Prostownik do adowania akumulatorw

Z nastaniem okresu jesienno-zimowego zaczynaj si pierwsze kopoty z rozruchem silnika samochodu, szczeglnie w pojazdach eksploatowanych w warunkach miejskich. Czste uywanie rozrusznika, wczone wiata, dmuchawa, wycieraczki, ogrzewanie szyby itp., powoduj e prdnica (alternator) nie jest w stanie dostarczy odpowiedniej iloci energii koniecznej dla doadowania akumulatora. Problem ten rzadko dotyczy pojazdw eksploatowanych na dugich trasach. Wikszo prostownikw oferowanych przez sklepy s to urzdzenia proste, z zabezpieczeniem w postaci bezpiecznikw topikowych. Wystarczy chwila nieuwagi podczas podczania do akumulatora - i prostownik nie dziaa. Problemem jest rwnie waciwe dobranie czasu adowania, nigdy tak naprawd nie wiadomo w jakim stopniu akumulator zosta rozadowany. Przeadowanie jest rwnie szkodliwe jak niedoadowanie i powoduje trwae uszkodzenie akumulatora. Przedstawiony w opisie ukad przeznaczony jest do modernizacji prostownikw starszego typu jak te do budowy nowych, w peni funkcjonalnych. Opis ukadu Schemat ideowy przedstawiono na rys. 1. Wyprostowane napicie z transformatora bez filtracji doprowadzone jest do zaciskw +18V, - 18V, natomiast akumulator do zaciskw +A, - A. Przerzutnik pomiarowy pracujcy na tranzystorach T2 i T3 zasilany jest przez diod D1. Zastosowanie tej diody powoduje e ukad pracuje tylko przy prawidowym podczeniu adowanego akumulatora. Z diody D1 napicie akumulatora podawane jest na dzielnik napicia: DZ1, R10, PR2, R11. W czasie adowania tranzystor T3 nie jest wysterowany, napicie na kolektorze wzrasta i steruje tranzystor T2 powodujc jednoczenie wysterowanie T1. Nastpuje zapon tyrystora Th1 i wieci dioda D3, sygnalizujca adowanie. Rezystorem PR2 reguluje si napicie wyczenia adowania tak, aby przy napiciu na zaciskach akumulatora rwnym 14,4V nastpio wysterowanie tranzystora T3. Spowoduje to spadek napicia na kolektorze T3 i na bazie T2 do wartoci bliskiej zeru, tranzystor T1 nie bdzie wysterowany a tym samym zostanie wyczony tyrystor Th1 i przestanie wieci dioda elektroluminescencyjna D3. Histereza przerzutnika o wartoci ok. 1.2V jest ustalana za pomoc rezystorw PR1 i R7. Przy spadku napicia akumulatora do wartoci ok. 13,2V nastpuje zmiana stanu przerzutnika, wysterowanie tranzystora T1 a tym samym zapon tyrystora i zawiecenie diody D3, sygnalizujcej adowanie. Monta i uruchomienie Wykonane dotychczas egzemplarze zostay zmontowane na jednostronnych pytkach drukowanych o wymiarach 112 x 55 mm. Rozmieszczenie cieek oraz detali jest pokazane na rys. 2. Tyrystor Th1 powinien by przykrcony do radiatora lub metalowej obudowy prostownika. Po wykonaniu montau ukad powinien dziaa od razu, naley tylko wyregulowa progi przeczania. W tym celu podczamy do kpt. 18 V i + 18 V wyprostowane napicie z transformatora (bez filtracji!) , natomiast do pkt A i +A podczamy adowany akumulator. W szereg z napiciem zasilajcym (+18V) naley wczy amperomierz o zakresie 10 A, a rwnolegle do akumulatora woltomierz, najlepiej cyfrowy. Dobieramy warto rezystora R1 penicego funkcj ogranicznika prdu adowania. Redukuje on prd do wartoci bezpiecznej dla transformatora zasilajcego. Jego warto wynosi od 0,1 do 2 omw, przy obcialnoci 4 do 12 W, wynikajcej z wyliczenia. Przykad: dla prostownika 4 A dobrano rezystor 0.5 om, spadek napicia wynosi U=I x R =4A x 0.5 om = 2

V, moc tracona na rezystorze: P = U x I =2 V x 4 A = 8 W. Aby unikn nadmiernego nagrzewania stosujemy rezystor nieco wikszy, np. 12 W. Nastpnie przystpujemy do ustawiania progw przeczania. Rezystor PR2 regulujemy tak, aby wyczanie napicia nastpowao w momencie osignicia wartoci 14,4 V. Nastpnie za pomoc rezystora PR1 ustalamy tak warto histerezy, aby ponowne wczenie adowania nastpowao przy napiciu 13,2V. Regulacj naley powtrzy 2 lub 3-krotnie. Jest spraw oczywist, e mona ustali inne punkty przeczania, w zalenoci od wymaga podyktowanych okrelonym typem akumulatora. Eksploatacja: Wykonany lub zmodernizowany przy pomocy opisanego ukadu prostownik charakteryzuje si nastpujcymi cechami: - odporno na zwarcia - odporno na przebiegunowanie - nie przeadowuje akumulatora - akumulator jest zawsze doadowywany do penej pojemnoci Obsuga polega na podczeniu do akumulatora w taki sposb, aby zawiecia dioda LED sygnalizujca adowanie. Pod koniec adowania dioda zaczyna pulsowa, pocztkowo czsto a pod koniec adowania impulsy s krtkie i rzadkie. Przy pewnej wprawie mona na tej podstawie oceni stan akumulatora. Wykaz elementw Rezystory (0,5W): PR1: 4k7 R4: 160R PR2: 220R R5, R8, R10: 1k2 R1 : wg opisu R7: 27k R2,R6: 100R R9: 2k2 R3: 470R R11: 510R Kondensatory: C1: 47uF/25V Pprzewodniki: Th1: tyrystor BT151 D1,D2: dioda BYP401 DZ1: dioda Zenera 9,1V D3: dioda LED T1: tranzystor BD136 T2, T3: tranzystor BC177 Jzef Goaszewski jozef@ds.pg.gda.pl