza si jego niewanoci. W razie jednak przekazania sprawy do ponownego rozpoznania organ, ktremu spraw przekazano, jest obowizany uwzgldni przyczyn niewanoci i w tym zakresie nie jest zwizany wskazaniami co do dalszego postpowania wydanymi przez organ, ktry uchyli orzeczenie. Art. 105. 1. Oczywiste omyki pisarskie i rachunkowe oraz w obliczeniu terminw w orzeczeniu lub zarzdzeniu albo w ich uzasadnieniu mona sprostowa w kadym czasie. 2. Sprostowania dokonuje organ, ktry popeni omyk. Jeeli postpowanie toczy si przed instancj odwoawcz, moe ona z urzdu sprostowa orzeczenie pierwszej instancji. 3. Sprostowanie orzeczenia lub jego uzasadnienia nastpuje w drodze postanowienia, a sprostowanie zarzdzenia w drodze zarzdzenia. 4. Na postanowienie lub zarzdzenie co do sprostowania wydane w pierwszej instancji suy zaalenie. Art. 106. Przepisy art. 100 2, 4-6 stosuje si odpowiednio w postpowaniu przygotowawczym. Art. 107. 1. Sd, ktry orzeka co do roszcze majtkowych, nadaje na danie osoby uprawnionej klauzul wykonalnoci orzeczeniu podlegajcemu wykonaniu w drodze egzekucji. 2. Za orzeczenie co do roszcze majtkowych uwaa si rwnie orzeczenie nakadajce obowizek naprawienia szkody, jeeli nadaje si ono do egzekucji w myl przepisw Kodeksu postpowania cywilnego. 2. Za orzeczenia co do roszcze majtkowych uwaa si rwnie orzeczenia nakadajce obowizek naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd oraz nawizk orzeczon na rzecz pokrzywdzonego, jeeli nadaj si one do egzekucji w myl przepisw Kodeksu postpowania cywilnego. 3. Przepisy 1 i 2 stosuje si odpowiednio do obowizku wynikajcego z ugody zawartej przed sdem. Rozdzia 12 Narada i gosowanie Art. 108. 1. Przebieg narady i gosowania nad orzeczeniem jest tajny, a zwolnienie od zachowania w tym wzgldzie tajemnicy nie jest dopuszczalne. 2. Podczas narady i gosowania oprcz czonkw skadu orzekajcego moe by obecny jedynie protokolant, chyba e przewodniczcy uzna jego obecno za zbdn. Art. 109. 1. Narad i gosowaniem kieruje przewodniczcy, a jeeli co do porzdku i sposobu narady oraz gosowania podniesione zostan wtpliwoci, rozstrzyga je skad orzekajcy. 2. Po naradzie przewodniczcy zbiera gosy poczynajc od najmodszego, najpierw od awnikw wedug ich wieku, nastpnie od sdziw wedug ich starszestwa subowego, a sam gosuje ostatni. Sprawozdawca, jeeli nie jest przewodniczcym, gosuje pierwszy. Art. 110. Narada i gosowanie nad wyrokiem odbywaj si osobno co do winy i kwalifikacji prawnej czynu, co do kary, co do rodkw karnych oraz co do pozostaych kwestii. Art. 111. 1. Orzeczenia zapadaj wikszoci gosw. 2. Jeeli zdania tak si podziel, e adne z nich nie uzyska wikszoci, zdanie najmniej korzystne dla oskaronego przycza si do zdania najbardziej do zblionego, a do uzyskania wikszoci. Art. 112. Sdzia, ktry gosowa przeciwko uznaniu oskaronego za winnego, moe wstrzyma si od gosowania nad dalszymi kwestiami; wwczas gos tego sdziego przycza si do zdania najprzychylniejszego dla oskaronego. Art. 113. Orzeczenie podpisuj wszyscy czonkowie skadu orzekajcego, nie wyczajc przegosowanego, chyba e orzeczenie zamieszczono w protokole. Art. 114. 1. Przy skadaniu podpisu czonek skadu orzekajcego ma prawo zaznaczy na orzeczeniu swoje zdanie odrbne podajc, w jakiej czci i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie. 2. Zdanie odrbne moe dotyczy rwnie samego uzasadnienia orzeczenia; wwczas zdanie to zaznacza si przy podpisywaniu uzasadnienia. 3. Jeeli ustawa nie wymaga sporzdzenia uzasadnienia wraz z wydaniem orzeczenia, w razie zgoszenia zdania odrbnego, uzasadnienie naley sporzdzi z urzdu w terminie 7 dni od wydania orzeczenia, a skadajcy zdanie odrbne docza w cigu nastpnych 7 dni jego uzasadnienie; obowizek ten nie dotyczy awnika. Art. 115. 1. Uzasadnienie orzeczenia podpisuj osoby, ktre orzeczenie wyday, nie wyczajc osoby przegosowanej.

13

 2. W sprawach rozpoznawanych w skadzie sdziego i dwch awnikw uzasadnienie podpisuje tylko przewodniczcy, chyba e zgoszono zdanie odrbne. W sprawach rozpoznawanych w skadzie dwch sdziw i trzech awnikw uzasadnienie podpisuj obaj sdziowie, chyba e zgoszono zdanie odrbne. 3. Jeeli nie mona uzyska podpisu przewodniczcego lub innego czonka skadu orzekajcego, jeden z podpisujcych czyni o tym wzmiank na uzasadnieniu z zaznaczeniem przyczyny tego faktu. Rozdzia 13 Porzdek czynnoci procesowych Art. 116. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, strony mog skada wnioski i inne owiadczenia na pimie albo ustnie do protokou. Art. 117. 1. Uprawnionego do wzicia udziau w czynnoci procesowej zawiadamia si o jej czasie i miejscu, chyba e ustawa stanowi inaczej. 2. Czynnoci nie przeprowadza si, jeeli osoba uprawniona nie stawia si, a brak dowodu, e zostaa o niej powiadomiona, oraz jeeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, e niestawiennictwo wyniko z powodu przeszkd ywioowych lub innych wyjtkowych przyczyn, a take wtedy, gdy osoba ta usprawiedliwia naleycie niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzanie czynnoci bez jej obecnoci, chyba e ustawa stanowi inaczej. 2a. Usprawiedliwienie nieobecnoci z powodu choroby wymaga przedstawienia zawiadczenia, wystawionego przez uprawnionego lekarza, potwierdzajcego niemono stawienia si na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzcego postpowanie. 3. W razie niestawiennictwa strony, obrocy lub penomocnika, ktrych stawiennictwo jest obowizkowe, czynnoci procesowej nie przeprowadza si, chyba e ustawa stanowi inaczej. 4. Minister Sprawiedliwoci oraz Minister Zdrowia i Opieki Spoecznej okrel, w drodze rozporzdzenia, warunki i tryb usprawiedliwienia niestawiennictwa oskaronych, wiadkw i innych uczestnikw procesu z powodu choroby. 4. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw zdrowia, okreli, w drodze rozporzdzenia, warunki i tryb usprawiedliwiania niestawiennictwa oskaronych, wiadkw i innych uczestnikw postpowania z powodu choroby oraz sposb wyznaczania lekarzy uprawnionych do wystawiania zawiadcze potwierdzajcych niemono stawienia si na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzcego postpowanie, majc na uwadze konieczno zapewnienia nieodpatnoci przeprowadzenia badania i wystawienia zawiadczenia przez lekarza oraz dostpnoci takich bada dla osoby badanej. Art. 118. 1. Znaczenie czynnoci procesowej ocenia si wedug treci zoonego owiadczenia. 2. Niewaciwe oznaczenie czynnoci procesowej, a zwaszcza rodka zaskarenia, nie pozbawia czynnoci znaczenia prawnego. 3. Pismo w sprawie nalecej do waciwoci sdu, prokuratora, Policji lub innego organu dochodzenia, skierowane do niewaciwego organu, przekazuje si waciwemu organowi. Art. 119. 1. Pismo procesowe powinno zawiera: oznaczenie organu, do ktrego jest skierowane, oraz sprawy, ktrej dotyczy, oznaczenie oraz adres wnoszcego pismo, tre wniosku lub owiadczenia, w miar potrzeby z uzasadnieniem, dat i podpis skadajcego pismo. 2. Za osob, ktra nie moe si podpisa, pismo podpisuje osoba przez ni upowaniona, ze wskazaniem przyczyny zoenia swego podpisu. 1) 2) 3) 4) Art. 120. 1. Jeeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, przewidzianym w art. 119 lub w przepisach szczeglnych, a brak jest tego rodzaju, e pismo nie moe otrzyma biegu, albo brak polega na niezoeniu naleytych opat lub upowanienia do podjcia czynnoci procesowej, wzywa si osob, od ktrej pismo pochodzi, do usunicia braku w terminie 7 dni. 2. W razie uzupenienia braku w terminie, pismo wywouje skutki od dnia jego wniesienia. W razie nieuzupenienia braku w terminie, pismo uznaje si za bezskuteczne, o czym naley pouczy przy dorczeniu wezwania. Art. 121. Jeeli osoba uczestniczca w czynnoci procesowej odmawia podpisu lub nie moe go zoy, organ dokonujcy czynnoci zaznacza przyczyn braku podpisu. Rozdzia 14 Terminy Art. 122. 1. Czynno procesowa dokonana po upywie terminu zawitego jest bezskuteczna. 2. Zawite s terminy do wnoszenia rodkw zaskarenia oraz inne, ktre ustawa za zawite uznaje. Art. 123. 1. Do biegu terminu nie wlicza si dnia, od ktrego liczy si dany termin. 2. Jeeli termin jest oznaczony w tygodniach, miesicach lub latach, koniec terminu przypada na ten dzie tygodnia lub miesica, ktry odpowiada pocztkowi terminu; jeeli w danym miesicu nie ma takiego dnia, koniec terminu przypada na ostatni dzie tego miesica.

14

 3. Jeeli koniec terminu przypada na dzie uznany przez ustaw za dzie wolny od pracy, czynno mona wykona nastpnego dnia. Art. 124. Termin jest zachowany, jeeli przed jego upywem pismo zostao nadane w polskim urzdzie pocztowym, w polskim urzdzie konsularnym lub zoone przez onierza w dowdztwie jednostki wojskowej albo przez osob pozbawion wolnoci w administracji odpowiedniego zakadu, a przez czonka zaogi polskiego statku morskiego kapitanowi statku. Art. 125. Pismo omykowo wniesione przed upywem terminu do niewaciwego sdu, prokuratora, organu Policji albo innego organu dochodzenia (postpowania przygotowawczego) uwaa si za wniesione z zachowaniem terminu. Art. 126. 1. Jeeli niedotrzymanie terminu zawitego nastpio z przyczyn od strony niezalenych, strona w zawitym terminie 7 dni od daty ustania przeszkody moe zgosi wniosek o przywrcenie terminu, dopeniajc jednoczenie czynnoci, ktra miaa by w terminie wykonana; to samo stosuje si do osb nie bdcych stronami. 2. W kwestii przywrcenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed ktrym naleao dokona czynnoci. 3. Na odmow przywrcenia terminu przysuguje zaalenie. Art. 127. Wniosek o przywrcenie terminu nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, jednake organ, do ktrego wniosek zoono, lub organ powoany do rozpoznania rodka zaskarenia moe wstrzyma wykonanie orzeczenia; odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia. Rozdzia 15 Dorczenia Art. 128. 1. Orzeczenia i zarzdzenia dorcza si w uwierzytelnionych odpisach, jeeli ustawa nakazuje ich dorczenie. 2. Wszelkie pisma przeznaczone dla uczestnikw postpowania dorcza si w taki sposb, by tre ich nie bya udostpniona osobom niepowoanym. Art. 129. 1. W wezwaniu naley oznaczy organ wysyajcy oraz poda, w jakiej sprawie, w jakim charakterze, miejscu i czasie ma si stawi adresat i czy jego stawiennictwo jest obowizkowe, a take uprzedzi o skutkach niestawiennictwa. 2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do zawiadomie. 3. Jeeli od dnia dorczenia pisma biegnie termin wykonania czynnoci procesowej, naley pouczy o tym adresata. Art. 130. Pisma dorcza si za pokwitowaniem odbioru. Odbierajcy potwierdza odbir swym czytelnym podpisem zawierajcym imi i nazwisko na zwrotnym pokwitowaniu, na ktrym dorczajcy potwierdza swym podpisem sposb dorczenia. Art. 131. 1. Wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od ktrych daty dorczenia biegn terminy, dorcza si przez poczt lub funkcjonariusza organu wysyajcego, a w razie koniecznoci - przez Policj. 1. Wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od ktrych daty dorczenia biegn terminy, dorcza si przez poczt lub inny uprawniony podmiot zajmujcy si dorczaniem korespondencji albo pracownika organu wysyajcego, a w razie niezbdnej koniecznoci - przez Policj. 2. Jeeli w sprawie ustalono tylu pokrzywdzonych, e ich indywidualne zawiadomienie o przysugujcych im uprawnieniach spowodowaoby powane utrudnienie w prowadzeniu postpowania, zawiadamia si ich poprzez ogoszenie w prasie, radiu lub telewizji. 3. Jeeli istnieje obowizek dorczenia postanowienia, przepis 2 stosuje si odpowiednio. Naley jednak zawsze dorczy je temu pokrzywdzonemu, ktry w zawitym terminie 7 dni od dnia ogoszenia o to si zwrci. Art. 132. 1. Pismo dorcza si adresatowi osobicie. 2. W razie chwilowej nieobecnoci adresata w jego mieszkaniu, pismo dorcza si dorosemu domownikowi, a gdyby go nie byo - administracji domu, dozorcy domu lub sotysowi, jeeli podejm si odda pismo adresatowi. 3. Pismo moe by take dorczone za porednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku dowodem dorczenia jest potwierdzenie transmisji danych. Art. 133. 1. Jeeli dorczenia nie mona dokona w sposb wskazany w art. 132, pismo przesane poczt pozostawia si w najbliszym urzdzie pocztowym, a przesane w inny sposb - w najbliszej jednostce Policji albo we waciwym urzdzie administracji samorzdowej szczebla podstawowego. 2. O pozostawieniu pisma w myl 1 dorczajcy umieszcza widoczne zawiadomienie na drzwiach mieszkania adresata ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz e naley je odebra w cigu 7 dni; tak samo postpi naley w razie dorczenia pisma administracji domu, dozorcy domu lub sotysowi. 2. O pozostawieniu pisma w myl 1 dorczajcy umieszcza zawiadomienie w skrzynce do dorczania korespondencji bd na drzwiach mieszkania adresata lub w innym widocznym miejscu ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz e naley je odebra w cigu 7 dni; w razie bezskutecznego upywu tego terminu, naley czynno zawiadomienia powtrzy jeden raz; tak samo naley postpi w razie dorczenia pisma administracji domu, dozorcy domu lub sotysowi. 3. Pismo mona rwnie pozostawi osobie upowanionej do odbioru korespondencji w miejscu staego zatrudnienia adresata.

15

Art. 134. 1. (7) Pisma adresowane do onierzy oraz funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Stray Granicznej i Suby Wiziennej mona dorczy adresatom za porednictwem ich przeoonych, przy czym wezwania przeznaczone dla onierzy penicych zasadnicz sub wojskow przesya si do dowdcy jednostki wojskowej, w ktrej onierz peni sub, w celu dorczenia i zarzdzenia stawienia si stosownie do wezwania. 2. Osobom pozbawionym wolnoci dorcza si pismo za porednictwem administracji odpowiedniego zakadu. 3. Pismo przeznaczone dla adresata nie bdcego osob fizyczn albo dla obrocy lub penomocnika dorcza si w biurze adresata osobie tam zatrudnionej. Art. 135. Prokuratora zawiadamia si o rozprawach i posiedzeniach przez dorczenie wykazu spraw, ktre maj by w danym dniu rozpoznane. Art. 136. 1. W razie odmowy przyjcia pisma lub odmowy albo niemonoci pokwitowania odbioru przez adresata, dorczajcy sporzdza na zwrotnym pokwitowaniu odpowiedni wzmiank; wwczas dorczenie uwaa si za dokonane. 2. Pismo nie przyjte przez adresata zwraca si organowi wysyajcemu. Art. 137. W wypadkach nie cierpicych zwoki mona wzywa lub zawiadamia osoby telefonicznie albo w inny sposb stosownie do okolicznoci, pozostawiajc w aktach odpis nadanego komunikatu z podpisem osoby nadajcej. Art. 138. Strona przebywajca za granic ma obowizek wskaza adresata dla dorcze w kraju; w razie nieuczynienia tego, pismo wysane pod ostatnio znanym adresem w kraju albo, jeeli adresu tego nie ma, zaczone do akt sprawy uwaa si za dorczone. Art. 138. Strona, a take osoba niebdca stron, ktrej prawa zostay naruszone, przebywajca za granic, ma obowizek wskaza adresata dla dorcze w kraju; w razie nieuczynienia tego pismo wysane na ostatnio znany adres w kraju albo, jeeli adresu tego nie ma, zaczone do akt sprawy uwaa si za dorczone. Art. 139. 1. Jeeli strona, nie podajc nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, pismo wysane pod tym adresem uwaa si za dorczone. 2. W postpowaniu sdowym przepis 1 stosuje si do pism wysanych do oskaronego dopiero po dorczeniu mu aktu oskarenia. (uchylony) 3. Przepis 1 nie dotyczy pism wysyanych po raz pierwszy po prawomocnym zakoczeniu postpowania oraz do oskaronego, co do ktrego umorzono postpowanie lub zapad wyrok uniewinniajcy, chyba e oskarony zosta ju zawiadomiony o przyjciu apelacji oskaryciela. 3. Przepis 1 nie dotyczy pism wysanych po raz pierwszy po prawomocnym uniewinnieniu oskaronego. Art. 140. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, orzeczenia, zarzdzenia, zawiadomienia i odpisy, ktre ustawa nakazuje dorcza stronom, dorcza si rwnie obrocom, penomocnikom i ustawowym przedstawicielom. Art. 141. Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z Ministrem cznoci okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe zasady i tryb dorczania pism sdowych. Art. 141. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw cznoci, okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe zasady i tryb dorczania pism sdowych, majc na uwadze konieczno zapewnienia sprawnego toku postpowania, a take waciwej realizacji gwarancji procesowych jego uczestnikw. Art. 142. Dorczenie bez zachowania przepisw niniejszego rozdziau uwaa si za dokonane, jeeli osoba, dla ktrej pismo byo przeznaczone, owiadczy, e pismo to otrzymaa. Rozdzia 16 Protokoy Art. 143. 1. Spisania protokou wymagaj: 1) przyjcie ustnego zawiadomienia o przestpstwie, wniosku o ciganie i jego cofnicie, 2) przesuchanie oskaronego, wiadka, biegego i kuratora, 3) dokonanie ogldzin, 4) dokonanie otwarcia zwok oraz wyjcie zwok z grobu, 5) przeprowadzenie eksperymentu, konfrontacji oraz okazania, 6) przeszukanie osoby, pomieszczenia i rzeczy oraz zatrzymanie rzeczy, 7) otwarcie korespondencji i przesyki oraz odtworzenie utrwalonych zapisw, 8) zaznajomienie podejrzanego z materiaami zebranymi w postpowaniu przygotowawczym, 9) przyjcie porczenia, 10) przebieg posiedzenia sdu przeprowadzonego na podstawie art. 339, 10) przebieg posiedzenia sdu, jeeli stawi si na nim uprawnione osoby albo ich obecno jest obowizkowa 11) przebieg rozprawy. 2. Z innych czynnoci spisuje si protok, jeeli przepis szczeglny tego wymaga albo przeprowadzajcy czynno uzna to za potrzebne. W innych wypadkach mona ograniczy si do sporzdzenia notatki urzdowej.

16

Art. 144. 1. Protok rozprawy spisuje aplikant lub pracownik sekretariatu. Protok moe te spisa asesor sdowy, jeeli nie naley do skadu orzekajcego. 2. Inny protok spisa moe, poza osobami wymienionymi w 1, osoba przybrana w charakterze protokolanta przez prowadzcego czynno lub sam przeprowadzajcy czynno. 3. Od osoby przybranej, ktra nie jest pracownikiem organu prowadzcego postpowanie, odbiera si przyrzeczenie nastpujcej treci: "Przyrzekam uroczycie, e powierzone mi obowizki protokolanta wykonam sumiennie". Art. 145. 1. Niezalenie od spisania protokou moe by sporzdzony stenogram czynnoci, ktry stenograf przekada na pismo zwyke, przy czym czyni wzmiank, jakim posugiwa si systemem; pierwopis stenogramu docza si do protokou. 1. Jeeli czynno procesow utrwala si za pomoc stenogramu, protok mona ograniczy do zapisu najbardziej istotnych owiadcze osb biorcych w niej udzia. Stenograf przekada stenogram na pismo zwyke, przy czym czyni wzmiank, jakim posugiwa si systemem; pierwopis stenogramu oraz jego przekad staj si zacznikami do protokou. 2. Przepis art. 144 3 stosuje si odpowiednio. Art. 146. 1. Protokolant i stenograf ulegaj wyczeniu z tych samych powodw co sdzia. 2. O wyczeniu orzeka w toku rozprawy lub posiedzenia sd, a w innych wypadkach osoba, ktra przeprowadza czynno protokoowan. Art. 147. 1. Przebieg czynnoci protokoowanych moe by utrwalony ponadto za pomoc urzdzenia rejestrujcego obraz lub dwik, o czym naley przed uruchomieniem urzdzenia uprzedzi osoby uczestniczce w czynnoci. 2. Jeeli wzgldy techniczne nie stoj na przeszkodzie, przesuchanie wiadka lub biegego utrwala si za pomoc urzdzenia rejestrujcego dwik, gdy: 1) zachodzi niebezpieczestwo, e przesuchanie tej osoby nie bdzie moliwe w dalszym postpowaniu, 2) przesuchanie nastpuje w trybie okrelonym w art. 396. 3. Zapis dwikowy i jego przekad oraz zapis obrazu staj si zacznikami do protokou. 3. Jeeli czynno procesow utrwala si za pomoc urzdzenia rejestrujcego obraz lub dwik, protok mona ograniczy do zapisu najbardziej istotnych owiadcze osb biorcych w niej udzia. Zapis obrazu lub dwiku, a take przekad zapisu dwiku staj si zacznikami do protokou. 4. Strona ma prawo otrzyma na swj koszt jedn kopi zapisu dwiku lub obrazu. Nie dotyczy to przesuchania na rozprawie odbywajcej si z wyczeniem jawnoci albo w postpowaniu przygotowawczym. 5. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, rodzaje urzdze i rodkw technicznych sucych do rejestracji obrazu lub dwiku dla celw procesowych oraz sposoby ich zabezpieczenia, przechowywania, odtwarzania i kopiowania. 5. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, rodzaje urzdze i rodkw technicznych sucych do utrwalania obrazu lub dwiku dla celw procesowych oraz sposb przechowywania, odtwarzania i kopiowania zapisw, majc na uwadze konieczno waciwego zabezpieczenia utrwalonego obrazu lub dwiku przed utrat dowodu, jego znieksztaceniem lub nieuprawnionym ujawnieniem. Art. 148. 1. Protok powinien zawiera: 1) oznaczenie czynnoci, jej czasu i miejsca oraz osb w niej uczestniczcych, 2) przebieg czynnoci oraz owiadczenia i wnioski jej uczestnikw, 3) wydane w toku czynnoci postanowienia i zarzdzenia, a jeeli postanowienie lub zarzdzenie sporzdzono osobno, wzmiank o jego wydaniu, 4) w miar potrzeby stwierdzenie innych okolicznoci dotyczcych przebiegu czynnoci. 2. Wyjanienia, zeznania, owiadczenia i wnioski oraz stwierdzenia okrelonych okolicznoci przez organ prowadzcy postpowanie wciga si do protokou z moliw dokadnoci, a osoby biorce udzia w czynnoci maj prawo da wcignicia do protokou z pen dokadnoci wszystkiego, co dotyczy ich praw i interesw. 2. Wyjanienia, zeznania, owiadczenia i wnioski oraz stwierdzenia okrelonych okolicznoci przez organ prowadzcy postpowanie zamieszcza si w protokole z moliw dokadnoci. Osoby biorce udzia w czynnoci maj prawo da zamieszczenia w protokole z pen dokadnoci wszystkiego, co dotyczy ich praw lub interesw. 3. W protokole nie wolno zastpowa zapisu treci zezna lub wyjanie odwoywaniem si do innych protokow. 4. Osoby biorce udzia w czynnoci maj prawo da odczytania fragmentw ich wypowiedzi wcignitych do protokou. Art. 149. 1. Protok rozprawy oraz posiedzenia podpisuj niezwocznie przewodniczcy i protokolant. 2. Stenogram oraz jego przekad podpisuje stenograf, a ponadto przewodniczcy rozprawy lub przeprowadzajcy czynno. 3. Jeeli przewodniczcy nie moe podpisa protokou, protok podpisuje za niego jeden z czonkw skadu orzekajcego, zaznaczajc przyczyn braku podpisu przewodniczcego. Art. 150. 1. Z wyjtkiem protokou rozprawy lub posiedzenia protok podpisuj osoby biorce udzia w czynnoci. Przed podpisaniem naley go odczyta i uczyni o tym wzmiank. 2. Osoba uczestniczca w czynnoci moe podpisujc protok zgosi jednoczenie zarzuty co do jego treci; zarzuty te naley wcign do protokou wraz z owiadczeniem osoby wykonujcej czynno protokoowan.

17

Art. 151. 1. Skrelenia oraz poprawki i uzupenienia poczynione w protokole wymagaj omwienia podpisanego przez osoby podpisujce protok. 2. Jeeli protok nie zosta naleycie podpisany bezporednio po zakoczeniu czynnoci, brakujce podpisy mog by zoone pniej, ze wskazaniem daty ich zoenia i przyczyn opnienia. Art. 152. Strony oraz osoby majce w tym interes prawny mog zoy wniosek o sprostowanie protokou rozprawy i posiedzenia, wskazujc na niecisoci i opuszczenia. Art. 153. 1. Przewodniczcy po wysuchaniu protokolanta moe przychyli si do wniosku i wyda zarzdzenie o sprostowaniu protokou; w przeciwnym razie w przedmiocie sprostowania protokou orzeka, po wysuchaniu protokolanta, sd w skadzie, ktry rozpoznawa spraw. 2. Jeeli nie mona utworzy tego samego skadu, postanowienie nie zapada, a poszczeglni jego czonkowie oraz protokolant skadaj do akt sprawy owiadczenie co do zasadnoci wniosku. 3. W razie uwzgldnienia wniosku naley w sprostowanym protokole umieci odpowiedni wzmiank, ktr podpisuj przewodniczcy i protokolant. 4. Wniosek o sprostowanie protokou rozprawy lub posiedzenia pozostawia si bez rozpoznania, jeeli zosta zoony po wysaniu akt sprawy do wyszej instancji. Art. 154. Sprostowanie oczywistych omyek pisarskich lub rachunkowych w protokole moe nastpi na wniosek lub z urzdu w kadym czasie; przepis art. 153 stosuje si odpowiednio. Art. 155. 1. O treci sprostowania zawiadamia si strony, a o odmowie sprostowania osob, ktra zgosia wniosek o sprostowanie. 2. Wniosek o sprostowanie, niezalenie od sposobu jego zaatwienia, docza si do protokou. Rozdzia 17 Przegldanie akt i sporzdzanie odpisw Art. 156. 1. Stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416, obrocom, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostpnia si akta sprawy sdowej i daje mono sporzdzenia z nich odpisw. Za zgod prezesa sdu akta te mog by udostpnione rwnie innym osobom. 2. Na wniosek obrocy lub oskaronego i na ich koszt wydaje si kserokopie dokumentw z akt sprawy. 2. Na wniosek oskaronego lub jego obrocy wydaje si odpatnie kserokopie dokumentw z akt sprawy. Kserokopie takie mona wyda odpatnie, na wniosek, rwnie innym stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym. 3. Prezes sdu moe w razie uzasadnionej potrzeby zarzdzi wydanie odpatnie uwierzytelnionych odpisw z akt sprawy. 4. Jeeli zachodzi niebezpieczestwo ujawnienia tajemnicy pastwowej, przegldanie akt, sporzdzanie odpisw i kserokopii odbywa si z zachowaniem rygorw okrelonych przez prezesa sdu lub sd. Uwierzytelnionych odpisw i kserokopii nie wydaje si, chyba e ustawa stanowi inaczej. 5. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, w toku postpowania przygotowawczego stronom, obrocom, penomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostpnia si akta, umoliwia sporzdzanie odpisw i kserokopii oraz wydaje odpisy uwierzytelnione (wydaje odpatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie) tylko za zgod prowadzcego postpowanie przygotowawcze. Za zgod prokuratora akta w toku postpowania przygotowawczego mog by w wyjtkowych wypadkach udostpnione innym osobom. 6. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, wysoko opaty za wydanie kserokopii dokumentw oraz uwierzytelnionych odpisw z akt sprawy, majc na uwadze koszty wykonania takich kserokopii. Art. 157. 1. Oskaronemu na jego danie naley wyda bezpatnie jeden uwierzytelniony odpis kadego orzeczenia. Odpis wydaje si z uzasadnieniem, jeeli je sporzdzono. 2. W sprawach, w ktrych wyczono jawno ze wzgldu na wany interes pastwa, oskaronemu wolno wyda tylko odpis orzeczenia koczcego postpowanie w danej instancji, bez uzasadnienia. 3. Nie mona odmwi stronie zezwolenia na sporzdzenie odpisu protokou czynnoci, w ktrej strona uczestniczya lub miaa prawo uczestniczy, jak rwnie dokumentu pochodzcego od niej lub sporzdzonego z jej udziaem. Art. 158. 1. Prokurator moe przeglda akta sprawy sdowej w kadym jej stanie oraz da przesania mu ich w tym celu, jeeli nie tamuje to biegu postpowania i nie ogranicza dostpu do akt innym uczestnikom postpowania, a zwaszcza oskaronemu i jego obrocy. 2. W razie przesania akt prokuratorowi jest on obowizany udostpni je stronie, obrocy lub penomocnikowi. Art. 159. Na odmow udostpnienia akt w postpowaniu przygotowawczym przysuguje stronom zaalenie. Rozdzia 18 Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt Art. 160. 1. Postpowanie w wypadku zaginicia lub zniszczenia w caoci lub w czci akt sprawy bdcej w toku przeprowadza sd, w ktrym sprawa ostatnio si toczya.

18

 2. Sd Najwyszy przeprowadza takie postpowanie jedynie w zakresie odtworzenia akt tego sdu. 3. Postpowanie w wypadku zaginicia lub zniszczenia akt sprawy prawomocnie zakoczonej przeprowadza sd, w ktrym sprawa si toczya w pierwszej instancji, lub inny sd wskazany w ustawie. 4. Akta postpowania przygotowawczego odtwarza prokurator, stosujc odpowiednio przepisy niniejszego rozdziau. Art. 161. Jeeli zaginy lub ulegy zniszczeniu akta sprawy prawomocnie zakoczonej, odtworzenie nastpi w czciach niezbdnych do wykonania orzeczenia, wznowienia postpowania, przeprowadzenia postpowania w trybie kasacji albo urzeczywistnienia innych uzasadnionych interesw stron. Art. 162. Prezes sdu wzywa strony do zoenia w oznaczonym terminie wnioskw co do sposobu odtworzenia akt sprawy oraz przedstawienia dokumentw umoliwiajcych ich odtworzenie. Art. 163. 1. Prezes sdu wzywa osoby posiadajce potrzebne dokumenty do ich przedstawienia sdowi, a w razie potrzeby zarzdza ich przymusowe odebranie; przepisy art. 217-236 stosuje si odpowiednio. 2. Po sporzdzeniu uwierzytelnionych odpisw naley dokumenty zwrci osobie, ktra je dostarczya lub od ktrej je odebrano. Art. 164. W celu odtworzenia akt sd przeprowadza postpowanie, w tym rwnie dowody, jakie uzna za konieczne. W szczeglnoci sd bierze pod uwag wpisy do rejestrw karnych, repertoriw i innych ksig biurowych, utrwalenia dwiku lub obrazu, notatki protokolantw, sdziw, awnikw, prokuratorw i adwokatw, ktrzy uczestniczyli w sprawie. Sd moe te przesucha w charakterze wiadkw wszelkich uczestnikw sprawy, ktrej akta zaginy lub ulegy zniszczeniu, a take inne osoby, ktre mog mie wiadomoci co do treci akt. Strony maj prawo wzi udzia w posiedzeniu. Art. 165. 1. Postanowienie co do odtworzenia akt sprawy ustala jego zakres lub stwierdza, e odtworzenie akt jest niemoliwe. 2. Na postanowienie to przysuguje zaalenie. Art. 166. Jeeli akta sprawy prawomocnie nie ukoczonej nie mog by odtworzone albo zostay odtworzone w czci, naley czynnoci procesowe powtrzy w zakresie niezbdnym do kontynuowania postpowania. DZIA V DOWODY Rozdzia 19 Przepisy oglne Art. 167. Dowody przeprowadza si na wniosek stron, podmiotu okrelonego w art. 416 albo z urzdu. Art. 168. Fakty powszechnie znane nie wymagaj dowodu. To samo dotyczy faktw znanych z urzdu, naley jednak zwrci na nie uwag stron. Nie wycza to dowodu przeciwnego. Art. 169. 1. We wniosku dowodowym naley poda oznaczenie dowodu oraz okolicznoci, ktre maj by udowodnione. Mona take okreli sposb przeprowadzenia dowodu. 2. Wniosek dowodowy moe zmierza do wykrycia lub oceny waciwego dowodu. Art. 170. 1. Oddala si wniosek dowodowy, jeeli: 1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne, 2) okoliczno, ktra ma by udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnicia sprawy albo jest ju udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy, 3) dowd jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okolicznoci, 4) dowodu nie da si przeprowadzi, 5) wniosek dowodowy w sposb oczywisty zmierza do przeduenia postpowania. 2. Nie mona oddali wniosku dowodowego na tej podstawie, e dotychczasowe dowody wykazay przeciwiestwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodni. 3. Oddalenie wniosku dowodowego nastpuje w formie postanowienia. 4. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie pniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociaby nie ujawniy si nowe okolicznoci. Art. 171. 1. Osobie przesuchiwanej naley umoliwi swobodne wypowiedzenie si w granicach okrelonych celem danej czynnoci, a dopiero nastpnie mona zadawa pytania zmierzajce do uzupenienia, wyjanienia lub kontroli wypowiedzi. 2. Prawo zadawania pyta maj prcz organu przesuchujcego strony, obrocy, penomocnicy oraz biegli. Pytania zadaje si osobie przesuchiwanej bezporednio, chyba e organ przesuchujcy zarzdzi inaczej. 3. Nie wolno zadawa pyta sugerujcych osobie przesuchiwanej tre odpowiedzi. 4. Niedopuszczalne jest: 1) wpywanie na wypowiedzi przesuchiwanej osoby za pomoc przymusu lub groby bezprawnej,

19

2) stosowanie hipnozy albo rodkw chemicznych lub technicznych, wpywajcych na procesy psychiczne przesuchiwanej osoby albo majcych na celu kontrol niewiadomych reakcji jej organizmu w zwizku z przesuchaniem. 5. Organ przesuchujcy uchyla pytania okrelone w 3, jak rwnie pytania nieistotne. 6. Wyjanienia, zeznania oraz owiadczania zoone w warunkach wyczajcych swobod wypowiedzi lub uzyskane wbrew zakazom wymienionym w 4 nie mog stanowi dowodu. Art. 171. 1. Osobie przesuchiwanej naley umoliwi swobodne wypowiedzenie si w granicach okrelonych celem danej czynnoci, a dopiero nastpnie mona zadawa pytania zmierzajce do uzupenienia, wyjanienia lub kontroli wypowiedzi. 2. Prawo zadawania pyta maj, prcz organu przesuchujcego, strony, obrocy, penomocnicy, biegli oraz podmiot okrelony w art. 416. Pytania zadaje si osobie przesuchiwanej bezporednio, chyba e organ przesuchujcy zarzdzi inaczej. 3. Jeeli osoba przesuchiwana nie ukoczya 15 lat, czynnoci z jej udziaem powinny by, w miar moliwoci, przeprowadzone w obecnoci przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna, chyba e dobro postpowania stoi temu na przeszkodzie. 4. Nie wolno zadawa pyta sugerujcych osobie przesuchiwanej tre odpowiedzi. 5. Niedopuszczalne jest: 1) wpywanie na wypowiedzi osoby przesuchiwanej za pomoc przymusu lub groby bezprawnej, 2) stosowanie hipnozy albo rodkw chemicznych lub technicznych wpywajcych na procesy psychiczne osoby przesuchiwanej albo majcych na celu kontrol niewiadomych reakcji jej organizmu w zwizku z przesuchaniem. 6. Organ przesuchujcy uchyla pytania okrelone w 4, jak rwnie pytania nieistotne. 7. Wyjanienia, zeznania oraz owiadczenia zoone w warunkach wyczajcych swobod wypowiedzi lub uzyskane wbrew zakazom wymienionym w 5 nie mog stanowi dowodu. Art. 172. Osoby przesuchiwane mog by konfrontowane w celu wyjanienia sprzecznoci. Konfrontacja nie jest dopuszczalna w wypadku okrelonym w art. 184. Art. 173. 1. Osobie przesuchiwanej mona okaza inn osob, jej wizerunek lub rzecz w celu jej rozpoznania. Okazanie powinno by przeprowadzone tak, aby wyczy sugesti. 2. W razie potrzeby okazanie mona przeprowadzi rwnie tak, aby wyczy moliwo rozpoznania osoby przesuchiwanej przez osob rozpoznawan. 3. Podczas okazania osoba okazywana powinna znajdowa si w grupie obejmujcej cznie co najmniej cztery osoby. 4. Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewntrznych i Administracji okreli, w drodze rozporzdzenia, warunki techniczne przeprowadzenia okazania. 4. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw wewntrznych, okreli, w drodze rozporzdzenia, warunki techniczne przeprowadzenia okazania, majc na uwadze konieczno zapewnienia sprawnego toku postpowania, a take waciwej realizacji gwarancji procesowych jej uczestnikw. Art. 174. Dowodu z wyjanie oskaronego lub z zezna wiadka nie wolno zastpowa treci pism, zapiskw lub notatek urzdowych. Rozdzia 20 Wyjanienia oskaronego Art. 175. 1. Oskarony ma prawo skada wyjanienia; moe jednak bez podania powodw odmwi odpowiedzi na poszczeglne pytania lub odmwi skadania wyjanie. O prawie tym naley go pouczy. 2. Obecny przy czynnociach dowodowych oskarony ma prawo skada wyjanienia co do kadego dowodu. Art. 176. 1. W postpowaniu przygotowawczym oskaronemu naley, na jego danie lub jego obrocy, umoliwi w toku przesuchania zoenie wyjanie na pimie. Przesuchujcy podejmie w tym wypadku rodki zapobiegajce porozumieniu si oskaronego z innymi osobami w czasie spisywania wyjanie. 2. Przesuchujcy moe z wanych powodw odmwi zgody na zoenie przez oskaronego wyjanie na pimie. 3. Na rozprawie sd moe wyjtkowo zezwoli oskaronemu na zoenie wyjanie na pimie. Przepis 1 zdanie drugie stosuje si odpowiednio. (Uchylony) 4. Pisemne wyjanienia oskaronego, podpisane przez niego, z zaznaczeniem daty ich zoenia, stanowi zacznik do protokou. (Wyjanienia, zoone w tej formie na rozprawie gwnej, odczytuje si.) Rozdzia 21 wiadkowie Art. 177. 1. Kada osoba wezwana w charakterze wiadka ma obowizek stawi si i zoy zeznania. 1a. Przesuchanie wiadka moe nastpi przy uyciu urzdze technicznych umoliwiajcych przeprowadzenie tej czynnoci na odlego. W postpowaniu przed sdem w czynnoci bierze udzia sd, o ktrym mowa w art. 396 2; przepis art. 396 3 stosuje si odpowiednio. 2. wiadka, ktry nie moe si stawi na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dajcej si pokona przeszkody, mona przesucha w miejscu jego pobytu.

20

Art. 178. Nie wolno przesuchiwa jako wiadkw: 1) obrocy lub adwokata dziaajcego na podstawie art. 245 1 co do faktw, o ktrych dowiedzia si udzielajc porady prawnej lub prowadzc spraw, 2) duchownego co do faktw, o ktrych dowiedzia si przy spowiedzi. Art. 179. 1. Osoby obowizane do zachowania tajemnicy pastwowej mog by przesuchane co do okolicznoci, na ktre rozciga si ten obowizek, tylko po zwolnieniu tych osb od obowizku zachowania tajemnicy przez uprawniony organ przeoony. 2. Zwolnienia wolno odmwi tylko wtedy, gdyby zoenie zeznania wyrzdzi mogo powan szkod pastwu. 3. Sd lub prokurator moe zwrci si do waciwego naczelnego organu administracji rzdowej o zwolnienie wiadka od obowizku zachowania tajemnicy. Art. 180. 1. Osoby obowizane do zachowania tajemnicy subowej lub tajemnicy zwizanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mog odmwi zezna co do okolicznoci, na ktre rozciga si ten obowizek, chyba e sd lub prokurator zwolni te osoby od obowizku zachowania tajemnicy. 2. (8) Osoby obowizane do zachowania tajemnicy adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mog by przesuchane co do faktw objtych t tajemnic tylko wtedy, gdy to jest niezbdne dla dobra wymiaru sprawiedliwoci, a okoliczno nie moe by ustalona na podstawie innego dowodu. O przesuchaniu lub zezwoleniu na przesuchanie decyduje sd. Na postanowienie sdu przysuguje zaalenie. 2. Osoby obowizane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mog by przesuchiwane co do faktw objtych t tajemnic tylko wtedy, gdy jest to niezbdne dla dobra wymiaru sprawiedliwoci, a okoliczno nie moe by ustalona na podstawie innego dowodu. W postpowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesuchania lub zezwolenia na przesuchanie decyduje sd, na posiedzeniu bez udziau stron, w terminie nie duszym ni 7 dni od daty dorczenia wniosku prokuratora. Na postanowienie sdu przysuguje zaalenie. 3. Zwolnienie dziennikarza od obowizku zachowania tajemnicy nie moe dotyczy danych umoliwiajcych identyfikacj autora materiau prasowego, listu do redakcji lub innego materiau o tym charakterze, jak rwnie identyfikacj osb udzielajcych informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeeli osoby te zastrzegy nieujawnianie powyszych danych. 4. Przepisu 3 nie stosuje si, jeeli informacja dotyczy przestpstwa, o ktrym mowa w art. 240 1 Kodeksu karnego. 5. Odmowa przez dziennikarza ujawnienia danych, o ktrych mowa w 3, nie uchyla jego odpowiedzialnoci za przestpstwo, ktrego dopuci si publikujc informacj. Art. 181. 1. W wypadkach przewidzianych w art. 179 i 180 sd przesuchuje tak osob na rozprawie z wyczeniem jawnoci. 2. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb przechowywania protokow zezna obejmujcych okolicznoci, na ktre rozciga si obowizek zachowania tajemnicy pastwowej, subowej albo zwizanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji. 2. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb sporzdzania, przechowywania i udostpniania protokow przesucha oskaronych, wiadkw, biegych i kuratorw, a take innych dokumentw lub przedmiotw, na ktre rozciga si obowizek zachowania tajemnicy pastwowej, subowej albo zwizanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji, jak rwnie dopuszczalny sposb powoywania si na takie przesuchania, dokumenty i przedmioty w orzeczeniach i pismach procesowych, majc na uwadze konieczno zapewnienia waciwej ochrony tajemnicy przed nieuprawnionym ujawnieniem. Art. 182. 1. Osoba najblisza dla oskaronego moe odmwi zezna. 2. Prawo odmowy zezna trwa mimo ustania maestwa lub przysposobienia. 3. Prawo odmowy zezna przysuguje take wiadkowi, ktry w innej toczcej si sprawie jest oskarony o wspudzia w przestpstwie objtym postpowaniem. Art. 183. 1. (9) wiadek moe uchyli si od odpowiedzi na pytanie, jeeli udzielenie odpowiedzi mogoby narazi jego lub osob dla niego najblisz na odpowiedzialno za przestpstwo, przestpstwo skarbowe, wykroczenie lub wykroczenie skarbowe. 1. wiadek moe uchyli si od odpowiedzi na pytanie, jeeli udzielenie odpowiedzi mogoby narazi jego lub osob dla niego najblisz na odpowiedzialno za przestpstwo lub przestpstwo skarbowe. 2. wiadek moe da, aby przesuchano go na rozprawie z wyczeniem jawnoci, jeeli tre zezna mogaby narazi na hab jego lub osob dla niego najblisz. Art. 184. 1. Jeeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczestwa dla ycia, zdrowia, wolnoci albo mienia w znacznych rozmiarach wiadka lub osoby dla niego najbliszej, sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, moe wyda postanowienie o zachowaniu w tajemnicy danych osobowych wiadka. 2. W razie wydania postanowienia, o ktrym mowa w 1, dane osobowe wiadka pozostaj wycznie do wiadomoci sdu i prokuratora, a gdy zachodzi konieczno - rwnie funkcjonariusza Policji prowadzcego postpowanie. Protokoy zezna wiadka wolno udostpnia oskaronemu lub obrocy tylko w sposb uniemoliwiajcy ujawnienie tosamoci wiadka. 3. wiadka przesuchuje prokurator, a take sd, ktry moe zleci wykonanie tej czynnoci sdziemu wyznaczonemu ze swojego skadu - w miejscu i w sposb zapewniajcy zachowanie w tajemnicy tosamoci wiadka.

21

 4. Przesuchanie wiadka z udziaem oskaronego lub obrocy moe by przeprowadzone tylko w takich warunkach, ktre wyczaj moliwo ujawnienia tosamoci wiadka. 5. Na postanowienie w sprawie zachowania w tajemnicy danych osobowych wiadka oskaronemu przysuguje w terminie 3 dni zaalenie. Zaalenie na postanowienie prokuratora rozstrzyga sd waciwy do rozpoznania sprawy. Postpowanie dotyczce zaalenia jest objte tajemnic. W razie uwzgldnienia zaalenia protok przesuchania wiadka podlega zniszczeniu; o zniszczeniu protokou naley uczyni wzmiank w aktach sprawy. 6. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia: 1) warunki techniczne przesuchania wiadka, ktrego dane osobowe podlegaj zachowaniu w tajemnicy, 2) sposb sporzdzania, przechowywania i udostpniania protokow zezna zawierajcych wiadomoci o wiadku, ktrego dane osobowe podlegaj zachowaniu w tajemnicy, a take dopuszczalny sposb powoywania si na takie zeznania w orzeczeniach i pismach procesowych. Art. 184. 1. Jeeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczestwa dla ycia, zdrowia, wolnoci albo mienia w znacznych rozmiarach wiadka lub osoby dla niego najbliszej, sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, moe wyda postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okolicznoci umoliwiajcych ujawnienie tosamoci wiadka, w tym danych osobowych, jeeli nie maj one znaczenia dla rozstrzygnicia w sprawie. Postpowanie w tym zakresie toczy si bez udziau stron i objte jest tajemnic pastwow. W postanowieniu pomija si okolicznoci, o ktrych mowa w zdaniu pierwszym. 2. W razie wydania postanowienia okrelonego w 1 okolicznoci, o ktrych mowa w tym przepisie, pozostaj wycznie do wiadomoci sdu i prokuratora, a gdy zachodzi konieczno - rwnie funkcjonariusza Policji prowadzcego postpowanie. Protok przesuchania wiadka wolno udostpnia oskaronemu lub obrocy tylko w sposb uniemoliwiajcy ujawnienie okolicznoci, o ktrych mowa w 1. 3. wiadka przesuchuje prokurator, a take sd, ktry moe zleci wykonanie tej czynnoci sdziemu wyznaczonemu ze swojego skadu - w miejscu i w sposb uniemoliwiajcy ujawnienie okolicznoci, o ktrych mowa w 1. W przesuchaniu wiadka przez sd lub sdziego wyznaczonego maj prawo wzi udzia prokurator, oskarony i jego obroca. Przepis art. 396 3 zdanie drugie stosuje si odpowiednio. 4. W razie przesuchania wiadka przy uyciu urzdze technicznych umoliwiajcych przeprowadzenie tej czynnoci na odlego, w protokole czynnoci z udziaem specjalistw naley wskaza ich imiona, nazwiska, specjalnoci i rodzaj wykonywanej czynnoci. Przepisu art. 205 3 nie stosuje si. 5. Na postanowienie w sprawie zachowania w tajemnicy okolicznoci, o ktrych mowa w 1, wiadkowi i oskaronemu, a w postpowaniu przed sdem take prokuratorowi, przysuguje w terminie 3 dni zaalenie. Zaalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sd waciwy do rozpoznania sprawy. Postpowanie dotyczce zaalenia toczy si bez udziau stron i objte jest tajemnic pastwow. 6. W razie uwzgldnienia zaalenia protok przesuchania wiadka podlega zniszczeniu; o zniszczeniu protokou naley uczyni wzmiank w aktach sprawy. 7. wiadek moe, do czasu zamknicia przewodu sdowego przed sdem pierwszej instancji, wystpi z wnioskiem o uchylenie postanowienia, o ktrym mowa w 1. Na postanowienie w przedmiocie wniosku suy zaalenie. Przepis 5 stosuje si odpowiednio. W razie uwzgldnienia wniosku protok przesuchania wiadka podlega ujawnieniu w caoci. 8. Jeeli okae si, e w czasie wydania postanowienia, o ktrym mowa w 1, nie istniaa uzasadniona obawa niebezpieczestwa dla ycia, zdrowia, wolnoci albo mienia w znacznych rozmiarach wiadka lub osoby dla niego najbliszej albo e wiadek zoy wiadomie faszywe zeznania lub nastpio jego ujawnienie, prokurator w postpowaniu przygotowawczym, a w postpowaniu sdowym sd, na wniosek prokuratora, moe uchyli to postanowienie. Przepis 5 stosuje si odpowiednio. Protok przesuchania wiadka podlega ujawnieniu w caoci. 9. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb i warunki skadania wniosku o wydanie postanowienia, o ktrym mowa w 1, przesuchania wiadka, co do ktrego wydano to postanowienie, oraz sporzdzania, przechowywania i udostpniania protokow przesuchania tego wiadka, a take dopuszczalny sposb powoywania si na jego zeznania w orzeczeniach i pismach procesowych, majc na uwadze zapewnienie waciwej ochrony tajemnicy okolicznoci umoliwiajcych ujawnienie tosamoci wiadka przed nieuprawnionym ujawnieniem. Art. 185. Mona zwolni od zoenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osob pozostajc z oskaronym w szczeglnie bliskim stosunku osobistym, jeeli osoba taka wnosi o zwolnienie. Art. 185a. 1. W sprawach o przestpstwa okrelone w rozdziale XXV Kodeksu karnego pokrzywdzonego, ktry w chwili czynu nie ukoczy 15 lat, powinno si przesuchiwa w charakterze wiadka tylko raz, chyba e wyjd na jaw istotne okolicznoci, ktrych wyjanienie wymaga ponownego przesuchania, lub zada tego oskarony, ktry nie mia obrocy w czasie pierwszego przesuchania pokrzywdzonego. 2. Przesuchanie przeprowadza sd na posiedzeniu z udziaem biegego psychologa. Prokurator, obroca oraz penomocnik pokrzywdzonego maj prawo wzi udzia w przesuchaniu. Osoba wymieniona w art. 51 2 ma prawo rwnie by obecna przy przesuchaniu, jeeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesuchiwanego. 3. Protok przesuchania odczytuje si na rozprawie gwnej; jeeli zosta sporzdzony zapis dwikowy przesuchania, naley go odtworzy. Art. 186. 1. Jeeli osoba uprawniona do odmowy zoenia zeznania albo zwolniona od tego na podstawie art. 185 owiadczy nie pniej ni przed rozpoczciem pierwszego zeznania na rozprawie przed sdem pierwszej instancji, e chce z tego prawa skorzysta, poprzednio zoone zeznanie tej osoby nie moe ani suy za dowd, ani by odtworzone.

22

 1. Osoba uprawniona do odmowy zoenia zezna albo zwolniona na podstawie art. 185 moe owiadczy, e chce z tego prawa skorzysta, nie pniej jednak ni przed rozpoczciem pierwszego zeznania w postpowaniu sdowym; poprzednio zoone zeznanie tej osoby nie moe wwczas suy za dowd ani by odtworzone. 2. Sporzdzone w postpowaniu karnym protokoy ogldzin ciaa podlegaj ujawnieniu na rozprawie, choby osoba poddana ogldzinom odmwia wyjanie lub zezna albo zostaa od nich zwolniona na podstawie art. 182 lub art. 185. Art. 187. 1. Przyrzeczenie od wiadka moe odebra tylko sd lub sdzia wyznaczony. 2. wiadek skada przyrzeczenie przed rozpoczciem zezna. 3. Mona odstpi od odebrania przyrzeczenia od wiadka, jeeli obecne strony nie sprzeciwiaj si temu. Art. 188. 1. wiadek skada przyrzeczenie powtarzajc za sdzi sowa: "wiadomy znaczenia moich sw i odpowiedzialnoci przed prawem przyrzekam uroczycie, e bd mwi szczer prawd, niczego nie ukrywajc z tego, co mi jest wiadome". 2. W czasie skadania przyrzeczenia wszyscy, nie wyczajc sdziw, stoj. 3. Osoby nieme i guche skadaj przyrzeczenie przez podpisanie tekstu przyrzeczenia. 4. wiadkowi, ktry w danej sprawie skada ju przyrzeczenie, sd przypomina je przy przesuchaniu, chyba e uzna za potrzebne ponowne odebranie przyrzeczenia. Art. 189. Nie odbiera si przyrzeczenia: 1) od osb, ktre nie ukoczyy 17 lat, 2) gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, e wiadek z powodu zaburze psychicznych nie zdaje sobie naleycie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia, 3) gdy wiadek jest osob podejrzan o popenienie przestpstwa bdcego przedmiotem postpowania lub pozostajcego w cisym zwizku z czynem stanowicym przedmiot postpowania albo gdy za to przestpstwo zosta skazany, 4) gdy wiadek by prawomocnie skazany za faszywe zeznanie lub oskarenie. Art. 190. 1. Przed rozpoczciem przesuchania naley uprzedzi wiadka o odpowiedzialnoci karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy. 2. W postpowaniu przygotowawczym wiadek podpisuje owiadczenie, e zosta uprzedzony o tej odpowiedzialnoci. Art. 191. 1. Przesuchanie rozpoczyna si od zapytania wiadka o imi, nazwisko, wiek, zajcie, miejsce zamieszkania, karalno za faszywe zeznanie lub oskarenie oraz stosunek do stron. 2. wiadka naley uprzedzi o treci art. 182, a o treci art. 183 oraz art. 185, jeeli ujawni si okolicznoci objte tymi przepisami. 3. Jeeli zachodzi uzasadniona obawa uycia przemocy lub groby bezprawnej wobec wiadka lub osoby najbliszej w zwizku z jego czynnociami, moe on zastrzec dane dotyczce miejsca zamieszkania do wycznej wiadomoci prokuratora lub sdu. Pisma procesowe dorcza si wwczas do instytucji, w ktrej wiadek jest zatrudniony, lub na inny wskazany przez niego adres. Art. 192. 1. Jeeli karalno czynu zaley od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie moe on sprzeciwi si ogldzinom i badaniom nie poczonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacj w zakadzie leczniczym. 2. Jeeli istnieje wtpliwo co do stanu psychicznego wiadka, jego stanu rozwoju umysowego, zdolnoci postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzee, sd lub prokurator moe zarzdzi przesuchanie wiadka z udziaem biegego lekarza lub biegego psychologa, a wiadek nie moe si temu sprzeciwi. 3. Przepisw 1 i 2 nie stosuje si do osb, ktre odmwiy zezna lub zostay od nich zwolnione na podstawie art. 182 1 i 2 lub art. 185. 4. Dla celw dowodowych mona rwnie wiadka, za jego zgod, podda ogldzinom ciaa i badaniu lekarskiemu lub psychologicznemu. Art. 192a. 1. W celu ograniczenia krgu osb podejrzanych lub ustalenia wartoci dowodowej ujawnionych ladw mona pobra odciski daktyloskopijne, wosy, lin, prby pisma, zapach, wykona fotografi osoby lub dokona utrwalenia gosu. Po wykorzystaniu w sprawie, w ktrej dokonano pobrania lub utrwalenia, pobrany lub utrwalony materia zbdny dla postpowania naley niezwocznie usun z akt sprawy i zniszczy. 2.W wypadkach, o ktrych mowa w 1, za zgod osoby badanej biegy moe rwnie zastosowa rodki techniczne majce na celu kontrol niewiadomych reakcji organizmu tej osoby. Rozdzia 22 Biegli, tumacze, specjalici Art. 193. 1. Jeeli stwierdzenie okolicznoci majcych istotne znaczenie dla rozstrzygnicia sprawy wymaga wiadomoci specjalnych, zasiga si opinii biegego albo biegych. 2. W celu wydania opinii mona te zwrci si do instytucji naukowej lub specjalistycznej. 3. W wypadku powoania biegych z zakresu rnych specjalnoci, o tym, czy maj oni przeprowadzi badania wsplnie i wyda jedn wspln opini, czy opinie odrbne, rozstrzyga organ procesowy powoujcy biegych. Art. 194. O dopuszczeniu dowodu z opinii biegego wydaje si postanowienie, w ktrym naley wskaza:

23

1) imi, nazwisko i specjalno biegego lub biegych, a w wypadku opinii instytucji, w razie potrzeby, specjalno i kwalifikacje osb, ktre powinny wzi udzia w przeprowadzeniu ekspertyzy, 2) przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformuowaniem, w miar potrzeby, pyta szczegowych, 3) termin dostarczenia opinii. Art. 195. Do penienia czynnoci biegego jest obowizany nie tylko biegy sdowy, lecz take kada osoba, o ktrej wiadomo, e ma odpowiedni wiedz w danej dziedzinie. Art. 196. 1. Nie mog by biegymi osoby wymienione w art. 178, 182 i 185 oraz osoby, do ktrych odnosz si odpowiednie przyczyny wyczenia wymienione w art. 40 1 pkt 1-3 i 5, osoby powoane w sprawie w charakterze wiadkw, a take osoby, ktre byy wiadkiem czynu. 2. Jeeli ujawni si przyczyny wyczenia biegego wymienione w 1, wydana przez niego opinia nie stanowi dowodu, a na miejsce biegego wyczonego powouje si innego biegego. 3. Jeeli ujawni si powody osabiajce zaufanie do wiedzy lub bezstronnoci biegego albo inne wane powody, powouje si innego biegego. Art. 197. 1. Biegy skada przyrzeczenie nastpujcej treci: "wiadomy znaczenia moich sw i odpowiedzialnoci przed prawem, przyrzekam uroczycie, e powierzone mi obowizki wykonam z ca sumiennoci i bezstronnoci". 2. Biegy sdowy powouje si na przyrzeczenie zoone przy ustanowieniu go w tym charakterze. 3. Do biegego stosuje si odpowiednio przepisy art. 177, 179-181, 187, 188 2 i 4, art. 190 oraz art. 191 1 i 3. Art. 198. 1. W miar potrzeby udostpnia si biegemu akta sprawy w zakresie niezbdnym do wydania opinii i wzywa si go do udziau w przeprowadzeniu dowodw. 2. Organ procesowy moe zastrzec swoj obecno przy przeprowadzaniu przez biegego niektrych lub wszystkich bada, jeeli nie wpynie to ujemnie na wynik badania. 3. W razie potrzeby organ procesowy moe wprowadzi zmiany co do zakresu ekspertyzy lub postawionych pyta oraz stawia pytania dodatkowe. Art. 199. Zoone wobec biegego albo wobec lekarza udzielajcego pomocy medycznej owiadczenia oskaronego, dotyczce zarzucanego mu czynu, nie mog stanowi dowodu. Art. 199a. Stosowanie w czasie badania przez biegego rodkw technicznych majcych na celu kontrol niewiadomych reakcji organizmu badanej osoby moliwe jest wycznie za jej zgod. Przepisu art. 199 nie stosuje si. Art. 200. 1. W zalenoci od polecenia organu procesowego biegy skada opini ustnie lub na pimie. 2. Opinia powinna zawiera: 1) imi, nazwisko, stopie i tytu naukowy, specjalno i stanowisko zawodowe biegego, 2) imiona i nazwiska oraz pozostae dane innych osb, ktre uczestniczyy w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze wskazaniem czynnoci dokonanych przez kad z nich, 3) w wypadku opinii instytucji - take pen nazw i siedzib instytucji, 4) czas przeprowadzonych bada oraz dat wydania opinii, 5) sprawozdanie z przeprowadzonych czynnoci i spostrzee oraz oparte na nich wnioski, 6) podpisy wszystkich biegych, ktrzy uczestniczyli w wydaniu opinii. 3. Osoby, ktre bray udzia w wydaniu opinii, mog by, w razie potrzeby, przesuchiwane w charakterze biegych, a osoby, ktre uczestniczyy tylko w badaniach - w charakterze wiadkw. Art. 201. Jeeli opinia jest niepena lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczno w samej opinii lub midzy rnymi opiniami w tej samej sprawie, mona wezwa ponownie tych samych biegych lub powoa innych. Art. 202. 1. W celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskaronego sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, powouje co najmniej dwch biegych lekarzy psychiatrw. 2. Na wniosek psychiatrw do udziau w wydaniu opinii powouje si ponadto biegego lub biegych innych specjalnoci. 3. Biegli nie mog pozostawa ze sob w zwizku maeskim ani w innym stosunku, ktry mgby wywoa uzasadnion wtpliwo co do ich samodzielnoci. 4. Opinia psychiatrw powinna zawiera stwierdzenia dotyczce zarwno poczytalnoci oskaronego w chwili popenienia czynu, jak i jego aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz zdolnoci do udziau w postpowaniu, a w razie potrzeby co do okolicznoci wymienionych w art. 93 Kodeksu karnego. Art. 203. 1. W razie zgoszenia przez biegych takiej koniecznoci, badanie psychiatryczne oskaronego moe by poczone z obserwacj w zakadzie leczniczym. 2. Orzeka o tym sd, okrelajc miejsce obserwacji. W postpowaniu przygotowawczym sd orzeka na wniosek prokuratora. 3. Obserwacja w zakadzie leczniczym nie powinna trwa duej ni 6 tygodni; na wniosek zakadu sd moe przeduy ten termin na czas okrelony, niezbdny do zakoczenia obserwacji. O zakoczeniu obserwacji biegli niezwocznie zawiadamiaj sd. 4. Na postanowienia, o ktrych mowa w 2 i 3, przysuguje zaalenie. 5. Minister waciwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwoci, okreli, w drodze rozporzdzenia, wykaz zakadw psychiatrycznych i zakadw leczenia odwykowego przeznaczonych do

24

wykonywania obserwacji, w tym do wykonywania obserwacji osb pozbawionych wolnoci, oraz sposb finansowania obserwacji, a take warunki zabezpieczenia zakadw dla osb pozbawionych wolnoci, majc na uwadze potrzeb zapewnienia sprawnego toku postpowania. Art. 204. 1. Naley wezwa tumacza, jeeli zachodzi potrzeba przesuchania: 1) guchego lub niemego, a nie wystarcza porozumienie si z nim za pomoc pisma, 2) osoby nie wadajcej jzykiem polskim. 2. Naley rwnie wezwa tumacza, jeeli zachodzi potrzeba przeoenia na jzyk polski pisma sporzdzonego w jzyku obcym lub odwrotnie albo zapoznania oskaronego z treci przeprowadzanego dowodu. 3. Do tumacza stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce biegych. Art. 205. 1. Jeeli dokonanie ogldzin, przesuchania przy uyciu urzdze technicznych umoliwiajcych przeprowadzenie tej czynnoci na odlego, eksperymentu, ekspertyzy, zatrzymania rzeczy lub przeszukania wymaga czynnoci technicznych, w szczeglnoci takich jak wykonanie pomiarw, oblicze, zdj, utrwalenie ladw, mona do udziau w nich wezwa specjalistw. 2. Specjalist nie bdcego funkcjonariuszem organw procesowych mona wezwa, przed przystpieniem do czynnoci, do zoenia nastpujcego przyrzeczenia: "wiadomy znaczenia powierzonej mi czynnoci i odpowiedzialnoci przed prawem przyrzekam uroczycie, e powierzone mi obowizki wykonam z ca sumiennoci i bezstronnoci". 3. W protokole czynnoci przeprowadzonej z udziaem specjalistw naley wskaza ich imiona i nazwiska, specjalno, miejsce zamieszkania, miejsce pracy i stanowisko oraz poda rodzaj i zakres czynnoci wykonanych przez kadego z nich. Art. 206. 1. Do specjalistw stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce biegych, z wyjtkiem art. 194, 197, 200 i 202. 2. W razie potrzeby mona przesuchiwa specjalistw w charakterze wiadkw. Rozdzia 23 Ogldziny. Otwarcie zwok. Eksperyment procesowy Art. 207. 1. W razie potrzeby dokonuje si ogldzin miejsca, osoby lub rzeczy. 2. Jeeli przedmiot moe ulec przy badaniu zniszczeniu lub znieksztaceniu, cz tego przedmiotu naley w miar monoci zachowa w stanie nie zmienionym, a gdy to nie jest moliwe - stan ten utrwali w inny sposb. Art. 208. Ogldzin lub bada ciaa, ktre mog wywoa uczucie wstydu, powinna dokona osoba tej samej pci, chyba e cz si z tym szczeglne trudnoci; inne osoby odmiennej pci mog by obecne tylko w razie koniecznoci. Art. 209. 1. Jeeli zachodzi podejrzenie przestpnego spowodowania mierci, przeprowadza si ogldziny i otwarcie zwok. 2. Ogldzin zwok dokonuje prokurator, a w postpowaniu sdowym sd, z udziaem biegego lekarza, w miar monoci z zakresu medycyny sdowej. W wypadkach nie cierpicych zwoki ogldzin dokonuje Policja z obowizkiem niezwocznego powiadomienia prokuratora. 3. Ogldzin zwok dokonuje si na miejscu ich znalezienia. Do czasu przybycia biegego oraz prokuratora lub sdu przemieszcza lub porusza zwoki mona tylko w razie koniecznoci. 4. Otwarcia zwok dokonuje biegy w obecnoci prokuratora albo sdu. W postpowaniu przed sdem przepisy art. 396 1 i 4 stosuje si odpowiednio. 5. Do obecnoci przy ogldzinach i otwarciu zwok mona, w razie potrzeby, oprcz biegego, wezwa lekarza, ktry ostatnio udzieli pomocy zmaremu. Z ogldzin i otwarcia zwok biegy sporzdza opini z zachowaniem wymaga art. 200 2. Art. 210. W celu dokonania ogldzin lub otwarcia zwok prokurator albo sd moe zarzdzi wyjcie zwok z grobu. Art. 211. W celu sprawdzenia okolicznoci majcych istotne znaczenie dla sprawy mona przeprowadzi, w drodze eksperymentu procesowego, dowiadczenie lub odtworzenie przebiegu stanowicych przedmiot rozpoznania zdarze lub ich fragmentw. Art. 212. W toku ogldzin lub eksperymentu procesowego mona dokonywa rwnie przesucha lub innych czynnoci dowodowych. Rozdzia 24 Wywiad rodowiskowy i badanie osoby oskaronego Art. 213. 1. W postpowaniu naley ustali tosamo oskaronego, jego wiek, stosunki rodzinne i majtkowe, wyksztacenie, zawd i rda dochodu oraz dane o jego karalnoci. 2. (10) Jeeli podejrzany by ju prawomocnie skazany, docza si do akt postpowania odpis lub wycig wyroku z uzasadnieniem, jeeli byo sporzdzone, i dane dotyczce odbycia kary, a gdy to nie wystarczy, w szczeglnoci do ustalenia, czy przestpstwo zostao popenione w warunkach art. 64 Kodeksu karnego albo przestpstwo skarbowe w warunkach art. 37

25

 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego akta poprzednich spraw oraz opinie zakadw poprawczych, wychowawczych i karnych, w ktrych przebywa. 2. Jeeli podejrzany by ju prawomocnie skazany, dla ustalenia, czy przestpstwo zostao popenione w warunkach art. 64 Kodeksu karnego lub przestpstwo skarbowe - w warunkach art. 37 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego, docza si do akt postpowania odpis lub wycig wyroku oraz dane dotyczce odbycia kary; dokumenty te docza si take w sprawach o zbrodnie. 3. (11) (skrelony). Art. 214. 1. (12) W razie potrzeby sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator lub Policja, zarzdza w stosunku do oskaronego przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego przez kuratora sdowego. 2. Przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego jest obowizkowe: 1) w stosunku do oskaronego o zbrodni, ktry w chwili czynu nie ukoczy 21 roku ycia, 2) gdy istnieje uzasadniona wtpliwo co do poczytalnoci oskaronego, 3) w sprawie o umylne przestpstwo przeciwko yciu. 3. Wynik wywiadu rodowiskowego powinien zawiera: 1) imi i nazwisko kuratora przeprowadzajcego wywiad, 2) imi i nazwisko oskaronego, 3) zwizy opis dotychczasowego ycia oskaronego oraz dokadne informacje o rodowisku oskaronego, w szczeglnoci rodzinnym, szkolnym lub zawodowym, 4) wasne spostrzeenia i konkluzje kuratora. 4. Dane o osobach, ktre dostarczyy informacji w ramach wywiadu, kurator ujawnia jedynie na danie sdu, a w postpowaniu przygotowawczym - prokuratora. 5. Osoby, ktre dostarczyy informacji w ramach wywiadu, mog by w razie potrzeby przesuchane w charakterze wiadkw. 6. W razie potrzeby Policja jest zobowizana udzieli kuratorowi pomocy przy wykonywaniu zada zwizanych z wywiadem rodowiskowym. 7. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, regulamin czynnoci kuratora sdowego w zakresie przeprowadzania wywiadu rodowiskowego oraz wzr kwestionariusza tego wywiadu. 8. Do kuratora powoanego do przeprowadzenia wywiadu stosuje si odpowiednio przepisy o wyczeniu sdziego. Orzeka o tym sd, a w postpowaniu przygotowawczym - prokurator. Art. 214. 1. W razie potrzeby, a w szczeglnoci gdy niezbdne jest ustalenie danych co do waciwoci i warunkw osobistych oraz dotychczasowego sposobu ycia oskaronego, sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, zarzdza w stosunku do oskaronego przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego przez kuratora sdowego lub inny podmiot uprawniony na podstawie odrbnych przepisw, a w szczeglnie uzasadnionych wypadkach przez Policj. 2. Przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego jest obowizkowe: 1) w sprawach o zbrodnie, 2) w stosunku do oskaronego, ktry w chwili czynu nie ukoczy 21 roku ycia, jeeli zarzucono mu popenienie umylnego wystpku przeciwko yciu. 3. Wywiadu rodowiskowego mona nie przeprowadza w stosunku do oskaronego, ktry nie ma w kraju staego miejsca zamieszkania. 4. Wynik wywiadu rodowiskowego powinien w szczeglnoci zawiera: 1) imi i nazwisko osoby przeprowadzajcej wywiad, 2) imi i nazwisko oskaronego, 3) zwizy opis dotychczasowego ycia oskaronego oraz dokadne informacje o rodowisku oskaronego, w tym rodzinnym, szkolnym lub zawodowym, a nadto informacje o jego stanie majtkowym i rdach dochodw, 4) informacje dotyczce stanu zdrowia oskaronego, a take o naduywaniu przez niego alkoholu, rodkw odurzajcych, rodkw zastpczych lub substancji psychotropowych, 5) wasne spostrzeenia i konkluzje osoby przeprowadzajcej wywiad, zwaszcza dotyczce waciwoci i warunkw osobistych oraz dotychczasowego sposobu ycia oskaronego. 5. Dane o osobach, ktre dostarczyy informacji w ramach wywiadu rodowiskowego, osoba przeprowadzajca wywiad ujawnia jedynie na danie sdu, a w postpowaniu przygotowawczym - prokuratora. 6. Osoby, ktre dostarczyy informacji w ramach wywiadu rodowiskowego, mog by w razie potrzeby przesuchane w charakterze wiadkw. 7. Policja jest obowizana udzieli osobie przeprowadzajcej wywiad pomocy przy wykonywaniu zada zwizanych z wywiadem rodowiskowym w celu zapewnienia jej bezpieczestwa. 8. Do osoby powoanej do przeprowadzenia wywiadu rodowiskowego stosuje si odpowiednio przepisy o wyczeniu sdziego. Orzeka o tym sd, a w postpowaniu przygotowawczym - prokurator. 9. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw wewntrznych, okreli, w drodze rozporzdzenia, regulamin czynnoci w zakresie przeprowadzania wywiadu rodowiskowego oraz wzr kwestionariusza tego wywiadu, majc na uwadze konieczno zapewnienia zebrania wyczerpujcych danych o osobie oskaronego. Art. 215. W razie potrzeby sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, moe zarzdzi badanie oskaronego przez biegych psychologw lub lekarzy z zachowaniem zasad okrelonych w art. 74. Art. 216. W razie potrzeby mona przesuchiwa w charakterze wiadkw osoby, ktre przeprowadziy wywiad.

26

Rozdzia 25 Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie Art. 217. 1. Rzeczy mogce stanowi dowd w sprawie lub podlegajce zajciu w celu zabezpieczenia kar majtkowych, rodkw karnych o charakterze majtkowym albo roszcze o naprawienie szkody naley wyda na danie sdu lub prokuratora, a w wypadkach nie cierpicych zwoki - take na danie Policji lub innego uprawnionego organu. 2. Osob majc rzeczy podlegajce wydaniu wzywa si do wydania ich dobrowolnie, a w razie odmowy mona przeprowadzi ich odebranie. 3. Jeeli wydania da organ nie bdcy prokuratorem, przedstawia osobie majcej u siebie rzeczy podlegajce wydaniu postanowienie sdu lub prokuratora, a gdy uzyskanie postanowienia nie byo uprzednio moliwe, okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymacj subow, a nastpnie zwraca si niezwocznie do sdu lub prokuratora o zatwierdzenie zatrzymania rzeczy. Osobie tej naley dorczy, w terminie 7 dni od zatrzymania rzeczy, postanowienie sdu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia tej czynnoci. 4. Dokumentacj psychiatryczn wydaje si tylko sdowi lub prokuratorowi. Art. 217. 1. Rzeczy mogce stanowi dowd w sprawie lub podlegajce zajciu w celu zabezpieczenia kar majtkowych, rodkw karnych o charakterze majtkowym albo roszcze o naprawienie szkody naley wyda na danie sdu lub prokuratora, a w wypadkach niecierpicych zwoki - take na danie Policji lub innego uprawnionego organu. 2. Osob majc rzecz podlegajc wydaniu wzywa si do wydania jej dobrowolnie. 3. W razie zatrzymania rzeczy stosuje si odpowiednio przepis art. 228. Protokou mona nie sporzdza, jeeli rzecz zacza si do akt sprawy. 4. Jeeli wydania da Policja albo inny uprawniony organ dziaajcy we wasnym zakresie, osoba, ktra rzecz wyda, ma prawo niezwocznie zoy wniosek o sporzdzenie i dorczenie jej postanowienia sdu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym naley j pouczy. Dorczenie powinno nastpi w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy. 5. W razie odmowy dobrowolnego wydania rzeczy mona przeprowadzi jej odebranie. Przepisy art. 220 3 i art. 229 stosuje si odpowiednio. Art. 218. 1. (13) Urzdy, instytucje i podmioty prowadzce dziaalno w dziedzinie poczty lub dziaalno telekomunikacyjn, urzdy celne oraz instytucje i przedsibiorstwa transportowe obowizane s wyda sdowi lub prokuratorowi, na danie zawarte w ich postanowieniu, korespondencj i przesyki majce znaczenie dla toczcego si postpowania. Tylko sd lub prokurator maj prawo je otwiera lub zarzdzi ich otwarcie. 1. Urzdy, instytucje i podmioty prowadzce dziaalno w dziedzinie poczty lub dziaalno telekomunikacyjn, urzdy celne oraz instytucje i przedsibiorstwa transportowe obowizane s wyda sdowi lub prokuratorowi, na danie zawarte w postanowieniu, korespondencj i przesyki oraz wykaz pocze telekomunikacyjnych, z uwzgldnieniem czasu ich dokonania i innych informacji zwizanych z poczeniem, niestanowicych treci rozmowy telefonicznej, jeeli maj znaczenie dla toczcego si postpowania. Tylko sd lub prokurator maj prawo je otwiera lub zarzdzi ich otwarcie. 2. Ogoszenie postanowienia przewidzianego w 1 moe by odroczone na czas oznaczony, niezbdny ze wzgldu na dobro sprawy. 2. Postanowienie, o ktrym mowa w 1, dorcza si adresatom korespondencji oraz abonentowi telefonu, ktrego wykaz pocze zosta wydany. Dorczenie postanowienia moe by odroczone na czas oznaczony, niezbdny ze wzgldu na dobro sprawy. 3. Pozbawion znaczenia dla postpowania karnego korespondencj i przesyki naley niezwocznie zwrci waciwym urzdom, instytucjom lub przedsibiorstwom wymienionym w 1. Art. 219. 1. W celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a take w celu znalezienia rzeczy mogcych stanowi dowd w sprawie lub podlegajcych zajciu w postpowaniu karnym, mona dokona przeszukania pomieszcze i innych miejsc, jeeli istniej uzasadnione podstawy do przypuszczenia, e osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam si znajduj. 2. W celu znalezienia rzeczy wymienionych w 1 i pod warunkiem okrelonym w tym przepisie mona te dokona przeszukania osoby, jej odziey i podrcznych przedmiotw. Art. 220. 1. Przeszukania moe dokona prokurator albo na polecenie sdu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie - take inny organ. 2. Postanowienie sdu lub prokuratora naley okaza osobie, u ktrej przeszukanie ma by przeprowadzone. 3. W wypadkach nie cierpicych zwoki, jeeli postanowienie sdu lub prokuratora nie mogo by wydane, stosuje si odpowiednio art. 217 3. 3. W wypadkach nie cierpicych zwoki, jeeli postanowienie sdu lub prokuratora nie mogo zosta wydane, organ dokonujcy przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymacj subow, a nastpnie zwraca si niezwocznie do sdu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sdu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia naley dorczy osobie, u ktrej dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynnoci na zgoszone do protokou danie tej osoby. O prawie zgoszenia dania naley j pouczy. Art. 221. 1. Przeszukania zamieszkaych pomieszcze mona dokona w porze nocnej tylko w wypadkach nie cierpicych zwoki; za por nocn uwaa si czas od godziny 22 do godziny 6. 2. Przeszukanie rozpoczte za dnia mona prowadzi nadal mimo nastania pory nocnej.

27

 3. W porze nocnej mona przeszuka lokale dostpne w tym czasie dla nieokrelonej liczby osb albo suce do przechowywania przedmiotw. Art. 222. 1. Przy rozpoczciu przeszukania pomieszczenia lub miejsca zamknitego, nalecego do instytucji pastwowej lub samorzdowej, naley o zamierzonym przeszukaniu zawiadomi kierownika tej instytucji lub jego zastpc albo organ nadrzdny i dopuci ich do udziau w czynnoci. 2. Przeszukanie pomieszczenia zajtego przez wojsko moe nastpi jedynie w obecnoci dowdcy lub osoby przez niego wyznaczonej. Art. 223. Przeszukania osoby i odziey na niej naley dokonywa w miar monoci za porednictwem osoby tej samej pci. Art. 224. 1. Osob, u ktrej ma nastpi przeszukanie, naley przed rozpoczciem czynnoci zawiadomi o jej celu i wezwa do wydania poszukiwanych przedmiotw. 2. Podczas przeszukania ma prawo by obecna osoba wymieniona w 1 oraz osoba przybrana przez prowadzcego czynno. Ponadto moe by obecna osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje si przeszukania, jeeli nie uniemoliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposb. 3. Jeeli przy przeszukaniu nie ma na miejscu gospodarza lokalu, naley do przeszukania przywoa przynajmniej jednego dorosego domownika lub ssiada. Art. 225. 1. Jeeli kierownik instytucji pastwowej lub samorzdowej albo te osoba, u ktrej dokonano zatrzymania rzeczy lub u ktrej przeprowadza si przeszukanie, owiadczy, e wydane lub znalezione przy przeszukaniu pismo lub inny dokument zawiera wiadomoci objte tajemnic pastwow, subow, zawodow lub inn chronion ustaw albo ma charakter osobisty, organ przeprowadzajcy czynno przekazuje niezwocznie pismo lub inny dokument bez jego odczytania prokuratorowi lub sdowi w opiecztowanym opakowaniu. 2. Tryb wskazany w 1 nie obowizuje w stosunku do pism lub innych dokumentw, ktre dotycz tajemnicy subowej, zawodowej lub innej chronionej ustaw, jeeli ich posiadaczem jest osoba podejrzana o popenienie przestpstwa, i do pism lub innych dokumentw o charakterze osobistym, ktrych jest ona posiadaczem, autorem lub adresatem. 3. Jeeli obroca lub inna osoba, od ktrej da si wydania rzeczy lub u ktrej dokonuje si przeszukania, owiadczy, e wydane lub znalezione w toku przeszukania pisma lub inne dokumenty obejmuj okolicznoci zwizane z wykonywaniem funkcji obrocy, organ dokonujcy czynnoci pozostawia te dokumenty wymienionej osobie bez zapoznawania si z ich treci lub wygldem. Jeeli jednak owiadczenie osoby nie bdcej obroc budzi wtpliwoci, organ dokonujcy czynnoci przekazuje te dokumenty z zachowaniem rygorw okrelonych w 1 sdowi, ktry po zapoznaniu si z dokumentami zwraca je w caoci lub w czci, z zachowaniem rygorw okrelonych w 1, osobie, od ktrej je zabrano, albo wydaje postanowienie o ich zatrzymaniu dla celw postpowania. 4. Wydan, odebran lub znalezion w toku przeszukania dokumentacj psychiatryczn organ przeprowadzajcy czynno przekazuje, z zachowaniem rygorw okrelonych w 1, sdowi lub prokuratorowi. Art. 226. W kwestii wykorzystania dokumentw zawierajcych tajemnic pastwow, subow lub zawodow, jako dowodw w postpowaniu karnym, stosuje si odpowiednio zakazy i ograniczenia okrelone w art. 178-181. Jednake w postpowaniu przygotowawczym o wykorzystaniu, jako dowodw, dokumentw zawierajcych tajemnic lekarsk decyduje prokurator. Art. 227. Przeszukanie lub zatrzymanie rzeczy powinno by dokonane zgodnie z celem tej czynnoci, z zachowaniem umiaru i poszanowania godnoci osb, ktrych ta czynno dotyczy, oraz bez wyrzdzania niepotrzebnych szkd i dolegliwoci. Art. 228. 1. Przedmioty wydane lub znalezione w czasie przeszukania naley po dokonaniu ogldzin, sporzdzeniu spisu i opisu zabra albo odda na przechowanie osobie godnej zaufania z zaznaczeniem obowizku przedstawienia na kade danie organu prowadzcego postpowanie. 2. Tak samo naley postpi ze znalezionymi w czasie przeszukania przedmiotami mogcymi stanowi dowd innego przestpstwa, podlegajcymi przepadkowi lub ktrych posiadanie jest zabronione. 3. Osobom zainteresowanym naley natychmiast wrczy pokwitowanie stwierdzajce, jakie przedmioty i przez kogo zostay zatrzymane. Art. 229. Protok zatrzymania rzeczy lub przeszukania powinien, oprcz wymaga wymienionych w art. 148, zawiera oznaczenie sprawy, z ktr zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma zwizek, oraz podanie dokadnej godziny rozpoczcia i zakoczenia czynnoci, dokadn list zatrzymanych rzeczy i w miar potrzeby ich opis, a nadto wskazanie polecenia sdu lub prokuratora. Jeeli polecenie nie zostao uprzednio wydane, zamieszcza si w protokole wzmiank o poinformowaniu osoby, u ktrej czynno przeprowadzono, e na jej wniosek otrzyma postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynnoci. Art. 230. 1. Jeeli zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie nastpio bez uprzedniego polecenia sdu lub prokuratora, a w cigu 7 dni od dnia czynnoci nie nastpio jej zatwierdzenie, naley niezwocznie zwrci zatrzymane rzeczy osobie uprawnionej, chyba e nastpio dobrowolne wydanie, a osoba ta nie zoya wniosku, o ktrym mowa w art. 217 4. 2. Naley rwnie zwrci osobie uprawnionej zatrzymane rzeczy niezwocznie po stwierdzeniu ich zbdnoci dla postpowania karnego. Jeeli wyniknie spr co do wasnoci rzeczy, a nie ma dostatecznych danych do niezwocznego rozstrzygnicia, odsya si osoby zainteresowane na drog procesu cywilnego. 3. Rzeczy, ktrych posiadanie jest zabronione, przekazuje si waciwemu urzdowi lub instytucji.

28

Art. 231. 1. Jeeli powstaje wtpliwo, komu naley wyda zatrzyman rzecz, sd lub prokurator skada j do depozytu sdowego albo oddaje osobie godnej zaufania a do wyjanienia uprawnienia do odbioru. Przepisy o likwidacji depozytw i nie odebranych rzeczy stosuje si odpowiednio. 2. Przedmioty o wartoci artystycznej lub historycznej oddaje si na przechowanie waciwej instytucji. Art. 232. 1. Przedmioty ulegajce szybkiemu zniszczeniu lub takie, ktrych przechowywanie byoby poczone z niewspmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnociami albo powodowaoby znaczne obnienie wartoci rzeczy, mona sprzeda bez przetargu za porednictwem odpowiedniej jednostki handlowej, z zachowaniem przepisw o sprzeday w drodze egzekucji z ruchomoci. 2. Uzyskan kwot pienin przekazuje si do depozytu sdowego. 3. O czasie i warunkach sprzeday naley w miar monoci zawiadomi oskaronego oraz inne zainteresowane osoby. Art. 232a. 1. Przedmioty i substancje stwarzajce niebezpieczestwo dla ycia lub zdrowia, a w szczeglnoci bro, amunicj, materiay wybuchowe lub atwopalne, materiay radioaktywne, substancje trujce, duszce lub parzce, rodki odurzajce, substancje psychotropowe lub prekursory, przechowuje si w miejscu i w sposb zapewniajcy ich naleyte zabezpieczenie. 2. Jeeli przechowywanie przedmiotw lub substancji, o ktrych mowa w 1, byoby poczone z niewspmiernymi kosztami lub stanowio rdo zagroenia dla bezpieczestwa powszechnego, sd waciwy do rozpoznania sprawy na wniosek prokuratora moe zarzdzi ich zniszczenie w caoci lub w czci. 3. W razie potrzeby przed wydaniem postanowienia zasiga si opinii biegego. 4. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem waciwym do spraw wewntrznych, okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe zasady i miejsce przechowywania przedmiotw i substancji, o ktrych mowa w 1, oraz warunki i sposb ich zniszczenia, majc na uwadze potrzeb zapewnienia sprawnoci postpowania i jego koszty. Art. 233. Oddajc na przechowanie krajowe rodki patnicze lub wartoci dewizowe, organ, przekazujc je, okrela charakter depozytu i sposb rozporzdzenia oddanymi na przechowanie wartociami. Art. 234. Rozporzdzenia przedmiotem dokonane po jego odebraniu lub zabezpieczeniu s bezskuteczne w stosunku do Skarbu Pastwa. Art. 235. Sd dokonuje czynnoci przewidzianych w tym rozdziale w postpowaniu sdowym, a prokurator w postpowaniu przygotowawczym, chyba e ustawa stanowi inaczej. Art. 236. Na postanowienie dotyczce przeszukania i zatrzymania rzeczy oraz na inne czynnoci przysuguje zaalenie osobom, ktrych prawa zostay naruszone. Art. 236a. Przepisy dziau niniejszego stosuje si odpowiednio do dysponenta i uytkownika systemu informatycznego w zakresie danych przechowywanych w tym systemie lub na noniku znajdujcym si w jego dyspozycji lub uytkowaniu, w tym korespondencji przesanej poczt elektroniczn Rozdzia 26 Kontrola i utrwalanie rozmw Art. 237. 1. Po wszczciu postpowania sd na wniosek prokuratora moe zarzdzi kontrol i utrwalanie treci rozmw telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodw dla toczcego si postpowania lub zapobieenia popenieniu nowego przestpstwa. 2. W wypadkach nie cierpicych zwoki kontrol i utrwalanie rozmw telefonicznych moe zarzdzi prokurator, ktry jednak obowizany jest uzyska w cigu 5 dni zatwierdzenie postanowienia przez sd. 2. W wypadkach niecierpicych zwoki kontrol i utrwalanie rozmw telefonicznych moe zarzdzi prokurator, ktry obowizany jest zwrci si w terminie 3 dni do sdu z wnioskiem o zatwierdzenie postanowienia. Sd wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku w terminie 5 dni na posiedzeniu bez udziau stron. 3. Kontrola i utrwalanie treci rozmw telefonicznych s dopuszczalne tylko wtedy, gdy toczce si postpowanie lub uzasadniona obawa popenienia nowego przestpstwa dotyczy: 1) zabjstwa, 2) naraenia na niebezpieczestwo powszechne lub sprowadzenia katastrofy, 3) handlu ludmi, 4) uprowadzenia osoby, 5) wymuszania okupu, 6) uprowadzenia statku powietrznego lub wodnego, 7) rozboju lub kradziey rozbjniczej, 7) rozboju, kradziey rozbjniczej lub wymuszenia rozbjniczego, 8) zamachu na niepodlego lub integralno pastwa, 9) zamachu na konstytucyjny ustrj pastwa lub jego naczelne organy, albo na jednostk Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, 10) szpiegostwa lub ujawnienia tajemnicy pastwowej,

29

11) gromadzenia broni, materiaw wybuchowych lub radioaktywnych, 12) faszowania pienidzy, 12) faszowania oraz obrotu faszywymi pienidzmi, rodkami lub instrumentami patniczymi albo zbywalnymi dokumentami uprawniajcymi do otrzymania sumy pieninej, towaru, adunku albo wygranej rzeczowej albo zawierajcymi obowizek wpaty kapitau, odsetek, udziau w zyskach lub stwierdzenie uczestnictwa w spce, 13) handlu narkotykami, 13) wytwarzania, przetwarzania, obrotu i przemytu rodkw odurzajcych, prekursorw, rodkw zastpczych lub substancji psychotropowych, 14) zorganizowanej grupy przestpczej, 15) mienia znacznej wartoci, 16) uycia przemocy lub groby bezprawnej w zwizku z postpowaniem karnym, 17) apownictwa i patnej protekcji, 18) strczycielstwa, kuplerstwa i sutenerstwa. 4. Kontrola i utrwalanie treci rozmw telefonicznych s dopuszczalne w stosunku do osoby podejrzanej, oskaronego oraz w stosunku do pokrzywdzonego lub innej osoby, z ktr moe si kontaktowa oskarony albo ktra moe mie zwizek ze sprawc lub z grocym przestpstwem. 5. (14) Urzdy, instytucje oraz podmioty prowadzce dziaalno w dziedzinie poczty lub dziaalno telekomunikacyjn, obowizane s umoliwi wykonanie postanowienia sdu lub prokuratora w zakresie przeprowadzenia kontroli rozmw telefonicznych oraz zapewni rejestrowanie faktu przeprowadzenia takiej kontroli. 6. Prawo odtwarzania zapisw ma sd lub prokurator, a w wypadkach nie cierpicych zwoki, za zgod sdu lub prokuratora, take Policja. 7. Prawo zapoznawania si z rejestrem przeprowadzonych kontroli rozmw telefonicznych ma sd, a w postpowaniu przygotowawczym - prokurator. Art. 238. 1. Kontrola i utrwalanie rozmw telefonicznych mog by wprowadzone najwyej na okres 3 miesicy, z moliwoci przeduenia, w szczeglnie uzasadnionym wypadku, na okres najwyej dalszych 3 miesicy. 2. Kontrola powinna by zakoczona niezwocznie po ustaniu przyczyn wymienionych w art. 237 1-3, najpniej jednak z upywem okresu, na ktry zostaa wprowadzona. 3. Po zakoczeniu kontroli sd zarzdza zniszczenie utrwalonych zapisw, jeeli nie maj znaczenia dla postpowania karnego; zniszczenie utrwalonych zapisw nastpuje take wwczas, gdy sd nie zatwierdzi postanowienia prokuratora, o ktrym mowa w art. 237 2. Art. 239. Ogoszenie postanowienia o kontroli i utrwalaniu rozmw telefonicznych osobie, ktrej ono dotyczy, moe by odroczone na czas niezbdny ze wzgldu na dobro sprawy, lecz nie pniej ni do czasu prawomocnego zakoczenia postpowania. Art. 240. Na postanowienia dotyczce kontroli i utrwalania rozmw telefonicznych przysuguje zaalenie. Zaalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sd. Art. 240. Na postanowienie dotyczce kontroli i utrwalania rozmw telefonicznych przysuguje zaalenie. Osoba, ktrej dotyczy postanowienie, moe w zaaleniu domaga si zbadania zasadnoci oraz legalnoci kontroli i utrwalania rozmw telefonicznych. Zaalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje sd. Art. 241. Przepisy rozdziau niniejszego stosuje si odpowiednio do kontroli oraz do utrwalania przy uyciu rodkw technicznych treci przekazw informacji innych ni rozmowy telefoniczne (treci innych rozmw lub przekazw informacji, w tym korespondencji przesyanej poczt elektroniczn). Art. 242. Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z Ministrami: cznoci, Obrony Narodowej oraz Spraw Wewntrznych i Administracji okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb technicznego przygotowania sieci telekomunikacyjnej do kontroli rozmw telefonicznych oraz sposb dokonywania, rejestracji, przechowywania, odtwarzania i niszczenia zapisw z kontrolowanych rozmw telefonicznych. Art. 242. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw cznoci, Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem waciwym do spraw wewntrznych, okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb technicznego przygotowania sieci sucych do przekazywania informacji, do kontroli rozmw telefonicznych lub innych przekazw informacji dokonywanych z wykorzystaniem tych sieci oraz sposb dokonywania, rejestracji, przechowywania, odtwarzania i niszczenia zapisw z kontrolowanych rozmw telefonicznych oraz treci innych rozmw lub przekazw informacji, w tym korespondencji przesyanej poczt elektroniczn, majc na uwadze konieczno waciwego zabezpieczenia dokonywanych zapisw przed ich utrat, znieksztaceniem lub nieuprawnionym ujawnieniem. DZIA VI RODKI PRZYMUSU Rozdzia 27 Zatrzymanie

30

Art. 243. 1. Kady ma prawo uj osob na gorcym uczynku przestpstwa lub w pocigu podjtym bezporednio po popenieniu przestpstwa, jeeli zachodzi obawa ukrycia si tej osoby lub nie mona ustali jej tosamoci. 2. Osob ujt naley niezwocznie odda w rce Policji. Art. 244. 1. Policja ma prawo zatrzyma osob podejrzan, jeeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, e popenia ona przestpstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia si tej osoby albo zatarcia ladw przestpstwa bd te nie mona ustali jej tosamoci. 2. Zatrzymanego naley natychmiast poinformowa o przyczynach zatrzymania i o przysugujcych mu prawach oraz wysucha go. 3. Z zatrzymania sporzdza si protok, w ktrym naley poda imi, nazwisko i funkcj dokonujcego tej czynnoci, imi i nazwisko osoby zatrzymanej, a w razie niemonoci ustalenia tosamoci - jej rysopis oraz dzie, godzin, miejsce i przyczyn zatrzymania z podaniem, o jakie przestpstwo si j podejrzewa. Naley take wcign do protokou zoone przez zatrzymanego owiadczenia oraz zaznaczy udzielenie mu informacji o przysugujcych prawach. Odpis protokou dorcza si zatrzymanemu. 4. Niezwocznie po zatrzymaniu osoby podejrzanej naley przystpi do zebrania niezbdnych danych, a take o zatrzymaniu zawiadomi prokuratora. W razie istnienia podstaw, o ktrych mowa w art. 258 1-3, naley wystpi do prokuratora w sprawie skierowania do sdu wniosku o tymczasowe aresztowanie. Art. 245. 1. Zatrzymanemu na jego danie naley niezwocznie umoliwi nawizanie w dostpnej formie kontaktu z adwokatem, a take bezporedni z nim rozmow; zatrzymujcy moe zastrzec, e bdzie przy niej obecny. 2. Przepisy art. 261 1 i 3 stosuje si odpowiednio, z tym e zawiadomienie nastpuje na danie zatrzymanego. Art. 246. 1. Zatrzymanemu przysuguje zaalenie do sdu. W zaaleniu zatrzymany moe si domaga zbadania zasadnoci i legalnoci zatrzymania oraz prawidowoci jego wykonania (zasadnoci, legalnoci oraz prawidowoci jego zatrzymania). 2. Zaalenie przekazuje si niezwocznie sdowi rejonowemu miejsca zatrzymania lub prowadzenia postpowania, ktry rwnie niezwocznie je rozpoznaje. 3. W razie uznania bezzasadnoci lub nielegalnoci zatrzymania sd zarzdza natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. 4. W wypadku stwierdzenia bezzasadnoci lub nielegalnoci zatrzymania albo powanych nieprawidowoci w jego wykonaniu, sd zawiadamia o tym prokuratora i organ przeoony nad organem, ktry dokona zatrzymania. 4. W wypadku stwierdzenia bezzasadnoci, nielegalnoci lub nieprawidowoci zatrzymania sd zawiadamia o tym prokuratora i organ przeoony nad organem, ktry dokona zatrzymania. 5. W razie zbiegu zaale na zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie mona rozpozna je cznie. Art. 247. 1. Sd lub prokurator (Prokurator) moe zarzdzi zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej. W tym celu wolno zarzdzi przeszukanie. Przepisy art. 220-222 i 224 stosuje si odpowiednio. 2. Do zatrzymania, o ktrym mowa w 1, stosuje si odpowiednio art. 246 (, z tym e na zatrzymanie zarzdzone przez sd zaalenie nie przysuguje). 3. Zarzdzenia dotyczce zatrzymania i przymusowego doprowadzenia onierza w czynnej subie wojskowej wykonuj waciwe organy wojskowe. Art. 248. 1. Zatrzymanego naley natychmiast zwolni, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a take jeeli w cigu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sdu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; naley go take zwolni na polecenie sdu lub prokuratora. 2. Zatrzymanego naley zwolni, jeeli w cigu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sdu nie dorczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania. 3. Ponowne zatrzymanie osoby podejrzanej na podstawie tych samych faktw i dowodw jest niedopuszczalne. Rozdzia 28 rodki zapobiegawcze Art. 249. 1. rodki zapobiegawcze mona stosowa w celu zabezpieczenia prawidowego toku postpowania, a wyjtkowo take w celu zapobiegnicia popenieniu przez oskaronego nowego, cikiego przestpstwa; mona je stosowa tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazuj na due prawdopodobiestwo, e oskarony popeni przestpstwo. 2. W postpowaniu przygotowawczym mona stosowa rodki zapobiegawcze tylko wzgldem osoby, wobec ktrej wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutw. 3. Przed zastosowaniem rodka zapobiegawczego sd albo prokurator stosujcy rodek przesuchuje oskaronego, chyba e jest to niemoliwe z powodu jego ukrywania si lub jego nieobecnoci w kraju. Naley dopuci do udziau w przesuchaniu ustanowionego obroc, jeeli si stawi; zawiadomienie obrocy o terminie przesuchania nie jest obowizkowe, chyba e oskarony o to wnosi, a nie utrudni to przeprowadzenia czynnoci. O terminie przesuchania sd zawiadamia prokuratora. 4. rodki zapobiegawcze mog by stosowane a do chwili rozpoczcia wykonania kary. Przepis niniejszy stosuje si do tymczasowego aresztowania tylko w razie orzeczenia kary pozbawienia wolnoci. 5. Obroc zawiadamia si o terminie posiedzenia sdu dotyczcego przeduenia stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zaalenia na zastosowanie lub przeduenie tego rodka zapobiegawczego. Niestawiennictwo obrocy naleycie zawiadomionego o terminie nie tamuje rozpoznania sprawy.

31

 5. Prokurator i obroca maj prawo wzi udzia w posiedzeniu sdu dotyczcym przeduenia stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zaalenia na zastosowanie lub przeduenie tego rodka zapobiegawczego. Niestawiennictwo obrocy lub prokuratora naleycie zawiadomionych o terminie nie tamuje rozpoznania sprawy. Art. 250. 1. Tymczasowe aresztowanie moe nastpi tylko na mocy postanowienia sdu. 2. Tymczasowe aresztowanie stosuje w postpowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sd rejonowy, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie, a w wypadkach nie cierpicych zwoki take inny sd rejonowy. Po wniesieniu aktu oskarenia tymczasowe aresztowanie stosuje sd, przed ktrym sprawa si toczy. 3. Prokurator, przesyajc wraz z aktami sprawy wniosek, o ktrym mowa w 2, zarzdza jednoczenie doprowadzenie podejrzanego do sdu. 4. Inne rodki zapobiegawcze stosuje sd, a w postpowaniu przygotowawczym take prokurator. Art. 251. 1. W postanowieniu o zastosowaniu rodka zapobiegawczego naley wymieni osob, zarzucany jej czyn, jego kwalifikacj prawn oraz podstaw prawn zastosowania tego rodka. 2. (15) W postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania naley okreli czas jego trwania, a ponadto oznaczy termin, do ktrego aresztowanie ma trwa. Obowizek kadorazowego oznaczenia terminu stosowania tymczasowego aresztowania trwa do uprawomocnienia si orzeczenia koczcego postpowanie. W przedmiocie tymczasowego aresztowania po wydaniu orzeczenia koczcego postpowanie orzeka sd, ktry wyda to orzeczenie, a w razie przekazania sprawy do drugiej instancji - sd odwoawczy. 3. Uzasadnienie postanowienia o zastosowaniu rodka zapobiegawczego powinno zawiera przedstawienie dowodw wiadczcych o popenieniu przez oskaronego przestpstwa oraz przytoczenie okolicznoci wskazujcych na istnienie podstawy i konieczno zastosowania rodka zapobiegawczego. W wypadku tymczasowego aresztowania naley ponadto wyjani, dlaczego nie uznano za wystarczajce zastosowanie innego rodka zapobiegawczego. Art. 252. 1. Na postanowienie w przedmiocie rodka zapobiegawczego przysuguje zaalenie na zasadach oglnych, z wyjtkiem, o ktrym mowa w 2. 2. Na postanowienie prokuratora w przedmiocie rodka zapobiegawczego zaalenie przysuguje do sdu rejonowego, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie. 3. Zaalenie na postanowienie w przedmiocie rodka zapobiegawczego sd rozpoznaje niezwocznie. Art. 253. 1. rodek zapobiegawczy naley niezwocznie uchyli lub zmieni, jeeli ustan przyczyny, wskutek ktrych zosta on zastosowany, lub powstan przyczyny uzasadniajce jego uchylenie albo zmian. 2. Zastosowany przez sd rodek zapobiegawczy moe by w postpowaniu przygotowawczym uchylony lub zmieniony na agodniejszy rwnie przez prokuratora. Art. 254. (16) 1. Oskarony moe skada w kadym czasie wniosek o uchylenie lub zmian rodka zapobiegawczego; w przedmiocie wniosku rozstrzyga, najpniej w cigu 3 dni, prokurator, a po wniesieniu aktu oskarenia do sdu - sd, przed ktrym sprawa si toczy. (Przepisu art. 252 2 nie stosuje si, za przepis art. 263 5 stosuje si odpowiednio). 2. Na postanowienie w przedmiocie wniosku zaalenie przysuguje tylko wtedy, gdy wniosek zosta zoony po upywie co najmniej 2 miesicy od dnia rozpoznania poprzedniego wniosku dotyczcego tego samego oskaronego. 2. Na postanowienie w przedmiocie wniosku oskaronemu zaalenie przysuguje tylko wtedy, gdy wniosek zosta zoony po upywie co najmniej 3 miesicy od dnia wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania dotyczcego tego samego oskaronego. 3. Zaalenie na postanowienie sdu rozpoznaje ten sam sd w skadzie trzech sdziw. Art. 255. Zawieszenie postpowania nie stoi na przeszkodzie orzekaniu co do rodkw zapobiegawczych. Art. 256. Nadzr nad prawidowoci zatrzymania i wykonania rodkw zapobiegawczych sprawuje sd, a w postpowaniu przygotowawczym - take prokurator. Art. 257. 1. Tymczasowego aresztowania nie stosuje si, jeeli wystarczajcy jest inny rodek zapobiegawczy. 2. Stosujc tymczasowe aresztowanie sd moe zastrzec, e rodek ten ulegnie zmianie z chwil zoenia, nie pniej ni w wyznaczonym terminie, okrelonego porczenia majtkowego. Art. 258. 1. Tymczasowe aresztowanie moe nastpi, jeeli: 1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania si oskaronego, zwaszcza wtedy, gdy nie mona ustali jego tosamoci albo nie ma on w kraju staego miejsca pobytu, 2) zachodzi uzasadniona obawa, e oskarony bdzie nakania do skadania faszywych zezna lub wyjanie albo w inny bezprawny sposb utrudnia postpowanie karne. 2. Jeeli oskaronemu zarzuca si popenienie zbrodni lub wystpku zagroonego kar pozbawienia wolnoci, ktrej grna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sd pierwszej instancji skaza go na kar pozbawienia wolnoci nie nisz ni 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidowego toku postpowania moe by uzasadniona groc oskaronemu surow kar. 3. Tymczasowe aresztowanie moe wyjtkowo nastpi take wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, e oskarony, ktremu zarzucono popenienie zbrodni lub umylnego wystpku, popeni przestpstwo przeciwko yciu, zdrowiu lub bezpieczestwu powszechnemu, a zwaszcza gdy popenieniem takiego przestpstwa grozi. 4. Przepisy 1-3 stosuje si odpowiednio do pozostaych rodkw zapobiegawczych.

32

Art. 259. 1. Jeeli szczeglne wzgldy nie stoj temu na przeszkodzie, naley odstpi od tymczasowego aresztowania, zwaszcza gdy pozbawienie oskaronego wolnoci: 1) spowodowaoby dla jego ycia lub zdrowia powane niebezpieczestwo, 2) pocigaoby wyjtkowo cikie skutki dla oskaronego lub jego najbliszej rodziny. 2. Tymczasowego aresztowania nie stosuje si, gdy na podstawie okolicznoci sprawy mona przewidywa, e sd orzeknie w stosunku do oskaronego kar pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub kar agodniejsz albo e okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolnoci bez warunkowego zawieszenia. 3. Tymczasowe aresztowanie nie moe by stosowane, jeeli przestpstwo zagroone jest kar pozbawienia wolnoci nie przekraczajc roku. 4. Ograniczenia przewidziane w 2 i 3 nie maj zastosowania, gdy oskarony ukrywa si, uporczywie nie stawia si na wezwania lub w inny bezprawny sposb utrudnia postpowanie albo nie mona ustali jego tosamoci. Art. 260. Jeeli stan zdrowia oskaronego tego wymaga, tymczasowe aresztowanie moe by wykonywane tylko w postaci umieszczenia w odpowiednim zakadzie leczniczym. Art. 261. 1. O zastosowaniu tymczasowego aresztowania sd jest obowizany bezzwocznie zawiadomi osob najblisz dla oskaronego; moe to by osoba wskazana przez oskaronego. 2. Na wniosek oskaronego mona rwnie zawiadomi inn osob zamiast lub obok osoby wskazanej w 1. 3. O zastosowaniu tymczasowego aresztowania sd jest obowizany niezwocznie zawiadomi zakad pracy (pracodawc), szko lub uczelni, a w stosunku do onierza - jego dowdc. Art. 262. 1. Sd stosujcy tymczasowe aresztowanie ma obowizek: 1) zawiadomienia o tym sdu opiekuczego, jeeli zachodzi potrzeba zapewnienia opieki nad dziemi aresztowanego, 2) zawiadomienia organu opieki spoecznej, jeeli zachodzi potrzeba roztoczenia opieki nad osob niedon lub chor, ktr aresztowany si opiekowa, 3) przedsiwzicia czynnoci niezbdnych do ochrony mienia i mieszkania aresztowanego. 2. O poczynionych wystpieniach i wydanych zarzdzeniach naley powiadomi tymczasowo aresztowanego. Art. 263. (17) 1. W postpowaniu przygotowawczym sd, stosujc tymczasowe aresztowanie, oznacza jego termin na okres nie duszy ni 3 miesice. 2. Jeeli ze wzgldu na szczeglne okolicznoci sprawy nie mona byo ukoczy postpowania przygotowawczego w terminie okrelonym w 1, na wniosek prokuratora, sd pierwszej instancji waciwy do rozpoznania sprawy, gdy zachodzi tego potrzeba, moe przeduy tymczasowe aresztowanie na okres, ktry cznie nie moe przekroczy 12 miesicy. 3. czny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sd pierwszej instancji nie moe przekroczy 2 lat. 4. Przeduenia stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczajcy terminy okrelone w 2 i 3, moe dokona sd apelacyjny, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie, na wniosek sdu, przed ktrym sprawa si toczy, a w postpowaniu przygotowawczym na wniosek waciwego prokuratora apelacyjnego - jeeli konieczno taka powstaje w zwizku z zawieszeniem postpowania karnego, przeduajc si obserwacj psychiatryczn oskaronego, przeduajcym si opracowywaniem opinii biegego, wykonywaniem czynnoci dowodowych w sprawie o szczeglnej zawioci lub poza granicami kraju, celowym przewlekaniem postpowania przez oskaronego, a take z powodu innych istotnych przeszkd, ktrych usunicie byo niemoliwe. 5. Na postanowienie sdu apelacyjnego wydane na podstawie 4 przysuguje zaalenie do sdu apelacyjnego orzekajcego w skadzie trzech sdziw. 6. Z wnioskiem o przeduenie okresu tymczasowego aresztowania naley wystpi, z jednoczesnym przesaniem waciwemu sdowi akt sprawy, nie pniej ni 14 dni przed upywem dotychczas okrelonego terminu stosowania tego rodka. 7. Jeeli zachodzi potrzeba stosowania tymczasowego aresztowania po wydaniu pierwszego wyroku przez sd pierwszej instancji, kadorazowe jego przeduenie moe nastpowa na okres nie duszy ni 3 miesice (6 miesicy). Art. 264. 1. W razie uniewinnienia oskaronego, umorzenia lub warunkowego umorzenia postpowania, warunkowego zawieszenia wykonania kary, wymierzenia kary pozbawienia wolnoci odpowiadajcej co najwyej okresowi tymczasowego aresztowania, skazania na kar agodniejsz ni pozbawienie wolnoci albo w razie odstpienia od wymierzenia kary, zarzdza si niezwoczne zwolnienie tymczasowo aresztowanego, jeeli nie jest on pozbawiony wolnoci w innej sprawie. 2. W razie skazania oskaronego tymczasowo aresztowanego na kar inn ni wymieniona w 1, sd, po wysuchaniu obecnych stron, wydaje postanowienie co do dalszego stosowania aresztu. 3. Jeeli umorzenie postpowania nastpuje z powodu niepoczytalnoci oskaronego, mona utrzyma tymczasowe aresztowanie do czasu prawomocnego zakoczenia postpowania w przedmiocie rodka zabezpieczajcego (do czasu rozpoczcia wykonywania rodka zabezpieczajcego). Art. 265. Okres tymczasowego aresztowania liczy si od dnia zatrzymania. Art. 266. 1. Porczenie majtkowe w postaci pienidzy, papierw wartociowych, zastawu lub hipoteki moe zoy oskarony albo inna osoba.

33

 2. Wysoko, rodzaj i warunki porczenia majtkowego, a w szczeglnoci termin zoenia przedmiotu porczenia, naley okreli w postanowieniu, majc na wzgldzie sytuacj materialn oskaronego i skadajcego porczenie majtkowe, wysoko wyrzdzonej szkody oraz charakter popenionego czynu. Art. 267. Osob skadajc porczenie majtkowe zawiadamia si o kadorazowym wezwaniu oskaronego do stawiennictwa; do osoby skadajcej porczenie majtkowe za oskaronego stosuje si odpowiednio art. 138 i 139 1. Art. 268. 1. Stanowice przedmiot porczenia wartoci majtkowe lub zobowizania ulegaj przepadkowi albo cigniciu w razie ucieczki lub ukrycia si oskaronego. W wypadku utrudniania w inny sposb postpowania karnego mona orzec przepadek lub cignicie tych wartoci. 2. O treci 1 oraz art. 269 naley uprzedzi osob skadajc porczenie majtkowe. Art. 269. 1. Ulegajce przepadkowi przedmioty porczenia lub cignite sumy porczenia majtkowego przekazuje si lub przelewa na rzecz Skarbu Pastwa; pokrzywdzony ma wwczas pierwszestwo zaspokojenia na nich swoich roszcze wynikajcych z przestpstwa, jeeli w inny sposb nie mona uzyska naprawienia szkody. 2. Z chwil ustania porczenia majtkowego przedmiot porczenia zwraca si, a sum porczenia zwalnia si, pod tym jednak warunkiem, e w razie prawomocnego skazania oskaronego na kar pozbawienia wolnoci nastpuje to z chwil rozpoczcia odbywania przez niego kary. W razie niezgoszenia si na wezwanie do odbycia kary stosuje si art. 268 1. 3. Cofnicie porczenia majtkowego staje si skuteczne dopiero z chwil przyjcia nowego porczenia majtkowego, zastosowania innego rodka zapobiegawczego lub odstpienia od stosowania tego rodka. 4. Przepisy 2 i 3 nie dotycz cofnicia porczenia majtkowego i zwrotu przedmiotw, jeeli ju zapado postanowienie o jego przepadku lub o cigniciu sumy porczenia. Art. 270. 1. O przepadku przedmiotu porczenia lub cigniciu sumy porczenia orzeka z urzdu sd, przed ktrym postpowanie si toczy, a w postpowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora - sd waciwy do rozpoznania sprawy. 2. Oskarony i porczyciel (Oskarony, porczajcy i prokurator) maj prawo wzi udzia w posiedzeniu sdowym lub zoy wyjanienia na pimie. Oskaronego pozbawionego wolnoci sprowadza si na posiedzenie, jeeli prezes sdu lub sd uzna to za potrzebne. 3. Na postanowienie okrelone w 1 przysuguje zaalenie. Art. 271. 1. Od kierownictwa zakadu pracy, szkoy lub uczelni, ktrych oskarony jest pracownikiem, uczniem lub studentem, od zespou, w ktrym oskarony pracuje lub uczy si, albo od organizacji spoecznej, ktrej oskarony jest czonkiem, mona na ich wniosek przyj porczenie, e oskarony stawi si na kade wezwanie i nie bdzie w sposb bezprawny utrudnia postpowania; jeeli oskarony jest onierzem, mona przyj porczenie od zespou onierskiego, zgoszone za porednictwem waciwego dowdcy. 1. Od pracodawcy, u ktrego oskarony jest zatrudniony, od kierownictwa szkoy lub uczelni, ktrych oskarony jest uczniem lub studentem, od zespou, w ktrym oskarony pracuje lub uczy si, albo od organizacji spoecznej, ktrej oskarony jest czonkiem, mona, na ich wniosek, przyj porczenie, e oskarony stawi si na kade wezwanie i nie bdzie w sposb bezprawny utrudnia postpowania; jeeli oskarony jest onierzem, mona przyj porczenie od zespou onierskiego, zgoszone za porednictwem waciwego dowdcy. 2. Do wniosku o przyjcie porczenia zesp lub organizacja spoeczna docza wycig z protokou zawierajcego uchwa o podjciu si porczenia. 3. We wniosku o przyjcie porczenia naley wskaza osob, ktra ma wykonywa obowizki porczajcego; osoba ta skada owiadczenie o przyjciu tych obowizkw. Art. 272. Porczenie, e oskarony stawi si na kade wezwanie i nie bdzie w sposb bezprawny utrudnia postpowania, mona take przyj od osoby godnej zaufania. Przepis art. 275 2 stosuje si odpowiednio. Art. 273. 1. Przy odbieraniu porczenia zawiadamia si udzielajcego porczenia lub wykonujcego obowizki porczajcego o treci zarzutu stawianego oskaronemu oraz o obowizkach wynikajcych z porczenia i skutkach ich niedotrzymania. 2. Porczajcy jest obowizany niezwocznie powiadomi sd lub prokuratora o wiadomych mu poczynaniach oskaronego, zmierzajcych do uchylenia si od obowizku stawienia si na wezwanie lub do utrudniania w inny bezprawny sposb postpowania. Art. 274. Jeeli mimo porczenia oskarony nie stawi si na wezwanie lub w inny bezprawny sposb bdzie utrudnia postpowanie, organ stosujcy rodek zapobiegawczy zawiadomi o tym udzielajcego porczenia, a ponadto moe zawiadomi bezporedniego przeoonego osoby, ktra zoya porczenie, i organizacj spoeczn, do ktrej naley, a take organ nadrzdny nad porczajcym zakadem pracy lub organizacj spoeczn, jeeli zostanie stwierdzone zaniedbanie obowizkw wynikajcych z porczenia. Przed zawiadomieniem naley osob, ktra zoya porczenie, wezwa w celu zoenia wyjanie. Art. 274. Jeeli mimo porczenia oskarony nie stawi si na wezwanie lub w inny bezprawny sposb bdzie utrudnia postpowanie, organ stosujcy rodek zapobiegawczy zawiadomi o tym udzielajcego porczenia, a ponadto moe zawiadomi bezporedniego przeoonego osoby, ktra zoya porczenie, i organizacj spoeczn, do ktrej naley, a take statutowy organ nadrzdny nad porczajc organizacj spoeczn, jeeli zostanie stwierdzone zaniedbanie obowizkw wynikajcych z porczenia. Przed zawiadomieniem naley osob, ktra zoya porczenie, wezwa w celu zoenia wyjanie.

34

Art. 275. 1. Tytuem rodka zapobiegawczego mona odda oskaronego pod dozr Policji, a oskaronego onierza - pod dozr przeoonego wojskowego. 2. Oddany pod dozr ma obowizek stosowania si do wymaga zawartych w postanowieniu sdu lub prokuratora. Obowizek ten moe polega na zakazie wydalania si z okrelonego miejsca pobytu, zgaszaniu si do organu dozorujcego w okrelonych odstpach czasu, zawiadamianiu go o zamierzonym wyjedzie oraz o terminie powrotu, a take na innych ograniczeniach jego swobody niezbdnych do wykonywania dozoru. Art. 276. Tytuem rodka zapobiegawczego mona zawiesi oskaronego w czynnociach subowych lub w wykonywaniu zawodu albo nakaza powstrzymanie si od okrelonej dziaalnoci lub od prowadzenia okrelonego rodzaju pojazdw. Art. 277. 1. W razie uzasadnionej obawy ucieczki mona zastosowa w charakterze rodka zapobiegawczego zakaz opuszczania przez oskaronego kraju, ktry moe by poczony z zatrzymaniem mu paszportu lub innego dokumentu uprawniajcego do przekroczenia granicy albo z zakazem wydania takiego dokumentu. 2. Do czasu wydania postanowienia w przedmiocie, o ktrym mowa w 1, organ prowadzcy postpowanie moe zatrzyma dokument, jednake na czas nie duszy ni 7 dni. Do odebrania dokumentw stosuje si odpowiednio przepisy rozdziau 25. Rozdzia 29 Poszukiwanie oskaronego i list goczy Art. 278. Jeeli miejsce pobytu oskaronego lub osoby podejrzanej nie jest znane, zarzdza si jego poszukiwanie. Przepis art. 247 stosuje si odpowiednio. Art. 279. 1. Jeeli oskarony, w stosunku do ktrego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa si, sd lub prokurator moe wyda postanowienie o poszukiwaniu go listem goczym. 2. Jeeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie byo wydane, mona postanowienie takie wyda bez wzgldu na to, czy nastpio przesuchanie podejrzanego. Art. 280. 1. W licie goczym podaje si: 1) sd lub prokuratora, ktry wyda postanowienie o poszukiwaniu listem goczym, 2) dane o osobie, ktre mog uatwi jej poszukiwanie, a przede wszystkim personalia, rysopis, znaki szczeglne, miejsce zamieszkania i pracy, z doczeniem w miar moliwoci fotografii poszukiwanego, 3) informacj o treci zarzutu postawionego oskaronemu oraz o postanowieniu o jego tymczasowym aresztowaniu albo o zapadym wyroku, 4) wezwanie kadego, kto zna miejsce pobytu poszukiwanego, do zawiadomienia o tym najbliszej jednostki Policji, prokuratora lub sdu, 5) ostrzeenie o odpowiedzialnoci karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w ucieczce. 2. W licie goczym mona wyznaczy nagrod za ujcie lub przyczynienie si do ujcia poszukiwanego, a take udzieli zapewnienia o utrzymaniu tajemnicy co do osoby informujcej. 3. List goczy rozpowszechnia si, zalenie od potrzeby, przez rozesanie, rozplakatowanie lub opublikowanie, w szczeglnoci za pomoc prasy, radia i telewizji. Rozdzia 30 List elazny Art. 281. Jeeli oskarony przebywajcy za granic zoy owiadczenie, e stawi si do sdu lub do prokuratora w oznaczonym terminie pod warunkiem odpowiadania z wolnej stopy, waciwy miejscowo sd wojewdzki (sd okrgowy) moe wyda oskaronemu list elazny. Art. 282. 1. List elazny zapewnia oskaronemu pozostawanie na wolnoci a do prawomocnego ukoczenia postpowania, jeeli oskarony: 1) bdzie si stawia w oznaczonym terminie na wezwanie sdu, a w postpowaniu przygotowawczym - take na wezwanie prokuratora, 2) nie bdzie si wydala bez pozwolenia sdu z obranego miejsca pobytu w kraju, 3) nie bdzie nakania do faszywych zezna lub wyjanie albo w inny bezprawny sposb stara si utrudnia postpowanie karne. 2. W razie nie usprawiedliwionego niestawienia si oskaronego na wezwanie lub naruszenia innych warunkw wymienionych w 1, waciwy miejscowo sd wojewdzki (sd okrgowy) orzeka o odwoaniu listu elaznego. Art. 283. 1. Wydanie listu elaznego mona uzaleni od zoenia porczenia majtkowego. 2. W razie odwoania listu elaznego z powodu naruszenia warunkw wymienionych w art. 282 1, wartoci majtkowe udzielone z tytuu porczenia ulegaj przepadkowi lub cigniciu; orzeka o tym sd wymieniony w art. 282 2. Art. 284. 1. Postanowienia przewidziane w niniejszym rozdziale sd wydaje jednoosobowo. 2. Na postanowienia sdu wydane w trybie art. 282 2 i art. 283 2 przysuguje zaalenie.

35

Rozdzia 31 Kary porzdkowe Art. 285. 1. Na wiadka, biegego, tumacza lub specjalist, ktry bez usprawiedliwienia nie stawi si na wezwanie organu prowadzcego postpowanie albo bez zezwolenia tego organu wydali si z miejsca czynnoci przed jej zakoczeniem, mona naoy kar pienin w wysokoci nie przekraczajcej najniszego miesicznego wynagrodzenia (do 3.000 zotych). 2. W wypadkach okrelonych w 1 mona ponadto zarzdzi przymusowe doprowadzenie wiadka. Przymusowe doprowadzenie biegego, tumacza i specjalisty stosuje si tylko wyjtkowo. W stosunku do onierza stosuje si art. 247 3. 2. W wypadkach okrelonych w 1 mona ponadto zarzdzi zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie wiadka. Zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie biegego, tumacza i specjalisty stosuje si tylko wyjtkowo. W stosunku do onierza stosuje si art. 247 3. Art. 286. Kar pienin naley uchyli, jeeli ukarany dostatecznie usprawiedliwi swe niestawiennictwo lub samowolne oddalenie si. Usprawiedliwienie moe nastpi w cigu tygodnia od daty dorczenia postanowienia wymierzajcego kar pienin. Art. 287. 1. Przepis art. 285 1 stosuje si odpowiednio do osoby, ktra bezpodstawnie uchyla si od zoenia zeznania, wykonania czynnoci biegego, tumacza lub specjalisty, zoenia przyrzeczenia, wydania przedmiotu, dopenienia obowizkw porczyciela albo spenienia innego cicego na niej obowizku w toku postpowania. 2. W razie uporczywego uchylania si od zoenia zeznania, wykonania czynnoci biegego, tumacza lub specjalisty oraz wydania przedmiotu mona zastosowa, niezalenie od kary pieninej, aresztowanie na czas nie przekraczajcy 30 dni. 3. Aresztowanie naley uchyli, jeeli osoba aresztowana speni obowizek albo postpowanie przygotowawcze lub postpowanie w danej instancji ukoczono. 4. Przepisw 1 i 2 nie stosuje si do stron, ich obrocw i penomocnikw, a w zakresie kary za niedopenienie obowizku wydania rzeczy - take do osb, ktre mog si uchyli od zoenia zezna. Art. 288. 1. W razie uchybienia przez onierza w czynnej subie obowizkom okrelonym w art. 285 1 i art. 287 sd lub prokurator wystpuje do dowdcy jednostki wojskowej, w ktrej onierz ten peni sub, o pocignicie go do odpowiedzialnoci dyscyplinarnej. 2. Przepis 1 stosuje si choby za uchybienie, ktrego dopuci si onierz przed wstpieniem do wojska, bya mu poprzednio wymierzona kara porzdkowa, lecz nie zostaa do tego czasu wykonana. Art. 289. 1. Osob, ktra przez niewykonanie obowizkw wymienionych w art. 285 1 i art. 287 1 spowodowaa dodatkowe koszty postpowania, mona obciy tymi kosztami; dopuszczalne jest obcienie kosztami kilku osb solidarnie. onierza odbywajcego zasadnicz sub wojskow oraz penicego sub w charakterze kandydata na onierza zawodowego nie obcia si tymi kosztami. 2. W razie uchylenia kary porzdkowej ustaje rwnie obowizek pokrycia kosztw postpowania. Art. 290. 1. Postanowienia przewidziane w niniejszym rozdziale wydaje sd, a w postpowaniu przygotowawczym take prokurator. Aresztowanie, o ktrym mowa w art. 287 2, w postpowaniu przygotowawczym stosuje na wniosek prokuratora sd rejonowy, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie. 2. Na postanowienia i zarzdzenia przewidziane w niniejszym rozdziale przysuguje zaalenie; na zarzdzenie prokuratora, o ktrym mowa w art. 285 2, zaalenie przysuguje do sdu rejonowego, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie. 3. Zoenie zaalenia wstrzymuje wykonanie postanowienia o aresztowaniu. Rozdzia 32 Zabezpieczenie majtkowe Art. 291. 1. W razie popenienia przestpstwa, za ktre mona orzec grzywn, przepadek przedmiotw lub naoy obowizek naprawienia szkody albo orzec nawizk, moe z urzdu nastpi zabezpieczenie wykonania orzeczenia na mieniu oskaronego. 1. W razie popenienia przestpstwa, za ktre mona orzec grzywn, przepadek, nawizk lub wiadczenie pienine albo naoy obowizek naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd, moe z urzdu nastpi zabezpieczenie wykonania orzeczenia na mieniu oskaronego. 2. W razie popenienia przestpstwa przeciwko mieniu lub wyrzdzenia przestpstwem szkody w mieniu, moe z urzdu nastpi zabezpieczenie roszcze o naprawienie szkody. Art. 292. 1. Zabezpieczenie nastpuje w sposb wskazany w Kodeksie postpowania cywilnego. 2. Zabezpieczenie grocego przepadku (przedmiotw) nastpuje przez zajcie ruchomoci, wierzytelnoci i innych praw majtkowych oraz przez ustanowienie zakazu zbywania i obciania nieruchomoci. Zakaz ten podlega ujawnieniu w ksidze wieczystej, a w jej braku, w zbiorze zoonych dokumentw. W miar potrzeby moe by ustanowiony zarzd nieruchomoci lub przedsibiorstwa oskaronego.

36

Art. 293. 1. Postanowienie o zabezpieczeniu wydaje sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator. W postanowieniu okrela si zakres i sposb zabezpieczenia. 2. Na postanowienie co do zabezpieczenia przysuguje zaalenie. Zaalenie na postanowienie prokuratora o zabezpieczeniu rozpoznaje sd rejonowy, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie. Art. 294. 1. Zabezpieczenie upada, gdy nie zostan prawomocnie orzeczone grzywna, przepadek przedmiotw, nawizka lub nie zostanie naoony obowizek naprawienia szkody ani nie zostan zasdzone roszczenia o naprawienie szkody, a powdztwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upywem 3 miesicy od daty uprawomocnienia si orzeczenia. 1. Zabezpieczenie upada, gdy nie zostan prawomocnie orzeczone: grzywna, przepadek, nawizka, wiadczenie pienine lub nie zostanie naoony obowizek naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd ani nie zostan zasdzone roszczenia o naprawienie szkody, a powdztwo o te roszczenia nie zostanie wytoczone przed upywem 3 miesicy od daty uprawomocnienia si orzeczenia. 2. W razie wytoczenia powdztwa w terminie wskazanym w 1 zabezpieczenie pozostaje w mocy, jeeli w postpowaniu cywilnym sd nie orzeknie inaczej. Art. 295. 1. W razie popenienia przestpstwa, o ktrym mowa w art. 291, Policja moe dokona tymczasowego zajcia mienia ruchomego osoby podejrzanej, jeeli zachodzi obawa usunicia tego mienia. (Tymczasowe zajcie wymaga zatwierdzenia postanowieniem prokuratora, wydanym w cigu 5 dni od daty jego dokonania). 2. Przepisy art. 217-235 stosuje si odpowiednio. 3. Tymczasowe zajcie nie moe dotyczy przedmiotw, ktre nie podlegaj egzekucji. 4. Tymczasowe zajcie upada, jeeli prokurator nie wyda postanowienia o jego zatwierdzeniu lub jeeli w cigu 14 dni od daty jego dokonania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majtkowym. 4. Tymczasowe zajcie upada, jeeli w cigu 7 dni od daty jego dokonania nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majtkowym. Art. 296. (Uchylony) (18) Przepis art. 295 stosuje si odpowiednio do finansowych organw dochodzenia, jeeli organy te ujawniy przestpstwo, przestpstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. DZIA VII POSTPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE Rozdzia 33 Przepisy oglne Art. 297. 1. Celem postpowania przygotowawczego jest: ustalenie, czy zosta popeniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestpstwo, wykrycie i w razie potrzeby ujcie sprawcy, zebranie danych stosownie do art. 213 i 214, wyjanienie okolicznoci sprawy, w tym ustalenie osb pokrzywdzonych i rozmiarw szkody, zebranie, zabezpieczenie i w niezbdnym zakresie utrwalenie dowodw dla sdu. 2. W postpowaniu przygotowawczym naley dy take do wyjanienia okolicznoci, ktre sprzyjay popenieniu czynu. 1) 2) 3) 4) 5) Art. 298. 1. Postpowanie przygotowawcze prowadzi prokurator, a w zakresie przewidzianym w ustawie - Policja. W wypadkach przewidzianych w ustawie uprawnienia Policji przysuguj innym organom. 2. Okrelone w ustawie czynnoci w postpowaniu przygotowawczym przeprowadza sd. Art. 299. 1. W postpowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany s stronami. 2. W wypadkach wskazanych w ustawie okrelone uprawnienia przysuguj rwnie osobom nie bdcym stronami. 3. W czynnociach sdowych w postpowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysuguj prawa strony. Art. 300. Przed pierwszym przesuchaniem naley pouczy podejrzanego o jego uprawnieniach: do skadania wyjanie, do odmowy skadania wyjanie lub odmowy odpowiedzi na pytania, do skadania wnioskw o dokonanie czynnoci ledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrocy do kocowego zaznajomienia z materiaami postpowania, jak rwnie o uprawnieniu okrelonym w art. 301 oraz o obowizkach i konsekwencjach wskazanych w art. 74, 75, 138 i 139. Pouczenie to naley wrczy podejrzanemu na pimie; podejrzany otrzymanie pouczenia potwierdza podpisem. Art. 301. Na danie podejrzanego naley przesucha go z udziaem ustanowionego obrocy. Niestawiennictwo obrocy nie tamuje przesuchania. Art. 302. 1. Osobom nie bdcym stronami przysuguje zaalenie na postanowienia i zarzdzenia naruszajce ich prawa. 2. Stronom oraz osobom nie bdcym stronami suy zaalenie na czynnoci inne ni postanowienia i zarzdzenia naruszajce ich prawa.

37

Rozdzia 34 Wszczcie ledztwa lub dochodzenia (Wszczcie ledztwa) Art. 303. Jeeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popenienia przestpstwa, wydaje si z urzdu lub na skutek zawiadomienia o przestpstwie postanowienie o wszczciu ledztwa (lub dochodzenia), w ktrym okrela si czyn bdcy przedmiotem postpowania oraz jego kwalifikacj prawn. Art. 304. 1. Kady dowiedziawszy si o popenieniu przestpstwa ciganego z urzdu ma spoeczny obowizek zawiadomi o tym prokuratora lub Policj. Przepis art. 191 3 stosuje si odpowiednio. 2. Instytucje pastwowe i samorzdowe, ktre w zwizku ze sw dziaalnoci dowiedziay si o popenieniu przestpstwa ciganego z urzdu, s obowizane niezwocznie zawiadomi o tym prokuratora lub Policj oraz przedsiwzi niezbdne czynnoci do czasu przybycia organu powoanego do cigania przestpstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarzdzenia, aby nie dopuci do zatarcia ladw i dowodw przestpstwa. 3. Zawiadomienie o przestpstwie, co do ktrego prowadzenie ledztwa jest obowizkowe, lub wasne dane wiadczce o popenieniu takiego przestpstwa Policja przekazuje wraz z zebranymi materiaami niezwocznie prokuratorowi. 3. Zawiadomienie o przestpstwie, co do ktrego prowadzenie ledztwa przez prokuratora jest obowizkowe, lub wasne dane wiadczce o popenieniu takiego przestpstwa Policja przekazuje wraz z zebranymi materiaami niezwocznie prokuratorowi. Art. 304a. Sporzdza si wsplny protok z przyjcia ustnego zawiadomienia o przestpstwie i przesuchania w charakterze wiadka osoby zawiadamiajcej; w protokole tym mona rwnie zamieci wniosek o ciganie. Art. 305. 1. Niezwocznie po otrzymaniu zawiadomienia o przestpstwie organ powoany do prowadzenia postpowania przygotowawczego obowizany jest wyda postanowienie o wszczciu bd o odmowie wszczcia ledztwa (lub dochodzenia). 2. Postanowienie o wszczciu, odmowie wszczcia albo umorzeniu ledztwa wydaje prokurator. (uchylony) 3. Postanowienie o wszczciu dochodzenia wydaje Policja, przesyajc niezwocznie prokuratorowi odpis postanowienia. Postanowienie o odmowie wszczcia lub o umorzeniu wydaje prokurator albo Policja; postanowienie wydane przez Policj zatwierdza prokurator. 3. Jeeli postanowienie o wszczciu ledztwa wydaje Policja, niezwocznie przesya prokuratorowi jego odpis. Postanowienie o odmowie wszczcia lub o umorzeniu ledztwa wydaje prokurator albo Policja; postanowienie wydane przez Policj zatwierdza prokurator. 4. O wszczciu, odmowie wszczcia albo o umorzeniu ledztwa (lub dochodzenia) zawiadamia si osob lub instytucj pastwow, samorzdow lub spoeczn, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie, oraz ujawnionego pokrzywdzonego, a o umorzeniu take podejrzanego - z pouczeniem o przysugujcych im uprawnieniach. Art. 306. 1. Pokrzywdzonemu oraz instytucji wymienionej w art. 305 4 przysuguje zaalenie na postanowienie o odmowie wszczcia ledztwa (lub dochodzenia), a stronom - na postanowienie o jego umorzeniu. Uprawnionym do zoenia zaalenia przysuguje prawo przejrzenia akt. 2. Zaalenie wnosi si do prokuratora nadrzdnego nad prokuratorem, ktry wyda lub zatwierdzi postanowienie. Jeeli prokurator nadrzdny nie przychyli si do zaalenia, kieruje je do sdu. 3. Jeeli osoba lub instytucja, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie, nie zostanie w cigu 6 tygodni powiadomiona o wszczciu albo odmowie wszczcia ledztwa (lub dochodzenia), moe wnie zaalenie do prokuratora nadrzdnego albo powoanego do nadzoru nad organem, ktremu zoono zawiadomienie. Art. 307. 1. Jeeli zachodzi potrzeba, mona zada uzupenienia w wyznaczonym terminie danych zawartych w zawiadomieniu o przestpstwie lub dokona sprawdzenia faktw w tym zakresie. W tym wypadku postanowienie o wszczciu ledztwa (lub dochodzenia) albo o odmowie wszczcia naley wyda najpniej w terminie 30 dni od otrzymania zawiadomienia. 2. W postpowaniu sprawdzajcym nie przeprowadza si dowodu z opinii biegego ani czynnoci wymagajcych spisania protokou, z wyjtkiem przyjcia ustnego zawiadomienia o przestpstwie lub wniosku o ciganie oraz czynnoci okrelonej w 3. 3. Uzupenienie danych zawartych w zawiadomieniu o przestpstwie moe nastpi rwnie przez przesuchanie w charakterze wiadka osoby zawiadamiajcej. 4. W razie potrzeby dokonania czynnoci, o ktrych mowa w 1, Policja powiadamia prokuratora o podjciu tych czynnoci. (uchylony) 5. Przepis 2 stosuje si odpowiednio w wypadku podejmowania przez organy cigania przed wydaniem postanowienia o wszczciu ledztwa (lub dochodzenia) sprawdzenia wasnych informacji, nasuwajcych przypuszczenie, e popeniono przestpstwo. Art. 308. 1. W granicach koniecznych dla zabezpieczenia ladw i dowodw przestpstwa przed ich utrat, znieksztaceniem lub zniszczeniem, prokurator albo Policja moe w kadej sprawie, w wypadkach nie cierpicych zwoki, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczciu ledztwa lub dochodzenia, przeprowadzi w niezbdnym zakresie czynnoci procesowe, a zwaszcza dokona ogldzin, w razie potrzeby z udziaem biegych, przeszukania lub czynnoci wymienionych w art. 74 2 pkt 1 w stosunku do osoby podejrzanej, a take przedsiwzi wobec niej inne niezbdne czynnoci, nie wyczajc pobrania prby krwi i wydzielin organizmu. Po dokonaniu tych czynnoci, w sprawach, w ktrych

38

prowadzenie ledztwa jest obowizkowe, prowadzcy dochodzenie przekazuje spraw niezwocznie prokuratorowi. Przepis art. 307 4 stosuje si odpowiednio. 2. W wypadkach nie cierpicych zwoki, w szczeglnoci wtedy, gdy mogoby to spowodowa zatarcie ladw lub dowodw przestpstwa, mona w toku czynnoci wymienionych w 1 przesucha osob podejrzan o popenienie przestpstwa w charakterze podejrzanego przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutw, jeeli zachodz warunki do sporzdzenia takiego postanowienia. Przesuchanie rozpoczyna si od informacji o treci zarzutu. 3. W wypadku przewidzianym w 2 prokurator najdalej w cigu 5 dni od dnia przesuchania wydaje postanowienie o przedstawieniu zarzutw albo, odmawiajc jego wydania, umarza postpowanie w stosunku do osoby przesuchanej. 4. Czynnoci, o ktrych mowa w 1 i 2, mog by dokonywane tylko w cigu 5 dni od dnia pierwszej czynnoci. 5. W wypadkach okrelonych w 1 i 2 czas trwania ledztwa lub dochodzenia liczy si od dnia pierwszej czynnoci. Art. 308. 1. W granicach koniecznych dla zabezpieczenia ladw i dowodw przestpstwa przed ich utrat, znieksztaceniem lub zniszczeniem, prokurator albo Policja moe w kadej sprawie, w wypadkach niecierpicych zwoki, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczciu ledztwa lub dochodzenia, przeprowadzi w niezbdnym zakresie czynnoci procesowe, a zwaszcza dokona ogldzin, w razie potrzeby z udziaem biegego, przeszukania lub czynnoci wymienionych w art. 74 2 pkt 1 w stosunku do osoby podejrzanej, a take przedsiwzi wobec niej inne niezbdne czynnoci, nie wyczajc pobrania krwi, wosw i wydzielin organizmu. Po dokonaniu tych czynnoci, w sprawach, w ktrych prowadzenie ledztwa przez prokuratora jest obowizkowe, prowadzcy postpowanie przekazuje spraw niezwocznie prokuratorowi. 2. W wypadkach niecierpicych zwoki, w szczeglnoci wtedy, gdy mogoby to spowodowa zatarcie ladw lub dowodw przestpstwa, mona w toku czynnoci wymienionych w 1 przesucha osob podejrzan o popenienie przestpstwa w charakterze podejrzanego przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutw, jeeli zachodz warunki do sporzdzenia takiego postanowienia. Przesuchanie rozpoczyna si od informacji o treci zarzutu. 3. W wypadku przewidzianym w 2, w sprawach, w ktrych prowadzenie ledztwa jest obowizkowe, najpniej w cigu 5 dni od dnia przesuchania wydaje si postanowienie o przedstawieniu zarzutw albo, w razie braku warunkw do jego sporzdzenia, umarza si postpowanie w stosunku do osoby przesuchanej. 4. W sprawach, w ktrych obowizkowe jest prowadzenie ledztwa przez prokuratora, postanowienie przewidziane w 3 wydaje prokurator. 5. Czynnoci, o ktrych mowa w 1 i 2, mog by dokonywane tylko w cigu 5 dni od dnia pierwszej czynnoci. 6. W wypadkach okrelonych w 1 i 2 czas trwania ledztwa lub dochodzenia liczy si od dnia pierwszej czynnoci. Rozdzia 35 Przebieg ledztwa i dochodzenia (Przebieg ledztwa) Art. 309. 1. ledztwo prowadzi si w sprawach: 1) o zbrodnie, 2) o wystpki okrelone w art. 152-154, art. 156 1, art. 164 1, art. 173 1, art. 174 1, art. 189 2, art. 207 3, art. 233 1 i 4, art. 246, 247, 249, 250, 254 2, art. 258 3 oraz w art. 265 2 Kodeksu karnego, 3) o inne wystpki, jeeli ustawa zastrzega je do waciwoci sdu wojewdzkiego, 4) (19) gdy podejrzanym jest funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Stray Granicznej lub finansowych organw dochodzenia, 5) o wystpki nie wymienione w pkt 2-4, jeeli prokurator tak postanowi ze wzgldu na wag lub zawio sprawy. 2. ledztwo powinno by ukoczone w cigu 3 miesicy. 3. (20) W uzasadnionych wypadkach okres ledztwa moe by przeduony przez prokuratora nadrzdnego na dalszy czas oznaczony, nie duszy jednak ni rok. W szczeglnie uzasadnionych wypadkach waciwy prokurator apelacyjny moe przeduy okres ledztwa na dalszy czas oznaczony. Art. 309. ledztwo prowadzi si w sprawach: 1) o zbrodnie, 2) o wystpki - gdy osob podejrzan jest sdzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego lub Agencji Wywiadu, 3) o wystpki - gdy osob podejrzan jest funkcjonariusz Stray Granicznej, andarmerii Wojskowej, finansowych organw dochodzenia lub organw nadrzdnych nad finansowymi organami dochodzenia, w zakresie spraw nalecych do waciwoci tych organw lub o wystpki popenione przez tych funkcjonariuszy w zwizku z wykonywaniem czynnoci subowych, 4) o wystpki, w ktrych nie prowadzi si dochodzenia, 5) o wystpki, w ktrych prowadzi si dochodzenie, jeeli prokurator tak postanowi ze wzgldu na wag lub zawio sprawy. Art. 310. 1. W sprawach, w ktrych prowadzenie ledztwa nie jest obowizkowe, prowadzi si dochodzenie. 2. Dochodzenie powinno by ukoczone w cigu miesica. Prokurator nadzorujcy dochodzenie moe przeduy ten okres do 3 miesicy. 3. W razie niezakoczenia dochodzenia w cigu 3 miesicy akta sprawy przekazuje si prokuratorowi nadzorujcemu dochodzenie, ktry moe je przeduy na czas oznaczony, nie duszy jednak ni na dalsze 3 miesice, lub przej je do ledztwa.

39

Art. 310. 1. ledztwo powinno by ukoczone w cigu 3 miesicy. 2. W uzasadnionych wypadkach okres ledztwa moe by przeduony na dalszy czas oznaczony przez prokuratora nadzorujcego ledztwo lub prokuratora nadrzdnego nad prokuratorem, ktry prowadzi ledztwo, nie duszy jednak ni rok. W szczeglnie uzasadnionych wypadkach waciwy prokurator nadrzdny nad prokuratorem nadzorujcym lub prowadzcym ledztwo moe przeduy jego okres na dalszy czas oznaczony. Art. 311. 1. ledztwo prowadzi prokurator. 2. Dochodzenie prowadzi Policja, chyba e prowadzi je prokurator. 3. Prokurator moe powierzy Policji: 1) przeprowadzenie ledztwa lub prowadzonego przez siebie dochodzenia w caoci albo w okrelonym zakresie, 2) dokonanie poszczeglnych czynnoci ledztwa lub dochodzenia. Przepisu tego nie stosuje si w wypadku okrelonym w art. 309 1 pkt 4. 4. Powierzenie przewidziane w 3 nie moe obejmowa czynnoci wymagajcych postanowienia oraz wszelkich czynnoci zwizanych z przedstawieniem zarzutw, zmian postanowienia o przedstawieniu zarzutw lub zamkniciem ledztwa albo dochodzenia; moe mie jednak zastosowanie art. 308 2 i 3. 5. Organ Policji, ktry prowadzi powierzone mu czynnoci ledztwa lub dochodzenia, moe dokona innych czynnoci, ktrych potrzeba wyoni si w zwizku z prowadzeniem czynnoci powierzonych, z wyjtkiem czynnoci okrelonych w 4. Art. 311. 1. ledztwo prowadzi Policja, jeeli nie prowadzi go prokurator. 2. Prokurator prowadzi ledztwo w wypadkach okrelonych w art. 309 pkt 2 i 3 oraz w sprawach o przestpstwo okrelone w art. 148 Kodeksu karnego. 3. Jeeli prokurator wszcz ledztwo, moe powierzy Policji jego przeprowadzenie w caoci lub w okrelonym zakresie albo dokonanie poszczeglnych czynnoci ledztwa; w wypadkach okrelonych w art. 309 pkt 2 i 3 nie mona powierzy Policji prowadzenia ledztwa w caoci. 4. W sytuacji, o ktrej mowa w 3, Policja moe dokona innych czynnoci, jeeli wyoni si taka potrzeba. 5. Prokurator moe zastrzec do osobistego wykonania jakkolwiek czynno ledztwa, a w szczeglnoci czynnoci wymagajce postanowienia, zwizane z przedstawieniem zarzutw, zmian postanowienia o przedstawieniu zarzutw lub zamkniciem ledztwa. 1) 2)
(21)

Art. 312. Uprawnienia Policji przysuguj take: organom Stray Granicznej, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego oraz finansowym organom dochodzenia, w zakresie ich waciwoci, innym organom przewidzianym w przepisach szczeglnych.

Art. 312. Uprawnienia Policji przysuguj take: 1) organom Stray Granicznej oraz Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, w zakresie ich waciwoci, 2) innym organom przewidzianym w przepisach szczeglnych. Art. 313. 1. Jeeli dane istniejce w chwili wszczcia ledztwa albo dochodzenia lub zebrane w jego toku uzasadniaj dostatecznie podejrzenie, e czyn popenia okrelona osoba, sporzdza si postanowienie o przedstawieniu zarzutw, ogasza je niezwocznie podejrzanemu i przesuchuje si go. 1. Jeeli dane istniejce w chwili wszczcia ledztwa lub zebrane w jego toku uzasadniaj dostatecznie podejrzenie, e czyn popenia okrelona osoba, sporzdza si postanowienie o przedstawieniu zarzutw, ogasza je niezwocznie podejrzanemu i przesuchuje si go, chyba e ogoszenie postanowienia lub przesuchanie podejrzanego nie jest moliwe z powodu jego ukrywania si lub nieobecnoci w kraju. 2. Postanowienie o przedstawieniu zarzutw zawiera wskazanie podejrzanego, dokadne okrelenie zarzucanego mu czynu i jego kwalifikacji prawnej. 3. Podejrzany moe do czasu zawiadomienia go o terminie zaznajomienia z materiaami postpowania przygotowawczego (ledztwa)da podania mu ustnie podstaw zarzutw, a take sporzdzenia uzasadnienia na pimie, o czym naley go pouczy. Uzasadnienie dorcza si podejrzanemu i ustanowionemu obrocy w terminie 14 dni. 4. W uzasadnieniu naley w szczeglnoci wskaza, jakie fakty i dowody zostay przyjte za podstaw zarzutw. Art. 314. Jeeli w toku postpowania przygotowawczego (ledztwa) okae si, e podejrzanemu naley zarzuci czyn nie objty wydanym uprzednio postanowieniem o przedstawieniu zarzutw albo czyn w zmienionej w istotny sposb postaci lub te, e czyn zarzucany naley zakwalifikowa z surowszego przepisu, wydaje si niezwocznie nowe postanowienie, ogasza si je podejrzanemu oraz przesuchuje si go. Przepis art. 313 3 i 4 stosuje si odpowiednio. Art. 315. 1. Podejrzany i jego obroca oraz pokrzywdzony i jego penomocnik mog skada wnioski o dokonanie czynnoci ledztwa (lub dochodzenia). 2. Stronie, ktra zoya wniosek, oraz jej obrocy lub penomocnikowi nie mona odmwi wzicia udziau w czynnoci, jeeli tego daj. Przepis art. 318 zdanie drugie stosuje si. Art. 316. 1. Jeeli czynnoci ledztwa (lub dochodzenia)nie bdzie mona powtrzy na rozprawie, naley podejrzanego, pokrzywdzonego i ich przedstawicieli ustawowych, a obroc i penomocnika, jeeli s ju w sprawie ustanowieni, dopuci do udziau w czynnoci, chyba e zachodzi niebezpieczestwo utraty lub znieksztacenia dowodu w razie zwoki. 2. Podejrzanego pozbawionego wolnoci nie sprowadza si wtedy, gdy zwoka grozi utrat lub znieksztaceniem dowodu.

40

 3. Jeeli zachodzi niebezpieczestwo, e wiadka nie bdzie mona przesucha na rozprawie, strona lub prokurator albo inny organ prowadzcy postpowanie mog zwrci si do sdu z daniem przesuchania go przez sd. Art. 317. 1. Strony, a obroc lub penomocnika, gdy s ju w sprawie ustanowieni, naley take na danie dopuci do udziau w innych czynnociach ledztwa (lub dochodzenia). 2. W szczeglnie uzasadnionym wypadku prokurator moe postanowieniem odmwi dopuszczenia do udziau w czynnoci ze wzgldu na wany interes ledztwa (lub dochodzenia) albo odmwi sprowadzenia oskaronego pozbawionego wolnoci, gdy spowodowaoby to powane trudnoci. Art. 318. Gdy dopuszczono dowd z opinii biegych albo instytucji naukowej lub specjalistycznej, podejrzanemu i jego obrocy oraz pokrzywdzonemu i jego penomocnikowi dorcza si postanowienie o dopuszczeniu tego dowodu i zezwala na wzicie udziau w przesuchaniu biegych oraz na zapoznanie si z opini, jeeli zoona zostaa na pimie. Podejrzanego pozbawionego wolnoci nie sprowadza si, gdy spowodowaoby to powane trudnoci. Art. 319. (Uchylony) 1. Dochodzenie mona ograniczy do ustalenia, czy zachodz wystarczajce podstawy do wniesienia aktu oskarenia lub innego zakoczenia postpowania. Naley jednak dokona czynnoci przewidzianych w art. 313, 314 oraz w art. 321, przesucha podejrzanego i pokrzywdzonego oraz przeprowadzi i utrwali w protokoach czynnoci, ktrych nie bdzie mona powtrzy. Od utrwalenia innych czynnoci dowodowych mona odstpi, sporzdzajc z nich notatki urzdowe. 2. Strona moe zoy wniosek o spisanie protokou z kadej czynnoci dowodowej. Art. 320. (Uchylony) 1. Jeeli ma to znaczenie dla wystpienia do sdu z odpowiednim wnioskiem, prokurator moe, z inicjatywy lub za zgod stron, skierowa spraw do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postpowania mediacyjnego midzy podejrzanym i pokrzywdzonym. 2. Instytucja lub osoba godna zaufania sporzdza, po przeprowadzeniu postpowania mediacyjnego, sprawozdanie z jego przebiegu i wynikw, ktre prokurator bierze pod uwag decydujc o wystpieniu do sdu z wnioskiem, o ktrym mowa w 1. 3. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, warunki, jakim powinny odpowiada instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia mediacji, zakres i warunki udostpniania im akt sprawy oraz zasady i tryb sporzdzania sprawozdania z przebiegu i wynikw postpowania mediacyjnego. Rozdzia 36 Zamknicie ledztwa lub dochodzenia (Zamknicie ledztwa) Art. 321. 1. Jeeli istniej podstawy do zamknicia ledztwa lub dochodzenia, prowadzcy postpowanie powiadamia podejrzanego i obroc o terminie kocowego zaznajomienia z materiaami postpowania, z pouczeniem ich o prawie uprzedniego przejrzenia akt w odpowiednim, okrelonym przez organ procesowy, terminie. 1. Jeeli istniej podstawy do zamknicia ledztwa, na wniosek podejrzanego lub jego obrocy o kocowe zaznajomienie z materiaami postpowania, prowadzcy postpowanie powiadamia podejrzanego i obroc o terminie kocowego zaznajomienia, pouczajc ich o prawie uprzedniego przejrzenia akt w terminie odpowiednim do wagi lub zawioci sprawy, okrelonym przez organ procesowy. 2. Termin zaznajomienia podejrzanego z materiaami postpowania powinien by tak wyznaczony, aby od dorczenia zawiadomienia o nim podejrzanemu i jego obrocy upyno co najmniej 7 dni. 3. W czynnociach zaznajomienia podejrzanego z materiaami postpowania ma prawo uczestniczy obroca. (W wypadkach okrelonych w art. 79 udzia obrocy jest obowizkowy). 4. Nie usprawiedliwione niestawiennictwo podejrzanego lub (- poza wypadkami okrelonymi w art. 79 -) jego obrocy nie tamuje dalszego postpowania. 5. W terminie 3 dni od daty zaznajomienia podejrzanego z materiaami postpowania strony mog skada wnioski o uzupenienie ledztwa (lub dochodzenia). Przepis art. 315 2 stosuje si odpowiednio. 6. Jeeli nie zachodzi potrzeba uzupenienia ledztwa (lub dochodzenia), wydaje si postanowienie o jego zamkniciu i ogasza si je lub o jego treci zawiadamia si strony oraz ich penomocnikw i obrocw (podejrzanego oraz jego obroc). Art. 322. 1. Jeeli postpowanie nie dostarczyo podstaw do wniesienia aktu oskarenia, a nie zachodz warunki okrelone w art. 324, umarza si postpowanie przygotowawcze (ledztwa) bez koniecznoci uprzedniego zaznajomienia z materiaami postpowania i jego zamknicia. 2. Postanowienie o umorzeniu postpowania (ledztwa) powinno zawiera, oprcz danych wymienionych w art. 94, dokadne okrelenie czynu i jego kwalifikacji prawnej oraz wskazanie przyczyn umorzenia. 3. Jeeli umorzenie nastpuje po wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutw albo przesuchaniu osoby w charakterze podejrzanego, postanowienie o umorzeniu powinno zawiera take imi i nazwisko podejrzanego oraz w razie potrzeby inne dane o jego osobie. Art. 323. 1. W razie umorzenia postpowania (ledztwa) prokurator wydaje postanowienie co do dowodw rzeczowych stosownie do przepisw art. 230-233. 2. Na postanowienie, o ktrym mowa w 1, przysuguje zaalenie podejrzanemu, pokrzywdzonemu i osobie, od ktrej przedmioty te odebrano lub ktra zgosia do nich roszczenie.

41

 3. (22) Po uprawomocnieniu si postanowienia o umorzeniu postpowania przygotowawczego prokurator, w razie istnienia podstaw okrelonych w art. 99 1, art. 100 Kodeksu karnego lub w art. 43 1 i 2 oraz art. 47 3 Kodeksu karnego skarbowego, wystpuje do sdu z wnioskiem o orzeczenie, tytuem rodka zabezpieczajcego, przepadku przedmiotw. 3. Po uprawomocnieniu si postanowienia o umorzeniu ledztwa prokurator, w razie istnienia podstaw okrelonych w art. 99 1 i art. 100 Kodeksu karnego lub w art. 43 1 i 2 oraz art. 47 3 Kodeksu karnego skarbowego, wystpuje do sdu z wnioskiem o orzeczenie przepadku tytuem rodka zabezpieczajcego. Z takim wnioskiem prokurator moe wystpi rwnie w wypadku umorzenia postpowania wobec niewykrycia sprawcw przestpstwa, o ile przepisy przewiduj orzeczenie przepadku. Art. 324. 1. Jeeli zostanie ustalone, e podejrzany dopuci si czynu w stanie niepoczytalnoci, a istniej podstawy do zastosowania rodkw zabezpieczajcych, prokurator po zamkniciu ledztwa (lub dochodzenia) kieruje spraw do sdu z wnioskiem o umorzenie postpowania i zastosowanie rodkw zabezpieczajcych. Przepis art. 321 stosuje si odpowiednio. 2. Jeeli sd nie znajduje podstaw do uwzgldnienia wniosku, o ktrym mowa w 1, przekazuje spraw prokuratorowi do dalszego prowadzenia. 3. Na postanowienie sdu przysuguje zaalenie. Art. 325. Postanowienie o zawieszeniu postpowania (ledztwa), jeeli nie zostao wydane przez prokuratora, wymaga jego pisemnego zatwierdzenia. Rozdzia 36a Dochodzenie Art. 325a. Przepisy dotyczce ledztwa stosuje si odpowiednio do dochodzenia, jeeli przepisy niniejszego rozdziau nie stanowi inaczej. Art. 325b. 1. Dochodzenie prowadzi si w sprawach o przestpstwa nalece do waciwoci sdu rejonowego: 1) zagroone kar nieprzekraczajc 5 lat pozbawienia wolnoci, z tym e w wypadku przestpstw przeciwko mieniu tylko wwczas, gdy warto przedmiotu przestpstwa albo szkoda wyrzdzona lub groca nie przekracza 50.000 zotych, 2) przewidziane w art. 159 i 262 2 Kodeksu karnego, 3) przewidziane w art. 279 1, art. 286 1 i 2 oraz w art. 289 2 Kodeksu karnego, jeeli warto przedmiotu przestpstwa albo szkoda wyrzdzona lub groca nie przekracza 50.000 zotych. 2. Spord spraw o przestpstwa wymienione w 1 pkt 1 nie prowadzi si dochodzenia w sprawach o przestpstwa okrelone w Kodeksie karnym w art. 155, 156 2, art. 157a 1, art. 164 2, art. 165 2, art. 168, 174 2, art. 175, 181-184, 186, 187, 197 2, art. 201, 228 2, art. 229 2, art. 230, 231 1 i 3, art. 233 1 i 4, art. 234, 235, 240 1, art. 258 1, art. 265 1 i 3, art. 266 2, art. 271 1 i 2 oraz w rozdziale XXXVI i XXXVII. Art. 325c. Dochodzenia nie prowadzi si: 1) w stosunku do oskaronego pozbawionego wolnoci w tej lub innej sprawie, chyba e zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec sprawcy ujtego na gorcym uczynku lub bezporednio potem; przepisu art. 259 3 nie stosuje si, 2) jeeli zachodz okolicznoci wymienione w art. 79 1. Art. 325d. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z waciwymi ministrami, okreli, w drodze rozporzdzenia, organy uprawnione obok Policji do prowadzenia dochodze oraz organy uprawnione do wnoszenia i popierania oskarenia przed sdem pierwszej instancji w sprawach podlegajcych rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym, jak rwnie zakres spraw zleconych tym organom, majc na uwadze okrelony przez ustaw zakres kompetencji tych organw. Art. 325e. 1. Postanowienia o wszczciu dochodzenia, odmowie wszczcia dochodzenia, umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestpstw, umorzeniu dochodzenia oraz o jego zawieszeniu wydaje prowadzcy postpowanie. Mog one zosta zamieszczone w protokole, o ktrym mowa w art. 304a, i nie wymagaj uzasadnienia. 2. Postanowienia, o ktrych mowa w 1, z wyjtkiem postanowienia o wszczciu dochodzenia, zatwierdza prokurator. Prokurator stosuje art. 323 1. 3. Nie jest wymagane powiadomienie prokuratora o wszczciu dochodzenia. Art. 325f. 1. Jeeli dane uzyskane w toku czynnoci, o ktrych mowa w art. 307 1 lub art. 308 1, lub prowadzonego przez okres co najmniej 5 dni dochodzenia, nie stwarzaj dostatecznych podstaw do wykrycia sprawcy w drodze dalszych czynnoci procesowych, mona wyda postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestpstw. 2. Po wydaniu postanowienia, o ktrym mowa w 1, Policja, na podstawie odrbnych przepisw, prowadzi czynnoci w celu wykrycia sprawcy i uzyskania dowodw. 3. Jeeli zostan ujawnione dane pozwalajce na wykrycie sprawcy, Policja wydaje postanowienie o podjciu na nowo dochodzenia. Przepis art. 305 4 stosuje si odpowiednio; przepisw art. 305 3 zdanie pierwsze oraz art. 327 1 nie stosuje si. 4. Na postanowienie, o ktrym mowa w 1, przysuguje zaalenie na zasadach oglnych. Art. 325g. 1. Nie jest wymagane sporzdzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutw oraz wydanie postanowienia o zamkniciu dochodzenia, chyba e podejrzany jest zatrzymany lub tymczasowo aresztowany. 2. Przesuchanie osoby podejrzanej zaczyna si od powiadomienia jej o treci zarzutu wpisanego do protokou przesuchania. Osob t od chwili rozpoczcia przesuchania uwaa si za podejrzanego.

42

 3. Podejrzanemu naley umoliwi przygotowanie si do obrony, a zwaszcza ustanowienie lub wyznaczenie obrocy. Art. 325h. Dochodzenie mona ograniczy do ustalenia, czy zachodz wystarczajce podstawy do wniesienia aktu oskarenia lub innego zakoczenia postpowania. Naley jednak dokona czynnoci przewidzianych w art. 313, 314 oraz w art. 321, przesucha podejrzanego i pokrzywdzonego oraz przeprowadzi i utrwali w protokoach czynnoci, ktrych nie bdzie mona powtrzy. Utrwalenie innych czynnoci dowodowych nastpuje w formie protokou ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych owiadcze osb biorcych udzia w czynnoci; przepisu art. 148 2 zdanie pierwsze nie stosuje si. Art. 325i. 1. Dochodzenie powinno by ukoczone w cigu 2 miesicy. Prokurator moe przeduy ten okres do 3 miesicy. W razie niezakoczenia dochodzenia we wskazanym terminie dalsze postpowanie przygotowawcze prowadzi si w formie ledztwa. 2. Organ prowadzcy dochodzenie ma uprawnienia prokuratora, o ktrych mowa w art. 23a. 3. Uprawnienia prokuratora okrelone w art. 335 1, art. 336 i 387 2 przysuguj take organom, o ktrych mowa w art. 325d."; Rozdzia 37 Nadzr prokuratora nad postpowaniem przygotowawczym Art. 326. 1. Prokurator sprawuje nadzr nad postpowaniem przygotowawczym w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi, a take nad postpowaniem sprawdzajcym prowadzonym na podstawie art. 307. 1. Prokurator sprawuje nadzr nad postpowaniem przygotowawczym w zakresie, w jakim go sam nie prowadzi; prokurator moe take obj nadzorem postpowanie, o ktrym mowa w art. 307. 2. Prokurator jest obowizany czuwa nad prawidowym i sprawnym przebiegiem caego nadzorowanego przez siebie postpowania. 3. Z tytuu sprawowanego nadzoru prokurator moe w szczeglnoci: 1) zaznajamia si z zamierzeniami prowadzcego postpowanie, wskazywa kierunki postpowania oraz wydawa co do tego zarzdzenia, 2) da przedstawienia sobie materiaw zbieranych w toku postpowania, 3) uczestniczy w czynnociach dokonywanych przez prowadzcych postpowanie, osobicie je przeprowadza albo przej spraw do swego prowadzenia, 4) wydawa postanowienia, zarzdzenia lub polecenia oraz zmienia i uchyla postanowienia i zarzdzenia wydane przez prowadzcego postpowanie. 4. W razie niewykonania przez organ nie bdcy prokuratorem postanowienia, zarzdzenia lub polecenia wydanego przez prokuratora sprawujcego nadzr, na jego danie przeoony funkcjonariusza wszczyna postpowanie subowe; o wyniku postpowania informuje si prokuratora. Art. 327. 1. Umorzone postpowanie przygotowawcze moe by w kadym czasie podjte na nowo na mocy postanowienia prokuratora, jeeli nie bdzie si toczy przeciw osobie, ktra w poprzednim postpowaniu wystpowaa w charakterze podejrzanego. Przepis ten stosuje si odpowiednio w sprawie, w ktrej odmwiono wszczcia ledztwa lub dochodzenia. 2. Prawomocnie umorzone postpowanie przygotowawcze wznawia si przeciwko osobie, ktra wystpowaa w charakterze podejrzanego, na mocy postanowienia prokuratora nadrzdnego nad tym, ktry wyda lub zatwierdzi postanowienie o umorzeniu, tylko wtedy, gdy ujawni si nowe istotne fakty lub dowody nie znane w poprzednim postpowaniu albo gdy zachodzi okoliczno okrelona w art. 11 3. Przewidziane w ustawie ograniczenia okresu tymczasowego aresztowania stosuje si wwczas do cznego czasu trwania tego rodka. 3. Przed wydaniem postanowienia o podjciu lub wznowieniu, prokurator moe przedsiwzi osobicie lub zleci Policji dokonanie niezbdnych czynnoci dowodowych w celu sprawdzenia okolicznoci uzasadniajcych wydanie postanowienia. 4. Po wniesieniu aktu oskarenia sd umarza postpowanie, jeeli stwierdzi, e postpowanie przygotowawcze wznowiono mimo braku podstaw. Art. 328. 1. Prokurator Generalny moe uchyli prawomocne postanowienie o umorzeniu postpowania przygotowawczego w stosunku do osoby, ktra wystpowaa w charakterze podejrzanego, jeeli stwierdzi, e umorzenie postpowania byo niezasadne. Nie dotyczy to wypadku, w ktrym sd utrzyma w mocy postanowienie o umorzeniu. 2. Po upywie 6 miesicy od daty uprawomocnienia si postanowienia o umorzeniu Prokurator Generalny moe uchyli lub zmieni postanowienie albo jego uzasadnienie jedynie na korzy podejrzanego. Rozdzia 38 Czynnoci sdowe w postpowaniu przygotowawczym Art. 329. 1. Przewidzianych w ustawie czynnoci w postpowaniu przygotowawczym dokonuje na posiedzeniu sd powoany do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. 2. Sd dokonuje czynnoci jednoosobowo take wtedy, gdy rozpoznaje zaalenie na czynnoci postpowania przygotowawczego, chyba e ustawa stanowi inaczej.

43

Art. 330. 1. Uchylajc postanowienie o umorzeniu postpowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczcia, sd wskazuje powody uchylenia, a w miar potrzeby take okolicznoci, ktre naley wyjani, lub czynnoci, ktre naley przeprowadzi. Wskazania te s dla prokuratora wice. 2. Jeeli prokurator nadal nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarenia, wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postpowania lub odmowie jego wszczcia. Postanowienie to podlega zaskareniu tylko do prokuratora nadrzdnego. W razie utrzymania w mocy zaskaronego postanowienia, pokrzywdzony, ktry wykorzysta uprawnienia przewidziane w art. 306 1 i 2, moe wnie akt oskarenia okrelony w art. 55 1 - o czym naley go pouczy. 3. W razie wniesienia przez pokrzywdzonego aktu oskarenia prezes sdu przesya jego odpis prokuratorowi, wzywajc go do nadesania w terminie 14 dni akt postpowania przygotowawczego. Rozdzia 39 Akt oskarenia Art. 331. 1. W cigu 14 dni od daty zamknicia ledztwa lub dochodzenia albo od otrzymania aktu oskarenia sporzdzonego w postpowaniu uproszczonym prokurator wnosi do sdu akt oskarenia albo wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu postpowania przygotowawczego albo o uzupenieniu ledztwa lub dochodzenia. 2. Jeeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin wymieniony w 1 wynosi 7 dni. 3. (23) W sprawie, w ktrej wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresztowanie, akt oskarenia naley wnie nie pniej ni 14 dni przed upywem dotychczas okrelonego terminu stosowania tego rodka. Art. 331. 1. W cigu 14 dni od daty zamknicia ledztwa albo od otrzymania aktu oskarenia sporzdzonego przez Policj w dochodzeniu, prokurator sporzdza akt oskarenia lub zatwierdza akt oskarenia sporzdzony przez Policj w dochodzeniu i wnosi go do sdu albo wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu albo o uzupenieniu ledztwa lub dochodzenia. 2. Organ, o ktrym mowa w art. 325d, moe wnie akt oskarenia bezporednio do sdu, chyba e prokurator postanowi inaczej. 3. Jeeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, termin wymieniony w 1 wynosi 7 dni. 4. W sprawie, w ktrej wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresztowanie, akt oskarenia naley wnie nie pniej ni 14 dni przed upywem dotychczas okrelonego terminu stosowania tego rodka. Art. 332. 1. Akt oskarenia powinien zawiera: 1) imi i nazwisko oskaronego, inne dane o jego osobie oraz dane o zastosowaniu rodka zapobiegawczego, 2) dokadne okrelenie zarzucanego oskaronemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okolicznoci jego popenienia oraz skutkw, a zwaszcza wysokoci powstaej szkody, 3) (24) wskazanie, e czyn zosta popeniony w warunkach wymienionych w art. 64 Kodeksu karnego albo art. 37 1 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego 4) wskazanie przepisw ustawy karnej, pod ktre zarzucany czyn podpada, 5) wskazanie sdu waciwego do rozpoznania sprawy i trybu postpowania, 6) uzasadnienie oskarenia. 2. W uzasadnieniu naley przytoczy fakty i dowody, na ktrych oskarenie si opiera, a w miar potrzeby wyjani podstaw prawn oskarenia i omwi okolicznoci, na ktre powouje si oskarony w swej obronie. 3. Akt oskarenia sporzdzony przez Policj lub organ, o ktrym mowa w art. 325d, moe nie zawiera uzasadnienia. Art. 333. 1. Akt oskarenia powinien take zawiera: 1) list osb, ktrych wezwania oskaryciel da, 2) wykaz innych dowodw, ktrych przeprowadzenia na rozprawie gwnej domaga si oskaryciel. 2. Prokurator moe wnie o zaniechanie wezwania i odczytanie na rozprawie zezna wiadkw przebywajcych za granic lub majcych stwierdzi okolicznoci, ktrym oskarony w wyjanieniach swych nie zaprzeczy, a okolicznoci te nie s tak doniose, aby konieczne byo bezporednie przesuchanie wiadkw na rozprawie. Nie dotyczy to osb wymienionych w art. 182. 3. Do aktu oskarenia docza si, do wiadomoci sdu, list ujawnionych osb pokrzywdzonych z podaniem ich adresw, a take adresy osb, o ktrych mowa w 1 pkt 1. 4. Prokurator moe take doczy do aktu oskarenia wniosek o zobowizanie podmiotu okrelonego w art. 52 Kodeksu karnego do zwrotu na rzecz Skarbu Pastwa uzyskanej korzyci majtkowej oraz zawiadomienie tego podmiotu o terminie rozprawy; wniosek powinien zawiera uzasadnienie. Art. 334. 1. Z aktem oskarenia przesya si sdowi akta postpowania przygotowawczego wraz z zacznikami, a take po jednym odpisie aktu oskarenia dla kadego oskaronego. 2. O przesaniu aktu oskarenia do sdu oraz o treci przepisw art. 335 i 387 oskaryciel publiczny zawiadamia oskaronego i ujawnionego pokrzywdzonego, a take osob lub instytucj, ktra zoya zawiadomienie o przestpstwie. Pokrzywdzonego naley pouczy o uprawnieniach zwizanych z dochodzeniem roszcze majtkowych, a w razie potrzeby take o prawie do zgoszenia owiadczenia o dziaaniu w charakterze oskaryciela posikowego. Art. 335. 1. Prokurator moe, za zgod oskaronego, doczy do aktu oskarenia wniosek o skazanie oskaronego za zarzucany mu wystpek zagroony kar nie przekraczajc 5 lat pozbawienia wolnoci, bez przeprowadzenia rozprawy, i wymierzenie mu kary z zastosowaniem nadzwyczajnego jej zagodzenia, orzeczenie rodka karnego wymienionego w art. 39 pkt 1-3, 5-8 Kodeksu karnego, odstpienie od wymierzenia kary lub warunkowe zawieszenie wykonania kary - jeeli

44

okolicznoci popenienia przestpstwa nie budz wtpliwoci, a postawa oskaronego wskazuje, e cele postpowania zostan osignite mimo nieprzeprowadzenia rozprawy. 2. Jeeli zachodz warunki do wystpienia z wnioskiem, o ktrym mowa w 1, a w wietle zebranych dowodw wyjanienia podejrzanego nie budz wtpliwoci, dalszych czynnoci dowodowych w postpowaniu przygotowawczym mona nie przeprowadza. Art. 335. 1. Prokurator moe umieci w akcie oskarenia wniosek o wydanie wyroku skazujcego i orzeczenie uzgodnionych z oskaronym kary lub rodka karnego za wystpek zagroony kar nieprzekraczajc 10 lat pozbawienia wolnoci bez przeprowadzenia rozprawy, jeeli okolicznoci popenienia przestpstwa nie budz wtpliwoci, a postawa oskaronego wskazuje, e cele postpowania zostan osignite. 2. Jeeli zachodz warunki do wystpienia z wnioskiem, o ktrym mowa w 1, a w wietle zebranych dowodw wyjanienia podejrzanego nie budz wtpliwoci, dalszych czynnoci dowodowych w postpowaniu przygotowawczym mona nie przeprowadza; przeprowadza si jednak czynnoci, co do ktrych zachodzi niebezpieczestwo, e nie bdzie mona ich przeprowadzi na rozprawie. 3. Uzasadnienie aktu oskarenia mona ograniczy do wskazania okolicznoci, o ktrych mowa w 1. Art. 336. 1. Jeeli spenione s przesanki uzasadniajce warunkowe umorzenie postpowania, prokurator moe zamiast aktu oskarenia sporzdzi i skierowa do sdu wniosek o takie umorzenie. 2. Do wniosku stosuje si odpowiednio przepisy art. 332 1 pkt 1, 2, 4 i 5. Uzasadnienie wniosku mona ograniczy do wskazania dowodw wiadczcych o tym, e wina oskaronego nie budzi wtpliwoci, a nadto okolicznoci przemawiajcych za warunkowym umorzeniem. 3. Prokurator moe wskaza proponowany okres prby, obowizki, ktre naley naoy na oskaronego i, stosownie do okolicznoci, wnioski co do dozoru. 4. Przepis art. 334 stosuje si odpowiednio. 4. Do wniosku docza si, do wiadomoci sdu, list ujawnionych osb pokrzywdzonych z podaniem ich adresw. Przepis art. 334 stosuje si odpowiednio. 5. Do wniosku o warunkowe umorzenie postpowania stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce aktu oskarenia zawarte w rozdziale 40. DZIA VIII POSTPOWANIE PRZED SDEM PIERWSZEJ INSTANCJI Rozdzia 40 Wstpna kontrola oskarenia Art. 337. 1. Jeeli akt oskarenia nie odpowiada warunkom formalnym wymienionym w art. 119, 332 i 333 (332, 333 lub 335), a take gdy nie zostay spenione warunki wymienione w art. 334, prezes sdu zwraca go oskarycielowi w celu usunicia brakw w terminie 7 dni. 2. Na zarzdzenie, o ktrym mowa w 1, oskarycielowi przysuguje zaalenie do sdu waciwego do rozpoznania sprawy. 3. Oskaryciel publiczny, ktry nie wnosi zaalenia, jest obowizany wnie w terminie wskazanym w 1 poprawiony lub uzupeniony akt oskarenia. Art. 338. 1. Jeeli akt oskarenia odpowiada warunkom formalnym, prezes sdu zarzdza dorczenie jego odpisu oskaronemu, wzywajc go do skadania wnioskw dowodowych w terminie 7 dni od dorczenia mu aktu oskarenia. Jeeli akt oskarenia zawiera wniosek, o ktrym mowa w art. 335 1, jego odpis dorcza si ujawnionemu pokrzywdzonemu. 2. Oskarony ma prawo wniesienia, w terminie 7 dni od dorczenia mu aktu oskarenia, pisemnej odpowiedzi na akt oskarenia, o czym naley go pouczy. 3. Jeeli zachodzi niebezpieczestwo ujawnienia tajemnicy pastwowej, oskaronemu dorcza si odpis aktu oskarenia bez uzasadnienia. Uzasadnienie aktu oskarenia udostpnia si jednak z zachowaniem rygorw okrelonych przez prezesa sdu lub sd. Art. 339. 1. Prezes sdu kieruje spraw na posiedzenie, jeeli: 1) prokurator zoy wniosek o orzeczenie rodkw zabezpieczajcych, 2) zachodzi potrzeba rozwaenia kwestii warunkowego umorzenia postpowania, 3) prokurator zoy wniosek, o ktrym mowa w art. 335. 3) akt oskarenia zawiera wniosek, o ktrym mowa w art. 335. 2. Jeeli akt oskarenia wnis oskaryciel posikowy, prezes sdu kieruje spraw na posiedzenie w celu zbadania, czy nie zachodzi potrzeba wydania orzeczenia, o ktrym mowa w 3 pkt 2, a take w art. 56 1. 3. Prezes sdu kieruje spraw na posiedzenie take wtedy, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnicia przekraczajcego jego uprawnienia, a zwaszcza: 1) umorzenia postpowania na podstawie art. 17 1 pkt 2-11, 2) umorzenia postpowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarenia, 3) wydania postanowienia o niewaciwoci sdu lub o zmianie wskazanego w akcie oskarenia trybu postpowania, 4) zwrotu sprawy prokuratorowi w celu usunicia istotnych brakw postpowania przygotowawczego, 5) wydania postanowienia o zawieszeniu postpowania,

45

6) wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego rodka przymusu, 7) wydania nakazu karnego. 7) wydania wyroku nakazowego. 4. Prezes sdu kieruje spraw na posiedzenie ponadto, gdy zachodzi potrzeba rozwaenia moliwoci przekazania jej do postpowania mediacyjnego; przepis art. 320 stosuje si odpowiednio. 5. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, udzia prokuratora w posiedzeniach wymienionych w 1, 3 i 4 jest obowizkowy. Inne strony, obrocy i penomocnicy mog w nich wzi udzia, jeeli si stawi; zawiadomienie ich nie jest obowizkowe, chyba e ustawa stanowi inaczej. 5. Strony, obrocy i penomocnicy mog wzi udzia w posiedzeniach wymienionych w 1 oraz w 3 pkt 1, 2 i 6, z tym e udzia prokuratora i obrocy w posiedzeniu w przedmiocie orzeczenia rodka zabezpieczajcego okrelonego w art. 94 albo 95 Kodeksu karnego jest obowizkowy. Art. 340. 1. W kwestii umorzenia postpowania stosuje si odpowiednio art. 322 oraz art. 323 1 i 2. 2. (25) W razie istnienia podstaw okrelonych w art. 99 1 Kodeksu karnego lub w art. 43 2 Kodeksu karnego skarbowego, sd, umarzajc postpowanie lub rozpoznajc wniosek prokuratora wymieniony w art. 323 3, orzeka przepadek przedmiotw. 2. W razie istnienia podstaw okrelonych w art. 99 1 Kodeksu karnego lub w art. 43 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego sd, umarzajc postpowanie lub rozpoznajc wniosek prokuratora wymieniony w art. 323 3, orzeka przepadek. 3. Osoba roszczca sobie prawo do korzyci lub przedmiotw, ktrych przepadek orzeczono tytuem rodka zabezpieczajcego, moe dochodzi swych roszcze tylko w postpowaniu cywilnym. Art. 341. 1. W posiedzeniu dotyczcym warunkowego umorzenia postpowania udzia oskaronego jest obowizkowy, jeeli prezes sdu lub sd tak zarzdzi. 1. Prokurator, oskarony i pokrzywdzony maj prawo wzi udzia w posiedzeniu. Udzia ich jest obowizkowy, jeeli prezes sdu lub sd tak zarzdzi. 2. Jeeli oskarony sprzeciwia si warunkowemu umorzeniu, jak rwnie wtedy, gdy sd uznaje, e warunkowe umorzenie byoby nieuzasadnione, kieruje spraw na rozpraw. Wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postpowania zastpuje akt oskarenia. W terminie 7 dni prokurator dokonuje czynnoci okrelonych w art. 333 1-3 (art. 333 1-2). 3. Jeeli sd uzna za celowe ze wzgldu na moliwo porozumienia si oskaronego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadouczynienia, moe odroczy posiedzenie, wyznaczajc stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskaronego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzeb dokonania uzgodnie, sd zarzdza stosown przerw lub odracza posiedzenie. 4. Sd orzekajc o warunkowym umorzeniu bierze pod uwag wyniki porozumienia si oskaronego z pokrzywdzonym w kwestii wskazanej w 3. 5. W przedmiocie warunkowego umorzenia postpowania sd orzeka na posiedzeniu wyrokiem. Art. 342. 1. W postanowieniu o warunkowym umorzeniu (W wyroku warunkowo umarzajcym postpowanie) naley dokadnie okreli czyn oskaronego, wskaza przepis ustawy karnej, pod ktry czyn podpada, oraz oznaczy okres prby. 2. W postanowieniu (W wyroku) sd okrela take naoone na oskaronego obowizki oraz sposb i termin ich wykonania, a w razie uznania za celowe - rwnie dozr kuratora, osoby godnej zaufania albo instytucji lub organizacji spoecznej. 3. Postanowienie powinno (Wyrok powinien) w razie potrzeby zawiera rozstrzygnicie co do dowodw rzeczowych. Sd stosuje odpowiednio art. 230 2 i 3 oraz art. 231-233, uwzgldniajc potrzeb zabezpieczenia dowodw na wypadek podjcia postpowania. 4. Na postanowienie o warunkowym umorzeniu prokuratorowi, pokrzywdzonemu i oskaronemu suy zaalenie. 4. Zawarte w wyroku rozstrzygnicie, o ktrym mowa w 3, moe by zaskarone zaaleniem przez osoby wskazane w art. 323 2. 5. Na postanowienie wymienione w 3 suy zaalenie osobom wskazanym w art. 323 2. 5. Wyrok dorcza si take pokrzywdzonemu. Art. 343. 1. W razie uwzgldnienia wniosku, o ktrym mowa w art. 335, postpowania dowodowego nie prowadzi si. Przepis art. 394 stosuje si jednak odpowiednio. 2. Oskarony i pokrzywdzony mog wzi udzia w posiedzeniu. Udzia w posiedzeniu jest obowizkowy, jeeli prezes sdu lub sd tak zarzdzi. 3. Jeeli nie ma zastosowania art. 46 Kodeksu karnego, sd moe uzaleni uwzgldnienie wniosku od naprawienia szkody w caoci lub w czci albo od zobowizania si oskaronego do stosownego trybu ycia. Przepis art. 341 3 stosuje si odpowiednio. 4. Sd, uwzgldniajc wniosek, skazuje oskaronego wyrokiem. 5. Jeeli sd uzna, e nie zachodz podstawy do uwzgldnienia wniosku, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach oglnych. Art. 343. 1. Uwzgldniajc wniosek, o ktrym mowa w art. 335, sd moe zastosowa nadzwyczajne zagodzenie kary, warunkowo zawiesi jej wykonanie albo orzec wycznie rodek karny wymieniony w art. 39 pkt 13, 5-8 Kodeksu karnego. 2. W wypadku okrelonym w 1:

46

1) nadzwyczajne zagodzenie kary moe nastpi rwnie w innych wypadkach ni przewidziane w art. 60 1-4 Kodeksu karnego, 2) warunkowe zawieszenie wykonania kary moe nastpi niezalenie od przesanek okrelonych w art. 69 1-3 Kodeksu karnego, przy czym nie stosuje si go do kary pozbawienia wolnoci w wymiarze powyej lat 5, a okres prby nie moe przekroczy 10 lat, 3) ograniczenie skazania do orzeczenia rodka karnego moe nastpi, jeeli przypisany oskaronemu wystpek jest zagroony kar nieprzekraczajc 5 lat pozbawienia wolnoci. 3. Jeeli nie ma zastosowania art. 46 Kodeksu karnego, sd moe uzaleni uwzgldnienie wniosku od naprawienia szkody w caoci albo w czci lub od zadouczynienia za doznan krzywd. Przepis art. 341 3 stosuje si odpowiednio. 4. Postpowania dowodowego nie prowadzi si. Przepis art. 394 stosuje si jednak odpowiednio. 5. Prokurator, oskarony i pokrzywdzony maj prawo wzi udzia w posiedzeniu. Pokrzywdzony moe najpniej na tym posiedzeniu zoy owiadczenie, o ktrym mowa w art. 54 1. Udzia prokuratora, oskaronego lub pokrzywdzonego w posiedzeniu jest obowizkowy, jeeli prezes sdu lub sd tak zarzdzi. 6. Sd, uwzgldniajc wniosek, skazuje oskaronego wyrokiem. 7. Jeeli sd uzna, e nie zachodz podstawy do uwzgldnienia wniosku, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach oglnych. Art. 344. Jeeli oskarony jest tymczasowo aresztowany, sd z urzdu rozstrzyga o utrzymaniu, zmianie lub uchyleniu tego rodka. W razie potrzeby orzeka take o innych rodkach zapobiegawczych. Art. 345. 1. Sd przekazuje spraw prokuratorowi w celu uzupenienia ledztwa lub dochodzenia, jeeli akta sprawy wskazuj na istotne braki tego postpowania, zwaszcza na potrzeb poszukiwania dowodw, za dokonanie niezbdnych czynnoci przez sd powodowaoby znaczne trudnoci. 2. Przekazujc spraw prokuratorowi sd wskazuje kierunek uzupenienia, a w razie potrzeby take odpowiednie czynnoci, jakie naley przedsiwzi. 3. Na postanowienie, o ktrym mowa w 1, suy stronom zaalenie. Art. 346. Po uzupenieniu ledztwa lub dochodzenia oskaryciel publiczny skada nowy akt oskarenia albo podtrzymuje poprzedni, albo zwraca sdowi akta sprawy z wnioskiem o warunkowe umorzenie postpowania lub postpowanie umarza. Art. 347. W dalszym postpowaniu sd nie jest zwizany ani ocen faktyczn, ani prawn przyjt za podstaw postanowie i zarzdze wydanych na posiedzeniu. Rozdzia 41 Przygotowanie do rozprawy gwnej Art. 348. Rozpraw naley wyznaczy i przeprowadzi bez nieuzasadnionej zwoki. Art. 349. Prezes sdu moe wnie spraw na posiedzenie, jeeli ze wzgldu na zawio sprawy lub z innych wanych powodw uzna, e moe to przyczyni si do usprawnienia postpowania, a zwaszcza naleytego przygotowania i organizacji rozprawy gwnej. Art. 350. 1. Prezes sdu wydaje pisemne zarzdzenie o wyznaczeniu rozprawy gwnej, w ktrym wskazuje: sdziego albo czonkw skadu orzekajcego, dzie, godzin i sal rozprawy, strony i inne osoby, ktre naley wezwa na rozpraw lub zawiadomi o jej terminie, inne czynnoci konieczne do przygotowania rozprawy. 2. Co do oskaronego pozbawionego wolnoci naley w kadym wypadku wyda zarzdzenie doprowadzenia go na rozpraw. 1) 2) 3) 4) Art. 351. 1. Sdziego albo sdziw powoanych do orzekania w sprawie wyznacza si w kolejnoci wedug wpywu sprawy oraz jawnej dla stron listy sdziw danego sdu lub wydziau. Odstpstwo od tej kolejnoci jest dopuszczalne tylko w formie pominicia sdziego z powodu jego choroby lub innej wanej przeszkody, co naley zaznaczy w zarzdzeniu o wyznaczeniu rozprawy (Odstpstwo od tej kolejnoci jest dopuszczalne tylko z powodu choroby sdziego lub z innej wanej przyczyny, co naley zaznaczy w zarzdzeniu o wyznaczeniu rozprawy). 2. Gdy w akcie oskarenia zarzuca si popenienie zbrodni zagroonej kar 25 lat pozbawienia wolnoci albo doywotniego pozbawienia wolnoci, wyznaczenia skadu orzekajcego dokonuje si na wniosek prokuratora lub obrocy w drodze losowania, przy ktrym maj oni prawo by obecni. Prokurator moe zoy wniosek nie pniej ni w cigu 7 dni po wniesieniu do sdu aktu oskarenia, a obroca w cigu 7 dni od dnia dorczenia mu odpisu aktu oskarenia. 3. Minister Sprawiedliwoci okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe zasady wyznaczania i losowania skadu orzekajcego majc na uwadze konieczno zagwarantowania rwnego prawdopodobiestwa udziau w skadzie orzekajcym w kadej sprawie wszystkim sdziom danego sdu lub wydziau. Art. 352. Prezes sdu po rozwaeniu wnioskw stron i podmiotu, o ktrym mowa w art. 416 lub z urzdu dopuszcza dowody i zarzdza ich sprowadzenie na rozpraw. Przepis art. 368 stosuje si odpowiednio.

47

Art. 353. 1. Pomidzy dorczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy gwnej powinno upyn co najmniej 7 dni. 2. W razie niezachowania tego terminu w stosunku do oskaronego lub jego obrocy rozprawa na ich wniosek, zgoszony przed rozpoczciem przewodu sdowego, ulega odroczeniu. Art. 354. W wypadku wniosku prokuratora o umorzenie postpowania z powodu niepoczytalnoci sprawcy i o zastosowanie rodkw zabezpieczajcych stosuje si odpowiednio przepisy niniejszego rozdziau z nastpujcymi zmianami: 1) nie stosuje si przepisw o oskarycielu posikowym, a powdztwo cywilne jest niedopuszczalne, 2) wniosek kieruje si na rozpraw, chyba e w wietle materiaw postpowania przygotowawczego popenienie czynu zabronionego przez podejrzanego i jego niepoczytalno w chwili czynu nie budz wtpliwoci, a prezes sdu na wniosek obrocy uzna za celowe rozpoznanie sprawy na posiedzeniu z udziaem obrocy i podejrzanego; podejrzany nie bierze udziau w posiedzeniu, jeeli z opinii biegych wynika, e byoby to niewskazane, chyba e sd uzna jego udzia za konieczny; pokrzywdzony ma prawo wzi udzia w posiedzeniu, 2) wniosek kieruje si na rozpraw, chyba e w wietle materiaw postpowania przygotowawczego popenienie czynu zabronionego przez podejrzanego i jego niepoczytalno w chwili czynu nie budz wtpliwoci, a prezes sdu uzna za celowe rozpoznanie sprawy na posiedzeniu z udziaem prokuratora, obrocy i podejrzanego; podejrzany nie bierze udziau w posiedzeniu, jeeli z opinii biegych wynika, e byoby to niewskazane, chyba e sd uzna jego udzia za konieczny; pokrzywdzony ma prawo wzi udzia w posiedzeniu, 3) w razie umorzenia postpowania stosuje si art. 322 2 i 3. Rozdzia 42 Jawno rozprawy gwnej Art. 355. Rozprawa odbywa si jawnie. Ograniczenia jawnoci okrela ustawa. Art. 356. 1. Na rozprawie oprcz osb biorcych udzia w postpowaniu mog by obecne tylko osoby penoletnie, nie uzbrojone. 2. Przewodniczcy moe zezwoli na obecno na rozprawie maoletnim oraz osobom obowizanym do noszenia broni. 3. Nie mog by obecne na rozprawie osoby znajdujce si w stanie nie licujcym z powag sdu. Art. 357. 1. Sd moe zezwoli przedstawicielom radia, telewizji, filmu i prasy na dokonywanie za pomoc aparatury utrwale obrazu i dwiku z przebiegu rozprawy, gdy uzasadniony interes spoeczny za tym przemawia, dokonywanie tych czynnoci nie bdzie utrudnia prowadzenia rozprawy, a wany interes uczestnika postpowania temu si nie sprzeciwia. 2. Sd moe okreli warunki, od ktrych uzalenia wydanie zezwolenia przewidzianego w 1. Art. 358. Jeeli nie przemawia przeciw temu wzgld na prawidowo postpowania, sd na wniosek strony wyraa zgod na utrwalenie przez ni przebiegu rozprawy za pomoc urzdzenia rejestrujcego dwik. Art. 359. Niejawna jest rozprawa, ktra dotyczy: 1) wniosku prokuratora o umorzenie postpowania z powodu niepoczytalnoci sprawcy i zastosowanie rodka zabezpieczajcego, 2) sprawy o pomwienie lub zniewaenie; na wniosek pokrzywdzonego rozprawa odbywa si jednak jawnie. Art. 360. 1. Sd wycza jawno rozprawy w caoci albo w czci, jeeli jawno mogaby: wywoa zakcenie spokoju publicznego, obraa dobre obyczaje, ujawni okolicznoci, ktre ze wzgldu na wany interes pastwa powinny by zachowane w tajemnicy, naruszy wany interes prywatny. 2. Sd wycza jawno caoci lub czci rozprawy take na danie osoby, ktra zoya wniosek o ciganie. 3. Sd moe wyczy jawno caoci albo czci rozprawy, jeeli choby jeden z oskaronych jest nieletni. 3. Sd moe wyczy jawno caoci albo czci rozprawy, jeeli choby jeden z oskaronych jest nieletni lub na czas przesuchania wiadka, ktry nie ukoczy 15 lat. 1) 2) 3) 4) Art. 361. 1. W razie wyczenia jawnoci mog by obecne na rozprawie, oprcz osb biorcych udzia w postpowaniu, po dwie osoby wskazane przez oskaryciela publicznego, oskaryciela posikowego, oskaryciela prywatnego i oskaronego. Jeeli jest kilku oskarycieli lub oskaronych, kady z nich moe da pozostawienia na sali rozpraw po jednej osobie. 2. Przepisu 1 nie stosuje si, jeeli zachodzi obawa ujawnienia tajemnicy pastwowej. 3. W razie wyczenia jawnoci przewodniczcy moe zezwoli poszczeglnym osobom na obecno na rozprawie. Art. 362. Przewodniczcy poucza obecnych o obowizku zachowania w tajemnicy okolicznoci ujawnionych na rozprawie toczcej si z wyczeniem jawnoci i uprzedza o skutkach niedopenienia tego obowizku. Art. 363. Z chwil zgoszenia wniosku o wyczenie jawnoci rozprawa w zakresie tego wniosku odbywa si z wyczeniem jawnoci, jeeli o to wnosi strona lub sd uzna to za potrzebne.

48

Art. 364. 1. Ogoszenie wyroku odbywa si jawnie. 2. Jeeli jawno rozprawy wyczono w caoci lub w czci, przytoczenie powodw wyroku moe nastpi rwnie z wyczeniem jawnoci w caoci lub w czci. Rozdzia 43 Przepisy oglne o rozprawie gwnej Art. 365. Rozprawa odbywa si ustnie. Art. 366. 1. Przewodniczcy kieruje rozpraw i czuwa nad jej prawidowym przebiegiem, baczc, aby zostay wyjanione wszystkie istotne okolicznoci sprawy, a w miar monoci take okolicznoci sprzyjajce popenieniu przestpstwa. 2. Przewodniczcy powinien dy do tego, aby rozstrzygnicie sprawy nastpio na pierwszej rozprawie gwnej. Art. 367. 1. Przewodniczcy umoliwia stronom wypowiedzenie si co do kadej kwestii podlegajcej rozstrzygniciu. 2. Jeeli w jakiejkolwiek kwestii jedna ze stron zabiera gos, prawo gosu przysuguje rwnie wszystkim innym stronom. Obrocy oskaronego i oskaronemu przysuguje gos ostatni. Art. 368. O przychylnym zaatwieniu wniosku dowodowego strony, ktremu inna strona nie sprzeciwia si, rozstrzyga ostatecznie przewodniczcy; w innych wypadkach sd wydaje postanowienie. Art. 369. Dowody na poparcie oskarenia powinny by w miar monoci przeprowadzone przed dowodami sucymi do obrony. Art. 370. 1. Po swobodnym wypowiedzeniu si osoby przesuchiwanej na wezwanie przewodniczcego, stosownie do art. 171 1, mog zadawa jej pytania w nastpujcym porzdku: oskaryciel publiczny, oskaryciel posikowy, penomocnik oskaryciela posikowego, oskaryciel prywatny, penomocnik oskaryciela prywatnego, powd cywilny, penomocnik powoda cywilnego, biegy, podmiot, o ktrym mowa w art. 416, obroca, oskarony, czonkowie skadu orzekajcego. 2. Strona, na ktrej wniosek wiadek zosta dopuszczony, zadaje pytania przed pozostaymi stronami. 3. W razie potrzeby czonkowie skadu orzekajcego mog w kadym momencie zadawa dodatkowe pytania. 3. W razie potrzeby czonkowie skadu orzekajcego mog zadawa dodatkowe pytania poza kolejnoci. 4. Przewodniczcy uchyla pytania, o ktrych mowa w art. 171 5 lub gdy z innych powodw uznaje je za niestosowne. Art. 371. 1. Przy przesuchaniu wiadka nie powinni by obecni wiadkowie, ktrzy jeszcze nie zostali przesuchani. 2. Przewodniczcy powinien przedsibra rodki zapobiegajce porozumiewaniu si osb przesuchanych z osobami, ktre jeszcze nie zostay przesuchane. Art. 372. Przewodniczcy wydaje wszelkie zarzdzenia niezbdne do utrzymania na sali sdowej spokoju i porzdku. Art. 373. Od zarzdze przewodniczcego wydanych na rozprawie gwnej przysuguje odwoanie do skadu orzekajcego. Art. 374. 1. Obecno oskaronego na rozprawie gwnej jest obowizkowa, jeeli ustawa nie stanowi inaczej. 2. Przewodniczcy moe wyda zarzdzenie w celu uniemoliwienia oskaronemu wydalenia si z sdu przed zakoczeniem rozprawy. Art. 375. 1. Jeeli oskarony pomimo upomnienia go przez przewodniczcego zachowuje si nadal w sposb zakcajcy porzdek rozprawy lub godzcy w powag sdu, przewodniczcy moe wydali go na pewien czas z sali rozprawy. 2. Zezwalajc oskaronemu na powrt, przewodniczcy niezwocznie informuje go o przebiegu rozprawy w czasie jego nieobecnoci oraz umoliwia mu zoenie wyjanie co do przeprowadzonych w czasie jego nieobecnoci dowodw. Art. 376. 1. Jeeli oskarony, ktry zoy ju wyjanienia, opuci sal rozprawy bez zezwolenia przewodniczcego, sd moe dokoczy rozpraw pomimo nieobecnoci oskaronego, a wyroku wydanego w tym wypadku nie uwaa si za zaoczny. Sd zarzdza przymusowe doprowadzenie oskaronego, jeeli uznaje jego obecno za niezbdn. 1. Jeeli oskarony, ktry zoy ju wyjanienia, opuci sal rozprawy bez zezwolenia przewodniczcego, sd moe prowadzi rozpraw w dalszym cigu pomimo nieobecnoci oskaronego, a wyroku wydanego w tym wypadku nie uwaa si za zaoczny. Sd zarzdza zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie oskaronego, jeeli uznaje jego obecno za niezbdn. Na postanowienie przysuguje zaalenie do innego rwnorzdnego skadu tego sdu. 2. Przepis ten stosuje si odpowiednio, jeeli oskarony po zoeniu wyjanie, zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej, nie stawi si na t rozpraw bez usprawiedliwienia. 3. Jeeli na rozpraw odroczon lub przerwan nie stawi si wsposkarony, ktry usprawiedliwi swoje niestawiennictwo, sd moe prowadzi rozpraw w zakresie nie dotyczcym bezporednio nieobecnego oskaronego, jeeli nie ograniczy to jego prawa do obrony.

49

Art. 377. 1. Jeeli oskarony wprawi si ze swej winy w stan niezdolnoci do udziau w rozprawie lub w posiedzeniu, w ktrym jego udzia jest obowizkowy, sd moe prowadzi postpowanie pomimo jego nieobecnoci, nawet jeeli nie zoy jeszcze wyjanie. 2. Przed wydaniem postanowienia, o ktrym mowa w 1, sd zapoznaje si ze wiadectwem lekarza, ktry stwierdzi stan takiej niezdolnoci, lub przesuchuje go w charakterze biegego. Stan niezdolnoci oskaronego do udziau w rozprawie mona stwierdzi take na podstawie badania niepoczonego z naruszeniem integralnoci ciaa, przeprowadzonego za pomoc stosownego urzdzenia. 3. Jeeli oskarony zawiadomiony o terminie rozprawy owiadcza, e nie wemie udziau w rozprawie albo uniemoliwia doprowadzenie go na rozpraw, sd moe prowadzi postpowanie bez jego udziau, chyba e uzna obecno oskaronego za niezbdn; przepis art. 376 1 zdanie drugie stosuje si. 3. Jeeli oskarony zawiadomiony o terminie rozprawy owiadcza, e nie wemie udziau w rozprawie, uniemoliwia doprowadzenie go na rozpraw albo zawiadomiony o niej osobicie nie stawia si na rozpraw bez usprawiedliwienia, sd moe prowadzi postpowanie bez jego udziau, chyba e uzna obecno oskaronego za niezbdn; przepis art. 376 1 zdanie drugie stosuje si. 4. Jeeli oskarony pozbawiony wolnoci nie zoy jeszcze wyjanie przed sdem, zleca si przesuchanie go stosujc odpowiednio art. 396 2. W innych wypadkach sd moe zastosowa art. 396 2 lub uzna za wystarczajce odczytanie jego poprzednio zoonych wyjanie. 4. Jeeli oskarony nie zoy jeszcze wyjanie przed sdem, mona zastosowa art. 396 2 lub uzna za wystarczajce odczytanie jego poprzednio zoonych wyjanie. 5. Jeeli rozpraw przerwano lub odroczono wyznaczajc nowy jej termin, sd powiadamia o tym oskaronego, a jeeli oskarony si stawi - przepis art. 375 2 stosuje si odpowiednio. 6. Wyroku nie uwaa si w tym wypadku za zaoczny. Art. 378. (26) 1. Jeeli w sprawie, w ktrej oskarony musi mie obroc i korzysta z obrony z wyboru, obroca lub oskarony wypowiada stosunek obroczy, sd zakrela oskaronemu odpowiedni termin do powoania nowego obrocy, a po bezskutecznym upywie tego terminu prezes sdu lub sd wyznacza obroc z urzdu. W razie potrzeby rozpraw przerywa si lub odracza. 2. W sprawie, w ktrej oskarony korzysta z obrocy z urzdu, sd na uzasadniony wniosek obrocy lub oskaronego zwalnia obroc z jego obowizkw i wyznacza oskaronemu innego obroc z urzdu. 3. Wyznaczajc nowego obroc, sd jednoczenie podejmuje decyzj, czy dotychczasowy obroca moe bez uszczerbku dla prawa oskaronego do obrony peni swe obowizki do czasu podjcia obrony przez nowego obroc. Art. 379. 1. Gdy sd wchodzi na sal lub j opuszcza, wszyscy obecni wstaj. 2. Wstaje rwnie kada osoba, do ktrej sd si zwraca lub ktra do sdu przemawia, chyba e przewodniczcy zwolni j od tego obowizku. Art. 380. Przepisy dotyczce oskaronego stosuje si odpowiednio do osoby, ktrej prokurator zarzuca popenienie czynu zabronionego w stanie niepoczytalnoci i wnosi o umorzenie postpowania oraz o zastosowanie wobec niej rodkw zabezpieczajcych. Rozdzia 44 Rozpoczcie rozprawy gwnej Art. 381. Rozpraw gwn rozpoczyna wywoanie sprawy. Nastpnie przewodniczcy sprawdza, czy wszyscy wezwani stawili si oraz czy nie ma przeszkd do rozpoznania sprawy. Art. 382. W razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa oskaronego, ktrego obecno jest obowizkowa, przewodniczcy zarzdza jego natychmiastowe doprowadzenie lub przerywa w tym celu rozpraw albo te sd j odracza. Art. 382. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa oskaronego, ktrego obecno jest obowizkowa, przewodniczcy zarzdza jego natychmiastowe zatrzymanie i doprowadzenie lub przerywa w tym celu rozpraw albo te sd j odracza. Przepis art. 376 1 zdanie trzecie stosuje si. Art. 383. W razie niestawiennictwa powoda cywilnego do chwili rozpoczcia przewodu sdowego, sd pozostawia powdztwo cywilne bez rozpoznania, chyba e powd zoy wniosek o rozpoznanie pomimo jego nieobecnoci. Art. 384. 1. Po sprawdzeniu obecnoci przewodniczcy zarzdza opuszczenie sali rozpraw przez wiadkw. Biegli pozostaj na sali, jeeli przewodniczcy nie zarzdzi inaczej. 2. Pokrzywdzony ma prawo wzi udzia w rozprawie, jeeli si stawi, i pozosta na sali, choby mia skada zeznania jako wiadek. W tym wypadku sd przesuchuje go w pierwszej kolejnoci. 3. Uznajc to za celowe sd moe zobowiza pokrzywdzonego do obecnoci na rozprawie lub jej czci. 4. Przepisy 2 i 3 stosuje si odpowiednio do podmiotu, o ktrym mowa w art. 416. Rozdzia 45 Przewd sdowy Art. 385. 1. Przewd sdowy rozpoczyna si od odczytania przez oskaryciela aktu oskarenia.

50

 2. W wypadku szczeglnie obszernego uzasadnienia aktu oskarenia mona poprzesta na przedstawieniu podstaw oskarenia. 2. Za zgod obecnych stron, a w wypadku szczeglnie obszernego uzasadnienia aktu oskarenia bez ich zgody, mona poprzesta na przedstawieniu podstaw oskarenia. 3. Jeeli wniesiono odpowied na akt oskarenia, przewodniczcy informuje o jej treci. Art. 386. 1. Po odczytaniu aktu oskarenia przewodniczcy poucza oskaronego o prawie skadania wyjanie, odmowy wyjanie lub odpowiedzi na pytania, po czym pyta go, czy przyznaje si do zarzucanego mu czynu oraz czy chce zoy wyjanienia i jakie. 2. Po przesuchaniu oskaronego przewodniczcy poucza go o prawie zadawania pyta osobom przesuchiwanym oraz skadania wyjanie co do kadego dowodu. Art. 387. 1. Do chwili zakoczenia pierwszego przesuchania na rozprawie gwnej oskarony, ktremu zarzucono wystpek zagroony kar nie przekraczajc 8 lat pozbawienia wolnoci, moe zoy wniosek o wydanie wyroku skazujcego i wymierzenie mu okrelonej kary lub rodka karnego bez przeprowadzania postpowania dowodowego; jeeli oskarony nie ma obrocy z wyboru, sd moe, na jego wniosek, wyznaczy mu obroc z urzdu. 1. Do chwili zakoczenia pierwszego przesuchania wszystkich oskaronych na rozprawie gwnej oskarony, ktremu zarzucono wystpek, moe zoy wniosek o wydanie wyroku skazujcego i wymierzenie mu okrelonej kary lub rodka karnego bez przeprowadzania postpowania dowodowego; jeeli oskarony nie ma obrocy z wyboru, sd moe, na jego wniosek, wyznaczy mu obroc z urzdu. 2. Sd moe przychyli si do wniosku oskaronego o wydanie wyroku skazujcego tylko wtedy, gdy okolicznoci popenienia przestpstwa nie budz wtpliwoci, prokurator i pokrzywdzony wyra na to zgod, a cele postpowania zostan osignite mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w caoci. 2. Sd moe uwzgldni wniosek oskaronego o wydanie wyroku skazujcego, gdy okolicznoci popenienia przestpstwa nie budz wtpliwoci i cele postpowania zostan osignite mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w caoci; uwzgldnienie takiego wniosku jest moliwe jedynie wwczas, gdy nie sprzeciwi si temu prokurator, a take pokrzywdzony naleycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o moliwoci zgoszenia przez oskaronego tego wniosku. 3. Sd moe uzaleni uwzgldnienie wniosku oskaronego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany. Przepis art. 341 3 stosuje si odpowiednio. 4. Przychylajc si do wniosku sd moe uzna za ujawnione dowody wymienione w akcie oskarenia lub dokumenty przedoone przez stron. 5. Jeeli wniosek zoono przed rozpoczciem rozprawy, sd rozpoznaje go na rozprawie. Art. 388. Za zgod obecnych stron sd moe przeprowadzi postpowanie dowodowe tylko czciowo, jeeli wyjanienia oskaronego przyznajcego si do winy nie budz wtpliwoci. Art. 389. 1. Jeeli oskarony odmawia wyjanie lub wyjania wyranie odmiennie ni poprzednio albo owiadcza, e pewnych okolicznoci nie pamita, wolno na rozprawie odczytywa tylko w odpowiednim zakresie protokoy jego wyjanie zoonych poprzednio w charakterze oskaronego w tej lub innej sprawie w postpowaniu przygotowawczym albo przed sdem. 1. Jeeli oskarony odmawia wyjanie lub wyjania odmiennie ni poprzednio albo owiadcza, e pewnych okolicznoci nie pamita, wolno na rozprawie odczytywa tylko w odpowiednim zakresie protokoy jego wyjanie zoonych poprzednio w charakterze oskaronego w tej lub innej sprawie w postpowaniu przygotowawczym lub przed sdem albo w innym postpowaniu przewidzianym przez ustaw. 2. Po odczytaniu protokou przewodniczcy zwraca si do oskaronego o wypowiedzenie si co do jego treci i o wyjanienie zachodzcych sprzecznoci. Art. 390. 1. Oskarony ma prawo by obecny przy wszystkich czynnociach postpowania dowodowego. 2. W wyjtkowych wypadkach, gdy naley si obawia, e obecno oskaronego mogaby oddziaywa krpujco na wyjanienia wsposkaronego albo na zeznania wiadka lub biegego, przewodniczcy moe zarzdzi, aby na czas przesuchania danej osoby oskarony opuci sal sdow. Przepis art. 375 2 stosuje si odpowiednio. Art. 391. 1. Jeeli wiadek bezpodstawnie odmawia zezna, zeznaje wyranie odmiennie ni poprzednio albo owiadczy, e pewnych okolicznoci nie pamita, albo przebywa za granic lub nie mona mu byo dorczy wezwania, albo nie stawi si z powodu nie dajcych si usun przeszkd lub prezes sdu zaniecha wezwania wiadka na podstawie art. 333 2, a take wtedy, gdy wiadek zmar, wolno odczytywa w odpowiednim zakresie protokoy zoonych poprzednio przez niego zezna w postpowaniu przygotowawczym albo przed sdem w tej lub innej sprawie. 1. Jeeli wiadek bezpodstawnie odmawia zezna, zeznaje odmiennie ni poprzednio albo owiadczy, e pewnych okolicznoci nie pamita, albo przebywa za granic lub nie mona mu byo dorczy wezwania, albo nie stawi si z powodu niedajcych si usun przeszkd lub prezes sdu zaniecha wezwania wiadka na podstawie art. 333 2, a take wtedy, gdy wiadek zmar, wolno odczytywa w odpowiednim zakresie protokoy zoonych poprzednio przez niego zezna w postpowaniu przygotowawczym lub przed sdem w tej lub innej sprawie albo w innym postpowaniu przewidzianym przez ustaw. 2. W warunkach okrelonych w 1, a take w wypadku okrelonym w art. 182 3, wolno rwnie odczytywa na rozprawie protokoy zoonych poprzednio przez wiadka wyjanie w charakterze oskaronego. 3. Przepis art. 389 2 stosuje si odpowiednio.

51

Art. 392. Sd moe odczytywa na rozprawie gwnej wszelkie protokoy przesuchania wiadkw i oskaronych sporzdzone przed sdem, gdy bezporednie przeprowadzenie dowodu jest utrudnione, a wszystkie obecne strony wyraaj na to zgod. Art. 392. 1. Sd moe odczytywa na rozprawie gwnej protokoy przesuchania wiadkw i oskaronych, sporzdzone w postpowaniu przygotowawczym lub przed sdem albo w innym postpowaniu przewidzianym przez ustaw, gdy bezporednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbdne, a adna z obecnych stron temu si nie sprzeciwia. 2. Sprzeciw strony, ktrej zeznania lub wyjanienia nie dotycz, nie stoi na przeszkodzie odczytaniu protokou. Art. 393. 1. Wolno odczytywa na rozprawie protokoy ogldzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegych, instytutw, zakadw lub instytucji, dane o karalnoci, wyniki wywiadu rodowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzdowe, zoone w postpowaniu przygotowawczym lub sdowym. Nie wolno jednak odczytywa notatek dotyczcych czynnoci, z ktrych wymagane jest spisanie protokou; zakaz ten dotyczy take wypadkw odstpienia od sporzdzenia protokou na podstawie art. 319. 1. Wolno odczytywa na rozprawie protokoy ogldzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegych, instytutw, zakadw lub instytucji, dane o karalnoci, wyniki wywiadu rodowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzdowe zoone w postpowaniu przygotowawczym lub sdowym albo w innym postpowaniu przewidzianym przez ustaw. Nie wolno jednak odczytywa notatek dotyczcych czynnoci, z ktrych wymagane jest sporzdzenie protokou. 2. Wolno rwnie odczytywa zawiadomienia o przestpstwie, ktre stanowi dowd tylko tego, kto, kiedy i o jakim czynie zoy zawiadomienie. 2. Wolno rwnie odczytywa zawiadomienie o przestpstwie, chyba e zostao zoone do protokou, o ktrym mowa w art. 304a. 3. Mog by odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstae poza postpowaniem karnym i nie dla jego celw, w szczeglnoci owiadczenia, publikacje, listy oraz notatki. 4. Wolno odczytywa na rozprawie protokoy zezna wiadka przesuchanego w warunkach okrelonych w art. 184. Rozprawa jest wwczas niejawna; przepisu art. 361 1 nie stosuje si. Art. 393a. W warunkach okrelonych w art. 389 1, art. 391 1 i 2, art. 392 i 393 wolno rwnie odczytywa lub odtwarza zapisy, o ktrych mowa w art. 145 1 i art. 147 3. Art. 394. 1. Dane dotyczce osoby oskaronego oraz wyniki wywiadu rodowiskowego uznaje si za ujawnione bez odczytywania. Naley je jednak odczyta na danie oskaronego lub obrocy. 2. Inne podlegajce odczytaniu dokumenty mona uzna bez ich odczytywania za ujawnione w caoci lub w czci, jeeli obecne na rozprawie strony zgodnie o to wnosz. Przewodniczcy informuje wwczas o treci tych dokumentw. 2. Protokoy i dokumenty podlegajce odczytaniu na rozprawie mona uzna bez ich odczytania za ujawnione w caoci lub w czci. Naley jednak je odczyta, jeeli ktrakolwiek ze stron o to wnosi. Przepis art. 392 2 stosuje si odpowiednio. Art. 395. Jeeli nie stoj temu na przeszkodzie waciwoci dowodw rzeczowych, sprowadza si je na sal rozpraw i udostpnia stronom, a w razie potrzeby - wiadkom i biegym. Art. 396. 1. Jeeli zapoznanie si z dowodem rzeczowym lub przeprowadzenie ogldzin przez peny skad sdu napotyka znaczne trudnoci albo jeeli strony wyraaj na to zgod, sd wyznacza do tej czynnoci sdziego ze swego skadu albo sd wezwany. 2. Sd moe zleci przesuchanie wiadka sdziemu wyznaczonemu ze swego skadu lub sdowi wezwanemu, w ktrego okrgu wiadek przebywa, jeeli wiadek nie stawi si z powodu przeszkd zbyt trudnych do usunicia. 3. W czynnociach wskazanych w 1 i 2 maj prawo bra udzia strony, obrocy i penomocnicy. Oskaronego pozbawionego wolnoci sprowadza si tylko wtedy, gdy sd uzna to za konieczne. 4. Sdzia wyznaczony lub sd wezwany moe przeprowadzi take inny dowd, ktrego potrzeba wyoni si w toku czynnoci wskazanej w 1 lub 2. Art. 397. 1. Sd moe zwrci spraw prokuratorowi do uzupenienia postpowania przygotowawczego jedynie wtedy, gdy istotne braki tego postpowania ujawni si dopiero w toku rozprawy, a ich usunicie przez sd uniemoliwiaoby wydanie prawidowego orzeczenia w rozsdnym terminie. 2. Przepisy art. 345 2 i 3 oraz art. 346 stosuje si odpowiednio. Art. 397. 1. Jeeli dopiero w toku rozprawy ujawni si istotne braki postpowania przygotowawczego, a ich usunicie przez sd uniemoliwiaoby wydanie prawidowego orzeczenia w rozsdnym terminie, za przeszkd tych nie mona usun stosujc przepis art. 396, sd moe przerwa albo odroczy rozpraw zakrelajc oskarycielowi publicznemu termin do przedstawienia dowodw, ktrych przeprowadzenie pozwolioby na usunicie dostrzeonych brakw. 2. Oskaryciel publiczny w celu zebrania dowodw, o ktrych mowa w 1, moe przedsiwzi osobicie, a prokurator take zleci Policji dokonanie niezbdnych czynnoci dowodowych. 3. Oskaryciel publiczny w wypadku niemonoci dotrzymania zakrelonego terminu moe zwrci si do sdu o jego przeduenie. 4. Jeeli oskaryciel publiczny w wyznaczonym terminie nie przedstawi stosownych dowodw, sd rozstrzyga na korzy oskaronego wtpliwoci wynikajce z nieprzeprowadzenia tych dowodw.

52

Art. 398. 1. Jeeli na podstawie okolicznoci, ktre wyszy na jaw w toku rozprawy, oskaryciel zarzuci oskaronemu inny czyn oprcz objtego aktem oskarenia, sd moe za zgod oskaronego rozpozna nowe oskarenie na tej samej rozprawie, chyba e zachodzi konieczno przeprowadzenia postpowania przygotowawczego co do nowego czynu. 2. W razie odroczenia rozprawy oskaryciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarenia. Art. 399. 1. Jeeli w toku rozprawy okae si, e nie wychodzc poza granice oskarenia mona czyn zakwalifikowa wedug innego przepisu prawnego, sd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony. 2. Na wniosek oskaronego mona przerwa rozpraw w celu umoliwienia mu przygotowania si do obrony. Art. 400. (27) Jeeli po rozpoczciu przewodu sdowego ujawni si, e czyn oskaronego stanowi wykroczenie, sd, nie przekazujc sprawy waciwemu sdowi, rozpoznaje j w tym samym skadzie, stosujc w dalszym jej toku przepisy Kodeksu postpowania w sprawach o wykroczenia. Art. 401. 1. Przewodniczcy moe przerwa rozpraw gwn dla sprowadzenia dowodu albo dla wypoczynku lub z innej wanej przyczyny. 2. Kadorazowa przerwa w rozprawie moe trwa nie duej ni 35 dni. Art. 402. 1. Jeeli przewodniczcy, zarzdzajc przerw, oznaczy jednoczenie czas i miejsce dalszego cigu rozprawy, osoby obecne na rozprawie przerwanej s obowizane stawi si w nowym terminie bez wezwania. Przepis art. 285 stosuje si odpowiednio. 2. Rozpraw przerwan prowadzi si po przerwie w dalszym cigu, a od pocztku - jeeli skad sdu uleg zmianie albo sd uzna to za konieczne. 3. W razie przekroczenia terminu przerwy rozpraw uwaa si za odroczon. Art. 403. Orzeczenia zapadajce w czasie przerwy w rozprawie wydaje si w skadzie rozpoznajcym spraw, a w wypadku niemonoci jego utworzenia - w takim samym skadzie. Art. 404. 1. Sd moe odroczy rozpraw tylko wtedy, gdy zarzdzenie przerwy nie byoby wystarczajce. 2. Rozpraw odroczon prowadzi si w nowym terminie od pocztku. Jeeli strony nie zgaszaj sprzeciwu, sd moe wyjtkowo prowadzi rozpraw odroczon w dalszym cigu, chyba e skad sdu uleg zmianie. 2. Rozpraw odroczon prowadzi si w nowym terminie od pocztku. Sd moe wyjtkowo prowadzi rozpraw odroczon w dalszym cigu, chyba e skad sdu uleg zmianie. 3. W wypadku podjcia postpowania zawieszonego rozpraw prowadzi si od pocztku, chyba e zawieszenie trwao krcej ni 35 dni, a skad sdu nie uleg zmianie. 3. W wypadku podjcia postpowania zawieszonego przepis 2 stosuje si odpowiednio. Art. 405. Po przeprowadzeniu dowodw dopuszczonych w sprawie przewodniczcy zapytuje strony, czy wnosz o uzupenienie postpowania dowodowego i w razie odpowiedzi przeczcej - zamyka przewd sdowy. Rozdzia 46 Gosy stron Art. 406. 1. Po zamkniciu przewodu sdowego przewodniczcy udziela gosu stronom, ich przedstawicielom oraz w miar potrzeby przedstawicielowi spoecznemu, ktry przemawia przed obroc i oskaronym. Gos zabieraj w nastpujcej kolejnoci: oskaryciel publiczny, oskaryciel posikowy, oskaryciel prywatny, powd cywilny, podmiot, o ktrym mowa w art. 416, obroca oskaronego i oskarony. Przedstawiciele procesowi stron zabieraj gos przed stronami. 2. Jeeli oskaryciel lub powd cywilny ponownie zabiera gos, naley rwnie udzieli gosu obrocy i oskaronemu. Art. 407. (Uchylony) Oskaronemu, ktry nie wada jzykiem polskim, naley przed udzieleniem gosu przetumaczy przynajmniej skrt przemwie. Rozdzia 47 Wyrokowanie Art. 408. Po wysuchaniu gosw stron sd niezwocznie przystpuje do narady. Art. 409. Sd a do ogoszenia wyroku moe wznowi przewd sdowy, zwaszcza w wypadku przewidzianym w art. 399, albo te udzieli dodatkowego gosu stronom. Art. 410. Podstaw wyroku moe stanowi tylko caoksztat okolicznoci ujawnionych w toku rozprawy gwnej. Art. 411. 1. W sprawie zawiej albo z innych wanych powodw sd moe odroczy wydanie wyroku na czas nie przekraczajcy 7 dni. 2. W razie przekroczenia tego terminu rozpraw prowadzi si od pocztku.

53

 3. W postanowieniu o odroczeniu wydania wyroku naley wskaza czas i miejsce jego ogoszenia. Art. 412. Niezwocznie po ukoczeniu gosowania sd sporzdza wyrok na pimie. Art. 413. 1. Kady wyrok powinien zawiera: oznaczenie sdu, ktry go wyda, oraz sdziw, awnikw, oskarycieli i protokolanta, dat oraz miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imi, nazwisko oraz inne dane okrelajce tosamo oskaronego, przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu, ktrego popenienie oskaryciel zarzuci oskaronemu, rozstrzygnicie sdu, wskazanie zastosowanych przepisw ustawy karnej. 2. Wyrok skazujcy powinien ponadto zawiera: 1) dokadne okrelenie przypisanego oskaronemu czynu oraz jego kwalifikacj prawn, 2) rozstrzygnicia co do kary i rodkw karnych, a w razie potrzeby, co do zaliczenia na ich poczet tymczasowego aresztowania i zatrzymania oraz rodkw zapobiegawczych wymienionych w art. 276. 1) 2) 3) 4) 5) 6) Art. 414. 1. W razie stwierdzenia po rozpoczciu przewodu sdowego okolicznoci wyczajcej ciganie lub danych przemawiajcych za warunkowym umorzeniem postpowania, sd wyrokiem umarza postpowanie albo umarza je warunkowo. Jednake w razie stwierdzenia okolicznoci wymienionych w art. 17 1 pkt 1 i 2 sd wydaje wyrok uniewinniajcy, chyba e sprawca w chwili czynu by niepoczytalny. 2. Umarzajc postpowanie sd stosuje odpowiednio art. 322 2 i 3, art. 323 1 i 2 oraz art. 340 2 i 3. 3. (28) Sd stosuje rodek zabezpieczajcy wskazany w art. 99 1 Kodeksu karnego lub w art. 43 2 Kodeksu karnego skarbowego, jeeli wyniki przewodu sdowego to uzasadniaj, a umorzenie nastpuje z powodu niepoczytalnoci sprawcy w chwili popenienia czynu. 4. Umarzajc postpowanie warunkowo, sd stosuje odpowiednio art. 341. 5. Przewidujc moliwo warunkowego umorzenia postpowania albo moliwo orzeczenia kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, sd moe wznowi przewd sdowy celem odpowiedniego zastosowania art. 341 3; wwczas sd moe zarzdzi przerw. Art. 415. 1. W razie skazania oskaronego albo warunkowego umorzenia postpowania, sd uwzgldnia albo oddala powdztwo cywilne w caoci lub w czci. 2. W razie innego rozstrzygnicia sd pozostawia powdztwo cywilne bez rozpoznania. 3. Sd orzeka o pozostawieniu powdztwa cywilnego bez rozpoznania, rwnie jeeli materia dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza do rozstrzygnicia powdztwa cywilnego, a uzupenienie tego materiau spowodowaoby znaczn przewleko postpowania. 4. Jeeli zasdzone odszkodowanie nie pokrywa caej szkody lub nie stanowi penego zadouczynienia za krzywd, pokrzywdzony moe dochodzi dodatkowych roszcze w postpowaniu cywilnym. 5. W razie skazania albo warunkowego umorzenia postpowania sd moe zasdzi odszkodowanie na rzecz pokrzywdzonego take z urzdu, chyba e ustawa stanowi inaczej. 6. W razie skazania oskaronego lub warunkowego umorzenia postpowania, w wypadkach wskazanych w ustawie sd orzeka nawizk lub obowizek naprawienia szkody. Art. 415. 1. W razie skazania oskaronego sd uwzgldnia albo oddala powdztwo cywilne w caoci albo w czci. 2. W razie innego rozstrzygnicia sd pozostawia powdztwo cywilne bez rozpoznania. 3. Sd orzeka o pozostawieniu powdztwa cywilnego bez rozpoznania, rwnie jeeli materia dowodowy ujawniony w toku rozprawy nie wystarcza do rozstrzygnicia powdztwa cywilnego, a uzupenienie tego materiau spowodowaoby znaczn przewleko postpowania. 4. W razie skazania oskaronego sd moe take z urzdu zasdzi odszkodowanie na rzecz pokrzywdzonego, chyba e ustawa stanowi inaczej. Zasdzenie odszkodowania z urzdu nie jest dopuszczalne, jeeli zachodz okolicznoci wymienione w art. 65 1 pkt 2, 4 lub 5. 5. W razie skazania oskaronego lub warunkowego umorzenia postpowania w wypadkach wskazanych w ustawie sd orzeka nawizk na rzecz pokrzywdzonego, obowizek naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd. Nawizki na rzecz pokrzywdzonego, obowizku naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd nie orzeka si, jeeli roszczenie wynikajce z popenienia przestpstwa jest przedmiotem innego postpowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono. 6. Jeeli zasdzone odszkodowanie, obowizek naprawienia szkody lub zadouczynienia za doznan krzywd albo nawizka orzeczona na rzecz pokrzywdzonego nie pokrywaj caej szkody lub nie stanowi penego zadouczynienia za doznan krzywd, pokrzywdzony moe dochodzi dodatkowych roszcze w postpowaniu cywilnym. 7. W razie orzeczenia przez sd obowizku naprawienia szkody, zadouczynienia za doznan krzywd lub nawizki na rzecz pokrzywdzonego, nie stosuje si 1 i 4. Art. 416. 1. W razie skazania oskaronego sd, uwzgldniajc wniosek prokuratora, zobowizuje w wyroku podmiot, ktry uzyska korzy majtkow w warunkach okrelonych w art. 52 Kodeksu karnego, do jej zwrotu w caoci lub w czci na rzecz Skarbu Pastwa. Uniewinniajc oskaronego albo skazujc go za przestpstwo, ktre takiej korzyci nie przynioso, lub umarzajc postpowanie - sd pozostawia wniosek prokuratora bez rozpoznania.

54

 2. Przed zakoczeniem przewodu sdowego sd przesuchuje w charakterze wiadka podmiot okrelony w art. 52 Kodeksu karnego. Jeeli podmiotem tym nie jest osoba fizyczna, przesuchuje si organ uprawniony do dziaania w jego imieniu. 3. Osoba, o ktrej mowa w 2, moe odmwi zezna. 4. Przepisy art. 72, 75, 87 i 89 stosuje si odpowiednio. Art. 417. Zaliczeniu na poczet orzeczonej kary podlega rwnie okres tymczasowego aresztowania odbytego przez oskaronego w innej sprawie, w ktrej postpowanie toczyo si rwnoczenie, a zapad w niej prawomocny wyrok uniewinniajcy, umorzono postpowanie albo odstpiono od wymierzenia kary. Art. 418. 1. Po podpisaniu wyroku przewodniczcy ogasza go publicznie; w czasie ogaszania wyroku wszyscy obecni, z wyjtkiem sdu, stoj. 2. Zgoszenie zdania odrbnego podaje si do wiadomoci, a jeeli czonek skadu orzekajcego, ktry zgosi zdanie odrbne, wyrazi na to zgod, take jego nazwisko. 3. Po ogoszeniu przewodniczcy lub jeden z czonkw skadu orzekajcego podaje ustnie najwaniejsze powody wyroku. Art. 418a. W wypadku wyrokowania poza rozpraw, tre wyroku udostpnia si publicznie przez zoenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sdu, o czym naley uczyni wzmiank w protokole posiedzenia. Art. 419. 1. Niestawiennictwo stron, ich obrocw i penomocnikw nie stoi na przeszkodzie ogoszeniu wyroku. 2. Jeeli oskarony pozbawiony wolnoci nie by obecny przy ogoszeniu na rozprawie orzeczenia koczcego postpowanie w sprawie, a nie mia obrocy, orzeczenie to dorcza si oskaronemu. Przepis art. 100 6 stosuje si odpowiednio. Art. 420. 1. Jeeli wyrok nie zawiera rozstrzygnicia co do zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub rodkw zapobiegawczych wymienionych w art. 276 albo dowodw rzeczowych, sd orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu. Nie mona jednak orzec przepadku przedmiotw. 1. Jeeli wyrok nie zawiera rozstrzygnicia co do przepadku, zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub rodkw zapobiegawczych wymienionych w art. 276 albo dowodw rzeczowych, sd orzeka o tym postanowieniem na posiedzeniu. 2. Jeeli, wskutek braku informacji lub bdnej informacji o odbywaniu przez oskaronego kary pozbawienia wolnoci w innej sprawie, sd nieprawidowo zaliczy okres tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary, stosuje si odpowiednio przepis 1 zdanie pierwsze. 2. Jeeli sd nieprawidowo zaliczy okres tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary, stosuje si odpowiednio przepis 1. 3. Strony maj prawo wzi udzia w tym posiedzeniu. Oskaronego aresztowanego sprowadza si na posiedzenie tylko wtedy, gdy prezes sdu lub sd uzna to za konieczne. 4. Na postanowienia, o ktrych mowa w 1 i 2, przysuguje zaalenie. Art. 421. Osobie nie bdcej oskaronym, ktra zgasza roszczenie do mienia objtego przepadkiem przedmiotw, przysuguje prawo dochodzenia swych roszcze tylko w drodze postpowania cywilnego. Art. 422. 1. W terminie zawitym 7 dni od daty ogoszenia wyroku strona moe zoy wniosek o sporzdzenie na pimie i dorczenie uzasadnienia wyroku. Sporzdzenie uzasadnienia z urzdu nie zwalnia strony od zoenia wniosku o dorczenie uzasadnienia. Wniosek skada si na pimie. 1. W terminie zawitym 7 dni od daty ogoszenia wyroku strona, podmiot okrelony w art. 416, a w wypadku wyroku warunkowo umarzajcego postpowanie, wydanego na posiedzeniu, take pokrzywdzony, mog zoy wniosek o sporzdzenie na pimie i dorczenie uzasadnienia wyroku. Sporzdzenie uzasadnienia z urzdu nie zwalnia strony, wymienionego podmiotu oraz pokrzywdzonego od zoenia wniosku o dorczenie uzasadnienia. Wniosek skada si na pimie. Wniosek niepochodzcy od oskaronego powinien wskazywa tego z oskaronych, ktrego dotyczy. 2. Dla oskaronego pozbawionego wolnoci, ktry nie ma obrocy i nie by obecny podczas ogoszenia wyroku, termin wymieniony w 1 biegnie od daty dorczenia mu wyroku. 3. Prezes sdu odmawia przyjcia wniosku zoonego przez osob nieuprawnion lub po terminie. Na zarzdzenie prezesa przysuguje zaalenie. Art. 423. 1. Uzasadnienie wyroku powinno by sporzdzone w cigu 7 dni (14 dni) od daty zoenia wniosku o sporzdzenie uzasadnienia, a w wypadku sporzdzenia uzasadnienia z urzdu - od daty ogoszenia wyroku; w sprawie zawiej, w razie niemonoci sporzdzenia uzasadnienia w terminie, prezes sdu moe przeduy ten termin na czas oznaczony. 1a. W wypadku zoenia wniosku o uzasadnienie wyroku w czci odnoszcej si do niektrych oskaronych sd moe ograniczy zakres uzasadnienia do tych tylko czci wyroku, ktrych wniosek dotyczy. 2. Wyrok z uzasadnieniem dorcza si stronie, ktra zoya wniosek na podstawie art. 422. Przepis art. 100 5 stosuje si. 2. Wyrok z uzasadnieniem dorcza si stronie i podmiotowi, o ktrym mowa w art. 416, ktre zoyy wniosek na podstawie art. 422. Przepis art. 100 5 stosuje si. Art. 424. 1. Uzasadnienie powinno zawiera:

55

1) wskazanie, jakie fakty sd uzna za udowodnione lub nie udowodnione, na jakich w tej mierze opar si dowodach i dlaczego nie uzna dowodw przeciwnych, 2) wyjanienie podstawy prawnej wyroku. 2. W uzasadnieniu wyroku naley ponadto przytoczy okolicznoci, ktre sd mia na wzgldzie przy wymiarze kary, a zwaszcza przy zastosowaniu nadzwyczajnego zagodzenia kary, rodkw zabezpieczajcych, uwzgldnieniu powdztwa cywilnego oraz przy innych rozstrzygniciach zawartych w wyroku. DZIA IX POSTPOWANIE ODWOAWCZE Rozdzia 48 Przepisy oglne Art. 425. 1. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przysuguje stronom i podmiotowi okrelonemu w art. 416 rodek odwoawczy. 1. Od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przysuguje rodek odwoawczy stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416 oraz innym osobom wskazanym w przepisach ustawy. 2. Orzeczenie mona zaskary w caoci lub w czci. Mona take zaskary samo uzasadnienie orzeczenia. 3. Odwoujcy si moe skary jedynie rozstrzygnicia lub ustalenia naruszajce jego prawa lub szkodzce jego interesom. Ograniczenie to nie dotyczy oskaryciela publicznego. 4. Oskaryciel publiczny ma prawo wnie rodek odwoawczy take na korzy oskaronego. Art. 426. 1. Od orzecze wydanych przez sd odwoawczy na skutek odwoania nie przysuguje rodek odwoawczy. 2. Od innych orzecze sdu odwoawczego oraz od orzecze wydanych przez Sd Najwyszy nie przysuguje rodek odwoawczy, chyba e ustawa stanowi inaczej. 3. Od wydanych w toku postpowania odwoawczego postanowie o przeprowadzeniu obserwacji w zakadzie leczniczym, o zastosowaniu rodka zapobiegawczego oraz naoeniu kary porzdkowej przysuguje zaalenie do innego rwnorzdnego skadu sdu odwoawczego. Art. 427. 1. Odwoujcy si powinien wskaza zaskarone rozstrzygnicie lub ustalenie, a take poda, czego si domaga. 2. Jeeli rodek odwoawczy pochodzi od oskaryciela publicznego, obrocy lub penomocnika, powinien ponadto zawiera wskazanie zarzutw stawianych rozstrzygniciu oraz uzasadnienie. 3. Odwoujcy si moe rwnie wskaza nowe fakty lub dowody. Art. 428. 1. rodek odwoawczy wnosi si na pimie do sdu, ktry wyda zaskarone orzeczenie. 2. Strona moe zoy pisemn odpowied na rodek odwoawczy. Art. 429. 1. Prezes sdu pierwszej instancji odmawia przyjcia rodka odwoawczego, jeeli wniesiony zosta po terminie lub przez osob nieuprawnion albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy. 2. Na zarzdzenie odmawiajce przyjcia rodka odwoawczego na podstawie 1 lub art. 120 2 przysuguje zaalenie. Art. 430. 1. Sd odwoawczy pozostawia bez rozpoznania przyjty rodek odwoawczy, jeeli zachodz okolicznoci okrelone w art. 429 1 albo jeeli przyjcie tego rodka nastpio na skutek niezasadnego przywrcenia terminu. 2. Na postanowienie przysuguje zaalenie do innego rwnorzdnego skadu sdu odwoawczego, chyba e zostao wydane przez Sd Najwyszy. Art. 431. 1. rodek odwoawczy mona cofn. 2. Oskarony moe cofn wniesiony na jego korzy rodek odwoawczy, chyba e wnis go oskaryciel publiczny lub zachodzi wypadek przewidziany w art. 79. 3. rodka odwoawczego wniesionego na korzy oskaronego nie mona bez jego zgody cofn. Art. 432. Cofnity rodek odwoawczy sd odwoawczy pozostawia bez rozpoznania, chyba e zachodzi jedna z przyczyn wymienionych w art. (101,) 439 lub art. 440. Art. 433. 1. Sd odwoawczy rozpoznaje spraw w granicach rodka odwoawczego, a w zakresie szerszym o tyle, o ile ustawa to przewiduje. 2. Sd odwoawczy jest obowizany rozway wszystkie wnioski i zarzuty wskazane w rodku odwoawczym, chyba e ustawa stanowi inaczej. Art. 434. 1. Sd odwoawczy moe orzec na niekorzy oskaronego tylko wtedy, gdy wniesiono na jego niekorzy rodek odwoawczy, a take tylko w granicach zaskarenia, chyba e ustawa stanowi inaczej. Jeeli rodek odwoawczy pochodzi od oskaryciela publicznego lub penomocnika, sd odwoawczy moe orzec na niekorzy oskaronego ponadto tylko w razie stwierdzenia uchybie podniesionych w rodku odwoawczym lub podlegajcych uwzgldnieniu z urzdu.

56

 2. rodek odwoawczy wniesiony na niekorzy oskaronego moe spowodowa orzeczenie take na korzy oskaronego. 3. Okrelonego w 1 zakazu orzekania na niekorzy oskaronego nie stosuje si w wypadkach okrelonych w art. 60 3 i 4 Kodeksu karnego oraz w wypadkach skazania z zastosowaniem art. 343 lub 387. Art. 435. Sd odwoawczy uchyla lub zmienia orzeczenie na korzy wsposkaronych, choby nie wnieli rodka odwoawczego, jeeli je uchyli lub zmieni na rzecz wsposkaronego, ktrego rodek odwoawczy dotyczy, gdy te same wzgldy przemawiaj za uchyleniem lub zmian na rzecz tamtych. Art. 436. Sd moe ograniczy rozpoznanie rodka odwoawczego tylko do poszczeglnych uchybie, podniesionych przez stron lub podlegajcych uwzgldnieniu z urzdu, jeeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczajce do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostaych uchybie byoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postpowania. Art. 437. 1. Po rozpoznaniu rodka odwoawczego sd orzeka o utrzymaniu w mocy, zmianie lub uchyleniu zaskaronego orzeczenia w caoci lub w czci. Dotyczy to odpowiednio rozpoznania rodka odwoawczego od uzasadnienia orzeczenia. 2. Jeeli pozwalaj na to zebrane dowody, sd odwoawczy zmienia zaskarone orzeczenie, orzekajc odmiennie co do istoty, lub uchyla je i umarza postpowanie; w innych wypadkach uchyla orzeczenie i przekazuje spraw sdowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania; przepis art. 397 stosuje si odpowiednio. Art. 438. Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia: 1) obrazy przepisw prawa materialnego, 2) obrazy przepisw postpowania, jeeli moga ona mie wpyw na tre orzeczenia, 3) bdu w ustaleniach faktycznych przyjtych za podstaw orzeczenia, jeeli mg on mie wpyw na tre tego orzeczenia, 4) racej niewspmiernoci kary lub niesusznego zastosowania albo niezastosowania rodka zabezpieczajcego lub innego rodka. Art. 439. 1. Niezalenie od granic zaskarenia i podniesionych zarzutw oraz wpywu uchybienia na tre orzeczenia, sd odwoawczy na posiedzeniu uchyla zaskarone orzeczenie, jeeli: 1) w wydaniu orzeczenia bra udzia sdzia podlegajcy wyczeniu z przyczyn okrelonych w art. 40 1 pkt 4, 5 oraz 7-9, 2) sd by nienaleycie obsadzony lub ktrykolwiek z jego czonkw nie by obecny na caej rozprawie, 3) sd powszechny orzek w sprawie nalecej do waciwoci sdu szczeglnego albo sd szczeglny orzek w sprawie nalecej do waciwoci sdu powszechnego, 4) sd niszego rzdu orzek w sprawie nalecej do waciwoci sdu wyszego rzdu, 5) zachodzi jedna z okolicznoci wyczajcych postpowanie, okrelonych w art. 17 1 pkt 5, 6, 9, 10 lub 11, 6) oskarony nie mia obrocy w wypadkach okrelonych w art. 79 1 i 2 oraz art. 80 lub obroca nie bra udziau w czynnociach, w ktrych jego udzia by obowizkowy, 7) spraw rozpoznano podczas nieobecnoci oskaronego, ktrego obecno bya obowizkowa. 2. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodw okrelonych w 1 pkt 5-7 moe nastpi tylko na korzy oskaronego. 3. (29) W posiedzeniu maj prawo wzi udzia strony, obrocy i penomocnicy. Przepis art. 451 stosuje si odpowiednio. Art. 439. 1. Niezalenie od granic zaskarenia i podniesionych zarzutw oraz wpywu uchybienia na tre orzeczenia sd odwoawczy na posiedzeniu uchyla zaskarone orzeczenie, jeeli: 1) w wydaniu orzeczenia braa udzia osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bd podlegajca wyczeniu na podstawie art. 40, 2) sd by nienaleycie obsadzony lub ktrykolwiek z jego czonkw nie by obecny na caej rozprawie, 3) sd powszechny orzek w sprawie nalecej do waciwoci sdu szczeglnego albo sd szczeglny orzek w sprawie nalecej do waciwoci sdu powszechnego, 4) sd niszego rzdu orzek w sprawie nalecej do waciwoci sdu wyszego rzdu, 5) orzeczono kar, rodek karny lub rodek zabezpieczajcy nieznane ustawie, 6) zapado z naruszeniem zasady wikszoci gosw lub nie zostao podpisane przez ktrkolwiek z osb biorcych udzia w jego wydaniu, 7) zachodzi sprzeczno w treci orzeczenia, uniemoliwiajca jego wykonanie, 8) zostao wydane pomimo to, e postpowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostao ju prawomocnie zakoczone, 9) zachodzi jedna z okolicznoci wyczajcych postpowanie, okrelonych w art. 17 1 pkt 5, 6 i 8-11, 10) oskarony w postpowaniu sdowym nie mia obrocy w wypadkach okrelonych w art. 79 1 i 2 oraz art. 80 lub obroca nie bra udziau w czynnociach, w ktrych jego udzia by obowizkowy, 11) spraw rozpoznano podczas nieobecnoci oskaronego, ktrego obecno bya obowizkowa. 2. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodw okrelonych w 1 pkt 9-11 moe nastpi tylko na korzy oskaronego. 3. W posiedzeniu maj prawo wzi udzia strony, obrocy i penomocnicy. Przepis art. 451 stosuje si odpowiednio. Art. 439a. Orzeczenia w sprawie o wykroczenie nie uchyla si z tego tylko powodu, e sd orzek w postpowaniu karnym zamiast w postpowaniu w sprawach o wykroczenia.

57

Art. 440. Jeeli utrzymanie orzeczenia w mocy byoby raco niesprawiedliwe, podlega ono zmianie na korzy oskaronego albo uchyleniu niezalenie od granic zaskarenia i podniesionych zarzutw. Art. 441. 1. Jeeli przy rozpoznawaniu rodka odwoawczego wyoni si zagadnienie prawne wymagajce zasadniczej wykadni ustawy, sd odwoawczy moe odroczy rozpoznanie sprawy i przekaza zagadnienie do rozstrzygnicia Sdowi Najwyszemu. 2. Sd Najwyszy moe przekaza rozstrzygnicie zagadnienia prawnego powikszonemu skadowi tego sdu. 3. Uchwaa Sdu Najwyszego jest w danej sprawie wica. 4. Obrocy i penomocnicy (Prokurator, obrocy i penomocnicy) maj prawo wzi udzia w posiedzeniu. 5. Sd Najwyszy moe przej spraw do swego rozpoznania. Art. 442. 1. Sd, ktremu przekazano spraw do ponownego rozpoznania, orzeka w granicach, w jakich nastpio przekazanie. Uchylenie wyroku tylko w zakresie rozstrzygnicia o karze albo innym rodku nie stoi na przeszkodzie uniewinnieniu oskaronego lub umorzeniu postpowania. 2. W wypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sd orzekajcy w pierwszej instancji, przeprowadzajc postpowanie w zakresie dowodw, ktre nie miay wpywu na uchylenie wyroku, moe (za zgod stron) poprzesta na ich ujawnieniu. 3. Zapatrywania prawne i wskazania sdu odwoawczego co do dalszego postpowania s wice dla sdu, ktremu spraw przekazano do ponownego rozpoznania. Art. 443. W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postpowaniu wyda orzeczenie surowsze ni uchylone tylko wtedy, gdy orzeczenie to byo zaskarone na niekorzy oskaronego albo gdy zachodz okolicznoci okrelone w art. 434 3. Nie dotyczy to orzekania o rodkach wymienionych w art. 93 i 94 Kodeksu karnego. Rozdzia 49 Apelacja Art. 444. (30) Od wyroku sdu pierwszej instancji stronom i podmiotowi okrelonemu w art. 52 Kodeksu karnego przysuguje apelacja. Art. 444. Od wyroku sdu pierwszej instancji stronom, podmiotowi okrelonemu w art. 416, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzajcego postpowanie, wydanego na posiedzeniu, przysuguje apelacja, chyba e ustawa stanowi inaczej. Art. 445. 1. Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla kadego uprawnionego od daty dorczenia mu wyroku z uzasadnieniem. 2. Apelacja wniesiona przed upywem terminu zoenia wniosku o sporzdzenie uzasadnienia wywouje skutki okrelone w art. 422 i podlega rozpoznaniu; apelacj tak mona uzupeni w terminie okrelonym w 1. Art. 446. 1. Apelacja od wyroku sdu wojewdzkiego (sdu okrgowego), ktra nie pochodzi od prokuratora lub osoby wymienionej w art. 88 2 i 3, powinna by sporzdzona i podpisana przez adwokata. 2. Do apelacji sporzdzonej przez prokuratora, obroc lub penomocnika docza si odpowiedni liczb odpisw dla stron przeciwnych; do apelacji wnoszonej do sdu apelacyjnego docza si dodatkowo jeden odpis. Art. 447. 1. Apelacj co do winy uwaa si za zwrcon przeciwko caoci wyroku. 2. Apelacj co do kary uwaa si za zwrcon przeciwko caoci rozstrzygnicia o karze i rodkach karnych. 3. W apelacji mona podnosi zarzuty, ktre nie stanowiy lub nie mogy stanowi przedmiotu zaalenia. Art. 448. 1. O przyjciu apelacji zawiadamia si prokuratora oraz obrocw i penomocnikw, a take strony, po czym akta przekazuje si niezwocznie sdowi odwoawczemu. 2. W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obroc lub penomocnika docza si do zawiadomienia odpis apelacji strony przeciwnej, chyba e w sprawie bya wyczona jawno rozprawy ze wzgldu na tajemnic pastwow. Art. 449. Sd odwoawczy rozpoznaje spraw na rozprawie, a w wypadkach przewidzianych przez ustaw - na posiedzeniu. Art. 449a. W wypadku okrelonym w art. 423 1a przed wydaniem orzeczenia sd odwoawczy moe zwrci spraw sdowi pierwszej instancji w celu sporzdzenia uzasadnienia zaskaronego wyroku w niezbdnym zakresie, jeeli ma to zapewni prawidowe wyrokowanie w sprawie. Art. 450. 1. Udzia w rozprawie prokuratora, a obrocy w wypadkach okrelonych w art. 79 i 80 jest obowizkowy. 2. Udzia w rozprawie innych stron i ich penomocnikw oraz obrocy w wypadkach nie wymienionych w 1 jest obowizkowy wtedy, gdy prezes sdu lub sd uzna to za konieczne. 3. Niestawiennictwo naleycie zawiadomionych o terminie rozprawy stron, obrocw lub penomocnikw nie tamuje rozpoznania sprawy, chyba e ich udzia jest obowizkowy.

58

Art. 451. (31) Sd odwoawczy zarzdza sprowadzenie na rozpraw oskaronego pozbawionego wolnoci, chyba e uzna za wystarczajc obecno obrocy. Jeeli sd nie zarzdza sprowadzenia oskaronego, ktry nie ma obrocy, wyznacza obroc z urzdu. Art. 451. Sd odwoawczy, na wniosek oskaronego pozbawionego wolnoci, zarzdza sprowadzenie go na rozpraw, chyba e uzna za wystarczajc obecno obrocy. O prawie zoenia wniosku naley pouczy oskaronego. Jeeli sd nie zarzdza sprowadzenia oskaronego, ktry nie ma obrocy, wyznacza obroc z urzdu. Art. 452. 1. Sd odwoawczy nie moe przeprowadzi postpowania dowodowego co do istoty sprawy. 2. Sd odwoawczy moe jednak w wyjtkowych wypadkach, uznajc potrzeb uzupenienia przewodu sdowego, przeprowadzi dowd na rozprawie, jeeli przyczyni si to do przyspieszenia postpowania, a nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w caoci lub w znacznej czci. Dowd mona dopuci rwnie przed rozpraw. Art. 453. 1. Przewd sdowy w sdzie odwoawczym rozpoczyna ustne sprawozdanie, w ktrym sdzia sprawozdawca przedstawia przebieg i wyniki dotychczasowego postpowania, a w szczeglnoci tre zaskaronego wyroku oraz zarzuty i wnioski apelacyjne, jak rwnie kwestie wymagajce rozstrzygnicia z urzdu. W miar potrzeby odczytuje si z akt poszczeglne ich czci. 2. Strony mog skada wyjanienia, owiadczenia i wnioski ustnie lub na pimie; zoone na pimie podlegaj odczytaniu, przy czym przepis art. 394 stosuje si. 3. Przewodniczcy udziela gosu stronom w kolejnoci przez siebie ustalonej, przy czym najpierw udziela gosu skarcemu. Oskaronemu i jego obrocy nie mona odmwi zabrania gosu po przemwieniach innych stron. Art. 454. 1. Sd odwoawczy nie moe skaza oskaronego, ktry zosta uniewinniony w pierwszej instancji lub co do ktrego w pierwszej instancji umorzono lub warunkowo umorzono postpowanie. 2. Sd odwoawczy moe orzec surowsz kar pozbawienia wolnoci tylko wtedy, gdy nie zmienia ustale faktycznych przyjtych za podstaw zaskaronego wyroku. 3. Sd odwoawczy nie moe zaostrzy kary przez wymierzenie kary (25 lat pozbawienia wolnoci albo) doywotniego pozbawienia wolnoci. Art. 455. Nie zmieniajc ustale faktycznych, sd odwoawczy poprawia bdn kwalifikacj prawn niezalenie od granic zaskarenia i podniesionych zarzutw. Poprawienie kwalifikacji prawnej na niekorzy oskaronego moe nastpi tylko wtedy, gdy wniesiono rodek odwoawczy na jego niekorzy. Art. 456. O utrzymaniu w mocy, uchyleniu lub zmianie wyroku sdu pierwszej instancji sd odwoawczy orzeka wyrokiem. Art. 457. 1. Uzasadnienie wyroku sporzdza si w kadym wypadku w terminie 14 dni. 2. W uzasadnieniu naley poda, czym kierowa si sd wydajc wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sd uzna za zasadne albo niezasadne. Art. 457. 1. Uzasadnienie wyroku sporzdza si z urzdu w terminie 14 dni. 2. Jeeli sd utrzymuje zaskarony wyrok w mocy, uznajc apelacj za oczywicie bezzasadn, uzasadnienie sporzdza si na wniosek strony, chyba e zostao zgoszone zdanie odrbne. Przepisy art. 422 i 423 stosuje si odpowiednio. 3. W uzasadnieniu naley poda, czym kierowa si sd wydajc wyrok oraz dlaczego zarzuty i wnioski apelacji sd uzna za zasadne albo niezasadne. Art. 458. Przepisy dotyczce postpowania przed sdem pierwszej instancji stosuje si odpowiednio w postpowaniu przed sdem odwoawczym, chyba e przepisy niniejszego rozdziau stanowi inaczej. Rozdzia 50 Zaalenie Art. 459. 1. Zaalenie przysuguje na postanowienia sdu zamykajce drog do wydania wyroku, chyba e ustawa stanowi inaczej. 2. Zaalenie przysuguje take na postanowienia co do rodka zabezpieczajcego oraz na inne postanowienia w wypadkach przewidzianych w ustawie. 3. Zaalenie przysuguje stronom, a take osobie, ktrej postanowienie bezporednio dotyczy, chyba e ustawa stanowi inaczej. Art. 460. Zaalenie wnosi si w terminie 7 dni od daty ogoszenia postanowienia, a jeeli ustawa nakazuje dorczenie postanowienia - od daty dorczenia. Dotyczy to rwnie zaalenia na rozstrzygnicie w przedmiocie kosztw lub opat zawarte w wyroku; jeeli jednak odwoujcy si zoy wniosek o sporzdzenie na pimie oraz dorczenie uzasadnienia wyroku, zaalenie mona wnie w terminie przewidzianym do wniesienia apelacji. Art. 461. 1. Do zaalenia na postanowienie koczce postpowanie, sporzdzonego przez prokuratora, obroc, lub penomocnika, docza si odpowiedni liczb odpisw dla osb, ktrych dotyczy zaskarone postanowienie. Odpisy te dorcza si tym osobom niezwocznie.

59

 2. Jeeli zaalenie pochodzi od osb nie wymienionych w 1, o jego wniesieniu zawiadamia si osoby, ktrych dotyczy zaskarone postanowienie. Art. 462. 1. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, zaalenie nie wstrzymuje wykonania zaskaronego postanowienia; sd jednak, ktry je wyda, lub sd powoany do rozpoznania zaalenia moe wstrzyma wykonanie postanowienia. 2. Odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia. Art. 463. 1. Sd, na ktrego postanowienie zoono zaalenie, moe je uwzgldni, jeeli orzeka w tym samym skadzie, w ktrym wyda zaskarone postanowienie; w innych wypadkach prezes sdu przekazuje zaalenie niezwocznie, wraz z aktami lub niezbdnymi odpisami z akt sprawy, sdowi powoanemu do rozpoznania zaalenia. 2. Zaalenie na postanowienie w przedmiocie tymczasowego aresztowania oraz zabezpieczenia majtkowego powinno by przekazane do rozpoznania w cigu 48 godzin. Art. 464. 1. Strony oraz obrocy i penomocnicy maj prawo wzi udzia w posiedzeniu sdu odwoawczego rozpoznajcego zaalenie na postanowienie koczce postpowanie. Maj oni prawo udziau w posiedzeniu sdu odwoawczego take wtedy, gdy przysuguje im prawo udziau w posiedzeniu sdu pierwszej instancji. 2. W innych wypadkach sd odwoawczy moe zezwoli stronom lub obrocy albo penomocnikowi na wzicie udziau w posiedzeniu. 3. (32) Przepis art. 451 stosuje si odpowiednio. 3. Przepis art. 451 stosuje si odpowiednio, gdy przedmiotem posiedzenia ma by rozpoznanie zaalenia na postanowienie koczce postpowanie. Art. 465. 1. Przepisy dotyczce zaale na postanowienia sdu stosuje si odpowiednio do zaale na postanowienia prokuratora i prowadzcego dochodzenie (postpowanie przygotowawcze). 2. Zaalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje prokurator nadrzdny, a w wypadkach przewidzianych przez ustaw - sd. 3. Zaalenie na postanowienie prowadzcego postpowanie przygotowawcze, jeeli nie jest nim prokurator, rozpoznaje prokurator sprawujcy nadzr nad tym postpowaniem. Art. 466. 1. Przepisy dotyczce zaale na postanowienia stosuje si odpowiednio do zaale na zarzdzenia. 2. Zaalenie na zarzdzenie prezesa rozpoznaje sd odwoawczy. Art. 467. 1. Przepisy rozdziau niniejszego stosuje si odpowiednio do przewidzianych w ustawie zaale na czynnoci lub zaniechanie czynnoci. 2. Uznajc zasadno zaalenia, organ odwoawczy stwierdza niezgodno czynnoci z prawem lub brak czynnoci i zarzdza, co naley, zwaszcza w celu naprawienia skutkw uchybienia oraz zapobieenia podobnym uchybieniom w przyszoci, a take podejmuje inne przewidziane w ustawie rodki. DZIA X POSTPOWANIA SZCZEGLNE Rozdzia 51 Postpowanie uproszczone Art. 468. W postpowaniu uproszczonym stosuje si przepisy o postpowaniu zwyczajnym, jeeli przepisy niniejszego rozdziau nie stanowi inaczej. Art. 469. 1. W trybie uproszczonym prowadzi si postpowanie w sprawach o przestpstwa: 1) zagroone kar nie przekraczajc 3 lat pozbawienia wolnoci, 2) przewidziane w art. 159, 189 1, art. 204 3, art. 207 1 i art. 262 2 Kodeksu karnego, 3) przewidziane w art. 278 1, art. 279 1, art. 284 2, art. 286 1 i 2, art. 288 1, art. 289 1, art. 290 1 oraz w art. 291 1 Kodeksu karnego - jeeli warto przedmiotu przestpstwa albo szkoda wyrzdzona lub zamierzona nie przekracza dwudziestokrotnej wysokoci najniszego miesicznego wynagrodzenia. 2. Spord spraw o przestpstwa wymienione w 1 pkt 1 nie podlegaj rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym sprawy o przestpstwa okrelone w Kodeksie karnym w art. 126 1 i 2, art. 140 3, art. 156 2, art. 161 1 i 2, art. 165 2, art. 168, 206, 228 2, art. 229 2, art. 230, 231 1 i 3, art. 233 1, art. 240 1, art. 252 3, art. 265 3, art. 271 2, art. 302 i 304. Art. 469. Sd rozpoznaje w trybie uproszczonym sprawy, w ktrych byo prowadzone dochodzenie. Dokoczenie postpowania przygotowawczego w formie ledztwa z przyczyn okrelonych w art. 325i 1 nie stanowi przeszkody w rozpoznaniu sprawy w trybie uproszczonym. Art. 470. (Uchylony) Postpowania uproszczonego nie stosuje si: 1) w stosunku do oskaronego pozbawionego wolnoci w tej lub innej sprawie, chyba e zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec ujtego na gorcym uczynku lub bezporednio potem sprawcy przestpstwa z art. 157 2 i 3, art. 191 1, art. 216 1 i 2, art. 217 1, art. 257 i 288 2 Kodeksu karnego; przepisu art. 259 3 nie stosuje si,

60

2) jeeli zachodz okolicznoci wymienione w art. 79 1. Art. 471. (Uchylony) Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z waciwymi ministrami okreli, w drodze rozporzdzenia, organy uprawnione obok Policji do prowadzenia dochodze oraz organy uprawnione do wnoszenia i popierania oskarenia przed sdem pierwszej instancji w sprawach podlegajcych rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym, jak rwnie zakres spraw zleconych tym organom. Art. 472. (Uchylony) 1. Organ prowadzcy dochodzenie przesya niezwocznie prokuratorowi odpis postanowienia o wszczciu dochodzenia. 2. Postanowienia o odmowie wszczcia dochodzenia oraz o jego umorzeniu lub zawieszeniu wydaje prowadzcy dochodzenie, a zatwierdza je prokurator. Art. 473. (Uchylony) 1. Nie jest wymagane sporzdzenie postanowienia o przedstawieniu zarzutw oraz wydanie postanowienia o zamkniciu dochodzenia, chyba e podejrzany jest zatrzymany lub tymczasowo aresztowany. 2. Przesuchanie osoby podejrzanej zaczyna si od powiadomienia jej o treci zarzutu wpisanego do protokou przesuchania. Osob t od chwili rozpoczcia przesuchania uwaa si za podejrzanego. 3. Podejrzanemu naley umoliwi przygotowanie si do obrony, a zwaszcza ustanowienie lub wyznaczenie obrocy. 4. Przepisu art. 307 4 nie stosuje si. Art. 474. (Uchylony) 1. Na wniosek podejrzanego lub obrocy organ prowadzcy dochodzenie zaznajamia podejrzanego z materiaami ukoczonego dochodzenia. O prawie tym naley pouczy podejrzanego podczas pierwszego przesuchania. Nie usprawiedliwione niestawiennictwo podejrzanego, ktry zgosi wniosek o zaznajomienie go z materiaami ukoczonego dochodzenia, w terminie wyznaczonym na dokonanie tej czynnoci, nie tamuje toku postpowania. 2. Dochodzenie powinno by ukoczone w cigu miesica. Prokurator moe przeduy ten okres do 2 miesicy; w razie niezakoczenia dochodzenia we wskazanym terminie, dalsze postpowanie prowadzi si na zasadach oglnych. 3. Prowadzcy dochodzenie sporzdza akt oskarenia, chyba e prokurator sam to uczyni; akt oskarenia moe nie zawiera uzasadnienia. 4. Akt oskarenia sporzdzony przez Policj zatwierdza i wnosi do sdu prokurator. Nie dotyczy to innych organw cigania. Art. 474a. 1. Wniosek oskaronego, o ktrym mowa w art. 387 1, zoony przed rozpraw, sd moe rozpozna na posiedzeniu. 2. O terminie posiedzenia zawiadamia si strony, przesyajc im odpis wniosku. 3. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo pokrzywdzonego lub oskaryciela publicznego nie stoi na przeszkodzie uwzgldnieniu wniosku, jeeli spenione s pozostae warunki okrelone w art. 387. 4. W razie rozpoznania wniosku na rozprawie przepis 3 stosuje si odpowiednio. Art. 475. Jeeli akt oskarenia odpowiada warunkom formalnym, a spraw skierowano na rozpraw gwn, odpis aktu oskarenia mona dorczy oskaronemu cznie z wezwaniem na rozpraw. Art. 476. 1. Sd rozpoznaje spraw jednoosobowo. Prezes sdu rejonowego moe zarzdzi rozpoznanie sprawy w skadzie jednego sdziego i dwch awnikw, jeeli jest to uzasadnione jej okolicznociami. Prezes sdu wojewdzkiego (sdu okrgowego) moe zarzdzi rozpoznanie sprawy jednoosobowo, jeeli bya rozpoznana w pierwszej instancji w takim skadzie. 2. Jeeli sd rozpoznaje spraw jednoosobowo, sdzia ma prawa i obowizki przewodniczcego. Art. 477. Niestawiennictwo oskaryciela nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia. Art. 478. Jeeli w sprawie z oskarenia publicznego nie bierze udziau w rozprawie oskaryciel, akt oskarenia odczytuje protokolant. Art. 479. 1. Jeeli oskarony, ktremu dorczono wezwanie, nie stawi si na rozpraw gwn, sd moe prowadzi postpowanie bez jego udziau, a jeeli nie stawi si rwnie obroca - wyda wyrok zaoczny. 2. Jeeli oskarony nie stawi si na rozpraw, odczytuje si uprzednio zoone jego wyjanienia. Przepis art. 396 2-4 stosuje si odpowiednio. Art. 480. Rozprawy gwnej nie mona przeprowadzi w czasie nieobecnoci oskaronego, jeeli usprawiedliwiwszy swe niestawiennictwo wnosi o odroczenie rozprawy. Art. 481. (33) Wyrokiem zaocznym mona orzec tytuem rodka zabezpieczajcego jedynie przepadek przedmiotw. Art. 482. 1. Wyrok zaoczny dorcza si oskaronemu. W terminie 7 dni od dorczenia odpisu wyroku zaocznego oskarony moe wnie sprzeciw, w ktrym powinien usprawiedliwi swoj nieobecno na rozprawie. Moe on poczy ze sprzeciwem wniosek o uzasadnienie wyroku na wypadek nieprzyjcia lub nieuwzgldnienia sprzeciwu. 2. Sd nie uwzgldni sprzeciwu, jeeli uzna nieobecno oskaronego na rozprawie za nie usprawiedliwion. Na postanowienie to suy zaalenie. 3. Uwzgldnienie sprzeciwu powoduje ponowne rozpoznanie sprawy. Wyrok zaoczny traci moc, gdy oskarony lub jego obroca stawi si na rozpraw.

61

Art. 483. Jeeli po rozpoczciu przewodu sdowego okae si, e sprawa nie podlega rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym, sd za zgod oskaronego rozpoznaje spraw w dalszym cigu w postpowaniu zwyczajnym w tym samym skadzie. Art. 484. 1. Postpowanie uproszczone toczy si rwnie w razie przerwania rozprawy na czas nie duszy ni 21 dni. 1. Kadorazowa przerwa w rozprawie moe trwa nie duej ni 21 dni. 2. Jeeli sprawy nie mona rozpozna w terminie wskazanym w 1, sd rozpoznaje spraw w dalszym cigu w postpowaniu zwyczajnym w tym samym skadzie. Rozdzia 52 Postpowanie w sprawach z oskarenia prywatnego Art. 485. W sprawach z oskarenia prywatnego stosuje si przepisy o postpowaniu uproszczonym, z zachowaniem przepisw niniejszego rozdziau. Przepisu art. 470 nie stosuje si. Art. 486. 1. Sprawy z oskarenia prywatnego sd rejonowy rozpoznaje jednoosobowo. Prezes sdu moe zarzdzi rozpoznanie sprawy w skadzie jednego sdziego i dwch awnikw, jeeli ze wzgldu na okolicznoci uzna to za stosowne. 2. Sprawy o przestpstwa okrelone w art. 212 Kodeksu karnego sd rozpoznaje w skadzie jednego sdziego i dwch awnikw. Art. 487. Akt oskarenia moe ograniczy si do oznaczenia osoby oskaronego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodw, na ktrych opiera si oskarenie. Art. 488. 1. Policja na danie pokrzywdzonego przyjmuje ustn lub pisemn skarg i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesya skarg do waciwego sdu. 2. Na polecenie sdu Policja dokonuje okrelonych przez sd czynnoci dowodowych, po czym ich wyniki przekazuje sdowi. Przepis art. 308 stosuje si odpowiednio. Art. 489. 1. Rozpraw gwn poprzedza posiedzenie pojednawcze, ktre prowadzi sdzia. 2. Na wniosek lub za zgod stron sd moe zamiast posiedzenia pojednawczego wyznaczy odpowiedni termin dla przeprowadzenia postpowania mediacyjnego. Przepis art. 320 stosuje si odpowiednio. Art. 490. 1. Posiedzenie pojednawcze rozpoczyna si wezwaniem stron do pojednania. 2. W protokole posiedzenia pojednawczego naley w szczeglnoci zaznaczy stanowisko stron wobec wezwania do pojednania oraz wyniki przeprowadzonego posiedzenia pojednawczego; jeeli doszo do pojednania, protok podpisuj take strony. Art. 491. 1. Niestawiennictwo oskaryciela prywatnego i jego penomocnika na posiedzenie pojednawcze bez usprawiedliwionej przyczyny uwaa si za odstpienie od oskarenia; w takim wypadku prowadzcy posiedzenie postpowanie umarza. 2. W razie nie usprawiedliwionego niestawiennictwa oskaronego prowadzcy posiedzenie pojednawcze kieruje spraw na rozpraw gwn, a w miar monoci wyznacza od razu jej termin. Art. 492. 1. W razie pojednania stron postpowanie umarza si. 2. Jeeli do pojednania doszo w wyniku mediacji, przepis art. 490 2 stosuje si odpowiednio. Art. 493. W toku posiedzenia pojednawczego lub w wyniku mediacji dopuszczalne jest pojednanie si obejmujce rwnie inne sprawy z oskarenia prywatnego, toczce si pomidzy tymi samymi stronami. Art. 494. 1. Rwnoczenie z pojednaniem strony mog zawrze ugod, ktrej przedmiotem mog by rwnie roszczenia pozostajce w zwizku z oskareniem. 2. Ugoda zawarta na posiedzeniu pojednawczym jest tytuem egzekucji sdowej po nadaniu przez sd klauzuli wykonalnoci. Art. 495. 1. W razie niedojcia do pojednania kieruje si spraw na rozpraw gwn, a w miar monoci wyznacza od razu jej termin, chyba e zachodzi potrzeba skierowania sprawy na posiedzenie w celu innego rozstrzygnicia. 2. Strony obecne na posiedzeniu powinny zgosi wnioski dowodowe. 3. Sd moe postanowi, e ze wzgldu na okolicznoci sprawy bdzie ona rozpoznana z udziaem awnikw. Art. 496. 1. Postpowanie w sprawach z oskarenia prywatnego umarza si za zgod oskaronego, jeeli oskaryciel prywatny odstpi od oskarenia przed prawomocnym zakoczeniem postpowania. 2. Zgoda oskaronego nie jest wymagana, jeeli oskaryciel prywatny odstpi od oskarenia przed rozpoczciem przewodu sdowego na pierwszej rozprawie gwnej. 3. Niestawiennictwo oskaryciela prywatnego i jego penomocnika na rozprawie gwnej bez usprawiedliwionych powodw uwaa si za odstpienie od oskarenia.

62

Art. 497. 1. Oskarony moe a do rozpoczcia przewodu sdowego na rozprawie gwnej wnie przeciwko oskarycielowi prywatnemu bdcemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarenia o cigany z oskarenia prywatnego czyn, pozostajcy w zwizku z czynem mu zarzucanym. Sd rozpoznaje wwczas cznie obie sprawy. 2. Odstpienie jednego z oskarycieli prywatnych od oskarenia powoduje umorzenie postpowania tylko w czci dotyczcej wniesionego przeze oskarenia. 3. Obaj oskaryciele prywatni korzystaj z uprawnie oskaronego. Pierwszestwo zadawania pyta i przemwie przysuguje temu oskarycielowi prywatnemu, ktry pierwszy wnis akt oskarenia. Sd w wyroku zaznacza, e postpowanie toczyo si z powodu oskare wzajemnych. Art. 498. 1. Oskarenie wzajemne jest niedopuszczalne, jeeli prokurator wczeniej wszcz postpowanie albo przyczy si do postpowania. 2. Jeeli po wniesieniu oskarenia wzajemnego prokurator przyczy si do jednego z oskare wzajemnych, sd wycza oskarenie przeciwne do osobnego postpowania. Przepis art. 60 2 stosuje si. 3. W razie objcia przez prokuratora obu oskare wzajemnych postpowanie toczy si z urzdu, za oskareni korzystaj w odpowiednim zakresie rwnie z uprawnie oskarycieli posikowych. Art. 499. Przepisy art. 492-494 stosuje si odpowiednio rwnie na rozprawie. Rozdzia 53 Postpowanie nakazowe Art. 500. 1. W sprawach o przestpstwa podlegajce rozpoznaniu w postpowaniu uproszczonym, uznajc na podstawie zebranego w postpowaniu przygotowawczym materiau, e przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, sd moe w wypadkach pozwalajcych na orzeczenie kary ograniczenia wolnoci lub grzywny wyda nakaz karny (wyrok nakazowy). 2. W postpowaniu nakazowym stosuje si odpowiednio przepisy o postpowaniu uproszczonym, jeeli przepisy niniejszego rozdziau nie stanowi inaczej. 3. Sd moe wyda nakaz karny (wyrok nakazowy), jeeli na podstawie zebranych dowodw okolicznoci czynu i wina oskaronego nie budz wtpliwoci. 4. Nakaz karny wydaje sd jednoosobowo na posiedzeniu. Oskarony, jego obroca, pokrzywdzony i jego penomocnik maj prawo wzi udzia w tym posiedzeniu. 4. Sd wydaje wyrok nakazowy jednoosobowo na posiedzeniu bez udziau stron. Art. 501. Wydanie nakazu karnego (wyroku nakazowego) jest niedopuszczalne: 1) w stosunku do osoby pozbawionej wolnoci w tej lub innej sprawie, 2) w sprawie z oskarenia prywatnego, 3) jeeli zachodz okolicznoci, o ktrych mowa w art. 79 1. Art. 502. 1. Nakazem karnym mona orzec kar ograniczenia wolnoci lub grzywn w wysokoci do 100 stawek dziennych. 1. Wyrokiem nakazowym mona orzec kar ograniczenia wolnoci lub grzywn w wysokoci do 100 stawek dziennych albo do 200.000 zotych. 2. Obok kary okrelonej w 1 mona, w wypadkach przewidzianych w ustawie, orzec przepadek przedmiotw oraz nawizk (rodek karny). 3. Sd moe poprzesta na orzeczeniu rodka karnego(, o ktrym mowa w 2), jeeli zachodz warunki orzeczenia tylko tego rodka. Art. 503. 1. Wydajc nakaz karny (wyrok nakazowy) sd zasdza w caoci roszczenie zgoszone w powdztwie cywilnym lub odszkodowanie pienine na podstawie art. 415 5. 2. Jeeli materia dowodowy zebrany w postpowaniu przygotowawczym nie wystarcza do rozstrzygnicia powdztwa cywilnego, sd pozostawia powdztwo cywilne bez rozpoznania. Art. 504. Nakaz karny powinien zawiera: oznaczenie sdu i sdziego, ktry go wyda, dat wydania nakazu, imi i nazwisko oraz inne dane okrelajce tosamo oskaronego, dokadne okrelenie czynu przypisanego przez sd oskaronemu, ze wskazaniem zastosowanych przepisw ustawy karnej, 5) wymiar kary i inne niezbdne rozstrzygnicia, 6) uzasadnienie. 1) 2) 3) 4) Art. 504. 1. Wyrok nakazowy powinien zawiera: 1) oznaczenie sdu i sdziego, ktry go wyda, 2) dat wydania wyroku, 3) imi i nazwisko oraz inne dane okrelajce tosamo oskaronego, 4) dokadne okrelenie czynu przypisanego przez sd oskaronemu, ze wskazaniem zastosowanych przepisw ustawy karnej, 5) wymiar kary i inne niezbdne rozstrzygnicia.

63

 2. Wyrok nakazowy moe nie zawiera uzasadnienia. Art. 505. 1. Odpis nakazu karnego dorcza si oskarycielowi, a oskaronemu i jego obrocy - wraz z odpisem aktu oskarenia. W kadym wypadku odpis nakazu karnego dorcza si prokuratorowi. W nakazie naley przytoczy przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia. 2. W razie niemonoci dorczenia oskaronemu nakazu karnego w cigu 3 miesicy, sd moe uzna nakaz za bezskuteczny; sprawa podlega wwczas rozpoznaniu na zasadach oglnych. Art. 505. Odpis wyroku nakazowego dorcza si oskarycielowi, a oskaronemu i jego obrocy - wraz z odpisem aktu oskarenia. W kadym wypadku odpis tego wyroku dorcza si prokuratorowi. Wraz z odpisem wyroku dorczy naley pouczenie przytaczajce przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia. Art. 506. 1. Oskaronemu i oskarycielowi przysuguje prawo wniesienia sprzeciwu do sdu, ktry wyda nakaz karny, w terminie zawitym 7 dni od dorczenia nakazu. 1. Oskaronemu i oskarycielowi przysuguje prawo wniesienia sprzeciwu do sdu, ktry wyda wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od dorczenia tego wyroku. 2. Prezes sdu odmawia przyjcia sprzeciwu, jeeli zosta wniesiony po terminie lub przez osob nieuprawnion. 3. W razie wniesienia sprzeciwu nakaz karny (wyrok nakazowy) traci moc; sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach oglnych. 4. Jeeli w sprzeciwie podniesiono wycznie zarzuty przeciwko rozstrzygniciu o roszczeniu cywilnym, nakaz karny (wyrok nakazowy) traci moc tylko w tej czci, a sd na posiedzeniu pozostawia powdztwo cywilne bez rozpoznania. 5. Sprzeciw moe by cofnity do czasu rozpoczcia przewodu sdowego na pierwszej rozprawie gwnej. 6. Sd rozpoznajcy spraw po wniesieniu sprzeciwu nie jest zwizany treci wyroku nakazowego, ktry utraci moc. Art. 507. Nakaz karny, od ktrego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnito, ulega wykonaniu jak prawomocny wyrok skazujcy. Art. 507. Wyrok nakazowy, od ktrego nie wniesiono sprzeciwu lub sprzeciw cofnito, staje si prawomocny. Rozdzia 54(34) (skrelony). DZIA XI NADZWYCZAJNE RODKI ZASKARENIA Rozdzia 55 Kasacja Art. 518. Jeeli przepisy niniejszego rozdziau nie stanowi inaczej, do postpowania w trybie kasacji stosuje si odpowiednio przepisy dziau IX. Art. 519. Od prawomocnego wyroku sdu odwoawczego koczcego postpowanie moe by wniesiona kasacja. Przepisu art. 425 2 zdanie drugie nie stosuje si. Art. 520. 1. Do wniesienia kasacji uprawnione s strony. 2. Strona, ktra nie zaskarya orzeczenia sdu pierwszej instancji, nie moe wnie kasacji od orzeczenia sdu odwoawczego, jeeli orzeczenie sdu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzy. 3. Ograniczenie, o ktrym mowa w 2, nie dotyczy uchybie wymienionych w art. 439. Art. 521. Minister Sprawiedliwoci - Prokurator Generalny, a take Rzecznik Praw Obywatelskich moe wnie kasacj od kadego prawomocnego orzeczenia koczcego postpowanie sdowe. Art. 521. Prokurator Generalny, a take Rzecznik Praw Obywatelskich, moe wnie kasacj od kadego prawomocnego orzeczenia sdu koczcego postpowanie. Art. 522. Kasacj w stosunku do tego samego oskaronego i od tego samego orzeczenia kady uprawniony moe wnie tylko raz. Art. 523. (35) 1. Kasacja moe by wniesiona tylko z powodu uchybie wymienionych w art. 439 lub innego racego naruszenia prawa, jeeli mogo ono mie istotny wpyw na tre orzeczenia; kasacja nie moe by wniesiona wycznie z powodu niewspmiernoci kary. 2. Kasacj na korzy mona wnie jedynie w razie skazania oskaronego za przestpstwo lub przestpstwo skarbowe na kar pozbawienia wolnoci bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. 3. Kasacj na niekorzy mona wnie jedynie w razie uniewinnienia oskaronego albo umorzenia postpowania z przyczyn wskazanych w art. 17 1 pkt 3 i 4 oraz z powodu niepoczytalnoci sprawcy.

64

 4. Ograniczenia przewidziane w 2 i 3 nie dotycz kasacji: 1) wniesionej z powodu uchybie wymienionych w art. 439, 2) w wypadku okrelonym w art. 521. Art. 524. 1. Termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni od daty dorczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek o dorczenie orzeczenia z uzasadnieniem naley zgosi w sdzie, ktry wyda orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogoszenia orzeczenia. Przepis art. 445 2 stosuje si odpowiednio. 2. Terminu do wniesienia kasacji, wskazanego w 1, nie stosuje si do kasacji wnoszonej przez Ministra Sprawiedliwoci - Prokuratora Generalnego (Prokuratora Generalnego) i Rzecznika Praw Obywatelskich. 3. Niedopuszczalne jest uwzgldnienie kasacji na niekorzy oskaronego wniesionej po upywie 6 miesicy od daty uprawomocnienia si orzeczenia. Art. 525. 1. Strona wnosi kasacj do Sdu Najwyszego za porednictwem sdu odwoawczego. 2. W wypadku okrelonym w art. 521 kasacj wnosi si bezporednio do Sdu Najwyszego. Art. 526. 1. W kasacji naley poda, na czym polega zarzucane uchybienie. 2. (36) Jeeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Ministra Sprawiedliwoci - Prokuratora Generalnego (Prokuratora Generalnego) albo Rzecznika Praw Obywatelskich, powinna by sporzdzona i podpisana przez obroc lub penomocnika bdcego adwokatem albo radc prawnym. Art. 527. 1. Do kasacji strona docza dowd uiszczenia opaty sdowej; nie dotyczy to prokuratora. 2. Osoba pozbawiona wolnoci nie uiszcza opaty przy wnoszeniu kasacji; w wypadku pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej przez ni kasacji zasdza si od niej opat. 3. onierz odbywajcy zasadnicz sub wojskow lub penicy sub wojskow w charakterze kandydata na onierza zawodowego nie uiszcza opaty. 4. (37) Opata ulega zwrotowi stronie, ktra j uicia, jeeli kasacja zostanie uwzgldniona, chociaby w czci, albo zostanie cofnita. 5. Minister Sprawiedliwoci okrela, w drodze rozporzdzenia, wysoko opaty, majc na uwadze faktyczne koszty postpowania oraz zasad dostpu do sdu. Art. 528. 1. rodek odwoawczy nie przysuguje na odmow: 1) zwolnienia od uiszczenia opaty, o ktrej mowa w art. 527 1, 2) (38) wyznaczenia adwokata lub radcy prawnego w celu sporzdzenia kasacji, 3) (39) przywrcenia terminu, o ktrym mowa w art. 524 1 zdanie pierwsze. 2. Przepis art. 447 3 stosuje si odpowiednio. Art. 529. Wniesieniu i rozpoznaniu kasacji na korzy oskaronego nie stoi na przeszkodzie wykonanie kary, zatarcie skazania, akt aski ani te okoliczno wyczajca ciganie lub uzasadniajca zawieszenie postpowania. Art. 530. (40) 1. W wypadku okrelonym w art. 525 1, przyjmujc kasacj, prezes sdu dorcza jej odpis pozostaym stronom oraz, po zoeniu przez prokuratora pisemnej odpowiedzi na kasacj, niezwocznie przesya akta sdowi waciwemu do rozpoznania kasacji, jeeli sd, do ktrego wniesiono kasacj, nie jest uprawniony do jej rozpoznania. 2. Prezes sdu, do ktrego wniesiono kasacj, odmawia jej przyjcia, jeeli zachodz okolicznoci, o ktrych mowa w art. 120 2 lub w art. 429 1, albo gdy kasacj oparto na innych powodach ni wskazane w art. 523 1. 3. Na zarzdzenie, o ktrym mowa w 2, zaalenie przysuguje do Sdu Najwyszego. Przepis art. 526 2 stosuje si odpowiednio. Sd Najwyszy rozpoznaje zaalenie jednoosobowo. Sd kasacyjny wydaje postanowienie bez udziau stron, chyba e Prezes Sdu Najwyszego zarzdzi inaczej. 4. W wypadku przyjcia kasacji, ktrej prokurator nie uzna za oczywicie bezzasadn, odpis pisemnej odpowiedzi prokuratora na kasacj dorcza si pozostaym stronom, ich obrocom i penomocnikom. Dalsze pisma procesowe wnosi si bezporednio do sdu kasacyjnego. 5. Prokurator, uznajc kasacj za oczywicie bezzasadn, przesya odpis odpowiedzi na kasacj pozostaym stronom, ich obrocom i penomocnikom, ktrzy w terminie 14 dni od otrzymania odpowiedzi prokuratora mog przedstawi sdowi na pimie swoje stanowisko. Art. 531. 1. Sd Najwyszy pozostawia bez rozpoznania przyjt kasacj, jeeli nie odpowiada ona przepisom wymienionym w art. 530 2 lub gdy przyjcie kasacji nastpio na skutek niezasadnego przywrcenia terminu. Sd kasacyjny wydaje postanowienie bez udziau stron, chyba e prezes Sdu Najwyszego zarzdzi inaczej. 2. Sd Najwyszy moe jednak zwrci akta sprawy sdowi odwoawczemu, jeeli stwierdzi, e nie zostay dopenione czynnoci zmierzajce do usunicia brakw formalnych wniesionej kasacji. 3. Przepis 1 zdanie drugie stosuje si odpowiednio w wypadku cofnicia kasacji. Art. 532. 1. W razie wniesienia kasacji Sd Najwyszy moe wstrzyma wykonanie zaskaronego orzeczenia, jak i innego orzeczenia, ktrego wykonanie zaley od rozstrzygnicia kasacji. 2. Wstrzymanie wykonania orzeczenia mona poczy z zastosowaniem rodkw okrelonych w art. 266, 271, 272, 275 i 277. 3. Sd kasacyjny wydaje postanowienie na posiedzeniu bez udziau stron, chyba e prezes Sdu Najwyszego zarzdzi inaczej.

65

Art. 533. Jeeli kasacj wniesiono na niekorzy oskaronego, Sd Najwyszy moe zastosowa rodek zapobiegawczy, chyba e oskarony by uniewinniony. Art. 534. 1. Jeeli ustawa nie wymaga wydania wyroku, Sd Najwyszy orzeka jednoosobowo, chyba e Prezes Sdu Najwyszego zarzdzi rozpoznanie sprawy w skadzie trzech sdziw. 2. Jeeli kasacja dotyczy orzeczenia Sdu Najwyszego, podlega rozpoznaniu w skadzie siedmiu sdziw, chyba e orzeczenie zostao wydane jednoosobowo; w takim wypadku Sd Najwyszy orzeka w skadzie trzech sdziw. Art. 535. (41) 1. Kasacj od wyroku Sd Najwyszy rozpoznaje na rozprawie, a od postanowienia moe rozpozna na posiedzeniu, w ktrym strony mog wzi udzia. Oskaronego pozbawionego wolnoci nie sprowadza si, chyba e prezes sdu lub sd postanowi inaczej. 2. Sd Najwyszy moe oddali na posiedzeniu bez udziau stron kasacj w razie jej oczywistej bezzasadnoci. Nie dotyczy to kasacji wniesionej na podstawie art. 521. Oddalenie kasacji jako oczywicie bezzasadnej nie wymaga pisemnego uzasadnienia. 3. Sd Najwyszy moe uwzgldni w caoci na posiedzeniu bez udziau stron kasacj wniesion na korzy oskaronego w razie jej oczywistej zasadnoci. Art. 536. Sd Najwyszy rozpoznaje kasacj w granicach zaskarenia i podniesionych zarzutw, a w zakresie szerszym - tylko w wypadkach okrelonych w art. 435, 439 i 455. Art. 537. 1. Sd Najwyszy po rozpoznaniu sprawy oddala kasacj albo zaskarone orzeczenie uchyla w caoci lub w czci. 2. Uchylajc zaskarone orzeczenie Sd Najwyszy przekazuje spraw waciwemu sdowi do ponownego rozpoznania albo umarza postpowanie, a jeeli skazanie jest oczywicie niesuszne - uniewinnia oskaronego. Art. 538. 1. Z chwil uchylenia wyroku wykonanie kary ustaje; kar ju wykonan - w wypadku pniejszego ponownego skazania - zalicza si na poczet nowo orzeczonej kary. 2. Sd moe zastosowa rodek zapobiegawczy. Art. 539. Niedopuszczalna jest kasacja od orzeczenia Sdu Najwyszego zapadego w nastpstwie rozpoznania kasacji. Rozdzia 56 Wznowienie postpowania Art. 540. 1. Postpowanie sdowe zakoczone prawomocnym orzeczeniem wznawia si, jeeli: 1) w zwizku z postpowaniem dopuszczono si przestpstwa, a istnieje uzasadniona podstawa do przyjcia, e mogo to mie wpyw na tre orzeczenia, 2) po wydaniu orzeczenia ujawni si nowe fakty lub dowody nie znane przedtem sdowi, wskazujce na to, e: a) skazany nie popeni czynu albo czyn jego nie stanowi przestpstwa lub nie podlega karze, b) skazano go za przestpstwo zagroone kar surowsz albo nie uwzgldniono okolicznoci zobowizujcych do nadzwyczajnego zagodzenia kary albo te bdnie przyjto okolicznoci wpywajce na nadzwyczajne obostrzenie kary, c) sd umorzy lub warunkowo umorzy postpowanie karne bdnie przyjmujc popenienie przez oskaronego zarzucanego mu czynu. 2. Postpowanie wznawia si na korzy oskaronego, jeeli w wyniku orzeczenia Trybunau Konstytucyjnego straci moc lub uleg zmianie przepis prawny bdcy podstaw skazania lub warunkowego umorzenia. 3. Postpowanie wznawia si na korzy oskaronego, gdy potrzeba taka wynika z rozstrzygnicia organu midzynarodowego dziaajcego na mocy umowy midzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolit Polsk. Art. 540a. Postpowanie sdowe zakoczone prawomocnym orzeczeniem mona wznowi, jeeli: 1) skazany, do ktrego zastosowano przepis art. 60 3 lub 4 Kodeksu karnego, nie potwierdzi w postpowaniu karnym ujawnionych przez siebie informacji, 2) zachodzi okoliczno okrelona w art. 11 3. Art. 541. 1. Czyn, o ktrym mowa w art. 540 1 pkt 1, musi by ustalony prawomocnym wyrokiem skazujcym, chyba e orzeczenie takie nie moe zapa z powodu przyczyn wymienionych w art. 17 1 pkt 3-11 lub w art. 22. 2. W tym wypadku wniosek o wznowienie postpowania powinien wskazywa wyrok skazujcy lub orzeczenie zapade w postpowaniu karnym, stwierdzajce niemono wydania wyroku skazujcego. Art. 542. 1. Wznowienie postpowania moe nastpi na wniosek strony lub z urzdu. 2. Wniosek o wznowienie na korzy zoy moe w razie mierci skazanego osoba najblisza. 3. Postpowanie wznawia si z urzdu tylko w razie ujawnienia si jednego z uchybie wymienionych w art. 439 1, przy czym wznowienie postpowania jedynie z powodw okrelonych w pkt 9-11 moe nastpi tylko na korzy oskaronego. 4. Wznowienie nie moe nastpi z przyczyn wymienionych w 3, jeeli byy one przedmiotem rozpoznania w trybie kasacji.

66

 5. Niedopuszczalne jest wznowienie postpowania z urzdu na niekorzy oskaronego po upywie 6 miesicy od daty uprawomocnienia si orzeczenia. Art. 543. 1. Wznowienie postpowania, ograniczone wycznie do orzeczenia o roszczeniach majtkowych wynikajcych z przestpstwa, moe nastpi tylko przez sd waciwy do orzekania w sprawach cywilnych. 2. Do wznowienia oraz dalszego postpowania po wznowieniu sd waciwy do orzekania w sprawach cywilnych stosuje odpowiednio przepisy Kodeksu postpowania cywilnego. Art. 544. 1. W kwestii wznowienia postpowania orzeka sd wojewdzki, za wznowienia postpowania zakoczonego orzeczeniem sdu wojewdzkiego - sd apelacyjny. Sd orzeka w skadzie trzech sdziw. 1. W kwestii wznowienia postpowania orzeka sd okrgowy, za w kwestii wznowienia postpowania zakoczonego orzeczeniem sdu okrgowego - sd apelacyjny. Sd orzeka w skadzie trzech sdziw. 2. W kwestii wznowienia postpowania zakoczonego orzeczeniem sdu apelacyjnego lub Sdu Najwyszego orzeka Sd Najwyszy w skadzie trzech sdziw. 3. (42) W kwestii wznowienia postpowania sd orzeka na posiedzeniu bez udziau stron, chyba e prezes sdu lub sd postanowi inaczej. Art. 545. 1. (43) W postpowaniu o wznowienie stosuje si odpowiednio art. 425 2 zdanie pierwsze, 3 i 4, art. 429, 430 1, art. 431, 432, 435, 442, 456, 529, 530, 532 i 538, a w razie wznowienia postpowania na korzy oskaronego stosuje si odpowiednio art. 434 i 443. 2. Wniosek o wznowienie postpowania, jeeli nie pochodzi od prokuratora, powinien by sporzdzony i podpisany przez adwokata albo radc prawnego. Przepis art. 446 2 stosuje si odpowiednio. Art. 546. Jeeli sd zarzdzi sprawdzenie okolicznoci w trybie art. 97, strony maj prawo wzi udzia w czynnociach sprawdzajcych. Art. 547. 1. Na postanowienie oddalajce wniosek lub pozostawiajce go bez rozpoznania przysuguje zaalenie, chyba e orzek o tym sd apelacyjny lub Sd Najwyszy. 2. Orzekajc o wznowieniu postpowania, sd uchyla zaskarone orzeczenie i przekazuje spraw waciwemu sdowi do ponownego rozpoznania. Od tego orzeczenia rodek odwoawczy nie przysuguje. 3. Uchylajc zaskarone orzeczenie, sd moe wyrokiem uniewinni oskaronego, jeeli nowe fakty lub dowody wskazuj na to, e orzeczenie to jest oczywicie niesuszne, albo te postpowanie umorzy. Od wyroku uniewinniajcego lub umarzajcego postpowanie przysuguje rodek odwoawczy. 4. Od orzecze, o ktrych mowa w 3, wydanych przez Sd Najwyszy, rodek odwoawczy nie przysuguje. Art. 548. Jeeli postpowanie wznowiono na skutek wniosku na korzy oskaronego i toczy si ono po jego mierci lub jeeli zachodzi przyczyna zawieszenia postpowania, prezes sdu wyznacza do obrony praw oskaronego obroc z urzdu, chyba e wnioskodawca ustanowi ju obroc. DZIA XII POSTPOWANIE PO UPRAWOMOCNIENIU SI ORZECZENIA Rozdzia 57 Podjcie postpowania warunkowo umorzonego Art. 549. O podjciu postpowania warunkowo umorzonego sd orzeka na wniosek oskaryciela lub pokrzywdzonego albo z urzdu. Art. 549. O podjciu postpowania warunkowo umorzonego sd orzeka na wniosek oskaryciela, pokrzywdzonego lub kuratora sdowego albo z urzdu. Art. 550. 1. W kwestii podjcia postpowania warunkowo umorzonego orzeka sd pierwszej instancji waciwy do rozpoznania sprawy. 2. W posiedzeniu ma prawo wzi udzia oskarony i jego obroca (prokurator, oskarony i jego obroca) oraz pokrzywdzony i jego penomocnik. 3. Na postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania oraz w kwestii podjcia postpowania przysuguje zaalenie. 4. O podjciu postpowania warunkowo umorzonego naley powiadomi porczajcego. Art. 551. W razie podjcia postpowania warunkowo umorzonego, sprawa toczy si od nowa na zasadach oglnych, przed sdem waciwym do jej rozpoznania. Przepis art. 341 2 zdanie drugie stosuje si odpowiednio. Rozdzia 58 Odszkodowanie za niesuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie

67

Art. 552. 1. Oskaronemu, ktry w wyniku wznowienia postpowania, kasacji lub stwierdzenia niewanoci orzeczenia (postpowania lub kasacji) zosta uniewinniony lub skazany na agodniejsz kar, suy od Skarbu Pastwa odszkodowanie za poniesion szkod oraz zadouczynienie za doznan krzywd, wynike z wykonania wzgldem niego w caoci lub w czci kary, ktrej nie powinien by ponie. 2. Przepis 1 stosuje si take, jeeli po uchyleniu (albo stwierdzeniu niewanoci) skazujcego orzeczenia postpowanie umorzono wskutek okolicznoci, ktrych nie uwzgldniono we wczeniejszym postpowaniu. 3. Prawo do odszkodowania i zadouczynienia powstaje rwnie w zwizku z zastosowaniem rodka zabezpieczajcego w warunkach okrelonych w 1 i 2. 4. Odszkodowanie i zadouczynienie przysuguje rwnie w wypadku niewtpliwie niesusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. Art. 553. 1. Roszczenie o odszkodowanie lub zadouczynienie nie przysuguje temu, kto w zamiarze wprowadzenia w bd sdu lub organu cigania zoy faszywe zawiadomienie o popenieniu przestpstwa lub faszywe wyjanienie i spowodowa tym niekorzystne dla siebie orzeczenie w przedmiocie skazania, tymczasowego aresztowania, zastosowania rodka zabezpieczajcego albo zatrzymanie. 2. Przepisu 1 nie stosuje si do osb skadajcych owiadczenie w warunkach okrelonych w art. 171 3, 4 i 6, jak rwnie gdy szkoda lub krzywda powstaa na skutek przekroczenia uprawnie lub niedopenienia obowizku przez funkcjonariusza pastwowego. 3. W wypadku przyczynienia si przez oskaronego do wydania orzeczenia, o ktrym mowa w 1, art. 362 Kodeksu cywilnego stosuje si odpowiednio. Art. 554. 1. danie odszkodowania naley zgosi w sdzie wojewdzkim (okrgowym), w ktrego okrgu wydano orzeczenie w pierwszej instancji, a w wypadku okrelonym w art. 552 4 - w sdzie wojewdzkim (okrgowym) waciwym ze wzgldu na miejsce, w ktrym nastpio zwolnienie tymczasowo aresztowanego lub zwolnienie zatrzymanego. 2. Sd wojewdzki (okrgowy) orzeka wyrokiem na rozprawie w skadzie trzech sdziw; sprawy o odszkodowanie powinny by rozpoznawane w pierwszej kolejnoci; postpowanie wolne jest od kosztw. Art. 555. Roszczenia przewidziane w niniejszym rozdziale przedawniaj si po upywie roku od daty uprawomocnienia si orzeczenia dajcego podstaw do odszkodowania i zadouczynienia, w wypadku tymczasowego aresztowania - od daty uprawomocnienia si orzeczenia koczcego postpowanie w sprawie, w razie za zatrzymania - od daty zwolnienia. Art. 556. 1. W razie mierci oskaronego prawo do odszkodowania przysuguje temu, kto wskutek wykonania kary lub niewtpliwie niesusznego tymczasowego aresztowania utraci: 1) nalene mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie, 2) stale dostarczane mu przez zmarego utrzymanie, jeeli wzgldy susznoci przemawiaj za przyznaniem odszkodowania. 2. danie odszkodowania naley zgosi w terminie przewidzianym w art. 555 lub w cigu roku od mierci oskaronego. 3. dajcy odszkodowania moe ustanowi penomocnika. Przepisy art. 78-81 stosuje si odpowiednio. 4. Upowanienie do obrony udzielone obrocy w sprawie zachowuje moc jako upowanienie do dziaania w charakterze penomocnika. Art. 557. 1. W razie naprawienia szkody oraz zadouczynienia za krzywd, Skarb Pastwa ma roszczenie zwrotne do osb, ktre swoim bezprawnym dziaaniem spowodoway niesuszne skazanie, zastosowanie rodka zabezpieczajcego, niewtpliwie niesuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie. 2. Powdztwo dotyczce roszcze, o ktrych mowa w 1, moe wytoczy w postpowaniu cywilnym prokurator lub organ, ktry jest powoany do reprezentowania Skarbu Pastwa. Jeeli prokurator nie dopatrzy si podstaw do wytoczenia powdztwa, wydaje w tej kwestii postanowienie i zawiadamia o tym uprawniony organ. Art. 558. W sprawach o odszkodowanie za niesuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie przepisy Kodeksu postpowania cywilnego stosuje si tylko w kwestiach nie uregulowanych w niniejszym kodeksie. Art. 559. Przepisy niniejszego rozdziau maj zastosowanie do cudzoziemcw na zasadzie wzajemnoci. Rozdzia 59 Uaskawienie Art. 560. 1. Prob o uaskawienie skazanego moe wnie on sam, osoba uprawniona do skadania na jego korzy rodkw odwoawczych, krewni w linii prostej, przysposabiajcy lub przysposobiony, rodzestwo, maonek i osoba pozostajca ze skazanym we wsplnym poyciu. 2. Prob o uaskawienie wniesion przez osob nieuprawnion lub niedopuszczaln z mocy ustawy sd pozostawia bez rozpoznania. 3. Osoba, ktra wniosa prob o uaskawienie, moe j cofn. Art. 561. 1. Prob o uaskawienie przedstawia si sdowi, ktry wyda wyrok w pierwszej instancji. 2. Sd, o ktrym mowa w 1, powinien rozpozna prob o uaskawienie w cigu 2 miesicy od daty jej otrzymania.

68

Art. 562. 1. Sd rozpoznaje prob o uaskawienie w takim samym skadzie, w jakim orzeka. W skad sdu powinni w miar monoci wchodzi sdziowie i awnicy, ktrzy brali udzia w wydaniu wyroku. 2. Jeeli sd orzeka jednoosobowo, prob o uaskawienie rozpoznaje si w skadzie jednego sdziego i dwch awnikw. Art. 563. Rozpoznajc prob o uaskawienie sd w szczeglnoci ma na wzgldzie zachowanie si skazanego po wydaniu wyroku, rozmiary wykonanej ju kary, stan zdrowia skazanego i jego warunki rodzinne, naprawienie szkody wyrzdzonej przestpstwem, a przede wszystkim szczeglne wydarzenia, jakie nastpiy po wydaniu wyroku. Art. 564. 1. Jeeli w sprawie, w ktrej wniesiono prob o uaskawienie, orzeka tylko sd pierwszej instancji i wyda on opini pozytywn - przesya Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub niezbdne ich czci wraz ze swoj opini, a w razie braku podstaw do wydania opinii pozytywnej - pozostawia prob bez dalszego biegu. 2. Jeeli w sprawie, w ktrej wniesiono prob o uaskawienie, orzeka sd odwoawczy, sd pierwszej instancji przesya mu akta lub niezbdne ich czci wraz ze swoj opini. 3. Sd odwoawczy pozostawia prob bez dalszego biegu tylko wtedy, gdy wydaje opini negatywn, a opini tak wyda ju sd pierwszej instancji; w innych wypadkach sd odwoawczy przesya Prokuratorowi Generalnemu akta wraz z opiniami. 4. Opinie pozytywne nie s dostpne dla osb wymienionych w art. 560. Art. 565. 1. Jeeli prob o uaskawienie choby jeden sd zaopiniowa pozytywnie, Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej prob o uaskawienie wraz z aktami sprawy i swoim wnioskiem. 2. Prob o uaskawienie skierowan bezporednio do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje si Prokuratorowi Generalnemu w celu nadania jej biegu zgodnie z art. 561 albo art. 567. Art. 566. Ponowna proba o uaskawienie, wniesiona przed upywem roku od negatywnego zaatwienia poprzedniej proby, moe by przez sd pozostawiona bez rozpoznania. Art. 567. 1. Postpowanie o uaskawienie moe wszcz z urzdu Prokurator Generalny, ktry moe da przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sdw albo przedstawi akta Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania si o opini. 2. Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzdu postpowanie o uaskawienie w kadym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje. Art. 568. Uznajc, e szczeglnie wane powody przemawiaj za uaskawieniem, zwaszcza gdy uzasadnia to krtki okres pozostaej do odbycia kary, sd wydajcy opini oraz Prokurator Generalny mog wstrzyma wykonanie kary lub zarzdzi przerw w jej wykonaniu do czasu ukoczenia postpowania o uaskawienie. Rozdzia 60 Wyrok czny Art. 569. 1. Jeeli zachodz warunki do orzeczenia kary cznej w stosunku do osoby prawomocnie skazanej wyrokami rnych sdw, waciwy do wydania wyroku cznego jest sd, ktry wyda ostatni wyrok skazujcy w pierwszej instancji. 2. Jeeli w pierwszej instancji orzekay sdy rnego rzdu, wyrok czny wydaje sd wyszego rzdu. 3. W razie zbiegu wyrokw sdu powszechnego i szczeglnego, o karze cznej orzeka ten z sdw, ktry wymierzy kar surowsz podlegajc czeniu. Art. 570. Wyrok czny sd wydaje z urzdu lub na wniosek skazanego albo prokuratora. Art. 571. 1. Sd w razie potrzeby zwraca si do zakadw karnych, w ktrych skazany przebywa, o nadesanie opinii o zachowaniu si skazanego w okresie odbywania kary, jak rwnie informacji o warunkach rodzinnych, majtkowych i co do stanu zdrowia skazanego oraz danych o odbyciu kary z poszczeglnych wyrokw. 2. Wniosek o wydanie wyroku cznego pochodzcy od prokuratora powinien zawiera dane, o ktrych mowa w 1. Art. 572. Jeeli brak warunkw do wydania wyroku cznego, sd wydaje postanowienie o umorzeniu postpowania. Art. 573. 1. Wyrok czny wydaje si po przeprowadzeniu rozprawy. 2. Stawiennictwo osobiste skazanego nie jest obowizkowe, chyba e sd postanowi inaczej. Przepisu art. 350 2 nie stosuje si (Przepis art. 451 stosuje si odpowiednio). 3. Przepisu art. 84 1 nie stosuje si. Art. 574. W kwestiach nie uregulowanych przepisami niniejszego rozdziau do postpowania o wydanie wyroku cznego stosuje si odpowiednio przepisy o postpowaniu zwyczajnym przed sdem pierwszej instancji. Przepis art. 422 2 stosuje si. Art. 575. 1. Jeeli po wydaniu wyroku cznego zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku cznego, z chwil jego wydania poprzedni wyrok czny traci moc.

69

 2. Jeeli choby jeden z wyrokw stanowicych podstaw wyroku cznego ulega uchyleniu lub zmianie, wyrok czny traci moc, a sd w miar potrzeby wydaje nowy wyrok czny. Art. 576. 1. Z chwil uprawomocnienia si wyroku cznego, wyroki podlegajce poczeniu nie ulegaj wykonaniu w zakresie objtym wyrokiem cznym. 2. W wypadku wymierzenia w wyroku cznym kary niszej od okresu odbytych i poczonych ju kar pozbawienia wolnoci lub rwnej temu okresowi, przewodniczcy niezwocznie zarzdza zwolnienie skazanego, jeeli nie jest on pozbawiony wolnoci w innej sprawie. Przesyajc zarzdzenie do wykonania, zacza si wydany wyrok czny. Art. 577. W wyroku cznym naley oznaczy w miar potrzeby dat, od ktrej naley liczy pocztek odbywania kary orzeczonej wyrokiem cznym, oraz wymieni okresy zaliczone na poczet kary cznej. DZIA XIII POSTPOWANIE W SPRAWACH KARNYCH ZE STOSUNKW MIDZYNARODOWYCH Rozdzia 61 Immunitety osb nalecych do przedstawicielstw dyplomatycznych i urzdw konsularnych pastw obcych 1) 2) 3) 4) 5) Art. 578. Nie podlegaj orzecznictwu polskich sdw karnych: uwierzytelnieni w Rzeczypospolitej Polskiej szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych pastw obcych, osoby nalece do personelu dyplomatycznego tych przedstawicielstw, osoby nalece do personelu administracyjnego i technicznego tych przedstawicielstw, czonkowie rodzin osb wymienionych w pkt 1-3, jeeli pozostaj z nimi we wsplnocie domowej, inne osoby korzystajce z immunitetw dyplomatycznych na podstawie ustaw, umw lub powszechnie uznanych zwyczajw midzynarodowych.

Art. 579. 1. Nie podlegaj orzecznictwu polskich sdw karnych w zakresie czynnoci penionych podczas i w zwizku z wykonywaniem ich funkcji urzdowych, a na zasadzie wzajemnoci w pozostaym zakresie: 1) kierownicy urzdw konsularnych i inni urzdnicy konsularni pastw obcych, 2) osoby zrwnane z nimi na podstawie umw lub powszechnie uznanych zwyczajw midzynarodowych. 2. Kierownik urzdu konsularnego oraz inni urzdnicy konsularni pastw obcych podlegaj zatrzymaniu lub tymczasowemu aresztowaniu jedynie w razie zarzutu popenienia zbrodni. O ich zatrzymaniu lub tymczasowym aresztowaniu zawiadamia si niezwocznie Ministra Spraw Zagranicznych. 3. Poza wypadkiem okrelonym w 2 osoby te mog by pozbawione wolnoci tylko w wykonaniu prawomocnego wyroku sdu polskiego. Art. 580. 1. Przepisw art. 578 i 579 nie stosuje si, gdy pastwo wysyajce zrzeknie si w sposb wyrany immunitetu w stosunku do osoby wymienionej w tych przepisach. 2. W stosunku do funkcjonariuszy organizacji midzynarodowych korzystajcych z immunitetu o zrzeczeniu, o ktrym mowa w 1, rozstrzyga waciwa organizacja midzynarodowa. Art. 581. 1. Osoby wymienione w art. 578 nie s obowizane do skadania zezna w charakterze wiadka lub do wystpowania w charakterze biegego lub tumacza; mona jednak zwrci si o wyraenie przez te osoby zgody na zoenie zezna albo na wystpienie w charakterze biegego lub tumacza. 2. W razie wyraenia zgody, o ktrej mowa w 1, wezwania dorczone tym osobom nie mog zawiera zagroenia stosowaniem rodkw przymusu, a w razie niestawiennictwa na wezwanie lub odmowy zoenia zezna nie mona wobec nich stosowa tych rodkw. Art. 582. 1. Do osb wymienionych w art. 579 stosuje si odpowiednio art. 581, jeeli okolicznoci, ktrych zeznania lub opinie maj dotyczy, zwizane s z wykonywaniem przez te osoby funkcji urzdowych lub subowych, a na zasadzie wzajemnoci take w zakresie innych okolicznoci. 2. Osoby wymienione w art. 578 i 579 nie s obowizane do przedstawienia korespondencji i dokumentw odnoszcych si do tych funkcji. Art. 583. 1. Przeszukania pomieszcze przedstawicielstwa dyplomatycznego mona dokona tylko za zgod szefa tego przedstawicielstwa lub osoby czasowo penicej jego funkcj. 2. Do przeszukania pomieszcze konsularnych konieczna jest zgoda kierownika urzdu konsularnego lub osoby czasowo penicej jego funkcje albo szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego. Art. 584. Przepisw art. 578-583 nie stosuje si do osb w nich wymienionych, w zakresie czynnoci nie penionych podczas i w zwizku z wykonywaniem ich funkcji urzdowych, jeeli s obywatelami polskimi lub maj w Rzeczypospolitej Polskiej stae miejsce zamieszkania. Rozdzia 62 Pomoc prawna i dorczenia w sprawach karnych

70

Art. 585. W drodze pomocy prawnej mog by dokonywane niezbdne czynnoci postpowania karnego, a w szczeglnoci: 1) dorczanie pism osobom przebywajcym za granic lub instytucjom majcym siedzib za granic, 2) przesuchiwanie osb w charakterze oskaronych, wiadkw lub biegych, 3) dokonywanie ogldzin oraz przeszukiwanie pomieszcze, innych miejsc i osb, zajcie przedmiotw i wydawanie przedmiotw tych za granic, 4) wzywanie osb przebywajcych za granic do osobistego dobrowolnego stawiennictwa przed sdem lub prokuratorem w celu przesuchania wiadka lub konfrontacji, jak rwnie doprowadzanie w tym celu osb pozbawionych w tym czasie wolnoci, 5) udostpnianie akt i dokumentw oraz informacji o karalnoci oskaronych, 6) udzielanie informacji o prawie. Art. 586. 1. O dorczenie pisma przebywajcej za granic osobie, ktra ma obywatelstwo polskie, lub o przesuchanie takiej osoby w charakterze oskaronego, wiadka lub biegego sd lub prokurator zwraca si do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzdu konsularnego. 2. W razie niemonoci dokonania czynnoci w sposb okrelony w 1, mona zwraca si o dokonanie tych czynnoci do sdu, prokuratury lub innego waciwego organu pastwa obcego. W wypadku przeszukania, zajcia i wydania przedmiotu naley do wniosku doczy odpis postanowienia sdu lub prokuratora nakazujcego przeprowadzenie tej czynnoci w danej sprawie. Art. 587. Sporzdzone na wniosek polskiego sdu lub prokuratora protokoy ogldzin, przesucha osb w charakterze oskaronych, wiadkw, biegych lub protokoy innych czynnoci dowodowych, dokonanych przez sdy lub prokuratorw pastw obcych albo organy dziaajce pod ich nadzorem, mog by odczytywane na rozprawie na zasadach okrelonych w art. 389, 391 i 393, jeeli sposb przeprowadzenia czynnoci nie jest sprzeczny z zasadami porzdku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 588. 1. Sdy i prokuratorzy udzielaj pomocy prawnej na wniosek sdw i prokuratorw pastw obcych. 2. Sd i prokurator odmawiaj udzielenia pomocy prawnej i przekazuj odmow waciwym organom obcego pastwa, jeeli dana czynno byaby sprzeczna z zasadami porzdku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej albo naruszaaby jej suwerenno. 3. Sd i prokurator mog odmwi udzielenia pomocy prawnej, jeeli: 1) wykonanie danej czynnoci nie naley do zakresu dziaania sdu lub prokuratora wedug prawa polskiego, 2) pastwo, od ktrego wniosek o udzielenie pomocy prawnej pochodzi, nie zapewnia w tym zakresie wzajemnoci, 3) wniosek dotyczy czynu, ktry nie jest przestpstwem wedug prawa polskiego. 4. Do czynnoci procesowych, dokonywanych na wniosek sdu lub prokuratora pastwa obcego, stosuje si ustawy polskie. Naley jednak uczyni zado yczeniu tych organw, aby przy dokonaniu czynnoci zastosowano szczeglny tryb postpowania lub szczegln form, jeeli nie jest to sprzeczne z zasadami porzdku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. 5. Koszty udzielania pomocy prawnej ustala si zgodnie z art. 616-619. Art. 589. 1. Wezwany z zagranicy wiadek lub biegy nie bdcy obywatelem polskim, ktry stawi si dobrowolnie przed sdem, nie moe by ani cigany, ani zatrzymany, ani te tymczasowo aresztowany z powodu przestpstwa bdcego przedmiotem danego postpowania karnego i jakiegokolwiek innego przestpstwa popenionego przed przekroczeniem polskiej granicy pastwowej. Nie moe by take w stosunku do niego wykonana kara orzeczona za takie przestpstwo. 2. wiadek lub biegy traci ochron przewidzian w 1, jeeli nie opuci terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, chocia mg to uczyni, w cigu 7 dni od czasu, gdy sd oznajmi mu, e obecno jego staa si zbdna. 3. Wezwanemu wiadkowi lub biegemu przysuguje zwrot kosztw podry i pobytu oraz zwrot utraconego zarobku, a biegemu - wynagrodzenie za sporzdzenie opinii. 4. W wezwaniu dorczonym wiadkowi lub biegemu stale przebywajcemu za granic naley zamieci pouczenie o treci przepisw 1-3. Nie naley natomiast zamieszcza zagroenia stosowaniem rodkw przymusu z powodu niestawiennictwa. Art. 589a. 1. Wobec osoby pozbawionej wolnoci na terytorium pastwa obcego, czasowo wydanej w celu zoenia zezna w charakterze wiadka lub dokonania z jej udziaem innej czynnoci procesowej przed polskim sdem lub prokuratorem, sd okrgowy miejsca wykonania czynnoci zarzdza umieszczenie osoby wydanej w polskim zakadzie karnym lub areszcie ledczym na czas jej pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nieprzekraczajcy jednak czasu pozbawienia wolnoci okrelonego w pastwie wydajcym. 2. Na postanowienie sdu zaalenie nie przysuguje. Rozdzia 63 Przejcie i przekazanie cigania karnego 1) 2) 3) 4) Art. 590. 1. W sprawie o przestpstwo popenione za granic przez: obywatela polskiego, osob majc na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stae miejsce zamieszkania, osob, ktra odbywa lub bdzie odbywa w Rzeczypospolitej Polskiej kar pozbawienia wolnoci, osob, przeciwko ktrej zostao wszczte w Rzeczypospolitej Polskiej postpowanie karne

71

- Minister Sprawiedliwoci zwraca si, jeeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwoci, do waciwego organu pastwa obcego z wnioskiem o przekazanie cigania albo moe przyj taki wniosek od waciwego organu pastwa obcego. 2. Przejcie cigania karnego uwaa si za wszczcie postpowania karnego wedug prawa polskiego. 3. Jeeli przejcie cigania czy si z przekazaniem przez pastwo obce tymczasowo aresztowanego, art. 598 stosuje si. 4. Do dowodw zebranych za granic przed przejciem cigania stosuje si odpowiednio art. 587, choby czynnoci dowodowe nie byy podjte na wniosek polskiego sdu lub prokuratora. 5. Minister Sprawiedliwoci zawiadamia waciwy organ pastwa obcego o sposobie prawomocnego zakoczenia postpowania karnego. Art. 591. 1. W sprawie o przestpstwo, popenione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez cudzoziemca, Minister Sprawiedliwoci, z urzdu albo z inicjatywy sdu lub prokuratora, zwraca si, jeeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwoci, do waciwego organu pastwa: 1) ktrego osoba cigana jest obywatelem, 2) w ktrym osoba cigana ma stae miejsce zamieszkania, 3) w ktrym osoba cigana odbywa lub bdzie odbywaa kar pozbawienia wolnoci, 4) w ktrym zostao wszczte przeciwko osobie ciganej postpowanie karne - z wnioskiem o przejcie cigania karnego albo moe przyj taki wniosek od waciwego organu pastwa obcego. 2. Jeeli pokrzywdzonym jest obywatel polski, zoenie wniosku o przejcie cigania moe nastpi tylko za jego zgod. 2. Jeeli pokrzywdzonym jest obywatel polski, zoenie wniosku o przejcie cigania moe nastpi tylko za jego zgod, chyba e uzyskanie tej zgody nie jest moliwe. 3. Przed rozstrzygniciem wniosku, osoba cigana przebywajca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo do wysuchania jej przez waciwy organ, o czym naley j pouczy. 3. Przed wystpieniem z wnioskiem, o ktrym mowa w 1, lub rozstrzygniciem takiego wniosku pochodzcego od organu pastwa obcego waciwy organ umoliwia osobie ciganej przebywajcej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zajcie stanowiska ustnie lub na pimie w przedmiocie przejcia cigania. 4. W razie pozytywnego rozstrzygnicia wniosku o przejcie cigania, Minister Sprawiedliwoci zarzdza niezwoczne przekazanie osoby ciganej, jeeli jest tymczasowo aresztowana, wraz z aktami sprawy, waciwemu organowi pastwa obcego. 4. W razie pozytywnego rozstrzygnicia wniosku o przekazanie cigania dotyczcego osoby tymczasowo aresztowanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego organu o niezwoczne podjcie czynnoci majcych na celu wydanie i przekazanie takiej osoby organom pastwa obcego. Wraz z osob przekazuje si akta sprawy, o ile nie zostay one uprzednio przekazane wraz z wnioskiem. 5. Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego organu pastwa obcego o informacj co do sposobu prawomocnego zakoczenia postpowania karnego. 6. Przekazanie cigania karnego uwaa si za umorzenie postpowania karnego wedug prawa polskiego; nie stoi to na przeszkodzie ponownemu postpowaniu karnemu w razie bezpodstawnego zaniechania cigania za granic. Art. 592. 1. Jeeli co do tego samego czynu tej samej osoby wszczto postpowanie karne w Rzeczypospolitej Polskiej i w pastwie obcym, Minister Sprawiedliwoci przeprowadza konsultacje z waciwym organem pastwa obcego i jeeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwoci - wystpuje z wnioskiem o przejcie albo przekazanie cigania karnego. Przepisy art. 590 2-5 oraz art. 591 2-6 stosuje si odpowiednio. 2. Jeeli na podstawie umowy midzynarodowej, ktrej Rzeczpospolita Polska jest stron, wszczto w Rzeczypospolitej Polskiej postpowanie karne o przestpstwo popenione za granic, Minister Sprawiedliwoci moe wystpi do waciwego organu pastwa obcego o przejcie cigania przez organy tego pastwa niezalenie od tego, czy w pastwie obcym wszczto ciganie co do tego samego czynu. Przepisy art. 591 2, 5 i 6 stosuje si odpowiednio. 3. W sprawie o przestpstwo popenione za granic przez obywatela polskiego przebywajcego za granic, jeeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwoci, Minister Sprawiedliwoci moe wystpi do waciwego organu pastwa obcego o przejcie cigania przez organy tego pastwa. Przepisy art. 591 2, 5 i 6 stosuje si odpowiednio. Rozdzia 64 Wystpienie o wydanie lub przewz osb ciganych lub skazanych przebywajcych za granic oraz o wydanie przedmiotw Art. 593. Sdy i prokuratorzy zgaszaj za porednictwem Ministra Sprawiedliwoci wnioski o wydanie przez pastwo obce osoby, przeciwko ktrej wszczto postpowanie karne, o wydanie osoby w celu przeprowadzenia postpowania sdowego lub wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolnoci, o przewz osoby ciganej lub skazanej przez terytorium pastwa obcego oraz o wydanie z terytorium pastwa obcego dowodw rzeczowych lub przedmiotw uzyskanych przez sprawc w wyniku przestpstwa. Art. 594. 1. Do wniosku docza si odpis postanowienia o tymczasowym aresztowaniu wraz z uzasadnieniem, wyjaniajcym okolicznoci faktyczne i podstaw prawn cigania. 2. W wypadku prawomocnego wyroku skazujcego na kar pozbawienia wolnoci docza si zamiast postanowienia wymienionego w 1 odpis tego wyroku. 3. Przepis art. 280 1 pkt 2 stosuje si odpowiednio.

72

Art. 595. W wypadkach nie cierpicych zwoki sd lub prokurator moe zwrci si bezporednio do waciwego organu pastwa obcego o tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie osoby, co do ktrej ma by zoony wniosek o wydanie, po czym niezwocznie skada wniosek zgodnie z art. 593 i 594. Art. 596. Jeeli pastwo obce dokona zastrzeenia, e postpowanie karne moe dotyczy tylko tych przestpstw, co do ktrych nastpio wydanie, postpowanie przeciwko osobie wydanej nie moe toczy si co do innych przestpstw popenionych przed dniem wydania. Art. 596. Osoba wydana nie moe by bez zgody pastwa wydajcego cigana, skazana ani pozbawiona wolnoci w celu wykonania kary za inne przestpstwo popenione przed dniem wydania ni to, w zwizku z ktrym nastpio wydanie. Art. 597. W razie zastrzeenia przy wydaniu, e w stosunku do osoby wydanej orzeczone ju kary bd wykonane tylko za te przestpstwa, co do ktrych nastpio wydanie, sd, ktry prawomocnie orzek w sprawie, wydaje w razie potrzeby na posiedzeniu wyrok zmieniajcy orzeczenie w taki sposb, aby kary byy wykonywane tylko za te przestpstwa, co do ktrych nastpio wydanie sprawcy. Art. 597. W razie zastrzeenia przy wydaniu, e w stosunku do osoby wydanej orzeczone ju kary bd wykonane tylko za te przestpstwa, co do ktrych nastpio wydanie, sd, ktry prawomocnie orzek w sprawie, wydaje w razie potrzeby na posiedzeniu wyrok zmieniajcy orzeczenie w taki sposb, aby kary byy wykonywane tylko za te przestpstwa, co do ktrych nastpio wydanie sprawcy. Prokurator i osoba wydana maj prawo wzi udzia w posiedzeniu. Przepis art. 451 stosuje si odpowiednio. Art. 598. 1. Terminy przewidziane w art. 263 biegn w stosunku do osoby wydanej od chwili przejcia tej osoby przez waciwe organy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Przepis art. 265 stosuje si take, gdy zatrzymanie nastpio za granic. Art. 599. Jeeli osoba wydana przez pastwo obce nie opuci bez usprawiedliwionej przyczyny terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w cigu miesica od daty prawomocnego ukoczenia postpowania, a w razie skazania - w cigu 2 miesicy po opuszczeniu terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powrci, ogranicze wynikajcych z art. 596 oraz z art. 597 nie stosuje si. Art. 599. Jeeli osoba wydana przez pastwo obce nie opuci bez usprawiedliwionej przyczyny terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w cigu 45 dni od daty prawomocnego zakoczenia postpowania, a w razie skazania - od daty odbycia lub darowania kary, albo jeeli po opuszczeniu terytorium Rzeczypospolitej Polskiej powrci na nie, ogranicze wynikajcych z art. 596 i 597 nie stosuje si. Art. 600. Po wydaniu prawomocnego orzeczenia w sprawie przeciwko osobie wydanej przez pastwo obce sd przesya odpis wyroku Ministrowi Sprawiedliwoci, ktry odpis ten przekazuje waciwemu organowi obcego pastwa. Przepis art. 157 2 stosuje si odpowiednio. Art. 601. Przekazane przez pastwo obce przedmioty uzyskane w wyniku przestpstwa zwraca si, jeeli przy ich wydaniu zastrzeono zwrot; podobnie naley postpi z dowodami rzeczowymi. Rozdzia 65 Wnioski pastw obcych o wydanie lub przewz osb ciganych albo skazanych albo o wydanie przedmiotw Art. 602. W razie zoenia przez organ pastwa obcego wniosku o wydanie osoby ciganej w celu przeprowadzenia przeciw niej postpowania karnego lub wykonania orzeczonej co do niej kary albo rodka zabezpieczajcego, prokurator przesuchuje t osob i w miar potrzeby zabezpiecza dowody znajdujce si w kraju, po czym wnosi spraw do waciwego miejscowo sdu wojewdzkiego (sdu okrgowego). Art. 603. 1. Sd wojewdzki (Sd okrgowy)wydaje na posiedzeniu postanowienie w przedmiocie wniosku pastwa obcego. Przed wydaniem postanowienia naley umoliwi osobie ciganej zoenie wyjanie ustnie lub na pimie, a w razie wniosku o wydanie w celu przeprowadzenia postpowania karnego naley na uzasadniony wniosek tej osoby przeprowadzi dowody znajdujce si w kraju. 2. W posiedzeniu ma prawo wzi udzia obroca. 3. Jeeli sd wyda postanowienie o niedopuszczalnoci wydania, wydanie nie moe nastpi. 4. Na postanowienie sdu w przedmiocie wydania przysuguje zaalenie. 5. Sd przekazuje prawomocne postanowienie wraz z aktami sprawy Ministrowi Sprawiedliwoci, ktry po rozstrzygniciu wniosku zawiadamia o tym waciwy organ pastwa obcego. Art. 603a. 1. Jeeli umowa midzynarodowa, ktrej Rzeczpospolita Polska jest stron, tak stanowi, wniosek pastwa obcego o zastosowanie tymczasowego aresztowania osoby ciganej zastpuje wniosek o wydanie. 2. W wypadku, o ktrym mowa w 1, prokurator podczas przesuchania informuje osob cigan o moliwoci wyraenia przez ni zgody na wydanie lub zgody na wydanie poczonej ze zrzeczeniem si korzystania z

73

ogranicze okrelonych w art. 596 i 597. Jeeli osoba cigana wyrazi wol zoenia takiego owiadczenia, prokurator kieruje spraw do sdu okrgowego, w ktrego okrgu prowadzi si postpowanie. 3. Sd na posiedzeniu rozstrzyga o tymczasowym aresztowaniu osoby ciganej, odbiera owiadczenie o wyraeniu zgody na wydanie lub zgody na wydanie poczonej ze zrzeczeniem si korzystania z ogranicze okrelonych w art. 596 i 597, a take wydaje postanowienie o dopuszczalnoci wydania. 4. Zgoda osoby ciganej oraz zrzeczenie, o ktrym mowa w 2, nie mog zosta cofnite, o czym poucza si osob cigan. 5. Sd niezwocznie przekazuje prawomocne postanowienie wraz z aktami sprawy Ministrowi Sprawiedliwoci, ktry rozstrzyga o wydaniu osoby. 6. Jeeli owiadczenie, o ktrym mowa w 3, nie zostao zoone lub sd stwierdzi, e zachodzi okoliczno okrelona w art. 604 1, albo jeeli posiedzenie zostao odroczone na czas przekraczajcy 7 dni, stosuje si przepisy art. 602, 603 i 605. Art. 604. 1. Wydanie jest niedopuszczalne, jeeli: 1) osoba, ktrej wniosek dotyczy, jest obywatelem polskim albo korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu, 2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo gdy ustawa uznaje, e czyn nie stanowi przestpstwa albo e sprawca nie popenia przestpstwa lub nie podlega karze, 3) nastpio przedawnienie, 4) postpowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostao prawomocnie zakoczone, 5) byoby ono sprzeczne z polskim prawem, 6) zachodzi uzasadniona obawa, e w pastwie dajcym wydania wobec osoby wydanej moe zosta orzeczona lub wykonana kara mierci, 7) zachodzi uzasadniona obawa, e w pastwie dajcym wydania osoba wydana moe zosta poddana torturom. 2. Wydania mona odmwi w szczeglnoci, jeeli: 1) osoba, ktrej wniosek dotyczy, ma w Rzeczypospolitej Polskiej stae miejsce zamieszkania, 2) przestpstwo zostao popenione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo na polskim statku wodnym lub powietrznym, 3) co do tego samego czynu tej samej osoby toczy si postpowanie karne, 4) przestpstwo podlega ciganiu z oskarenia prywatnego, 5) wedug prawa pastwa, ktre zoyo wniosek o wydanie, przestpstwo jest zagroone kar pozbawienia wolnoci do roku lub kar agodniejsz albo orzeczono tak kar, 6) przestpstwo, w zwizku z ktrym da si wydania, jest przestpstwem o charakterze politycznym, wojskowym lub skarbowym, 7) pastwo, ktre zoyo wniosek o wydanie, nie zapewnia wzajemnoci. 3. W wypadkach wskazanych w 1 pkt 4 i 2 pkt 3 rozpoznanie wniosku o wydanie mona odroczy do czasu ukoczenia w Rzeczypospolitej Polskiej postpowania karnego przeciwko tej samej osobie lub odbycia przez ni orzeczonej kary albo jej darowania. Art. 605. 1. Jeeli wniosek o wydanie dotyczy przestpstwa, ktrego sprawca podlega wydaniu, sd okrgowy z urzdu lub na wniosek prokuratora moe wyda postanowienie o tymczasowym aresztowaniu osoby ciganej; przepis art. 263 stosuje si odpowiednio. 2. Przed zoeniem wniosku o wydanie sd moe wyda postanowienie o tymczasowym aresztowaniu ciganego na czas nie duszy ni miesic (40 dni), jeeli organ pastwa obcego zwraca si o to, zapewniajc, e wobec tej osoby zapad w tym pastwie prawomocny wyrok skazujcy lub wydano decyzj o tymczasowym aresztowaniu. 3. Na postanowienie sdu w przedmiocie tymczasowego aresztowania przysuguje zaalenie. 4. O dniu tymczasowego aresztowania naley niezwocznie powiadomi Ministra Sprawiedliwoci Rzeczypospolitej Polskiej oraz przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urzd konsularny albo organ cigajcy pastwa obcego. 5. Jeeli dane zawarte we wniosku o wydanie s niewystarczajce i sd lub prokurator zada ich uzupenienia, a pastwo obce nie nadele w terminie miesica od dnia dorczenia dania uzupenienia wniosku o wydanie organowi, ktry je zgosi, potrzebnych dokumentw lub informacji, postanowienie o tymczasowym aresztowaniu uchyla si. 6. W razie odmowy wydania, cofnicia przez pastwo obce wniosku o wydanie lub tymczasowe aresztowanie albo w razie gdy organ pastwa obcego zawiadomiony o czasie i miejscu wydania danej osoby nie przejmuje jej w terminie 7 dni od ustalonego dnia wydania, zarzdza si zwolnienie tymczasowo aresztowanego, jeeli nie jest on pozbawiony wolnoci w innej sprawie. Art. 606. 1. Zezwolenia na przewz osoby ciganej przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udziela Minister Sprawiedliwoci. Przepisy art. 594, 604 i 605 stosuje si odpowiednio. 2. Jeeli podr odbywa si drog powietrzn i nie przewiduje si ldowania, wystarczy powiadomienie Ministra Sprawiedliwoci o przewoeniu osoby ciganej nad terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 607. 1. Do rozstrzygania wnioskw pastwa obcego, dotyczcych wydania przedmiotw stanowicych dowody rzeczowe lub uzyskanych w wyniku przestpstwa, waciwy jest prokurator lub sd w zalenoci od tego, do czyjego rozporzdzenia przedmioty te zostay zdeponowane. Przepis art. 588 2 i 4 stosuje si odpowiednio. 2. Postanowienie o wydaniu przedmiotw powinno wymienia rzeczy, ktre ulegaj wydaniu pastwu obcemu, oraz wskazywa rzeczy podlegajce zwrotowi po ukoczeniu postpowania karnego, prowadzonego przez organy pastwa obcego. Rozdzia 66(44)

74

Przejcie i przekazanie orzecze do wykonania Art. 608. 1. W razie prawomocnego skazania obywatela polskiego przez sd pastwa obcego na kar pozbawienia wolnoci podlegajc wykonaniu albo prawomocnego orzeczenia wobec obywatela polskiego rodka polegajcego na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci moe wystpi do waciwego organu tego pastwa z wnioskiem o przejcie skazanego albo osoby, wobec ktrej orzeczono rodek, w celu wykonania kary pozbawienia wolnoci lub rodka w Rzeczypospolitej Polskiej. 2. W razie prawomocnego skazania przez sd pastwa obcego obywatela polskiego, osoby majcej miejsce staego pobytu, posiadajcej mienie lub prowadzcej dziaalno zawodow na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na grzywn lub w razie prawomocnego orzeczenia wobec niej zakazu zajmowania okrelonego stanowiska, wykonywania okrelonego zawodu lub prowadzenia okrelonej dziaalnoci gospodarczej, zakazu prowadzenia pojazdw, przepadku albo rodka zabezpieczajcego nie polegajcego na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci moe wystpi do waciwego organu tego pastwa z wnioskiem o przejcie orzeczenia do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Przed wystpieniem z wnioskiem, o ktrym mowa w 1 lub 2, Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego sdu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalnoci przejcia orzeczenia do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 609. 1. W razie otrzymania wniosku pastwa obcego o wykonanie wobec obywatela polskiego lub osoby majcej miejsce staego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej prawomocnie orzeczonej kary pozbawienia wolnoci lub rodka polegajcego na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego sdu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalnoci przejcia orzeczenia do wykonania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 2. W razie otrzymania wniosku pastwa obcego o wykonanie wobec obywatela polskiego, osoby majcej miejsce staego pobytu, posiadajcej mienie lub prowadzcej dziaalno zawodow w Rzeczypospolitej Polskiej prawomocnie orzeczonej grzywny, zakazu zajmowania okrelonego stanowiska, wykonywania okrelonego zawodu lub prowadzenia okrelonej dziaalnoci gospodarczej, zakazu prowadzenia pojazdw, przepadku albo rodka zabezpieczajcego nie polegajcego na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego sdu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalnoci przejcia orzeczenia do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Jeeli orzeczenie, ktrego wniosek dotyczy, nie jest prawomocne lub osoba objta wnioskiem okrelonym w 1 nie jest obywatelem polskim lub nie ma na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca staego pobytu, Minister Sprawiedliwoci zwraca wniosek. Art. 610. 1. W razie prawomocnego skazania cudzoziemca przez sd polski na kar pozbawienia wolnoci podlegajc wykonaniu albo prawomocnego orzeczenia wobec niego rodka polegajcego na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci moe wystpi do waciwego organu pastwa, ktrego skazany albo osoba, wobec ktrej orzeczono rodek, jest obywatelem, z wnioskiem o przejcie go w celu odbycia kary lub wykonania rodka. 2. Przed wystpieniem z wnioskiem, o ktrym mowa w 1, Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego sdu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalnoci przekazania orzeczenia do wykonania za granic. 3. W razie otrzymania wniosku pastwa obcego o przejcie cudzoziemca prawomocnie skazanego przez sd polski na kar pozbawienia wolnoci podlegajc wykonaniu albo wobec ktrego prawomocnie orzeczono rodek polegajcy na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego sdu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalnoci przekazania orzeczenia do wykonania za granic. 4. W razie prawomocnego skazania przez sd polski osoby majcej miejsce staego pobytu za granic albo posiadajcej mienie lub prowadzcej dziaalno zawodow za granic na grzywn lub prawomocnego orzeczenia wobec niej zakazu zajmowania okrelonego stanowiska, wykonywania okrelonego zawodu lub prowadzenia okrelonej dziaalnoci gospodarczej, zakazu prowadzenia pojazdw, przepadku albo rodka zabezpieczajcego nie polegajcego na pozbawieniu wolnoci, sd waciwy do wykonania kary lub rodka moe wystpi za porednictwem Ministra Sprawiedliwoci do waciwego organu pastwa, na terytorium ktrego skazany lub osoba, wobec ktrej orzeczono rodek, stale przebywa, posiada mienie lub prowadzi dziaalno, z wnioskiem o wykonanie orzeczenia. 5. W razie otrzymania wniosku pastwa obcego o przejcie do wykonania prawomocnego skazania przez sd polski osoby majcej miejsce staego pobytu w tym pastwie albo posiadajcej mienie lub prowadzcej dziaalno zawodow w tym pastwie na grzywn lub prawomocnego orzeczenia wobec niej zakazu zajmowania okrelonego stanowiska, zakazu wykonywania okrelonego zawodu lub prowadzenia okrelonej dziaalnoci gospodarczej, zakazu prowadzenia pojazdw, przepadku albo rodka zabezpieczajcego nie polegajcego na pozbawieniu wolnoci, Minister Sprawiedliwoci zwraca si do waciwego sdu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalnoci przekazania orzeczenia do wykonania za granic. Art. 611. 1. Waciwy do rozpoznania spraw okrelonych w art. 608 3 w zwizku z 1 i art. 609 1 jest sd okrgowy, w ktrego okrgu skazany ostatnio stale mieszka lub czasowo przebywa. 2. Waciwy do rozpoznania spraw okrelonych w art. 608 3 w zwizku z 2, art. 609 2 i art. 610 5 jest sd rejonowy, w ktrego okrgu skazany stale mieszka lub czasowo przebywa, a jeeli tego nie ustalono, gdzie znajduje si mienie nadajce si do egzekucji lub te skazany prowadzi dziaalno objt zakazem. 3. Waciwy do rozpoznania spraw okrelonych w art. 610 2 i 3 jest sd okrgowy, w ktrego okrgu wydano orzeczenie, ktrego wniosek dotyczy. 4. Jeeli nie mona ustali waciwoci wedug zasad okrelonych w 1, spraw rozpoznaje Sd Okrgowy w Warszawie. 5. Jeeli nie mona ustali waciwoci wedug zasad okrelonych w 2, spraw rozpoznaje sd waciwy dla dzielnicy rdmiecie gminy Warszawa-Centrum.

75

Art. 611a. 1. Sd rozpoznaje spraw dopuszczalnoci przejcia lub przekazania orzeczenia do wykonania na posiedzeniu, w ktrym ma prawo wzi udzia skazany (ma prawo wzi udzia prokurator i skazany), jeeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz obroca skazanego, jeeli si na nie stawi. Jeeli skazany, ktry nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie posiada obrocy, prezes sdu waciwego do rozpoznania sprawy moe mu wyznaczy obroc z urzdu. 2. Jeeli dane zawarte we wniosku s niewystarczajce, sd moe zarzdzi ich uzupenienie. W tym celu sd moe odroczy rozpoznanie sprawy. 3. Jeeli sd wyda postanowienie o niedopuszczalnoci przejcia lub przekazania orzeczenia do wykonania, przejcie ani przekazanie nie moe nastpi. 4. W wypadku okrelonym w art. 610 4 sd wydaje postanowienie o wystpieniu z wnioskiem do organu obcego pastwa o przejcie orzeczenia do wykonania. 5. Na postanowienie sdu w przedmiocie przejcia lub przekazania orzeczenia do wykonania przysuguje zaalenie. 6. Jeeli postpowanie dotyczy przejcia orzeczenia do wykonania, sd moe orzec rodek zapobiegawczy. Art. 611b. 1. Przejcie orzeczenia do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej jest niedopuszczalne, jeeli: 1) orzeczenie nie jest prawomocne albo nie podlega wykonaniu, 2) wykonanie orzeczenia mogoby narusza suwerenno, bezpieczestwo lub porzdek prawny Rzeczypospolitej Polskiej, 3) skazany na kar pozbawienia wolnoci lub osoba, wobec ktrej orzeczono rodek polegajcy na pozbawieniu wolnoci, nie wyraa zgody na przejcie, 4) skazany na grzywn albo wobec ktrego orzeczono przepadek, niezamieszkujcy na stae na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie posiada mienia na jej terytorium, 5) czyn wskazany we wniosku nie stanowi czynu zabronionego wedug prawa polskiego, 6) zachodz okolicznoci, o ktrych mowa w art. 604 1 pkt 2, 3 i 5. 2. Przekazanie orzeczenia do wykonania w pastwie obcym jest niedopuszczalne, jeeli: 1) orzeczenie nie jest prawomocne albo nie podlega wykonaniu, 2) skazany na kar pozbawienia wolnoci lub osoba, wobec ktrej orzeczono rodek polegajcy na pozbawieniu wolnoci, nie wyraa zgody na przekazanie, 3) skazany na kar pozbawienia wolnoci lub osoba, wobec ktrej orzeczono rodek polegajcy na pozbawieniu wolnoci, jest osob okrelon w art. 604 1 pkt 1, 4) zachodz okolicznoci, o ktrych mowa w art. 604 1 pkt 3 i 5. Art. 611c. 1. Po przejciu orzeczenia do wykonania sd okrela kwalifikacj prawn czynu wedug prawa polskiego oraz kar i rodek podlegajce wykonaniu. 2. Okrelajc kar lub rodek podlegajce wykonaniu, sd stosuje odpowiednio przepis art. 114 4 Kodeksu karnego. 3. Okrelajc wysoko grzywny, sd dokonuje przeliczenia wysokoci grzywny orzeczonej kwotowo lub wysokoci stawki dziennej, okrelonych w obcej walucie, wedug kursu redniego walut okrelonego przez Narodowy Bank Polski na dzie wydania orzeczenia w pastwie obcym. Jeeli grzywn wymierzono kwotowo, iloraz stawki dziennej i iloci stawek dziennych nie moe przekroczy kwoty grzywny tak przeliczonej (Jeeli grzywn wymierzono kwotowo, kwota grzywny nie moe przekroczy iloczynu wysokoci stawki dziennej i iloci stawek dziennych). 4. Sd rozpoznaje spraw na posiedzeniu. Przepisy art. 352 oraz 611a 1 i 5 stosuje si odpowiednio. Art. 611d. 1. Jeeli w toku postpowania zajd okolicznoci uzasadniajce wydanie orzeczenia o zabezpieczeniu majtkowym z uwagi na grocy przepadek przedmiotw albo mienia stanowicego korzy majtkow osignit z popenienia przestpstwa, a przedmioty te lub skadniki tego mienia znajduj si na terytorium pastwa obcego, sd, a w postpowaniu przygotowawczym prokurator, moe wystpi za porednictwem Ministra Sprawiedliwoci do waciwego organu tego pastwa o zabezpieczenie przedmiotw lub mienia zagroonych przepadkiem. 2. Jeeli organ pastwa obcego zwrci si o wykonanie prawomocnego orzeczenia o zabezpieczeniu mienia, gdy mienie podlegajce zabezpieczeniu znajduje si na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, waciwy do wykonania orzeczenia jest sd rejonowy lub prokurator, w ktrego okrgu znajduje si to mienie. Art. 611e. Jeeli skazany prawomocnym wyrokiem albo wobec ktrego prawomocnie orzeczono rodek, opuci terytorium pastwa skazania, udajc si na terytorium pastwa, ktrego jest obywatelem, zanim odbdzie orzeczon kar albo zanim zostanie wykonany orzeczony wobec niego rodek, przepisy niniejszego rozdziau stosuje si odpowiednio. Przepisw art. 611b 1 pkt 3 oraz 2 pkt 2 nie stosuje si. Art. 611f. Przepisy niniejszego rozdziau stosuje si odpowiednio do przejcia lub przekazania do wykonania orzecze o karach pieninych. Rozdzia 67 Przepisy kocowe Art. 612. 1. O kadorazowym wypadku zastosowania tymczasowego aresztowania wobec obywatela pastwa obcego zawiadamia si niezwocznie waciwy miejscowo urzd konsularny tego pastwa lub - w braku takiego urzdu przedstawicielstwo dyplomatyczne tego pastwa. 2. W razie zatrzymania obywatela pastwa obcego naley zatrzymanemu umoliwi na jego prob nawizanie w dostpnej formie kontaktu z waciwym urzdem konsularnym lub przedstawicielstwem dyplomatycznym.

76

Art. 613. 1. Z wyjtkiem wypadku okrelonego w art. 595, z majcymi sw siedzib za granic organami obcego pastwa oraz z osobami wymienionymi w art. 578 oraz w art. 579, sdy i prokuratorzy porozumiewaj si we wszystkich wypadkach, w tym rwnie przy dorczaniu pism procesowych, za porednictwem Ministra Sprawiedliwoci, a ten w razie potrzeby przez Ministra Spraw Zagranicznych. 2. Z urzdami konsularnymi obcego pastwa w Rzeczypospolitej Polskiej sdy i prokuratorzy, w wypadkach okrelonych przez Ministra Sprawiedliwoci, mog porozumiewa si bezporednio. Art. 614. Wydatki poniesione w zwizku z czynnociami przewidzianymi w niniejszym dziale pokrywa pastwo obce, ktre zoyo wniosek o dokonanie czynnoci. Organy pastwa polskiego mog odstpi od dania zwrotu poniesionych wydatkw, jeeli pastwo obce zapewnia wzajemno. Art. 615. 1. Przepisw niniejszego dziau nie stosuje si, jeeli umowa midzynarodowa, ktrej Rzeczpospolita Polska jest stron, stanowi inaczej. 2. Przepisw niniejszego dziau mona nie stosowa wobec pastwa obcego, z ktrym nie ma w tym przedmiocie umowy, a pastwo to nie zapewnia wzajemnoci. 3. Przepisy niniejszego dziau stosuje si odpowiednio w stosunkach z trybunaami midzynarodowymi i ich organami, dziaajcymi na podstawie umw midzynarodowych, ktrych Rzeczpospolita Polska jest stron. 3. Przepisy niniejszego dziau stosuje si odpowiednio w stosunkach z trybunaami midzynarodowymi i ich organami dziaajcymi na podstawie umw midzynarodowych, ktrych Rzeczpospolita Polska jest stron, albo powoanymi przez organizacje midzynarodowe ukonstytuowane umow ratyfikowan przez Rzeczpospolit Polsk. Przepisw art. 602, 603 i 604 nie stosuje si, jeeli umowa midzynarodowa albo akt prawny regulujcy dziaanie trybunau stanowi odmiennie. 4. Minister Sprawiedliwoci zawiadamia trybuna midzynarodowy o wszczciu postpowania przeciwko osobie o popenienie przestpstwa podlegajcego ciganiu przez ten trybuna. 5. Organy trybunau midzynarodowego mog na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonywa czynnoci procesowych take niewymienionych w niniejszym dziale, na zasadach i warunkach okrelonych w aktach prawnych regulujcych dziaanie tego trybunau. 6. Jeeli co do tego samego czynu tej samej osoby wszczto postpowanie karne w Rzeczypospolitej Polskiej i przed trybunaem midzynarodowym, Minister Sprawiedliwoci przekazuje ciganie temu trybunaowi, jeeli wymagaj tego akty prawne regulujce dziaanie trybunau. DZIA XIV KOSZTY PROCESU Rozdzia 68 Przepisy oglne Art. 616. 1. Do kosztw procesu nale: 1) koszty sdowe, 2) uzasadnione wydatki stron, w tym z tytuu ustanowienia w sprawie jednego obrocy lub penomocnika. 2. Koszty sdowe obejmuj: 1) opaty, 2) wydatki poniesione przez Skarb Pastwa od chwili wszczcia postpowania. Art. 617. Rodzaje i wysoko opat oraz zasady i tryb ich wymierzania okrela odrbna ustawa. Art. 618. 1. Wydatki Skarbu Pastwa obejmuj w szczeglnoci wypaty dokonane z tytuu: dorczenia wezwa i innych pism, przejazdw sdziw, prokuratorw i innych osb z powodu czynnoci postpowania, sprowadzenia i przewozu oskaronego, wiadkw i biegych, ogldzin, bada przedsiwzitych w toku postpowania oraz przesyek i przechowania zajtych przedmiotw, jak rwnie ich sprzeday, 5) ogosze w prasie, radiu i telewizji, 6) wykonania orzeczenia, w tym rwnie o zabezpieczeniu grocych kar majtkowych, jeeli kary te zostay orzeczone, z wyczeniem kosztw utrzymania w zakadzie karnym i kosztw pobytu w zakadach leczniczych na obserwacji psychiatrycznej, 7) nalenoci wiadkw i tumaczy, 8) kosztw postpowania mediacyjnego, 9) nalenoci biegych lub instytucji wyznaczonych do wydania opinii lub wystawienia zawiadczenia, 9a) kosztw obserwacji psychiatrycznej oskaronego w zespole opieki zdrowotnej, z wyczeniem nalenoci biegych psychiatrw, 10) opat przewidzianych za udzielenie informacji z rejestru skazanych, 11) nie opaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzdu przez adwokatw, 12) (45) ryczatu kuratora sdowego za przeprowadzenie wywiadu rodowiskowego, o ktrym mowa w art. 214, 13) realizacji umw midzynarodowych, ktrych Rzeczpospolita Polska jest stron, i postpowa prowadzonych na podstawie dziau XIII, take jeeli nie zostao wydane postanowienie, o ktrym mowa w art. 303. 1) 2) 3) 4)

77

 2. Jeeli wysokoci i zasad ustalania nalenoci okrelonych w 1 nie reguluj odrbne przepisy, Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z Ministrem Finansw okreli, w drodze rozporzdzenia, wysoko i sposb ich obliczania. 2. Jeeli wysokoci i zasad ustalania nalenoci okrelonych w 1 nie reguluj odrbne przepisy, Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw finansw publicznych, okreli, w drodze rozporzdzenia, wysoko i sposb ich obliczania, majc na uwadze faktyczny koszt dokonania danej czynnoci. 3. W razie braku przepisw wymienionych w 2, o wysokoci danego wydatku decyduj kwoty przyznane przez sd, prokuratora lub inny organ prowadzcy postpowanie. Art. 619. 1. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, wszelkie wydatki wykada tymczasowo Skarb Pastwa. 2. Koszty postpowania mediacyjnego ponosi Skarb Pastwa. 3. Skarb Pastwa ponosi take koszty zwizane z udziaem w postpowaniu tumacza w zakresie koniecznym dla zapewnienia oskaronemu jego prawa do obrony. Art. 620. Wydatki zwizane z ustanowieniem obrocy lub penomocnika wykada strona, ktra go ustanowia. Art. 621. 1. Oskaryciel prywatny skada przy akcie oskarenia lub wraz z owiadczeniem o przyczeniu si do toczcego si postpowania lub podtrzymaniu oskarenia, od ktrego prokurator odstpi, dowd wpacenia do kasy sdowej zryczatowanej rwnowartoci wydatkw. Ryczat ten nie obejmuje kosztw wskazanych w art. 618 1 pkt 5 i 11. 2. Minister Sprawiedliwoci w porozumieniu z Ministrem Finansw okreli, w drodze rozporzdzenia, wysoko zryczatowanej rwnowartoci wydatkw. 2. Minister Sprawiedliwoci, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw finansw publicznych, okreli, w drodze rozporzdzenia, wysoko zryczatowanej rwnowartoci wydatkw, majc na uwadze przecitne koszty postpowania oraz zasad dostpu do sdu. Art. 622. W postpowaniu z oskarenia prywatnego w razie pojednania si stron przed wszczciem przewodu sdowego, warunkowego umorzenia postpowania, umorzenia postpowania z powodu niepoczytalnoci sprawcy lub znikomej spoecznej szkodliwoci czynu albo z powodu stwierdzenia w zarzucanym czynie znamion przestpstwa ciganego z urzdu, zmiany trybu cigania z powodu przyczenia si prokuratora do postpowania wszcztego przez oskaryciela prywatnego i zakoczenia tego postpowania w trybie publicznoskargowym - prezes sdu zarzdza zwrot uiszczonych przez oskaryciela prywatnego zryczatowanych wydatkw w caoci, a w poowie - w razie pojednania si stron po rozpoczciu przewodu sdowego. Rozdzia 69 Zwolnienie od kosztw sdowych Art. 623. Sd zwalnia osob w caoci lub w czci od wyoenia kosztw podlegajcych uiszczeniu przy wnoszeniu pisma procesowego, jeeli wykazaa ona, e ze wzgldu na jej sytuacj rodzinn, majtkow i wysoko dochodw wyoenie ich byoby zbyt uciliwe. Art. 624. 1. Sd moe zwolni oskaronego lub oskaryciela posikowego w caoci lub w czci od zapaty na rzecz Skarbu Pastwa kosztw sdowych, jeeli istniej podstawy do uznania, e uiszczenie ich byoby dla nich zbyt uciliwe ze wzgldu na sytuacj rodzinn, majtkow i wysoko dochodw, jak rwnie wtedy, gdy przemawiaj za tym wzgldy susznoci. 2. Przepis 1 stosuje si odpowiednio do oskaryciela prywatnego w razie rozpoznania sprawy bez zachowania wymaga okrelonych w art. 621 1. Art. 625. W razie skazania lub warunkowego umorzenia postpowania wobec onierza odbywajcego zasadnicz sub wojskow albo penicego sub w charakterze kandydata na onierza zawodowego, nie pobiera si od nich nalenych Skarbowi Pastwa kosztw sdowych. Rozdzia 70 Zasdzenie kosztw procesu Art. 626. 1. W orzeczeniu koczcym postpowanie w sprawie sd okrela, kto, w jakiej czci i zakresie ponosi koszty procesu. 2. Jeeli w orzeczeniu wymienionym w 1 nie zamieszczono rozstrzygnicia o kosztach, jak rwnie gdy zachodzi konieczno dodatkowego ustalenia ich wysokoci lub rozstrzygnicia o kosztach postpowania wykonawczego, orzeczenie w tym przedmiocie wydaje odpowiednio sd pierwszej instancji lub sd odwoawczy. 3. Na orzeczenie w przedmiocie kosztw suy zaalenie, jeeli nie wniesiono apelacji. W razie wniesienia apelacji i zaalenia - zaalenie rozpoznaje sd odwoawczy cznie z apelacj. Art. 627. Od skazanego w sprawach z oskarenia publicznego sd zasdza koszty sdowe na rzecz Skarbu Pastwa oraz wydatki na rzecz oskaryciela posikowego. Art. 628. Od skazanego w sprawach z oskarenia prywatnego sd zasdza na rzecz: 1) oskaryciela prywatnego poniesione przez niego koszty procesu,

78

2) Skarbu Pastwa wydatki ustalone na podstawie art. 618, od ktrych uiszczenia oskaryciel zosta zwolniony lub w razie rozpoznania sprawy bez ich uiszczenia. Art. 629. Przepisy art. 627 i 628 stosuje si odpowiednio w razie warunkowego umorzenia postpowania, a w sprawach z oskarenia prywatnego - rwnie w razie umorzenia postpowania na podstawie art. 17 1 pkt 3. Art. 630. W sprawach z oskarenia publicznego, jeeli oskaronego nie skazano za wszystkie zarzucane mu przestpstwa, wydatki zwizane z oskareniem w czci uniewinniajcej lub umarzajcej postpowanie ponosi Skarb Pastwa. Art. 631. W sprawach z oskarenia prywatnego, w razie odstpienia od wymierzenia kary z powodu wzajemnoci krzywd lub wyzywajcego zachowania si oskaryciela prywatnego, jak rwnie biorc pod uwag liczb i rodzaj zarzutw, od ktrych oskarony zosta uniewinniony, sd moe obciy oskaronego poniesionymi przez oskaryciela kosztami procesu tylko czciowo. Art. 632. Jeeli ustawa nie stanowi inaczej, w razie uniewinnienia oskaronego lub umorzenia postpowania koszty procesu ponosi: 1) w sprawach z oskarenia prywatnego - oskaryciel prywatny, a w razie pojednania si stron - oskaryciel i oskarony w zakresie przez siebie poniesionym, jeeli strony w zawartej ugodzie nie ureguloway tego inaczej, 2) w sprawach z oskarenia publicznego - Skarb Pastwa, z wyjtkiem nalenoci adwokackich z tytuu wystpowania w sprawie obrocy lub penomocnika z wyboru; w uzasadnionych wypadkach sd jednak moe przyzna zwrot caoci lub czci wynagrodzenia jednego obrocy. Art. 633. Koszty procesu przypadajce od kilku oskaronych lub oskarycieli prywatnych albo posikowych, jak rwnie od oskaronych i oskarycieli, sd zasdza od kadego z nich wedug zasad susznoci, majc w szczeglnoci na wzgldzie koszty zwizane ze spraw kadego z nich. Art. 634. Jeeli przepisy ustawy nie stanowi inaczej, do kosztw procesu za postpowanie odwoawcze od orzecze koczcych postpowanie w sprawie maj odpowiednie zastosowanie przepisy o kosztach za postpowanie przed sdem pierwszej instancji. Art. 635. Niezalenie od tego, kto wnis rodek odwoawczy, jeeli dojdzie do zmiany wyroku skazujcego lub orzeczenia o warunkowym umorzeniu postpowania na niekorzy oskaronego, koszty procesu za postpowanie odwoawcze ustala si na oglnych zasadach. Art. 636. 1. W sprawach z oskarenia publicznego, w razie nieuwzgldnienia rodka odwoawczego, wniesionego wycznie przez oskaronego lub oskaryciela posikowego, koszty procesu za postpowanie odwoawcze ponosi na oglnych zasadach ten, kto wnis rodek odwoawczy, a jeeli rodek ten pochodzi wycznie od oskaryciela publicznego koszty procesu za postpowanie odwoawcze ponosi Skarb Pastwa. 2. W razie nieuwzgldnienia rodkw odwoawczych wniesionych przez co najmniej dwa uprawnione podmioty, stosuje si odpowiednio art. 633. 3. Przepisy 1 i 2 stosuje si odpowiednio w sprawach z oskarenia prywatnego. Art. 637. 1. Przepisy art. 635 i 636 stosuje si odpowiednio w razie pozostawienia rodka odwoawczego bez rozpoznania wobec jego cofnicia lub z przyczyn wskazanych w art. 430. 2. W wypadku cofnicia wniosku o ciganie, kosztami postpowania mona obciy osob, ktra wniosek cofna. Art. 638. Wydatki poniesione przez sd, zwizane z rozpoznaniem kasacji wniesionej przez podmioty wymienione w art. 521 lub wznowieniem postpowania z urzdu, ponosi Skarb Pastwa. Art. 639. Przepisy o kosztach procesu maj odpowiednie zastosowanie w sprawach o wznowienie postpowania. W razie oddalenia wniosku lub pozostawienia go bez rozpoznania, obowizek pokrycia kosztw obcia osob, ktra zoya wniosek. Art. 640. Przepisy odnoszce si do kosztw procesu w sprawach z oskarenia prywatnego maj odpowiednie zastosowanie w sprawach z oskarenia publicznego, w ktrych akt oskarenia wnis oskaryciel posikowy. Art. 641. Prawo do cignicia zasdzonych kosztw procesu przedawnia si z upywem 3 lat od dnia, kiedy naleao je uici. Rozdzia 71 Koszty procesu zwizane z powdztwem cywilnym i zasdzeniem odszkodowania z urzdu Art. 642. Jeeli przepisy niniejszego dziau nie stanowi inaczej, w kwestii kosztw procesu wynikych z powdztwa cywilnego stosuje si przepisy obowizujce w postpowaniu cywilnym. Powd cywilny jest tymczasowo zwolniony od obowizku uiszczenia wpisu od powdztwa cywilnego i apelacji. Oskarony uiszcza wpis tylko wtedy, gdy jego apelacja dotyczy wycznie powdztwa cywilnego.

79

Art. 643. W razie uwzgldnienia powdztwa w caoci lub w czci, sd zasdza od oskaronego na rzecz powoda nalene mu koszty procesu, a jeeli powd by zwolniony od kosztw sdowych, sd zasdza je od oskaronego na rzecz Skarbu Pastwa; jeeli powd korzysta z penomocnika wyznaczonego z urzdu, naleno z tego tytuu sd zasdza bezporednio na rzecz penomocnika. Art. 644. 1. Koszty procesu wynike z oddalonego powdztwa cywilnego oraz cofnicia apelacji ponosi powd cywilny. 2. W razie zawieszenia postpowania lub pozostawienia powdztwa cywilnego bez rozpoznania, koszty procesu poniesione przez powoda cywilnego w postpowaniu karnym zalicza si do kosztw procesu cywilnego o to samo roszczenie. Art. 645. W razie zasdzenia odszkodowania pieninego z urzdu, sd zasdza od oskaronego na rzecz Skarbu Pastwa stosowne koszty sdowe wedug przepisw obowizujcych w postpowaniu cywilnym w wypadku zasdzenia powdztwa cywilnego; przepis art. 623 stosuje si odpowiednio.

80