Druk nr 4603

Warszawa, 8 lipca 2011 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja

Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niej podpisani posowie wnosz projekt ustawy:

- o wiadomym rodzicielstwie.
Do reprezentowania wnioskodawcw w pracach nad projektem ustawy upowaniamy pana posa Marka Balickiego. (-) Romuald Ajchler; (-) Leszek Aleksandrzak; (-) Marek Balicki; (-) Anna Bakowska; (-) Tomasz Garbowski; (-) Witold Gintowt-Dziewatowski; (-) Jacek Kasprzyk; (-) Witold Klepacz; (-) Jan Kochanowski; (-) Tadeusz Motowido; (-) Artur Ostrowski; (-) Sylwester Pawowski; (-) Stanisaw Rydzo; (-) Elbieta Streker-Dembiska; (-) Wiesaw Andrzej Szczepaski; (-) Tadeusz Tomaszewski; (-) Bogusaw Wontor; (-) Ryszard Zbrzyzny.

Projekt

USTAWA z dnia ......... 2011 r. o wiadomym rodzicielstwie Art. 1.

Kady ma prawo do samostanowienia w dziedzinie rozrodczoci w warunkach umoliwiajcych wiadome decydowanie o rodzicielstwie.

Art. 2.
Kady ma prawo do informacji, edukacji, poradnictwa i rodkw umoliwiajcych korzystanie z prawa do wiadomego rodzicielstwa.

Art. 3.
Uyte w ustawie okrelenia oznaczaj: 1) procedura medycznie wspomaganej prokreacji zastosowanie komrek rozrodczych lub zarodkw wewntrz lub pozaustrojowo, u ludzi w celu prokreacji; 2) rodki zapobiegania ciy - wyroby medyczne i produkty lecznicze dopuszczone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej majce na celu niedopuszczenie do zapodnienia lub zagniedenia si zapodnionego jaja w luzwce macicy; 3) wiadczeniodawca wiadczeniodawc w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z pn. zm.); 4) wiadome rodzicielstwo swobodne i odpowiedzialne decydowanie o posiadaniu dzieci, ich iloci oraz planowania ich narodzin w wybranych przez rodzicw odstpach czasu.

Art. 4.

1. Organy administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji okrelonych w przepisach szczeglnych, zapewniaj dostp do wiadcze zdrowotnych zwizanych ze wiadomym rodzicielstwem zgodnych z najnowsz wiedz medyczn. 2. Organy administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji okrelonych w przepisach szczeglnych, udzielaj pomocy organizacjom pozarzdowym w prowadzonych przez nie dziaaniach w zakresie wiadomego rodzicielstwa i wspdziaaj z nimi.

Art. 5.
1. Organy administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji okrelonych w przepisach szczeglnych, zapewniaj kobiecie w ciy: 1) opiek medyczn, 2) dostp do bada prenatalnych oraz informacji o tych badaniach, 3) pomoc materialn w okresie ciy, porodu i po porodzie na zasadach okrelonych w innych ustawach, 4) dostp do szczegowych informacji na temat przysugujcych jej uprawnie, zasikw i wiadcze oraz do informacji dotyczcych instytucji i organizacji pomagajcych w rozwizywaniu problemw psychologicznych i spoecznych, a take zajmujcych si sprawami przysposobienia.

2. Na wniosek uczennicy w ciy szkoa ma obowizek udzieli jej urlopu oraz innej pomocy niezbdnej do ukoczenia przez ni edukacji, w miar moliwoci nie powodujc opnie w zaliczaniu przedmiotw. Jeeli cia, pord lub pog powoduje niemoliwo zaliczenia w terminie egzaminw wanych dla cigoci nauki, szkoa zobowizana jest do wyznaczenia dodatkowego terminu egzaminu dogodnego dla uczennicy, w okresie nie duszym ni 6 miesicy. 3. W celu prawidowej realizacji ochrony kobiet w ciy, a w szczeglnoci zapewnienia pomocy i wiadcze, o ktrych mowa w ust. 1, Rada Ministrw okreli w drodze rozporzdzenia, szczegowy zakres i formy oraz tryb ich udzielania.

Art. 6.
1. Wprowadza si do programw nauczania szkolnego przedmiot "wiedza o seksualnoci czowieka". 2. Przedmiot, o ktrym mowa w ust. 1 dostosowany jest do wieku, zdolnoci percepcyjnych oraz potrzeb uczniw i obowizuje od pierwszej klasy szkoy podstawowej. 3. Treci programowe przedmiotu, o ktrym mowa w ust. 1, obejmuj informacje na temat praw w zakresie wiadomego rodzicielstwa oraz seksualnoci czowieka, zdrowia reprodukcyjnego, ochrony przed przemoc seksualn, a take metod i rodkw zapobiegania ciy, sposobw zabezpieczenia si przed chorobami przenoszonym i drog pciow, w tym HIV/AIDS, oraz ksztatujce wolne od przemocy, partnerskie relacje midzy kobietami i mczyznami, a take odpowiedzialne macierzystwo i ojcostwo. 4. Nauczanie przedmiotu opisanego w ust. 1 mog prowadzi osoby, ktre ukoczyy podyplomowe studia w szkoach wyszych, w zakresie wiedzy o yciu seksualnym czowieka i maj przygotowanie pedagogiczne.

5. Minister waciwy do spraw owiaty i wychowania w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw zdrowia ustali w drodze rozporzdzenia zakres treci, o ktrych mowa w ust. 3, zawartych w podstawie programowej ksztacenia oglnego oraz wprowadzi do systemu doksztacania nauczycieli tematyk okrelon w ust. 3.

Art. 7.
1. Organy administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji okrelonych w przepisach szczeglnych, zapewniaj dostpno metod i rodkw zapobiegania ciy. 2. rodki antykoncepcyjne, w tym postkoitalne, s objte refundacj na zasadach okrelonych w przepisach ustawy o refundacji. 3. Samorzdy powiatowe tworz placwki prowadzce poradnictwo i udzielajce wiadcze z zakresu wiadomego rodzicielstwa.

Art. 8.
1. Organy administracji rzdowej i samorzdu wojewdztwa, w zakresie swoich kompetencji okrelonych w przepisach szczeglnych, zapewniaj dostp do procedury medycznie wspomaganej prokreacji. 2. Procedura medycznie wspomaganej prokreacji jest wiadczeniem zdrowotnym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z pn. zm.). 3. Prawo do korzystania z procedury medycznie wspomaganej prokreacji maj osoby, o ktrych mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy, o ktrej mowa w ust. 2 na zasadach okrelonych w tej ustawie, z zastrzeeniem ust. 4. 4. Uprawnienie, o ktrym mowa w ust. 3 obejmuje nie wicej ni trzy cykle leczenia.

Art. 9.
1. Kobieta ma prawo do przerwania ciy podczas pierwszych 12 tygodni jej trwania. 2. Kobieta ma prawo do przerwania ciy po upywie 12 tygodni jej trwania, w przypadku gdy: 1) cia stanowi zagroenie dla ycia lub zdrowia kobiety ciarnej, 2) wystpuje due prawdopodobiestwo cikiego i nieodwracalnego upoledzenia podu albo nieuleczalnej choroby zagraajcej jego yciu, 3) cia jest nastpstwem czynu zabronionego.

3. Przerwania ciy dokonuje lekarz w moliwie najwczeniejszym jej stadium, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej, w tym rwnie metodami farmakologicznymi. 4. W przypadkach okrelonych w ust. 2 ostateczn decyzj o kontynuowaniu albo przerwaniu ciy podejmuje kobieta po otrzymaniu informacji medycznej.

5. W przypadkach okrelonych w ust. 2 pkt 2 i 3 przerwanie ciy jest dopuszczalne do chwili osignicia przez pd zdolnoci do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej. 6. W przypadkach okrelonych w ust. 2 przerwania ciy dokonuje lekarz w szpitalu. 7. Lekarz, ktry dokonuje przerwania ciy, udziela kobiecie informacji o rodkach i metodach zapobiegania ciy.

Art. 10.
1. Przerwanie ciy jest wiadczeniem zdrowotnym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z pn. zm.). 2. Osoby, o ktrych mowa w art. 2 ust. 1 ustawy, o ktrej mowa w ust. 1 maj prawo do przerwania ciy bezpatnie. 3. wiadczeniodawca, ktry zawar umow z Narodowym Funduszem Zdrowia w zakresie obejmujcym wiadczenia zdrowotne z zakresu ginekologii i poonictwa jest zobowizany do udzielania tych wiadcze w sposb kompleksowy, w szczeglnoci obejmujcy zapewnienie przerwania ciy. 4. W przypadku, gdy lekarz wykonujcy zawd wykonujcy zawd u wiadczeniodawcy zoy informacj o moliwoci odmowy udzielenia wiadczenia w sytuacji okrelonej w art. 39 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 204, z pn. zm.) wiadczeniodawca jest zobowizany do posiadania umowy z podwykonawc zapewniajcej wykonanie tego wiadczenia.

Art. 11.
1. Osoby wykonujce czynnoci wynikajce z ustawy s obowizane do zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym powziy wiadomo w zwizku z wykonywaniem tych czynnoci, stosownie do odrbnych przepisw. 2. W razie zawinionego ujawnienia wiadomoci, o ktrych mowa w ust. l, sd moe przyzna osobie poszkodowanej odpowiedni sum tytuem zadouczynienia pieninego za doznan krzywd.

Art. 12.
W ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857, z pn. zm.) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 26: a) w ust. 1 wyrazy "matki i dziecka pocztego" zastpuje si wyrazami "kobiety ciarnej i podu", b) w ust. 3 wyrazy "Dzieci poczte, osoby" zastpuje si wyrazem "Osoby"; 2) w art. 32 dodaje si ust. 2a w brzmieniu:

"2a. W przypadku osoby maoletniej lekarz moe, na jej wniosek, udzieli wiadczenia z zakresu zapobiegania lub przerwania ciy, bez zgody przedstawiciela ustawowego i sdu opiekuczego, jeeli przemawia za tym dobro osoby maoletniej dziaajcej z rozeznaniem".

Art. 13.
W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 533, z pn. zm.) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) w art. 152 w 3 wyrazy dziecko poczte osigno zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej" zastpuje si wyrazami pd osign zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej"; 2) w art. 153 w 2 wyrazy dziecko poczte osigno zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej" zastpuje si wyrazami pd osign zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej"; 3) w art. 156 w 1 po wyrazach zdolnoci podzenia" dodaje si wyrazy z wyjtkiem sterylizacji dobrowolnej,"; 4) skrela si art. 157a.

Art. 14.
W ustawie z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz.U. Nr 6, poz. 69, z pn. zm.) skrela si art. 2.

Art. 15.
W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z pn. zm.) w art. 39 ust. 2 po wyrazie lekw wstawia si przecinek i dodaje wyrazy w tym rodkw zapobiegania ciy,.

Art. 16.
Traci moc ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy (Dz. U. Nr 17, poz. 78, z pn. zm.).

Art. 17.
Ustawa wchodzi w ycie z dniem 1 stycznia 2012 roku.

Uzasadnienie I. Jednym z podstawowych praw czowieka jest prawo do suwerennego i odpowiedzialnego decydowania o tym czy, ile i kiedy chce mie dzieci. Prawo to wynika z norm zawartych w powszechnych prawach czowieka, chroni je take Konstytucja RP nakazujc poszanowanie prawa do godnoci, zachowania prywatnoci i ochrony rodzicielstwa, a take prawa do wiedzy i edukacji wolnej od indoktrynacji. Te wartoci konstytucyjne nie s w wystarczajcy sposb chronione przez ustawodawstwo zwyke. II. Obowizujca od 1993 roku ustawa o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy nie tylko nie spenia najwaniejszego zdaniem jej twrcw zadania jakim miao by ograniczenie liczby przerwa ciy, ale sposb jej realizacji przyczyni si do odebrania polskim dzieciom i modziey jednego z podstawowych praw prawa do wiedzy o sobie samym. Zamiast wiedzy o yciu seksualnym czowieka, wiedzy niezbdnej do podjcia odpowiedzialnego i bezpiecznego zachowania seksualnego oraz zapobieenia ewentualnym zagroeniom a nawet tragediom yciowym modym ludziom szkoa czsto przekazuje ideologiczne przekonania i opinie niewiele majce wsplnego ze wspczesn nauk. Skutki tego stanu rzeczy s zatrwaajce. Nieplanowane, zbyt wczesne cie nastoletnich dziewczt s powodem traumatycznych dowiadcze podobnych do tych, jakie stay si udziaem czternastoletniej dziewczynki z Lublina. Bywaj take powodem prb samobjczych, wyrzucania dziewczt z domw, dramatw rodzinnych. O skali problemu wiele mwi coroczne sprawozdania kolejnych rzdw z wykonywania ustawy o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy. III. Projekt ustawy o wiadomym rodzicielstwie ma zapewni zgodno ustawodawstwa zwykego z Konstytucj RP. Zamysem projektodawcw jest stworzenie nowoczesnego systemu zapewniajcego pen realizacj praw i wolnoci w jednej z najistotniejszych sfer ycia. Obecny stan prawny i faktyczny nie odpowiada wymogom nowoczesnego pastwa przygotowujcego modzie do podejmowania najwaniejszych decyzji w yciu. Mamy do czynienia ze zym prawem, w ktrym wzgldy wiatopogldowe spowodoway wzrost niekorzystnych zjawisk spoecznych, wrd ktrych wymieni mona m.in. nieprzystosowanie dzieci i modziey do radzenia sobie w sytuacjach zagroenia przestpczoci seksualn, wzrost podziemia aborcyjnego oraz wypaczenia wiadomoci

seksualnej obywateli i postaw wobec wiadomego rodzicielstwa. Obowizujca od 1993 r. ustawa ogranicza rodzicom moliwoci wiadomego decydowania, o tym czy, kiedy i ile bd mieli dzieci. Ustawa ta w duym stopniu utrudnia poznanie i wykorzystywanie nowoczesnych metod antykoncepcji. Przede wszystkim za ksztatuje faktyczny zakaz przerywania ciy. Dowodzi tego liczba przeprowadzonych oficjalnie zabiegw wynoszca okoo piset rocznie. W niektrych, biedniejszych regionach kraju nie s rejestrowane przypadki przerwania ciy w ramach prowadzonych legalnie procedur. Oznacza to, e podziemie aborcyjne, w tym take usugi dokonywane przez osoby nie posiadajce przygotowania zawodowego, zdominowao ten zakres usug zdrowotnych. Zabiegi takie nie s wykonywane w szpitalach nawet w przypadku istnienia oczywistych, zgodnych z ustaw wskaza natury medycznej lub przesanek wynikajcych z popenienia czynu zabronionego. Stale ronie rwnie liczba dzieci pozostawianych na oddziaach pooniczych. Nie mona dokadnie oszacowa liczby nielegalnych zabiegw przerwania ciy. Szacunki mwi o 50-200 tysicach takich zabiegw rocznie. Na wiecie jest wykonywanych rocznie okoo 53 milionw zabiegw przerwania ciy, z czego blisko poowa przeprowadzana jest nielegalnie. Stwierdzono, e co najmniej 80 tysicy zgonw kobiet na wiecie jest wywoane bdami lub powikaniami nieprawidowo prowadzonych zabiegw. Brak bada lekarskich uniemoliwia ustalenie faktycznej liczby zgonw i przypadkw zagroenia ycia spowodowanych przerywaniem ciy niezgodnym z zasadami sztuki lekarskiej. IV. Zaniedbania Polski w obszarze dostpu do edukacji seksualnej i nowoczesnych metod planowania rodziny s take pozbawieniem Polek i Polakw czci nalenych im praw czowieka. Do katalogu podstawowych praw i wolnoci czowieka od dawna bowiem zalicza si prawa reprodukcyjne. Prawa te zostay sprecyzowane w postanowieniach Konferencji ONZ w Kairze 1994 r. (Konferencja na rzecz Ludnoci i Rozwoju, Program Dziaania) i Pekinie w 1997 (Konferencja ONZ w sprawach Kobiet, Platforma Pekiska). Opieraj si one na uznaniu: Fundamentalnego prawa wszystkich par i jednostek do swobodnego i

odpowiedzialnego decydowania, ile i kiedy chc mie dzieci, jak rwnie do penej informacji o rodkach i metodach osigania tego celu; Prawa do rzetelnej wiedzy o yciu seksualnym, opartej na naukowych podstawach,

wolnej od indoktrynacji i ideologizacji; Prawa do moliwie najlepszego zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;

Prawa do podejmowania decyzji w sprawach reprodukcji w sposb wolny od

dyskryminacji, przymusu i przemocy. Obecne prawodawstwo polskie nie realizujce tych praw stao si przedmiotem wielokrotnej krytyki gremiw midzynarodowych wyznaczajcych standardy przestrzegania praw czowieka i nadzorujcych ich wykonywanie. Komitet Praw Czowieka ONZ w rekomendacjach dla Polski, przedstawionych w Uwagach kocowych do V okresowego sprawozdania z realizacji postanowie Midzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (grudzie 2004r) zaleci Polsce, by: Pastwo Strona powinno zapewni dostpno rodkw antykoncepcyjnych oraz bezpatny dostp do usug oraz metod planowania rodziny. Ministerstwo Edukacji powinno zapewni, by szkoy wczay do programw szkolnych dokadn i obiektywn edukacj seksualn. Uwagi Kocowe Komitetu do spraw Eliminacji Dyskryminacji Kobiet ONZ dotyczce Polski (2007 r.) wskazyway: Uprasza si Pastwo Stron, by wzmocnio dziaania w zakresie zapobiegania niechcianym ciom, w tym poprzez zapewnienie kobietom szerokiego dostpu do penej oferty rodkw antykoncepcyjnych, ktre byyby osigalne finansowo; i poprzez zwikszanie wiedzy i wiadomoci w zakresie rnych metod planowania rodziny. Komitet zaleca Pastwu Stronie, by nadao priorytetowe znaczenie sytuacji modych ludzi i wprowadzio dostosowan do wieku edukacj seksualn dla dziewczt i chopcw jako cz ich programu nauczania. Rada Europy w marcu 2008 r. - apelowaa do Polski w sprawie: 7.5. przyjcia odpowiednich strategii z zakresu zdrowia seksualnego i prokreacyjnego opartych na solidnych i wiarygodnych danych, w celu zapewnienia moliwie najlepszego i najszerszego dostpu do usug antykoncepcyjnych poprzez zwikszone inwestycje budetu pastwa w popraw systemu zdrowotnego, usug zwizanych ze zdrowiem prokreacyjnym i dostpem do informacji na ten temat; 7.6. zapewnienia kobietom i mczyznom dostpu do rodkw antykoncepcyjnych po rozsdnych kosztach, odpowiedniego dla nich rodzaju i przez nich wybranych; 7.7. wprowadzenia dla modziey obowizkowej nauki o zwizkach i yciu seksualnym czowieka (midzy innymi, w szkoach), aby zapobiec jak najwikszej liczbie przypadkw przerywania ciy w modym wieku.

Demokratyczne pastwo prawne, jakim jest Rzeczypospolita nie moe duej tych wanych gosw ignorowa. Projektodawcy zmierzaj do stworzenia regulacji czynicej zado tym wymaganiom. V. Celem projektu jest stworzenie warunkw penej realizacji praw reprodukcyjnych i

wiadomego rodzicielstwa poprzez: zapewnienie dzieciom i modziey dostpu do wiedzy w zakresie wiadomego rodzicielstwa, zdrowia i seksualnoci czowieka, umoliwienie dostpu do swobodnie wybranych rodkw antykoncepcyjnych, rwnie osobom znajdujcym si w trudnej sytuacji ekonomicznej, objcie leczenia niepodnoci metod in vitro finansowaniem ze rodkw publicznych, zapewnienie kobietom w ciy waciwej opieki medycznej, obejmujcej rwnie badania prenatalne oraz pomocy materialnej dla osb w trudnej sytuacji, stworzenie moliwoci legalnego i bezpiecznego przerwania ciy.

Projektodawcy uznaj, e proponowane przepisy suy bd nie tylko poprawie sytuacji demograficznej kraju, ale zapewni rwnie faktyczny spadek liczby zabiegw przerywania ciy, ktre obecnie s dokonywane nielegalnie, w podziemiu, z zagroeniem ycia i zdrowia kobiet. Art. 1 i 2 ustawy okrelaj jej cel i zapewniaj ochron wiadomego rodzicielstwa. Projektodawcy proponuj przykadow, otwart list dziaa jednostek administracji publicznej zmierzajcych do uzyskania tego celu. Nowoczesne pastwo nie moe pomija milczeniem kwestii tak zasadniczych, jak zdrowie reprodukcyjne czy prawo do samostanowienia w zakresie rozrodczoci. Konieczne jest rwnie ustalenie katalogu praw przysugujcych kademu obywatelowi w tym zakresie. Ustawa bdzie rwnie regulowaa moliwo korzystania z uprawnie przewidywanych przez inne akty prawne przez grupy zawodowe odpowiedzialne za zdrowie seksualne obywateli. W art. 3 znajduje si sowniczek definiujcy pojcia: wiadomego rodzicielstwa, rodkw zapobiegania ciy, wiadczeniodawcy oraz medycznie wspomaganej prokreacji, zgodnie z terminologi dokumentw midzynarodowych. Celem art. 4 jest zapewnienie obywatelom wiadcze z zakresu wiadomego rodzicielstwa na najwyszym dostpnym poziomie. Koncepcja taka zostaa ustalona w orzecznictwie

konstytucyjnym pastw demokratycznych. Mona jej lady dostrzec rwnie w nowym orzecznictwie polskiego Trybunau Konstytucyjnego. W tym celu przewidziana te wspdziaanie z organizacjami pozarzdowymi w zakresie wiadomego rodzicielstwa. Art. 5 okrela obowizki organw administracji rzdowej i samorzdowej w zakresie pomocy i opieki nad kobiet w ciy. Szczegowy zakres i formy oraz tryb udzielania pomocy i wiadcze, o ktrych mowa w ust. 1 okreli w rozporzdzeniu Rada Ministrw. W ust. 2 wprowadza si uprawnienie dla uczennicy w ciy do skorzystania z urlopu i pomocy niezbdnej do ukoczenia edukacji. Art. 6 ustawy wprowadza do programw nauczania szkolnego obowizkowy przedmiot wiedza o seksualnoci czowieka. Przedmiot ten ma by dostosowany do wieku dzieci i wynikajcych z tego potrzeb. Wprowadzenie obligatoryjnoci edukacji w tym zakresie oprcz podstawowego celu ochrony polskich dzieci i modziey przed tragediami wynikajcymi z niewiedzy, nada temu przedmiotowi waciw, do jego znaczenia rang. Zwaszcza, gdy naucza bd osoby speniajce kryteria opisane w ust. 4, a nie tak jak to czsto dzieje si obecnie, osoby nieprzygotowane, albo z przyczyn wiatopogldowych nie uznajce norm i standardw wspczesnej wiedzy w tym zakresie. Minister waciwy do spraw owiaty w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw zdrowia ustali zakres treci przedmiotu Art. 7 zobowizuje organy administracji rzdowe i samorzdowej do zapewnienia rzeczywistej dostpnoci metod i rodkw zapobiegania ciy. Ust. 2 zobowizuje ministra waciwego do spraw zdrowia do wprowadzenia na list lekw refundowanych, zgodnie z przepisami ustawy o refundacji, rodkw antykoncepcyjnych, w tym rodkw postkoitalnych. Uwzgldnienie antykoncepcji postkoitalnej ma na celu zmniejszenie traumy kobiet zgwaconych, ktre nie powinny by zmuszane do dokonywania wyboru pomidzy legalnym, ale przecie czsto trudnym do zaakceptowania przerwaniem ciy albo donoszeniem ciy, ktra jest skutkiem zgwacenia. W peni dostpna antykoncepcja postkoitalna w krajach, gdzie j wprowadzono realnie przyczynia si do zmniejszenia liczby niechcianych ci i zabiegw przerywania ciy, take w sytuacji, gdy zawiody inne metody planowania rodziny. Zamierzeniem projektodawcw jest zapewnienie dostpu do nowoczesnej antykoncepcji rwnie osobom znajdujcym si w trudnej sytuacji materialnej. Dlatego art. 15 projektu wprowadza zmiany do art. 39 ust. 2 ustawy o pomocy spoecznej umoliwiajce przeznaczenie zasiku celowego take na pokrycie kosztw zakupu rodkw zapobiegania ciy.

Celem ust. 3 art. 7 jest powstanie sieci placwek wiadczcych poradnictwo i usugi z zakresu planowania rodziny. Przewiduje si powstanie co najmniej jednej takiej placwki w powiecie, co powinno urealni korzystanie z praw zapisanych w ustawie. Utworzenie przez wadze samorzdowe nowoczesnych placwek zapewniajcych poradnictwo i edukacj z zakresu zdrowia reprodukcyjnego powinno zapewni realizacj podstawowego prawa czowieka prawa do wiedzy wszystkim obywatelom. Art. 8 wprowadza finansowanie ze rodkw publicznych leczenia niepodnoci metod zapodnienia pozaustrojowe do trzech cykli leczenia. W przypadku nieskutecznoci tych prb dalsze leczenie bdzie mogo finansowane ze rodkw wasnych zainteresowanych. Zapodnienie pozaustrojowe, tzw. in vitro, jest jedn z uznanych metod leczenia niezamierzonej bezdzietnoci majc zastosowane w razie braku powodzenia leczenia konwencjonalnego lub te jako metoda z wyboru dla eliminacji specyficznych problemw bdcych przyczyn niepodnoci. Podstawowe znaczenie dla kwestii przerywania ciy ma art. 9 projektu. Zgodnie z projektem moliwo dokonania takiego zabiegu uzaleniona jest od zaawansowania ciy. W pierwszym trymestrze przerwanie ciy moe by dokonane na wniosek kobiety. W ust. 2 okrelone zostao ograniczone prawo przerwania ciy po upywie 12 tygodni jej trwania. Zamysem projektodawcw byo tu stworzenie zamknitego, restrykcyjnego katalogu przesanek przerwania ciy, tj. gdy: cia stanowi zagroenie dla ycia lub zdrowia kobiety ciarnej, wystpuje due prawdopodobiestwo cikiego i nieodwracalnego upoledzenia podu albo nieuleczalnej choroby zagraajcej jego yciu, cia jest nastpstwem czynu zabronionego. S to przesanki istniejce w obecnym stanie prawnym. Zgodnie z ust. 5 nie jest dopuszczalne przerwanie ciy w przypadku, gdy wystpuje due prawdopodobiestwo cikiego i nieodwracalnego upoledzenia podu albo nieuleczalnej choroby zagraajcej jego yciu oraz gdy cia jest nastpstwem czynu zabronionego, jeli pd osign zdolno do samodzielnego ycia poza organizmem kobiety ciarnej. Zgodnie z ust. 3 przerwania ciy dokonuje lekarz w moliwie najwczeniejszym jej stadium, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej, w tym rwnie metodami farmakologicznymi. W art. 10 przerwanie ciy jest wiadczeniem zdrowotnym w rozumieniu ustawy o wiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych. wiadczenie to przysuguje bezpatnie osobom uprawnionym na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o wiadczeniach. Art. 11 stanowi gwarancj zachowania tajemnicy we wszystkich sprawach

lecych w zakresie nowej regulacji. W ust. 2 przewidziano zadouczynienie dla osb pokrzywdzonych ujawnieniem tajemnicy zawodowej w sprawach dotyczcych zapobiegania, przerywania ciy, diagnostyki prenatalnej. Grupa przepisw art. 13 - 15 stanowi dostosowanie obowizujcego obecnie prawa do zmian wprowadzanych projektem. Znaczcym nowym rozwizaniem jest zmiana art. 156 par. polegajca na dekryminalizacji sterylizacji dobrowolnej. Art. 16 deroguje ustaw o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy, a art. 17 okrela dat wejcia w ycie ustawy na dzie 1 stycznia 2012 r. VI. Projektodawcy przewiduj, e wprowadzenie w ycie nowej ustawy przyniesie wymierne korzyci spoeczne oraz wyranie poprawi sytuacj kobiet i mczyzn planujcych posiadanie dzieci. Pierwsz ewidentn korzyci, bdzie likwidacja podziemia aborcyjnego. Nie bez znaczenie jest fakt, e podziemie aborcyjne ma si moliwie najlepiej w rejonach najuboszych. Poktne zabiegi przerwania ciy przejd do historii, do ktrej nale ju we wszystkich pastwach europejskich. Nie jest tajemnic e system ubezpiecze zdrowotnych ponosi dzi koszty negatywnych skutkw, czsto niefachowego lub niestarannego dziaania osb wiadczcych nielegalne usugi aborcyjne. Zdrowie kobiet, moliwo posiadania dzieci w innym terminie jest wartoci wiksz ni pozorowanie, e problem nie istnieje. Nie bez znaczenia jest rwnie fakt, e spadnie w ten sposb liczba porzuce dzieci, dzieciobjstw i liczba noworodkw zostawianych w oddziaach pooniczych. Istotn korzyci bdzie pomoc pastwa dla kadej pary planujcej odpowiedzialne wiadome rodzicielstwo. W efekcie, mona spodziewa si poprawy sytuacji demograficznej kraju. Przyczynia si do tego bdzie rwnie wpisanie do koszyka refundowanych wiadcze medycznych leczenia bezpodnoci. Pozytywn rol powinno odegra wprowadzenie do systemu nauczania przedmiotu wiedza o seksualnoci czowieka". Przedmiot ten bdzie realizowany od nauczania pocztkowego przez wszystkie etapy edukacji szkolnej. Konieczne jest dostosowanie przekazywanej wiedzy do wieku, stopnia rozwoju i moliwoci percepcyjnych dzieci i modziey. Projektodawcy przewiduj ogromn rol w prewencji naduy seksualnych popenianych na dzieciach i

modziey. Tylko szkoa jest w stanie skonsolidowa wiedz, ktra teraz fragmentarycznie wystpuje w programach niektrych organizacji pozarzdowych. VII. Szacowane koszty stosowania przepisw projektu. Na koszt wdroenia w ycie przepisw ustawy skada si bd gwnie: - koszty upowszechnienia dostpu do bada prenatalnych, ktre wynios okoo 5 mln z. w skali roku; - koszty zapewnienia dostpnoci do rodkw zapobiegania ciy w kwocie cznej od 250 mln z do 500 mln z - przy zaoeniu, e poziom spoycia bdzie zbliony do obecnego spoycia doustnych rodkw antykoncepcyjnych, a refundowanych w wysokoci 50%; - finansowanie leczenia niepodnoci metod in vitro od 100 mln z do 150 mln z; - koszty zabiegw przerywania ciy szacuje si na kwot od 25 mln z do 50 mln z rocznie. Przedstawione wyej koszty, ktrych czna wysoko mieci si w granicach od 380 mln z do 705 mln z bd mieci si w kosztach wiadcze opieki zdrowotnej ponoszonych przez Narodowy Fundusz Zdrowia i nie bd obcia budetu pastwa ani budetw jednostek samorzdu terytorialnego. Budety jednostek samorzdu terytorialnego bd obcione kosztami utworzenia placwek, o ktrych mowa w art. 7 ust. 3 w wysokoci 300 tys. do 800 tys. zotych oraz na zasikw celowych przeznaczonych na pokrycie kosztw zakupu rodkw zapobiegania ciy. Przedmiotowy projekt nie bdzie mia wpywu na sytuacj i rozwj regionalny, jak rwnie nie bdzie mia wpywu na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw. Projekt ustawy nie by poddany konsultacjom w rozumieniu art. 34 Regulaminu Sejmu. Przedmiot ustawy nie jest regulowany prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 19 lipca 2011 r. BAS-WAPEiM-1726/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodnoci z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o wiadomym rodzicielstwie (przedstawiciel wnioskodawcw: pose Marek Balicki)
Na podstawie art. 34 ust. 9 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zmianami) sporzdza si nastpujc opini:

1. Przedmiot projektu ustawy Projekt ustawy formuuje dwa prawa kadej osoby: do samostanowienia w dziedzinie rozrodczoci w warunkach umoliwiajcych wiadome decydowanie o rodzicielstwie (art. 1) oraz do informacji, edukacji, poradnictwa i rodkw umoliwiajcych korzystanie z prawa do wiadomego rodzicielstwa (art. 2). Kolejne przepisy ustawy maj zapewni realizacj tych praw, poprzez naoenie szeregu obowizkw na organy administracji rzdowej i samorzdowej, w tym zwizanych z opiek nad kobiet bdc w ciy (art. 5), wprowadzenia do programw nauczania szkolnego przedmiotu wiedza o seksualnoci czowieka (art. 6), zapewnienia dostpnoci metod i rodkw zapobiegania ciy (art. 7), zapewnienia dostpnoci do procedury medycznie wspomaganej prokreacji (art. 8) oraz zagwarantowania prawa do przerwania ciy w okrelonych sytuacjach (art. 9 i 10). Projekt przewiduje nowelizacj: ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zmianami), ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 533 ze zmianami), ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. Nr 6, poz. 69 ze zmianami), ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zmianami). Projekt ustawy zakada rwnie uchylenie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy (Dz. U. Nr 17, poz. 78 ze zmianami). Proponowana ustawa ma wej w ycie 1 stycznia 2012 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objtej projektem Wice przepisy prawa Unii Europejskiej nie reguluj kwestii, o ktrych mowa w projekcie ustawy. 3. Analiza przepisw projektu pod ktem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej Przepisy projektu nie nale do materii regulacji wicych przepisw prawa Unii Europejskiej. 4. Konkluzja Przedmiot projektu ustawy o wiadomym rodzicielstwie nie jest objty wicymi przepisami prawa Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha Krlikowski

Warszawa, 19 lipca 2011 r. BAS-WAPEiM-1727/11 Pan Grzegorz Schetyna Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie stwierdzenia w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu czy poselski projekt ustawy o wiadomym rodzicielstwie (przedstawiciel wnioskodawcw: pose Marek Balicki) jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej Projekt ustawy formuuje dwa prawa kadej osoby: do samostanowienia w dziedzinie rozrodczoci w warunkach umoliwiajcych wiadome decydowanie o rodzicielstwie (art. 1) oraz do informacji, edukacji, poradnictwa i rodkw umoliwiajcych korzystanie z prawa do wiadomego rodzicielstwa (art. 2). Kolejne przepisy ustawy maj zapewni realizacj tych praw, poprzez naoenie szeregu obowizkw na organy administracji rzdowej i samorzdowej, w tym zwizanych z opiek nad kobiet bdc w ciy (art. 5), wprowadzenia do programw nauczania szkolnego przedmiotu wiedza o seksualnoci czowieka (art. 6), zapewnienia dostpnoci metod i rodkw zapobiegania ciy (art. 7), zapewnienia dostpnoci do procedury medycznie wspomaganej prokreacji (art. 8) oraz zagwarantowania prawa do przerwania ciy w okrelonych sytuacjach (art. 9 i 10). Projekt przewiduje nowelizacj: ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zmianami), ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 533 ze zmianami), ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. Nr 6, poz. 69 ze zmianami), ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zmianami). Projekt ustawy zakada rwnie uchylenie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy (Dz. U. Nr 17, poz. 78 ze zmianami). Przedmiot projektu ustawy nie jest objty wicym prawem Unii Europejskiej.

Projekt ustawy o wiadomym rodzicielstwie nie jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej.

Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Micha Krlikowski