"ZROZUMIENIE UMOLIWIA ZASTPIENIE NIERACJONALNYCH DZIAA LUB BEZRADNOCI PRZEZ DZIAANIA RACJONALNE"

Cybernetyka a charakter
rdo: W zgodzie z wasnym charakterem. Student, nr 23, 20 wrzenia 1980 r.

- Panie Profesorze, jest Pan autorem ksiki "Cybernetyka i charakter", chciaabym zatem zapyta, co nowego moe wnie cybernetyka do psychologii w zakresie wiedzy o czowieku? - Bardzo wiele. Przede wszystkim cybernetyka inaczej podchodzi do czowieka ni psychologia. Psychologia obserwuje objawy ludzkiego zachowania i na tej podstawie usiuje domyli si - co jest w rodku, czyli jak osobowo ma czowiek. Cybernetyka wie co jest w rodku, bo jest nauk o sterowaniu. Dziaanie czowieka zaley od jego waciwoci sterowniczych, przy czym mona je podzieli na elastyczne i sztywne. Na elastyczne mona wpywa, a na sztywne nie. Zesp waciwoci sztywnych skada si na charakter czowieka. W psychologii natomiast mwi si nie o charakterze, a o osobowoci, a tymczasem wyodrbnienie charakteru, czyli waciwoci sztywnych, jest bardzo istotne, bo nie mona ich zmieni. S ludzie, ktrym wydaje si, e mog zmieni charakter drugiego czowieka. Mona wpywa tylko na parametry elastyczne i w tym zakresie dostosowywa si do danej sytuacji, albo sytuacj do siebie. Natomiast, gdy chodzi o charakter, istnieje tylko jedna moliwo: dostosowanie sytuacji do wasnego charakteru. - Z tego co Pan mwi wynika, e na psychologi osobowoci patrzy Pan z przymrueniem oka? - Psychologia posugujc si pojciem osobowoci zaciera wspomniane rnice, dajce si przewidzie tylko na podstawach cybernetycznych. Wydaje mi si, e psychologowie nie rozumiej cybernetyki. Jest dla nich po prostu za trudna. Psychologia to nauka humanistyczna. Cybernetyka naley do nauk cisych, a jej rodkami wyrazu s wzory matematyczne, schematy cybernetyczne, czyli to wszystko czego humanici nie lubi. - Mam wtpliwoci; czy rzeczywicie przy pomocy wzorw, wykresw mona dokadnie pozna czowieka i przewidzie jego reakcj. Czowiek nie jest przecie maszyn. Ulega nastrojom. - Czowiek jest o wiele bardziej skomplikowany ni maszyna. Cybernetyka jednak nie zajmuje si rodzajami tworzywa, ktrych jest mnstwo, lecz oddziaywaniami - ktrych jest niewiele. Dziki temu nauka ta potrafi ujmowa twory skomplikowane w sposb prosty. Na przykad - pomimo rnic midzy tworzywami, procesy regulacji w maszynach i organizmach odbywaj si wedug takich samych zasad. Ludzie bardzo rni si midzy sob. Sprbujmy policzy te rnice. Parametrw charakteru mona wyrni sze. Rozrniajc pi klas najwaniejszego z nich tzw. dynamizmu charakteru oraz po przy klasy (may, przecitny, duy) kadego z piciu pozostaych parametrw otrzymuje si 1215 typw ludzkiego charakteru! Czy istnieje jakakolwiek inna nauka, ktra potrafiaby rozrni choby dziesit cz tego? - Co to jest dynamizm charakteru? - Dynamizm jest to parametr charakteru wynikajcy ze zjawiska, e w kadym cybernetycznym systemie autonomicznych - (a wic i organizmie czowieka) wystpuje pocztkowo nadmiar energii wewntrznej (fizjologicznej), malejcy z upywem czasu do zera, po czym daje si zauway wzrastajcy coraz bardziej niedomiar owej energii, ktry musi by pokrywany przez energi zewntrzn (socjologiczn). W zwizku z tym dynamizm charakteru czowieka zamienia si w cigu ycia w sposb cigy (z dodatniego na ujemny). Dogodniej jest traktowa jego przebieg jako przechodzenie przez nastpujce stadia: egzodynamizm (duy nadmiar energii), egzostatyzm (may nadmiar energii), statyzm czyli dynamizm zerowy (nie ma nadmiaru ani niedomiaru energii), endostatyzm (may niedomiar energii), endodynamizm (duy niedomiar energii).

Dynamizm charakteru czowieka okrela zatem jego nastawienie do otoczenia, do innych ludzi, skonno do rozpraszania, bd gromadzenia energii. - Jakie to ma konsekwencje praktyczne? - Egzodynamicy musz si pozbywa duego nadmiaru energii, tote na wszystko reaguj silnie i szybko, s niecierpliwi, dni wrae, skonni do fantazjowania i zmyle. Te cechy mona zaobserwowa przede wszystkim u dzieci. Przeciwny charakter maj endodydynamicy - wskutek niedomiaru energii reaguj sabo i powoli, s cierpliwi, wyrachowani, lkaj si podejmowania bdnych decyzji, s skonni do zatajania posiadanych informacji, a w celu pokrywania niedomiaru energii fizjologicznej d do zdobywania energii socjologicznej np. w postaci pienidzy, majtku - wadzy, itp. Jest to moliwe dopiero w pniejszym wieku. - A zatem ludzie w wieku rednim s z reguy statykami? - Na og tak, chocia s i tacy, ktrzy charakteryzuj si opnionym przebiegiem dynamizmu, dugo pozostajc egzodynamikami, a potem egzostatykami. Poza tym bywaj ludzie o przypieszonym przebiegu dynamizmu, wczenie stajcy si endostatykami i endodynamikami. - Czy ma to wpyw na rodzaj uprawianego zawodu? - Nawet bardzo duy. Egzodynamicy to twrcy dzie sztuki: poeci, kompozytorzy, artyci - plastycy itp. Endodynamicy to wadcy: dyktatorzy, przedsibiorcy. Statycy stanowi publiczno dla twrcw, a zarazem wykonawcw rozkazw wydawanych przez wadcw. Poredniczc rol odgrywaj egzostatycy, uprzystpniajcy publicznoci dziea twrcw jako interpretatorzy: wirtuozi, aktorzy, reyserzy, krytycy oraz endostatycy tumaczcy, przybliajcy rozkazy wadcw, wystpujcy jako organizatorzy: inynierowie, oficerowie itp. - Psycholodzy staraj si sprecyzowa psychik ludzi za pomoc rozmaitych testw. Czy w podobny sposb mona okreli czyj dynamizm charakteru? - Rwnie i do tego celu mona posugiwa si testami. Nie jest to jednak najlepsza metoda. Testy to dla psychologw konieczno, bo nie znajc funkcjonowania mechanizmu wewntrznego ludzkiej psychiki, musz oni zadawa badanemu czowiekowi mnstwo pyta, po czym z otrzymanych odpowiedzi, niekoniecznie szczerych i cisych, usiuj wytworzy sobie jaki spjny obraz caoci. W cybernetycznym ujmowaniu czowieka nie ma takich trudnoci, bo wiadomo, e kady charakter ma okrelone miejsce na skali dynamizmu. Do znalezienia tego miejsca nie s potrzebne adne pytania, wystarczy obserwacja i to nawet w odniesieniu do postaci fikcyjnych np. powieciowych czy filmowych, ktre przecie na adne pytania nie odpowiedz. - Jak wic rozpoznaje Pan dynamizm charakteru? - Najpierw zadaj sobie pytanie, czy dany osobnik jest statykiem, poniewa jest to szczeglnie wyrazisty rodzaj dynamizmu. Wobec braku nadmiaru i niedomiaru energii u statykw, wszystko musi si u nich rwnoway: wydawanie pienidzy z ich zarabianiem, kara z win, nagroda z zasug, to co si mwi - z tym co si wie. Statycy s wic pryncypialni, sprawiedliwi, prawdomwni, obowizkowi, punktualni itd. S to cechy atwo rozpoznawalne i wystarczy zauwaenie tylko jednej z nich, aby okreli kogo jako statyka. Jeli natomiast oka si, e nie mamy do czynienia ze statykiem, to drugim pytaniem jest - w jakim kierunku dynamizm tego czowieka odbiega od statyzmu: w stron egzodynamizmu czy endodynamizmu. Trzecim pytaniem bdzie okrelenie - czy mamy do czynienia ze skrajnym charakterem, czy te porednim tj. z

egzostatycznym bd endostatycznym. - Mona przypuszcza, e ze znajomoci parametrw charakteru wynikaj wskazwki co do wspycia ludzi ze sob: harmonijnego bd penego awantur i niepokojw. - Kady czowiek jest skonny wiza si z takimi ludmi, ktrych charakter odpowiada jego potrzebom. Z punktu widzenia dynamizmu charakteru mona wyrni cztery przypadki: 1) przyjanienie si ludzi o jednakowym dynamizmie, a wic dcych do takiego samego celu, co pozwala im razem atwiej pokona przeszkody. Zdarza si to midzy egzodynamikami, statykami i endodynamikami. 2) wizanie si ludzi o przeciwnych dynamizmach powoduje, e kady z partnerw znajduje w drugim to, czego jemu samemu brakuje, sprzyja to powstaniu mioci. 3) Wic si z partnerem o pniejszym dynamizmie mona korzysta z jego dowiadcze. Tego rodzaju sytuacja sprzyja powstaniu adoracji np. ucznia do mistrza, np. egzodynamika dla statyka 4) Wic si natomiast z partnerem o wczeniejszym dynamizmie mona znale w nim nastpc, przekazujc swoje dowiadczenie. Sprzyja to powstawaniu protekcji np. mistrza dla ucznia - endodynamika dla statyka. - Co Pan sdzi, Profesorze, o doborze charakterw w maestwie? - To zaley, czego si w maestwie szuka. Jeli mioci - to dynamizmy partnerw powinny by przeciwne. Ale mog te by maestwa czy pary oparte na przyjani, albo na protekcji odpaconej adoracj, ale wtedy powstaje ryzyko, e mioci bd partnerzy szuka poza maestwem. - Mgby Pan zaoy biuro poradnictwa przedmaeskiego, wykorzystujc swoj teori cybernetycznego doboru charakterw? - Byoby to bardzo interesujce, ale na tego rodzaju zajcie nie mgbym sobie pozwoli, ze wzgldu na brak czasu. Syszaem, e podobna placwka powstaje w Czstochowie. Wtpi jednak, aby tam znaleli sposb na kojarzenie maestw opartych na nieustannej mioci. Warunkiem mioci jest przeciwiestwo dynamizmw, a poniewa w cigu ycia zmieniaj si one w tym samym kierunku, wic ich przeciwiestwo najpierw narasta a do maksimum, a potem maleje. Z mioci jest tak samo jak z mijajcymi si pocigami. Zbliaj si do siebie, po czym rozmijaj. Na szczcie dynamizm charakteru zmienia si powoli, wic przeciwiestwo dynamizmw moe trwa wiele lat. Dopiero cybernetyka dostarczya dowodu, e mio nie trwa wiecznie. Rozmawiaa: Iwona Rajewska

Definicja

Nowoci

Publikacje

Linki

AUTONOM 2003-2007