Wojna i terroryzm.

W XXI wieku wojna i terroryzm stay si nieodcznym elementem polityki midzynarodowej, gwnie ze wzgldu na ogromny postp technologiczny oraz aspiracj terytorialn innych krajw i poszczeglnych jednostek. Wojn i terroryzm rozrniamy ju od Staroytnoci, kiedy to uznawano, e prawo do wojny ma kade pastwo. Nie byo ono jednak dowolne i bezwzgldne, a podparte interpretacjami religijnymi i moralnymi przesankami. Zarwno w Staroytnej Grecji, jaki i Rzym musiaa istnie suszna przyczyna do wszczcia konfliktu, tzw. iusta causa. Wojna musiaa by te oficjalnie wypowiedziana. Istniay co prawda ograniczenia stosowania przemocy co do miejsca, osb i czasu, ale nie uchronio to wielu ludzi przed aktami przemocy i terroryzmu. Wojna to nic innego, jak zorganizowany konflikt zbrojny midzy pastwami, narodami lub grupami etnicznymi. Natomiast w rozumieniu prawnym oznacza zerwanie stosunkw pokojowych (w tym take stosunkw dyplomatycznych) pomidzy co najmniej dwoma pastwami i przejcie do stosunkw wojennych. W zdecydowanej wikszoci przypadkw wojna rozpoczyna si oficjalnym jej wypowiedzeniem przez jedno z pastw. Wojna charakteryzuje si wystpieniami zbrojnymi oraz wszelkimi innymi wrogimi aktami jednego pastwa w stosunku do drugiego. Wojna jest zjawiskiem spoeczno-politycznym i jako takie jest obecna w historii czowieka od pocztkw jego spoecznej organizacji. Zasig wojny jest zaleny od stopnia rozwoju technologicznego. Terroryzm to pojcie najczciej definiowane jako uycie siy lub przemocy przeciwko osobom lub wasnoci z pogwaceniem prawa, majce na celu zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludnoci lub pastwie ustpstw w drodze do realizacji okrelonych celw. Dziaania terrorystyczne mog dotyczy caej populacji, jednak najczciej s one uderzeniem w jej niewielk cz, aby pozostaych obywateli zmusi do odpowiednich zachowa. Wojna ewoluowaa na przestrzeni wiekw. Stawaa si coraz krwawsza, na coraz wiksz skal i z coraz to nowszymi rodzajami broni. Gwne przyczyny wszczcia wojny: naruszenie suwerennoci terytorialnej naruszenie nietykalnoci gw pastwa oraz innych wanych osb zwizanych z funkcjonowaniem pastwa naruszenie traktatw, konwencji i umw midzynarodowych dania terytorialne asymetria si i potencjaw pastw polityka imperialistyczna, ekstremalny nacjonalizm wykonanie umowy sojuszniczej traktowanie wojny jako racjonalnego, siowego mechanizmu rozwizywania sporw i konfliktw wycig zbroje samoobrona Wojny maj nie tylko rne przyczyny, ale i rne rodzaje: wojna zdobywcza wojna wiatowa wojna zaborcza

wojna obronna wojna kolonialna wojna lokalna wojna ldowa wojna morska wojna informatyczna (polega na uyciu technologii komputerowej) wojna kosmiczna wojna legalna i nielegalna Przykadowe konflikty : II wojna wiatowa. To najwikszy konflikt zbrojny w historii wiata, trwajcy od 1 wrzenia 1939 do 2 wrzenia 1945 (w Europie do 8 maja 1945), obejmujcy zasigiem dziaa wojennych prawie ca Europ, wschodni i poudniowo-wschodni Azj, pnocn Afryk, cz Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektre epizody wojny rozgryway si nawet w Arktyce i Ameryce Pnocnej. Poza wikszoci pastw europejskich i ich koloniami, bray w niej udzia pastwa Ameryki Pnocnej i Ameryki Poudniowej oraz Azji. Gwnymi stronami konfliktu byy pastwa osi i pastwa koalicji antyhitlerowskiej (alianci). W wojnie uczestniczyo 1,7 mld ludzi, w tym 110 mln z broni. Wedug rnych szacunkw zgino w niej od 50 do 78 milonw ludzi. Wojna w Iraku A cilej mwic w Zatoce Perskiej to konflikt zbrojny, ktry rozpocz si 20 marca 2003 midzy koalicj si midzynarodowych (gwnie USA i Wielkiej Brytanii ) a armi Iraku. Po ok. trzech tygodniach walk siy midzynarodowe objy kontrol nad wikszoci terytorium Iraku, obalajc rzd tworzony przez parti Baas i Saddama Husajna i rozpoczynajc okupacj tego kraju, trwajc formalnie do 2005 r. Siy midzynarodowe liczyy ok. 250 000 onierzy amerykaskich, 45 000 brytyjskich, 2000 australijskich, 300 duskich i 194 polskich (grupy GROM i pododdzia usuwania skae chemicznych z 4 Puku Chemicznego w Brodnicy). Oprcz tego siy te byy wspierane od pnocy przez ok. 50 000 partyzantw kurdyjskich. Siy midzynarodowe wkroczyy do Iraku od poudnia, przekraczajc granic od strony Kuwejtu i Zatoki Perskiej. Wojna stuletnia Wojna stuletnia nazwa nadana przez XIX-wiecznych historykw serii konfliktw zbrojnych ktre z przerwami toczyy si przez 116 lat w XIV i XV wieku pomidzy Angli i Francj. W 1328 roku zmar ostatni z synw Filipa IV Piknego, krl Karol IV. Jego mier zakoczya ponad trzystuletnie rzdy dynastii Kapetyngw.Do tronu po zmarym wadcy zgosio roszczenia a trzech pretendentw: dwaj bratankowie Filipa Piknego i jego wnuk ze strony crki Izabeli, krl Anglii Edward III, co stao si przyczyn najduszej w historii Europy wojny o sukcesj.Biorc pod uwag dugo i zoono wojny stuletniej, mona uzna, e bya to pierwsza wojna oglnoeuropejska. Cho w walkach bray udzia gwnie oddziay francuskie i angielskie, kada ze stron szukaa sojusznikw. Walki toczyy si na licznych frontach, nie tylko we Francji i Anglii, ale rwnie w Hiszpanii, Niderlandach i Szkocji. Wojny kolonialne Francusko-Angielskie o dominacje w Ameryce Pnocnej

Trwajce midzy 1754 rokiem a 1763 trwaa wojna o hegemonia w Ameryce Pnocnej. Kolonizacja obecnego terytorium USA przez Anglikw oraz Kanady przez Francuzw, w wiadomy sposb naraay wpywy obu tych pastw w regionie. Zarwno Francja jak i Wielka Brytania nie miay zamiaru zrzec si swoich terytoriw. Wykorzystujc fakt rwnie napitej sytuacji w Europie. Wojna w Osetii Poudniowej 2008 Konflikt zbrojny midzy siami wojskowymi Gruzji, a wojskami separatystycznej Osetii Poudniowej, Abchazji i Rosji, ktry wybuch w nocy z 7 na 8 sierpnia 2008 roku, szesnacie lat po zakoczeniu poprzedniej wojny, w wyniku ktrej Osetia Poudniowa de facto uniezalenia si od Gruzji. Skutki sporw i konfliktw midzynarodowych: Straty ludnociowe (w XX wieku mier ponioso ok. 120-129 mln ludzi) Dezorganizacja struktur pastwowych Zniszczenia materialne, pogbiajce ubstwo i ndz ycia Masowe migracje ludnoci cywilnej Zmiany granic midzypastwowych Kryzysy gospodarek zaangaowanych pastw Demoralizacja spoeczestw oraz elit politycznych Wzrost poparcia dla postaw radykalnych i nacjonalistycznych Dalsza militaryzacja spoeczestw Zagroenie dla ssiednich pastw i regionw Nie zawsze, ale czsto zwizany z wojn jest terroryzm. Dzieli si on na kilka rodzajw: polityczny kryminalny indywidualny zbiorowy w sieci (Eksperci od spraw bezpieczestwa ostrzegaj, e terroryci coraz czciej przeprowadzaj szkolenia i zbieraj pienidze przez Internet, a to tylko wierzchoek gry lodowej na co dzie nasze dzieci a nawet my sami jestemy zagroeni przeladowaniem w sieci.) Z rodzajami terroryzmu wi si jego przyczyny: zmiana ekipy rzdzcej, zmiana systemu politycznego wymuszenie wprowadzenia pewnych rozwiza prawnych, bd oderwanie czci terytorium od danego pastwa i zaoenie nowego pastwa lub przyczenie go do ju istniejcego terrorysta dziaa z pobudek "niszych", najczciej materialnych. Do podstawowego zestawu tego typu dziaa nale porwania dla okupu, niszczenie mienia, sabota oraz szanta. Grupy uprawiajce terroryzm polityczny bardzo czsto zajmuj si rwnie terroryzmem kryminalnym, dochodami z ktrego finansuj dziaalno polityczn. Niektre z tych grup przechodz coraz wyraniej od terroryzmu politycznego ku kryminalnemu, ewoluujc w zwyk zorganizowan grup przestpcz Gwne oglnowiatowe i lokalne organizacje terrorystyczne i ich cele:

 Terroryzm islamski: - Al.-Kaida - wedug deklaracji wojny ogoszonej przez Osam ben Ladena celem Al-Kaidy jest radykalizacja istniejcych ugrupowa islamskich i utworzenie ich w miejscach gdzie nie wystpuj; zniszczenie Stanw Zjednoczonych, ktrych obecno i polityka zagraniczna postrzegana jest jako gwne przeszkody w reformowaniu muzumaskich spoeczestw - Hamas - za swj podstawowy cel organizacja ta uwaa zbudowanie pastwa palestyskiego rozcigajcego si od Morza rdziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenia Izraela - Grupa Abu Sajjafa - celem grupy jest oderwanie poudnia Filipin i utworzenie na tych terenach pastwa islamskiego na wzr Iranu - Egipski Dihad Islamski - ugrupowanie organizuje zamachy na przedstawicieli wadz egipskich oraz ataki na obiekty egipskie i amerykaskie, jego celem jest ustanowienie panstwa islamskiego w Egipcie Terroryzm lewicowy: - Czerwone Brygady - Wochy -Czerwone Brygady zamordoway byego premiera Woch - Aldo Moro, aktualnie organizacja ta praktycznie nie istnieje - wietlisty Szlak - Peru - jej celem jest zastpienie "buruazyjnych" instytucji peruwiaskich chopskimi rzdami komunistyczno rewolucyjnymi Terroryzm prawicowy: - AUC - Zjednoczone Siy Samoobrony Kolumbii - celem AUC jest ochrona interesw jego sponsorw, gwnie elit ekonomicznych i baronw narkotykowych - OAS Francja - grupa terrorystyczna, zwalczajca ide przyznania niepodlegoci Algierii, ktra bya w tym czasie francusk koloni, zamieszkiwan przez liczn mniejszo francusk Terroryzm neonazistowski: - Ku Klux Klan - walczya o utrzymanie supremacji biaych w USA i dya do ograniczenia praw ludnoci kolorowej, katolikw i ydw Terroryzm etniczno - niepodlegociowy: - ETA - tajna separatystyczna organizacja walczaca w Hiszpanii o niepodlego kraju Baskw - IRA - organizacja zbrojna walczca pocztkowo o niepodlego Irlandii, a od 1921 roku o przyczenie Irlandii Pnocnej do Republiki Irlandii - Armata Corsa - jej gwnym celem jest odrodzenie "czystego" ruchu nacjonalistycznego Terroryzm na wiecie jest cigle aktywn form walki. Oprcz wyej opisanych przykadw cay czas napywaj ze wiata informacje o kolejnych aktach terroryzmu. Walk z terroryzmem mona podzieli na dwa rodzaje - pierwszy, to walka dorana walka z terrorystami, oraz organizacjami terrorystycznymi. Jest to sposb mao skuteczny - wszystkich terrorystw nie da si zwalczy, w kadej chwili do organizacji mog przecie doczy nowi ochotnicy. Porwna to mona do zwalczania efektw choroby bez usuwania przyczyn. Drugim - skuteczniejszym sposobem jest likwidowanie przyczyn terroryzmu przyczyn jest zwykle niezadowolenie spoeczne poczone z przekonaniem, e

terroryzm jest najlepsz, a czsto nawet jedyn drog do poprawienia sytuacji. Likwidowa przyczyny mona poprzez poprawianie sytuacji ekonomicznej ludzi w obszarach, gdzie terroryzm jest najwikszy; zaspokajanie ich innych potrzeb (wolno - religijna, wiatopogldowa, akceptowalny system polityczny) czone z edukacj, ktra tworzy dojrzae spoeczestwo bdce w stanie zmienia swoj sytuacj za pomoc innych rodkw ni terror, spoeczestwo nie poddajce si atwo manipulacjom prowadzcym do stosowania przemocy. Po zamachach z 11 wrzenia 2001 roku wikszo pastw wzmoya kontrole na lotniskach, trudniej jest dosta wiz do wielu krajw a obcokrajowcy muzumascy s dodatkowo fotografowani i przepytywani przed wjazdem na teren np. do USA. W wielu pastwach powstay specjalne siy i jednostki do zwalczania i walki z terroryzmem. FBI utworzyo programy komputerowe do przechwytywania danych i uniemoliwiajce komunikowanie si domniemanym terrorystom. Do walki z terroryzmem wczyo si wiele pastw, ktre wczeniej nie mylay o tym jednak wydarzenia, jakie przynis tamten dzie ukazay jak wielkim zagroeniem jest terroryzm. Gwnie, dlatego, ze nigdy nie moemy powiedzie dokadnie, kiedy taki atak nastpi. S one dokadnie zaplanowane i nic nie wskazuje na to, e cos moe si sta. Pastwa Unii Europejskiej po zamachach w Madrycie w 2004 roku podpisay Deklaracj o Zwalczaniu Terroryzmu, gdzie do najwaniejszych postanowie naleay: - solidarnoci pomidzy pastwami czonkowskimi w obliczu zagroenia terrorystycznego, - stworzenia ram koncepcyjnych wkadu Europejskiej Polityki Bezpieczestwa i Obronnoci w walce z terroryzmem, - zredukowanie dostpu terrorystw do rodkw finansowych i in. zasobw ekonomicznych, - wzmocnienia rodkw bezpieczestwa na granicach oraz zwikszenia skutecznoci wykrywania faszywych dokumentw. Walka ze zjawiskiem terroryzmu powinna siga korzeni tego zjawiska, a nie -,,leczy jego symptomy, dlatego w interesie caego wiata ley zwalczanie przyczyn terroryzmu. Uwaa si ze korzeniami terroryzmu jest bieda, rzesze ludzi na caym wiecie yje w ndzy. Okoo 1,2 miliarda ludzi na ziemi nie ma co je. Taki stan rzeczy mona - i naley - zmieni. Nie moemy tych ludzi pozostawi w ndzy i mie nadziej, e zaakceptuj swj los i nie bd si buntowa. Prawdziw metod walki z terroryzmem jest zmiana ukadw ekonomicznych na wiecie i stworzenie moliwoci nie tylko przeycia, ale godnego ycia dla jednej czwartej ludzkoci. Drugim niezbdnym elementem jest edukacja. Edukacja za wymaga uczciwoci - dla wielu politykw by moe pojcia abstrakcyjnego. Jednak jest niewyobraalne, by dao si prowadzi walk o prawa czowieka i demokracj, gdy samemu amie si wasne zasady. Walka z terroryzmem wymaga mobilizacji wszystkich obywateli. Zarwno wojna jak i terroryzm maj ogromny wpyw na wspczesn polityk pastw i sytuacj midzynarodow. Cigy strach przed konfliktem i zamachami wzmaga ograniczanie swobd obywatelskich, usprawnianie polityki obronnoci i brak poczucia bezpieczestwa w spoeczestwie. Jak powiedzia teoretyk wojny Carl von Clausewitz: "Wojna jest nie tylko czynem politycznym, lecz i prawdziwym narzdziem polityki, dalszym cigiem stosunkw politycznych, przeprowadzaniem ich innymi

rodkami. Mimo istnienia ONZ, NATO czy innych instytucji stojcych na stray pokoju i bezpieczestwa na wiecie, cay czas istnieje zagroenie wojn. Rozwj technologiczny w dziedzinie zbroje, sporadyczne pojawianie si jednostek pokroju Adofa Hitlera, Benito Mussoliniego czy Stalina sprawia, e wojna nadal moe by narzdziem politycznym. John Mueller uwaa, e wojna moe kiedy znikn. Instytucj niewolnictwa stworzono na pocztku historii rodzaju ludzkiego i powszechnie uwaano j za normaln. A jednak w latach 1788-1888 zostaa ona zasadniczo obalona (...) a jej upadek zdaje si trway. Podobnie znikny z naszego otoczenia takie zjawiska jak skadanie ludzkich ofiar, dzieciobjstwo czy na przykad pojedynki. Mona wic pokusi si o tez, e wojna, przynajmniej wojna w rozwinitym wiecie, zmierza podobnym kursem. Nie byabym jednak a tak optymistk. Kocwka XX wieku dowodzi, e nawet w rozwinitym wiecie wojna jest i bdzie obecna. Basil Liddel Hart parafrazujc synne Si vis pacem para bellum stwierdzi: Jeeli chcesz pokoju, zrozum wojn. Okazuje si, e wci nie jestemy w stanie jej poj. By moe dlatego cigle rozptujemy jak now.