Druk nr 4609

Warszawa, 11 sierpnia 2011 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrw DSPA-4822-13(4)/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszaku Przekazuj przyjty przez Rad Ministrw dokument:

- Sprawozdanie z realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu w Polsce w 2010 roku.
Jednoczenie informuj, e Rada Ministrw upowania Ministra Zdrowia do reprezentowania stanowiska Rzdu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych. Z wyrazami szacunku (-) Donald Tusk

SPRAWOZDANIE z realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu w Polsce

w 2010 roku

PODSTAWA PRAWNA: art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z pn. zm.)

Warszawa, 2011 rok

Opracowanie: Gwny Inspektorat Sanitarny Departament Promocji Zdrowia, Biostatystyki i Analiz

Spis treci:

Rozszerzenie skrtw nazw wasnych..........................................................................................................................................5 I. Wprowadzenie.............................................................................................................................................................7 II. Zadania programu i ich realizacja w 2010 roku....................................................................................................... ...9 Zadanie 1. Zmiana klimatu spoecznego i zachowa w stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopaszczyznowe populacyjne dziaania informacyjno-edukacyjne......................................................................9 Zadanie 1.1.Obchody wiatowego Dnia bez Tytoniu............................................................................................ ......9 Zadanie 1.2. Ekspozycja wystawy pt. Ostrzeenia Zdrowotne.......................................................................... ....17 Zadanie 1.3. Obchody wiatowego Dnia Rzucania Palenia...................................................................................19 Zadanie 1.4. Zachowania Zdrowotne Kobiet w Ciy........................................................................................... ....25 Zadanie 1.5. Organizowanie przez Pastwow Inspekcj Sanitarn lokalnych koalicji z udziaem wadz, instytucji, organizacji pozarzdowych na rzecz zdrowego rodowiska wolnego od dymu tytoniowego w zakadach pracy i miejscach uytecznoci publicznej.............................................................................................. .27 Zadanie 1.6. Realizacja Wojewdzkich Programw Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu, autorskich projektw, konkursw, imprez edukacyjno-zdrowotnych dla spoecznoci lokalnych z udziaem stacji sanitarno-epidemiologicznych w partnerstwie z przedstawicielami zakadw opieki zdrowotnej, placwek nauczania i wychowania, jednostkami samorzdu terytorialnego, organizacji pozarzdowych i innych wg lokalnych potrzeb i moliwoci............................................................................................................ .28 Zadanie 2. Nadzr organw Pastwowej Inspekcji Sanitarnej nad wyrobami tytoniowymi. Prowadzenie bada monitoringowych i urzdowej kontroli zawartoci substancji szkodliwych dla zdrowia w wyrobach tytoniowych wprowadzanych do obrotu handlowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej..................................................................................................................................................................... .34 Zadanie 3. Zapobieganie paleniu tytoniu przez dzieci i modzie oraz programy edukacyjne dla dzieci i modziey propagujce mod na niepalenie........................................................................................................... .36 Zadanie 3.1. Realizacja krajowego programu edukacji antytytoniowej pt.Czyste Powietrze Wok Nas adresowanego do dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodzicw i opiekunw............................................................36 Zadanie 3.2. Edukacja zdrowotna dzieci i modziey w jednostkach systemu owiaty..........................................41 Zadanie 3.2.1. Nie pal przy mnie prosz.................................................................................................................45 Zadanie 3.2.2.Znajd waciwe rozwizanie...........................................................................................................47 Zadanie 3.3. Oglnopolski konkurs plastyczny na logo i haso o tematyce antytytoniowej.................................. ..51 Zadanie 4. Realizacja programw profilaktyki palenia tytoniu i leczenia uzalenienia od tytoniu w zakadach opieki zdrowotnej. Dziaalno Telefonicznej Poradni Pomocy Palcym......................................... ....53 Zadanie 4.1. Dziaania realizowane przez zakady opieki zdrowotnej...................................................................53 Zadanie 4.1.1. Doksztacanie Lekarzy Podstawowej Opieki Zdrowotnej i Specjalistycznej Opieki Zdrowotnej w zakresie interwencji antytytoniowej oraz leczenia Uzalenienia od Tytoniu.......................................................56 Zadanie 4.1.2. Program Ograniczania Uywania Tytoniu wrd Pacjentw Leczonych w Warunkach Uzdrowiskowych...................................................................................................................................................... .56 Zadanie 4.2. Dziaania prowadzone przez Telefoniczn Poradni Pomocy Palcym.............................................60 Zadanie 5. Ograniczanie palenia tytoniu i dziaania edukacyjne prowadzone w rodowisku onierzy zawodowych, pracownikw wojska i ich rodzin......................................................................................................62 Zadanie 6. Zmiana klimatu spoecznego i zachowa w stosunku do palenia tytoniu wrd funkcjonariuszy i pracownikw suby wiziennej oraz osb osadzonych w zakadach penitencjarnych.........................................63 Zadanie 7. Ograniczenie palenia tytoniu w rodowisku zawodowym i rodzinnym funkcjonariuszy sub resortu spraw wewntrznych i administracji............................................................................................................66 Zadanie 8. Wyeliminowanie ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach pracy..................................................... .69

Zadanie 8.1. Prowadzenie dziaa edukacyjnych w zakresie profilaktyki palenia tytoniu w zakadach pracy......69 Zadanie 9. Wdraanie ekonomicznych i administracyjnych stymulatorw ograniczania konsumpcji wyrobw tytoniowych.............................................................................................................................................................. ..75 Zadanie 9.1. Polityka podatkowa stosowana przez resort finansw....................................................................... ..75 Zadanie 9.2. Ograniczenie dostpnoci na krajowym rynku tytoniowym tanich papierosw pochodzcych z nielegalnych rde................................................................................................................................................ ..79 Zadanie 9.3. Wdraanie nowoczesnych i skutecznych metod oraz technik eliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi.............................................................................................................................................80 Zadanie 10. Doskonalenie systemu prawnego regulujcego zachowania konsumenckie i dziaania przedsibiorcw obecnych na rynku wyrobw tytoniowych. Kontrolowanie przestrzegania zakazu reklamy i promocji wyrobw tytoniowych.............................................................................................................................84 III. Warunki realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu w Polsce ......................89 1. Zarzdzanie programem....................................................................................................................................... ..89 2. Dziaalno Midzyresortowego Zespou Koordynacyjnego...............................................................................89 3. Monitorowanie i ewaluacja programu .................................................................................................................90 4. Finansowanie programu....................................................................................................................................... .91 IV. Podsumowanie i wnioski......................................................................................................................................... .93 V. Spis tabel...................................................................................................................................................................96 VI. Spis rycin......................................................................................................................................97 VII. Spis wykresw.......................................................................................................................................................98

ROZSZERZENIE SKRTW NAZW WASNYCH

BMI BOR CBOS CMKP CO- Instytut GATS GIS GSSE HBSC IFMSA in Poland IMiD MEN MON MSWiA MZ MZK NFZ NPZ PCK PIS PIS MSWiA PKB POZNPT PPIS PSSE PTOZ PWIS SW UOKiK WHO WLF

- (Body Mass Index) Indeks Masy Ciaa - Biuro Ochrony Rzdu - Centrum Badania Opinii Spoecznej - Centrum Metodyczne Ksztacenia Podyplomowego - Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skodowskiej-Curie w Warszawie - (Global Adult Tobacco Survey) Globalne Badanie Dotyczce Uywania Tytoniu Przez Osoby Dorose - Gwny Inspektorat Sanitarny - Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna - (Health Behaviour in School agend Children) Zdrowotne zachowania dzieci w wieku szkolnym - (International Federation of Medical Students Associations in Poland) Midzynarodowe Stowarzyszenie Studentw Medycyny w Polsce - Instytut Matki i Dziecka - Ministerstwo Edukacji Narodowej - Ministerstwo Obrony Narodowej - Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji - Ministerstwo Zdrowia - Midzyresortowy Zesp Koordynacyjny - Narodowy Fundusz Zdrowia - Narodowy Program Zdrowia - Polski Czerwony Krzy - Pastwowa Inspekcja Sanitarna - Pastwowa Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji - Produkt Krajowy Brutto - Program Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu - Pastwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny - Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna - Polskie Towarzystwo Owiaty Zdrowotnej - Pastwowy Wojewdzki Inspektor Sanitarny - Suba Wizienna - Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw - (World Health Organization) wiatowa Organizacja Zdrowia - (World Lung Fundation) wiatowa Fundacja ds. Walki z Chorobami Puc 5

WSSE ZHP ZOZ MSWiA

- Wojewdzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna - Zwizek Harcerstwa Polskiego - Zakad Opieki Zdrowotnej - Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji

I. WPROWADZENIE W roku 1995 Sejm Rzeczpospolitej Polskiej uchwali pierwsz ustaw chronic obywateli przed skutkami palenia tytoniu zwan ustaw antynikotynow, ktra w tamtym czasie bya jedn z pierwszych takich regulacji prawnych w Europie. Polska zyskaa wwczas pozycje europejskiego lidera w zakresie kontroli spoycia tytoniu oraz uznanie za trosk o zdrowie swoich obywateli. W oparciu o t ustaw Rzd Polski utworzy plany dziaania i zacz wciela je w ycie. Po przystpieniu Polski do Unii Europejskiej zaczy obowizywa w Polsce dyrektywy unijne regulujce rynek tytoniowy oraz chronice obywateli przed zdrowotnymi nastpstwami uywania wyrobw tytoniowych. W ramach polityki ograniczania spoycia tytoniu 15 wrzenia 2006 r. Polska ratyfikowaa Konwencje Ramow WHO o Ograniczeniu Uywania Tytoniu (WHO FCTC). Ponadto 8 kwietnia 2010 r. Sejm znowelizowa ustaw antytytoniow zaostrzajc jej zapisy. Od roku 2007 Minister Zdrowia powierzy koordynacj POZNPT Gwnemu Inspektorowi Sanitarnemu. Obecnie realizowany jest Program okrelajcy cele i zadania na lata 2010-2013, przyjty przez Rad Ministrw na posiedzeniu w dniu 16 lutego 2010 r. Program ma zapewni skuteczne i efektywne propagowanie stylu ycia wolnego od dymu tytoniowego. Palcym powinien pomc w trwaym zerwaniu z naogiem. Ma te ograniczy negatywne nastpstwa biernego palenia oraz przyczyni si do wzrostu wiadomoci spoecznej o szkodliwoci palenia i wdychania dymu papierosowego. Wdraanie Programu powinno przynie zmian postaw i zachowa Polakw wobec problemu palenia i przyczyni si do lepszych wynikw w leczeniu uzalenienia od nikotyny. Program na lata 2010-2013 stanowi kontynuacj dziaa antytytoniowych w Polsce. Szczegowo omwiono w nim zadania, sposoby ich realizacji, instytucje odpowiedzialne za ich wykonanie, a take zasady monitoringu. POZNPT realizowany jest w oparciu o sytuacj epidemiologiczn zwizan z wystpowaniem chorb odtytoniowych w Polsce, wyniki bada dotyczce postaw i zachowa zdrowotnych zwizanych z paleniem tytoniu, w tym ze szczeglnym uwzgldnieniem naraenia na bierne palenia. Wyniki badania przeprowadzonego przez OBOP w 2009 na zlecenie GIS wskazuj, e w populacji dorosych kobiet (w wieku 20 i wicej lat) pali 25%. W latach 1974-82 w populacji kobiet odnotowano gwatowny wzrost czstoci codziennego palenia z 19% w 1974 r. do 32% w 1982 r. By to najwyszy poziom czstoci codziennego palenia jaki odnotowano u kobiet w Polsce. W latach 1985-1988 odnotowano spadek odsetka codziennie palcych kobiet do 26%. Od tego 7

czasu odsetek kobiet codziennie palcych waha si na niezmienionym poziomie 23%-26%. Jest to bardzo niepokojca tendencja z uwagi na to, e w porwnaniu z populacj mczyzn, u ktrych w ostatnim czasie poziom codziennego palenia systematycznie spada z 65% w 1982 r. do 37% w 2009 r., odsetek kobiet palcych pozostaje bez zmian. Z bada zachowa zdrowotnych kobiet ciarnych, przeprowadzonych w 2009 r. przez Gwny Inspektorat Sanitarny we wsppracy z WSSE i PSSE wynika, e kiedykolwiek w yciu palio 50% kobiet, w cigu ostatnich 2 lat palio 36% kobiet, za prawie co pita z nich (18%) wypalia w cigu ostatnich 2 lat co najmniej 20 paczek papierosw miesiczne. Wyniki te wskazuj, e zdecydowana wikszo badanych kobiet, ktre paliy tyto w cigu ostatnich 2 lat zaprzestaa palenia przed ci lub na samym jej pocztku (62%). 17% kobiet zerwao z paleniem w pierwszym trymestrze ciy, a dodatkowe 10% w drugim i trzecim trymestrze. 11% badanych, ktre paliy w czasie ciy, kontynuowao palenie po porodzie. Spord kobiet palcych 70% zdecydowao si na ograniczenie palenia, a 30% nie ograniczyo palenia i palio rwnie po porodzie. Palce kobiety to w wikszoci osoby z wyksztaceniem podstawowym 44%, rednim 34% i wyszym 36%. Z tego wzgldu dziaania edukacyjne prowadzone w 2010 r. kierowane byy w szczeglnoci do modych kobiet, kobiet planujcych ci, ciarnych oraz modych matek. Ponadto GIS kontynuowa badanie pt. Zachowania zdrowotne kobiet w ciy. W 2010 r. opublikowane zostay rwnie wyniki badania gospodarstw domowych pt. Globalne Badanie Dotyczce Uywania Tytoniu Przez Osoby Dorose (Global Adult Tobacco Survey GATS). Z bada wynika, e codziennie pali tyto 33,5% dorosych mczyzn i 21% dorosych kobiet cznie 27% osb dorosych, okazjonalnie pali 3,3% dorosych Polakw. Ogem, obecnie pali (okazjonalnie lub codziennie) 30,3% dorosych Polakw.

II. ZADANIA PROGRAMU I ICH REALIZACJA W 2010 ROKU Zadanie 1. Zmiana klimatu spoecznego i zachowa w stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopaszczyznowe populacyjne dziaania informacyjno-edukacyjne

Realizacja 1. Organizowanie oglnokrajowych kampanii edukacyjnych. A. wiatowy Dzie bez Tytoniu-31.05.2010 r.- ogoszony przez WHO - kampania spoeczna skierowana do ogu spoeczestwa B. wiatowy Dzie Rzucania Palenia 18.11.2010 r.- kampania spoeczna skierowana do osb palcych. 2. Organizowanie lokalnych koalicji z udziaem wadz, instytucji, organizacji pozarzdowych itp. na rzecz zdrowego rodowiska wolnego od dymu tytoniowego w miejscach uytecznoci publicznej i innych ustanawianych lokalnie. 3. Realizacja wojewdzkich POZNPT, autorskich projektw, konkursw, imprez edukacyjno-zdrowotnych dla spoecznoci lokalnych z udziaem stacji sanitarno-epidemiologicznych w partnerstwie z przedstawicielami zakadw opieki zdrowotnej, placwek nauczania i wychowania, jednostkami samorzdu terytorialnego, organizacjami pozarzdowymi i innymi wg lokalnych potrzeb i moliwoci. 4. Organizowanie konferencji (w tym prasowych), narad, szkole. 5.Wydanie i dystrybucja materiaw owiatowo-zdrowotnych na potrzeby realizacji dziaa informacyjno edukacyjnych. Odpowiedzialny za realizacj: Gwny Inspektor Sanitarny Wspdziaanie: Centrum Onkologii Instytut w Warszawie, wojewdzkie i powiatowe stacje sanitarnoepidemiologiczne, Biuro wiatowej Organizacji Zdrowia w Polsce, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Sportu i Turystyki, publiczne i niepubliczne zakady opieki zdrowotnej, jednostki samorzdu terytorialnego, orodki kultury, szkoy i przedszkola, organizacje pozarzdowe, rodki masowego przekazu i inni.

1.1. OBCHODY WIATOWEGO DNIA BEZ TYTONIU. Tematyka Oglnopolskiej Kampanii Spoecznej organizowanej w ramach obchodw wiatowego Dnia bez Tytoniu wynikaa z ogoszonego przez WHO hasa pt. "PE A TYTO. Ze szczeglnym uwzgldnieniem dziaa marketingowych skierowanych do kobiet" oraz zgodnie z zaoeniami POZNPT, okrelajcym skierowanie kampanii w 2010 roku do kobiet planujcych ci, ciarnych i modych matek. Wedug bada przeprowadzonych przez CO-Instytut, w 2007 roku 48% dorosych Polakw przyznao, e pali lub palio w obecnoci dzieci, a 27%, e czyni to take w obecnoci kobiet w ciy. Wikszo rodzicw nie chroni dzieci przed mimowolnym wdychaniem dymu tytoniowego w domu. W Polsce a w 67% gospodarstw domowych dzieci biernie pal tyto. W krajach skandynawskich odsetek ten jest wielokrotnie niszy (w Finlandii 8%, w Szwecji 15%). W Polsce kadego roku rodzi si ponad 100 tys. dzieci, ktre podczas pierwszych 9 miesicy w onie matki naraone s na dziaanie setek niszczcych zdrowie zwizkw chemicznych zawartych w dymie tytoniowym. Dzieci te wolniej rosn w onie matki, rodz si z cechami 9

niedorozwoju (przecitnie masa urodzeniowa nisza o 200-400 g), s znacznie mniej samodzielne, maj mniejsz szans na normalne, zdrowe ycie. Palenie przez kobiet w ciy prowadzi do kontaktu rozwijajcego si podu z nikotyn. Moe to powodowa u dziecka wystpienie po porodzie objaww godu nikotynowego (tak jak u palaczy rzucajcych palenie). Takie dzieci mog wic urodzi si z objawami zespou odstawienia nikotyny: s bardziej paczliwe, niespokojne, gorzej pi, maj zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego. W przyszoci atwiej uzaleni si od palenia papierosw- czciej ni dzieci matek niepalcych staj si palaczami. Prenatalna ekspozycja ma znaczcy wpyw na wczesn inicjacj tytoniow dzieci i uywanie przez nie tytoniu w dorosym yciu. Z danych CO-Instytut wynika, e dzieci mieszkajce z osobami palcymi charakteryzuje 3krotnie wiksze ryzyko stania si w przyszoci palaczami. Mieszkanie z osobami, ktre pal ma kluczowy wpyw na przysz postaw w stosunku do palenia u dzieci. Celem Oglnopolskiej Kampanii Spoecznej organizowanej w ramach obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu byo dostarczenie wiedzy o wpywie dymu tytoniowego na zdrowie kobiet i ich potomstwa, motywowanie spoeczestwa do zaprzestania palenia oraz promowanie mody na niepalenie. Zaoenia kampanii obejmoway dziaania takie jak: promocja zdrowego stylu ycia, promocja zyskw pyncych z niepalenia (umocnienie zdrowia wasnego i swoich bliskich, ze szczeglnym zwrceniem uwagi na zdrowie dzieci), motywowanie do odpowiedzialnych wyborw zwizanych z wasnym zdrowiem i zdrowiem bliskich osb (szczeglnie zdrowiem dzieci), promocja alternatywnych sposobw spdzania wolnego czasu (ze szczeglnym uwzgldnieniem aktywnoci fizycznej), ksztatowanie postaw asertywnych ze zwrceniem uwagi na przestrzeganie przepisw prawnych (ze szczeglnym uwzgldnieniem ochrony kobiet ciarnych i dzieci przed dymem tytoniowym). Dziaania na poziomie krajowym byy organizowane i koordynowane przez MZ, GIS, CO Instytut, Biuro WHO w Polsce oraz Stowarzyszenie MANKO. Na poziomie regionalnym dziaania prowadzone byy przez WSSE i PSSE oraz Regionalne Centra Onkologii i zaproszonych przez nich partnerw. Zestawienie ilociowe prowadzonych dziaa przedstawia Tabela nr 1. Pracownicy pionu owiaty zdrowotnej i promocji zdrowia Pastwowej Inspekcji Sanitarnej inicjowali i realizowali zaplanowane przedsiwzicia, wczajc w nie spoeczno lokaln. 10

Wybrane dziaania zostay przedstawione w Tabeli nr 2.

Tabela 1. Formy dziaa podejmowanych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn podczas obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu- zestawienie ilociowe
W an i sk ik F r yp a y om r c A S k l na . z oe i B N ra y . a d C K ne c . o f ren je DP gd n i . oa ak 1 Lc b d i awra ac k m a i ) i z a za m h a p ni skero a ej d w ty o a y hg p i w n o y p w n c ru d ceo y hwd n mro u o l wc ay k E Wrsz ty . a ta F Wka y . yd G In e . n (Im re y o k rsy p z ,k n u , i sc i a je i .) n enz c tp HR e . az m ASk . z oy B U ene . cz l i C Z ka yo i k . a d pe i z ro o e d w tn j D Z ka yp . a d racy E In ip e y . n artn rz L . L . L . L . L . L . L . L . L . L . L . L . Lcz a i b di zaa o bo d i rc w di zaa o bo d i rc w di zaa o bo d i rc w di zaa o bo d i rc w di zaa o bo d i rc w di zaa o bo d i rc w P LK OS A 13 7 41 89 18 56 45 34 1 4 14 22 56 61 208 027 38 3 90 70 42 6 257 33 135 04 4786 878 159 87 5285 112 60 19 16 1 39 62 19 80 26 42 129 46 L sz oe . kl L o bo . d i rc w 9 3 88 4 639 97 462 279 256 96 105 80

L di . zaa L o bo . d i rc w L di . zaa L o bo . d i rc w

2 Lc b sz , u z n, z ka ) i z a k c el i a d w o i k z ro o e z ka p cyi pe i d w tn j, a d w ra i n chp er bo cy hu za w n y artn w i r c d i k m anachsp c n c ; a p i oe z y h

F Rz m . ae 3 Lc b sz oe da w jew d kc ip wato y h ) i z a k l l o z i h o i wc k o y ato wk m a i/p g z s jis i rn o rd n r a p ni ro ramw e tac anta o e i e i l gcz y ho zp e s wceii n c i sty c i pd m o i n c ra rz d ta i i l n y h n tu ji o o anz reai u y h rg i acji lz jc c ; p k tyG - lic b la a IS z a rzy oo ay o d sp n w n ch u tk GS lo i I 4 N kadw d n c i ) a y a yh w d w ic aC I y a n tw O ro d sp n w n c mte a z y o o a y h a ri w in e/ w sn n a e 3; o i to o d w tn c wa w -z ro o y h

l wd n c . y a yh l . ro d sp n w n c zy oo ay h E Rz . a em

133 28 1172 618 Lc b iza p bi a ji u lk c 31 5 76 77 13 6 17 0 63 1 3 4 93 05 10 03 560 00 252 90 812 00 46 72

5 Lc b o bu e i z y hwk p i h ) i z a s cz stnc c c am anac ty no y hzp d i em a g p we o e to i w c o za n ru y i k w ; R da p b a j o z j u lik c i A A k p so e . rty uy ra w 6 Lc b a k w sp t ) i z a rty u , o w B S o re l o e . p ty kam w reka o y h a d c ra i w c i l m w c , u y ji do y h C A d c ra i w . u y je do e tee i y y hote a c l wz jn c mty e a ty to i w j; n ty no e D P g m teewz jn . ro ra y l i y e E Ino ac i tern to e . f rm je n e w F K ne n je p so e . o f re c ra w GR e . az m 7 Lc b o a i o a y p n t i f rm y o d k cy y h ) i z a rg nz w n ch u k w no ac jn -e u a jn c ; 8 Lc b u zeo y hp radi w k n n c b a p d z ) i z a di l nc o y o a y h ad o c as o anz w y hk m a i; rg i o an c a p ni 9 Lc b p z s an chp rtn r iso sz i d i ) i z a o y k y a e w ju nk w zaa .

A P rad . o y B B d na . a ai CR e . az m

11

Tabela 2. Wybrane dziaania podejmowane przez jednostki Pastwowej Inspekcji Sanitarnej podczas obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu ORGANIZATOR FORMA DZIAA DOLNOLSKIE PSSE Dzieroniw, PSSE Gra, PSSE Wow PSSE zorganizoway: 1. szkolenia dla pielgniarek, dotyczce zagroe zwizanych z paleniem tytoniu, zwaszcza przez mode kobiety (PSSE Dzieroniw), 2. wykad dla pielgniarek podstawowej opieki zdrowotnej (PSSE Gra), 3. szkolenie Palenie papierosw a zdrowie kobiet dla poonych, pielgniarek szkolnych i pracownikw opieki spoecznej (PSSE Wow). KUJAWSKO-POMORSKIE WSSE wraz z PSSE zorganizoway przy udziale partnerw z Zespou Wspierajcego Dziaania Antytytoniowe w Lenym Parku Kultury i Wypoczynku w Bydgoszczy, Len Przychodni ph. Moje Miasto Zdrowym Miastem. W jej ramach prowadzono: poradnictwo w zakresie dietetyki, profilaktyki WSSE Bydgoszcz nowotworowej, uzalenie, BMI, pomiary ostroci wzroku, cinienia, masy ciaa, spirometri, cyfrowe PSSE Bydgoszcz przewietlenie puc, pomiary stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu oraz konsultacje kardiologiczne. Zorganizowano rwnie Bieg po Zdrowie, liczne konkurencje sportowe, pokazy i instruktae. PSSE wojewdztwa Na terenie wikszoci powiatw Poradnie K bray udzia w edukacji antytytoniowej ph. Palenie a zdrowie dziecka. LUBELSKIE WSSE Lublin WSSE przekazaa informacje dotyczce kampanii oraz szkodliwych skutkw palenia tytoniu przez kobiety ciarne lokalnym mediom. Patronat medialny nad kampani w wojewdztwie objo Radio Lublin. W dniu 8. czerwca 2010 r. odbya si Impreza plenerowa w ramach obchodw wiatowego Dnia bez Tytoniu. Program imprezy obejmowa przemarsz modziey z opiekunami 11 placwek szkolnych (450 uczestnikw). Nastpnie w centrum miasta odby si happening poprzedzony wystpieniem Prezydenta Miasta. Podczas happeningu odbya si cz artystyczna w wykonaniu szk. W happeningu udzia wzio ok. 3000 osb. W trakcie trwania imprezy udzielono 95 porad. W dniu 1 czerwca wsplnie z Zespoem Szk Oglnoksztaccych w Zamociu, PSSE zorganizowaa imprez zdrowotn Dzie Kultur wiata, w ramach ktrej odby si konkurs wiedzy, uczniowie opracowali rwnie ulotk nt. wpywu palenia na organizm czowieka. W imprezie uczestniczyo 200 osb. LUBUSKIE Konkurs fotograficzny pt. Suchaj, ucz si, yj nie ulegaj uzalenieniom zorganizowany zosta przez Wojewdzk Stacj Sanitarno Epidemiologiczn w Gorzowie Wlkp. i skierowany do uczniw szk gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wojewdztwa lubuskiego. Na konkurs wpyny fotografie 21 uczestnikw. Tre prac konkursowych zachcaa do podejmowania odpowiedzialnych wyborw ycia bez naogw, ukazywaa pozytywne skutki wynikajce z ycia wolnego od uzalenie i prezentowaa negatywne skutki ulegania uzalenieniom. Ogoszenie wynikw konkursu i wrczenie nagrd odbyo si 31. maja 2010 r. podczas plenerowej imprezy prozdrowotnej na Bulwarze Miejskim w Gorzowie Wlkp., zorganizowanej z okazji obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu przez Orodek Sportu i Rekreacji oraz WSSE w Gorzowie Wlkp. Na Bulwarze zorganizowano punkty informacyjno konsultacyjne. Ponadto dla najmodszych uczestnikw imprezy WSSE w Gorzowie Wlkp. zorganizowaa konkursy z nagrodami. PSSE zorganizowaa konkursy na krzywk, plakat, znaczek, prezentacj oraz konkurs wiedzy o tematyce antytytoniowej dla uczniw Zespou Szk Licealnych i Zawodowych w Sulcinie. W konkursach cznie udzia wzio 650 uczniw. DZKIE WSSE w odzi w ramach kampanii "Pe a Tyto" zorganizowaa stoiska edukacyjno-informacyjne w dwch szpitalach ginekologiczno-pooniczych w odzi. Pracownicy PIS udzielali informacji nt. zagroe zdrowotnych dla matki i dziecka zwizanych z uywaniem tytoniu, a take dokonywali pomiaru stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu. W trakcie trwania kampanii kada kobieta podczas wizyty u lekarza ginekologa zostaa poinformowana o szkodliwoci palenia tytoniu, a take otrzymaa materiay informacyjno-edukacyjne.

PSSE Biaa Podlaska

PSSE Zamo

WSSE Gorzw Wielkopolski

PSSE Sulcin

WSSE d

12

PSSE w Bechatowie

PSSE w Bechatowie wsplnie z parafi rzymskokatolick przeprowadzia edukacj modych par podczas nauk przedmaeskich. Zwrcono szczegln uwag na konsekwencje palenia tytoniu przez kobiety ciarne oraz skutki zdrowotne, ekonomiczne i etyczne naogu dla caej rodziny. PSSE w odzi przy wsppracy WSSE w odzi w dniach 28-31 maja przygotowaa ekspozycj wystawy antytytoniowej Caa prawda o papierosie w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w odzi, ktra oprcz informacji nt. zdrowotnych skutkw uywania tytoniu i regulacji prawnych zmierzajcych do jego ograniczenia, przedstawia rwnie dziaania marketingowe przemysu tytoniowego zmierzajce do zdobywania nowych klientw. 28 maja w Instytucie zorganizowano punkt konsultacyjny, gdzie pacjentki mogy skorzysta z bezpatnego badania CO w wydychanym powietrzu, otrzymay rwnie materiay informacyjno-edukacyjne. MAOPOLSKIE Starostwo Powiatowe - Wydzia Promocji i Ochrony Zdrowia zorganizowao happening dla modziey pod hasem Chcemy wolnego miasta od dymu tytoniowego", podczas ktrego odby si bieg pt. Biegaj Mylenice". Pracownicy Inspekcji Sanitarnej byli wsporganizatorami i wspuczestnikami imprezy. Podczas IX Wadowickiego Rodzinnego Rajdu Rowerowego z met w Zawadce, pracownik PIS przeprowadzi rodzinny konkurs wiedzy na temat szkodliwoci palenia tytoniu. Teren, na ktrym odbywaa si impreza plenerowa wyznaczono jako stref bezdymn. Gwnym organizatorem rajdu by Urzd Miasta i Gminy w Wadowicach. Wsplnie z Dyrekcj Zespou Szk Nr 1 w Limanowej PSSE zorganizowaa marsz. W marszu uczestniczyli uczniowie limanowskich szk ponadgimnazjalnych, przedstawiciele Urzdu Miasta, Starostwa Powiatowego, mieszkacy Limanowej. Uczestnicy marszu przeszli ulicami miasta do Rynku, gdzie na specjalnie zbudowanej na t okazj scenie modzie wystawia sztuk teatraln Nie pal". MAZOWIECKIE Akcja na Placu Zamkowym w Warszawie (31.05.2010 r.), zorganizowana zostaa przez Fundacj Promocja Zdrowia, w ktrej uczestniczyy WSSE i PSSE w Warszawie. Impreza dla spoecznoci lokalnej, w czasie, ktrej pracownicy PSSE dyurowali na stoiskach informacyjno medycznych, na ktrych prowadzili poradnictwo, przeprowadzali badania medyczne - poziom tlenku wgla w wydychanym powietrzu, cinienia ttniczego krwi, BMI. OPOLSKIE Konferencja w Urzdzie Miasta Opola zorganizowana w ramach wiatowego Dnia bez Tytoniu przez Oddzia Promocji Zdrowia i Owiaty Zdrowotnej WSSE w Opolu oraz Referat Zdrowia Wydziau Spraw Spoecznych Urzdu Miasta Opola. Patronat nad konferencj obj Prezydent Miasta Opola. Na konferencji wystpili opolscy sportowcy, ktrzy promowali aktywne spdzanie wolnego czasu. Zwrcili uwag, e warunkiem do osigania wynikw sportowych jest waciwe odywianie, rezygnacja z uywek oraz troska o wasne zdrowie. W konferencji wzio udzia okoo 100 osb. Spotkanie profilaktyczno edukacyjne w Prudnickiej Szkole Rodzenia zorganizowane przez pracownika sekcji promocji zdrowia PSSE w Prudniku, w ktrym udzia wziy 32 osoby. W czasie spotkania pracownik szkoy rodzenia przedstawi wykad na temat szkodliwoci palenia tytoniu. W spotkaniu gocinnie wystpi Teatr bez Garderoby, ktry przedstawi histori 3 kobiet (studentki, przyszej matki, rozwdki) nie rozstajcych si z papierosem. PODKARPACKIE W ramach przygotowania i realizacji tegorocznej kampanii antytytoniowej WSSE zorganizowaa na terenie wojewdztwa II Wojewdzki Przegld Maych Form Teatralnych Porozmawiajmy o uzalenieniach. Do przegldu przystpiy 62 szkoy gimnazjalne z 18 powiatw, bezporednio zaangaowanych byo 451 uczniw i okoo 130 nauczycieli. W etapie wojewdzkim na scenie Wojewdzkiego Domu Kultury zaprezentowao si 19 zespow. Jury konkursowe przyznao 3 miejsca oraz jedno wyrnienie. Realizacja tego przedsiwzicia bya moliwa dziki wsppracy z Regionalnym Orodkiem Polityki Spoecznej w Rzeszowie, ktry ufundowa nagrody rzeczowe dla szk na kwot 6000 z. Dla modziey ze wietlic terapeutycznych zorganizowano warsztaty profilaktyczne, skadajce si z 7 spotka, w ktrych uczestniczyo 84 uczniw. Uroczyste posumowanie warsztatw odbyo si 31 maja 2010 r. na jednej ze wietlic, gdzie uczestnicy obejrzeli prezentacj multimedialn pt. Uzalenieniom mwimy nie i wystaw prac plastycznych (laureatw konkursu Papieros to mj wrg), uczestniczyli w mini testach, quizach, burzy mzgw, przekadankach literowych, rozwizywaniu krzywek, ktre byy

PSSE d

PSSE Mylenice

PSSE Wadowice

PSSE Limanowa

WSSE Warszawa PSSE Warszawa

WSSE Opole

PSSE Prudnik

WSSE Rzeszw

PSSE Dbica

13

sprawdzianem zdobytej wiedzy z zakresu profilaktyki palenia tytoniu. Laureatom konkursu plastycznego Papieros to mj wrg wrczono dyplomy i nagrody. Ponadto wszyscy uczestnicy warsztatw otrzymali nagrody rzeczowe i podzikowania. Przebieg warsztatw zosta sfilmowany celem umieszczenia na stronie internetowej Urzdu Miasta Dbica. Do 117 zakadw kosmetycznych, fryzjerskich, niepublicznych ZOZ z terenu powiatu jarosawskiego, Starosty Jarosawskiego, Burmistrza Miasta Jarosawia i Radymna przesano pismo informujce o trwajcej Oglnopolskiej Kampanii Spoecznej zwizanej z obchodami wiatowego Dnia bez Tytoniu pod hasem Pe a tyto z zaczonym plakatem, z prob o wczenie si do realizacji tegorocznych obchodw. Przy wsppracy PSSE i WSSE zorganizowano w Przeworsku marsz nordic walking ph. Zamie palenie na chodzenie, w ktrym uczestniczyli pracownicy PSSE, uczniowie szk ponadgimnazjalnych, nauczyciele oraz przedstawiciele Miejskiego Orodka Kultury w Przeworsku. Zajcia prowadzia instruktor nordic walking. Przed przystpieniem do marszu uczestnicy otrzymali znaczki na koszulki z zakazem palenia. Zajcia odbyy si na terenie Zespou Paacowo-Parkowego w Przeworsku uczestniczyo w nich 36 osb. PODLASKIE Na terenie Biaegostoku w lipcu i sierpniu realizowano dziaania kierowane do kobiet ciarnych, kobiet planujcych ci oraz ich partnerw. Profilaktyk tytoniow objto pacjentki oddziaw pooniczo ginekologicznych dwch szpitali oraz dwch szk rodzenia. W ramach akcji zrealizowano 19 spotka z udziaem lekarzy oraz innych specjalistw z zakresu profilaktyki palenia tytoniu. Przeprowadzono 4 cykle pogadanek i prezentacji multimedialnych. Na zajciach uczestnicy otrzymywali pakiety edukacyjne skadajce si z ulotek i gadetw. Suchaczki spotka miay moliwo udziau w konkursach wiedzy, a za poprawne odpowiedzi otrzymyway nagrody, ufundowane przez WSSE. Na terenie placwek eksponowano plakaty, informowano o kolejnych spotkaniach. Ogem dziaaniami z zakresu profilaktyki tytoniowej objto 300 kobiet i ich partnerw. Dla kobiet ciarnych i modych matek przebywajcych na oddziaach szpitalnych zorganizowano w dniach 27 31 maja punkt informacyjno konsultacyjny w ktrym prowadzono prelekcje, prezentacje multimedialne, emisje spotu Kodeks Walki z Rakiem, organizowano sesje plakatowe, prowadzono poradnictwo, rozdawnictwo gadetw i materiaw edukacyjnych, broszur, ulotek, prowadzono badania poziomu cukru oraz pomiary cinienia ttniczego. Z prowadzonych w punkcie dziaa skorzystao okoo 150 kobiet. 31 maja odby si w Sejnach przemarsz/happening pod hasem Mamo, tato nie pal. W akcji wziy udzia dzieci z Przedszkola Miejskiego w Sejnach, ich rodzice oraz kadra pedagogiczna. W trakcie marszu skandowano haso Mamo, tato - nie pal , piewano piosenk o szkodliwoci palenia tytoniu, rozdawano ulotki. Happening zakoczy si pod Urzdem Miasta w Sejnach, gdzie Burmistrzowi Miasta uczestnicy przemarszu wrczyli Papierosiaka-Odstraszaka oraz petycj z prob o propagowanie wrd mieszkacw Sejn mody na niepalenie i wspieranie dziaa antytytoniowych. W akcji udzia wzio okoo 190 osb. POMORSKIE W dniu 27 maja br. w sali wykadowej budynku Medycyny Sdowej Akademii Medycznej w Gdasku przy ulicy Dbowej 23 odbya si III konferencja pt. Lokalne dziaania antytytoniowe: stan obecny oraz perspektywy. Organizatorami konferencji byy: WSSE w Gdasku oraz PSSE w Gdasku. Patronat honorowy nad konferencj objli: Wojewoda Pomorski, Prezydent Miasta Gdaska, Rektor Gdaskiego Uniwersytetu Medycznego. Ambasadorkami kampanii zostay Jolanta Kwaniewska, Natalia Partyka i Iwona Guzowska. Celem konferencji bya wymiana dowiadcze z zakresu prowadzonych dziaa antytytoniowych oraz dyskusja nad integracj takich dziaa na poziomie lokalnym i nowymi moliwociami wsppracy. W dniu 29 maja 2010 roku na terenie Ogrodu Zoologicznego w Gdasku Oliwie odby si festyn z okazji Dnia Dziecka oraz wiatowego Dnia Bez Tytoniu pod hasem Czyste Powietrze Wok Nas. WSSE w Gdasku bya jednym ze wsporganizatorw imprezy. Pracownicy sekcji promocji zdrowia przeprowadzali zabawy i konkursy o tematyce zdrowotnej i ekologicznej dla dzieci i ich rodzicw m.in. rzut papierosem do kosza, wykonywali badania zawartoci tlenku wgla w wydychanym powietrzu u osb palcych tyto oraz rozdawali materiay informacyjno edukacyjne o tematyce zdrowotnej. W festynie wzio udzia ok. 2000 osb. W poradni "K" przygotowano tablice z plakatami propagujcymi zerwanie z paleniem papierosw. Przygotowano punkt informacyjno - edukacyjny, poczony z badaniem tlenku wgla w wydychanym powietrzu, badaniem cinienia ttniczego krwi, pomiarem BMI, rozdawnictwem materiaw owiatowych.

PSSE Jarosaw

PSSE Przeworsk

WSSE Biaystok

PSSE oma

PSSE Sejny

WSSE Gdask PSSE Gdask

WSSE Gdask

PSSE Lbork

14

LSKIE W dniu 27.05.2010r. PSSE przeprowadzia dziaania edukacyjne dla 30 kobiet osadzonych w zakadzie karnym w Lublicu z wykorzystaniem materiaw opracowanych przez IMP w odzi Parszywa dwunastka oraz Palenie tytoniu: charakterystyka zjawiska w polskim spoeczestwie. Dnia 31.05.2010r. PSSE w Sosnowcu zorganizowaa akcje profilaktyczn w pasau pod Dworcem PKP w Sosnowcu dla mieszkacw oraz przyjezdnych. W punkcie informacyjno - konsultacyjnym oprcz materiaw edukacyjnych mona byo dokona pomiarw cinienia krwi, masy ciaa i wzrostu, obliczy BMI. Osoby, ktre zdecydoway si wypeni testy uzalenienia i motywacji do zaprzestania palenia oraz zadeklaroway ch rzucenia palenia otrzymyway jabko - symbol zdrowia. Przez megafon skandowano hasa antytytoniowe. WITOKRZYSKIE PSSE Jdrzejw PSSE zorganizowaa turniej dla szk podstawowych pt. Naogom stop. Dla zdrowia start bawmy si zdrowo i bezpiecznie. W czasie trwania turnieju prowadzone byy konkursy, gry i zabawy, zawody sportowe, konkursy na piosenk i fraszk, rozwizywanie krzywek- zwizane ze wiatowym Dniem bez Tytoniu. Liczba uczestnikw 200 osb. WARMISKO- MAZURSKIE WSSE w Olsztynie, Komenda Wojewdzka Policji, ZOZ MSWiA oraz Wojewoda Warmisko-Mazurski zainicjowali 31 maja akcj pt. Bez dymu do celu o zasigu wojewdzkim, ktra skierowana bya do kierowcw i pasaerw, w celu zwrcenia uwagi na szkodliwo palenia, ale i wpywu palenia podczas jazdy samochodem na bezpieczestwo w ruchu drogowym. Akcj prowadzia WSSE, 19 PSSE, Komenda Wojewdzka Policji wraz z Powiatowymi Komendami Policji w woj. warmisko-mazurskim. Akcja polegaa na edukacji, wrczaniu ulotek podczas rutynowych kontroli kierowcw, dodatkowo w niektrych powiatach pracownicy PSSE wykonywali pomiary stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu wrd palcych kierowcw. Informacja o akcji zostaa nagoniona w mediach lokalnych , biuletynie Policji, na tablicach multimedialnych w Olsztynie, na stronach internetowych w szkoach nauki jazdy, w urzdach komunikacji, wrd kierowcw parkujcych przy duych sieciach sklepw, na parkingach dla kierowcw. Akcj przeprowadzono rwnie podczas Oglnopolskiego Zlotu Kierowcw Rajdowych zorganizowanego przez Polski Zwizek Motorowy 4 - 6 czerwca 2010. Na t imprez WSSE przekazaa 3200 ulotek i plakatw o paleniu. Kady uczestnik zlotu wraz z biletem na imprez otrzyma ulotk. W mediach lokalnych (TV i 3 rozgonie radiowe) prowadzono konkurs wiedzy z nagrodami dla suchaczy i telewidzw nt szkodliwoci palenia. Konkurs przygotowa Oddzia Promocji Zdrowia i Owiaty Zdrowotnej WSSE w Olsztynie przy wsparciu Komendy Wojewdzkiej Policji w Olsztynie. PSSE w Dziadowie wraz z ZOZ Dziadowo zorganizowaa konkurs na graffiti pt. Wypromuj mod na niepalenie oraz jak co roku Dziadowo yje beznikotynowo wraz z ZOZ Dziadowo, Komend Powiatow Policji, Miejskim Orodkiem Sportu i Rekreacji, Starostwem Powiatowym, Dziadowskim Centrum Ksztacenia. W programie poradnictwo pomiary stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu.

PSSE Sosnowiec

WSSE Olsztyn

PSSE Dziadowo

PSSE w Olsztynie, klub fitness w Olsztynie wraz z Wydziaem Zdrowia i Polityki Spoecznej Urzdu Miasta Olsztyna, Szpitalem Uniwersyteckim oraz Miejskim Szpitalem Zespolonym w Olsztynie zorganizowali imprez pod nazw Dzie dobrych nawykw. W tym dniu, osoby zainteresowane mogy skorzysta z bezpatnych bada profilaktycznych i poradnictwa na temat szkodliwoci palenia tytoniu. PSSE w Olsztynie Utworzono punkty informacyjne, w ktrych mona byo wykona: badanie tlenku wgla w wydychanym powietrzu, badanie cinienia krwi, badanie cukru we krwi, badanie cholesterolu, badanie tkanki tuszczowej w organizmie, badanie EKG oraz skorzysta z porad dietetyka, a take wzi udzia w pokazach wicze fizycznych. WIELKOPOLSKIE Konkurs Pali nie pali oto jest pytanie zorganizowano na 4 poziomach- klasowym, szkolnym, powiatowym i wojewdzkim. W konkursie udzia wzio 10 975 uczniw z klas V z 439 szk podstawowych (30,4%). Podczas finau konkursu, ktry odby si w Multikinie wrczono laureatom nagrody, a wszyscy uczestnicy nagrodzeni zostali emisj filmu w 3D pt. Ocean przygd. Bya to 10 edycja konkursu. Przygotowano akcj, podczas ktrej uczniowie Liceum Oglnoksztaccego przebrani za papierosy wraz z funkcjonariuszami policji oraz pracownikiem sekcji OZiPZ PSSE przeprowadzili akcj informacyjn dla palcych kierowcw Stop palaczom drogowym. Palcy kierowcy otrzymywali materiay informacyjne, a niepalcy- lizaki. W akcji udzia wzio 37 kierowcw.

WSSE Pozna

PSSE Midzychd, Policja w Midzychodzie

15

PSSE Ostrzeszw

Organizacja konkursu na komiks pt. Ja nie pal! Ty te nie pal dla uczniw klas VI szk podstawowych. Konkurs przeprowadzony w 2 Szkoach Podstawowych. Szkolny koordynator i pielgniarka szkolna przed konkursem przeprowadzili pogadanki na temat Wpyw nikotyny na zdrowie i osobowo czowieka. Zachcay do dyskusji na temat Konsekwencje psychiczne, spoeczne i finansowe palenia papierosw jestem za czy przeciw?. Wystawiy w placwce plakaty edukacyjne, ulotki i broszurki. W konkursie wzio udzia 21 uczniw. ZACHODNIOPOMORSKIE Zachodniopomorski PWIS w Szczecinie ogosi konkurs na prezentacj multimedialn pt. Pe a Tyto. Ze szczeglnym uwzgldnieniem modych kobiet, w tym kobiet planujcych ci. Konkurs skierowany by do uczniw szk gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Do udziau w etapie powiatowym wpyny 173 prezentacje multimedialne z 51 placwek. Do wojewdzkiego etapu konkursu przystpio 20 Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych, spord ktrych wyoniono 3 zwyciskie prezentacje multimedialne. W dniu 08 maja 2010r. zorganizowano II edycj imprezy Bieg po zdrowie pod hasem Nie pal. Celem imprezy byo promowanie zdrowego stylu ycia wolnego od naogu oraz upowszechnianie biegania jako najprostszej formy ruchu. Organizatorami imprezy bya PSSE w Gryficach, Komenda Powiatowa Policji w Gryficach oraz Starostwo Powiatowe. Impreza adresowana bya do wszystkich mieszkacw powiatu gryfickiego. Zawody miay charakter biegu niadaniowego, a uczestnicy biegu mieli do pokonania dystans 4km na lenej ciece. Wszyscy uczestnicy przez rozpoczciem biegu otrzymali koszulki z napisem nie pal. Uczestnicy biegu otrzymali pamitkowy certyfikat za promowanie zdrowego stylu ycia oraz drobne upominki. W imprezie udzia wzio ok. 50 osb.

WSSE Szczecin

PSSE Gryfice

W ramach akcji CO-Instytut wraz z Fundacj Promocja Zdrowia, WSSE w Warszawie oraz MZ, zorganizowali: Przemarsz spod pomnika Mikoaja Kopernika, przez Krakowskie Przedmiecie do Kocioa w. Anny. Przemarsz prowadzia Orkiestra Reprezentacyjna Komendy Stoecznej Policji. W korowodzie uczestniczyo kilkaset osb, m.in.: harcerze, dzieci i modzie z Paacu Modziey, studenci PWSZ z Ciechanowa, ze Studenckiego Koa Naukowego oraz Midzynarodowego Stowarzyszenia Studentw Medycyny oraz mieszkacy Warszawy. Kady uczestnik marszu wzi udzia w losowaniu rowerw. Festyn: na Trakcie Krlewskim przed Kocioem w. Anny, podczas ktrego byo mona bezpatnie skorzysta z porady jak rzuci palenie, jak racjonalnie si odywia (konsultacje psychologiczne) oraz z bada medycznych: pomiaru poziomu cukru, cholesterolu, cinienia ttniczego krwi, zawartoci tlenku wgla w wydychanym powietrzu, pojemnoci puc. cznie wykonano ponad 500 pomiarw. Rozdawano materiay edukacyjne. Estrada: wystpy dzieci i modziey z Paacu Modziey, Klubu Piosenki Staromiejskiego Domu Kultury, zespow harcerskich. Pokaz chiskiego systemu wicze leczniczych Qigong styl Leccy uraw. Tramwaje: w godzinach 13.00-18.00 kursoway zabytkowe tramwaje oznakowane Tylko dla palaczy, ktrzy chc rzuci palenie przejazd by bezpatny. Palacze mogli skorzysta z porad jak rzuci palenie. Tramwaje obsugiwali studenci uczelni medycznych. 16

O akcji informoway rozmieszczone w miecie plakaty oraz zapowiedzi w prasie, radiu i telewizji. 1.2. EKSPOZYCJA WYSTAWY PT. OSTRZEENIA ZDROWOTNE W roku 2010, wzorem roku ubiegego, eksponowana bya wystawa planszowa wydana przez Biuro WHO w Polsce i udostpniona jednostkom PIS pt. Ostrzeenia Zdrowotne- 3 zestawy skadajce si z 16 plansz.
Ryc. 1. Plansza z obrazkowymi ostrzeeniami zdrowotnymi-EU

Umieszczanie na opakowaniach papierosw graficznych ostrzee o niebezpieczestwach wynikajcych z naogu palenia tytoniu jest zgodne z Ramow Konwencj WHO o Ograniczeniu Uycia Tytoniu. Jest to rwnie skuteczna metoda wzmacniania u palaczy decyzji o zaprzestaniu palenia oraz w znacznym stopniu przyczyniajca si do podniesienia wiadomoci spoecznej na temat skutkw uywania tytoniu. Ekspozycja wystawy w roku 2010 r. przedstawiona zostaa w Tabeli 3.
Tabela 3. Ekspozycja wystawy pt. Ostrzeenia Zdrowotne w roku 2010 r.
RODZAJ WYSTAWY ORGANIZATOR WYSTAWY: MIEJSCE EKSPONOWANIA:

Wystawa I 180x150 Wystawa II 150x130

WSSE Warszawa WSSE PSSE Opole Kluczbork

10.06-31.07- Urzd Miasta w Radomiu. Patronat honorowy nad wystaw obj Prezydent Miasta Radomia 13.01-27.01- Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Kluczborku. Wystaw obejrzao ok. 700 osb

PSSE Olesno 15.02-25.05- Starostwo Powiatowe w Olenie; Urzd Miasta w Olenie, Urzd Miasta w Gorzowie lskim, Urzd Miasta w Praszce, Urzd Gminy w Rudnikach. Wystaw obejrzao ok. 5 000 osb. WSSE Lublin 04.01-22.01- Zamiejscowy Wydzia Wychowania Fizycznego w Biaej Podlaskiej; Pastwowa Szkoa Wysza w Biaej Podlaskiej. Liczba odbiorcw - 15300 (studenci, uczniowie, nauczyciele, uczestnicy Dni Otwartych w PSW). Pisma informujce o wystawie skierowano do dyrektorw szk oraz wystosowano zaproszenia do mediw lokalnych (6).

17

Udzielono wywiadu prasowego pt.Ostrzegaj przed skutkami palenia. Wystawa III 120x90 WSSE Olsztyn WSSE Szczecin PSSE Gryfice 01.01-31.05- WSSE Olsztyn Sala konferencyjna WSSE Szczecin,

18.08.-31.08- Trzebiatowski Orodek Kultury. Wystaw zwiedzio ok 1000 osb. 06.09.-17.09.-Miejsko Gminny Orodek Kultury wystaw zwiedzio ok. 80 osb (w tym osadzeni z Zakadu Karnego w Potach). 30.09.-01.10.-PSSE Gryfice wystaw zwiedzio 265 osb (grupy zorganizowane z placwek owiatowych, osoby prywatne oraz grupa ze Stowarzyszenia Osb Niepenosprawnych).
1.06. - 13.06-Sala Wystawowa Kamieskiego Domu Kultury; 14.06. - 19.06.- Midzynarodowy Dom Kultury w Midzyzdrojach; 20.06. - 27.06.-Miejski Orodek Sportu i Rekreacji w Dziwnowie; 26.07.-17.08.-Lokal Gastronomiczny Amigo na Wydmach w Midzywodziu. cznie wystaw obejrzao 3 000 osb.

PSSE WSSE Kamie Szczecin Pomorski

PSSE Koobrzeg PSSE Koszalin WSSE Bydgoszcz

01.01. 12.07.- hol Miejskiego Orodka Sportu i Wystaw obejrzao cznie 20 000 osb.

Rekreacji w Koobrzegu.

13.07-19.07- Centrum Handlowo Rozrywkowe Forum. Wystaw zwiedzio ok. 40 000 osb. 19.07.- 23.07- Hotel Meduza w Mielnie. Wystaw zwiedzio 3 500 osb.
09.12.2009-10.01.2010 r.- Kujawsko-Pomorska Szkoa Wysza, Port Lotniczy w Bydgoszczy

Ryc. 2. Plansza z obrazkowymi ostrzeeniami zdrowotnymi Palenie a rak

18

1.3. OBCHODY WIATOWEGO DNIA RZUCANIA PALENIA Organizatorami akcji na Placu Konstytucji w Warszawie byo CO-Instytut im. Marii Skodowskiej-Curie w Warszawie, Fundacja Promocja Zdrowia, WSSE w Warszawie oraz MZ. Akcja adresowana bya do wszystkich osb palcych, ktre poszukiway pomocy w rzucaniu palenia oraz porad zwizanych ze zdrowym trybem ycia. W ofercie medycznej znalazy si: porady jak rzuci palenie, porady dietetyka, pomiar tlenku wgla w wydychanym powietrzu, pomiar pojemnoci puc, pomiar cukru i cholesterolu we krwi, pomiar cinienia ttniczego krwi. Na stoiskach CO-Instytutu, Poradni Pomocy Palcym i Fundacji Promocja Zdrowia - porady dotyczce rzucania palenia byy udzielane przez specjalistw m.in. lekarza, psychologa. W punktach prowadzonych przez WSSE, Instytut Ochrony Zdrowia Pastwowej Wyszej Szkoy Zawodowej z Ciechanowa, Stowarzyszenie Zdrowie i my z Warszawy prowadzono badania oraz dziaalno edukacyjn dotyczca skutkw palenia. Stoiska edukacyjne, informujce o prowadzonej dziaalnoci wystawiao Biuro ds. Realizacji Programw Przesiewowych dziaajce w ramach Centrum Onkologii Instytutu oraz Federacja Pacjentw Polskich. Akcj rozpocz uroczysty koncert w wykonaniu Orkiestry Reprezentacyjnej Komendy Stoecznej Policji. Przeprowadzono konkursy, ktrych podstaw bya znajomo zasad Europejskiego kodeksu walki z rakiem. Dodatkow atrakcj byy zabytkowe tramwaje, ktre kursoway po centrum Warszawy. Byy one specjalnie oznaczone: przejazd jest bezpatny, banery z napisem Tramwaj dla palaczy, ktrzy chc rzuci palenie, w miejscu gdzie zazwyczaj jest numer byo umieszczone logo z zielonymi pucami i napisem Nie pal. Dodatkowo, 15 listopada 2010 roku GIS przeprowadzi oglnopolsk kampani medialn na temat nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z pn. zm.). Kampania trwaa do 31 grudnia 2010 roku, a przygotowany w jej ramach spot by emitowany w wikszoci stacji telewizyjnych w Polsce. Akcja miaa na celu dostarczenie spoeczestwu informacji na temat zmian w prawie. Zgodnie z nowelizacj ustawy, strefy bezdymne zostay rozszerzone w zakadach pracy, na uczelniach, w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych, a cakowity zakaz palenia tytoniu zosta wprowadzony w przedszkolach, szkoach, w ZOZach, w kinach, teatrach, domach kultury, obiektach sportowych, rodkach transportu publicznego, na przystankach komunikacji publicznej, miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci. Kampania medialna bya jednym z elementw projektu Odwieamy nasze miasta. TOB3CIT 19

(Tobacco Free Cities) realizowanego w odzi, Rzeszowie i Szczecinie, a koordynowanego przez GIS. Dziki staraniom GIS udao si pozyska rodki finansowe ze wiatowej Fundacji ds. Walki z Chorobami Puc (WLF) i Fundacji Bloomberga (Bloomberg Philanthropies), ktre od lat wspieraj polityk pastw w zakresie ograniczania uywania tytoniu. Realizatorami wiatowego Dnia Rzucania Palenia na poziomie lokalnym byli pracownicy WSSE i PSSE pionu promocji zdrowia oraz partnerzy dziaa; przedstawiciele szk, wyszych uczelni, poradni psychologiczno-pedagogicznych, ZOZ, placwek kulturalno-owiatowych, Policji, Pastwowej Stray Poarnej, Stray Miejskiej, organizacji i stowarzysze.

20

Tabela 4. Formy dziaa podejmowanych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn podczas obchodw wiatowego Dnia Rzucania Palenia- zestawienie ilociowe

Wskaniki
Formy pracy A. Szkolenia B. Narady C. Konferencje D. Pogadanki E. Warsztaty F. Wykady

Liczba
Liczba dziaa Liczba odbiorcw

1) Liczba dziaa w ramach kampanii skierowanej do wytypowanych grup docelowych w danym roku;

264 1117 16 4327 270 349 2730 9073

6350 3341 1981 1299771 12871 19709 453682 627905 6493 98 2604 1730 1506 12431

G. Inne (Imprezy,konkursy, inscenizacje itp.)

H. Raze m A. Szkoy B. Uczelnie 2) Liczba szk, uczelni, zakadw opieki zdrowotnej, C. Zakady opieki zdrowotnej zakadw pracy i innych D. Zakady pracy partnerw biorcych udzia w E. Inni partnerzy kampaniach spoecznych; F. Razem 3) Liczba szkole dla wojewdzkich i powiatowych koordynatorw kampanii/programw ze stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz przedstawicieli innych instytucji i organizacji realizujcych; 4) Nakad wydanych i rozdysponowanych materiaw owiatowo-zdrowotnych;

Liczba szkole

Liczba odbiorcw

79

1631

Liczba rozdysponowanych materiaw

237897 sztuk A. 19 lat i mniej B. 20 39 lat 5) Liczba osb uczestniczcych w kampaniach tytoniowych z podziaem na C. 40 64 lat grupy wiekowe; D. 65 lat i wicej E. Razem Rodzaj publikacji A. Artykuy prasowe 6) Liczba artykuw, spotw B. Spoty reklamowe reklamowych, audycji C. Audycje radiowe radiowych i telewizyjnych o tematyce D. Programy telewizyjne antytytoniowej; E. Informacje internetowe F. Konferencje prasowe G. Razem 7) Liczba organizowanych punktw informacyjno-edukacyjnych; 8) Liczba udzielonych porad i A. Porady wykonanych bada podczas B. Badania organizowanych kampanii; C. Razem 9) Liczba pozyskanych partnerw i sojusznikw dziaa.

457143 575359 258241 150615 144 1358

Liczba publikacji

312 147988 130 176 698 9 149313 628 21333 22217 43550
3506

21

Tabela 5. Wybrane dziaania podejmowane przez jednostki Pastwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach obchodw wiatowego Dnia Rzucania Palenia ORGANIZATOR WSSE Wrocaw FORMA DZIAA DOLNOLSKIE Tegoroczne obchody wiatowego Dnia Rzucania Palenia rozpoczto Akcj Paczka. Zorganizowano punkt informacyjno-edukacyjny, w ktrego organizacj wczyli si: Dolnolskie Towarzystwo Integracji Kulturalnej Magnolia, studenci Wydziau Zdrowia Publicznego Akademii Medycznej kierunek pielgniarstwo. W punkcie udzielano informacji na temat skutkw zdrowotnych palenia tytoniu, mierzono stenie tlenku wgla w wydychanym powietrzu, prezentowany by model jamy ustnej obrazujcy szkody czynione przez palenie, rozdawano jabka za papierosa zachcajc w ten sposb do prowadzenia zdrowego, wolnego od dymu tytoniowego stylu ycia. Emitowano film Jak rzuci palenie. W zwizku z kampani informujc o nowelizacji ustawy antytytoniowej zaprojektowano i wydrukowano i dystrybuowano ulotki na temat zmian w ustawie. Na wywietlaczach LED w tramwajach i autobusach wywietlana bya informacja 18.XI-wiatowy Dzie Rzucania Palenia, nie truj siebie i bliskich.

21 PSSE wojewdztwa Prowadzono dystrybucj materiaw owiatowych, zorganizowano punkty informacyjne, w ktrych udzielano porad oraz przeprowadzano badania CO w wydychanym powietrzu i cinienia ttniczego krwi. Zorganizowano konkursy plastyczne oraz inscenizacje o tematyce antytytoniowej dla uczniw szk. Zamieszczono informacje o kampanii na stronach internetowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych oraz instytucji partnerskich. Prowadzono kampani w mediach lokalnych. KUJAWSKO-POMORSKIE WSSE Bydgoszcz W dniu 18.11.2010 r. w Sali Sesyjnej Urzdu Miasta Bydgoszczy zostaa zorganizowana uroczysto z okazji wiatowego Dnia Rzucania Palenia. W programie zaplanowano wykady: ,,Rzu palenie walcz z Rakiem, Palenie tytoniu a choroby puc, ,,Czy palenie pomaga czy przeszkadza w relacjach spoecznych. Wyemitowano film Rak puc zrealizowany w cyklu "Lekarz jedynki" dla TVP1. Podczas obchodw podsumowane zostay konkursy: plastyczny - ,,Kolorowy wiat Bez Dymu oraz konkurs na haso - ,,Antyreklama Papierosw i wrczono nagrody. Podczas trwania uroczystoci mona byo skorzysta z bezpatnej edukacji w zakresie profilaktyki nowotworowej. W imprezie wziy udzia 184 osoby. LUBELSKIE WSSE Lublin PSSE Hrubieszw Janw Lubelski Lubartw Wodowa Do udziau w kampanii zaproszono lokalne media. Odbyy si wystawy prac plastycznych na terenie WSSE oraz wystawy plakatw o tematyce antytytoniowej. Wystosowano listy intencyjne do instytucji samorzdowych informujce o wejciu w ycie znowelizowanej ustawy antytytoniowej. Zorganizowano akcje informacyjno-edukacyjne w placwkach szkolno - wychowawczych. Prowadzono kampani w mediach lokalnych.

LUBUSKIE

WSSE Gorzw Wlkp. PSSE: Gorzw Wlkp. Drezdenko Krosno Odrzaskie Midzyrzec Nowa Sl aga ary

Zorganizowano 27 punktw informacyjno - edukacyjnych dla uczniw szkl gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, pacjentw ZOZ, pracownikw zakadw pracy, spoecznoci lokalnej (3909 osb). Zorganizowano wystaw fotograficzn przedstawiajc prace uczniw szk gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wojewdztwa lubuskiego, ktre zostay nadesane na wojewdzki konkurs pt. Suchaj, ucz si, yj nie ulegaj uzalenieniom. Wystawa zostaa zaprezentowana w WSSE w Gorzowie Wlkp. Wystaw obejrzao okoo 300 osb. Przeprowadzono 17 wykadw dla bezrobotnych, pacjentek poradni K, spoecznoci lokalnych, uczniw szk gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Ponadto uczestnikom wykadw proponowano materiay edukacyjne oraz udzia w konkursach edukacj objto 814 osb. Zorganizowano konferencj dla nauczycieli, studentw kierunkw pedagogicznych i lekarzy ( 121 osb). DZKIE W dniu 24 listopada 2010r. pracownicy pionu promocji zdrowia WSSE w odzi, przy

WSSE d

22

wsppracy Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w odzi zorganizowali Wojewdzk Konferencj Profilaktyczn Modzie w dobie zagroe cywilizacyjnych. Jeden z tematw konferencji powicony by problematyce biernego i czynnego palenia tytoniu, a take znowelizowanej ustawie o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Adresatami byli nauczyciele, dyrektorzy szk i placwek owiatowych a take przedstawiciele samorzdw lokalnych . W konferencji wzio udzia 287 osb. 11 PSSE wojewdztwa W miejscach uytecznoci publicznej (tablice ogoszeniowe w urzdach, dworce PKS, punkty ogoszeniowe itp.) umieszczono informacje dotyczce nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Zorganizowano szkolenia dla wadz lokalnych, pracownikw samorzdowych, dyrektorw szk, nauczycieli, pedagogw oraz przedstawicieli mediw lokalnych w zakresie zmian w ustawie. Przesano rwnie do placwek owiatowych oraz NZOZ i ZOZ informacje dot. nowelizacji ustawy. Zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, w ktrych pacjenci mogli uzyska informacje dotyczce skutkw zdrowotnych czynnego i biernego palenia tytoniu, porady jak zerwa z naogiem, oraz wykona badania na zawarto CO w wydychanym powietrzu oraz badania cinienia ttniczego krwi. Zorganizowano wystawy powicone tematyce antytytoniowej. MAOPOLSKIE WSSE Krakw W ramach obchodw wiatowego Dnia Rzucania Palenia: oplakatowano Stacj, umieszczono na klatkach schodowych napisy informujce o korzyciach wynikajcych z rzucania palenia, zorganizowano konferencj, otwarto punkt informacyjno- konsultacyjny, w ktrym mona byo uzyska informacje dot. pomocy w rzucaniu palenia, a take zmierzy cinienie krwi i poziom tlenku wgla w wydychanym powietrzu. Zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, w ktrych prowadzono poradnictwo antytytoniowe oraz przeprowadzono badania np. CO w wydychanym powietrzu, i cinienia ttniczego krwi. Zorganizowano konkursy i wystawy o tematyce antytytoniowej. MAZOWIECKIE WSSE PSSE Warszawa Akcja wiatowego Dnia Rzucania Palenia w 2010 roku w wojewdztwie mazowieckim, bya poczona z kampani medialn dotyczc wejcia w ycie nowelizacji ustawy z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 2010 r. Nr 81, poz.592 z pn. zm.). Dziaania podjte przez pracownikw pionu OZ i PZ w duej mierze koncentroway si na informowaniu spoeczestwa o zmianach w ustawie, interpretacji przepisw oraz instruktarzu dotyczcego waciwego oznakowania miejsc, ktrych zakaz palenia dotyczy. W powiecie warszawskim w terminie 26.10 2010 5.11.2010 roku przeprowadzone zostay badania ankietowe, ktrymi objte zostao 217 lokali gastronomiczno rozrywkowych, w celu sprawdzenia stopnia ich przygotowania do wejcia w ycie ustawy. Badano take postawy respondentw wobec zmian w ustawie oraz poziomu ich wiedzy na temat ustawy. Dodatkowo media otrzymyway od WSSE i PSSE spoty z kampanii medialnej oraz informacje prasowe. W ramach Akcji listopadowej podjto wspprac z licznymi partnerami, instytucjami oraz przedstawicielami wadz lokalnych. W tym celu wystosowano szereg pism i listw intencyjnych , organizowano narady, aby zachci potencjalnych partnerw do podjcia dziaa na rzecz promowania rodowiska wolnego od dymu tytoniowego. W dniu 18 listopada 2010 r. organizowano punkty konsultacyjno - medyczne, w ktrych mona byo wykona bezpatne badania medyczne: poziom glukozy, poziom cholesterolu, pojemno puc, poziom tlenku wgla w wydychanym powietrzu oraz zmierzy swoje BMI. Podczas organizowanych stoisk rozdysponowano tysice materiaw edukacyjnych (ulotki, plakaty itp.) OPOLSKIE WSSE Opole 9 PSSE wojewdztwa WSSE PSSE Rzeszw Zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, prowadzono kampani w mediach. Zorganizowano konkursy wiedzy, literackie oraz plastyczne o tematyce antytytoniowej. Przeprowadzono wykady dla uczniw i rodzicw. PODKARPACKIE W ramach przygotowania i realizacji tegorocznej kampanii antytytoniowej przygotowywano wystpienia do mediw, wadz samorzdowych, dyrekcji szk, przedszkoli, ZOZ, zakadw pracy i innych informujce o wiatowym Dniu Rzucania Palenia i nowelizacji ustawy o

9 PSSE wojewdztwa

23

ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych i o obowizkach jakie wynikaj z tej nowelizacji. Organizacja konkursu plastycznego Jestem Ok. Nie pal dla uczniw szk ponadgimnazjalnych, na ktry przygotowano ok. 200 prac plastycznych. Najlepsze prace zostan zamieszczone w wydanym specjalnie kalendarzu na 2011 rok. W dniu 18 listopada w holu NFZ oraz w Szpitalu Wojewdzkim nr 2 oraz Szpitalu MSWiA zorganizowano 3 stoiska informacyjno-edukacyjne, w ktrych obok porad jak rozsta si z naogiem palenia wykonywano pomiary poziomu cukru we krwi, cinienia ttniczego, mierzono poziom stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu oraz prowadzono rozdawnictwo materiaw. Ogem z porad, bada i materiaw skorzystao okoo 395 osb. 11 PSSE wojewdztwa Zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, prowadzono kampani w mediach. Zorganizowano konkursy wiedzy, literackie oraz plastyczne o tematyce antytytoniowej. Przeprowadzono wykady dla uczniw i rodzicw. W autobusach Miejskiej Komunikacji Samochodowej i PKS eksponowane byy plakaty informujce o nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. PODLASKIE WSSE Biaystok 18 listopada 2010 roku odbya si konferencja prasowa z udziaem pracownikw pionu promocji zdrowia WSSE i PSSE. Na konferencj licznie przybyli przedstawiciele lokalnych mediw. Organizatorzy poinformowali o przesaniu wiatowego Dnia Rzucania Palenia, omwiono zmiany w ustawie o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych, przedstawiono analiz skutkw palenia tytoniu w rodzinie. Z inicjatywy WSSE w Biaymstoku podpisano porozumienie i powoano Podlaski Wojewdzki Zesp ds. Realizacji POZNPT. Wystosowano pisma do instytucji Samorzdowych i prywatnych informujce o zmianach w ustawie antytytoniowej. Na stronach internetowych PSSE umieszczono informacj dot. ww. zmian. Zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, prowadzono kampani w mediach. Zorganizowano konkursy wiedzy, literackie oraz plastyczne o tematyce antytytoniowej. Przeprowadzono wykady dla uczniw i rodzicw.

13 PSSE wojewdztwa

POMOSRKIE
WSSE Gdask W dniu 13 listopada 2010 roku w Pomorskim Parku Naukowo - Technologicznym w Gdyni odbyo si spotkanie z cyklu O profilaktyce przy muzyce realizowane w ramach wiatowego Dnia Rzucania Palenia. W dniu 17 listopada w siedzibie WSSE w Gdasku zosta rozstrzygnity konkurs edukacyjny pod hasem: "Pe a Tyto" na prezentacj multimedialn skierowany do uczniw szk ponadgimnazjalnych wojewdztwa pomorskiego. W ramach obchodw wiatowego Dnia Rzucania Palenia zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, prowadzono kampani w mediach. Zorganizowano konkursy wiedzy, literackie oraz plastyczne o tematyce antytytoniowej. Przeprowadzono wykady dla uczniw i rodzicw. LSKIE WSSE PSSE Katowice W dniu 19. listopada 2010r. na Pl. Sejmu lskiego przed lskim Urzdem Wojewdzkim w Katowicach, odbya si akcja antytytoniowa zorganizowana przez WSSE w Katowicach przy wsppracy PSSE w Katowicach oraz z udziaem uczniw Gimnazjum Nr 5 w Katowicach. Pracownicy Oddziau Owiaty Zdrowotnej zorganizowali punkt edukacyjny, w ktrym prezentowano modele wizualizujce skutki palenia tytoniu, a zainteresowani mogli uzyska informacje, ulotki i plakaty antytytoniowe. Gimnazjalici ubrani w koszuli z napisem Nie pal, informowali przechodniw o wiatowym Dniu Rzucania Palenia oraz konsekwencjach uywania tytoniu. Przeprowadzono wykady i pogadanki dla uczniw. Zorganizowano konkursy wiedzy, plastyczne o tematyce antytytoniowej. Na stronach internetowych PSSE umieszczono informacj dot. znowelizowanej ustawy antytytoniowej. Zorganizowano konferencje prasowe, przekazano informacje do mediw lokalnych.

10 PSSE

11 PSSE wojewdztwa

24

WITOKRZYSKIE WSSE Kielce 11 PSSE wojewdztwa Zorganizowano we wsppracy z Polskim Towarzystwem Owiaty Zdrowotnej, witokrzyskim Centrum Onkologii oraz Gazet Lokaln Echo Dnia, III Wojewdzki Przegld Maych Form Teatralnych o charakterze satyrycznym pod hasem Jestem Zdrowy odrzucam dym papierosowy. W akcji wzio udzia 1 088 osb. Zorganizowano festyny oraz konkursy (min. na prezentacje multimedialn) dla uczniw oraz rodzicw. Przeprowadzono warsztaty asertywnoci, pogadanki i wykady dla modziey. WARMISKO-MAZURSKIE WSSE Olsztyn Prowadzono kampani w mediach. Zorganizowano ponadto wojewdzki konkurs fotograficzny pt Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu dla uczniw szk ponadgimnazjalnych (rnego typu) wojewdztwa warmisko-mazurskiego. Zorganizowano happeningi, imprezy edukacyjne, konkursy wiedzy i plastyczne. Umieszczono informacje o akcji na stronach internetowych. WIELKOPOLSKIE WSSE Pozna Wsplnie z Centrum Onkologii zorganizowano kampani na rzecz rzucania palenia ph. "Nie pal, bo wol". W ramach Kampanii odbyy si pogadanki na temat zdrowego stylu ycia, pomiary poziomu tkanki tuszczowej, cinienia oraz glukozy we krwi. Wykonano 111 bada stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu. ZACHODNIOPOMORSKIE WSSE Szczecin Zorganizowano Wojewdzki konkurs wiedzy dot. zagadnie zwizanych z profilaktyk uywania tytoniu oraz wiedz na temat negatywnych konsekwencji zdrowotnych palenia tytoniu. Konkurs zosta rozpropagowany przez 20 PSSE w 362 szkoach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Do siedziby WSSE w Szczecinie wpyno cznie 295 prac. Prowadzono kampanie w mediach. Zorganizowano konkursy wiedzy oraz plastyczne o tematyce antytytoniowej. Przeprowadzono wykady i poganki dla uczniw. Umieszczono informacje dot. kampanii na stronach internetowych.

PSSE Giycko, Iawa, Ktrzyn, Ostrda Dziadowo, Elblg

13 PSSE wojewdztwa

1.4. ZACHOWANIA ZDROWOTNE KOBIET W CIY W zwizku z niepokojc sytuacj dotyczc ryzykownych zachowa kobiet w ciy, Gwny Inspektor Sanitarny podj decyzj o koniecznoci przeprowadzenia bada oglnopolskich, zwizanych z uywaniem przez ciarne: alkoholu, tytoniu, narkotykw i innych substancji psychoaktywnych. Partnerami projektu badawczego byo Centrum Onkologii w Warszawie, Pastwowa Agencja Rozwizywania Problemw Alkoholowych oraz Krajowe Biurem ds. Przeciwdziaania Narkomanii. Badanie pt. "Zachowania zdrowotne kobiet w ciy" zostao przeprowadzone przez GIS we wsppracy z WSSE i PSSE Badanie przeprowadzono w 373 szpitalach, w ktrych znajduj si oddziay ginekologicznopoonicze. Badanie przeprowadzono w sierpniu 2010 roku na prbie 2972 kobiet - poonic, ktre w tym czasie przebyway na wspomnianych oddziaach. 25

Trwa opracowywanie wynikw ww. badania, dane dostpne bd w roku 2011. Wyniki badania przeprowadzonego w 2009 roku wskazuj, e kiedykolwiek w yciu palio 50% kobiet, w cigu ostatnich 2 lat palio 36% kobiet, a prawie co pita z nich (18%) wypalia w ostatnich 2 latach blisko 20 paczek papierosw w cigu jednego miesica. Blisko 62% palcych rzucio palenie przed lub na pocztku ciy. A 11% kobiet bdc w ciy kontynuowao palenie. Wrd kobiet palcych w ciy odsetek wczeniakw wynosi 11%, u nigdy nie palcych 7%. Kobiety palce rodziy dzieci z niedowag dwukrotnie czciej (12%). Kobiety nigdy niepalce rodziy dzieci o niskiej wadze urodzeniowej jedynie w 5%. Zaprzestanie palenia w trakcie ciy zwiksza o 50% szanse na urodzenie dziecka o normalnej masie urodzeniowej.

26

1.5. ORGANIZOWANIE PRZEZ PASTWOW INSPEKCJ SANITARN LOKALNYCH KOALICJI Z UDZIAEM WADZ, INSTYTUCJI, ORGANIZACJI POZARZDOWYCH NA RZECZ ZDROWEGO RODOWISKA WOLNEGO OD DYMU TYTONIOWEGO W ZAKADACH PRACY I MIEJSCACH UYTECZNOCI PUBLICZNEJ. Jednostki PIS w kraju tworzyy wojewdzkie i powiatowe Zespoy Koordynacyjne ds. Programu Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu. W skad zespow wspierajcych dziaania antytytoniowe weszli m.in. przedstawiciele Starostw Powiatowych, Urzdw Miast, NFZ, Kuratoriw Owiaty. Do udziau w koalicji zapraszano rwnie przedstawicieli Stray Miejskiej, Komendy Wojewdzkiej i Miejskiej Policji, Kurii Diecezjalnej, Regionalnych Orodkw Polityki Spoecznej, Orodkw Medycyny Pracy oraz uczelni wyszych. PIS wsppracowaa na rzecz ograniczenia palenia tytoniu na terenie kraju z organizacjami pozarzdowym takimi jak: Fundacja Promocja Zdrowia, PTOZ, PCK, ZHP, MANKO, IFMSA, Caritas i inne. Wsppraca z lokalnymi mediami pozwolia na dotarcie do szerokiego grona odbiorcw. Liczne artykuy, wywiady, audycje, spoty TV wzmocniy podjte inicjatywy i dziaania prozdrowotne. GIS na poziomie krajowym podejmowa dziaania wsppracujc z ministerstwami zaangaowanymi w realizacj programu, Biurem WHO w Polsce, jednostkami badawczo - rozwojowymi oraz innymi instytucjami i organizacjami.

27

1.6.

REALIZACJA

WOJEWDZKICH

PROGRAMW

OGRANICZENIA

ZDROWOTNYCH NASTPSTW PALENIA TYTONIU, AUTORSKICH PROJEKTW, KONKURSW, IMPREZ EDUKACYJNO-ZDROWOTNYCH DLA SPOECZNOCI LOKALNYCH PLACWEK Z UDZIAEM I STACJI SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNYCH JEDNOSTKAMI SAMORZDU I INNYCH W PARTNERSTWIE Z PRZEDSTAWICIELAMI ZAKADW OPIEKI ZDROWOTNEJ, NAUCZANIA WYCHOWANIA, TERYTORIALNEGO, ORGANIZACJI POZARZDOWYCH

WG LOKALNYCH POTRZEB I MOLIWOCI

Dziaania podejmowane w ramach Wojewdzkich POZNPT kierowane byy do szerokiej grupy odbiorcw, w tym: dzieci i modziey szkolnej, nauczycieli i pedagogw, wadz lokalnych, pracownikw suby zdrowia a take pacjentw publicznych i niepublicznych ZOZ-w oraz caej spoecznoci lokalnej. Przykadowe dziaania podjte w tym zakresie zestawione zostay w Tabeli 6.

Tabela 6. Wybrane dziaania w ramach Wojewdzkich POZNPT Wojewdztwo/ miasto Interwencja Grupa docelowa Forma dziaa

WSSE Wrocaw

punkt informacyjnokonsultacyjny

DOLNOLSKIE Pracownicy WSSE pionu promocji zdrowia, organizuj spoeczno lokalna comiesicznie punkt informacyjno-konsultacyjny podczas Targw Edukacji Prozdrowotnej w Wojewdzkim Zespole Szpitalnej Opieki Zdrowotnej.

Pracownicy PSSE zorganizowali imprez pt. Grale na start! oraz Festyn Rodzinny. W punktach informacyjnokonsultacyjnych prowadzone byy rozmowy na temat Grale na start PSSE spoeczno lokalna szkodliwoci czynnego i biernego palenia tytoniu, rozdawano oraz Festyn Wabrzych materiay edukacyjne, wykonywano pomiary cinienia rodzinny ttniczego krwi. Z badania skorzystao cznie 220 osb. Dodatkowo przeprowadzono 3 konkursy wiedzy dla 90 uczestnikw. Program realizowany by w okresie od stycznia do marca 2010 r. we wsppracy z wjtami gmin Pielgrzymka, Dbam o swoje Zagrodno, Zotoryja oraz Sotysami wsi. Wrd uczestnikw zdrowie. Promocja zebra wiejskich przeprowadzono dystrybucj materiaw Zdrowia w popularyzujcych wiedz nt. szkodliwoci palenia papierosw PSSE Zotoryja spoeczno lokalna rodowisku i wyrobw tytoniowych. Pracownicy PIS przeprowadzili 10 wiejskim i pogadanek i instruktay, rozdystrybuowali plakaty oraz ulotki. pracujcych w Program obj swoim zasigiem 150 osb. rolnictwie

28

KUJAWSKO-POMORSKIE Wojewdzka interwencja nieprogramowa ycie wolne od YCIE WOLNE naogw profilaktyka tytoniowa bya realizowana na dzieci w wieku OD NAOGWterenie 2 PSSE w roku szkolnym 2009/2010. W 2008 roku WSSE szkolnym klas 0, I-III profilaktyka staa si czci skadow Wojewdzkiego POZNPT. Bydgoszcz szkoy podstawowej tytoniowa Interwencja zostaa bardzo dobrze przyjta zarwno przez szkolnych realizatorw jak rwnie przez bezporednich odbiorcw. LUBELSKIE W Zespole Szk Nr 1 w Puawach realizowany by przy NIKOTYNIE PSSE Puawy wsparciu pracownikw PSSE Puawy, autorski program NIE! modzie szkolna nauczycieli z Zespou Szk Nr 1 Puawy pt.: NIKOTYNIE NIE!. Edukacj objto 650 uczniw. Autorski program profilaktyki uzalenie kierownika Medycyny Szkolnej i pracownika OZiPZ PSSE w Radzyniu PSSE Radzy Papieros To Nie uczniowie szk Podlaskim realizowany by metod warsztatow w czasie 5 Podlaski Dla Mnie ponadgimnazjalnych godzin lekcyjnych. Programem zostay objte dwie klasy szk ponadgimnazjalnych 62 uczniw. LUBUSKIE Pracownicy PIS przeprowadzili cykl pogadanek dla 382 PSSE yj, ucz si - nie onierze i kadry poborowych z 5 gmin powiatu strzelecko drezdeneckiego. Drezdenko, ulegaj dowdcze Zostay rwnie zorganizowane 2 warsztaty pt. yj, ucz si PSSE Gorzw uzalenieniom - nie ulegaj uzalenieniom dla 45 poborowych z powiatu Wlkp. gorzowskiego. WSSE Gorzw osadzeni w zakadach Pracownicy WSSE przeprowadzili wykad dla 150 wykad Wlkp. penitencjarnych osadzonych w Zakadzie Karnym w Gorzowie Wlkp. DZKIE W roku szkolnym 2009/2010 program realizowano w 93 szkoach podstawowych w 21 powiatach na terenie Zadbaj o swoje wojewdztwa dzkiego. Programem objto 17077 uczniw z puca- program 706 klas. rednio na realizacj programu powicono 3,5 Uczniowie szk edukacyjny godziny lekcyjnej w jednej klasie. Formami realizacji podstawowych profilaktyki programu byy m.in.: analiza przypadkw, dyskusje grulicy dydaktyczne burza mzgw, zajcia taneczne, zajcia metod dramy, wykady, prelekcje, pogadanki, inscenizacje, debata ZA I PRZECIW Nikotynizm trudny nag. MAOPOLSKIE Impreza plenerowa na terenie parkingu Centrum Handlowego Echo w Olkuszu zostaa zorganizowana przy wsppracy Starostwa Powiatowego. Polowe gabinety dziaay od godz. Miasteczko 9.00 do 18.00. Zasiedli w nich specjalici z Wojewdzkiego Zdrowia Pom spoeczno lokalna Szpitala Chorb Puc w Jaroszowcu, NZOZ-u w Olkuszu, sobie i innym Centrum Medycznego z Krakowa oraz Polskiego Stowarzyszenia Diabetykw. cznie udzielono 678 bezpatnych bada i porad. 219 osb wzio udzia w pokazach udzielania pierwszej pomocy Uczniowie klas IVVII szk podstawowych
Konkurs plastyczny zosta zorganizowany przez pracownikw PSSE w Wieliczce i skierowany by do uczniw klas IV-VI szk podstawowych. .Nagrodzone prace zostay wystawione w siedzibie PSSE w Wieliczce.

WSSE d

PSSE Olkusz

Komiks PSSE Wieliczka antytytoniowy

Forum dla Zdrowia pt. PSSE uromin Zdrowie to mj styl

MAZOWIECKIE PSSE oraz Starostwo Powiatowe byo wsporganizatorem imprezy midzyszkolnej Forum dla Zdrowia pod hasem Uczniowie szk Zdrowie to mj styl, ktre odbyo si w ZSP w Zielonej. ponadgimnazjalnych Uczestnikami imprezy byli uczniowie ze wszystkich szk ponadgimnazjalnych z terenu powiatu.

29

Wojewdzki Konkurs Fotograficzny pt. WSSE Opole; Kobieta a Tyto Opolskie Centrum Informacji Modzieowej Wojewdzki Konkurs Fotograficzny pt. Sam nie pal i innym odradzam

OPOLSKIE Patronat nad konkursami sprawowa Opolski PWIS w Opolu. Celami konkursu byo m.in.: ostrzeenie przed dziaaniami marketingowymi przemysu tytoniowego kierowanymi do modych kobiet, dostarczenie wiedzy o wpywie dymu Uczniowie szk tytoniowego na zdrowie kobiet i ich potomstwa, a take ponadgimnazjalnych edukacja modziey w zakresie zyskw pyncych z niepalenia oraz zagroe wynikajcych z czynnego i biernego palenia. Do konkursu pt. Kobieta a Tyto zgoszono 101 prac fotograficznych wykonanych przez 62 uczniw z 19 szk ponadgimnazjalnych wojewdztwa opolskiego. Celem konkursu Sam nie pal i innym odradzam bya edukacja modziey w zakresie zyskw pyncych uczniowie szk z niepalenia oraz zagroe wynikajcych z czynnego gimnazjalnych i biernego palenia, motywowanie uczniw do poszerzenia wiedzy na temat szkodliwoci uywania tytoniu oraz kreowanie wizerunku modego czowieka, ktry nie pali papierosw.
W roku 2010 przeprowadzono III edycj kampanii, ktrej celem gwnym byo zmniejszenie liczby osb naraonych na ekspozycj na dym tytoniowy w miejscach publicznych, poprzez wprowadzenie cakowitego zakazu palenia w lokalach gastronomicznych. Celami szczegowymi kampanii byo: wprowadzenie cakowitego zakazu palenia tytoniu w wybranych lokalach gastronomicznych na terenie powiatu, motywowanie pracownikw lokali gastronomicznych do przestrzegania zakazu palenia tytoniu w miejscu pracy. W roku 2010 do kampanii przystpio 12 lokali gastronomicznych, w ktrych zosta wprowadzony i przestrzegany cakowity zakaz palenia tytoniu. Lokalom przyznano CERTYFIKAT Miejsce przyjazne niepalcym oraz naklejki z logo kampanii Tutaj Nie Pal. Certyfikaty podpisane zostay przez Opolskiego PWIS oraz waciwego PPIS. O kampanii zostay poinformowane lokalne media. Ukazay si 2 informacje w lokalnych gazetach.

Tutaj Nie Pal!

PODKARPACKIE
Program ten, opracowany pierwotnie w IMiD w Warszawie, by ostatnim ogniwem z programw edukacji antytytoniowej. Przeznaczony do realizacji w rodowiskach modziey szk WSSE Zadbaj o swoj Uczniowie szk ponadgimnazjalnych. Realizowany na terenie wojewdztwa od Rzeszw ponadgimnazjalnych 2000 roku. w nielicznych powiatach przez zaangaowanych przyszo PSSE pedagogw. W roku szkolnym 2009/2010 realizowany by na ternie powiatw jarosawskiego, jasielskiego, przemyskiego, sanockiego i strzyowskiego w 23 szkoach ponadgimnazjalnych. W II edycji przegldu wziy udzia 62 szkoy gimnazjalne z terenu wojewdztwa z 18 powiatw. Modzie, pod kierunkiem nauczycieli przygotowywaa wasne lub wykorzystywaa gotowe II Wojewdzki scenariusze zgodnie z regulaminem przegldu. W etapie Przegld Maych WSSE Rzeszw Uczniowie szk wojewdzkim na scenie Wojewdzkiego Domu Kultury Form Teatralnych gimnazjalnych zaprezentowao si 19 zespow. Jury konkursowe Porozmawiajmy o uzalenieniach. przyznao 3 miejsca oraz jedno wyrnienie. Realizacja

WSSE Biaystok

Py po zdrowie Studenci; spoeczno akademicka

tego przedsiwzicia, bya moliwa dziki wsppracy z Regionalnym Orodkiem Polityki Spoecznej w Rzeszowie PODLASKIE 21 stycznia 2010r na basenie sportowym nr.1 przy ulicy Wkienniczej 4 odbyy si Otwarte Mistrzostwa Podlasia AZS w Pywaniu p.h. Py po Zdrowie. Gwnym celem akcji byo pokazanie i uwiadomienie modziey i spoecznoci akademickiej Biaegostoku jak powane s skutki czynnego i biernego palenia tytoniu. Organizatorami zawodw byli Akademicki Zwizek Sportowy

30

w Biaymstoku, WSSE oraz Miejski Orodek Sportu i Rekreacji w Biaymstoku. Edukacja studentw prowadzona bya poprzez propagowanie mody na niepalenie w tematycznych audycjach studenckiego radia AKADERA, na imprezach studenckich przy wsppracy z samorzdami studenckimi , studentami zrzeszonymi w IFMSA Oddzia w Biaymstoku (Midzynarodowe Stowarzyszenie Studentw Medycyny), Akademickim Zwizku Sportowym oraz studentami Wyszej Szkoy Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Biaymstoku POMORSKIE

WSSE Biaystok

Audycja radiowa; imprezy studenci studenckie

Powiatowy Urzd Pracy i Starostwo Powiatu Czuchowskiego zorganizoway w Wyszej Szkole Pedagogicznej w Czuchowie drug edycj Pomorskiego Dnia Przedsibiorczoci profilaktyka tytoniowa. Uczestnikami dnia byli: spoeczno lokalna, przedsibiorcy oraz Pomorski Dzie przyszli przedsibiorcy z powiatu Czuchowskiego w tym PSSE Przedsibiorczoci modzie klas maturalnych. Spoeczno lokalna profilaktyka W programie odbyy si midzy innymi dziaania profilaktyczne, Czuchw tytoniowa profilaktyka tytoniowa -Miejsce pracy bez papierosa. Przedstawiciele PPIS w Czuchowie udzielali informacji osobom zamierzajcym uruchomi indywidualn dziaalno gospodarcz oraz zachcay do tworzenia miejsc pracy wolnych od dymu tytoniowego. Udzielano instruktau, rozdawano materiay edukacyjne. Do udziau w konkursie zaproszono 24 szkoy z terenu powiatu Ciesz si Uczniowie szk nowodworskiego. W etapie powiatowym wzio udzia 7 szk PSSE Nowy zdrowiem bez podstawowych oraz 3 gimnazja. Fundusze na nagrody dla podstawowych i Dwr Gdaski papierosa- konkurs laureatw pozyskano ze Starostwa Powiatowego w Nowym gimnazjalnych plastyczny Dworze Gdaskim. 15 maja br. w Zespole Szk Samorzdowych w Objedzie odby si II Powiatowy Konkurs Profilaktyczny pt. Zdrowie mam tylko jedno. Organizatorami konkursu bya Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Supsku przy wspudziale Gminy Ustka, Starostwa Powiatowego w Supsku oraz Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Supsku. Zdrowie mam tylko Celem konkursu bya ochrona zdrowia psychicznego i Uczniowie szk konkurs fizycznego, ksztatowanie postaw sprzyjajcych yciu bez PSSE Supsk jednopodstawowych profilaktyczny naogw, zapobieganie zachowaniom ryzykownym poprzez wzmacnianie potencjau drzemicego w uczniach. Oprcz konkursu uczniowie mieli moliwo uczestniczenia w zajciach w zakresie bezpieczestwa na drodze, w warsztatach antynikotynowych oraz w zajciach z zakresu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Zadaniem objto 24 uczniw z 8 gmin powiatu supskiego.

LSKIE W Zespole Szk Oglnoksztaccych Nr 4 w Gliwicach uczniowie klas pierwszych (135 uczniw), nauczyciele i rodzice realizowali X edycj akcji antytytoniowej pt. Nie Nie pal przed Uczniowie klas I pal przed sob mostw. Modzie gimnazjalna w ramach PSSE Gliwice sob mostw gimnazjum akcji braa udzia w konkursach o tematyce antynikotynowej m.in. w konkursie plastycznym, multimedialnym na przygotowanie filmu lub prezentacji, literackim, teatralnym oraz wiedzy o zdrowotnych skutkach uywania tytoniu. PSSE w Czstochowie zorganizowao w Miejskim Domu Uczniowie PSSE Mae Formy

Czstochowa Teatralne w Profilaktyce Uzalenie

Kultury podsumowanie konkursu pt. Mae Formy Teatralne w Profilaktyce Uzalenie. Konkurs na spektakl zosta przeprowadzony na poziomie szk wszystkich szczebli nauczania i dotyczy oprcz problemu palenia tytoniu rwnie innych obszarw uzalenie takich jak alkoholizm czy

31

narkomania. Przegld nagrodzonych spektakli. odby si 22.11.2010r. w Miejskim Domu Kultury w Czstochowie. W konkursie uczestniczyo ok. 1 000 osb.

Bd asertywny powiedz papierosom NIE!

WSSE Kielce

Wojewdzki Przegld Maych Form Teatralnych o charakterze satyrycznym Jestem zdrowy odrzucam dym papierosowy.

W PSSE w Czstochowie zostay zorganizowane warsztaty antytytoniowe. Zajcia poprowadzone przez pedagogw Centrum Informacji Zawodowej, skupione byy na aspektach psychospoecznych palenia tytoniu. W trakcie dyskusji uczniowie analizowali sytuacje i wskazywali czynniki, ktre zdecydoway o ich uzalenieniu Uczniowie szk od papierosw. Praca z modzie nakierowana bya na ponadgimnazjalnych trening umiejtnoci i obejmowaa wiczenie zachowa asertywnych w sytuacjach problemowych. Na zakoczenie zaj uczniowie otrzymali od pracownikw Sekcji Owiaty Zdrowotnej materiay edukacyjne broszury, plakaty, wykaz poradni zajmujcych si poradnictwem antynikotynowym i prowadzcych terapie antynikotynowe. WITOKRZYSKIE Celem gwnym przegldu byo promowanie wrd dzieci i ich rodzicw zachowa korzystnych dla zdrowia W przegldzie wzio udzia 10 zespow laureatw eliminacji powiatowych. W skad komisji konkursowej etapu wojewdzkiego weszli m.in. przedstawiciele Wojewody Uczniowie szk witokrzyskiego, witokrzyskiego Centrum Onkologii podstawowych i WSSEj. cznie w III Wojewdzkim Przegldzie Maych Form Teatralnych: wzio udzia 1088 osb ze szk podstawowych woj. witokrzyskiego. Dziaanie realizowane w ramach projektu sfinansowanego przez Urzd Marszakowski woj. witokrzyskiego.
uczniowie szk gimnazjalnych

PSSE Busko Zdrj

W wojewdzkim konkursie antytytoniowym udzia wzio 392 uczniw. Uroczysty Fina konkursu odby si w ramach Festiwalu Zdrowia w Busku-Zdroju. Nagrodzono 20 uczestnikw. Zajcia odbyy si w szkoach gimnazjalnych w Busku Zdroju. Uczestnicy warsztatw zapoznali si z informacjami nt. Warsztaty szkodliwoci i konsekwencji palenia tytoniu oraz procesu Uczniowie klas IV-VI asertywnoci pod wchodzenia w uzalenienie. Warsztaty miay za zadanie szk podstawowych i hasem: Dzikuj ukierunkowa proces decyzyjny uczestnikw w stron szk gimnazjalnych. nie pal utrzymania abstynencji nikotynowej. Prowadzone byy przez psychologw ze witokrzyskiego Centrum Onkologii. W warsztatach uczestniczyo 70 osb. Festyn Impreza zostaa zorganizowana na dworcu PKP Kielce. Podczas prozdrowotny pod festynu pracownicy PSSE dokonywali bada stenia tlenku Podrni i hasem: wgla w wydychanym powietrzu, udzielali te poradnictwa na spoeczno lokalna Bezpieczne temat rzucania palenia. cznie w festynie uczestniczyo ok 500 wakacje. osb. Moda na niepaleniekonkurs

WARMISKO-MAZURSKIE W konkursie wzio udzia 75 uczniw szk ponadgimnazjalnych wojewdztwa warmisko-mazurskiego. Ekonomiczne Na konkurs zgoszono 166 prac. Organizatorami konkursu Uczniowie szk WSSE Olsztyn aspekty palenia byli WSSE Olsztyn, ZOZ MSWiA oraz Warmisko-Mazurske ponadgimnazjalnych tytoniu Centrum Onkologii w Olsztynie. Laureaci konkursu otrzymali nagrody podczas uroczystej gali w Sali Filharmonii w Olsztynie (300 osb). WIELKOPOLSKIE Pracownicy pionu OZiPZ realizowali projekt edukacji WSSE Pozna Modzieowi Uczniowie szk Liderzy Zdrowia gimnazjalnych rwieniczej pt. Modzieowi Liderzy Zdrowia dla uczniw ze
szk gimnazjalnych woj. wielkopolskiego. W okresie wrzesie- grudzie zorganizowali 10 warsztatw dla 166 uczniw z 45 szk. Zgodnie z zaoeniami szkolenia skaday

32

si z 2 czci wykadowej, w trakcie ktrej przedstawiano treci zwizane z tematyk profilaktyki tytoniowej, zagroe zwizanych z naogiem tytoniowym oraz warsztatowej, w czasie ktrej prowadzono zadania aktywizujce zwizane z problematyk palenia tytoniu oraz omawiano propozycje dziaa w szkole w ramach edukacji rwieniczej. Podczas szkole uczniowie otrzymali pakiety edukacyjne zawierajce ulotki, broszury i plakaty o tematyce antytytoniowej, a po zakoczeniu szkole- dyplomy Modzieowego Lidera Zdrowia.

ZACHODNIOPOMORSKIE
Pracownicy WSSE zorganizowali stoisko edukacyjne podczas obchodw Rowej i Niebieskiej Wstki w Centrum Handlowym Galaxy w ramach Dni Zdrowia Publicznego. Na stoisku edukacyjnym zaprezentowano model jamy ustnej palacza ukazujcy konsekwencje zdrowotne palenia tytoniu oraz prezentacje 3D przedstawiajc zdrowotne skutki palenia tytoniu na narzdach ludzkich. Ponadto prowadzono poradnictwo otwarte w zakresie profilaktyki antytytoniowej. Uczestnicy mogli Spoeczno lokalna wykona bezpatne badania pomiaru wydolnoci puc, a take pomiaru stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu. Na stoisku znajdowa si punkt skupu papierosw do ktrego osoby palce mogy wrzuci paczk papierosw, a w zamian otrzymali egzotyczny owoc. Zorganizowano rwnie na scenie konkurs skierowany do modych kobiet. Konkurs obejmowa 10 pyta o tematyce antytytoniowej. Nagrodami w konkursie byy opaski odblaskowe, ramki na zdjcia, lusterka z napisem: Jeli chcesz przeduy swoj modo. NIE PAL!. Grup docelow byli klienci Centrum Handlowego Galaxy ok. 4 000 osb. PSSE w Koszalinie wsporganizowao wsplnie z pastorem Osadzeni w Kocioa Adwentystw Dnia Sidmego szkolenia z zakresu Zakadzie Karnym profilaktyki palenia tytoniu dla pracownikw Zakadu Karnego w Koszalinie. Edukacj cznie objto 40 osb.

WSSE Szczecin

Stoisko edukacyjne

PSSE Koszalin szkolenie

33

Zadanie 2. Nadzr organw Pastwowej Inspekcji Sanitarnej nad wyrobami tytoniowymi. Prowadzenie bada monitoringowych i urzdowej kontroli zawartoci substancji szkodliwych dla zdrowia w wyrobach tytoniowych wprowadzanych do obrotu handlowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Realizacja 1. Prowadzenie nadzoru nad przeprowadzaniem bada w kierunku zawartoci substancji toksycznych w wyrobach tytoniowych. 2. Doksztacanie pracownikw pionu higieny ywnoci, ywienia i przedmiotw uytku Pastwowej Inspekcji Sanitarnej. Odpowiedzialny za realizacj: Pastwowy Wojewdzki Inspektor Sanitarny w odzi Wspdziaanie: Gwny Inspektorat Sanitarny, wojewdzkie i powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne w Polsce

Zgodnie z 2.1 rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2004 r. w sprawie badania zawartoci niektrych substancji w dymie papierosowym oraz informacji i ostrzee zamieszczanych na opakowaniach wyrobw tytoniowych (Dz.U. Nr 31, poz. 275 z pn. zm.) okrelona zostaa zawarto substancji smolistych, nikotyny i tlenku wgla w dymie papierosowym papierosw wprowadzanych do obrotu handlowego lub produkowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W zaczniku do ww. rozporzdzenia Oddzia Laboratoryjny do spraw Krajowej Kontroli Substancji Szkodliwych w Wyrobach Tytoniowych przy WSSE w odzi zosta wyznaczony jako laboratorium kontrolne uprawnione do ustalania zawartoci substancji szkodliwych dla zdrowia w dymie papierosowym. Uprawnienia odnonie kontroli zawartoci niektrych substancji w dymie papierosowym zostay nadane Pastwowej Inspekcji Sanitarnej ustaw z dnia 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych oraz ustawy o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 81, poz. 529). Art 4 ust.1 pkt 10 ww. ustawy stanowi, e: do zakresu dziaania Pastwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie biecego nadzoru sanitarnego naley kontrola przestrzegania przepisw okrelajcych wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczeglnoci dotyczcych: wymaga okrelonych w przepisach o zawartoci niektrych substancji w dymie papierosowym. WSSE w odzi przy wsppracy z GIS, opracowaa projekty dokumentw: 1. Krajowego planu pobierania prbek papierosw w ramach urzdowej kontroli ywnoci i monitoringu dla Pastwowej Inspekcji Sanitarnej, 34

2. procedury pobierania prbek papierosw do bada laboratoryjnych w ramach urzdowej kontroli i monitoringu, 3. protokou pobrania prbek papierosw, 4. formularza o potwierdzeniu przekazania prbek papierosw do laboratorium WSSE w odzi. W oparciu o aktualn sytuacj prawn oraz o powysz dokumentacj, w roku sprawozdawczym 2011, zostan podjte badania zawartoci substancji szkodliwych dla zdrowia w wyrobach tytoniowych w ramach urzdowej kontroli prowadzonej przez PIS.

35

Zadanie 3 Zapobieganie paleniu tytoniu przez dzieci i modzie oraz programy edukacyjne dla dzieci i modziey propagujce mod na niepalenie 3.1. REALIZACJA KRAJOWEGO PROGRAMU EDUKACJI ANTYTYTONIOWEJ PT. CZYSTE POWIETRZE WOK NAS ADRESOWANEGO DO DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM, ICH RODZICW I OPIEKUNW

Realizacja 1.Przygotowanie przedszkolnych i szkolnych koordynatorw do realizacji programu w przedszkolach i szkoach, w ktrych zorganizowane zostay oddziay przedszkolne oraz w rodowisku lokalnym. 2.Prowadzenie spotka z rodzicami i opiekunami dzieci, majcych na celu zaznajomienie ich z zaoeniami programu i wczenie do wsppracy. 3.Prowadzenie zaj profilaktycznych, ukazujcych rda i istot zagroe toksycznymi i rakotwrczymi skadnikami dymu tytoniowego. 4.Tworzenie w rodowisku domowym atmosfery wsparcia dla procesu edukacji zdrowotnej dzieci, a take warunkw ochrony dzieci przed wymuszonym wdychaniem dymu tytoniowego. 5.Nadzorowanie przestrzegania przepisw dotyczcych pozostawania przedszkoli i szk wolnych od dymu tytoniowego. 6.Promocja mody na niepalenie papierosw wrd nauczycieli i personelu przedszkoli i szk ze szczeglnym uwzgldnieniem wymogw wynikajcych ze statusu i prestiu zawodu nauczyciela jako wzoru osobowego. 7.Opracowanie i prowadzenie analiz oraz raportw dotyczcych skutecznoci dziaa profilaktycznych podejmowanych przez przedszkola i szkoy. Odpowiedzialny za realizacj: Gwny Inspektor Sanitarny Wspdziaanie: Ministerstwo Edukacji Narodowej(MEN), Kuratoria Owiaty (KO), Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Stowarzyszenie Dziecistwa Wolnego od Tytoniu, Instytut Matki i Dziecka (IMiD), dyrekcje przedszkoli i szk, placwki ksztacce nauczycieli, jednostki samorzdu terytorialnego, organizacje pozarzdowe, i inni

Palenie tytoniu zostao uznane za jeden z najwaniejszych, poddajcych si modyfikacji, czynnikw ryzyka chorb sercowo-naczyniowych, nowotworw i chorb ukadu oddechowego. W realizacji zada programowych priorytetowe dziaania to zapobieganie paleniu tytoniu wrd dzieci i modziey oraz zmniejszenie rozpowszechniania palenia tytoniu wrd ich rodzicw. Zapobieganie podejmowania palenia w modym wieku jest nieodzownym warunkiem skutecznoci przeciwdziaania epidemii chorb odtytoniowych, a edukacja antytytoniowa staje si niezbdnym elementem wychowania zdrowotnego ju na etapie edukacji przedszkolnej, zwaywszy na szczeglnie niekorzystne zjawisko biernego palenia (48% dorosych palcych przyznaje si do palenia tytoniu w obecnoci dzieci). Skala biernego naraenia na dym tytoniowy wrd dzieci jest w Polsce ogromna. Codziennie okoo 4 mln polskich dzieci wdycha biernie, w domu lub w miejscach publicznych, dym tytoniowy. 1

1 Raport WHO 2009 Stan zagroenia epidemi palenia tytoniu w Polsce. 36

Program przedszkolnej edukacji antytytoniowej pt.: Czyste Powietrze Wok Nas jest adresowany do dzieci w wieku przedszkolnym/szkolnym (5-6 lat) oraz ich rodzicw i opiekunw, realizowany w ramach dziaa profilaktycznych na terenie przedszkoli i oddziaw przedszkolnych w szkoach. Gwnym celem programu jest zwikszenie wiedzy rodzicw w zakresie ochrony dzieci przed naraeniem na dziaanie dymu tytoniowego oraz ksztatowanie wiadomych, asertywnych postaw wrd dzieci dotyczcych ochrony wasnego zdrowia, w przypadku bezporedniego kontaktu z osobami palcymi. Zgodnie z zaoeniami realizacji programu w roku szkolnym 2009/2010 przedstawiono ofert programow dyrektorom 30% przedszkoli na terenie caego kraju. II edycja przedszkolnego programu zostaa wdroona zgodnie z zaoeniami. Dzieci uczestniczyy w zajciach prowadzonych metodami aktywizujcymi, wg zaproponowanych scenariuszy, ktrych celem jest pobudzenie ich wyobrani poprzez m.in. wykonywanie przez dzieci prac plastycznych, komponowanie wierszykw i hase antytytoniowych. Rodzice, zgodnie z zaoeniami programu, zostali poinformowani o wdroeniu programu indywidualnie oraz podczas zaj otwartych organizowanych przez kierownictwo placwki. Rodzice i opiekunowie pozytywnie odnieli si do programu, wspierali dziaania nauczycieli, uczestniczc w rnych dziaaniach proponowanych przez realizatorw oraz kontynuujc zadania programowe w rodowisku domowym. Wedug oceny przedszkolnych realizatorw programu wzrosa wiadomo rodzicw na temat zagroe, jakie niesie za sob palenie tytoniu w obecnoci dzieci. Wikszo rodzicw zadeklarowaa, e bd zwraca wiksz uwag na to, by ich dzieci nie byy naraone na bierne palenie. Zdecydowana wikszo koordynatorw i realizatorw programu w placwkach (przedszkolach i szkoach) widzi potrzeb jego kontynuacji w kolejnych edycjach. Program zosta bardzo pozytywnie oceniony przez dzieci, rodzicw i nauczycieli. W II edycji (rok szkolny 2009/2010) programem edukacyjnym objto 2 809 przedszkoli, co stanowi 34,9% tych placwek w caym kraju. Ponadto w realizacji programu wzio udzia 1 254 oddziaw przedszkolnych, co stanowi 13,9% tych placwek w Polsce. Zasig programu przedstawia Rycina 3.

37

Ryc.3. Zasig II edycji programu Czyste Powietrze Wok Nas

Zasig realizacji programu w placwkach (przedszkolach i oddziaach przedszkolnych) z podziaem na wojewdztwa, przedstawia Wykres 1.

Wykres 1. Liczba placwek biorcych udzia w programie Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa

Procentowy udzia placwek (przedszkoli i oddziaw przedszkolnych) biorcych udzia w programie, w wojewdztwach przedstawia Wykres 2.

38

Wykres 2. Procentowy udzia dzieci biorcych udzia w programie Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa

Dziaaniami edukacyjnymi w programie objto 126 549 dzieci przedszkolnych i szkolnych. Liczb dzieci w przedziale wiekowych 5-6 lat, biorcych udzia w programie w poszczeglnych wojewdztwach, przestawia Wykres 3.

Wykres 3. Liczba dzieci biorcych udzia w II edycji programu Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa

W II edycji programu dziaaniami edukacyjnymi i opiekunw dzieci, co przedstawia Wykres 4.

objto 100 875

rodzicw

39

Wykres 4. Liczba rodzicw i opiekunw uczestniczcych w programie Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa

W ramach przygotowa do realizacji programu edukacji antytytoniowej PIS zorganizowaa i przeprowadzia 361 szkole dla realizatorw programu w caym kraju. W szkoleniach zorganizowanych w ramach programu, udzia wzio 3 783 koordynatorw i realizatorw programu. W trakcie realizacji II edycji programu pracownicy PIS specjalici pionu promocji zdrowia, koordynowali przebieg programu i udzielili wsparcia merytorycznego, metodycznego i organizacyjnego. Pracownicy pionu promocji zdrowia przeprowadzili cznie 1 887 wizytacji dotyczcych realizacji programu w placwkach na terenie caego kraju. II edycja programu zostaa przeprowadzona w przedszkolach i szkoach z duym zaangaowaniem koordynatorw i realizatorw, jak rwnie samych uczestnikw programu. III edycja programu, planowana na rok szkolny 2010/2011 zakada realizacj dziaa edukacyjnych w 50% przedszkoli w kraju.

40

3.2. EDUKACJA ZDROWOTNA DZIECI I MODZIEY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OWIATY

Realizacja 1. Przygotowanie nauczycieli, katechetw i wychowawcw do rozpoznawania potrzeb edukacji zdrowotnej na terenie szk, konstruowania programw interwencyjnych i edukacyjnych oraz skutecznej ich realizacji. 2. Prowadzenie programw edukacyjnych i profilaktycznych (zapobiegajcych inicjacji palenia tytoniu) dla dzieci i modziey ukazujcych rdo i istot zagroenia toksycznymi i rakotwrczymi skadnikami dymu tytoniowego. 3. Opracowanie i wdroenie procedur postpowania wobec palcych uczniw oraz promocja mody na niepalenie papierosw wrd modziey i nauczycieli oraz wychowawcw ze szczeglnym uwzgldnieniem wymogw wynikajcych ze statusu i prestiu zawodu nauczyciela jako wzoru osobowego. 4. Wspieranie dziaa sucych upowszechnianiu zdrowego stylu ycia jako alternatywy dla palenia tytoniu. 5. Tworzenie w rodowisku domowym atmosfery wsparcia dla procesu edukacji zdrowotnej dzieci i modziey, a take warunkw ochrony dzieci przed wymuszonym wdychaniem dymu tytoniowego. 6. Upowszechnianie zasady szkoy wolnej od dymu tytoniowego we wsppracy z organizacjami modzieowymi i liderami zdrowia - popularyzacja pozytywnych zachowa. 7. Opracowanie, prowadzenie analiz i raportw dotyczcych skutecznoci dziaa profilaktycznych podejmowanych przez szkoy. Odpowiedzialny za realizacj: Minister Edukacji Narodowej Wspdziaanie: Kuratoria Owiaty, Orodek Rozwoju Edukacji, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, placwki doskonalce nauczycieli, dyrekcje szk, placwki naukowo-badawcze, oglnopolska sie szk promujcych zdrowie, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziaania Narkomanii, Pastwowa Agencja Rozwizywania Problemw Alkoholowych, Instytut Psychiatrii i Neurologii, jednostki samorzdu terytorialnego, Pastwowa Inspekcja Sanitarna, Ministerstwo Sportu i Turystyki, organizacje pozarzdowe, inni.

Zadania w Programie Ograniczenia Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu w Polsce MEN realizowao poprzez tworzenie warunkw prawnych umoliwiajcych szkoom i placwkom systemu owiaty prowadzenie dziaalnoci wychowawczej i profilaktycznej. Ksztacenie i wychowanie dzieci i modziey w polskich szkoach odbywa si w oparciu o podstaw programow. Poczwszy od 1 wrzenia 2009 roku w klasach I szkoy podstawowej oraz w klasach I gimnazjum stosowana jest podstawa programowa przyjta rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk (Dz. U. z 2009 r. Nr 4. poz. 17). Zgodnie z ni dziaalno edukacyjna szkoy jest okrelona przez: 1) szkolny zestaw programw nauczania, ktry uwzgldniajc wymiar wychowawczy, obejmuje ca dziaalno szkoy z punktu widzenia dydaktycznego; 2) program wychowawczy szkoy obejmujcy wszystkie treci i dziaania o charakterze wychowawczym; 3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniw oraz potrzeb danego rodowiska, obejmujcy wszystkie treci i dziaania o charakterze profilaktycznym. Programy te tworz spjn cao i musz uwzgldnia wszystkie wymagania opisane 41

w podstawie programowej. Nauczyciele realizuj wspomniane wyej programy, uwzgldniajc indywidualn prac z uczniem na obowizkowych i dodatkowych zajciach edukacyjnych. Podstawa programowa kadzie istotny nacisk na edukacj zdrowotn, ktra zawiera m.in. treci nauczania dotyczce zapobiegania inicjacji tytoniowej. Zakres tematyczny edukacji zdrowotnej uwzgldnia zagadnienia dotyczce analizy czynnikw zewntrznych wpywajcych na prawidowy stan i funkcjonowanie organizmu czowieka, w tym ukadu oddechowego. Z uczniami podejmowane s m.in. tematy dotyczce: aktywnoci fizycznej poprawiajcej wydolno oddechow puc, biernego i czynnego palenia tytoniu, rde i istoty zagroenia toksycznymi i rakotwrczymi skadnikami dymu tytoniowego. Edukacja zdrowotna stanowi wan cz programow ksztacenia i wychowania w szkoach i placwkach na rnych zajciach edukacyjnych np. biologii, chemii, wychowaniu fizycznym, godzinach z wychowawc oraz innych rodzajach zaj uzupeniajcych. W nowej podstawie programowej opisane umiejtnoci uczniw sformuowane w jzyku wymaga szczegowych w sposb precyzyjny wyraaj gwne cele edukacji dotyczcej zapobiegania inicjacji tytoniowej. Skaniaj rwnie uczniw do realizacji projektw profilaktycznych w szkole, a w konsekwencji sprzyjaj przyjciu postawy nie akceptujcej zjawiska palenia tytoniu.

W prawie owiatowym wprowadzono obowizek realizacji programu wychowawczego i programu profilaktyki. W kadej szkole i placwce obowizek ten spoczywa na dyrektorze szkoy, ktry jest zobowizany zapewni warunki do ich realizacji oraz przygotowania nauczycieli w zakresie wymaganych kompetencji profilaktycznych. Program wychowawczy i program profilaktyki powinny by poprzedzone diagnoz, w wyniku ktrej zostan okrelone wystpujce problemy i zagroenia w danej szkole. Naley podkreli, e przy podejmowaniu dziaa, szkoa musi wsppracowa z rodzicami, samorzdem uczniowskim oraz ze strategicznymi podmiotami publicznymi i niepublicznymi w rodowisku lokalnym. Zakres dziaa z zakresu profilaktyki palenia tytoniu podejmowanych przez szkoy odbywa si najczciej we wsppracy z terenowymi stacjami sanitarno-epidemiologicznymi i organizacjami pozarzdowymi, ktrych cele statutowe wpisuj si w cele Programu Resort edukacji duy nacisk kadzie na ksztatowanie u uczniw postaw prozdrowotnych, ktre ju w swoim zaoeniu su upowszechnianiu zdrowego stylu ycia i dokonywanie racjonalnych wyborw, szczeglnie w odniesieniu do substancji psychoaktywnych. MEN od wielu lat wspiera rozwj sieci szk promujcych zdrowie, ktrych ide jest wypracowywanie systemowych dziaa w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki w oparciu o 42

wspprac ze rodowiskiem lokalnym. Szkoy nalece do sieci szk promujcych zdrowie, wychodzc ze swoj aktywnoci na zewntrz, zachcaj inne szkoy do realizacji wsplnych projektw, przez co wpywaj na stae poszerzanie sieci szk i dziaa z zakresu promocji zdrowia. W 2009 roku zostao podpisane Porozumienie o wsppracy midzy Ministrem Edukacji Narodowej, Ministrem Zdrowia, a Ministrem Sportu i Turystyki w sprawie wspierania promocji zdrowia oraz profilaktyki problemw dzieci i modziey. Szkoy promujce zdrowie poza poszerzonym zakresem edukacji zdrowotnej, realizacj programw profilaktycznych i zdrowotnych, prowadz systemowe dziaania informacyjne i edukacyjne z zakresu profilaktyki tytoniowej. Dziaania te s prezentowane podczas rnych uroczystoci szkolnych w formie: prezentacji, pokazw filmw edukacyjnych, wystaw, spotka ze specjalistami, pogadanek z rodzicami, konkursw, festynw i happeningw oraz w trakcie realizacji programw profilaktycznych. Poniej w Tabeli 7. przedstawione zostay przykadowe dziaania podejmowane przez szkoy w poszczeglnych wojewdztwach:
Tabela 7. Dziaania podejmowane przez szkoy w poszczeglnych wojewdztwach

WOJEWDZTWO DZKIE Caa prawda o papierosach, Dzikuj NIE w ramach programu Spjrz inaczej, Ja Zdrowie Ruch, Promocja Zdrowego Stylu ycia poprzez Rozwijanie Sprawnoci Fizycznej, Program Profilaktyki Uzalenienia od Nikotyny. WOJEWDZTWO MAOPOLSKIE Nag albo TY, wybr naley do ciebie. Szkoy prowadz regularne badania ankietowe majce na celu diagnoz poziomu wystpowania problemu Papierosy a modzie. WOJEWDZTWO MAZOWIECKIE Wolni od dymu tytoniowego, Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodzicw i opiekunw Czyste powietrze wok nas. WOJEWDZTWO PODKARPACKIE Nie pal, nie pij, nie bior jestem odpowiedzialny za swoje zdrowie, rodowisko ycia a zdrowie czowieka, Nasz wiat wolny od nikotyny, Nie, dzikuj ja si nie truj, mae formy artystyczne i sceniczne o charakterze profilaktycznym na temat szkodliwoci palenia tytoniu. WOJEWDZTWO PODLASKIE yjmy zdrowo bez naogw, Nie jestem sam, Kto jest naprawd wolny?, Szkolny Elementarz, Mj start w dorose ycie. WOJEWDZTWO LSKIE ycie bez naogw, yjmy w wiecie wolnym od dymu tytoniowego, Gimnazjum mwi NIE nikotynie, W zdrowym ciele zdrowy duch, Mamo, tato yjmy zdrowo, Mona inaczej, yj zdrowo na sportowo, Uczymy si y zdrowo, Sport ksztaci, wychowuje i rozwija 43

WOJEWDZTWO WARMISKO-MAZURSKIE Nie pal, nie pij, nie bior jestem odpowiedzialny za swoje zdrowie, Bezpieczne ycie, WOJEWDZTWO WIELKOPOLSKIE Pali nie pali-oto jest pytanie? Upowszechnianiu wiedzy z zakresu edukacji zdrowotnej wrd uczniw sprzyja stae doskonalenie kompetencji nauczycieli. MEN poprzez Orodek Rozwoju Edukacji (dalej zwany ORE) oglnokrajow placwk doskonalenia nauczycieli udostpnia dla kadry pedagogicznej wane, z punktu widzenia profilaktyki palenia tytoniu, informacje. Na stronie internetowej ORE www.ore.edu.pl s prezentowane m.in.: 1) poradnik Jak uchroni dziecko przed biernym i czynnym paleniem tytoniu?, 2) ankieta do ewaluacji oceny realizacji edukacji zdrowotnej w szkole, 3) materiay z zakresu ksztatowania umiejtnoci yciowych i psychospoecznych uczniw w praktyce szkolnej, takich jak: ocena ryzyka, podejmowanie decyzji, nawizywania pozytywnych kontaktw interpersonalnych. W roku sprawozdawczym GIS wprowadzi do realizacji edycje pilotaowe dwch programw edukacyjnych:

Nie pal przy mnie, prosz - program edukacji antytytoniowej dla uczniw klas I-III szk podstawowych, Znajd waciwe rozwizanie- program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniw starszych klas szk podstawowych i gimnazjw.

44

3.2.1. NIE PAL PRZY MNIE PROSZ W roku sprawozdawczym GIS wraz z pozostaymi jednostkami PIS w caym kraju wdroy pilotaow edycj programu edukacji antytytoniowej dla uczniw klas I-III szk podstawowych pt Nie Pal Przy Mnie Prosz. Celem gwnym programu byo zmniejszenie naraenia dzieci na bierne palenie tytoniu. Celami szczegowymi programu byy: 1. Zwikszenie wiedzy w zakresie odpowiedzialnoci za wasne zdrowie. 2. Zwikszenie wiadomoci na temat zagroe pyncych z czynnego i biernego palenia tytoniu. 3. Ksztatowanie umiejtnoci dbania o zdrowie wasne i swoich bliskich. 4. Ksztatowanie postaw asertywnych. W pilotaowej edycji Program obj zasigiem 4,87 % szk podstawowych w Polsce (686 placwek), brao w nim udzia 57 366 dzieci (Wykres 5.).

Wykres 5. Liczba dzieci biorcych udzia w programie Nie pal przy mnie, prosz z podziaem na wojewdztwa
20000 15000 10000 5000 0
Liczba dzieci

W opinii realizatorw, treci programu Nie pal przy mnie prosz bardzo dobrze koreluj ze szkolnym programem profilaktyki. Przyjte w programie zaoenia, sprzyjay wzmacnianiu w uczniach pozytywnych zachowa oraz umiejtnoci radzenia sobie w sytuacjach zagraajcych zdrowiu.

Dolnolskie

Kujaw sko-Pomorskie

Lubelskie

Lubuskie

dzkie

Maopolskie

Mazow ieckie

45

Opolskie

Podkarpackie

Podlaskie

Pomorskie

laskie

w itokrzyskie

Warmisko-Mazurskie

Wielkopolskie

Zachodniopomorskie

Wykres 6. Zasig pilotaowej edycji programu Nie pal przy mnie, prosz z podziaem na wojewdztwa
20 15 10 5 0 Dolnolaskie Kujaw sko-pomorskie Maopolskie Mazow ieckie Podlaskie Pomorskie lskie Warmisko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Lubelskie Lubuskie dzkie Opolskie w itokrzyskie Rzeszw Polska
Procent szk

Dzieci z zaangaowaniem uczestniczyy w zajciach edukacyjnych oraz zajciach dodatkowych (konkursy plastyczne, inscenizacje, recytacje wierszy, itp.), poprzez ktre pogbiy i usystematyzoway wiedz na temat szkodliwoci dymu tytoniowego. W ramach realizacji Programu przeszkolono 1625 koordynatorw w tym: 397 wojewdzkich koordynatorw programu 1228 powiatowych koordynatorw programu

Wykres 7. Liczba uczestnikw szkole w ramach realizacji programu Nie pal przy mnie, prosz, z podziaem na wojewdztwa
300 250 200 150 100 50 0 Kujaw sko-Pomorskie Lubelskie Mazow ieckie Dolnolskie Lubuskie Maopolskie Opolskie dzkie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie w itokrzyskie Warmisko-Mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie

WSSE PSSE

Do programu zaangaowano rwnie rodzicw, ktrzy pozytywnie ocenili jego wprowadzenie do szk. W realizacji Programu wzio udzia 19 277 rodzicw. Potrzeb jego dalszej realizacji potwierdza fakt, e 93,6% szk realizujcych program wyrazio ch jego kontynuacji. 46

3.2.2. ZNAJD WACIWE ROZWIZANIE W roku szkolnym 2009/2010 GIS wraz jednostkami PIS wprowadzi pilotaow edycj programu Znajd waciwe rozwizanie. Do realizacji programu przystpio 387 w pilotaowej edycji programu brao udzia 871 szk. Celem gwnym programu byo zapobieganie paleniu tytoniu wrd modziey szkolnej. Cele szczegowe programu, to: 1. Zwikszenie wiedzy w zakresie szkodliwoci dymu tytoniowego 2. Zwikszenie wiadomoci na temat zagroe pyncych z czynnego i biernego palenia tytoniu 3. Ksztatowanie umiejtnoci dbania o zdrowie wasne i swoich bliskich 4. Ksztatowanie postaw asertywnych zwizanych z unikaniem czynnego i biernego palenia tytoniu
Wykres 8. Procent szk podstawowych i gimnazjalnych realizujcych pilotaow edycj programu Znajd waciwe rozwizanie
15 10

szk

podstawowych (2,7% szk podstawowych w kraju) oraz 484 szkoy gimnazjalne (6,6%). cznie

5 0 w itokrzyskie w armisko-mazurskie w ielkopolskie lubelskie maopolskie mazow ieckie podkarpackie podlaskie lskie zachodniopomorskie dolnolskie kujaw sko-pomorskie lubuskie dzkie opolskie pomorskie

% szk podstaw ow ych

% szk gimnazjalnych

W ramach realizacji programu pracownicy PIS przeprowadzili 237 szkole (Wykres 9.), w tym prowadzonych przez WSSE 16 , a przez PSSE 221. Liczba uczestnikw szkole ogem wyniosa 1 928 (w tym: WSSE: 395 PSSE: 1 533).

47

Wykres 9. Liczba szkole przeprowadzonych w ramach programu Znajd waciwe rozwizanie , z podziaem na wojewdztwa
60 40 20 0 Kujaw sko-pomorskie lubuskie dzkie mazow ieckie opolskie podkarpackie podlaskie w ielkopolskie w ielkopolskie Warmisko-mazurskie zachodniopomorskie zachodniopomorskie dolnolskie lubelskie maopolskie pomorskie lskie w itokrzyskie w itokrzyskie

21

32 11 3

43 22 19 8 3 16

l. szkole- ogem

12

12 12 15

W wikszoci wojewdztw, do realizacji zada programowych angaowani byli liderzy modzieowi. Zestawienie w ujciu procentowym przedstawia Wykres 10. Szkolni koordynatorzy zostali w znacznej wikszoci przygotowani do realizacji programu podczas szkolenia zewntrznego zorganizowanego przez PSSE (61,4% odpowiedzi) lub przez pracownika PSSE w szkole (33,0% odpowiedzi). Realizatorzy zostali poinformowani o zaoeniach i sposobie realizacji programu indywidualnie przez szkolnego koordynatora (44,2% odpowiedzi), na Radzie Pedagogicznej (30,5% odpowiedzi). 17,4% szkolnych koordynatorw zaprosio do wsppracy pielgniark szkoln. cznie 7% poinformowao koordynatorw w inny sposb tj. poprzez informacje w pokoju nauczycielskim, na stronie internetowej szkoy, podczas spotka zespow przedmiotowych lub przez poprzedniego koordynatora.
Wykres 10. Wczenie liderw modzieowych do realizacji zada programowych programu Znajd waciwe rozwizanie (%)
100 80 60 40 20 0 dolnolskie lubelskie dzkie mazow ieckie Kujaw sko-pomorskie maopolskie podkarpackie pomorskie lubuskie opolskie podlaskie lskie Warmisko-mazurskie

Tak

Nie

48

W zdecydowanej wikszoci rodzice i opiekunowie dzieci zostali poinformowani o realizacji programu (81,00 % odpowiedzi), a w jego realizacj aktywnie si wczyo ponad 40% (Wykres 11.) z nich. Rodzice brali udzia w imprezach prozdrowotnych i akcjach szkolnych, w prelekcjach, szkoleniach, warsztatach i spotkaniach informacyjno-edukacyjnych. Ogem w programie udzia wzio 19 395 rodzicw i opiekunw oraz 85 487 uczniw ( 2,3% uczniw szk podstawowych i gimnazjalnych).
Wykres 11. Udzia rodzicw w dziaaniach realizowanych w ramach programu Znajd waciwe rozwizanie (% z podziaem na wojewdztwa):
90 70

% 50
30 10 dolnolskie lubelskie lubuskie maopolskie opolskie podlaskie pomorskie Kujaw sko-pomorskie w itokrzyskie dzkie mazow ieckie podkarpackie lskie Warmisko-mazurskie w ielkopolskie zachodniopomorskie Nie / % Tak/ %

W 18,00 % szk program nie zosta zrealizowany w caoci z powodu zbyt pnego wprowadzenia go do szk. Metodyka zaj zostaa zmieniona w 11,5% szk realizujcych program. Najczciej zmiany wynikay z realizowania podobnego zagadnienia na innych zajciach oraz z braku czasu na pen realizacj. 88,5 % szk przeprowadzio zajcia zgodnie z zaproponowan metodyk. Program zosta rozszerzony o dodatkowe dziaania w 43 % szk. Najczstsze dodatkowe przedsiwzicia zestawione zostay w Wykresie 12.

49

Wykres 12. Rozszerzenie programu Znajd waciwe rozwizanie o dodatkowe dziaania:

gazetki szkolne, w ystaw y plakatw , gabloty tematyczne

spotkania, prelekcje z psychologiem, pielgniark, z przedstaw icielami Poradni Uzalenie prezentacje multimedialne

konkursy (plastyczne, w iedzy, literackie)

imprezy o charakterze profilaktycznym, w tym przedstaw ienia teatralne

projekcje filmw

Program zosta pozytywnie oceniony przez realizatorw. Program wpisuje si w realizacj Szkolnych Programw Profilaktyki i jest jego uzupenieniem. Odpowiada potrzebom zarwno uczniw, jak i rodzicw. Tematyka warsztatw zostaa trafnie dobrana i dobrze opracowana. Program zawiera scenariusze zaj warsztatowych oraz formy pracy, dostosowane do moliwoci i potrzeb uczniw. Uczniowie bardzo zainteresowali si tematyk i aktywnie uczestniczyli w zajciach. Program poszerza wiedz uczniw w zakresie szkodliwoci palenia, ksztatuje postaw dbania o zdrowie wasne i innych oraz wpywa na zwikszenie wiadomoci w tym zakresie. Uczy asertywnoci, a take wzmacnia poczucie wasnej wartoci uczniw. Program okaza si przydatny rwnie dla palcych rodzicw, ktrzy wczyli si w realizacj zada programowych. Szkoy s zainteresowane kontynuacj programu ze wzgldu na istot problemu uzalenie wrd modziey, jednak zauwaaj potrzeb wzbogacenia go o dodatkowe materiay edukacyjne (np. filmy, wizualizacje, poradniki, ulotki, materiay dla uczniw- gadety). Program wymaga wyduenia czasu na poszczeglne zajcia warsztatowe i powinien by realizowany w cigu caego roku szkolnego.

50

3.3. OGLNOPOLSKI KONKURS NA LOGO ORAZ HASO O TEMATYCE ANTYTYTONIOWEJ

Ryc. 4. Praca konkursowa: I. miejsce

Konkurs zorganizowany zosta przez GIS. Honorowy patronat nad konkursem objli Gwny Inspektor Sanitarny oraz Dyrektor Biura WHO w Polsce. Celem konkursu byo pozyskanie nowych, ciekawych projektw w celu wykorzystania ich w dziaaniach informacyjno- edukacyjnych. Zadaniem uczestnikw konkursu byo wykonanie logo oraz hasa w kategoriach: Program Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu (logo), wiatowy Dzie Bez Tytoniu 2011r. (kampania dot. biernego palenia tytoniu - logo i haso). Organizatorzy konkursu zaplanowali wykorzystanie najciekawszych prac jako logo POZNPT w latach 2010-2013 oraz podczas obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu w 2011 r. Konkurs adresowany by do studentw uczelni wyszych w caym kraju. Konkurs rozpocz si w dniu 10 czerwca 2010 r. i trwa do 10 listopada 2010 r. W terminie do 22 listopada 2010 r. do Gwnego Inspektoratu Sanitarnego wpyny prace 60 uczestnikw (prace speniajce warunki zawarte w regulaminie). Dnia 29 listopada 2010 r odbyy si obrady jury, w ktrego skad weszli przedstawiciele GIS, WHO oraz Czonek Zarzdu Polskiego Towarzystwa Programw Zdrowotnych i senior copywriter z Agencji reklamowej Crazy Mouse

51

Ryc. 5. Praca konkursowa: II miejsce

Ryc. 6. Praca konkursowa: III miejsce

52

Zadanie 4 Realizacja programw profilaktyki palenia tytoniu i leczenia uzalenienia od tytoniu w zakadach opieki zdrowotnej. Dziaalno Telefonicznej Poradni Pomocy Palcym 4.1. DZIAANIA REALIZOWANE PRZEZ ZAKADY OPIEKI ZDROWOTNEJ
Realizacja 1. Prowadzenie podstawowego programu profilaktyki palenia tytoniu przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej w formie interwencji lekarskiej i wykonania badania spirometrycznego u pacjentw po 40 r. . 2.Prowadzenie specjalistycznego programu antytytoniowego przez lekarzy podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej zawierajcego: specjalistyczn porad lekarsk, porad wyspecjalizowanego terapeuty oraz leczenie. 3.Upowszechnianie edukacji antytytoniowej skierowanej do palcych i niepalcych pacjentw w zakadach opieki zdrowotnej. 4. Doksztacanie lekarzy podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej w zakresie interwencji antytytoniowej oraz leczenia uzalenienia od tytoniu. Odpowiedzialny za realizacj: Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Odpowiedzialny za doksztacanie lekarzy: Centrum Onkologii-Instytut, i Chorb Puc, Instytut Kardiologii, Centrum Medyczne Ksztacenia Podyplomowego (CMKP) Instytut Grulicy

Wspdziaanie: oddziay wojewdzkie Narodowego Funduszu Zdrowia, publiczne i niepubliczne zakady opieki zdrowotnej, samorzd lekarski, Kolegium Lekarzy Rodzinnych i inni.

wiadczenia w zakresie leczenia uzalenienia od tytoniu zakontraktowano w roku 2010 przez NFZ w rodzaju: psychiatria i leczenie uzalenie, w poradniach leczenia uzalenie i w poradniach leczenia uzalenie od tytoniu oraz w rodzaju: profilaktyczne programy zdrowotne, jako program profilaktyki chorb odtytoniowych (w tym POChP).
Tabela 8. wiadczenia Poradni Antynikotynowej- dane liczbowe Nazwa Oddziau Wojewdzkiego NFZ 04 - LUBUSKI 06 - MAOPOLSKI 11 - POMORSKI 12 - LSKI RAZEM Dane wg stanu na 14 lutego 2011 r. liczba rozliczonych wiadcze warto rozliczonych wiadcze liczba liczba wiadczeniodawcw pacjentw

65 93 439 496 1093

2497,50 4230,00 17117,10 38880,00 62724,60

1 1 1 1 4

10 99 207 68 384

Etap podstawowy programu adresowany jest do osb powyej 18 roku ycia palcych papierosy, w tym- w zakresie diagnostyki POChP- do kobiet i mczyzn pomidzy 40 a 65 rokiem ycia, ktrzy nie mieli wykonanych bada spirometrycznych w ramach programu profilaktyki 53

POChP w okresie ostatnich 36 miesicy, u ktrych nie zdiagnozowano wczeniej, w sposb potwierdzony badaniem spirometrycznym, przewlekej obturacyjnej choroby puc (lub przewlekego zapalenia oskrzeli lub rozedmy). Program obejmuje zebranie wywiadu dotyczcego palenia tytoniu, z uwzgldnieniem: wieku rozpoczcia palenia, liczby lat palenia, liczby wypalanych papierosw dziennie, liczby prb zaprzestania palenia i czasu ich trwania, chci zaprzestania palenia i wiary w sukces oraz ocen poziomu uzalenienia od tytoniu; badanie przedmiotowe i podmiotowe; badanie spirometryczne u osb w wieku 40-65 lat oraz edukacj dotyczc skutkw zdrowotnych palenia tytoniu. Na podstawie zebranych danych planuje si i prowadzi terapi odwykow dla wiadczeniobiorcw, ktrzy wyka gotowo rzucenia palenia w okresie najbliszych 30 dni, a w przypadku braku motywacji do zaprzestania palenia- naley zidentyfikowa powd i uwiadomi wiadczeniobiorcy zagroenia chorobami odtytoniowymi.
Tabela 9. Program Profilaktyki Chorb Odtytoniowych (w tym POChP)- etap podstawowy
PORADNICTWO ANTYNIKOTYNOWE PORADNICTWO ANTYNIKOTYNOWE Z WYKONANIEM BADANIA SPIROMETRYCZNEGO

RAZEM

Nazwa Oddziau Wojewdzkiego NFZ

warto liczba warto liczba warto liczba liczba liczba rozliczonych wiadczerozliczonych wiadczerozliczonych pacjentw pacjentw pacjentw wiadcze niodawcw wiadcze niodawcw wiadcze

01 - DOLNOLSKI 02 - KUJAWSKO-POMORSKI 03 - LUBELSKI 05 - DZKI 07 - MAZOWIECKI 08 - OPOLSKI 09 - PODKARPACKI 11 - POMORSKI 12 - LSKI 13 - WITOKRZYSKI 14 - WARMISKO-MAZURSKI 15 - WIELKOPOLSKI 16 - ZACHODNIOPOMORSKI

127,00 7494,00 3738,00 1826,50 11788,00 608,00 1428,00 3920,00 8775,00 2492,00 84,00 2905,00 2892,00

2 29 7 9 25 1 3 4 20 4 1 16 8

11 659 341 152 926 38 206 282 691 180 6 235 425

5192,00 56885,00 5936,00 4150,00 21250,00 3776,00 532,00 23828,00 33280,00 4788,00 1260,00 18877,00 2952,00

7 44 8 11 29 1 2 10 34 7 1 25 5

308 2712 306 164 862 119 20 853 1370 174 44 893 156

5319,00 64379,00 9674,00 5976,50 33038,00 4384,00 1960,00 27748,00 42055,00 7280,00 1344,00 21782,00 5844,00

319 3371 647 316 1788 157 226 1135 2061 354 50 1128 581

RAZEM 48077,50 4152 182706,00 7981 230783,50 12133 129 184 Dane wg stanu na 14 lutego 2011 r. czna liczba wiadczeniodawcw nie stanowi prostego sumowania z kolumny 3 i 6, poniewa ci sami wiadczeniodawcy zazwyczaj udzielaj obu wiadcze w zalenoci od populacji jak maj pod opiek

54

Etap specjalistyczny programu adresowany jest do osb powyej 18 roku ycia uzalenionych od tytoniu (ICD-10:F17), skierowanych z etapu podstawowego programu, lub z oddziau szpitalnego oraz zgaszajcych si bez skierowania. wiadczeniobiorca moe by objty leczeniem w ramach programu tylko raz. Program obejmuje zebranie wywiadu dotyczcego palenia tytoniu, z uwzgldnieniem: wieku rozpoczcia palenia, liczby lat palenia, liczby wypalanych papierosw dziennie, liczby prb zaprzestania palenia i czasu ich trwania, chci zaprzestania palenia i wiary w skuteczne zaprzestanie palenia, a w przypadku osb skierowanych z etapu podstawowego, ocen informacji zebranych o wiadczeniobiorcy w etapie podstawowym i ich aktualizacj, a nastpnie przeprowadzenie testw oceniajcych poziom uzalenienia od tytoniu, motywacji do zaprzestania palenia, depresji, objaww abstynencji oraz badanie przedmiotowe i podmiotowe, jak rwnie badanie poziomu tlenku wgla w wydychanym powietrzu i badanie spirometryczne. W oparciu o powysze, planuje si schemat leczenia (farmakoterapi lub psychoterapi) i prowadzi terapi.
Tabela 10. Program Profilaktyki Chorb Odtytoniowych (w tym POChP)- etap specjalistyczny

liczba Nazwa Oddziau Wojewdzkiego rozliczonych NFZ wiadcze 01 - DOLNOLSKI 03 - LUBELSKI 04 - LUBUSKI 06 - MAOPOLSKI 07 - MAZOWIECKI 11 - POMORSKI 12 - LSKI 13 - WITOKRZYSKI 15 - WIELKOPOLSKI 16 - ZACHODNIOPOMORSKI RAZEM
Dane wg stanu na 14 lutego 2011 r.

warto rozliczonych wiadcze

liczba wiad liczba czeniodawcw pacjentw

196 173 88 304 1506 7873 560 1437 14 592 12743

4900,00 4830,00 3203,20 7102,60 42408,00 147489,64 15744,00 33830,40 400,00 12589,20 272497,04

1 2 1 1 8 7 6 2 1 1 30

196 184 55 149 768 1687 347 736 11 173 4306

55

4.1.1. DOKSZTACANIE LEKARZY PODSTAWOWEJ I SPECJALISTYCZNEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W ZAKRESIE INTERWENCJI ANTYTYTONIOWEJ ORAZ LECZENIA UZALENIENIA OD TYTONIU. CO-Instytut we wsppracy z Fundacj Promocja Zdrowia i lokalnymi Izbami Lekarskimi przeprowadzi sze szkole dla lekarzy, pielgniarek i innych pracownikw suby zdrowia i zdrowia publicznego. Szkolenia zostay zorganizowane w nastpujcych miastach i terminach: Popowie k/Warszawy (14 kwietnia), Busku Zdroju (11 maja), Bielsku Biaej (29 maja), Warszawie (13 wrzenia), Kielcach (6 listopada), Krakowie (13 listopada). W szkoleniach wzio udzia 147 lekarzy, 260 pielgniarek, 22 psychologw oraz 92 innych pracownikw suby zdrowia, w tym pracownikw naukowych uczelni medycznych, studentw medycyny i zdrowia publicznego, inspektorw sanitarnych i inspektorw pracy. Uczestnicy szkole, ktrzy na koniec kursu poprawnie wypenili test sprawdzajcy wiedz o leczeniu uzalenienia od tytoniu otrzymali certyfikat ukoczenia szkolenia.

4.1.2. PROGRAM OGRANICZANIA UYWANIA TYTONIU WRD PACJENTW LECZONYCH W WARUNKACH UZDROWISKOWYCH Specyfika leczenia uzdrowiskowego stwarza wyjtkowe szanse na wprowadzenie prozdrowotnych zmian w stylu ycia pacjenta. Dla palacza naley traktowa je, jako szans pomocy w porzuceniu naogu, szczeglnie, e palenie moe negatywnie wpywa na proces zdrowienia. Zmiana rodowiska, klimatu, otoczenia s czynnikami zwikszajcymi szanse skutecznoci powyszej interwencji prozdrowotnej. Proponowany program nie zakca przebiegu leczenia uzdrowiskowego choroby podstawowej, stwarza natomiast szanse zwikszenia jego efektywnoci poprzez redukcj istotnego czynnika ryzyka rozwoju chorb. Wedug danych MZ rocznie z leczenia uzdrowiskowego w rnych formach korzysta okoo 500 tysicy osb. Zwaywszy, e zgodnie z danymi statystycznymi w naszym kraju pali okoo 30% obywateli, moemy przyj, i docelowa grupa pacjentw uzdrowiskowych, u ktrych naley podj intensywne dziaania zmierzajce do rzucenia palenia liczy ponad 170 tysicy osb rocznie. Autorski opracowany przez specjalistw program ograniczenia uywania tytoniu wrd pacjentw leczonych w warunkach uzdrowiskowych jest projektem opartym na wieloczynnikowym dziaaniu prozdrowotnym u chorych palcych, pozwalajcym nie tylko na dziaanie edukacyjne, ale 56

przede

wszystkim

wdroenie

prozdrowotnych

elementw

stylu

ycia

charakterze

interdyscyplinarnym. Ponadto zakada obserwacj pacjenta zarwno w okresie 21 dni pobytu w uzdrowisku, jak rwnie przez 6-12 miesicy po jego zakoczeniu. Elementy programu obejmuj: edukacj zdrowotn, edukacj dietetyczn, wiczenia grupowe fizyczno-relaksacyjne, psychoterapi i psychoedukacj, zabiegi balneologiczne i farmakoterapi u chorych tego wymagajcych. Miejscem, w ktrym realizowano program pilotaowy by Uzdrowiskowy Szpital Kliniczny w Ciechocinku, siedziba Krajowego Konsultanta w dziedzinie Balneologii i Medycyny Fizykalnej. Szpital ten spenia wymogi do realizacji zaplanowanego programu. Celem programu pilotaowego byo dopracowanie szczegowego algorytmu postpowania z pacjentami, przetestowanie poszczeglnych jego elementw, jak i caoci programu. Ponadto w tym okresie dopracowano protokoy, ankiety i materiay edukacyjne i instruktaowe dla personelu medycznego oraz pacjentw, przygotowano poradnik na podstawie wasnych dowiadcze testowanego programu. W trakcie realizacji prowadzony by monitoring efektywnoci realizowanego programu. Na podstawie zebranych danych opracowano podsumowanie uzyskanych wynikw. Do programu walki z naogiem zakwalifikowano 100 pacjentw. Z tego 10 osb zrezygnowao w trakcie programu. Analizie wic poddano 90 pacjentw. Wrd pacjentw zakwalifikowanych do programu byo chorych na: cukrzyc z powikaniami- 15%, otyo- 20%, cukrzyc z otyoci- 50%, POCHP- 10%, inne- 5%. Poza tym, u czci chorych po leczeniu uzdrowiskowym ledzono wyniki odlege w okresie 3 i 6 miesicy. Planowana jest rwnie ocena po 12 miesicach od zakoczenia leczenia w uzdrowisku. Pacjenci zakwalifikowani do programu wykazali du motywacj do rzucenia palenia. Wrd pacjentw, ktrzy ukoczyli program antytytoniowy w cigu pierwszej fazy tj. do koca trwania turnusu (90 osb), cakowicie rzucio palenie 31 osb tj. 34,44%. Wiarygodno informacji uzyskanych od pacjentw weryfikowano dokonujc pomiaru stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu. Wyniki tego pomiaru wynosiy rednio przed leczeniem 2,65Hg%, a po zakoczeniu leczenia uzdrowiskowego 1,95Hg%. Pozostali pacjenci zmniejszyli liczb wypalanych papierosw od 30%-50%. Wrd osb objtych programem byo a 51 osb z otyoci redniego i duego stopnia i nikt nie przybra na wadze, co jest bardzo duym osigniciem. Caa grupa 90 osb bdzie obserwowana przez 6 i 12 miesicy od wyjazdu z Uzdrowiskowego Szpitala Klinicznego. Pene wyniki odlege zostan uzyskane po zakoczeniu bada do koca 2011 r. 57

Przeprowadzono szkolenie personelu z orodkw uzdrowiskowych i KRUS: Do wsppracy zgosio si 5 orodkw w tym: - Centrum Rehabilitacji Rolnikw KRUS w winoujciu, - NZOZ POLEX w Ciechocinku, - Sanatorium Uzdrowiskowe Lwigrd w Krynicy Zdroju, - Centrum Rehabilitacji Rolnikw KRUS w Szklarskiej Porbie, - Centrum Rehabilitacji Rolnikw KRUS w Jedlcu. Szkolenie przeprowadzono w 2 turach sobotnio-niedzielnych, dla lekarzy, pielgniarek i dietetyczek, psychologw i fizjoterapeutw. Edukacja miaa charakter teoretyczny i praktyczny. cznie przeszkolono 25 osb. Orodki otrzymay odpowiednie materiay szkoleniowe na pycie CD i certyfikaty o uzyskaniu kwalifikacji do realizacji programu. Przeszkolenie personelu i przygotowanie nastpnych 10 orodkw do realizacji programu zaplanowano na rok 2011. Dowiadczenie zdobyte w prowadzeniu programu pozwolio na wycignicie nastpujcych wnioskw: stwierdzono, e pacjenci na og s wiadomi zagroe jakie niesie nag nikotynowy, ale nie oznacza to, e chc z tym naogiem zerwa, std te mimo zaproponowanych komfortowych warunkw korzystania z terapii (nieodpatnie, w czasie wolnym) niektrzy pacjenci nie decyduj si czsto na podjcie prby zerwania z naogiem. Naleaoby wic pomyle o dziaaniach antytytoniowych bardziej restrykcyjnych; w badaniach wykazano, e prawidowo prowadzony program antytytoniowy nie wie si z przybieraniem pacjentw na wadze, co czsto podnoszone jest przez nich jako argument przeciwny podjciu decyzji o zaprzestaniu palenia tytoniu; okoo 20% osb objtych programem wymagao farmakoterapii z uwagi na due uzalenienie od nikotyny. Opracowano materiay edukacyjno-instruktaowe w formie poradnika dla pacjentw i dla edukatorw. Pozycja ta stanowi cenne uzupenienie innych dostpnych materiaw edukacyjnych. Poradnik informator przekazano orodkom uzdrowiskowym, ktre zgosiy ch wdraania programu. Form szerokiego upowszechnienia uzdrowiskowego programu antytytoniowego byo wygoszenie w 2010 roku dwch referatw: na IX kongresie Uzdrowiskowym w Sopocie oraz na Sympozjum Diabetologicznym i Forum Leczenia Otyoci w Toruniu. Wiedz na temat potrzeby 58

prowadzenia programu leczenia uzalenienia od tytoniu w uzdrowiskach przekazano rwnie lekarzom na kursach specjalizacyjnych i doskonalcych.

59

4.2. DZIAANIA PROWADZONE PRZEZ TELEFONICZN PORADNI POMOCY PALCYM

Realizacja 1.Udzielanie wsparcia osobom, ktre chc rzuci palenie. 2.Poradnictwo dla palaczy, ich przyjaci i krewnych. 3.Dystrybucja materiaw edukacyjnych. 4.Udzielanie informacji na temat metod rzucania palenia, szkd zdrowotnych z palenia oraz korzyci zdrowotnych wynikajcych z zerwania, z naogiem palenia tytoniu. 5.Dziaania edukacyjne promujce zdrowy, wolny od dymu tytoniowego styl ycia. Odpowiedzialny za realizacj: Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Wspdziaanie: lekarze, psycholodzy, terapeuci pracujcy w Poradni, publiczne i niepubliczne zakady opieki zdrowotnej, apteki, inni.

wynikajcych

Telefoniczna Poradnia Pomocy Palcym jest czci specjalistycznej Poradni Pomocy Palcym dziaajcej przy Zakadzie Epidemiologii i Prewencji Nowotworw CO-Instytutu. Poradnia powstaa z inicjatywy Prof. W. Zatoskiego w 1996 r jako pierwsza poradnia typu Quitline w Europie rodkowo-Wschodniej. W 2002 r Infolinia przystpia do European Network of Quitline. W 2007 r Infolinia wprowadzia na stae serwis internetowy: porady e- mailowe, strona internetowa (www.jakrzucicpalenie.pl), porady poprzez komunikator Skype (nazwa uytkownika: jakrzucic palenie), profil na Facebooku (w 2010 r) - nazwa uytkownika: jakrzucicpalenie. Kontakt z Telefoniczn Poradni Pomocy Palcym jest jedn z metod rzucania palenia oferowanych osobom palcym, ktre poszukuj sposobw zaprzestania palenia. Skuteczno tej metody zostaa potwierdzona badaniami naukowymi. Udowodniono, e intensywny proaktywny kontakt z poradni typu Quitline oraz poczenie dziaalnoci Poradni z innymi formami pomocy zwiksza szans na trwae zaprzestanie palenia. Swoist metod proponowan przez Telefoniczn Poradni Pomocy Palcym jest proaktywny kontakt z osobami rzucajcymi palenie. Proaktywny kontakt oznacza, e osoba ktra zadzwonia i zostaa w trakcie rozmowy oceniona przez konsultanta, e jest gotowa do zmiany, otrzymuje propozycj, e to terapeuta bdzie do niej dzwoni. Terapeuta i osoba dzwonica ustalaj czstotliwo i czas sesji. Kada z sesji powicona jest innym kwestiom zwizanym z paleniem tytoniu, tj. mechanizmom uzalenienia, przygotowaniu do dnia zero, objawom abstynencji, itp. Cele i zakres dziaalnoci Telefonicznej Poradni Pomocy Palcym: udzielanie informacji na temat czynnikw zwikszajcych ryzyko zachorowania na nowotwory; udzielanie informacji na temat pierwszych symptomw nowotworw, metod leczenia itp.; 60

informowanie

bezpatnych

badaniach

skriningowych

(cytologii,

mammografii,

kolonoskopii itp.); motywowanie dzwonicych do zmiany trybu ycia, a zwaszcza zaprzestania palenia; udzielanie informacji o korzyciach wynikajcych z rzucenia palenia oraz szkodliwoci palenia tytoniu i mechanizmach uzalenienia; pomoc dzwonicym pacjentom w analizie gbokoci ich uzalenienia od tytoniu oraz wzmocnienie motywacji do zaprzestania palenia; udzielanie informacji o moliwych metodach rzucenia palenia opartych na farmakoterapii i psychoterapii; moliwo indywidualnego doboru metody zerwania z uzalenieniem od tytoniu dla kadego pacjenta; proaktywne wspieranie pacjentw w przygotowaniu i przeprowadzeniu prby rzucenia palenia; udzielanie wsparcia w chwilach kryzysu po odstawieniu wyrobw tytoniowych; udzielanie informacji o istniejcych w Polsce poradniach stacjonarnych konsultujcych w zakresie uzalenienia od tytoniu przez lekarzy, psychologw i dietetykw; bezpatna wysyka materiaw informacyjnych; wspieranie czonkw rodzin osb uzalenionych od tytoniu; informacja dla przedstawicieli mediw, lekarzy, nauczycieli itp. na temat problematyki palenia oraz prewencji pierwotnej nowotworw. Numer infolinii, umieszczony jest na paczkach papierosw, oraz na wszystkich materiaach edukacyjnych, jakie s rozsyane w ramach Programu. Liczba osb skonsultowanych w 2010 roku wyniosa okoo 7 tys. osb w systemie reaktywnym oraz ponad 1500 osb w systemie proaktywnym. W lutym 2010 r. odby si fina polskiej edycji konkursu na Niepalcego Europejczyka Roku, ktrego wsporganizatorem jest TPPP. W konkursie uczestniczyo dziewitnacie krajw europejskich. Przysano kilkadziesit zgosze, zwycizc zosta Polak, 22-letni student, niepalcy od dwch lat. W nagrod pojecha na ceremoni ogoszenia zwycizcy konkursu do Barcelony.

61

Zadanie 5 Ograniczanie palenia tytoniu i dziaania edukacyjne prowadzone w rodowisku onierzy zawodowych, pracownikw wojska i ich rodzin

Realizacja 1.Prowadzenie dziaa edukacyjnych i programw edukacyjnych w formie wykadw i zaj warsztatowych dla onierzy zawodowych, pracownikw wojska i ich rodzin. 2.Poradnictwo indywidualne i grupowe dla onierzy zawodowych, pracownikw wojska. 3.Stworzenie warunkw wolnych od dymu tytoniowego w jednostkach wojskowych, w miejscu pracy onierzy zawodowych i pracownikw wojska. 4.Poradnictwo w zakresie pomocy onierzom zawodowym w wyborze zdrowego stylu ycia i ukazywanie pozytyww pyncych z niepalenia. 5.Motywowanie do zerwania z naogiem osb palcych w formie terapii i poradnictwa. 6.Zapewnienie dostpu onierzom w jednostkach do materiaw edukacyjnych. 7.Upowszechnianie prowadzenia antytytoniowej porady lekarskiej i leczenia uzalenienia od tytoniu w trakcie wizyt i bada lekarskich. Odpowiedzialny za realizacj: Minister Obrony Narodowej (MON) Wspdziaanie: Inspektorat Wojskowej Suby Zdrowia, Departament Wychowania i Promocji Obronnoci, szkoy wojskowe, jednostki wojskowe, Pastwowa Inspekcja Sanitarna, organizacje pozarzdowe, inni

Brak danych.

62

Zadanie 6 Zmiana klimatu spoecznego i zachowa w stosunku do palenia tytoniu wrd funkcjonariuszy i pracownikw suby wiziennej oraz osb osadzonych w zakadach penitencjarnych

Realizacja 1. Prowadzanie dziaa edukacyjnych dla kadry suby wiziennej oraz osadzonych w zakadach penitencjarnych. 2. Stworzenie warunkw wolnych od dymu tytoniowego w miejscu pracy funkcjonariuszy i pracownikw oraz winiw niepalcych. 3. Prowadzenie dziaa interwencyjnych sucych ograniczeniu palenia tytoniu w rodowisku pracownikw i winiw. 4. Poradnictwo w zakresie pomocy winiom w wyborze zdrowego stylu ycia i ukazywanie pozytyww pyncych z niepalenia. 5. Motywowanie do zerwania z naogiem osb palcych w formie terapii i poradnictwa. 6. Zapewnienie dostpu osadzonym do materiaw edukacyjnych. 7. Wprowadzenie programu profilaktyki tytoniowej w formie porady lekarskiej w trakcie bada wstpnych i okresowych oraz poradnictwa o moliwociach i metodach rzucenia palenia. 8. Prowadzenie szkole dla funkcjonariuszy i pracownikw powiconych problemom uzalenie. 9. Udzielanie wsparcia winiom w wyborze zasad zwizanych ze zdrowym stylem ycia, ktry moe by kontynuowany po wyjciu na wolno. 10. Stworzenie programw penitencjarno-zdrowotnych, ktrych istot jest promowanie prozdrowotnych zachowa w sferze ycia bez papierosa. Odpowiedzialny za realizacj: Dyrektor Generalny Suby Wiziennej Wspdziaanie: Pastwowa Inspekcja Sanitarna, Biuro ds. Przeciwdziaania Narkomanii, Pastwowa Agencja Rozwizywania Problemw Alkoholowych, organizacje pozarzdowe, autorytety ze wiata kultury i sportu, orodki religijne, inni

W 2010 r. Suba Wizienne podja dziaania zmierzajce do rozpoznania zakresu zjawiska palenia tytoniu przez funkcjonariuszy i pracownikw SW oraz ich postaw w kwestii zwizanych z paleniem i ewentualnymi dziaaniami wspomagajcymi jego ograniczenie. Realizacj POZNPT w Subie Wiziennej zajmuj si jednostki suby medycyny pracy SW. W SW w 2010 r. realizowano 8 programw profilaktycznych : 1. Obcienia wynikajce z palenia tytoniu, 2. Czyste puca, 3. Pale i co dalej?, 4. Palenie tytoniu wolno czy zniewolenie, 5. Nikotyna legalny narkotyk, 6. Palenie papierosw zysk czy strata?, 7. Ksztatowanie postaw prozdrowotnych, 8. Warto nie pali. W 2010 r. przeprowadzono 30 szkole i warsztatw dla funkcjonariuszy i pracownikw Suby Wiziennej. 63

Szkolenia obejmoway zagadnienia dotyczce szkodliwoci palenia tytoniu (czynnego i biernego) dla zdrowia, ycia rodzinnego i funkcjonowania w pracy, mechanizmw wchodzenia w uzalenienie od nikotyny, ksztatowania asertywnych postaw w zakresie odmawiania w sytuacjach propozycji zamania abstynencji (nikotynowej i alkoholowej), praktycznych umiejtnoci zerwania z naogiem i utrzymywania abstynencji tytoniowej. cznie w szkoleniach i warsztatach, prowadzonych w 2010 przez sub medycyny pracy SW r., wzio udzia 687 funkcjonariuszy i pracownikw SW. W 2010 r. w trakcie bada okresowych wrd funkcjonariuszy udzielono 14 752 porad w zakresie problemw uzalenienia od rodkw psychoaktywnych, w tym nikotyny. Poradnictwo prowadzono w trakcie bada profilaktycznych i kontrolnych prowadzonych przez sub medycyny pracy SW. Czci tych bada jest konsultacja psychologiczna, w czasie ktrej udzielano funkcjonariuszom indywidualnych porad z zakresu konstruktywnych sposobw radzenia sobie ze stresem, prowadzono psychoedukacj z zakresu uzalenie, motywowano do rzucenia palenia oraz przekazywano informacj o instytucjach zajmujcych si terapi uzalenie. W trakcie tych bada przekazywano funkcjonariuszom i pracownikom SW ulotki i materiay edukacyjne z zakresu szkodliwoci palenia i sposobw rzucania palenia. W 2010 r. zgromadzone zostay dane statystyczne w celu ustalenia liczby osb uywajcych tyto wrd funkcjonariuszy i pracownikw SW oraz prowadzona bya dziaalno profilaktyczna (szkolenia, warsztaty, ulotki). Spord 14 752 osb objtych badaniami profilaktycznymi i poradnictwem, 3 250 deklarowao uywanie tytoniu- co stanowi 22% wszystkich funkcjonariuszy i pracownikw Suby Wiziennej objtych badaniami w 2010 r. Obecnie trwaj prace legislacyjne nad projektem rozporzdzenia Ministra Sprawiedliwoci okrelajcego szczegowe warunki uywania wyrobw tytoniowych na terenie podlegajcych mu obiektw oraz rodkw przewozu osb, uwzgldniajcego potrzeb zachowania miejsc pracy, nauki i suby jako sfer wolnych od dymu tytoniowego oraz ochrony niepalcych przed dymem tytoniowym. Rozporzdzenie jest realizacj delegacji dla Ministra Sprawiedliwoci, zawartej w art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z pn. zm.). Suba medycyny pracy SW wsppracuje z dyrektorami jednostek penitencjarnych szczeglnie w zakresie zapewnienia funkcjonariuszom i pracownikom SW bezpiecznych i higienicznych warunkw suby i pracy. Jednym z wanych elementw tej wsppracy jest 64

uwiadamianie kierownikom jednostek penitencjarnych koniecznoci tworzenia miejsc wolnych od dymu tytoniowego. Personel suby medycyny pracy SW w czasie wizytacji stanowisk pracy i miejsc penienia suby w poszczeglnych jednostkach penitencjarnych, przy wsppracy inspektorw ds. BHP, sprawdza warunki w jakich wykonuj swoje zadania subowe funkcjonariusze i pracownicy SW z uwzgldnieniem zapewnienia im prawa do pracy w rodowisku wolnym od dymu tytoniowego. Z informacji zebranych przez Centralny Zarzd Suby Wiziennej (stan na 31 grudnia 2010 r.) wynika, e funkcjonariusze i pracownicy SW nie skadali skarg na nieprzestrzeganie przepisw o zakazie palenia. W 2010 r. na wniosek funkcjonariuszy i pracownikw SW nie wszczto postpowa odnonie nieprzestrzegania przepisw dotyczcych zakazu palenia w zakadach penitencjarnych. W roku sprawozdawczym realizowano rwnie zadania w obszarze profilaktyki palenia tytoniu skierowane do osadzonych i przebywajcych w jednostkach penitencjarnych. W tabeli poniej (Tabela 11.) zestawiono liczbowe dane w tym zakresie.
Tabela 11. Liczbowe zestawienie dziaa w obszarze profilaktyki palenia tytoniu skierowane do osadzonych i przebywajcych w jednostkach penitencjarnych

Wyszczeglnienie (dotyczy tylko osadzonych)

Liczba przeprowadzony ch programw edukacyjnych z osadzonymi w jednostkach penitencjarnych Liczba udzielonych porad dotyczcych problemw uzalenienia od tytoniu wrd osadzonych Liczba zaj podejmowanyc h wrd osadzonych sucych upowszechnian iu zdrowego stylu ycia jako alternatywy dla palenia tytoniu Liczba osadzonych korzystajcych z poradnictwa i leczenia uzalenienia od tytoniu. Liczba utworzonych cel dla osadzonych niepalcych Liczba skarg skadanych na nieprzestrzegan ie przepisw o zakazie palenia Liczba wszcztych postpowa odnonie nieprzestrzegani a przepisw dotyczcych zakazu palenia w zakadach penitencjarnych

252

121262

1677

6256

5489

231

345

65

Zadanie 7 Ograniczenie palenia tytoniu w rodowisku zawodowym i rodzinnym funkcjonariuszy sub resortu spraw wewntrznych i administracji

Realizacja 1. Wprowadzenie do programw szk ksztaccych funkcjonariuszy problematyki zagroe zdrowia zwizanych z paleniem tytoniu. 2. Prowadzenie szkole i spotka z ekspertami dla funkcjonariuszy w zakresie poradnictwa jak zerwa z naogiem palenia tytoniu. 3. Wdroenie poradnictwa antytytoniowego podczas bada profilaktycznych funkcjonariuszy. 4.Prowadzenie dziaa interwencyjnych wobec osb palcych poprzez indywidualn i grupow terapi wspierajc oraz poradnictwo. 5. Dystrybucja materiaw edukacyjnych i narzdzi do wspierania dziaa zmierzajcych do ograniczenia palenia tytoniu wrd funkcjonariuszy i pracownikw resortu. 6.Propagowanie idei ograniczania palenia tytoniu podczas imprez sportowych, organizowanych i wsporganizowanych przez Pastwow Stra Poarn (PSP), Policj, Stra Graniczn (SG). 7. Prowadzenie cyklicznych szkole dla funkcjonariuszek Pastwowej Stray Poarnej ,Policji, Stray Granicznej w zakresie ograniczania palenia tytoniu i jego wpywu na zdrowie kobiet. 8.Prowadzenie zaj fakultatywnych, w tym konkursw wrd suchaczy, pracownikw i funkcjonariuszy Stray Granicznej, Policji, Pastwowej Stray Poarnej. 9. Prowadzenie szkole dla pracownikw Biura Ochrony Rzdu (BOR), Policji, Pastwowej Stray Poarnej i Stray Granicznej. Odpowiedzialny za realizacj: Minister Spraw Wewntrznych i Administracji Wspdziaanie: Pastwowa Inspekcja Sanitarna MSWiA (PIS MSWiA), Stra Graniczna, Biuro Ochrony Rzdu, szkoy Policji i Pastwowej Stray Poarnej, zakady opieki zdrowotnej MSWiA (ZOZ MSWiA)

W ramach prowadzonych dziaa przez ZOZ MSWiA 1. Zorganizowano 4 konferencje szkoleniowe: 13-14.09.2010 CSK Warszawie zorganizowa konferencj pt. Tyto-uzalenienie, diagnostyka, leczenie, w ktrej uczestniczyo 71 osb w tym lekarze rodzinni, pielgniarki i psychologowie zatrudnieni w ZOZ MSWiA na terenie caego kraju, oraz 35 pracownikw PIS, 22-24.04.2010 r. ZOZ MSWiA z WMCO w Olsztynie wsplnie z KWP w Olsztynie zorganizowa konferencj pt. Budowanie waciwego klimatu pracy w organizacjizarzdzanie konfliktem-profilaktyka uzalenie, w ktrej uczestniczyo 40 funkcjonariuszy oraz 5 pracownikw ZOZ i psychologw KWP, 24.06.2010 r. ZOZ MSWiA w Poznaniu zorganizowa konferencj pt. Zapobieganie i leczenie uzalenienia od tytoniu, w ktrej uczestniczyo 19 wykadowcw Centrum Szkolenia Wojsk Ldowych, ZOZ MSWiA w Krakowie zorganizowa w II kwartale konferencj pt. Profilaktyka, zagroenia i zapobieganie uzalenieniom, w ktrej uczestniczyo 59 funkcjonariuszy oraz 66

11 pracownikw zakadu. 2. Odbyo si 245 spotka terapii wspierajcej indywidualnej dla osb chccych zerwa z naogiem palenia tytoniu, rzucajcych palenie, ktre prowadzone byy najczciej przez psychologw zatrudnionych w Poradniach Zdrowia Psychicznego. 3. W 3 zakadach (ZOZ Szpitalu Specjalistycznym MSWiA w Zociecu, ZOZ Sanatorium MSWiA w Kudowie Zdroju oraz ZOZ Sanatorium MSWiA w Sopocie) prowadzone byy spotkania terapii w grupie wsparcia, dla osb przebywajcych na leczeniu w zakadzie chccych podtrzyma swoj abstynencj, zorganizowano 18 sesji terapii w grupie wsparcia, w ktrych uczestniczyo 158 osb. 4. Przeprowadzono 122 wykadw oraz prelekcji dla cznej grupy 2278 osb na terenie zakadw, placwek owiaty oraz jednostek podlegych i nadzorowanych przez MSWiA. Wrd poruszanych tematw znalazy si: palenie tytoniu a zabieg operacyjny, mechanizm uzalenienia od nikotyny, motywacja do rzucenia palenia, uzalenienie od tytoniu a psychologiczne mechanizmy uzalenienia, nikotynowa terapia zastpcza, tyto jako substancja uzaleniajca, palenie tytoniu a zdrowie czowieka, tyto a zdrowie i sprawno fizyczna, choroby puc wywoane przez palenie papierosw, palenie tytoniu a choroby ukadu krenia, wpyw palenia tytoniu na rozwj miadycy i chorb naczy krwiononych, funkcjonalna struktura uzalenienia od nikotyny, jak rozsta si z naogiem palenia. 5. Zorganizowano 32 godziny warsztatw psychologicznych (szkoleniowych) w ktrych uczestniczyo 380 osb, dotyczyy one m.in. nastpujcych problemw: - sposoby radzenia sobie ze stresem jak nie wrci do palenia jak rozsta si z papierosami, - kliniczne objawy i nastpstwa palenia tytoniu, - charakterystyka mechanizmw oddziaywania stresu i emocji na powstanie uzalenienia, - rozpoznanie psychologicznych przeszkd rzucania palenia. 6. We wszystkich zakadach realizujcych zadania w ramach programu udzielono 1219 porad indywidualnych dotyczcych sposobw rzucania palenia, miejsc leczenia uzalenienia od tytoniu etc. 7. W ramach systematycznego podnoszenia kwalifikacji oraz umiejtnoci pracownikw zakadw w zakresie problematyki uzalenienia od tytoniu: - zorganizowano 56 szkole wewntrzzakadowych, ktrych uczestnikami byli pracownicy ZOZ-w (przeszkolono 254 osoby), 67

- dofinansowano udzia 27 osb w szkoleniach zewntrznych dotyczcych zagadnie leczenia i profilaktyki uzalenienia od tytoniu. 8. Przygotowano i zaprezentowano na terenie zakadw 21 sesji plakatowych dotyczcych problematyki uzalenienia od tytoniu, chorb odtytoniowych. 9. Zakupiono materiay edukacyjne (ulotki, ksiki, broszury) wykorzystywane w ramach prowadzonych dziaa przez pracownikw, oraz przekazywane pacjentom na kwot 9270 z. cznie we wszystkich realizowanych zadaniach uczestniczya grupa 4688 osb, w tym 1873 funkcjonariuszy. Na realizacj wszystkich zada wydatkowano rodki w wysokoci 131 511,90 z przekazane zakadom w ramach dotacji podmiotowej.

Stra Graniczna w ramach bada profilaktycznych prowadzia minimalne interwencje lekarskie w stosunku do osb palcych. W poczekalniach PZOZ jednostek organizacyjnych Stray Granicznej dostpne byy materiay edukacyjne dot. profilaktyki palenia tytoniu. Monitorowano przestrzeganie zakazu palenia tytoniu na terenie SG. W ramach planu szkole BOR dot. powstawania, przeciwdziaania i leczenia uzalenie. Suba Zdrowia Biura Ochrony Rzdu prowadzia szkolenia. W ramach bada medycyny pracy lekarze omawiali skutki palenia tytoniu. Prowadzone byy przez psychologw szkolenia dla funkcjonariuszy i pracownikw SG na temat szkodliwoci palenia tytoniu. PIS MSWiA przeprowadzia 23 szkolenia na temat naogw tj. nikotynizmu i alkoholizmu w tym w Policji 17 szkole dla 92 suchaczy, w PSP - 2 szkolenia dla 9 funkcjonariuszy, w ZOZ MSWiA dla 39 pracownikw oraz w pozostaych jednostkach resortu 2 szkolenia. cznie przeszkolono 144 osoby. Zadanie realizowane przez resort spraw wewntrznych projektowane byo zgodnie z zapisami programu dotyczcymi warunkw jego finansowania, tj. z zaoeniem otrzymania wsparcia finansowego. Brak celowych rodkw finansowych uniemoliwi realizacj przedmiotowych dziaa.

68

Zadanie 8 Wyeliminowanie ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach pracy

Realizacja 1.Upowszechnienie programw edukacyjnych i interwencyjnych w zakadach pracy i placwkach uytecznoci publicznej. 2.Organizowanie kampanii edukacyjnych o tematyce antytytoniowej w zakadach pracy i placwkach uytecznoci publicznej. 3.Tworzenie miejsc pracy wolnych od dymu tytoniowego. Odpowiedzialny za realizacj: Instytut Medycyny Pracy w odzi Wspdziaanie: Pastwowa Inspekcja Pracy, Pastwowa Inspekcja Sanitarna, suba medycyny pracy, Urzdy Wojewdzkie, jednostki samorzdu terytorialnego, zwizki zawodowe, zakady opieki zdrowotnej, organizacje pozarzdowe, inni

8.1. PROWADZENIE DZIAA EDUKACYJNYCH W ZAKRESIE PROFILAKTYKI PALENIA TYTONIU W ZAKADACH PRACY Wedug najnowszych danych (badanie GATS 2010) wynika, e 33,6% pracownikw jest naraonych na ekspozycj na dym tytoniowy w miejscu pracy. Badanie wykazao, e 4,3 miliona dorosych Polakw naraonych jest na dym tytoniowy w zamknitych pomieszczeniach w ktrych pracuj w tym 1,5 mln kobiet i 2,8 mln mczyzn. Organizacja miejsca pracy wolnego od dymu tytoniowego wie si korzyciami dla zdrowia pracownikw, wzrostem bezpieczestwa w miejscu pracy oraz zwikszeniem wydajnoci pracy. Badania wykazuj, e rygorystyczne egzekwowanie zakazu palenia w miejscu pracy skania pracownikw do ograniczenia palenia papierosw wypalanych take poza prac. Nieprzestrzeganie ustawowych ogranicze dotyczcych palenia tytoniu w miejscu pracy powoduje zagroenie take dla osb niepalcych i naraa je na wymuszon inhalacj dymu tytoniowego. Z bada wynika, e 26,8% niepalcych Polakw naraonych jest na dym tytoniowy w miejscu pracy. Naley przy tym zaznaczy, e boczny strumie dymu tytoniowego (z arzcego si koca papierosa) jest znacznie groniejszy dla zdrowia ni gwny strumie (wdychany do puc przez palacza podczas zacigania si), powstaje bowiem w wyszej temperaturze, nie podlega filtrowaniu i zawiera przez to nawet 20 razy wicej nikotyny, do 15 razy wicej tlenku wgla oraz do 130 razy wicej substancji rakotwrczych2. Porwnujc zakady pracy, gdzie wprowadzono zakaz palenia tytoniu, z tymi w ktrych takie ograniczenia nie obowizuj stwierdzono, e w tych drugich:
2ak stworzy miejsce pracy bez papierosa- Centrum Onkologii -Instytut 2006; Miejsce pracy wolne od dymu tytoniowego Fundacja "Promocja Zdrowia" 2009.

69

koszty leczenia pracownika s wysze o 18%, liczba dni, kiedy pracownicy przebywaj w szpitalu jest wysza o 25%, absencja pracownikw wzrosa o 30% - 50%, w roku traci si od 2,2 do 5,5 dnia pracy, efektywny dzie pracy jest krtszy o 8 35 minut, wypadki w pracy zdarzaj si o 29% - 100% czciej,

Pracownicy PIS w br. roku prowadzili dziaania edukacyjno-informacyjne w miejscach pracy.

Tabela 12. Dziaania edukacyjno-informacyjne przeprowadzone przez pracownikw PIS w zakadach pracy

Wskaniki 1) Liczba zakadw pracy wprowadzajcych programy profilaktyczne dla pracownikw; 2) Liczba pracownikw biorcych udzia w programach profilaktycznych;

Liczba 1892 49105

PIS w ramach sprawowania biecego nadzoru w zakresie warunkw i wymogw higieniczno - sanitarnych prowadzia systematyczne kontrole w zakresie przestrzegania zakazu palenia w miejscach uytecznoci publicznej. W roku 2010 przeprowadzono 222 337 kontroli, w trakcie ktrych sprawdzano przestrzeganie zapisw ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Najczstsz przyczyn nie przestrzegania przepisw prawa dotyczcych stwarzania stref bezdymnych bya gwnie tolerancyjno pracodawcy, a znacznie rzadziej nieznajomo przepisw prawa. Wrd innych przyczyn nieprzestrzegania zakazu w kontrolowanych obiektach wymieniano:

brak monitorowania przestrzegania zakazu palenia przez pracodawc, waciciela obiektu, wydzielenie przez pracodawc miejsc do palenia papierosw na zewntrz budynkw zakadw, brak moliwoci lokalowych na stworzenie palarni zgodnie z wymogami prawa, niesubordynacj pracownikw i brak moliwoci wyegzekwowania przepisu przez pracodawc, obaw wacicieli i ajentw przed utrat konsumentw w lokalach gastronomicznych.

Szczegowe dane zostay zamieszczone w Tabeli 13:

70

Tabela 13. Przestrzeganie zakazu palenia tytoniu w Polsce w oparciu o art. 5 ustawy z dn. 9 listopada 1995 roku. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. Z 1996 roku nr 10, poz. 55 z pn. zm.)
Lp. Rodzaj zakadu M iesic Liczba Liczba zakadw wkt - Liczba zakadw gdzie zakaz palenia nie , , kontrolo - rych przestrzegany jest jest respektowany wanych za - zakaz palenia tytoniu kadw ogem wtym z wy - ogem wtym z wtym z po - wtym korzysta powodu w odu to - inne [1] niem pa nieznajo - lerancyjno larni moci ci praco prawa daw cy 1835 3838 5273 4963 5388 3919 2963 3487 4520 4798 4492 3284 48760 930 1901 3179 2962 3216 1981 358 1837 2784 2916 2913 1955 26932 396 1022 1562 1457 1559 1264 446 360 1293 1275 1312 758 12704 1832 3833 5261 4953 5382 3909 2959 3476 4508 4783 4489 3279 48664 928 1896 3171 2958 3214 1978 358 1832 2776 2907 2727 1950 26695 396 1022 1560 1455 1559 1264 446 359 1293 1275 1111 758 12498 17 60 84 101 93 52 35 67 60 40 19 0 628 8 37 61 63 68 30 14 49 36 22 9 0 397 1 9 9 19 11 12 4 3 10 5 1 0 84 3 5 12 10 6 10 4 11 12 15 3 5 96 2 5 8 4 2 3 0 5 8 9 2 5 53 0 0 2 2 0 0 0 1 0 0 0 0 5 0 0 0 0 2 3 1 4 0 0 0 0 10 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 3 11 7 2 5 3 7 8 6 0 5 59 2 3 8 2 2 1 0 4 7 2 0 5 36 0 0 2 2 0 0 0 1 0 0 0 0 5 1 2 1 1 2 0 0 0 3 9 3 0 22 0 2 0 0 0 0 0 0 1 7 2 0 12 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

1.

a)

b)

Placw na - stycze ki uczania i w - luty y chow ania marzec kwiecie maj czerwiec lipiec sierpie wrzesie padziernik listopad grudzie Ogem szkoy stycze luty marzec kwiecie maj czerwiec lipiec sierpie wrzesie padziernik listopad grudzie Ogem przedszkola stycze luty marzec kwiecie maj czerwiec lipiec sierpie wrzesie padziernik listopad grudzie Ogem

71

L. p

Rd j o za zk d a a u

M c iesi

L zb ic a L zb za a , w t ic a k d w k - L b z k d wg zie z k zp len n icz a a a , d a a a ia ie k n lo o tro ry hp estr g n jest c rz ze a y je r e to a y st esp k wn wn chz ay a - za a p len k z a ia ty n to iu k dw a o m g e w m w ty z y - o m g e w m ty z w m p ty z o k rzy o sta p wd o ou wd ou to n iemp a n n jo - ler n jn iez a a cy o la n ri mc o i c p co i ra p w ra a d wy ac 59 0 95 1 56 4 53 4 63 1 64 7 25 12 19 20 42 4 67 0 68 8 53 7 9 2 55 19 28 29 95 44 37 34 76 33 87 31 50 21 62 29 55 32 99 31 99 38 64 20 94 3 7 93 6 34 55 73 42 84 75 81 67 83 71 82 29 72 32 73 48 85 15 73 59 69 97 50 58 8 5 82 8 18 78 32 09 33 53 34 63 42 26 43 75 50 55 45 69 46 03 33 56 32 32 27 76 4 1 48 5 86 46 124 79 269 25 299 06 212 28 233 09 162 86 119 87 263 06 193 90 145 89 142 47 2 37 22 3 58 0 95 1 54 4 59 3 69 0 66 6 24 18 18 25 48 3 61 0 61 5 53 7 9 7 47 18 28 28 90 42 31 32 77 31 89 39 45 29 52 28 50 30 97 38 86 36 67 20 93 3 6 91 5 34 32 70 05 82 27 88 12 86 17 70 84 68 85 74 06 76 75 76 11 69 77 52 47 8 0 38 8 11 54 21 61 31 03 37 10 38 62 46 02 47 84 41 04 33 61 32 18 35 13 26 71 3 1 96 3 77 96 146 66 253 18 202 03 200 15 129 96 150 77 116 71 186 91 100 98 115 80 130 47 2 43 12 3 8 1 5 1 3 1 9 1 2 1 0 1 9 1 5 1 4 1 3 9 0 17 4 1 6 3 4 4 4 6 2 2 5 4 6 2 7 3 8 4 6 4 5 4 7 1 41 3 13 8 45 4 63 1 67 2 54 9 49 8 59 3 58 8 51 0 44 1 32 3 21 5 5 76 5 19 5 22 6 31 0 23 9 21 5 17 9 31 7 33 2 32 3 10 8 15 3 14 4 2 48 9 33 0 81 0 12 07 18 03 93 6 74 8 99 5 11 04 99 3 69 7 53 3 36 9 9 81 4 1 0 2 4 4 8 4 5 4 6 1 0 3 9 1 0 1 5 2 6 1 9 1 8 1 5 2 0 1 5 2 2 3 3 1 7 1 21 1 23 0 30 9 58 1 45 3 54 6 45 2 47 3 32 9 30 9 38 7 20 0 8 1 4 13 4 24 7 48 1 50 2 43 7 54 4 63 7 61 3 65 4 42 3 37 9 10 7 1 5 5 92 1 40 9 88 2 17 06 97 3 13 12 12 14 19 02 16 03 87 4 83 2 30 9 12 0 9 04 9 0 0 0 0 2 3 1 3 0 0 0 0 9 2 4 2 2 1 0 0 1 1 3 0 0 1 6 9 3 4 3 0 1 8 8 1 5 1 4 1 8 3 0 2 9 1 0 5 20 2 2 5 4 9 4 6 2 5 4 1 5 0 3 8 1 9 1 2 2 3 4 1 33 3 3 6 8 7 7 8 4 5 5 2 6 8 5 3 4 2 4 0 5 5 1 4 6 56 7 0 0 1 3 0 5 3 2 1 4 0 0 19 8 1 0 2 3 1 3 1 7 1 2 9 9 1 9 2 3 1 5 1 15 9 11 9 31 4 45 5 37 8 52 1 36 7 48 0 30 4 32 1 35 1 10 8 6 7 38 4 8 26 3 35 4 49 4 40 3 49 6 42 9 43 8 42 7 48 1 35 2 18 5 1 1 42 8 8 47 3 69 9 98 3 87 3 93 4 86 8 93 0 88 2 75 5 69 6 33 5 8 4 83 2 3

- w m ty - in e [1 n ] 1 0 1 1 2 0 0 0 2 2 1 0 1 0 0 1 1 4 0 3 1 1 5 2 7 2 0 3 6 2 1 8 3 3 3 0 3 5 3 4 1 5 2 2 1 3 3 4 1 0 1 1 2 57 1 3 2 1 2 2 1 6 3 1 13 3 10 1 14 5 2 8 4 0 8 3 5 79 1 6 4 2 5 7 5 1 6 8 10 7 16 3 11 8 3 8 7 7 2 3 1 4 8 73

c)

in e p c k n la w i

sty e cz lu ty mrz a ec k iecie w mj a cz rw e iec lip c ie sie ie rp w esie rz p dz ik a iern listop d a g dz ru ie sty e cz lu ty mrz a ec k iecie w mj a cz rw e iec lip c ie sie ie rp w esie rz p dz ik a iern listop d a g dz ru ie sty e cz lu ty mrz a ec k iecie w mj a cz rw e iec lip c ie sie ie rp w esie rz p dz ik a iern listop d a g dz ru ie sty e cz lu ty mrz a ec k iecie w mj a cz rw e iec lip c ie sie ie rp w esie rz p dz ik a iern listop d a g dz ru ie sty e cz lu ty mrz a ec k iecie w mj a cz rw e iec lip c ie sie ie rp w esie rz p dz ik a iern listop d a g dz ru ie

2 .

O m g e Zk d a a y o iek p i z r wtn j do o e

3 .

O m g e Zk d a a y p cy ra

4 .

O m g e Zk d a a y g stro o icz a nm n e

5 .

O m g e Rz a em

6 .

S m: u a

72

Opis wybranych dziaa na rzecz ograniczenia ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach pracy podjte przez WSSE i PSSE przedstawia Tabela 14:
Tabela 14. Dziaania na rzecz ograniczenia ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach pracy DZKIE PSSE Bechatw Dnia 18.11.2010 r. w siedzibie bechatowskiego oddziau PKS odbya si akcja antytytoniowa przeprowadzana przez PSSE w Bechatowie przy wsppracy z NZOZem. Podczas dziaa edukacyjnych pracownik pionu OZ PSSE omwi skutki zdrowotne czynnego i biernego palenia tytoniu oraz zwrci uwag na zmiany zawarte w ustawie o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Pracownicy PKS mieli moliwo wykonania bezpatnych bada poziomu cukru i cinienia ttniczego krwi, chtni skorzystali z kontroli wagi ciaa, oraz obliczono u nich wskanik BMI . Wszyscy uczestniczcy w akcji otrzymali materiay edukacyjno-informacyjne. PSSE Pajczno Pracownicy PSSE w Pajcznie przeprowadzili akcj antytytoniow w Cementowni w Trbaczowie. Przeprowadzona bezpatne badania pomiaru cinienia ttniczego, wywietlono filmy o tematyce antytytoniowej, przekazano materiay edukacyjno-informacyjne. Odbyo si rwnie spotkanie z lekarzem pulmonologiem, ktry wygosi wykad dotyczcy skutkw zdrowotnych czynnego i biernego palenia. Akcj objto 780 osb.

PSSE Radomsko W dniach 29 padziernik 2010 oraz 5 listopada 2010 przeprowadzili akcj edukacyjnoinformacyjn w zakadzie pracy w Radomsku Dziaania podejmowane w ramach akcji obejmoway: pomiar stenia tlenku wgla w wydychanym powietrzu dla osb uzalenionych od tytoniu oraz biernych palaczy, wykad medyczny Uzalenienie od tytoniu i jego leczenie oraz poradnictwo indywidualne przeprowadzone przez lekarza, dystrybucj materiaw informacyjnych dla wszystkich pracownikw zakadu. OPOLSKIE PSSE Kluczbork Pracownicy sekcji promocji zdrowia, we wsppracy z pracownikami Oddziaw Higieny Pracy PSSE Prudnik oraz Higieny ywienia, ywnoci i Przedmiotw Uytku, przeprowadzili spotkania edukacyjne dla 68 pracownikw w 2 zakadach pracy w Kluczborku i Gogwku. 6 PSSE Pracownicy oddziaw Higieny Pracy przeprowadzili dystrybucj materiaw edukacyjnych poczon z dziaaniami informacyjnymi dotyczcymi nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Dziaania przeprowadzone zostay podczas wykonywanych kontroli w 46 zakadach pracy (PSSE Brzeg, PSSE Strzelce Opolskie, PSSE Opole, PSSE Nysa, PSSE Olesno, PSSE Prudnik). Pracownik sekcji promocji zdrowia PSSE nawiza wspprac z zakadem pracy w Opolu. Wspprac rozpoczto dziaaniami edukacyjnymi w zakresie profilaktyki palenia tytoniu przekazano materiay informacyjne do dystrybucji dla 200 osb. PODKARPACKIE PSSE Ropczyce Wsplnie z dyrekcj zakadu Hispano-Suiza z Sdziszowa Mp. podjto dziaania edukacyjne wrd pracownikw. W efekcie tych dziaa dyrekcja sfinansowaa 19 zainteresowanym pracownikom terapi antynikotynow (na 397 zatrudnionych), po ktrej 12 pracownikw skutecznie rzucio palenie. PODLASKIE WSSE Biaystok WSSE w Biaymstoku wraz z Wojewdzkim Orodkiem Medycyny Pracy realizuj w partnerstwie program pt. Miejsce pracy wolne od dymu tytoniowego na lata 2008-2011 Programem objci zostali pracownicy zakadw pracy wojewdztwa podlaskiego ( 1926 osb z 32 zakadw pracy), pracodawcy, rodziny pracownikw zakadw pracy. Dziaania programowe w 2010 roku skoncentrowane byy do pracownikw palcych, chccych rozsta si z naogiem. Przeprowadzono 22 szkolenia warsztatowe dla 426 pracownikw z 23 zakadw pracy. Program bdzie kontynuowany w 2011 roku. POMORSKIE WSSE Gdask Oddzia Owiaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia WSSE w Gdasku w ramach realizacji wojewdzkiego POZNPT wczy si do realizowanego przez Wojewdzki Orodek Medycyny Pracy programu antytytoniowego pt. Zakad pracy wolny od dymu tytoniowego.

PSSE Opole

73

Program realizowany jest w Stoczni Remontowej w Gdasku. Czas realizacji przypada na okres od 24 marca do grudnia 2010. Gwnym celem programu jest zmniejszenie rozpowszechnienia palenia papierosw wrd pracownikw firmy. Cele szczegowe programu to: zwikszenie liczby pracownikw rzucajcych palenie, wzbudzenie motywacji wrd pracownikw do znacznego ograniczenia palenia lub rzucenia tytoniu, udzielenie pracownikom i ich rodzinom chccym cakowicie rzuci palenie skutecznego wsparcia. W trakcie realizacji programu naganiano problematyk palenia tytoniu w zakadzie pracy, przeprowadzono cykl edukacyjny pod tytuem: ycie bez naogu wrd pracownikw firmy. Prowadzono warsztaty z zakresu radzenia sobie z przyczynami palenia (np. ze stresem), ze skutkami godu nikotynowego (np. dotyczce prawidowego odywiania si). W ramach programu odbyway si konsultacje medyczne dla palcych, pozwalajce okreli typ uzalenienia i motywacji, oraz dobr strategii radzenia sobie z naogiem, w tym poprzez stosowanie nikotynowej terapii zastpczej lub innych rodkw farmakologicznych dla najsilniej uzalenionych pacjentw.

Ponadto Instytut Medycyny Pracy im. J. Nofera w 2010 roku w ramach umowy z Centrum Onkologii Instytut im. M. Skodowskiej-Curie w Warszawie (zadanie Prewencja pierwotna nowotworw w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorb Nowotworowych) realizowa zadanie: Ocena ryzyka zachorowania na wybrane choroby przewleke u osb eksponowanych biernie na dym tytoniowy w miejscu pracy. Opracowano nastpujce wnioski: 1. Powinna zosta przeprowadzona kampania informacyjna wskazujca na szkodliwo palenia tytoniu zarwno czynnego jak i biernego w miejscu pracy i zamieszkania. 2. Naley zapoznawa pracodawcw z obowizkami wynikajcymi z ustawodawstwa, a pracownikw z konsekwencjami wynikajcymi z amania zakazu palenia. 3. Osoby palce powinny by poinformowanie o moliwoci uzyskania pomocy w rzucaniu palenia w instytucjach lub placwkach np. pomoc lekarska, poradnie antytytoniowe, grupy wsparcia. 30 grudnia 2010 r Prezes Rady Ministrw podpisa rozporzdzenie zmieniajce rozporzdzenie w sprawie nadania funkcjonariuszom organw Pastwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnie do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 259, poz 1766), ktre razem z wczeniejsz regulacj (rozporzdzenie o funkcjonariuszach z 25 czerwca 2010 r.; Dz. U. Nr 144, poz. 766) oprcz monitorowania przestrzegania ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z pn. zm.), daje pracownikom PIS moliwo nakadania mandatw z tytuu art. 13 ust. 1 pkt. 2 i ust. 2 ww. ustawy. Dziaania w zakresie egzekwowania ustawy w poczeniu z oglnopolsk kampani informacyjno-edukacyjn bd stanowiy priorytet w dziaaniach antytytoniowych podejmowanych przez PIS w 2011 roku. 74

Zadanie 9 Wdraanie ekonomicznych i administracyjnych stymulatorw ograniczania konsumpcji wyrobw tytoniowych

Realizacja 1.Prowadzenie polityki podatkowej, majcej istotny wpyw na popyt rynkowy i konsumpcj wyrobw tytoniowych, sprzyjajcej ograniczaniu palenia tytoniu. 2.Ograniczenie dostpnoci na krajowym rynku tytoniowym tanich papierosw pochodzcych z nielegalnych rde. 3.Wdraanie nowoczesnych i skutecznych metod oraz technik eliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi. Odpowiedzialny za realizacj: Minister Finansw Wspdziaanie: Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji, jednostki samorzdu terytorialnego (suby odpowiedzialne za ochron porzdku prawnego w gminach, powiatach, wojewdztwach)

Zgodnie z waciwoci resortu realizacja zadania odbywa si poprzez: 1. 2. prowadzenie polityki podatkowej sprzyjajcej ograniczeniu palenia tytoniu, ograniczenie dostpnoci na krajowym rynku tytoniowym tanich papierosw pochodzcych z nielegalnych rde; 3. wdraanie nowoczesnych i skutecznych metod oraz technik eliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi. 9.1. POLITYKA PODATKOWA Polityka podatkowa, stosowana przez resort finansw w Polsce, jest zgodna: ze wskazaniami zawartymi w Ramowej Konwencji WHO o Ograniczaniu Uycia Tytoniu, konkretnie z zaleceniami art. 5 ust. 2(a) Konwencji, dotyczcymi m.in. wdraania odpowiedniej polityki podatkowej, ukierunkowanej na ograniczenie konsumpcji tytoniu, z postanowieniami art. 2 ust. 1 Dyrektywy Rady 92/79 EWG z dnia 19 padziernika 1992 r. w sprawie zblienia podatkw od papierosw, z postanowieniami Dyrektywy Rady 95/59/WE z dnia 27 listopada 1995 r. w sprawie podatkw innych ni podatki obrotowe, ktre wpywaj na konsumpcj wyrobw tytoniowych. Zgodnie z postanowieniami przywoanych powyej przepisw unijnych, a take rzdowego POZNPT, wysoko stawek podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe jest w Polsce systematycznie zwikszana, co sprzyja zmniejszeniu konsumpcji tych wyrobw. Powyszy mechanizm najbardziej widoczny jest na przykadzie papierosw, na ktre akcyza 75

bya na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat systematycznie zwikszana. W ostatnich latach tendencja ta bya utrzymywana, a podwyki akcyzy ksztatoway si nastpujco: - w 2006 r. - wzrost akcyzy o 16% (przy inflacji 1,0%), - w 2007 r. - wzrost akcyzy o 13% (inflacji na poziomie 2,2%), - w 2008 r. - wzrost akcyzy o 23,3 %, - w 2009 r. - wzrost akcyzy o 18,07 %, - w 2010 r. - wprowadzono wzrost kwotowej stawki akcyzy o 6%, natomiast w zwizku ze wzrostem cen detalicznych znacznie przekraczajcym poziom cen przyjtych do wylicze skali podwyki akcyzy, faktyczny wzrost akcyzy ogem wynis 9,8% - w 2011 r. - zaoono wzrost akcyzy o 4% natomiast w zwizku ze wzrostem cen detalicznych znacznie przekraczajcym poziom cen przyjtych do wylicze skali podwyki akcyzy, przewidywany wzrost akcyzy ogem wyniesie 7,1%. Stosownie do postanowie art. 2 ust. l Dyrektywy Rady 92/79/EWG z dnia 19 padziernika 1992 r. w sprawie zblienia podatkw od papierosw (Dz. U. UE.L. 92 Nr 316 poz. 8 z pn. zm.) wymagane jest obcienie papierosw podatkiem akcyzowym w wysokoci 57% detalicznej ceny sprzeday papierosw nalecych do najpopularniejszej kategorii cenowej (NKC), na ktr wystpuje najwikszy popyt. Kwotowo akcyza na papierosy NKC nie moe by nisza ni 64 EURO / 1000 szt. W Polsce unijne minimum podatkowe obowizuje od dnia 1 stycznia 2009 r.

Od 1 marca 2009 r., tj. od wejcia w ycie ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11, z pn. zm.), nastpia zmiana struktury opodatkowania papierosw polegajca na wzrocie stawki kwotowej do wysokoci 138,50 z/1000 szt. i ustaleniu staej stawki procentowej na poziomie 31,41%, liczonej od ceny detalicznej. Wzrost skadnika kwotowego podatku akcyzowego od papierosw przy jednoczesnym ustaleniu staego skadnika procentowego na niszym poziomie powoduje wikszy relatywny wzrost akcyzy i cen marek tanich papierosw w porwnaniu do marek drogich. Zwikszenie poziomu cen w segmencie papierosw tanich zmniejsza ich dostpno w szczeglnoci dla nieletnich, co powinno sprzyja realizacji celw prozdrowotnych i jest zgodne ze wskazaniami zawartymi w Ramowej Konwencji wiatowej Organizacji Zdrowia o Ograniczaniu Uywania Tytoniu.

W zwizku ze znacznym wzrostem przelicznika kursowego EURO w 2010 r. do poziomu 76

4,2450 z za 1 EURO, w ramach harmonizacji krajowego obcienia podatkowego na papierosy do poziomu unijnego minimum podatkowego w tym zakresie, przy staej stawce procentowej w wysokoci 31,41%, podwyszono stawk kwotow do poziomu 146,83 z/1000 szt. papierosw. Stawki te zostay ustalone w oparciu o obowizujc na 2010 r. NKC papierosw, ktra uksztatowaa si na poziomie 397,50 z/1000 szt., tj. 7,95 z/20 szt. Zatem cakowita akcyza w wyraeniu kwotowo-procentowym dla NKC papierosw stanowia kwot 271,68 z/1000 szt. W przeliczeniu na EURO, przy obowizujcym kursie za 1 EURO = 4,2450 z, akcyza ta wynosia 64 EURO/1000 szt., za jej udzia w cenie detalicznej NKC papierosw stanowi 68,35%, a tym samym utrzymany zosta wymagany poziom unijnego minimum podatkowego na papierosy. W 2010 r. wesza w ycie nowa dyrektywa Rady 2010/12/UE z dnia

16 lutego 2010 r. zmieniajca dyrektywy 92/79/EWG, 92/80/EWG i 95/59/WE w zakresie struktury oraz stawek podatku akcyzowego stosowanego do wyrobw tytoniowych oraz dyrektyw 2008/118/WE (Dz. Urz. UE L z dnia 27.02.2010, str.1). Dyrektywa przewiduje m.in. zwikszenie minimalnego wsplnotowego obcienia podatkiem akcyzowym wyrobw tytoniowych. W odniesieniu do papierosw dyrektywa wprowadzia zapis, i od 2014 r. kwota akcyzy na papierosy winna wynosi co najmniej 90 EUR/1000 szt. od wszystkich papierosw i udzia akcyzy w redniej waonej cenie detalicznej papierosw powinien osign poziom co najmniej 60%. Polska uzyskaa okres przejciowy na dostosowanie do powyszego unijnego podwyszonego minimum podatkowego do 31 grudnia 2017 r. Dyrektywa wprowadzia take obligatoryjny wymg dla wszystkich pastw czonkowskich, i od 2011 r. kwotowa akcyza ogem od wszystkich papierosw, tj. rwnie od papierosw o najniszej cenie detalicznej, wyniesie nie mniej ni 64 EUR/1000 szt., a udzia akcyzy w redniej waonej detalicznej cenie sprzeday papierosw osignie poziom co najmniej 57%. W zwizku z powyszym od 1 stycznia 2011 r. podwyszone zostay m. in. stawki podatku akcyzowego na papierosy, okrelone w ustawie z dnia 29 padziernika 2010 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 226, poz. 1477): stawka kwotowa na papierosy wynosi 158,36 z/1000 szt., a stawka procentowa (liczona od redniej waonej detalicznej ceny sprzeday papierosw, przyjtej na 2011 r. na poziomie roku 2010 w wysokoci 9,14 z / paczk 20 szt.) 31,41%. Zastosowanie powyszych stawek podatku akcyzowego na papierosy przy zaoeniu nie waloryzowania ceny detalicznej papierosw spowodowaoby, i cakowita akcyza na papierosy na 2011 r. wzrosaby o 4 %. Jednake w zwizku ze wzrostem cen detalicznych papierosw w 2011 r., co spowoduje wikszy wzrost akcyzy z czci procentowej podatku akcyzowego liczonego od wyszej ceny detalicznej, faktyczny wzrost akcyzy ogem na papierosy w skali caego 2011 r. 77

przewidywany jest na poziomie 7,1%. Biorc pod uwag wymogi unijne oszacowano, i w 2011 r. akcyza od wszystkich papierosw wyniesie 71,34 EUR / 1.000 szt. przy obowizujcym na 2011 r. kursie 3,9370 z/EUR, a udzia akcyzy w redniej waonej detalicznej cenie sprzeday papierosw osignie poziom 66,07%. Ponadto od grudnia 2004 r. w Polsce stosowany jest mechanizm minimalnej stawki akcyzy na papierosy, przewidziany w art. 16 ust. 5 dyrektywy Rady 95/59/WE z dnia 27 listopada 1995 r. w sprawie podatkw innych ni obrotowe, wpywajcych na spoycie wyrobw tytoniowych (Dz. U. UE.L. 95 nr 291 poz. 40 z pn. zm.). Minimalna stawka akcyzy na papierosy w 2010 r. wyniosa 271,68 z/1000 szt., za w 2011 r. wynosi 301,85 z/1000 szt. Biorc powysze pod uwag naley stwierdzi, i Minister Finansw, realizujc opisan polityk podatkow poprzez sukcesywne podwyki stawek podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe (stawki kwotowej) oraz w zwizku z podwyk cen przez producentw, ktra ma wpyw na obcienie podatkowe wynikajce ze stawki procentowej, zrost obcienia podatkiem akcyzowym wyprzedza skal przyjtej inflacji, z jednej strony wypenia zobowizania zwizane z penym dostosowaniem do wymogw Unii Europejskiej w zakresie stawek akcyzy od wyrobw tytoniowych, z drugiej strony oddziauje na polityk cenow producentw wyrobw tytoniowych, stymulujc podwyki cen tych wyrobw. Rosnce ceny wyrobw tytoniowych stanowi czynnik zachcajcy do ograniczenia ich uywania lub cakowitej rezygnacji z palenia, co sprzyja wypenianiu zada z zakresu ochrony zdrowia. Wzrost akcyzy i redniej ceny detalicznej papierosw w 2010 i 2011 r. oraz procentowego udziau obcie podatkowych w redniej cenie detalicznej papierosw przedstawia Tabela 15.
Tabela 15. Wzrost akcyzy i redniej ceny detalicznej papierosw w 2010 i 2011 r. oraz procentowego udziau obcie podatkowych w redniej cenie detalicznej papierosw

Papierosy rednia cena detaliczna w z/20 szt. i w z/1000 szt. Stawka kwotowa w z/1000 szt. Stawka procentowa liczona od ceny detal. Akcyza ogem w z/20 szt. i w z/1000 szt. Akcyza + VAT w z/20 szt. i w z/1000 szt. % udzia akcyzy w cenie detal. % udzia akcyzy i VAT-u w cenie detal.
*

2010 r. 9,14* 5,81 7,45 63,55% 81,58%

2011 r. 486,09 158,36 31,41% 290,32 6,22 311,04 372,69 8,04 401,94 63,99% 82,69% 456,84 9,72**

146,83 31,41%

9,14 z/20 szt. rednia cena detaliczna papierosw za 12 miesicy 2010 r. 9,72 z/20 szt. szacowana na 2011 r. rednia cena detaliczna papierosw wyliczona w oparciu o obowizujce w tym roku stawki akcyzy, przy zaoeniu penego przeniesienia wzrostu obcienia podatkowego na ceny.
**

78

9.2. OGRANICZANIE DOSTPNOCI NA KRAJOWYM RYNKU TYTONIOWYM TANICH PAPIEROSW POCHODZCYCH Z NIELEGALNYCH RDE. Przemyt i nielegalny obrt wyrobw tytoniowych naley ocenia biorc pod uwag przede wszystkim papierosy. Przemyt innych wyrobw tej grupy towarowej (cygar, cygaretek czy tytoniu do skrtw) ma znaczenie marginalne. Wskaniki ilustrujce skal przemytu na przestrzeni kilku kolejnych lat wykazyway tendencj rosnc. Dynamik wzrostu ujawnie, dokonywanych przez organy celne w latach 2005-2010, ilustruje Wykres 13:
Wykres 13. Dynamika wzrostu ujawnie przemytu papierosw dokonywanych przez organy celne w latach 2005-2010

W roku 2010 Suba Celna odnotowaa niewielki spadek ujawnie papierosw: wg danych na dzie 31 grudnia 2010 r. organy celne zajy ok. 563.477 tys. szt. tych wyrobw wobec 606.091 tys. szt. w 2009 r. Gwne czynniki, majce wpyw na opisany powyej spadek ujawnie, to: przeniesienie na poudnie Europy gwnego strumienia papierosw pochodzcych z pastw b. WNP a kierowanych nielegalnie na rynki zachodnich pastw Unii Europejskiej, gwnie przez terytorium krajw bakaskich (Rumunia, Bugaria, Grecja), wzrost popularnoci wyrobw tytoniowych innych ni fabrycznie produkowane papierosy, gwnie papierosw napenianych samodzielnie (m.in. tzw. skrtw). Miernikiem tej tendencji jest widoczny wzrost nielegalnego obrotu tytoniem. Dynamik zjawiska ilustruje porwnanie 79

iloci tytoniu, zajtego przez organy celne w ostatnich latach:

Wykres 14. Dynamika nielegalnego obrotu tytoniem. Ilo zajtego tytoniu (tys. kg.) przez Suby Celne w latach 2008-2010

Ujawnienia tytoniu w Polsce

160 140 120 100 80 60 40 20 0 2008 2009 2010*

Ilo zajtego tytoniu [tys. kg]

Suba Celna

lata

* wg wstpnych danych szacunkowych Ograniczanie poday na krajowym rynku tytoniowym papierosw pochodzcych

z nielegalnych rde, przede wszystkim z przemytu, jest jednym z priorytetowych zada dla Suby Celnej. Zadania w tym zakresie realizuj wszystkie krajowe suby odpowiedzialne za ochron porzdku prawnego, jednak w obszarze zwalczania przemytu Suba Celna peni zdecydowanie rol wiodc. Na przestrzeni ostatnich 5 lat rednio 70 80% wszystkich papierosw zajtych w Polsce pochodzio z ujawnie dokonanych przez organy celne, w 2010 r. byo to 77 %. Wrd sub podlegych Ministrowi Finansw ujawnienia wyrobw tytoniowych notuj take organy skarbowe, jednak dotycz one stosunkowo niewielkich iloci: w 2008 r. organy te zajy 13,4 mln szt., w 2009 r. 9,96 mln szt., w 2010 r. 10,4 mln szt. papierosw. Podwyszanie stawek podatku akcyzowego od wyrobw tytoniowych, ktry jest elementem cenotwrczym, powoduje podwyki cen detalicznych tych wyrobw. Ich rzeczywisty wpyw na konsumpcj wyrobw tytoniowych jest trudny do oszacowania. 9.3. WDRAANIE NOWOCZESNYCH I SKUTECZNYCH METOD ORAZ TECHNIK ELIMINOWANIA NIELEGALNEGO OBROTU WYROBAMI TYTONIOWYMI. Majc na uwadze fakt, e rosnce ceny na wyroby tytoniowe (zwizane ze wzrostem stawek podatku akcyzowego) mog stanowi zacht do zwikszonego napywu na rynek polski papierosw przemycanych z pastw trzecich, w Subie Celnej przygotowana i wdroona zostaa 80

Strategia Suby Celnej w zakresie zwalczania przemytu i nielegalnego obrotu wyrobw tytoniowych. Dokument ten przewiduje szeroki zakres dziaa, jakie w najbliszych latach zostan podjte na rzecz uszczelnienia granicy zewntrznej oraz wzmocnienia kontroli wewntrz kraju, celem niedopuszczenia do zwikszenia udziau w rynku tytoniowym w Polsce papierosw pochodzcych z nielegalnych rde. Cakowitych kosztw realizacji ww. strategii nie mona w chwili obecnej dokadnie oszacowa, gdy podejmowane dziaania i konieczne inwestycje rozoone s na wiele lat. Dwa gwne obszary, na ktrych koncentruj si wysiki Suby Celnej w omawianym zakresie, to: 1. Szkolenie psw subowych do wykrywania wyrobw tytoniowych. 2. Wyposaenie jednostek organizacyjnych Suby Celnej, szczeglnie jednostek granicznych, w urzdzenia RTG do przewietlania towarw i rodkw przewozowych oraz specjalistyczny sprzt do kontroli. Liczba szkole dla funkcjonariuszy celnych i liczba wyszkolonych funkcjonariuszy. W Subie Celnej byy prowadzone dziaania szkoleniowe pod ktem wykrywania i zwalczania przemytu i nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi. Tematyka zagroe, wynikajcych ze zwikszonej poday wyrobw tytoniowych na rynku krajowym i wsplnotowym, bdcej nastpstwem przemytu lub nielegalnego obrotu produktami tej grupy towarowej, jest obecna w szkoleniach prowadzonych w Subie Celnej. Trudno jest okreli liczb przeprowadzonych szkole, gdy przedmiotowa tematyka omawiana jest w szerokim zakresie (tzn. pod ktem zarwno strat finansowych dla budetu pastwa z tytuu nie pobranych nalenoci podatku akcyzowego, utraty miejsc pracy w legalnym sektorze tytoniowym, jak i zagroe dla zdrowia spoeczestwa) w ramach wielu rnego rodzaju szkole: podstawowych (zasadniczych kursw dla funkcjonariuszy celnych), specjalistycznych, prowadzonych pod ktem zwalczania przestpczoci zwizanej z naruszeniami przepisw dotyczcych ochrony praw wasnoci intelektualnej i wasnoci przemysowej, specjalistycznych, prowadzonych pod ktem zwalczania przemytu i nielegalnego obrotu wyrobw tytoniowych, w tym na kursach dla przewodnikw psw subowych, szkolonych do wykrywania papierosw. W 2009 r. i w 2010 r. w izbach celnych na granicy wschodniej przyjto nowych funkcjonariuszy do granicznych oddziaw celnych oraz do wydziaw zwalczania przestpczoci (WZP), do dziaa kontrolnych na granicy skierowano take dodatkowych funkcjonariuszy w wyniku 81

przesuni wewntrznych. Liczba wyszkolonych psw do wykrywania wyrobw tytoniowych i ich przewodnikw. Wg obecnie szacowanych potrzeb ilo psw do wykrywania wyrobw tytoniowych w Subie Celnej powinna by systematycznie zwikszana, szczeglnie w izbach celnych odpowiedzialnych za kontrol granicy wschodniej. - w 2007 r. wyszkolono 10, - w 2008 r. 12, - w 2009 r. 16, - w 2010 r. - 12 psw do wykrywania w omawianym zakresie. Na dzie 31 grudnia 2010 r. Suba Celna dysponowaa 68 psami do wykrywania wyrobw tytoniowych. W 2011 r. planowane jest wyszkolenie dalszych 11. Liczba urzdze RTG do przewietlania towarw i rodkw przewozowych. Liczba urzdze do przewietlania towarw i rodkw przewozowych jest systematycznie zwikszana: - w 2009 r. w Subie Celnej rozpoczy prac trzy urzdzenia RTG przeznaczone do przewietlania towarw i / lub rodkw przewozowych. Jednoczenie wszczto lub kontynuowano postpowania przetargowe na zakup dalszych urzdze; - w 2010 r. zakoczono wikszo postpowa przetargowych, dokonano zakupw, ukoczona zostaa lub jest w stanie zaawansowanym instalacja szeciu dalszych urzdze RTG, m.in. dla newralgicznych przej granicznych podlegajcych oddziaom celnym (OC): OC w Koroszczynie i OC w Terespolu (waciwo IC w biaej Podlaskiej), OC w Bezledach i OC w Grzechotkach (waciwo IC w Olsztynie), OC w Korczowej i OC w Medyce (waciwo IC w Przemylu). Naley podkreli, e wyposaenie komrek organizacyjnych Suby Celnej w urzdzenia RTG do przewietlania towarw i rodkw przewozowych jest kosztowne. Jedno mobilne urzdzenie, umoliwiajce przewietlanie samochodw ciarowych i kontenerw, kosztuje ok. 5 mln z. Jedno urzdzenie RTG do przewietlania wagonw kolejowych kosztuje ponad 10 mln z. (nie liczc kosztw ich instalacji). Nie wszystkie koszty zwizane z zakupem i uruchomieniem przedmiotowych urzdze obciaj budet pastwa cz kosztw jest pokrywana z funduszw pomocowych UE.

82

Ilo sprzedawanych wyrobw tytoniowych produkcji krajowej. Wg informacji bdcych w dyspozycji Ministerstwa Finansw oraz raportw opracowywanych przez koncerny tytoniowe wynika, e spada legalna sprzeda papierosw: w 2007 r. wyniosa ona 71,6 mld szt., w 2008 r. osigna poziom 66,7 mld szt., w 2009 r. ok. 62,4 mld szt. Wstpne dane za 2010 r. wskazuj, i nastpi dalszy spadek do poziomu 59,3 mld szt. Dane dotyczce wysokoci dochodw z podatku akcyzowego od wyrobw akcyzowych. Podwyki podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe maj swoje odzwierciedlenie w dochodach budetowych, co obrazuje ponisze zestawienie (Tabela 16.)
Tabela 16. Wpywy budetowe z tytuu podatku akcyzowego od wyrobw tytoniowych (w mln z)

ROK 2005 2006 2007 2008 2009* 2010**

* **

Wpywy budetowe z tytuu podatku akcyzowego od wyrobw tytoniowych w mln z 9.819,7 11.248,0 13.483,0 13.460,0 16.057,8 17.436,3

- faktycznie wykonane - dane za 12 miesicy (I XII)

Ilo i warto wyrobw tytoniowych zajtych przez organy celne. W 2010 r. Suba Celna ujawnia i zaja ponad 563.477 tys. szt. papierosw szacunkowej wartoci ponad 175,9 mln z. oraz prawie 127 tys. kg tytoniu, szacunkowej wartoci ponad 25.400 tys. z. Do osigni sub podlegych Ministrowi Finansw doliczy naley take ponad 10.400 tys. szt. papierosw szacunkowej wartoci ponad 3,3 mln z. zajtych przez organy skarbowe. Liczba wszcztych i prowadzonych postpowa karnych skarbowych w zwizku z ujawnieniami wyrobw tytoniowych. W 2010 r. w zwizku z ujawnieniami wyrobw tytoniowych organy celne wszczy cznie 34 349 postpowa karnych skarbowych, ponadto 9 648 spraw zakoczono w trybie wymierzenia mandatw. 83

Zadanie 10 Doskonalenie systemu prawnego regulujcego zachowania konsumenckie i dziaania przedsibiorcw obecnych na rynku wyrobw tytoniowych. Kontrolowanie przestrzegania zakazu reklamy i promocji wyrobw tytoniowych

Realizacja 1.Poszerzenie zakresu prawnej ochrony niepalcych przed naraeniem na dym tytoniowy. 2.Zwikszenie skutecznoci regulacji zasad oferowania i sprzeday wyrobw tytoniowych. 3.Eliminowanie dziaa marketingowych niezgodnych z prawem i polityk zdrowotn pastwa. 4.Wsppraca z organami samorzdu terytorialnego i organizacjami pozarzdowymi umoliwiajca lokalne reagowanie na zjawiska nielegalnej reklamy lub promocji wyrobw tytoniowych. 5.Wprowadzenie obrazkowych ostrzee zdrowotnych na paczkach papierosw. Odpowiedzialny za realizacj: Minister Zdrowia Wspdziaanie: Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw (UOKiK), jednostki samorzdu terytorialnego, Pastwowa Inspekcja Sanitarna

Ustanowione w 1995 roku prawne rodki ochrony ludnoci przed naraeniem na dym tytoniowy ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z pn. zm.) satysfakcjonujce w swoim czasie, z czasem okazyway si niewystarczajce w stosunku do rosncych oczekiwa spoecznych i coraz lepiej uwiadamianych potrzeb zdrowotnych. Wprowadzane do ustawy zmiany (1999, 2003) przyczyniay si do lepszej ochrony zdrowia. Porwnanie sytuacji w naszym kraju z rozwizaniami wprowadzanymi w innych pastwach czonkowskich Unii Europejskiej byo dodatkowym czynnikiem mobilizujcym do bardziej radykalnych rozwiza prawnych. Inicjatywa legislacyjna Komisji Zdrowia Sejmu RP (projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych druk sejmowy nr 1030) koncentrowaa si na wyeliminowaniu dymu tytoniowego z przestrzeni publicznej, miejsc pracy, nauki i ZOZ. Przygotowane przez Ministra Zdrowia stanowisko Rzdu wobec projektu komisyjnego uwzgldniao obserwacje z dotychczasowego funkcjonowania przepisw ustawy oraz potrzeby wynikajce z nowych zjawisk w funkcjonowaniu rynku wyrobw tytoniowych, jak naduywanie prawa do informacji o wyrobach tytoniowych w miejscu ich sprzeday, rozwj form kryptoreklamy i promocji wyrobw tytoniowych, omijanie zakazu sprzeday tytoniu dzieciom i modziey, rozwj oferty wyrobw imitujcych wyroby tytoniowe. Ostatecznie zmiany w ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z pn. zm.) uchwalone 84

8 kwietnia 2010 r. stanowi znaczny postp w ochronie przed dymem tytoniowym: placwki owiatowe i ZOZy (budynki i teren przynaleny), a take place zabaw i wypoczynku dzieci stay si obszarem wolnym od dymu tytoniowego (bez moliwoci tworzenia palarni); palenie tytoniu zostao usunite ze rodkw pasaerskiego transportu publicznego, cznie z przystankami komunikacji publicznej, organizowanie palarni w miejscu pracy stao si dobrowolne (powoywanie si na zacznik do rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzenia 1997 r. w sprawie oglnych przepisw bezpieczestwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, z pn. zm.) stao si bezpodstawne); palenie tytoniu w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych zostao usunite do palarni i innych izolowanych pomieszcze (jeeli warunki na to pozwalaj); ucilenie definicji reklamy i promocji wyrobw tytoniowych znacznie zawzio moliwoci manipulacji marketingowych sucych pozyskiwaniu konsumentw wyrobw tytoniowych. Przygotowaniu spoeczestwa, a zwaszcza organw samorzdu terytorialnego i podmiotw gospodarczych suya kampania informacyjna prowadzona przez Pastwow Inspekcj Sanitarn oraz szereg inicjatyw lokalnych (np. konferencja dla starostw powiatowych organizowana przez Marszaka Wojewdztwa dzkiego i Uniwersytet Medyczny w odzi). Szczeglnie trafna i cenna jest dziaalno Stowarzyszenia MANKO, ktre podjo przed wejciem nowych przepisw w ycie (i kontynuuje) systematyczn dziaalno informacyjn (broszury i ulotki informacyjne) wrd zakadw gastronomicznych wyjaniajc w porozumieniu z MZ i GIS istot nowych przepisw i wyjaniajc zgaszane przez zainteresowanych pytania i wtpliwoci. Znaczenie pracy informacyjnej i edukacyjnej w tym rodowisku wynika ze znacznego nasilenia wtpliwoci i zastrzee niektrych wacicieli lokali, przedstawicieli mediw, a zwaszcza producentw wyrobw tytoniowych, bronicych swobody palenia w lokalach gastronomicznych i rozrywkowych. Dla respektowania przepisw ustawy istotne znaczenie miao rozszerzenie uprawnie stray gminnej (miejskiej) rozporzdzeniem Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniajcym rozporzdzenie w sprawie wykrocze, za ktre stranicy stray gminnych s uprawnieni do nakadania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. Nr 217, poz. 1434). Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw w roku 2010 realizowa dziaania w POZNPT dwutorowo: bezporednio- w trybie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji 85

i konsumentw (Dz.U. Nr 50, poz. 331, z pn. zm.), dalej zwanej uokik, porednio- poprzez dziaania podlegej Prezesowi Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw Inspekcji Handlowej. W roku 2010 UOKiK prowadzi dziaania polegajce na monitoringu rynku reklamowego wyrobw tytoniowych pod ktem ewentualnych narusze zbiorowych interesw konsumentw. Dziaaniami objto midzy innymi tre oraz form reklam telewizyjnych, reklam prasowych, ulotek reklamowych sieci sklepw wielkopowierzchniowych oraz tre reklamy zewntrznej. Przedmiotowy monitoring nie da podstaw do wszczcia przez Prezesa UOKiK postpowania w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw w rozumieniu art. 24 ustawy o uokik. Kontrole przestrzegania przez przedsibiorcw zakazu reklamy i promocji wyrobw tytoniowych wynikajcego z przepisw ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55, z pn. zm.), dokonywane byy w 2010 r. przez Wojewdzkie Inspektoraty Inspekcji Handlowej. Zgodnie bowiem z treci art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1219, z pn. zm.) Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powoanym do ochrony interesw i praw konsumentw oraz interesw gospodarczych pastwa. Do zada Inspekcji Handlowej naley m. in. kontrola legalnoci i rzetelnoci dziaania przedsibiorcw prowadzcych dziaalno gospodarcz w rozumieniu przepisw odrbnych w zakresie produkcji, handlu i usug (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 roku o Inspekcji Handlowej). W 2010 roku Inspekcja Handlowa przeprowadzia 720 kontroli przestrzegania przepisw wynikajcych z ww. ustawy oraz rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2004 roku w sprawie badania zawartoci niektrych substancji w dymie papierosowym oraz informacji i ostrzee zamieszczonych na opakowaniach wyrobw tytoniowych (Dz. U. Nr 31, poz. 275, z pzn. zm.). W wyniku kontroli odnotowano 14 przypadkw rnego rodzaju nieprawidowoci, ktre day podstaw do skierowania cznie 7 wnioskw o ukaranie do sdw rejonowych oraz 2 spraw do prokuratury. Ponadto przekazano 5 informacji do urzdw skarbowych. W wyniku kontroli stwierdzono: 1. Naruszenie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych tj. naruszenie zakazu reklamy i promocji wyrobw tytoniowych (Tabela 17): 86

Tabela 17. Nieprawidowoci stwierdzone podczas kontroli przez Inspekcj Handlow- naruszenie zakazu reklamy i promocji wyrobw tytoniowych

Miejsce

Stwierdzone nieprawidowoci

Przeprowadzone przez Inspekcj Handlow dziaania

Punkt Sprzeda papierosw w cenach niszych Pouczono przedsibiorc o zakazie tego sprzeday od wydrukowanych na opakowaniach rodzaju promocji z uwagi na nowelizacj detalicznej jednostkowych art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych Punkt Umieszczenie w witrynie sklepu napisu o sprzeday treci najtasze papierosy w miecie, detalicznej dokonywanie sprzeday papierosw w cenach promocyjnych, niszych ni wydrukowane na opakowaniach jednostkowych. Dodawano take Kart staego klienta upowaniajc do zniek na zakupione towary, w tym take na papierosy Punkt Oznakowanie miejsca prowadzenia sprzeday dziaalnoci gospodarczej napisem Tanie detalicznej papierosy oraz prowadzenie promocyjnej sprzeday papierosw przez wydanie Karty rabatowej uprawniajcej do nabywania wyrobw tytoniowych po obnionych cenach Skierowano zawiadomienie do prokuratury o moliwoci popenienia przestpstwa z art. 12 pkt. 4 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych

Skierowano zawiadomienie do prokuratury o moliwoci popenienia przestpstwa z art. 12 pkt. 4 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych

Punkt Sprzeda papierosw w cenach niszych Pouczono przedsibiorc o zakazie tego sprzeday od wydrukowanych na opakowaniach rodzaju promocji z uwagi na nowelizacj detalicznej jednostkowych art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych 2. W 3 zakadach gastronomicznych nie wprowadzono zakazu palenia bd nie wyodrbniono

miejsc lub pomieszcze przeznaczonych do palenia wyrobw tytoniowych, naruszajc art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych: a) w stosunku do pierwszego przedsibiorcy skierowano wniosek o ukaranie za popenienie wykroczenia, wyrokiem sdu wymierzono przedsibiorcy kar grzywny w wysokoci 200,00 z. b) w stosunku do drugiego przedsibiorcy skierowano wniosek o ukaranie, wyrokiem nakazowym uznano prowadzcego bar za winnego popenienia wykroczenia i wymierzono kar grzywny w wysokoci 420,00 z 87

c)

w przypadku trzeciego przedsibiorcy kocowym efektem kontroli byo wymierzenie kary grzywny w wysokoci 200,00 z

3.

W dwch punktach handlowych, gdzie dokonywano sprzeday wyrobw tytoniowych nie o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu

umieszczono widocznej i czytelnej informacji o treci wskazanej w ustawie, co stanowio naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy i wyrobw tytoniowych. W jednym z nich skierowano wniosek do sdu rejonowego o ukaranie przedsibiorcy za popenienie wykroczenia, natomiast w drugim inspektorzy wystpili z daniem umieszczenia nakazanej prawem informacji. 4. Naruszenie art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych w 5 placwkach detalicznych wprowadzono sprzeda papierosw luzem bez opakowania. W dwch pierwszych przypadkach materiay z kontroli przekazano Komendzie Miejskiej Policji, w pozostaych skierowano wniosek o ukaranie waciciela z art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych do Sdu Rejonowego. Ponadto we wszystkich przypadkach skierowano informacj do waciwego Urzdu Skarbowego. W toku kontroli inspektorzy Inspekcji Handlowej dokonali take ogldzin oznakowania 3 783 partii wyrobw tytoniowych- nie stwierdzajc nieprawidowoci w tym zakresie.

88

III. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU

1. Zarzdzanie POZNPT

W 2007 roku zarzdzanie POZNPT obj Gwny Inspektor Sanitarny. Koordynacj Programu na poziomie krajowym zajmuje si Departament Promocji Zdrowia, Biostatystyki i Analiz GIS, ktry przy realizacji zada programowych wsppracuje z ministerstwami, jednostkami PIS, instytucjami i organizacjami realizujcymi zadania z zakresu promocji zdrowia, w tym profilaktyki palenia tytoniu. W wojewdztwach i powiatach zadania te realizuj odpowiednio PWIS (koordynatorzy POZNPT) i PPIS (koordynatorzy POZNPT), ktrzy tworz koalicje lokalne z licznymi partnerami, w tym z: wadzami samorzdowymi, ZOZ, szkoami, uczelniami wyszymi, mediami, organizacjami pozarzdowymi itp.
2. Dziaalno Midzyresortowego Zespou Koordynacyjnego

W roku 2010 kontynuowana bya dziaalno MZK POZNPT. Zesp dziaa na podstawie: 1. Zarzdzenia Nr 64 Prezesa Rady Ministrw z dnia 3 wrzenia 2010 r. zmieniajcego zarzdzenie w sprawie utworzenia Midzyresortowego Zespou Koordynacyjnego Programu Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu w Polsce 2. Ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych z dnia 9 listopada 1995 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz 55 z pzn. zm.). Zgodnie z nowym zarzdzeniem, w skad Zespou wchodz: 1. przewodniczcy Zespou - Minister Zdrowia; 2. wiceprzewodniczcy Zespou - Gwny Inspektor Sanitarny; 3. czonkowie Zespou- przedstawiciele wyznaczeni przez: ministra waciwego do spraw finansw publicznych, ministra waciwego do spraw owiaty i wychowania, Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwoci, ministra waciwego do spraw wewntrznych, ministra waciwego do spraw rodowiska, 89

ministra waciwego do spraw kultury fizycznej i sportu, ministra waciwego do spraw rolnictwa, ministra waciwego do spraw zdrowia, przedstawiciel Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw, wyznaczony przez Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw, Dyrektora Centrum Onkologii - Instytutu im. Marii Skodowskiej-Curie w Warszawie., Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw, W 2010 r. odbyo si posiedzenie Zespou, na ktrym przyjto uchwa nr 2/2010 protok

z posiedzenia Zespou z dnia 17 grudnia 2009 r. Po zapoznaniu si Zespou ze zmianami w Zarzdzeniu Nr 64 Prezesa Rady Ministrw z dnia 3 wrzenia 2010 r., przyjto uchwa nr 1/2010 regulamin dziaania Midzyresortowego Zespou Koordynacyjnego Programu Ograniczania Zdrowotnych Nastpstw Palenia Tytoniu w Polsce. Podczas posiedzenia przedstawiono najnowsze wyniki bada epidemiologicznych na temat palenia tytoniu przez osoby dorose (GATS) oraz zostay omwione warunki i moliwoci wdroenia skuteczniejszej strategii ograniczania palenia tytoniu w Polsce. 3.
Monitorowanie i ewaluacja programu

W 2009 roku powsta Raport WHO pt. Ocena Zdolnoci Polski w dziaaniach ograniczajcych epidemi palenia tytoniu (Capacity assesment of tobacco control in Poland). Raport zawiera wiele kluczowych rekomendacji i zalece dalszych dziaa nakierowanych na zmniejszenie epidemii palenia tytoniu w Polsce. Rekomendacje Raportu byy dyskutowane z kluczowymi instytucjami zajmujcymi si zdrowiem (w tym przede wszystkim z MZ i GIS). Skutkiem tego, w cigu roku 2010, cz z tych rekomendacji zostaa w caoci lub czciowo wdroona jak np.: wprowadzono moliwo prawn ustanowienia ostrzee obrazkowych na paczkach papierosw, czy wzmocniono zesp osb zajmujcych si dziaaniami tytoniowymi w GIS. Pozostae Rekomendacje dotyczce finansowania POZNPT czy wprowadzeniu miejsc wolnych od tytoniu bez moliwoci ustanowienia palarni s nadal aktualne jako kierunek przyszych zmian. Wynikiem Raportu Ocena Zdolnoci Polski w dziaaniach ograniczajcych epidemi palenia tytoniu byo zorganizowanie warsztatw na temat oceny Programu. Warsztaty odbyy si w dniach 29-30 listopada 2010r. i byy wsplnie zorganizowane przez Biuro WHO w Polsce, GIS i MZ, z 90

udziaem ekspertw zagranicznych. 4.

Finansowanie programu

W roku sprawozdawczym 2010 na realizacj POZNPT przeznaczone zostay rodki finansowe z budetu pastwa w kwocie 400 000 zotych dla GIS oraz rodki wydzielone w budetach WSSE. Wydatkowanie rodkw na realizacj zada POZNPT przez GIS zostao ujte w Tabeli 18.
Tabela 18. Wydatkowanie rodkw finansowych na realizacj POZNPT w 2010 r. (GIS)

L.p. Zadanie POZNPT C. D. E. F. G. H. I. Zadanie 1. Zmiana klimatu spoecznego i zachowa w

stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopaszczyznowe populacyjne dziaania informacyjno-edukacyjne. Zadanie 3. Zapobieganie paleniu tytoniu przez dzieci i modzie oraz programy edukacyjne dla dzieci i modziey propagujce mod na niepalenie. Zadanie 4. Realizacja programw profilaktyki palenia tytoniu i leczenia uzalenienia od tytoniu w ZOZ. Dziaalno Telefonicznej Poradni Pomocy Palcym.

rodki finansowe (w z.) 72 582,78 33 550,00 115 000,00 27 988,52 104 032,80 46 845,90 400 000,00

Usugi zwizane z Programem Materiay promujce Program Inne (np. zakup materiaw) RAZEM

Ponadto w trakcie realizacji POZNPT pozyskano w 2010 r. dodatkowe rodki finansowe, gwnie z Urzdw Marszakowskich, Urzdw Miast, Gmin, prywatnych sponsorw i innych. Wydatkowanie rodkw na POZNPT w 2010 r. w 16 wojewdztwach przedstawia Tabela 19.

91

Tabela 19. Wydatkowanie rodkw finansowych na realizacj POZNPT w 2010 r. (pozostae jednostki PIS)

L.p. Wojewdztwo (WSSE)

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17.

Dolnolskie Kujawsko pomorskie Lubelskie Lubuskie dzkie Maopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmisko mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie RAZEM

rodki wydatkowane (w rodki dodatkowe z.) pozyskane przez WSSE i PSSE (w z.) 4 972,40 31 180,25 7 350,00 35 057,03 11 026,82 22 180,56 34 999,04 14 002,65 8 216,38 55 000,00 25 000,00 35 000,00 36 000,00 0,00 9 618,35 16 520,00 35 398,40 5 000,00 17 134,10 365 909,04 25 886,81 25 099,00 10 899,89 28 000,00 8 920,00 18 505,00 155 057,64

Natomiast w ramach dziaalnoci resortw, MSWiA wydatkowao w 2010 r. na realizacj zada POZNPT rodki finansowe w wysokoci 124 000,00 zotych. Ogem w roku sprawozdawczym 2010 na realizacj POZNPT w Polsce wydatkowano 1 044 966,68 zotych (tj. o 4,2 % mniej ni w roku 2009).

92

IV. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

POZNPT w Polsce realizowany by na szczeblu centralnym przez wszystkie zobowizane ministerstwa, natomiast na szczeblu regionalnym i lokalnym Program realizowany by przez PWIS i PPIS we wsppracy z wadzami lokalnymi, kocioami, instytucjami pozarzdowymi, placwkami owiatowo-wychowawczymi, uczelniami, Policj, Stra Miejsk i innymi podmiotami angaujcymi si w dziaalno profilaktyczn. W roku 2010 realizowano dziaania edukacyjno-zdrowotne na poziomie krajowym w ramach obchodw: wiatowego Dnia Bez Tytoniu oraz wiatowego Dnia Rzucania Palenia. Przeprowadzono oglnopolsk kampani medialn na temat nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych. Na poziomie wojewdzkim oraz powiatowym podejmowane byy dodatkowe dziaania, w zalenoci od potrzeb oraz moliwoci lokalnych. GIS zorganizowa i przeprowadzi oglnopolski konkurs na logo Programu oraz logo i haso kampanii o tematyce antytytoniowej. Na konkurs wpyny prace 60 uczestnikw- studentw uczelni wyszych. Prowadzone byy programy edukacyjne skierowane do dzieci i modziey pt. Czyste Powietrze Wok Nas, Nie pal przy mnie, prosz oraz Znajd waciwe rozwizanie. Kontynuowane byy dziaania majce na celu zerwanie z naogiem poprzez fachow pomoc medyczn, ktra wiadczona bya w podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej oraz poprzez Telefoniczn Poradni Pomocy Palcym, dziaajcej przy CO-Instytucie w Warszawie. CO-Instytut we wsppracy z Fundacj Promocja Zdrowia i lokalnymi Izbami Lekarskimi przeprowadzio cykl szkole dla lekarzy, pielgniarek i innych pracownikw suby zdrowia i zdrowia publicznego z zakresu leczenia uzalenienia od tytoniu. W ramach sprawowania biecego nadzoru w zakresie warunkw i wymogw higieniczno - sanitarnych PIS prowadzia systematyczne kontrole w zakresie przestrzegania zakazu palenia w miejscach uytecznoci publicznej. Przyczyn nie przestrzegania przepisw prawa dotyczcych stwarzania stref bezdymnych bya gwnie tolerancyjno pracodawcy, a znacznie rzadziej nieznajomo przepisw prawa. Realizacja ustawy bdzie priorytetowym zadaniem PIS w 2011 roku. W 2010 r. Suba Wizienne podja dziaania zmierzajce do rozpoznania zakresu zjawiska palenia tytoniu przez funkcjonariuszy i pracownikw SW oraz ich postaw w kwestii zwizanych 93

z paleniem

ewentualnymi

dziaaniami

wspomagajcymi

jego

ograniczenie.

roku

sprawozdawczym realizowano rwnie zadania w obszarze profilaktyki palenia tytoniu skierowane do osadzonych i przebywajcych w jednostkach penitencjarnych. Dziaania z zakresu ograniczania palenia tytoniu w jednostkach podlegych Ministrowi Spraw Wewntrznych i Administracji realizowane byy przez ZOZ MSWiA, Stra Graniczn, Sub Zdrowia Biura Ochrony Rzdu oraz PIS MSWiA Zgodnie z postanowieniami przepisw unijnych a take POZNPT, wysoko stawek podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe jest w Polsce systematycznie zwikszana, co sprzyja zmniejszeniu konsumpcji tych wyrobw. W 2010 roku wprowadzono podwyk akcyzy o 5%. Biorc pod uwag wymogi unijne oszacowano, i w 2011 r. akcyza od wszystkich papierosw wyniesie 71,34 EUR / 1.000 szt. przy obowizujcym na 2011 r. kursie 3,9370 z/EUR, a udzia akcyzy w redniej waonej detalicznej cenie sprzeday papierosw osignie poziom 66,35%. W roku 2010 Suba Celna odnotowaa niewielki spadek ujawnie papierosw: wg danych na dzie 31 grudnia 2010 r. organy celne zajy ok. 563.477 tys. szt. tych wyrobw. 15 listopada 2010 r. wesza w ycie ustawa z dnia 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych oraz ustawy o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. Nr 81, poz. 529) Zmiany te dotyczyy dalszej ochrony zdrowia niepalcych i palcych Polakw, gwnie poprzez ograniczenie naraenia spoeczestwa na inhalacj dymem tytoniowym w miejscach uytecznoci publicznej. Realizacja celw Programu bdzie moliwa tylko w przypadku zapewnienia odpowiedniego finansowania zaplanowanych dziaa.

Wnioski

Finansowanie Programu na obecnym poziomie uniemoliwia pen realizacj zada oraz osignicie zaoonych celw. Zwikszenie finansowania Programu pozwolioby na prowadzenie dugofalowych kampanii medialnych, jako sposobu na dotarcie do caego spoeczestwa.

Naley wzmacnia dziaania regionalne i lokalne poprzez szersze wspdziaanie wadz samorzdowych, organizacji pozarzdowych, pracodawcw oraz rodkw masowego przekazu.

Naleaoby dokona oceny Programu i na tej podstawie dokona ewentualnych zmian w jego zapisach. 94

Obecny poziom rozpowszechnienia palenia tytoniu w naszym kraju, a zarazem wysoki stopie akceptacji spoecznej wprowadzanych ogranicze swobody palenia tytoniu skania do podejmowania kolejnych dziaa legislacyjnych marginalizujcych palenie tytoniu. Obserwacje i badania funkcjonowania dokonanych zmian w ustawie powinny by prowadzone w celu przygotowania zaoe do kolejnej nowelizacji z uwzgldnieniem wnioskw rzdowych zgaszanych do projektu komisyjnego (druk 1030).

W pracach legislacyjnych konieczne jest zwrcenie uwagi na zobowizania wynikajce z art. 5 Ramowej Konwencji WHO o Ograniczeniu Uycia Tytoniu, dotyczce eliminowania szkodliwej interferencji interesw firm tytoniowych wbrew potrzebom ochrony zdrowia.

95

V. SPIS TABEL

Tabela Tab. 1. Tab. 2. Tab. 3. Tab. 4. Tab. 5. Tab. 6. Tab. 7. Tab. 8. Tab. 9. Tab. 10. Tab.11. Tab. 12. Tab. 13.

Nazwa Formy dziaa podejmowanych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn podczas obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu- zestawienie ilociowe Wybrane dziaania podejmowane przez jednostki Pastwowej Inspekcji Sanitarnej podczas obchodw wiatowego Dnia Bez Tytoniu Ekspozycja wystawy pt. Ostrzeenia Zdrowotne w roku 2010 r. Formy dziaa podejmowanych przez Pastwow Inspekcj Sanitarn podczas obchodw wiatowego Dnia Rzucania Palenia- zestawienie ilociowe Wybrane dziaania podejmowane przez jednostki Pastwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach obchodw wiatowego Dnia Rzucania Palenia Wybrane dziaania w ramach Wojewdzkich POZNPT Dziaania podejmowane przez szkoy w poszczeglnych wojewdztwach wiadczenia Poradni Antynikotynowej- dane liczbowe Program Profilaktyki Chorb Odtytoniowych (w tym POChP)- etap podstawowy Program Profilaktyki Chorb Odtytoniowych (w tym POChP)- etap specjalistyczny Liczbowe zestawienie dziaa w obszarze profilaktyki palenia tytoniu skierowane do osadzonych i przebywajcych w jednostkach penitencjarnych Dziaania edukacyjno-informacyjne przeprowadzone przez pracownikw PIS w zakadach pracy Przestrzeganie zakazu palenia tytoniu w Polsce w oparciu o art. 5 ustawy z dn. 9 listopada 1995 roku. o ochronie zdrowia przed nastpstwami uywania tytoniu i wyrobw tytoniowych (Dz. U. Z 1996 roku nr 10, poz. 55 z pn. zm.) Dziaania na rzecz ograniczenia ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach pracy Wzrost akcyzy i redniej ceny detalicznej papierosw w 2010 i 2011 r. oraz procentowego udziau obcie podatkowych w redniej cenie detalicznej papierosw Wpywy budetowe z tytuu podatku akcyzowego od wyrobw tytoniowych (w mln z) Nieprawidowoci stwierdzone podczas kontroli przez Inspekcj Handlow- naruszenie zakazu reklamy i promocji wyrobw tytoniowych Wydatkowanie rodkw finansowych na realizacj POZNPT w 2010 r. Wydatkowanie rodkw finansowych na realizacj POZNPT w 2010 r. (pozostae jednostki PIS)

Strony 11 12 17 21 22 28 43 53 54 55 65 70 71 73 78 83 87 91 92

Tab. 14. Tab.15. Tab.16. Tab. 17. Tab. 18. Tab. 19.

96

VI. SPIS RYCIN

Rycina Ryc. 1. Ryc. 2. Ryc. 3. Ryc. 4. Ryc. 5. Ryc. 6.

Nazwa Plansza z obrazkowymi ostrzeeniami zdrowotnymi-EU Plansza z obrazkowymi ostrzeeniami zdrowotnymi Palenie a rak Zasig II edycji programu Czyste Powietrze Wok Nas Praca konkursowa: I. miejsce Praca konkursowa: II miejsce Praca konkursowa: III miejsce

Strona

17 18 38 51 52 52

97

VII. SPIS WYKRESW

Wykres Wykres 1 Wykres 2 Wykres 3 Wykres 4 Wykres 5 Wykres 6 Wykres 7 Wykres 8 Wykres 9 Wykres 10 Wykres 11 Wykres 12 Wykres 13 Wykres 14

Nazwa Liczba placwek biorcych udzia w programie Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa Procentowy udzia dzieci biorcych udzia w programie Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa Liczba dzieci biorcych udzia w II edycji programu Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa Liczba rodzicw i opiekunw uczestniczcych w programie Czyste Powietrze Wok Nas z podziaem na wojewdztwa Liczba dzieci biorcych udzia w programie Nie pal przy mnie, prosz z podziaem na wojewdztwa Zasig pilotaowej edycji programu Nie pal przy mnie, prosz z podziaem na wojewdztwa Liczba uczestnikw szkole w ramach realizacji programu Nie pal przy mnie, prosz, z podziaem na wojewdztwa Procent szk podstawowych i gimnazjalnych realizujcych pilotaow edycj programu Znajd waciwe rozwizanie Liczba szkole przeprowadzonych w ramach programu Znajd waciwe rozwizanie , z podziaem na wojewdztwa Wczenie liderw modzieowych do realizacji zada programowych programu Znajd waciwe rozwizanie (%) Udzia rodzicw w dziaaniach realizowanych w ramach programu Znajd waciwe rozwizanie (% z podziaem na wojewdztwa) Rozszerzenie programu Znajd waciwe rozwizanie o dodatkowe dziaania Dynamika wzrostu ujawnie przemytu papierosw dokonywanych przez organy celne w latach 2005-2010 Dynamika nielegalnego obrotu tytoniem. Ilo zajtego tytoniu (tys. kg.) przez Suby Celne w latach 2008-2010

Strona 38 39 39 40 45 46 46 47 48 48 49 50 79 80

98