Warszawa, 8 sierpnia 2011 r.

SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrw DSPA-140-67(4)/11

Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Przekazuj przyjte poselskiego projektu ustawy

przez

Rad

Ministrw

stanowisko

wobec

- o zmianie ustawy o ochronie zwierzt oraz ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (druk nr 4257).
Jednoczenie informuj, e Rada Ministrw upowania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do reprezentowania Rzdu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

Stanowisko Rzdu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt oraz ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (druk nr 4257)

I. Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt oraz ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (druk nr 4257) wprowadza zmiany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierzt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, z pn. zm.) oraz w ustawie z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 263, poz. 2008, z pn. zm.). Zmiany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierzt, zwanej dalej ustaw, polegaj na: 1) doprecyzowaniu zakresu przedmiotowego stosowania przepisw ustawy okrelonego w art. 2 (art. 1 pkt 1 projektu ustawy), 2) wprowadzeniu definicji schroniska (art. 1 pkt 2 projektu ustawy), 3) nadaniu nowego brzmienia art. 6 ustawy wyodrbniajcego zakaz zabijania zwierzt oraz wskazujcego przypadki, kiedy jest to dozwolone, oraz dodaniu ust. 1a, w ktrym zabrania si zncania nad zwierztami (art. 1 pkt 3 lit. a i b projektu ustawy), 4) rozszerzeniu zakresu definicji zncania si nad zwierztami okrelonej w art. 6 ust. 2 pkt 10 i 14 ustawy, dotyczcej racego zaniedbania utrzymujcego zwierz oraz trzymania na uwizi zwierzt innych ni gospodarskie (art. 1 pkt 3 lit. c projektu ustawy), 5) rozszerzeniu zawartego w art. 6 ust. 2 ustawy katalogu czynw zabronionych uznanych za zncanie si nad zwierztami (art. 1 pkt 3 lit. d projektu ustawy), 6) uchyleniu pkt 2 w art. 7 ust. 1 ustawy i nadaniu nowego brzmienia pkt 1 w art. 6 ust. 1 ustawy, wprowadzajcego moliwo umieszczenia zwierzt gospodarskich czasowo odebranych wacicielom na podstawie decyzji wjta (burmistrza, prezydenta miasta) w indywidualnych gospodarstwach wskazanych przez wjta, burmistrza lub prezydenta (art. 1 pkt 4 lit. a i b projektu ustawy),

7) rozszerzeniu katalogu podmiotw, ktre mog wystpi z wnioskiem do organu podejmujcego decyzj w sprawie czasowego odebrania zwierzcia na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy oraz podmiotw upowanionych na podstawie art. 7 ust. 3 do odebrania zwierzcia wacicielowi lub opiekunowi, o stra gminn (art. 1 pkt 4 lit. c i d projektu ustawy), 8) dodaniu w ustawie art. 10a i 10b wprowadzajcych regulacje w zakresie obrotu zwierztami domowymi, hodowli i chowu psw i kotw oraz obowizkw wacicieli psw (art. 1 pkt 5 projektu ustawy), 9) nadaniu nowego brzmienia ust. 3 w art. 11 ustawy, wprowadzajcego zakaz odawiania zwierzt bezdomnych, w przypadku gdy nie jest moliwe zapewnienie im miejsca w schronisku lub adopcja, oraz dodaniu w art. 11 ust. 5, w ktrym zabrania si prowadzenia schronisk przez podmioty inne ni jednostki samorzdu terytorialnego i organizacje poytku publicznego, ktrych statutowym celem dziaania jest ochrona zwierzt (art. 1 pkt 6 lit. a i b projektu ustawy), 10) uchyleniu ust. 1 w art. 33 ustawy oraz nadaniu nowego brzmienia ust. 2 wynikajcych ze zmian wprowadzonych w art. 6 ustawy (art. 1 pkt 8 lit. a i b projektu ustawy), 11) nadaniu nowego brzmienia ust. 3 w art. 33 ustawy, wykluczajcego czonkw Polskiego Zwizku owieckiego z katalogu podmiotw upowanionych do stwierdzenia potrzeby bezzwocznego umiercenia zwierzcia w celu zakoczenia jego cierpie (art. 1 pkt 8 lit. c projektu ustawy), 12) nadaniu nowego brzmienia ust. 4 w art. 33 ustawy, w ktrym okrelono dopuszczalne metody umiercenia zwierzcia w przypadku stwierdzenia koniecznoci bezzwocznego umiercenia (art. 1 pkt 8 lit. d projektu ustawy), 13) wprowadzeniu przepisu umoliwiajcego z upowanienia dzierawcy lub zarzdcy obwodu owieckiego podjcie dziaa majcych na celu ustalenie waciciela wasajcego si psa i pouczenie go o obowizku kontroli nad zwierzciem lub odowienie psa i przekazanie go wacicielowi lub schronisku dla zwierzt na koszt waciciela (art. 1 pkt 9 lit. a projektu ustawy), 14) dodaniu ust. 4 w art. 33a ustawy stanowicego, e udzielajcy upowanienia dzierawca lub zarzdca obwodu owieckiego ponosi odpowiedzialno za szkody wyrzdzone w zwizku z odowem psw, oraz ust. 5 nakadajcego na myliwych obowizek uczestniczenia w odawianiu i odtransportowaniu do

schroniska dla zwierzt porzuconych psw i kotw przebywajcych na terenie obwodu owieckiego (art. 1 pkt 9 lit. b projektu ustawy), 15) nadaniu nowego brzmienia art. 35 ustawy, zaostrzajcego sankcje karne orzekane przez sd w przypadkach nieuzasadnionego oraz niehumanitarnego zabijania zwierzt oraz w przypadkach zncania si nad zwierztami w sposb okrelony w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy (art. 1 pkt 10 projektu ustawy), 16) dodaniu w ustawie art. 37e, w ktrym proponuje si kar grzywny dla osb nabywajcych zwierzta inne ni gospodarskie w miejscach niedozwolonych przepisami ustawy (art. 1 pkt 11 projektu ustawy), 17) nadaniu nowego brzmienia ust. 1 w art. 37 ustawy, w zwizku z rozszerzeniem katalogu nakazw i zakazw, w ktrych orzekanie nastpuje w trybie Kodeksu postpowania w sprawach o wykroczenia (art. 1 pkt 12 projektu ustawy), 18) uchyleniu pkt 2 w art. 38 ust. 4 ustawy, w zwizku ze zmian przepisw dotyczcych postpowania ze zwierztami gospodarskimi odebranymi wacicielom lub opiekunom (art. 1 pkt 13 projektu ustawy), 19) nadaniu nowego brzmienia art. 39 ustawy, upowaniajcego organizacje spoeczne, ktrych statutowym celem jest humanitarna ochrona zwierzt do wykonywania prawa pokrzywdzonego (w przypadku gdy pokrzywdzonym jest zwierz) (art. 1 pkt 14 projektu ustawy). Zmiany w ustawie z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach polegaj na: 1) nadaniu nowego brzmienia pkt 5 w art. 3 ust. 2 polegajcy na doprecyzowaniu zadania wasnego gminy w zakresie dotyczcym zapobieganiu bezdomnoci zwierzt na zasadach okrelonych w przepisach o ochronie zwierzt (art. 2 pkt 1 projektu ustawy), co pozwoli na ujednolicenie terminologii w sposb zgodny w obu zmienianych ustawach, 2) nadaniu nowego brzmienia pkt 4 w art. 7 ust. 1 znoszcego obowizek uzyskiwania zezwolenia wjta, burmistrza lub prezydenta miasta na prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierzt (art. 2 pkt 2 projektu ustawy). II. W projektowanej ustawie podjto prb zmiany dotychczasowych regulacji, szczeglnie w zakresie dotyczcym zapewnienia zwierztom waciwych warunkw

utrzymywania, traktowania i opieki oraz ograniczenia zjawiska bezdomnoci zwierzt, a take ograniczenia przypadkw zncania si nad zwierztami, niekontrolowanego rozmnaania i obrotu zwierztami domowymi oraz podwyszenia sankcji karnych za przestpstwa okrelone w przepisach ustawy, co jest szczeglnie istotne w wietle zmian zachodzcych w mentalnoci spoecznej i braku zgody na dotychczasowe rozwizania prawne. Naley podkreli, e projekt ustawy w zakresie zmian w przepisach o ochronie zwierzt zawiera wiele istotnych rozwiza, ktre niewtpliwie wpyn na podwyszenie standardw opieki i ochrony zwierzt w Polsce. Na poparcie zasuguje wprowadzenie przepisw ograniczajcych obrt zwierztami domowymi, co pozwoli na popraw warunkw, w jakich odbywa si obrt zwierztami domowymi, i ograniczy sprzeda zwierzt domowych do miejsc ich chowu i hodowli oraz schronisk dla zwierzt. Ponadto okrelenie zasad utrzymywania zwierzt domowych na uwizi, w szczeglnoci okrelenie dugoci uwizi, co jest moliwe do wyegzekwowania, poprawi warunki bytowe zwierzt. Doprecyzowanie obowizkw samorzdw w zakresie realizacji opieki nad zwierztami bezdomnymi, upowanienie stray gminnej do odebrania zwierzcia wacicielowi lub opiekunowi oraz do wystpowania z wnioskiem do organu podejmujcemu decyzj w sprawie czasowego odebrania zwierzcia wpynie na zmniejszenie liczby zwierzt bezdomnych, pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie rodkw przeznaczanych na ograniczanie bezdomnoci zwierzt oraz zwikszy liczb podmiotw mogcych podj dziaania w przypadkach zncania si nad zwierztami. Jednoczenie projektodawca zakada osignicie tych celw bez potrzeby zwikszenia nakadw finansowych ponoszonych przez budety gmin. Natomiast podwyszenie sankcji karnych w przypadkach narusze przepisw ustawy dotyczcych w szczeglnoci zncania si nad zwierztami oraz nieuzasadnionego umiercania zwierzt, pozwoli sdom na orzekanie kar w wysokoci proporcjonalnej do popenionych przestpstw. Ponadto podniesienie grnej granicy kary pozbawienia wolnoci bdzie miao niewtpliwie charakter przestrogi dla innych posiadaczy zwierzt. III. Jednoczenie niektre rozwizania zawarte w projekcie ustawy wymagaj zmian redakcyjnych lub doprecyzowania pod wzgldem merytorycznym oraz poprawnoci legislacyjnej w celu usunicia nasuwajcych si wtpliwoci interpretacyjnych.

Zaproponowana w projekcie ustawy definicja schroniska jest nieprecyzyjna i niejasna. Zgodnie z art. 1 pkt 2 projektu ustawy schronisko to miejsce przeznaczone do opieki nad zwierztami domowymi w liczbie wikszej ni 30, z wyczeniem ryb, pazw, gryzoni, gadw i ptakw, oraz miejsce chowu i hodowli zwierzt zarejestrowanych w organizacjach spoecznych, ktrych wykaz okreli w drodze rozporzdzenia minister rolnictwa. Uzasadnienie nie wyjania przesanek, jakimi kierowa si projektodawca, uznajc za jedyne kryterium liczb powyej 30 zwierzt domowych przebywajcych w jednym miejscu, przy jednoczesnym wyczeniu miejsc chowu i hodowli zwierzt (wszystkich krgowych) zarejestrowanych w organizacjach spoecznych. Nie jest jasne, o jaki rejestr prowadzony przez te organizacje chodzi w projektowanym przepisie. Ponadto powysza definicja jest wadliwa z punktu widzenia zasad poprawnej legislacji, bowiem w zakresie organizacji pozarzdowych upowanionych do prowadzenia rejestru miejsc chowu i hodowli zwierzt innych ni gospodarskie odsya do wykazu okrelonego przez ministra waciwego do spraw rolnictwa. Naley podkreli, e zarwno dotychczasowe przepisy ustawy, jak i te projektowane, nie zawieraj przepisu upowaniajcego ministra waciwego do spraw rolnictwa do okrelenia, w drodze rozporzdzenia, takiego wykazu. Zamieszczenie quasi upowanienia ustawowego w definicji schroniska naley uzna za nieprawidowe, gdy nie spenia ono warunkw, jakie powinien spenia przepis upowaniajcy do wydania aktu wykonawczego, zatem projektowany przepis nie bdzie stanowi podstawy do utworzenia takiego wykazu. Zmiana w art. 6 ustawy wprowadzajca katalog zamknity sytuacji, w ktrych zezwala si na zabicie zwierzcia nie uwzgldnia wszystkich przypadkw, w ktrych zwierz jest umiercane. Wejcie w ycie art. 6 ustawy w zaproponowanym brzmieniu oznaczaoby wprowadzenie zakazu umiercania wikszoci zwierzt futerkowych oraz zwierzt dzikich utrzymywanych przez czowieka niezaliczanych do zwierzt gospodarskich, w tym bizonw, reniferw, innych kopytnych niezaliczanych do zwierzt gospodarskich, oraz strusi emu i nandu. W obowizujcej ustawie w rozdziale 10 Ubj, umiercanie i ograniczenie populacji okrelono w sposb szczegowy zasady umiercania zwierzt. Ponadto brak uzasadnienia do zmiany brzmienia art. 6, ktry w obecnym brzmieniu zabrania zarwno niehumanitarnego zabijania zwierzt, jak te zncania si nad nimi. W zwizku z tym wydaje si zasadne odstpienie od propozycji zmian w art. 6 w zakresie dotyczcym umiercania zwierzt oraz uchylenia ust. 1 w art. 33 ustawy.

Zmiana brzmienia pkt 14 w art. 6 ust. 2 ustawy w czci dotyczcej okrelenia czasu utrzymywania na uwizi, moe spowodowa trudnoci w egzekucji. Trudno bdzie stwierdzi, czy nastpio przekroczenie przebywania zwierzcia na uwizi powyej 12 godzin w cigu doby. Jednoczenie przepis ten wymaga dopracowania pod wzgldem redakcyjnym, poniewa w obecnym brzmieniu wydaje si by sprzeczny z intencj projektodawcy. Ponadto kwestia utrzymywania zwierzt domowych na uwizi jest ju uregulowana w art. 9 ust. 2 ustawy. Dodanie pkt 16 w art. 6 ust. 2 ustawy stanowi czciowe powtrzenie rozwiza zawartych w rozdziale 4 ustawy. Ponadto trudno bdzie obiektywnie oceni, kiedy zwierz jest zbyt mode lub zbyt stare, by mogo by wykorzystywane do pracy lub w celach sportowych czy rozrywkowych. Rwnie dodanie pkt 18 daje zbyt du swobod interpretacji i jest mao precyzyjne. Sprawy zwizane z warunkami utrzymywania zwierzt zostay dostatecznie uwzgldnione w art. 6 ust. 2 pkt 10 oraz w art. 9 ust. 1 ustawy w przypadku zwierzt domowych oraz w art. 12 ustawy w przypadku utrzymywania zwierzt gospodarskich. Dodanie w art. 6 ust. 2 pkt 19 regulujcego transport i sprzeda ryb wraz z wod oznacza zakaz detalicznej sprzeday ywych ryb przeznaczonych do spoycia, a w konsekwencji spowoduje ograniczenie ich produkcji. W praktyce przepis ten bdzie dotyczy wycznie karpi i naleaoby oceni skutki ekonomiczne jego wprowadzenia dla podmiotw utrzymujcych gospodarstwa stawowe w celu produkcji karpi. Utrzymywanie zwierzt bez odpowiedniego pokarmu i wody (pkt 20) uznane za zncanie si nad zwierztami stanowi powtrzenie przepisu zawartego w art. 6 ust. 2 pkt 10. Nieodpowiednie lub niewystarczajce karmienie zwierzt mieci si w szeroko pojtych warunkach bytowania. Ocena dotyczca przekroczenia minimalnych potrzeb w zakresie pojenia i ywienia zwierzt bdzie subiektywna i niejednokrotnie bdna w przypadkach, jeeli oceniajcy bdzie kierowa si emocjami, zamiast konkretn wiedz z zakresu fizjologii i zachowania zwierzt. Umieszczanie w gospodarstwach wskazanych przez wjta, burmistrza lub prezydenta miasta zwierzt odebranych w drodze decyzji lub wyroku sdu moe w konsekwencji prowadzi do zagroenia zdrowia zwierzt i ludzi oraz moe doprowadzi do przeniesienia choroby zakanej zwierzt do gospodarstwa, w ktrym umieszcza si odebrane zwierzta. Jednoczenie z przyczyn formalnych trudno bdzie upowanionemu organowi wskaza takie gospodarstwo i wyegzekwowa

wprowadzenie do tych gospodarstw zwierzt, poniewa zgodnie z art. 7 ust. 1b ustawy, przekazanie odebranego zwierzcia moe nastpi wycznie za zgod podmiotu, ktremu ma by ono przekazane. Proponowana zmiana nie poprawi zatem obecnej sytuacji dotyczcej problemw z umieszczeniem w odpowiednim miejscu odebranych zwierzt gospodarskich. Proponowana zmiana ust. 2 w art. 33 ustawy wyczajca potrzeb uzyskania zgody na umiercenie zwierzcia w przypadku zwierzt chorych, wymaga ponownego przeanalizowania, gdy zdanie pierwsze tego przepisu ju zawiera wyczenie zgody waciciela. Ponadto konieczno umiercenia zwierzcia w przypadku opisanym w zdaniu drugim wydaje si pokrywa z sytuacjami okrelonymi w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5. Naleaoby przeredagowa ten artyku w sposb zapewniajcy wewntrzn spjno i zgodno z art. 6 ustawy. Zmiana brzmienia art. 33a ustawy, z uwagi na obcienia wprowadzane w stosunku do osb fizycznych, budzi powane wtpliwoci co do jego zgodnoci z Konstytucj. W zwizku z tym naleaoby pozostawi art. 33a w dotychczasowym brzmieniu, poniewa proponowana zmiana pogorszy standardy ochrony zwierzt wolno yjcych, a ponadto wtpliwe jest czy przepis ten bdzie stosowany w praktyce. Proponowana zmiana przepisw karnych, w tym art. 35 ustawy, polegajca na podwyszeniu grnej granicy kary pozbawienia wolnoci wymaga uwzgldnienia przez ustawodawc przypadkw, w ktrych niektre zachowania realizuj jednoczenie znamiona przestpstwa i wykroczenia o tosamym zakresie. Oznacza to, e w przypadku gdy dochodzi do krzyowania si znamion przestpstwa i wykroczenia, konieczne jest zastosowanie instytucji idealnego zbiegu przestpstwa z wykroczeniem (art. 10 1 Kodeksu wykrocze), ktra prowadzi do kilkakrotnego skazania, przy tym orzeczone kary czy si na zasadzie absorpcji. Wprowadzenie rodka karnego w postaci zakazu posiadania zwierzt wobec sprawcy skazanego za przestpstwo okrelone w projektowanym art. 35 ust. 2 bdzie wizao si z koniecznoci nowelizacji art. 39 Kodeksu karnego, ktry wskazuje enumeratywny katalog rodkw karnych. Naley w zwizku z tym rozway doprecyzowanie projektowanej regulacji przez wskazanie zakresu stosowania tego zakazu. Jednoczenie naleaoby rozway moliwo wprowadzenia zakazu posiadania zwierzcia w gospodarstwie domowym skazanego, tak aby unikn sytuacji, w ktrej inni domownicy posiadaj zwierz domowe, nad ktrym skazany moe si znca.
7

Naleaoby take rozway moliwo wprowadzenia zmiany w art. 35 ust. 5 ustawy, ktry obecnie zezwala sdowi na orzeczenie nawizki w wysokoci od 25 do 2500 z na cel zwizany z ochron zwierzt, wskazany przez sd. Wydaje si bowiem, i nawizka taka powinna by wymierzana w granicach wyznaczonych przez art. 48 Kodeksu karnego ( w wysokoci do 100 tys. z). Ponadto konieczne jest doprecyzowanie zmiany w art. 37 ust. 1 ustawy, polegajce na rozstrzygniciu moliwoci kumulacji kary aresztu i grzywny, zgodnie z Kodeksem wykrocze. Jednoczenie zasadne byoby doprecyzowanie zmiany brzmienia art. 39 ustawy umoliwiajce organizacjom spoecznym reprezentowanie praw pokrzywdzonego w sprawach o wykroczenia rwnie w przypadkach, gdy zwierz jest wspwasnoci (maonkw lub osb najbliszych), a tylko jedna z osb jest sprawc czynu zabronionego. Wprowadzajc zmiany w zakresie zada jednostek samorzdu terytorialnego, rozszerzajce zakres zada wasnych gmin, projektodawca powinien wzi pod uwag zapewnienie rodkw finansowych na ich realizacj. Uzasadnienie projektu ustawy powinno wskazywa rda finansowania nowych zada obciajcych budety jednostek samorzdu terytorialnego wraz z oszacowaniem wielkoci skutkw finansowych tych zada. Naley zwrci uwag, i w Ministerstwie Finansw we wsppracy ze stron samorzdow s prowadzone prace, ktrych gwnym celem jest ograniczenie przyrostu zaduenia i deficytu jednostek samorzdu terytorialnego. W zwizku z powyszym projektowane zmiany stoj w sprzecznoci z celem prac prowadzonych we wsppracy ze stron samorzdow. W zwizku z likwidacj zezwole na prowadzenie przez przedsibiorcw dziaalnoci w zakresie prowadzenia schronisk dla zwierzt wskazane jest wprowadzenie do poselskiego projektu ustawy przepisw przejciowych w zakresie obowizywania ju udzielonych zezwole. Na etapie dalszych prac legislacyjnych naley rwnie mie na uwadze fakt, e zaproponowane nowe brzmienie pkt 5 w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach powinno by dostosowane do zmian wprowadzonych w tej ustawie uchwalon przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 lipca 2011 r. ustaw o zmianie ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach oraz niektrych innych ustaw, zgodnie z ktr z dniem 1 stycznia 2012 r. zmieniany projektowan ustaw pkt 5 stanie si pkt 14.
8

IV. Uznajc za zasadn potrzeb zapewnienia lepszej ochrony zwierzt, w tym zasadnoci zaostrzenia sankcji karnych w przypadkach zncania si nad zwierztami oraz zapewnienia waciwej opieki zwierztom bezdomnym, rwnoczenie majc na uwadze wyraone w opinii zastrzeenia do projektu, Rzd pozytywnie opiniuje poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierzt oraz ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (druk nr 4257), po uwzgldnieniu uwag zawartych w stanowisku.