MONARCHISTA

PISMO PRZEOMOWE
Nr 2 A.D. 2009

Ad Maiorem Dei Gloriam (pol. Na wiksz chwa Bo )

Spis treci :
Karol Jasiski Papierek lakmusowy prawicowoci........................III Krzysztof Sobczuk Inkulturacja a relatywizm kulturowy...............VI Micha Krupa Protestantyzacja katolicyzmu w interpretacji x. prof. Poradowskiego........................................................................XIII Dr Paul Cameron Przemoc i homoseksualizm..........................XVIII Piotr Marek Wojna zimowa w Finlandii (1939-1940).................XXV

Redakcja w skadzie: Sobczuk Krzysztof, Kowalik Emil (z-ca red. naczelnego), Kamierska (sekretarz redakcji), Jasiski Karol (Redaktor Naczelny) Kontakt:
kzmlublin@gmail.com

ulieta

II

Papierek lakmusowy prawicowoci

Polska odzyskawszy niepodlego, na gruzach trzech europejskich monarchii zniszczonych przez wrogie Tradycji siy, pod ya drog republiki demokratycznej. Wyboru tego dokona regent Jzef Pisudski, rewolucyjny socjalista. Osiem lat demokracji parlamentarnej, permanentnego chaosu, zmiany rzdw, braku stabilizacji zakoczyo si krwawym przewrotem wojskowym zbuntowanych oddziaw pod przywdztwem Marszaka Pisudskiego. Rewolucjonistw popierali aktywnie komunici i socjalici liczc na wcielenie w ycie postulatw marskistowsko-leninowskich. Nastajca wadza zaprowadzia porzdki autorytarne, co byo ewidentn korzyci zamachu. Problem tkwi jednak w tym, e za zmian ustroju pastwa nie poszy adne wiksze reformy i zmiana stylu rzdzenia. Nastpia wymiana fasady, a tre rzdzenia pozostawaa praktycznie nienaruszona. Kult jednostki, jaki zafundowali spoeczestwu pisudczycy, przesoni trosk o dobro kraju. Okres wadzy sanacyjnej mo na okreli, najdelikatniej mwic, jako czas niewykorzystanej szansy. Nadzieja, jak nioso obalenie demokracji (mimo krwi polskich onierzy i cywilw przelanej w bratobjczej walce) speza w obozach odosobnienia, do ktrych oprcz komunistycznych zdrajcw zsyano tak e najlepszych synw ojczyzny z obozu narodowego. Konsekwencj i ostatecznym kocem ekipy Marszaka (ju po jego mierci) bya klska militarna w Kampanii Wrzeniowej wynikajca z bdnego wyboru sojusznikw, fatalnego rozeznania geopolitycznego grupy rzdzcej oraz niewystarczajcego wyposa enia polskiej armii w trakcie wojny. Dzisiaj w Polsce za swego patrona i wzorzec Jzefa Pisudskiego obiera sobie liczne grono organizacji. Wrd nich s tak e (obok lewicowych) partie i stowarzyszenia prawicowe lub te za takie uchodzce w powszechnej opinii spoecznej. Dzisiejsza prawica parlamentarna czci Marszaka Pisudskiego jednoczenie bdc ultrademokratyczn w pogldach ustrojowych. Z drugiej strony wyjawia si natomiast, kreujca si na radykaln prawic, organizacja o profilu narodowym, ktra oddaje hod Komendantowi. Jest to tym dziwniejsze, e grupa ta mniej lub bardziej odwouje si do tradycji przedwojennych narodowcw, tak znienawidzonych przez Pisudskiego. Podajc si za spadkobiercw idei i dziaania legendarnego pokolenia 34 przedstawiciele tego ruchu s bardzo dalecy od kultywowania pamici o nich, a poprzez gloryfikowanie ich oprawcy pluj im w twarz. Sam Pisudski gdyby y, tymi pierwszymi, sejmowymi baznami susznie by gardzi, a drugich kaza zesa do jakiej nowej Berezy Kartuskiej. W ekipie sanacyjnej i wrd jej zwolennikw do popularna bya opinia, e wikszym zagro eniem dla Polski jest endecja ani eli ydzi. Bezporednim spadkobierc takiego stylu mylenia jest z pewnoci obecny prezydent RP, ktry w jednym z wywiadw powiedzia: Ja mam gbok niech do endecji. Nie wynika ona z

III

tego, e nie doceniam jej wielkich zasug w krzewieniu polskiej wiadomoci narodowej, na przykad wrd chopw. Ale postawienie na antysemityzm jako element konsolidacji narodowej byo zasadniczym bdem. Polski prezydent krytykuje przedwojenny obz konserwatywno-narodowy, a wszelkie honory okazuje spoecznoci ydowskiej, bywajc wielokrotnie w Izraelu oraz corocznie uroczycie witujc Chanuk. Pokraczny twr odgrywajcy rozpisan rol prawicowego obozu, realizujcego filosemick polityk amerykask, jest naturalnym spadkobierc idei niepodlegociowego socjalizmu na gruncie realnej demokracji III RP. Prawicowa, co prawda, ale niejednolita pogldowo Falanga spotyka si w kulcie Marszaka z demokratycznym i populistycznym PiSem. Zwolennicy Pisudskiego s, jak wida, do niekonsekwentni w swych pogldach. Potrafi czci autorytaryst wbrew swym demoliberalnym zapatrywaniom, albo bezczeci pami tych, na ktrych si wzoruj unoszc rce w rzymskim pozdrowieniu ku chwale ich politycznego wroga. Obie organizacje definiuj si jako katolickie, co tak e nie koliduje im w uwielbieniu Komendanta, ktry religi traktowa instrumentalnie zmieniajc dwukrotnie wyznanie. W celu poapania si w tym rozgardiaszu postaw, pogldw i opinii oraz ewidentnemu zagubieniu, postanowilimy przedstawi zasady, jakie musi spenia obz polityczny, aby mg zosta odczytany jako rzeczywisty przedstawiciel Prawicy polskiej XXI stulecia. Stosujc za wskazwk opini Mikoaja Gomeza Davili, e prawica nie znajduje si na prawo od lewicy tylko naprzeciwko niej, postaramy si wyo y jak naszym zdaniem powinna wyglda reakcyjna reprezentacja czci polskiego spoeczestwa w yciu publicznym. W niniejszym tekcie zajmiemy si newralgicznym stosunkiem do religii katolickiej, jako kryterium prawicowoci w Polsce na pocztku XXI wieku. Analizujc ten konkretny kontekst wyranie dojrze bdzie mo na r nic midzy ludmi prawymi a dziemi rewolucji. Polski ruch prawicowy musi by jak najcilej zwizany z religi katolick. Obowizkiem takiego ugrupowania jest obrona katolicyzmu, prawd z niego wynikajcych, jego kluczowego miejsca w yciu publicznym. Nie znaczy to oczywicie, e wszyscy czonkowie musz koniecznie by praktykujcymi katolikami. Taki stan byby idealny, ale mao realny. Podstawow kwesti jest to, e ka dy czowiek Prawicy szanuje i uto samia si z etyk katolick, uwa a religi katolick za jdro polskiej to samoci i ostoj narodu. Nie ka demu jest dana aska wiary, tote nie odmawiamy ateistom czy agnostykom udziau w ideowej walce po naszej stronie. Przy uznaniu katolickich pryncypiw i celw mog sta si rwnoprawnymi aktorami wojny przeciw burzycielom odwiecznego adu. Historia Kontrrewolucji zna niejeden przypadek, gdy ateista czy agnostyk broni katolickich prawd i elementarnego porzdku. Warto choby wspomnie Mistrza Kontrrewolucji Karola Maurrasa, ktremu ci ya przez cae ycie niemoc w odnalezieniu Boga. Swoim dzieem jednak zapisa pikn kart jako defendor fidei. Z naszych szeregw wykluczamy jednak e wszelkiej maci antyklerykaIV

w, jako mentalnie lewicowych, ska onych pych i nienawici sugusw rewolucji. Nie mo e by miejsca w obozie prawicowym dla negacjonistw miejsca witego Kocioa Rzymskiego i jego kapanw w wiecie. Antyklerykaowie to najbardziej zawzici przeciwnicy Tradycji, hierarchii i autorytetu wynikajcych z wiary i nauki katolickiej. Odrbn kwesti s schizmatycy i heretycy chccy by naszymi sojusznikami w nieustajcej walce ze zem. Mo liwo ich realnego dziaania w naszym obozie zale y od stopnia uto samienia si z ideami przez nas goszonymi, co wi e si automatycznie ze stopniowym wyrzeczeniem si bdw swojego wyznania. Im kto mniej obnosi si ze swoj herezj, tym posiada wiksze szanse na dziaalno prawicow w Polsce i powrt na ono Kocioa. Gwn spraw w sytuacji innowiercw jest jednak e sam stosunek do religii katolickiej. Wrogi pogld na katolicyzm i papiestwo dyskwalifikuje danego osobnika z Prawicy, mimo deklarowanej dowolnej wiary. Tylko szacunek i uznanie znaczenia katolicyzmu w Polsce umo liwia uto samianie si z ideow prawic. Podsumowujc ten aspekt naszych rozwa a nale y stwierdzi, e ludmi prawymi mog by wszyscy poza antyklerykaami, poganami oraz zajadymi ateistami, toczcymi prywatn wojn z Panem Bogiem, ktry wedug nich nie istnieje. Im wy szy stopie wiadomoci wagi katolicyzmu dla wiata, tym wiksza szansa na penoprawne uczestnictwo w dobrej sprawie. Ortodoksyjni wyznawcy innych religii samoistnie wykluczaj si z mo noci zaistnienia w realnym ruchu prawicowym. Opisujc postulowany stosunek czonkw obozu katolickiego wobec innych religii pominiemy religie politeistyczne, jako wspczesne wierzenia pogaskie oraz wszelkie systemy filozoficzno-religijne Dalekiego Wschodu. Przechodzc do religii monoteistycznych, jak wiadomo poza katolicyzmem kryteria te spenia judaizm, islam oraz schizmatyckie i heretyckie wyznania chrzecijaskie. Te ostatnie omwilimy w poprzednim akapicie niniejszego tekstu. Judaizm w dzisiejszej formie jest religi wybitnie antykatolick, atakujc wprost Chrystusa i Jego Matk. Bluniercza tendencja judaistw w ocenianiu chrzecijastwa wyklucza nieodwoalnie jego przedstawicieli z dziaalnoci politycznej w katolickiej partii. Judaizm jest religi biblijnego narodu wybranego, ktry wyda na mier swojego proroka i tkwi w tej absurdalnej sytuacji ju 2000 lat. Islam natomiast jest obecnie religi najbardziej dynamiczn i ekspansjonistyczn. Jako religia o siedem wiekw modsza od chrzecijastwa wykazuje wiksz aktywno w dziaaniu i gorliwo wrd swoich wyznawcw, czym przypomina chrzecijan wiekw rednich, gotowych odda ycie za Christianitas, Imperium Boga. Warto pamita, e egzotyczny sojusz islamu z lewactwem jest zbudowany na bazie wsplnej nienawici do katolicyzmu. Lewica w swojej gupocie nie potrafi jednak przewidzie, e sama w pierwszej kolejnoci, stanie si dla muzumanw atwym kskiem. Po ozdrowieczym zejciu ze sceny kosmopolitycznych i antyV

tradycyjnych ludzi wspczesnych, na placu boju zostan naprzeciw siebie katolicy i mahometanie. Rozgorzeje prawdziwa walka na mier i ycie o prawd i wolno. Monarchizm jest esencj prawicy i uwieczeniem konserwatyzmu, jego dopenieniem i ukoronowaniem i to, przede wszystkim, spord niego musz rekrutowa si wojownicy Bo ej sprawy. Ludzie prawi to ci wierzcy w Jedynego Boga i dziaajcy w Jego obronie poddani jednego Krla Jezusa Chrystusa. Patrzc na zaanga owanie religijne i si wiary obiektywnie, dzi katolicy s bez szans w starciu z d ihadem. Przerobieni przez kultur konsumpcji, bierno, tolerancj i tym podobne nowo ytne wymysy ideologii nie bd trudnym przeciwnikiem dla islamskich fanatykw. Taka ocena wydaje si by zdroworozsdkowa. Nie uwzgldnia jednak sw Naszego Pana Jezusa Chrystusa, ktry obieca swojemu Kocioowi, e nie opuci go po koniec czasw oraz e bramy piekelne go nie przemog. Jestemy te zbrojni w sowa Maryi, e Jej Niepokalane Serce zwyci y. Musimy walczy i wierzy w zwycistwo Chrystusa Krla!

Karol Jasiski

__________________________________________________________

Inkulturacja a relatywizm kulturowy

Inkulturacja to proces aplikacji nauki Chrystusa w dan kultur w sposb niesprzeczny, lecz pozwalajcy harmonijnie funkcjonowa obu przedmiotom tej fuzji. Cytujc Relacj Kocowej Nadzwyczajnego Synodu Biskupw w 1985 jest to wewntrzne przeksztacenie autentycznych wartoci kulturowych przez ich integracj w chrzecijastwie i zakorzenienie chrzecijastwa w innych kulturach1. Warto spostrzec, e nie istnieje jeden konkretny twrca, ojciec tego pojcia. Wyewoluowao ono z poj bliskoznacznych u ywanych ju nieco wczeniej w licznych rozprawach teologiczno filozoficznych. Pierwszymi z owych prepoj s akomodacja i adaptacja. Cho oba wydaj si by synonimami w misjologii czsto bariery jzykowe powodoway pewne niecisoci co do ich stosowalnoci. Niejasno t staray si wyjani dokumenty Soboru Watykaskiego II. Okrelenie adaptacja odnosiy raczej do wspczesnych warunkw kulturowych interpretoway jako aggiornamento, czy1

Nadzwyczajne Zgromadzenie Synodu Biskupw (1985). Relacja kocowa (tekst polski LOsservatore Romano [wyd. polskie] 14(1993)

VI

li otwarcie si, odnow, przystosowanie, za akomodacj stosowano w odniesieniu do ducha i charakteru rodzimych kultur. W liturgii adaptacj rozumiano jako zmiany wprowadzone oficjalnie w rytuaach, podczas gdy akomodacj odnoszono do czasowo wprowadzanych przez celebransa zmian ze wzgldu na kulturow odrbno zgromadzenia wiernych. Z punktu widzenia misjologicznego wydaje si, i okrelenie adaptacja skupia si raczej na misjonarzu i na przepowiadaniu: przystosowaniu stroju, ubrania, aby misjonarz by akceptowany przez lokalnych ludzi, przystosowania jzyka, symboli potrzebnych do tego, aby Ewangelia bya bardziej zrozumiaa dla mieszkacw, natomiast okrelenie akomodacja kadzie nacisk na lokaln kultur, umacnia potrzeb robienia miejsca dla elementw lokalnej kultury (rytuaw, ceremonii) w yciu chrzecijan. 2 Je eli chodzi o praktyk ci ko w sensie historycznym mwi o adaptacji i akomodacji rozcznie - obie towarzysz chrzecijastwu w zasadzie od samego pocztku. Swego rodzaju akomodacj stosowali ju apostoowie i ich uczniowie wdrujc w najdalsze zaktki wczesnego wiata tak bardzo przecie r norodne. Przykadem akomodacji mo e by dziaalno Cyryla i Metodego (wyczajc oczywicie ryt sowiaski), ustanowienie wita wigilii w. Jana czy czsto celowe porwnywanie i przepisanie cech celtyckiej bogini Brigid irlandzkiej witej Brygidzie z Kildare. Akomodacja wesp z adaptacj w sposb przemylany i niejako kompleksowy zostaa jednak wprowadzona dopiero w okresie dziaania Najwy szej witej Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji oraz dziaalnoci jezuity Roberto de Nobilego na terenie dzisiejszych Indii. De Nobili chcia pozyska trzon hinduizmu braminw dla religii chrzecijaskiej. Nawrcenie gwnych wrogw chrzecijastwa pozwolioby na dalsze rozszerzanie si wpyww chrzecijastwa w caych Indiach. De Nobili pozna sanskryt oraz dwa lokalne jzyki, przywdzia strj pokutujcego mnicha hinduskiego (za zgod lokalnego biskupa). Z indyferentnym nastawieniem do zwyczajw nie majcych bezporedniego zwizku pogastwem rozpocz ewangelizacj ludnoci. W cigu swojego ycia Nobili wraz z innymi misjonarzami z Madury nawrci 40 000 osb. Cho ze swoich metod musia si niejednokrotnie tumaczy swoim przeo onym Grzegorz XV osobicie przyzwoli mu na taki rodzaj dziaalnoci. W Chinach podobnie dziaa tak e inny jezuita Mateo Ricci. To co charakteryzuje akomodacj to przede wszystkim to, e nie ma ona pewnej ujtej w twarde ramy formy w postaci arkusza papieru z wyszczeglnieniem pozwole, zmian i zakazw. Najczciej bya to do spontaniczna reakcja wynikajca z aktualnych potrzeb misyjnych. Nie nale y tu wszak e myli tego z liberalizacj nauki czy tradycji Kocioa w danej diecezji by to raczej manifestacyjny krok Kocioa w stron pogan, dziki ktremu mogli oni czsto pier2

ks. dr hab. Jarosaw R aski, Inkulturacja misyjna (wykad monograficzny), str. 8

VII

wszy raz zetkn si z chrzecijastwem (bariery spoeczne oraz stanowe czsto tak mo liwo odbieray). Kolejnym prepojciem jest inkarnacja. W niektrych pracach misjologicznych i teologicznych zastosowano pewn paralel wcielenia Syna Bo ego w natur czowieka do nauczania religii w rodowiskach i kulturach, ktre j przyjmuj. To pojcie podkrela transcendentn i nadprzyrodzon rol przyjmowania nauki Chrystusa i nie ma ono stricte odniesienia metodycznego, a jedynie teologiczne. Niemo liwe jest bowiem mwi o etapach Objawienia w metodologii misji. Wa nym prepojciem jest tak e akulturacja. Termin ten zaczerpnity jest z antropologii kultury, z ktrej szczeglnie w XX wieku zaczto korzysta w krgach misyjnych. Pojcie to tak jak i pojcia mu pokrewne (kontekstualizacji, transkulturacji, enkulturacji) powstawa w krgu pnocnoamerykaskich antropologw. Wedug definicji sporzdzonej przez R. Redfielda, R. Lintona i M, J. Herkovitsa jest to zesp fenomenw wynikajcych z bezporedniego kontaktu ludzi przynale cych do r nych kultur, ktre charakteryzuj zarazem sukcesywne zmiany w typach i zachowaniach si jednej i innych grup. atwo dostrzec, e potrzebne jest tu zao enie e chrzecijastwo, a konkretnie katolicyzm sam w sobie jest kultur, bd te jest tylko czstk innej kultury z ktr ciera ma si kultura docelowa dla Sowa Bo ego. W misjologii cieranie si kultur raczej nie mo e zaistnie. Jedyn drog byoby bardzo wielkim nakadem ludzkim i finansowym zmieni rodowisko, w ktrym funkcjonuje kultura docelowa a to wydaje si niestety mrzonk w dzisiejszych czasach. I tutaj oczywicie scenariusz zakadaby dominacj jednej kultury nad drug. Natomiast aplikacja elementu kultury do drugiej odbywa si jedynie w warunkach wsp ycia obydwu kultur. Praca grupy misjonarzy w najdalszych zaktkach wiata pord pogan nie mo e nosi znamion tak silnego oddziaywania by mwi w peni o trwaej akulturacji. Nieco inaczej ma si sprawa z enkulturacj, czyli uczeniem si do ycia w kulturze i przez to zakorzenianie si w niej. Tutaj misjonarze maj wielkie pole do popisu jako prowadzcy liczne szkoy, organizujcy zajcia, zabawy, a tak e czsto wspierajcy materialnie gminy, w ktrych dziaaj. Praca enkulturacyjna jest jednak czsto prac wbrew rodowisku, w ktrym jest prowadzona. Cechuj j tak e do powolne postpy (czsto trwajce kilka pokole) i wymagany stay dopyw nakadw finansowych i rzeczowych, dziki ktrym mog by zakupione pomoce dydaktyczne. Musi dodatkowo by prowadzona w miar stabilnych warunkach spoeczno politycznych co wikszoci krajw, w ktrych prowadzone s misje jest praktycznie niemo liwe. I teraz czym waciwie w takim razie jest inkulturacja? Po raz kolejny powoujc si na ks. R askiego sam termin w sensie misjologicznym zosta publicznie u yty w 1959 roku podczas Tygodnia Misjologicznego na Uniwersytecie w Lowanium w Belgii, nie precyzujc jednak jego znaczenia. Za domniemanego gwnego autora tego terminu w tym znaczeniu uwa any jest Joseph Masson,
VIII

ktry trzy lata po tej konferencji u y sformuowania catholicisme incultur3 nastpnie wykorzystywanego przez jezuitw. W 1977 r. Pedro Aruppe, przeoony generalny jezuitw wprowadzi ten termin do obrad synodu biskupw. Dokument Synodu z 1977 r. Ordzie do Ludu Bo ego by pierwszym oficjalnym dokumentem stosujcym to wyra enie. Inkulturacja jako metoda zakada cakowity relatywizm kulturowy pena rwno kultur lokalnych w stosunku do religii i zrwnanie ich ma pokaza, e ka da kultura jest tak samo dobrym polem dla wzrostu religii o ile jest ona odpowiednio zaszczepiona. Zwolennicy inkulturacji podkrelaj bowiem odrbno diecezjaln ka dej wsplnoty eklezjalnej w tworzeniu Jednego Kocioa co ma by odzwierciedlone w metodach oddawania czci Bogu oraz obchodom wit. Jest to determinowane rzekomym powrotem do korzeni Kocioa, do diecezjalnych wsplnot civitas. W zamyle ma to pobudza inicjatywy oddolne w Kociele oraz konstytuowa prawdziw aktywn wiar. Najczstszym bdem popenianym przez interpretatorw procesw inkulturacyjnych jest uto samienie jej z tumaczeniem Biblii na jzyki spoecznoci lokalnych, ywszemu uczestniczeniu Kocioa w yciu wiernych czy elastycznoci ksi y. Te wszystkie kroki byy z powodzeniem stosowane jeszcze przed Vaticanum II i rozpowszechnieniem (midzy innymi te dziki encyklice Jana Pawa II Redeptoris Misio) idei aggionarmento w misjach ewangelizacyjnych. Inkulturacja jest procesem o wiele szerszym majcym przeksztaci to co rozumiemy jako tradycj i histori katolicyzmu oraz przeksztaci w j w cakowicie kompletny sposb dla spoecznoci odmiennej kulturowo. Takie posunicia najczciej stosowane s w stosunkowo nowych miejscach ewangelizacji lub tam gdzie lokalna spoeczno z oporem przyjmuje now wiar. Pomija si jednak czsto, e w spoecznociach o mniej rozwinitej kulturze czy wrcz o kulturze trybalistycznej to religia jest gwn konstrukcj ycia spoecznego. Cho jeszcze za wczenie mwi o dugotrwaych efektach inkulturacji mo na znale przykady dziaa, ktre przypominay te majce inkulturowa religi. Czsto ch chrzczenia zwyczajw z oczywistych wzgldw nie mo e si powie. Najlepszym przykadem niepenej chrystianizacji w sprawach prawd wiary (a tak e i eksperymentw misjonarskich) jest tzw. kult cargo szerzcy si na wielu wysepkach Oceanu Spokojnego. Ch wdro enia chrzecijastwa w kultur o zupenie innej mentalnoci i sposobie postrzegania wiata dodatkowo zaburzona przez liczne walki kolonialne pord mocarstw spowodowaa narodzenie si kultu dbr, ktre wedug wyznawcw przynosili biali na swoich samolotach jako porednicy bogw. Tamtejsi misjonarze ze wzgldu na prymitywizm mieszkacw tych wysp idee uto samiali z materialnymi wytworami co miao na celu redefinicje symboli owej kultury. Nie starali nauczy si na pocztku tubylcw czym mo e by idea. W praktyce, dopki duszpasterz oddelegowany w dane miejsce sprawowa piecz nad wsplnot wszystko zdawao si funkcjonowa poprawnie. Gdy duszpasterz opuci te ziemie niezrozumienie
3

ks. dr hab. Jarosaw R aski, Inkulturacja misyjna (wykad monograficzny), str. 10

IX

istoty chrzecijastwa spowodowao przeksztacenie od ywajcych kultw tradycyjnych zmieszanych z chrzecijastwem i podziwem dla techniki biaych w now form kult manny z nieba. Materializmu niewiadomie zakonserwowanego tak e przez tych, ktrzy nieli im Ewangeli. Misjonarze gdy zauwa yli jak masowo mieszkacy wysepek przyjmuj chrzty bior udzia w Mszach w. i spowiadaj si wpadli w eufori nie dotykajc istoty ich nawrcenia a bya ni pogo za cargo. Mieszkacy wierzyli, e je eli bd modli si tak samo jak biali dostpi takich samych zaszczytw. Owe zaszczyty nie speniy si i od poowy lat 50 nastpuje totalna dechrystianizacja wysepek Oceanu Spokojnego. Kolejnym przykadem tym razem zaprzepaszczenia szansy na trwa chrystianizacj s dziaania wspomnianego ju wczeniej Roberto de Nobilego. Chocia ostatecznie dziaania akomodacyjne w Indiach zostay potpione przez Stolic Apostolsk nie wynikay one ze zej metody, ktr zastosowa de Nobili, ale tego, i nikt inny nie potrafi z tak moc i pasj kontynuowa jego dziea. Mimo trudnych do zaprzeczenia dokona zarzucano mu wiele wcznie z tym, e sam przeszed na hinduizm. W odpowiedzi na te oskar enia napisa Responsio w ktrym wyjani istot swojej dziaalnoci. Mimo to z polecenia Grzegorza XV wszczto dochodzenie, ktre miao wyjani czy neofici prawidowo rozumiej wiar chrzecijask i czy nie s stosowane zakazane praktyki. Przeprowadzono szereg wywiadw, ktre dowiody skutecznoci metod Nobilego. Niestety jednak brak odpowiedniej kontynuacji wysikw Jezuity (poza nielicznymi wyjtkami) wpyw nestorianizmu oraz wewntrzne konflikty na onie diecezji spowodoway ostateczne potpienie tzw. rytu malabarskiego, ktry w zmienionej formie zosta przywrcony i zrwnany z rytem aciskim dopiero po Vaticanum II. Je eli chodzi natomiast o praktyki cile inkulturacyjne to najsynniejsza ideologi stworzon w XX wieku, ktra miaa odpowiada na potrzeby spoeczne ludnoci jest Teologia wyzwolenia najbardziej popularna w Ameryce aciskiej. Koci lokalny dziki niej mia przez to by o wiele bardziej responsywny w stosunku do wsplnoty wiernych i zaspokaja nie tylko ich potrzeby duchowe ale tak e i materialne. Teologia wyzwolenia ze wzgldu a swj niewtpliwy resentyment kapitalistyczny zwizaa si w kocu z lewicowymi ideologiami (z marksizmem wcznie) przez co staa si hasem przewodnim licznych bojwek oraz ruchw przemiany wewntrz Kocioa. Mimo klarownego potpiania teologii wyzwolenia przez Jana Pawa II pod koniec lat 70, do dzisiaj w Ameryce aciskiej jest ona bardzo popularna. Niejako w opozycji do wielowiekowej tradycji katolicyzmu na tym kontynencie i jego silnego kulturowego zakorzenienia, odmiennego przecie od tradycji europejskiej, nie mo na nazwa inkulturowanym. Wiara katolicka zbudowaa na nowo Ameryk acisk po do apokaliptycznej kolonizacji, ktra nie tylko zniszczya niemal cae historyczne dziedzictwo okresu prekolumbijskiego ale i spowodowaa (jak podaj niektre szacunki) mier nawet 90% autochtonw z powodu niewolnictwa, choX

rb, wojen i indiaskiego alkoholizmu. Rzdy Hiszpanw i Portugalczykw spowodoway do szybk unifikacj (cho nie pen istniej odrbnoci, ktre nie pozwalaj stwierdzi, e Indianie przejli kultur krajw Pwyspu Iberyjskiego) na poziomie odnoszenia si Indian do rzeczywistoci. W zasadzie do dnia dzisiejszego wsplnymi mianownikami jednoczcymi kontynent s jzyk (oprcz Brazylii) i religia. Nazwa potoczna Ameryka aciska nie jest przecie przypadkowa. Nawet konstrukcja tzw. redukcji paragwajskich jedynych komun wyznaniowych, ktre funkcjonoway z powodzeniem przez dziesitki lat nie jest przykadem inkulturacji, a raczej adaptacji i akulturacji, ktr wykorzystano w niezwykle twrczy sposb (ze wzgldu na do dominujc rol biaych oraz szczeglnej mentalnoci Indian, ktrzy potrafili y w takich komunach uprzednio prowadzc ycie plemienne). Kolejnym dzieckiem prowadzenia teologicznej inkulturacji jest tzw. czarna teologia i jej efekt jakim jest ryt zairski. Przebieg niektrych partii Mszy w. wyglda mniej wicej tak: Cz pierwsza liturgii Eucharystii rozpoczyna si od wezwania witych, a zaraz po nich wzywani s przodkowie. W czasie Gloria wierni tacz. Ka dy z uczestnikw taczy w miejscu gdzie sta, za kapan sprawujcy ofiar Eucharystii oraz usugujcy mu tacz wok otarza. Taniec ten wzorowany jest na tacu wykonywanym w wioskach kongijskich. W rodku tanecznego koa pozostaje otarz, na ktrym sprawowana jest ofiara Mszy witej. Zakoczeniem pierwszej czci Mszy witej Zairskiej jest tzw. modlitwa wstpna, ktra stanowi jednoczenie wprowadzenie do liturgii sowa. Modlitw odmawia si ze wzniesionymi rkoma. W Liturgii Sowa czytania z Pisma witego czasem poprzedzone s bogosawieniem lektora przez celebransa. Potem nastpuje intronizacja Ewangelii. Zanim nastpi czytanie Ewangelii, kapan pokazuje j caemu zgromadzonemu ludowi Bo emu. Podczas proklamacji Ewangelii wierni przyjmuj postaw siedzc. Nastpnie goszona jest homilia. Na kocu liturgii Sowa znalaz swe miejsce ryt pokutny () Trzeci cz Mszy witej stanowi liturgia Eucharystii. Rozpoczyna j przygotowanie darw ofiarnych i procesja z darami. Najpierw skada si dary bdce ofiar dla potrzebujcych. Kapan odbierajc je klaszcze w donie, bd te w jaki inny sposb wyra a wielk rado. Nastpnie wierni przynosz chleb i wino, a celebrans umieszcza je na otarzu. W chrystologicznej czci Modlitwy Eucharystycznej kapan w imieniu zgromadzonych poprzez Jezusa Chrystusa wysawia Boga Ojca, ktry stworzy cay wiat, ktry da ludowi rzek Kongo oraz afrykaskie lasy, rzeki i jeziora oraz wszystkie stworzenia, ktre je zamieszkuj. T cz modlitwy eucharystycznej koczy si nieco zmienion modlitw Sanctus. Podczas konsekracji usysze mo na uderzenia w bben lub gong, a wierni a trzykrotnie wyznaj swoj wiar. Po raz pierwszy, gdy kapan unosi do gry Ciao Chrystusa, padaj wtedy sowa: To jest Twoje Ciao. My wierzymy. ()

XI

Podczas Ojcze nasz wszyscy wierni wraz z celebransem wznosz swe rce ku grze. Zakoczenie Mszy witej w rycie zairskim jest zbli one do zakoczenia w rycie aciskim. Teksty, ktre zawiera Msza rzymski dla diecezji w Zairze nosz wyrane pitno stylu oralnego, charakterystycznej dla Afryki. W ten sposb jakby nawizuj do pierwszych wiekw chrzecijastwa, kiedy to nie istniay teksty pisane Mszy w. i du y zakres pozostawiano na improwizacje celebransa. Liturgia ta nacechowana jest przez styl poetycki i rytm. Czasami ma charakter litanijny. Wiele jest w niej obrazw i metafor. Np. Bg jest Socem, na ktrym nie mo na zatrzyma wzroku. Grzech za przedstawiony jest jako pijawka: wyjaawia, wysysa, a zarazem jest odra ajcy. W rycie tym bardzo istotne miejsce zajmuje mowa ludzkiego ciaa: gesty i taniec. Jest to o tyle wa ne, e mowa ka dego z czonkw ciaa: gowy, piersi, ramion, ng, stp, bioder ma swoje konkretne znaczenie w tradycji afrykaskiej. Wa ne miejsce zajmuje w tej liturgii taniec, szczeglnie taniec wok otarza. W Afryce Czarnej modlitwa nie jest tylko wysikiem umysu i ducha, ale caego ciaa ludzkiego. Akcentu nie kadzie si tam na wiczenie intelektualne czy medytacyjne, ale na wzniesieniu caego czowieka do Boga. Ten ryt podkrela mocno, ze modlitwa ma tak e wymiar cielesny. Ja nie posiadam ciaa, ja take jestem ciaem.4 Porwnujc to do wczeniej opisywanych redukcji paragwajskich, akomodacji de Nobilego czy nawet potpionego rytu sowiaskiego w przebiegu liturgii nie nastpiy takie zmiany. Redefiniuj one znaczenie Mszy witej. Podkrelaj cielesny wymiar oddania czci cielcowi, nie duchowy wymiar spotkania z Bogiem podczas wsplnotowej modlitwy. Ekstaza taca, okrzyki, wznoszenie rk nie maj wiele wsplnego z adnym punktem odniesienia w tradycji Kocioa. Jest to zupene novum oderwane od tradycji eklezjalnej i tworzenie lokalnych wsplnot opartych jedynie o cze w pewnym sensie nie upersonifikowan. Cz praktyk jest logicznie uzasadniona (np. u ycie bbna ci ko bowiem w Kongu o prawdziwe organy) jednak ich stosowalno nie jest esencj tworzenia nowego rytu, ktry ma podo e znacznie gbsze. Nie mo na mwi o jednoci w r norodnoci, w ktrej to skadniki owej r norodnoci wzajemnie si wykluczaj i to w zasadniczych punktach liturgii. R ni to ten rodzaj rytu od rytw np. chaldejskiego to, e ryt zairski zosta wypracowany niejako na zamwienie, nie jest natomiast efektem utraty cznoci ze Stolic Apostolsk. Poza tym to co odr nia wspomniany ryt chaldejski od rytu zairskiego to duchowa istota prze ywania Mszy witej, nie tace ekstazy. Gwnym problemem inkulturacji we wspczesnym Kociele jest nieumiejtno poradzenia sobie drog nieagresywn z kulturami pogaskimi. Ch poprawnoci politycznej, religijnej i postawy dialogu, ktr wielu zachodnich hierarchw stara si utrzyma prowadzi czsto do absurdw i odmierzania iloci wiary w Wierze. W imi rwnoci porzuca si czsto najgbsz tre
4

Ibidem str. 49

XII

ukryt w wikszoci kultur europejskich, ktre tak jak Ameryka aciska nasiknite s prawdziwym katolickim systemem wartoci. To kultury europejskie przechowuj histori myli Kocioa. I ich syntez jest kultura Kocioa Katolickiego kultura rzymska. To jej konstytucj w sposb najpeniejszy jest Chrystus. Mo liwoci cakowitego zaszczepiania wiary tam gdzie grunt nie jest odpowiednio przygotowany zawsze bdzie koczy si kontrowersjami. Nale y si zastanowi czy wsplnoty, w ktrych przeprowadzana jest inkulturacja s wsplnotami samodzielnymi mogcymi samemu radzi sobie z problemami regionalnymi na tle teologiczno organizacyjnym. Czy czasowy brak misjonarzy w takich wsplnotach nie mo e spowodowa wypacze takich jakie zapocztkoway kult cargo? Czy czysto wiary nie jest wa niejsza od szybkiej i powierzchownej ewangelizacji? Czy Koci musi wobec wiata wstydzi si swojego dorobku cywilizacyjnego i kulturowego? I w kocu czy maria dialogu midzy religiami i ideologii praw czowieka ma by hamulcem dla gbokiego i szczerego przekazywania nauczania Chrystusa?

W pracy nieoceniona bya ksi ka X. prof. dr hab. Mariana Banaszaka Historia Kocioa Katolickiego

Krzysztof Sobczuk

Protestantyzacja katolicyzmu w interpretacji x. prof. Poradowskiego

Zjawisko, jakim jest protestantyzacja katolicyzmu, porednio te zwizane z problemem ekumenizmu i Ruchu Odnowy Charyzmatycznej, Poradowski rozpatruje w odniesieniu do innych istotnych dziedzin ycia Kocioa. Dla ka dego bezstronnego obserwatora ycia Kocioa katolickiego jest faktem niezaprzeczalnym, e dzisiejsza religijno katolicka coraz wicej przejmuje elementw protestanckich i chocia fakt ten stwierdzaj wszyscy, tylko niektrzy uwa aj go za objaw negatywny. (...) obecnie reakcja katolikw w tej sprawie jest podzielona; dla jednych jest to zgorszeniem i przyczyn troski, podczas gdy dla

XIII

drugich jest okazj do zadowolenia, gdy w protestantyzacji katolicyzmu widz postp i unowoczenienie, a niektrzy nawet drog do ekumenizmu.5 Poradowski wskazuje na dwa rda coraz to wikszego wpywania myli protestanckiej na Koci, a mianowicie procesy wewntrz samego Kocioa (zwizane z kryzysem teologii katolickiej) i wpywy zewntrzne protestantyzmu.6 Przejawami tego negatywnego procesu s wedug niego przede wszystkim: degradacja jzyka aciskiego; liturgia wzorowana na liturgii protestanckiej; kwestia naciskw na zniesienie celibatu; podnoszony szczeglnie na Zachodzie postulat dopuszczenia do wice kapaskich rwnie kobiet; demokratyzacja Kocioa; kryzys architektury i sztuki sakralnej oraz otwarte propagowanie bdw przez niektre Episkopaty. Poradowski zauwa a: Jednym z istotnych elementw cywilizacji aciskiej jest jzyk aciski. Porzucanie tego jzyka przez Koci, a nawet w wielu rodowiskach brutalna walka z tym jzykiem jest tak e jednym z przejaww protestantyzacji katolicyzmu. Atakujc acin, zwalcza si nie tylko sam jzyk jako taki, lecz tak e i dorobek kulturalny niemal dwutysicletni, wyra ony w tym jzyku. Porzucanie aciny jest zrywaniem z myl filozoficzno-teologiczna wyraon w tym jzyku, z kultur acisk, z bogactwem liturgii aciskiej i piewu gregoriaskiego.7 I cho acina jest nadal oficjalnym jzykiem Kocioa, najwaniejszy niejako instrument jego powszechnoci, a wic liturgia, ktra nierozerwalnie do czasu reformy liturgicznej bya zwizana z tym e jzykiem, zostaa w pewien sposb ogoocona ze swego najbardziej charakterystycznego znamiona. Pomimo jasnego stanowiska Soboru w tej sprawie8, paradoksem wydaj si sowa mwice o koniecznoci wielkiej ofiary z jzyka aciskiego papiea Pawa VI wypowiedziane 26 listopada 1969 r., ktry wanie, o dziwo, w imi Soboru sankcjonowa porzucenie aciny w liturgii: (...) w ten sposb utracimy w wielkiej czci to cudowne i niezrwnane bogactwo artystyczne i duchowe, ktrym jest chora gregoriaski.9 Cho w tej samej wypowiedzi, twierdzi i acina nie zniknie zupenie z naszego Kocioa i wymaga aby wierni potrafili piewa razem po acinie, wedug atwych melodii, co najmniej kilka czci staych Mszy-zwaszcza Wyznania wiary i Modlitw Pask10, to skutki jednak reformy liturgicznej poszy w cakowicie innym kierunku. Jeden z prekursorw tzw. ruchu liturgicznego, benedyktyn Dom Prosper Gueranger, wydaje si potwierdza tez Poradowskiego i porzucenie aciny jest elementem protestantyzacji Kocioa gdy pisze: Nienawi do aciny jest wrodzona wszystkim wrogom Rzymu. Uznaj j oni za wi czca katolikw na caym wiecie, za arsena ortodoksji przeciw subtelnociom ducha sekciarskie5 6

Poradowski, Koci..., s. 65. Tam e. 7 Tam e, s. 68. 8 Patrz: Konstytucja o Liturgii Sacrosanctum Concilium, 36 i 54. Cyt. za Poradowski, Koci..., s. 199. 9 Cyt. za: Milcarek, Miedzy Msz..., dz.cyt., s. 256. 10 Tam e.

XIV

go. (...) Musimy przyzna, e mistrzowskim posuniciem protestantyzmu jest wypowiedzenie wojny witemu jzykowi. Gdyby udao im si go kiedy zniszczy, byliby na prostej drodze do zwycistwa.11 Rwnie ciekawe spostrze enia, istotne z punktu widzenia rozwa a ksidza Poradowskiego, czyni N. Gihr w swojej ksi ce The Holy Sacrifice of the Mass: Bardzo stara praktyka celebrowania Mszy na Zachodzie nie w ywym jzyku danego narodu, lecz w jzyku martwym, przewa nie niezrozumiaym dla ludu, tj. po acinie, bya czsto przedmiotem atakw od dwunastego wieku a do naszych czasw. Ataki te wywodziy si gwnie z ducha heretyckiego, schizmatyckiego, z pychy narodowej wrogiej Kocioowi lub te z powierzchownego i sztucznego ducha owiecenia, z pytkiego i jaowego racjonalizmu, cakowicie zapoznajcego istot i obiekt katolickiej liturgii, a zwaszcza jej gboko mistyczny aspekt ofiarny. W prbach ograniczenia jzyka aciskiego i zastpienia go jzykiem narodowym tkwi mniej lub bardziej wiadomy plan rozbicia katolickiej jednoci, osabienia wizw z Rzymem, stumienia ducha katolickiego, zniszczenia pokory i prostoty wiary. (...) Koci ekskomunikuje wszystkich, ktrzy omielaj sie deklarowa jzyk narodowy jako konieczny i jedyny dopuszczalny jzyk liturgii.12 Tak wic Cakowite porzucenie aciny rwnaoby si porzuceniu chrzecijaskiej myli wielu stuleci, a wic znacznej czci tradycji, na to mog si odwa y tylko barbarzycy.13 Obron celibatu, Poradowski jednoczenie czy z obron cywilizacji aciskiej, gdy to w obrbie tej metody ycia zbiorowego, celibat wycisn swoje szczeglne historyczne pitno. Zapewne w przyszoci Koci nie zdoa zachowa instytucji celibatu duchowiestwa niezakonnego, bez jednoczesnej obrony cywilizacji aciskiej, ktra stanowi niezbdne ramy dla tej e instytucji.14 Rwnie w kwestii r nych dysput na ten temat wrd niektrych teologw i hierarchw Kocioa, Poradowski zarzuca im, e wysuwaj argumenty za jego zniesieniem typowo protestanckie. Szczeglnie teolodzy zaanga owani w propagowanie ekumenizmu (...) czyli zwolennicy szybkiego i bezwarunkowego zjednoczenia z protestantami uwa aj, e zniesienie celibatu w Kociele katolickim jest niezbdnym warunkiem tego zjednoczenia, stad te w imi ekumenizmu da si zniesienia celibatu. Niewtpliwie jest to tak e przejaw protesantyzacji katolicyzmu.15 Atak na celibat jest postrzegany przez Poradowskiego, jako cz ataku na katolickie kapastwo. W wielu diecezjach z ka dym dniem coraz wicej czynnoci
Cyt.za: Davies, Liturgiczne..., s. 62. N. Gihr, The Holy Sacrifice of the Mass, St. Louis 1908, s. 319-321. Za: K. Stehlin, Faszywe pojcie liturgii, w: M. Davies, Liturgiczne..., s. 112. 13 Poradowski, Kocil..., s. 68. 14 Tam e, s. 69. 15 Tam e, s. 69-70. W kontekcie wspczesnych problemw wewntrz Kocioa dotyczcych kwestii celibatu wa nym przyczynkiem jest tekst Ks. Stanisawa Mojeki, Jaki jest sens celibatu kapaskiego?, w: Problemy wspczesnego Kocioa, red. M. Rusecki, Lublin 1997, s. 483-490.
12 11

XV

waciwych kapanom powierza si wieckim i bez adnego usprawiedliwienia brakiem kapanw, okazujc w ten sposb jak ma wag przypisuje si kapastwu. (...) Tak e usilna akcja na rzecz wywicania kobiet i to bez adnych ogranicze, a wic nie tylko dopuszczenie ich do diakonatu, ale tak e i do kapastwa i do godnoci biskupiej, jest objawem przejmowania przez katolikw pogldw protestanckich.16 Te wszystkie prdy wrcz ideologiczne, maj za podstaw teoretyczn protestanckie pojcie Kocioa, gdzie Koci jest instytucj ludow, horyzontaln, wprowadzanym w miejsce tradycyjnego pojcia Kocioa hierarchicznego i pionowego.17 Protestantyzacja w szczeglny sposb wpyna na rozwj i na ksztat posoborowej liturgii, czyli Novus Ordo Missae. Jeli chodzi o now liturgi mszaln to sami protestanci twierdz, e zostaa ona, przynajmniej kanon i drugi i czwarty, dostosowany do wymaga luteranizmu. Tak e wielu katolikw nawrconych z protestantyzmu z rozpacz i blem, rozpoznaje w nowej liturgii mszalnej ceremonie protestanckie.18 Ta opinia wydaje sie by uzasadniona, nie tylko teologiczne ale dziki historycznym wiadectwom r nych osb. Sam fakt, e w pracach komisji, ktra opracowywaa nowy porzdek Mszy, uczestniczyo 6 protestanckich obserwatorw, sta si pniej powodem licznych kontrowersji. Cho oficjalnie w trakcie Soboru jak i prac komisji, nie pozwalano obserwatorom wcza si do debaty, to jednak jak podaje Michael Davies: Wieczorem (...) miao zawsze miejsce spotkanie informacyjne obserwatorw z periti [tj. katolickimi ekspertami teologicznymi Soboru-przyp.aut.], ktrzy przygotowywali projekty obrzdw, i podczas tych spotka z pewnoci pozwalano im komentowa, krytykowa i czyni sugestie. To periti decydowali pniej, czy ktre z ich sugestii warte byy zgoszenia podczas sesji plenarnych Concilium. 19 Davies rwnie podaje ciekawe wiadectwo Kardynaa W.W. Bauma, ktry na amach prasy stwierdzi odnonie obserwatorw i : Nie s oni poprostu obserwatorami, ale rwnie konsultantami i uczestnicz w peni w dyskusjach nad katolick odnow liturgiczn. Nie tylko przysuchuj si, ale wsppracuj.20 Bardzo ciekawe w tym kontekcie rozwa a Poradowskiego nad wpywem protestantyzmu na Now Msz, jawi sie tak e sowa wybitnego myliciela katolickiego i bliskiego przyjaciela papie a Pawa VI Jeana Guittona, ktry w 1993 r. wspomina okolicznoci wydania nowego Mszau: Pawe VI robi wszystko, co mg, aby oddali katolick Msz od tradycji Soboru Trydenckiego na rzecz protestanckiej Wieczerzy Paskiej. (...) Innymi sowy, widzimy u Pawa VI ekumeniczn intencj wyrzucenia wszystkiego lub przynajmniej skoPoradowski, Koci..., s. 70. Tam e, s. 71. Poradowski wymienia w tym miejscu Hansa Kunga, ktrego prace i pogldy zostay potpione przez Stolic Apostolsk, jako jednego z gwnych gosicieli protestanckiej definicji Kocioa. 18 Tam e, s. 72. 19 Davies, Liturgiczne..., s. 77. 20 Tamze, s. 76.
17 16

XVI

rygowania wszystkiego, co jest zbyt katolickie, ze Mszy oraz zbli enie Mszy powtrz to raz jeszcze - tak silnie jak mo liwe do liturgii kalwiskiej.21 Dr M.G. Siegvalt, wykadowca teologii dogmatycznej na protestanckim wydziale Uniwersytetu w Strasburgu na amach Le Monde, 22 listopada 1969 r. tak stwierdzi: Nic w odnowionym Mszale nie stanowi prawdziwego problemu dla ewangelickiego protestanta.22 Abstrahujc od zagadnienia na ile Nowa Msza stanowi pewne odbicie protestanckiej liturgii, Poradowski pisze Nadto wielu biskupw i ksi y, otwartych zwolennikw protestantyzmu, wiadomie i celowo tak wanie daje interpretacj nowej liturgii mszalnej, wbrew jasnym owiadczeniom Soboru.23 Problemem jest wic kreowanie pewnej posoborowej mitologii lub rzeczywistoci, ktra w jaskrawy sposb odbiega od zao e, przynajmniej tych liturgicznych, Soboru Watykaskiego Drugiego. Jako protestantyzacj, Poradowski postrzega rwnie kryzys wspczesnej architektury i sztuki sakralnej. Nic przeto dziwnego, e skoro obecnie stwierdzamy proces protestantyzacji katolicyzmu, tak e towarzyszy mu obrazoburstwo. W ostatnim dwudziestoleciu, poza Polsk, witynie katolickie zostay ogoocone, gdy obrazy wite i rzeby zostay z nich brutalnie i po barbarzysku usunite, przez co stay si podobne do pustych i zimnych zborw protestanckich.24 Na gruncie katechizacji, doszo do zamieszania w jednej z fundamentalnej dziedzi katolickiej teologii, jak jest Chrystologia. Innym przejawem protestantyzacji katolicyzmu jest moda w teologii i w katechizacji na tzw. Jezusanizm, czyli tendencja nie u ywania wyra enia Chrystus czy Jezus Chrystus, lecz tylko Jezus. W ten sposb zastpuje si Chrystologi Jezusologi. Sprawa ta jest wielkiej wagi, gdy Chrystologia zajmuje si Chrystusem Panem i jest zwizana z Mesjaszem-Zbawicielem i z Wcieleniem Sowa Bo ego, natomiast Jezusologia zajmuje si tylko Jezusem z Nazaretu. (...) Porzucajc termin Chrystus, porzuca si Chrystologi, jako nauk teologiczn o BoguCzowieku, o Sowie Wcielonym i zastpuje si j bah i pytk Jezusologi, czyli biografi czowieka z Nazaretu.25 Wedug Poradowskiego, tego typu ogoacanie Chrystusa z Jego bstwa i sprowadzanie Jego osoby do zwykego czowieka, utorowao drog dla teologii wyzwolenia i popadniciem sporej czci katolickiego duchowiestwa pod wpywy marksizmu.26 Cho zagadnienie protestantyzacji katolicyzmu stanowi ma czstk spostrze e Poradowskiego co do sytuacji Kocioa po Soborze Watykaskim Dru21 22

Milcarek, dz.cyt., s. 256. Davies, Liturgiczne..., s. 53. Davies podaje tutaj rwnie opinie innych protestanckich teologw, ktrzy wyra aj swoj aprobat dla Nowej Mszy. 23 Poradowski, Koci..., s. 72. 24 Tam e, s. 73. 25 Tam e. 26 Tam e, s. 74.

XVII

gim, tre tego zagadnienia jednak ukazuje kolejne fazy kryzysu, ktry si wraz z Soborem rozpocz. Warto jednak raz jeszcze zwrci uwag, do czego zreszt sam Poradowski zachca, na to w jakim stopniu przenikanie protestantyzmu do niektrych systemw teologicznych katolickich czy te praktyk duszpasterskich, mo e znale swoje pierwotne uzasadnienie wanie w Soborze. Powy sze uwagi Poradowskiego wskazuj, e w wikszoci s one odbiciem ducha Soboru, a nie jego prawdziwych intencji i postanowie. Micha Krupa

Przemoc i homoseksualizm
W 1992 roku dwie lesbijki (16 i 17 lat) z Jeffersonville, ze stanu Indiana w USA uprowadziy dwunastoletni dziewczynk, ktr oskar yy o kradzie kochanki. Dziewczynka zostaa wepchnita do baga nika samochodu, kilkakrotnie dgnita no em i pobita ci k, metalow rurk. Prbowaa si jeszcze broni, wic wylay na ni benzyn i podpaliy. W tym samym roku czternastolatek zosta skazany za pomoc w morderstwie swojego czterdziestoletniego ojca (morderstwo pierwszego stopnia). Ojciec zosta 45-krotnie dgnity i tak okrutnie pobity metalowym kociokiem, e kocioek si rozlecia. Chopak wyzna, e pomg kochankowi i wsplokatorowi swojego ojca w zabjstwie, po to, by on i 31-letni m czyzna mogli y razem. Oba morderstwa pasuj do obiegowej opinii psychiatrycznej: skrajne okruciestwo jest w sposb naturalny powizane z innymi formami patologii spoecznej. Z tej perspektywy ci, ktrzy s w opozycji do norm spoecznych: homoseksualici, prostytutki, alkoholicy, itp. s bardziej skonni do u ywania przemocy. Przywdcy organizacji homoseksualistw odpowiadaj, e homoseksualici nie s patologiczni, zbuntowani ani zboczeni. Utrzymuj, e s to delikatni, kochajcy ludzie, a przemoc, ktrej dowiadczaj dowodzi, e potrzebuj specjalnych praw, ktre broniyby ich przed niehomoseksualnymi pogromcami homoseksualistw. Kto ma racj? Czy brutalno wywodzi si z patologicznej subkultury homoseksualistw, czy te inni kieruj j przeciw nim? Przeanalizujmy r ne formy brutalnoci, pamitajc, e tylko od okoo 2-3% dorosych jest homoseksualnych bd biseksualnych1.
XVIII

Morderstwo i mord masowy

Mimo i cakowita liczba ofiar zamordowanych przez danego zabjc jest czsto wtpliwa (np. homoseksualista Henry Lucas przyzna, e zabi 350 osb), okazuje si, e obecnie wiatowy rekord w liczbie popenionych seryjnych morderstw nale y do rosyjskiego homoseksualisty Andreia Chikatilo, ktry w 1992 roku zosta skazany za gwaty, morderstwa oraz jedzenie czci cia przynajmniej 21 chopcw, 17 kobiet i 14 dziewczt. Patologia polegajca na zjadaniu swoich ofiar charakteryzowaa rwnie Jeffreya Dahmera z Milwaukee, ktry zosta skazany w 1992 roku. Nie tylko zabi 17 modych m czyzn i chopcw, ale te gotowa i jad ich czci ciaa. Ka dy z szeciu najgroniejszych amerykaskich zabjcw by homoseksualist: Donald Harvey przyzna si do 37 ofiar w Kentucky; Jon Wayne Gacy zgwaci i zabi 33 chopcw z Chicago, grzeba ich na podjedzie do swojego domu; Patryc Kearney to sprawca 32 zbrodni, ci swoje ofiary na mae kawaki po wczeniejszym spkowaniu i zostawia w workach na mieci wzdu drg szybkiego ruchu w Los Angeles; Bruce Davis molestowa i zabi 27 m czyzn i chopcw w Illinois; Corll-Henley-Brooks torturowa i wykorzysta seksualnie 27 m czyzn w Teksasie; Juan Corona zosta skazany za zabicie 25 pracownikw najemnych (uprawia seks z ich nie ywymi ju ciaami). Lesbijka Aileen Wuornos w 1992 roku zostaa uznana za najgroniejsz morderczyni zabia przynajmniej 7 m czyzn w rednim wieku. Dziaajc sama, pobia rekord dwch pielgniarek: Catherine Wood i Gwen Graham, ktre zabiy 6 pacjentw przebywajcych na rekonwalescencji w Grand Rapids, Michigan. Powizanie midzy seryjnym morderstwem a homoseksualizmem wcale nie jest nowe. Dwch m czyzn rywalizuje o tytu najgorszego na wiecie mordercy. Nazistowski oprawca w obozie w Auschwitz, Ludwig Tiene, dusi, mia d y i zagryza na mier chopcw i modych m czyzn podczas wykonywanych na nich gwatw. Cho cakowita liczba jego zbrodni nie jest pewna, czsto mordowa a 100 osb dziennie. Gilles de Rais (Sinobrody) brutalnie zabi 800 chopcw. Ka dy z chopcw by najpierw zwabiony do jego domu, wykpany i nakarmiony. Wanie wtedy, kiedy biedny chopak myla: To mj szczliwy dzie, zosta zgwacony, nastpnie zabity poprzez rozprucie bd rozcicie na p i albo spalony, albo zjedzony.

XIX

Zbadanie spraw 518 masowych mordercw, ktrzy zabijali na tle seksualnym w Stanach Zjednoczonych od 1966 roku do 1983 roku ujawnio, e 350 (68%) ofiar zostao zamordowanych przez sprawcw bdcych homoseksualistami oraz e 19 (44%) z 43 mordercw byo biseksualnych lub homoseksualnych2. Mimo tego, i prawdopodobnie mniejszo seryjnych mordercw jest homoseksualna oraz biorc pod uwag fakt, e homoseksualici stanowi nie wicej ni 3% populacji, mordercy bdcy homoseksualistami pojawiaj si czciej ni mo na by si tego spodziewa. Wydaje si, e zarwno morderstwo seryjne, jak i pojedyncze jest powizane z homoseksualizmem. Z czasw przed powstaniem ruchu na rzecz praw dla homoseksualistw nie ma jednak na potwierdzenie tej tezy zbyt wielu dowodw. Z 444 zabjstw zgoszonych w jednym sdzie w latach 1955-1973, badacze zanotowali 5 morderstw ewidentnie na tle seksualnym. Trzy na pi dotyczyy stosunkw homoseksualnych, dwa heteroseksualnych. 3 Wgbiajc si w powizanie midzy popenianiem morderstw a homoseksualizmem, Jim Warren, ktry pracowa jako radca prawny w Orodku Poprawczym Stanu Waszyngton, przeprowadzi wywiady z prawie wszystkimi nowo rejestrowanymi w orodku modymi mordercami (poni ej 36 lat) w stanie Waszyngton w latach 1971-82 (w czasie powstawania ruchu na rzecz homoseksualistw). By prawdopodobnie jedyn osob, ktra zbadaa caociowo wszystkie akta poszczeglnych sprawcw. Warren przyzna4 e zaskoczyo go to, jak czsto w sprawach pojawia si homoseksualizm. Zaczynajc od zaledwie 2 czy 3 morderstw rocznie w 1972 roku a do dziesitkw w 1980 roku, zwrci uwag na pojawiajc si prawidowo: mimo i czsto motywem zbrodni podanym w raporcie byo wamanie lub kradzie , w okoo 50% przypadkw by rwnie zwizek z homoseksualizmem. Typowa sytuacja to: homoseksualista spotyka kogo w barze lub parku i zaprasza go do swojego mieszkania. Przed nastaniem kolejnego dnia dochodzi do sprzeczki i gospodarz lub zaproszona osoba jest martwa.

Brutalne praktyki seksualne

Znaczna mniejszo homoseksualistw (midzy 22%5 a 37%6, 7) bierze udzia w bolesnym lub brutalnym seksie (np. zwizywanie i dyscyplina, gdzie partner jest zwizany i agodnie torturowany, lub sadomasochizm, gdzie partnerzy s torturowani lub ranieni podczas uprawniania seksu). Ju w latach czterdziestych XX wieku, psychiatra Dawid Adrahamsen8 zanotowa: Oglnie wiadomo, e popd homoseksualny mo e by poczony z tendencjami sadystycznymi lub masochistycznymi. (...) Dewiacje te graj znaczn rol w wielu przestpstwach seksualnych i w wielu przypadkach morderstw. W narodowym badaniu reprezentatywnej grupy homoseksualistw i heteroseksualistw 32% m czyzn, ktrzy uwa ali si za homoseksualnych czy biseksualnych, oraz 5% m czyzn heteroseksualnych; 17% lesbijek oraz 4% koXX

biet heteroseksualnych przyznao, e brao udzia w praktykach sadomasochistycznych. Podobnie homoseksualici i lesbijki byli okoo czterokrotnie bardziej skonni do udziau w zwizywaniu ni ludzie heteroseksualni. Ksi ki i czasopisma o tematyce homoseksualnej lubuj si w przedstawianiu frajdy czerpanej z brutalnego seksu. Na przykad, dziennikarz z Denver (wr ka skrzanego seksu), podpowiada swoim czytelnikom jak przydusza i biczowa partnera podczas uprawiania seksu. Przypomnia on rwnie praktyk wieszania na drzewie na hakach rzeniczych za minie piersiowe i opisa facetw, ktrzy lubi jak si trzyma zapalone cygara lub papierosa blisko ich skry lub jak si ich nimi przypala. 9 Rwnie homoseksualne przewodniki po kraju i innych pastwach rzeczowo wymieniaj miejsca, gdzie za pienidze mo na wzi udzia w sadomasochistycznym seksie. W 1993 roku londyscy homoseksualici przeznaczyli 100 000 funtw na apelacj werdyktu, w ktrym sdzia stwierdzi: Seks nie mo e by pretekstem do przemocy. (...) Przyjemno czerpana z wyrzdzania blu jest rzecz z. Jakie przestpstwo? Przybijanie napletka i moszny do deski oraz wylewanie gorcego wosku na cewk moczow. 11 W programie dokumentalnym nadanym w 1980 roku w telewizji CBS pod tytuem Wadza homoseksualistw, polityka homoseksualistw stwierdzono, e okoo 10% tragicznych mierci wrd modych m czyzn w San Francisco byo rezultatem zapdzenia si podczas uprawiania sadomasochistycznego seksu.

Celowe zara anie innych podczas stosunku

Aktywici ruchu na rzecz praw dla homoseksualistw argumentuj, e nikogo nie powinno interesowa, co doroli ludzie robi w swoich sypialniach. Jednak e homoseksualici maj tak wielu partnerw5, 6, 7, e zwikszaj ryzyko zara enia siebie lub innych chorobami przenoszonymi drog pciow. W rzeczy samej, homoseksualici s znacznie bardziej nara eni na choroby przenoszone drog pciow ni heteroseksualici. 12 Wikszo osb zara onych chorob przenoszon drog pciow postanawia, e zrobi wszystko, co w ich mocy, by nie zarazi innych. Ale s i tacy mniejszo, cho znaczca ktrzy chc, eby ich partnerzy cierpieli tak jak oni. Mirko Grmek13 stwierdzi: Ka dy historyk choroby wie, e taka postawa zemsty albo niedbao przyczynia si do rozprzestrzenienia grulicy i syfilisu. Istniej dowody na to, e w porwnaniu z heteroseksualistami, homoseksualici s bardziej skonni do celowego zara ania swoich partnerw seksualnych. Jedyne porwnawcze badanie5, 9 na ten temat ukazao, e okoo 1% kobiet lub m czyzn heteroseksualnych w porwnaniu do 7% homoseksualistw i 3% lesbijek przyznao si do celowego zaka ania chorob przenoszon drog pciow. Kiedy chodzi o AIDS, indywidualne i spoeczne koszty celowego zara ania s wyjtkowo wysokie. Udokumentowano13 kilka przykadw, gdzie homoseXXI

ksualici celowo zaka ali swoich partnerw. Najbardziej znany jest przypadek pacjenta zero, kanadyjskiego stewarda, ktry a do swojej mierci w wieku 32 lat, dzieli swoje ciao i zaka enie z 250 m czyznami rocznie. Od pnych lat siedemdziesitych do wczesnych osiemdziesitych by osobicie odpowiedzialny za przynajmniej 40 z pierwszych 280 przypadkw zara enia AIDS w USA i powiedzia urzdnikom do spraw opieki zdrowotnej, e to tylko i wycznie jego sprawa. Wydaje si rwnie , e istnieje zwizek midzy uprawianiem okrutnych praktyk seksualnych i chci zaka ania innych. Dzielc nasz krajow grup reprezentatywn7, 12 na tych, ktrzy w ogle nie interesuj si stosunkami homoseksualnymi (nie-H) i tych, ktrzy cho troch takie stosunki pocigaj (H), oraz czc dane dotyczce kobiet i m czyzn okazao si, e 4% nie-H oraz 21,8% H powiedziao, e brao udzia w praktykach sadomasochistycznych, 7,8% nie-H oraz 27,5% H przyznao, e praktykowao zwizywanie. Ponadto ci, ktrzy uprawiali ktrykolwiek z rodzajw brutalnego seksu byli dwa razy bardziej skonni zarazi partnera ni ci, ktrzy takich dowiadcze nie mieli. W 1992 roku trzy londyskie kliniki chorb przenoszonych drog pciow zanotoway, e prawie poowa ich homoseksualnych pacjentw, wiedzcych, e s nosicielami wirusa HIV, pniej nabawia si rze czki odbytniczej.14 Homoseksualici ci nie dopucili do tego, by ich miertelna choroba popsua im przyjemno z ycia seksualnego. Do roku 1993 ponad 100 000 amerykaskich homoseksualistw umaro na AIDS, a dziesitki tysicy na zapalenie wtroby typu B. Wikszo z nich zostaa zaka ona, wielu celowo lub przez brak zabezpieczenia, przez innych homoseksualistw.

Gwat homoseksualny
Narodowa Inspekcja Zdrowia15 wykazaa, e okoo 1 m czyzna na 10 000 powy ej 11. roku ycia co roku zostaje zgwacony (13 na 10 000 kobiet), czyli okoo 7% gwatw ma podo e homoseksualne. W dwch sdw: Columbia, w stanie Poudniowa Karolina16, i Memphis, w stanie Tennessee17 m czyni stanowili 5,7% ofiar zgoszonych gwatw w jednym tylko przypadku napastnikiem bya kobieta. Razem ze wzrostem znaczenia ruchu na rzecz praw homoseksualistw, w cigu ostatnich dwch dekad zwikszya si liczba homoseksualnych gwatw na m czyznach5, 15, 16. Gwat homoseksualny jest dwa razy czstszy na obszarach miejskich, gdzie homoseksualici zbieraj si w towarzystwa, ni w regionach podmiejskich czy wiejskich15. Mo e by rwnie czstszy w miejscach, gdzie akceptowana jest subkultura homoseksualistw: badanie z 1970 roku przeprowadzone w San Francisco wykazao, e 9% heteroseksualnych m czyzn i 24% homoseksualistw; 2% heteroseksualnych kobiet i 11% lesbijek zgosio homoseksualny gwat. W narodowym badaniu rodowisk miejskich, przeprowadzonym w 1983 roku w USA, (ktre nie obejmowao San Francisco) 1,3% heteXXII

roseksualnych m czyzn oraz 12,5% homoseksualistw; 0,6% heteroseksualnych kobiet i 8,6% lesbijek przyznao, e zostao homoseksualnie zgwaconych5,10. Bardziej alarmujcy jest fakt, e midzy 15% a 40% gwatw bdcych molestowaniem nieletnich, to gwaty homoseksualne19. W jednym z bada 25%18 biaych homoseksualistw przyznao si do spkowania z chopcami szesnastoletnimi lub modszymi, gdy mieli 21 lat lub wicej. Gwat w jakimkolwiek wieku jest brutalny i czyni spustoszenie w psychice. Mo e jednak przyczyni si do tego, e ofiara stanie si homoseksualna. Nasze oglnokrajowe badanie wykazao, e prawie poowa lesbijka bya wczeniej heteroseksualnie zgwacona prawdopodobnie stay si homoseksualne w wyniku tego dowiadczenia. M czyni czsto reaguj odmiennie. Instytut Masters &Johnson wyjawi, e dwudziestopicioletni m czyzna mia swj pierwszy stosunek seksualny, gdy mia 13 lat. Zosta on zainicjowany przez jego matk, lesbijk, ktra przyprowadzia dla niego starszego m czyzn, homoseksualist. Po tym epizodzie fantazje i interpersonalne dowiadczenia seksualne chopca byy wycznie homoseksualne. 20

Wpyw przemocy na dugo ycia homoseksualistw

Badanie 6714 nekrologw22 w gazetach homoseksualistw w caych Stanach Zjednoczonych ujawnio, e 3% z 6574 homoseksualistw i 20% ze 140 lesbijek umaro w tragiczny sposb: 1,4% homoseksualistw i 7% lesbijek zostao zamordowanych (to ponad stukrotnie wy szy wskanik ni u osb nie bdcych homoseksualistami); 0,6% homoseksualistw i 5,7% lesbijek popenio samobjstwo; 0,6% homoseksualistw i 4,3% lesbijek zgino w wypadkach samochodowych (ponad 17 razy wicej ni nie homoseksualistw). Wydarzenia te, w poczeniu z r nymi chorobami przenoszonymi drog pciow (w szczeglnoci AIDS), przyczyniaj si do tego, e rednia dugo ycia homoseksualistw to 40 lat, a lesbijek 45. To samo badanie wykazao, e rednia dugo ycia onatych m czyzn wynosi 75 lat, a zam nych kobiet 79 lat. Jeli chodzi o osoby rozwiedzione lub niezam ne, to rednia dugo ycia wynosi 57 lat dla m czyzn i 71 dla kobiet.

Wnioski
Zbrodnie nienawici, na ktre tak narzekaj homoseksualici, nie s czste i rzadko jest to co wicej ni przezywanie czy pomwienia. FBI zanotowao 431 zbrodni (w USA) przeciwko homoseksualistom w caym roku 1991. Udowodniono, e tylko jedna z nich bya popeniona w Waszyngtonie, jednak waXXIII

szyngtoscy aktywici ruchu homoseksualistw utrzymuj, e miao miejsce 397 wypadkw! Gdy zostali przycinici i dokadnie przepytani, przyznali, e przynajmniej 366 tych zbrodni to zaczepki sowne. 23 Zgodnie z obiegow opini psychiatryczn, przemoc idzie w parze z homoseksualnym stylem ycia. Prawie wszystkie dowiadczenia przemocy bd chorb, na jakie nara eni s homoseksualici wpisane s w ich subkultur. Wikszo mordercw, ktrych yciorysy zbadano i ktrych orientacj seksualn mo na byo okreli, rwnie bya homoseksualna. Podczas gdy przemoc skierowana przeciw homoseksualistom jest znikoma, wikszo przemocy dotyczcej homoseksualistw jest spowodowana przez innych homoseksualistw (ich subkultura mo e eksportowa wicej przemocy ni jej dowiadcza z zewntrz). Dr Paul Cameron
1. Cameron P. & Cameron K. The prevalence of homosexuality, [w:] Psychological Reports 1993. 2. Cameron P. Is Homosexuality disproportionately associated with murder? Paper presented at Midwestern Psychological Assn, Chicago, 1983. 3. Swigert V.L. et al. Sexual homicide: social, psychological, and legal aspects, [w:] Archives Sexual Behavior 1976;3;391-401. 4. Before the Law and justice Committee of the Washington State Senate (12/15/89) 5. Gebhard P. & Johnson A. The kinsey data NY:Saunders, 1979. 6. Jay K. & Young A. The gay report NY;Summit, 1979. 7. Cameron P. et al. Effect of homosexsuality upon public health and society order [w:] Psychol Rpts 1989;64;1167-79 8. Crime and the mind. Columbia U press, 1944 p. 122. 9. Out front p. 10 8/5/92. 10. e.g. Sparticus, Bob Damtons Address Book. 11. Smith D. & Rodgerson G. Free the spanner men Gay times, April 1993, p. 8, 12. 12. Cameron P. et al. Sexual orientation and sexually transmitted discease. [w:] Nebraska Medical journal 1985;70;292-299. 13. Grmek M. History of AIDS Princeton: Princeton Univ. Press, 1990, p. 19. 14. Newell A. et al. Sexually transmitted discases and papillomas [w:] Brit medical J 1992;305;1435-6. 15. Harlow C. W. Female victims of violent crime. US Dept Justice January 1991, NCJ126826, Ronet Bachman, Crime victimization in city, suburban, and rural areas: A national crime victimization survey report. US Dept Justice 1992 NCJ-135943. 16. Forman B. Reported male rape Victimology 1983;7;235-6. 17. Lipscomb G. H. et al. Male victims of sexual assault [w:] J American Medical Assn, 1992;267;3064-66. 18. Bell A. P. et al. Sexualpreference: statistical appendix Blomington: IN Univ Press, 1981. 19. Cameron P. Homosexual molestation of children/sexual interaction of teacher and pupil. [w:] Psychological Reports 1985;57;1227-36. 20. Schwartz M. F. & Masters W. H. The Masters and johnson treatment program for dissatisfied homosexual men. [w:] Am J psychiatry 1984;141;173-181. 21. Goyer P. F. & Eddelman H. C Same-sex rape of nonincarccerated men. [w:] Am J psychiatry 1984;141;576-79.

XXIV

22. Cameron P., Playfair W. L. & Wellum S. The homosexual lifestan. Paper presented at Eastern Psychology Assn, April 17, 1993.
FBI relases stats on hate crimes. Washington Blade 1/1/93, p. 1.

Za: Ulotka wydana przez Stowarzyszenie Kultury Chrzecijaskiej im. Ks. Piotra Skargi opracowana na podstawie materiaw wydanych przez Family Research Institute

Wojna zimowa w Finlandii

Geneza wojny fisko-radzieckiej Wiele miesicy przed wybuchem II Wojny wiatowej, Zwizek Radziecki chcia zagarn dla siebie wa ne gospodarczo i strategicznie terytoria. Szczeglny niepokj u Jzefa Stalina budzio poo enie Leningradu tu nad granic z Finlandi. Wiosn 1938 roku starano wymusi na rzdzie fiskim oddanie ZSRR pwyspu Hanko oraz kilku maych, aczkolwiek strategicznie wa nych wysp midzy Leningradem a brzegami Finlandii. Panujca do tej pory sytuacja nie pozwalaa ZSRR na zdecydowane dziaania. Jednak wybuch wojny, oraz znaczne zdobycze uzyskane przez Stalina kosztem Rzeczpospolitej, ponownie zaostrzyy apetyty ZSRR. Sowieci liczyli rwnie na pomoc Adolfa Hitlera w polityce roszczeniowej wobec Finlandii. Traktaty zawarte z III Rzesz pozostawiy ZSRR woln rk w krajach batyckich z Finlandi wcznie. Sytuacja w przededniu wojny 5 padziernika 1939 roku z Kremla do Helsinek wysano ultimatum z daniem natychmiastowego przybycia do Moskwy fiskiego ministra spraw zagranicznych. Finlandia jednak nie daa si ugi sowieckiemu szanta owi. Wydelegowaa jednak przedstawiciela do Moskwy, ktry nie mia prawa do podpisywania adnego dokumentu. Bya to dobra gra polityczna. Finowie znajdowali si wtedy w ci kiej sytuacji politycznej. Nie mogli liczy na poparcie adnego pastwa skandynawskiego. Szwecja odmwia nawet statusu neutralnoci w tym konflikcie, co zamkno drog na ewentualny transport przez jej terytorium pomocy dla walczcych Finw. Dlatego te Finowie skazani byli jedynie na wasne siy w walce z czerwon zaraz. Mimo tego wadze fiskie nie mylay ulegn adnemu daniu ze strony Zwizku Radzieckiego. Z czasem jednak, w obliczu wyjtkowo niekorzystnej sytuacji politycznej, podejmowali si drobnych ustpstw, ktre nadal nie satysfakcjonoway ZSRR. Sowieci dali, prakty-

XXV

cznie rzecz biorc, aneksji Finlandii. Spenienie tych warunkw pozbawioby Finlandi wszystkich urzdze obronnych. Dla Finw byo to nie do przyjcia. W obliczu takiej sytuacji rokowania fisko-sowieckie zostay przerwane. Rozpocza si wic rozkrcona przez wadze ZSRR polityczna i medialna nagonka anty-fiska. Propaganda sowiecka przedstawiaa Finlandi jako pastwo niebezpieczne, ktre d y do agresji na Kraj Rad. Radziecka prasa czsto wspominaa o fiskim militaryzmie rzekomo finansowanym przez Wielk Brytani. Celem tego wyimaginowanego spisku bya eliminacja ojczyzny wiatowego proletariatu. Ponadto sowieckie media nie stroniy od licznych artykuw o rzekomych strajkach fiskich robotnikw, burzcych si przeciw wyzyskowi rodzimych kapitalistw. O takich nastrojach donosi Kremlowi fiski komunista Otto Kuusinen. By on sekretarzem lokalnego Kominternu, ktry domaga si wprost zbrojnej interwencji ZSRR przeciwko swojej ojczynie. Efektem tej propagandy bya organizacja licznych wiecw w ZSRR, na ktrych agitowano do ukarania rzekomych fiskich pod egaczy wojennych. Tak oto oprawca i rzeczywisty strczyciel wojenny stara si zrobi z siebie ofiar. W efekcie Moskwa 29 listopada 1939 roku zerwaa stosunki dyplomatyczne z Finlandi. Wojna radziecko-fiska bya ju tylko kwesti czasu Pocztek wojny Sowieci liczyli, e dziki pot nej przewadze militarnej i liczebnej szybko pokonaj Finlandi. Wizali z tym ciche nadzieje na utworzenie z nowo zajtego kraju podlegej sobie republiki. 30 listopada 1939 roku rozpocza si agresja ZSRR przeciwko Finlandii. Wojna rozpocza si od zajcia kilku mniejszych miejscowoci oraz silnego bombardowania Helsinek. Liczebno i stan wojsk by zdecydowanie korzystniejszy dla Zwizku Radzieckiego. Finowie posiadali tylko 150 tysicy onierzy zgromadzonych w 9 dywizjach. Dysponowali jedynie 100 samolotami, nieliczn i lekk artyleri, oraz malek marynark. Prawie nie posiadali czogw. Jedynymi ich egzemplarzami byy lekkie czogi Renault FT-17, oraz lekkie czogi typu Vickers. Sowieci natomiast wysali przeciw Finlandii cztery Czerwone Armie: 7. Wsiewooda Jakowlewa, 8. Iwana Chabarowa, 9. Michaia Duchanowa i 14. Waleriana Froowa. Ka da ich dywizja posiadaa wicej sprztu ni caa Armia Fiska. Najwiksz z nich bya 7 Armia. Pomimo mia d cej przewagi, Zwizek Radziecki nie by kompletnie przygotowany na ostr zim jaka panuje w Finlandii. Pomimo faktu, i Rosjanie czsto pokonywali swych wrogw na wasnym terytorium dziki mronej zimie, podczas Wojny Fiskiej, o ironio, sami ponieli liczne klski, przez jeszcze surowsz zim, jaka panowaa na terenie ich fiskich przeciwnikw. W prawdzie Finlandia zmuszona zostaa do kapitulacji, ale zadaa powa ne straty ZSRR mimo ich zdecydowanej przewagi. Finowie bowiem bez trudu przemierzali zamarznite i zasypane terytoria swojego kraju. Znacznie im to uatwiao walk z tak licznym rywalem. Sowieci dysponowali 26 dywizjami skupionymi w 4 armiach. Po zajXXVI

ciu przez Czerwon Armi kilku fiskich miejscowoci, w jednej z nich powsta szybko nowy, fiski rzd, pod wodz wspomnianego Otto Kuusinena, ktremu Moskwa od razu udzielia poparcia. Owy marionetkowy rzd szybko zrzek si na rzecz ZSRR spornych terytoriw. Przebieg wojny Radziecka 7 Armia zaatakowaa 5 dywizji fiskich na Przesmyku Karelskim. W kierunku jeziora adoga ruszya z kolei 8 Armia. 9 Armia za ruszya znad radzieckiej Karelii wzdu zatoki Botnickiej, za 14 Armia uderzya z kierunku Murmaska na pnoc. Finowie bez zudze co do intencji radzieckich bezzwocznie przystpili do heroicznej obrony Ojczyzny. Gwnym orodkiem fiskiej obrony bya Linia Mannerheima znajdujca si na caym pamie w gb przesmyku Karelskiego. Komendantur nad ta lini obejmowa Gwnodowodzcy Wojsk Fiskich marszaek Karol Gustaw Emil von Mannerheim. Bya ona miejscem niezwykle heroicznego oporu przeciw sowieckiej agresji. Zatrzymano tam mimo maych si kilka du ych radzieckich ofensyw. Bro przeciwpancerna, jak posiadali Finowie bya niezwykle lekka. Nie moga zatem przebi grubych pancerzy pot nych sowieckich ci kich czogw typu KV-1 i KV-2. Std czsto Finowie podkopywali niewielkie wzniesienia, na ktrych pokonujcy je czog wystawia si do fiskiej artylerii od strony cienkiego pancerza podwozia, gdzie zostawa on przebijany. W ten sposb sowieci ponieli na tej linii ogromne straty materialne, przy niewielkim fiskim nakadzie. Bohaterska i skuteczna obrona fiska wywoaa ogromne wra enie na wiecie. Za brutalny akt agresji przeciw Finlandii, ZSRR zosta wykluczony z Ligi Narodw. Jednak mimo tego, adnej pomocy Finowie si niedoczekali. Co prawda Francja planowaa wysa drobn ekspedycj z pomoc dla Finlandii, w skad ktrej mieli wchodzi tak e Polacy z Brygady Podhalaskiej, ale organizowano j w zbyt powolnym tempie, przez co nie dosza do skutku. Ponadto celem ekspedycji nie bya tyle pomoc Finom w walce z ZSRR, co stworzenie na Pwyspie Skandynawskim przyczka, blokujcego Niemcom dostp do szwedzkich rud. Fiscy Dowdcy byli realistami. Nie oczekiwali wic (w przeciwiestwie do polskich decydentw) na wtpliw pomoc ze strony zachodu, ale starali si obiektywnie ocenia wasne szanse i mo liwoci. Wiedzieli rwnie , e zim 1940 roku kolejna wielka ofensywa sowiecka mo e doprowadzi do ostatecznego pokonania Fiskiej Armii. Szukali wic mo liwej drogi do nawizania ponownych rokowa z Moskw. Mocno nadszarpnity presti Armii Sowieckiej nie pozwoli Stalinowi na wycofanie si z wojennej burzy. Dlatego te 1 lutego 1940 roku podjto na Kremlu decyzj o kolejnej wielkiej ofensywie. Finowie zmuszeni przez to zostali do wycofania si na ostatni lini obrony w Przesmyku Karelskim pomidzy miastem Viipuri a jeziorem adoga. Armia fiska bya ju kompletnie zdziesitkowana. Z braku m czyzn do zada wojskowych formowano tak e ochotnicze oddziay kobiece. Mimo panujcej beznadziei kolejna ofensywa Wojsk Radzieckich skoczya si
XXVII

kompromitacj. Jednak Finlandia nie bya w stanie przetrzyma nastpnej fali ofensyw sowieckich. Z fiskiego punktu widzenia konieczne stao si doprowadzenie do kompromisu z Moskw. Rokowania byy konieczne tym bardziej, e Szwecja ponownie odmwia zgody na tranzyt z zagranicy wsparcia dla Finw. Koniec wojny Osabiona wojn Finlandia zdecydowaa si przyj jako podstaw do rokowa twarde i wygrowane dania ZSRR. 8 marca 1940 roku udaa si do Moskwy delegacja fiska na czele z premierem Risto Ryti. Podpisany pokj moskiewski oznacza dla Finlandii utrat 10% jej terytorium, wraz z miastem Viipuri, ktre mimo wielu sowieckich atakw dalej pozostao niezdobyte. Traktat ten pozbawia tak e Finlandi wielu systemw obronnych i umocnie. Niepokonana armia musiaa opuci swoje pozycje. 11 marca 1940 roku podpisano zawieszenie broni. Finlandia stracia 25 tysicy onierzy z ponad 250 tysicy zawizanych bezporedni walk. 45 tysicy zostao rannych. Zwizek Radziecki natomiast z 1 miliona 200 tysicy onierzy straci 48 tysicy oraz mia 158 tysicy rannych. Sowieci w oglnym toku wojny zmobilizowali 1500 czogw i 3000 samolotw. Finowie wymusili wprowadzanie na pole walki nowych radzieckich technologii (nowa wersja czogu KV), co i tak nie bardzo pomogo sowietom. Straty Armii Czerwonej mog by jednak znacznie zani one z braku obiektywnej relacji niepodlegej sowieckiej propagandzie. Kalendarium dziaa wojennych na froncie fisko-radzieckim. 30 listopada 1939 Agresja ZSRR przeciw Finlandii. 5 grudnia 1939 Sowiecki zmasowany atak na Lini Mannerheima. Finowie przez zaskoczenie zdobywaj sowieckie czogi i odcinaj drog piechocie. Ofensywa zostaje zatrzymana. 8 grudnia 1939 Finowie powstrzymuj natarcie pod Kuhmo. 9 grudnia 1939 Finowie powstrzymuj natarcie pod Suomussalmi. 15 grudnia 1939 Szturm sowiecki na pnocno-wschodni cz Linii Mannerheima zostaje zatrzymany. 17-22 grudnia 1939 Rosjanie nacieraj znad Summy. Penetrujce odcinek fiski czogi zostaj zniszczone. 122 dywizja zostaje odcita od Armii Czerwonej w pobli u Morza Biaego. 23 grudnia 1939 Natarcie fiskie w Przesmyku Karelskim zostaje zatrzymane przez sowietw. 25-27 grudnia 1939 Ponowne nieudane sowieckie natarcie na Lini Mannerheima. Rozpoczyna to seri fiskich sukcesw nad 8 i 9 Armi. 27-28 grudnia 1939 Finowie rozbijaj 163 dywizj sowieck. Nie dociera pomoc 44 dywizji sowieckiej.

XXVIII

2 stycznia 1940 zostaje odcita od Armii Czerwonej, za 6 stycznia 1940 rozbita na mae grupki. 7 stycznia 1940 Dowdztwo nad siami sowieckimi na Przesmyku Karelskim obejmuje genera Siemion Timoszenko. Finowie w tym czasie wzmacniaj Lini Mannerheima. Rosjanie umacniaj artyleri i jednostki pancerne. Zostaje wprowadzona przez sowietw nowsza wersja ci kiego czogu typu KV. W tym czasie Finowie nadszarpuj 18 i 168 dywizj sowieck. 15 stycznia 1940 Bombardowanie pozycji fiskich w odcinku Summy. 28 stycznia 1940 9 dywizja fiska pokonuje 54 dywizj Armii Czerwonej pod Kuhmo. Rusza z odsiecz 23 dywizja radziecka (w skad ktrej wchodz jednostki narciarzy), ktra zostaje zatrzymana, za w dniach 10-13 lutego 1940 rozbita. 1-8 luty 1940 Rosjanie nacieraj znad rejonu Summy. Odcinek fiski w tej czci zostaje ostrzelany i bombardowany. Rusza tam 7 i (nowo zmobilizowana) 13 Armia. Posyaj 4 dywizje czogw przeciw Finom. 3 dywizja fiska przejmuje ci ar wojny. Finowie s wyczerpani i brakuje im amunicji. 11 luty 1940 Przebicie rosyjskie na Linii Mannerheima w okolicach Sumy. 12 luty 1940 Kontruderzenie 5 dywizji fiskiej wypiera wojska sowieckie znad Summy. 14 luty 1940 Rzd brytyjski zgasza niedobr ochotnikw do walki w Finlandii. Finowie otrzymuj informacj o braku pomocy z zachodu. 15 luty 1940 Uderzenie sowieckie zmusza Finw do wycofania si z Linii Mannerheima na drug lini obronn. 18 luty 1940 Przeamanie linii obrony fiskiej. 22 luty 1940 Sowieci z wolna zajmuj wyspy w Zatoce Fiskiej. Finowie ewakuuj Koivisto po wysadzeniu baterii. 26 luty 1940 Wycofanie si Finw na ostatnie linie obrony. 2 marca 1940 Rosjanie nacieraj na pozycje obrony fiskiej. W rejonie Vuosalmi nacieraj na Finw siy z sowieckiej 13 Armii. Wojska fiskie broni si resztkami si. 11 marca 1940 Zawieszenie broni.

Piotr Marek Blog autora: www.piotrmarek.bloog.pl

XXIX

Zapraszamy do odwiedzenia interesujcych stron w internecie: Portal Prawicowy www.Konserwatyzm.pl Klub Zachowawczo-Monarchistyczny www.KZM.org.pl KZM Oddzia Lubelski www.KZMlublin.tnb.pl Organizacja Monarchistw Polskich www.OMP.lublin.pl Trzewym Okiem www.KarolJasinski.salon24.pl

Ponadto zapraszamy na:

www.sanctus.pl www.fasheiscool.glt.pl www.tradycjonalizm.net www.nacjonalista.pl www.radicalinfo.wordpress.com

Rys. Artur Grottger Pojednanie

XXX