Międzynarodowe stosunki gospodarcze II

1. Pojęcie zagranicznej polityki ekonomicznej; jej elementy

Zagraniczna polityka ekonomiczna – aktywne i świadome oddziaływanie państwa na
stosunki gospodarcze z zagranicą. Przedmiotem oddziaływania jest obrót towarowy i
usługowy z zagranicą oraz przepływ czynników produkcji (pracy, kapitału, zasobów, bogactw
mineralnych, naturalnych i technologii między krajem i zagranicą.
Aktywne – państwo może realizować cele które sobie wytyczy, państwo realizuje cele jakie
są niezbędne z punkty widzenia państwa jako całości (państwo powinno mieć możliwości na
realizację tych celów)
Świadome – cele powinny byś realne. Państwo powinno być świadome realności celi.
 Cele
 Środki
 Narzędzia
2. Czym różni się zagraniczna polityka ekonomiczna od zagranicznej polityki
handlowej; jaka jest geneza tych różnic.
Zagraniczna polityka ekonomiczna jest to oddziaływanie państwa na całokształt stosunków
gospodarczych z zagranicą (przepływ towarów, usług, czynników produkcji – kapitału, siły
roboczej, technologii, bogactw naturalnych), a zagraniczna polityka handlowa jest częścią
zagranicznej polityki ekonomicznej - jest pojęciem nowym, wprowadzonym po II WW,
ponieważ wtedy rozpoczął się handel usługami, międzynarodowymi czynnikami produkcji).
Zagraniczną politykę handlową można określić jako kształtowanie przez państwo obrotów
towarowych z zagranicą
3. Jaki są cele zagranicznej polityki ekonomicznej; zdefiniuj i sklasyfikuj te cele
Cele – preferowane przez państwo kierunki rozwoju stosunków gospodarczych z zagranicą
a) Cele krótkookresowe – horyzont realizacji celów sięga do 1 roku. Np.:
- był nieurodzaj zbóż i powinniśmy kupić 3 mln. ton pszenicy bo wiadomo że nie wystarczy
na chleb
- poprawa salda bilansu handlowego
- poprawa cen (uzyskiwanie wyższych cen w eksporcie i niższych w imporcie)
Cele krótkookresowe charakteryzują się tym że:
są zmienne w czasie
mogą być wzajemnie sprzeczne
b) Cele średniookresowe – horyzont realizacji celów sięga od 1 roku do 3-5 lat. Np.:
- zmiana struktury geograficznej handlu zagranicznego
zmiana struktury towarowej handlu zagranicznego
Cele średniookresowe charakteryzują się tym że:
są mniej stabilne niż cele długookresowe ale bardziej niż krótkookresowa
mogą być sprzeczne między sobą ale nie aż tak jak cele krótkookresowe
c) Cele długookresowe – horyzont realizacji celów sięga od 3-5 do 15-20 lat. Np.:
poprawa salda bilansu płatniczego
poprawa miejsca kraju w międzynarodowym podziale pracy
Cele długookresowe charakteryzują się tym że:
powinny być niezmienne w czasie
- nie mogą być wzajemnie sprzeczne
Ewolucyjne spojrzenie na cele długookresowe
Cele długookresowe powinny być niezmienne gdy nie zmieniają się warunki zewnętrzne i
wewnętrzne rozwoju. Jeżeli zmieniają się warunki trzeba koniecznie zweryfikować cele
4. Co to są środki zagranicznej polityki ekonomicznej
Środki zagranicznej polityki ekonomicznej – finansowe lub rzeczowe zasoby czynników
produkcji wykorzystywane przez państwo do realizacji celów zagranicznej polityki
ekonomicznej
Źródła gromadzenia środków:
a) zasoby finansowe
- budżet państwa
pożyczka wewnętrzna (np. emisja obligacji)
pożyczka zagraniczna (dewizowa)
b) zasoby rzeczowe
różnego typu rezerwy strategiczne państwa
dochody z produkcji przedsiębiorstw państwowych
Celem środków zagranicznej polityki ekonomicznej jest wspieranie realizacji celów
5. Jakie są narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej
Narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej – są to elementy mechanizmu
ekonomicznego służące do realizacji celów zagranicznej polityki ekonomicznej
Elementy:
kurs walutowy
- stopa procentowa itp.
2 grupy narzędzi zagranicznej polityki ekonomicznej
a) narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej które są przede wszystkim narzędziami
wewnętrznej polityki ekonomicznej, np. kurs walutowy, stopa procentowa, polityka
budżetowa, polityka finansowa (fiskalna), polityka kredytowa, polityka celna
b) narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej które są przede wszystkim narzędziami tej
polityki i w niewielkim stopniu oddziałują na wewnętrzną politykę ekonomiczną, np.
narzędzia taryfowe, para taryfowe, pozataryfowe
6. Wymień narzędzia ogólnej polityki ekonomicznej, które oddziałują także na
międzynarodowe stosunki gospodarcze
Narzędziem zagranicznej polityki ekonomicznej, które oddziałuje także na międzynarodowe
stosunki gospodarcze jest kurs walutowy. Przez pojęcie kursu walutowego rozumie się
wartość wymienną dwóch walut lub też cenę jaką trzeba zapłacić w danej walucie za nabycie
jednostki innej waluty. Kurs walutowy wyznacza poziom cen dewizowych w eksporcie i
poziom cen krajowych w imporcie. Zmiany kursu walutowego wpływają na zmianę bilansu
handlowego. Państwo oddziałuje na bilans handlowy poprzez politykę kursu walutowego,
czterema metodami: jednorazową (dewaluacją) lub założoną w czasie (deprecjacją) obniżką
kursu walut lub jednorazową (rewaluacja)lub założoną w czasie (aprecjacja) podwyżką kursu
walutowego.
Prowadzona przez państwo polityka ustalania stopy procentowej może pośrednio wpływać
na stosunki danego państwa z zagranicą. Wzrost realnych dochodów z depozytów w walucie
krajowej zachęca kapitał obcy do lokat w tej walucie, natomiast obniżka dochodów z
depozytów w walucie krajowej wpływa na ucieczkę obcego kapitału. Prowadzi to do zmiany
bilansu obrotów kapitałowych, a w ślad za tym bilansu płatniczego.
We współczesnych stosunkach międzynarodowych dobrze funkcjonujący system pieniężny
danego kraju może być ważnym czynnikiem wspomagającym rozwój różnych form
współpracy.
7. Czy polityka kursu walutowego ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną
Kurs waluty – cena waluty zagranicznej wyrażona w cenie waluty krajowej
1$ = 4,30 PLN
Dewaluacja – jednorazowy spadek wartości waluty wewnętrznej wyrażony w walucie
zagranicznej w oparciu o decyzję państwa.
Deprecjacja – rozłożona w okresie obniżka wartości waluty wewnętrznej wyrażona w
walucie zagranicznej. Deprecjacji dokonuje się w oparciu o siłę rynkową (podaż i popyt).
Dokonuje się ona kiedy popyt na walutę zagraniczną rośnie szybciej niż na walutę krajową.
Rewaluacja – jest zjawiskiem odwrotnym do dewaluacji czyli jest to jednorazowy wzrost
wartości waluty wewnętrznej wyrażony w walucie zagranicznej w oparciu o decyzję państwa
Aprecjacja – jest to rozłożona w czasie rewaluacja czyli jest to rozłożony w czasie wzrost
wartości waluty wewnętrznej wyrażony w walucie zagranicznej. Dokonuje się pod wpływem
sił rynkowych czyli zmian popytu i podaży waluty krajowej i waluty zagranicznej. Gdy podaż
waluty zagranicznej rośnie szybciej niż podaż waluty krajowej to następuje aprecjacja.
Jakie one mają wpływ na zagraniczną politykę wewnętrzną i zewnętrzną?
W zagranicznej polityce ekonomicznej miernikiem skuteczności jest stan deficytu bilansu
obrotów bieżących. Przekroczenie 6% progu udziału deficytu bilansu obrotów bieżących
grozi kryzysem. W Polsce jest 5,7%
Miernikiem skuteczności wewnętrznej polityki jest poziom inflacji.
Inflacja jednocyfrowa od 0 – 9: inflacja normalna
Inflacja dwucyfrowa od 10 – 99: inflacja zagrażająca
Inflacja trzycyfrowa od 100 w górę: hiperinflacja
Rewaluacja
4zł / 1$ - towar produkujemy za 100 zł możemy sprzedać za > 25$
2zł / 1$ - towar warty 100 zł możemy sprzedać za > 50$
popyt spada, eksport spada, w przypadku importu popyt rośnie
Rewaluacja działa niekorzystnie na bilans handlowy, poprawia natomiast inflację. Ceny
towarów importowanych spadają-rewaluacja działa korzystnie, hamująco. Na gospodarkę
wewnętrzną rewaluacja działa korzystnie a na gospodarkę zagraniczna działa niekorzystnie.
Dewaluacja
4zł / 1$ - towar o wartości 100zł sprzedajemy za > 25$
5zł / 1$ - towar o wartości 100zł sprzedajemy za > 20$
eksport zwiększy się natomiast import się zmniejszy
Dewaluacja przyspiesza inflację, działa pozytywnie na bilans handlowy. Im wyższa jest
inflacja tym niższy rozwój gospodarczy.
Skutki dewaluacji i rewaluacji w długim okresie
• Rewaluacja pogarsza stan bilansu obrotów bieżących i poprawiając inflację działa
korzystnie na gospodarkę, ale nie można przekroczyć granicy 6% udziału deficytu bilansu
obrotów bieżących w PKB.
• Dewaluacja działa pozytywnie na bilans obrotów bieżących, przyspiesza inflację i tym
samym hamuje rozwój gospodarczy (wolniejszy wzrost produkcji, produkcja mniej
nowoczesna – im mniej towarów nowoczesnych tym mniejszy eksport).
• Deprecjacja działa podobnie jak dewaluacja skutki są takie same
• Aprecjacja działa podobnie jak rewaluacja.
8. Czy polityka stopy procentowej ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną
Stopa procentowa = cena kapitału
Może być ona kształtowana:
1) przez państwo (Rada Polityki Pieniężnej)
2) w wyniku oddziaływania popytu i podaży (przez rynek)
ad1) stopa procentowa może się różnić od poziomu rynkowego
ad2) stopa procentowa odzwierciedla poziom popytu i podaży
• kiedy państwo ustala stopę % na wyższym poziomie od rynkowego, wtedy sytuacja
sprzyja niskiej inflacji. Kapitał jest droższy niż był by przy poziomie rynkowym, zachęca
to do oszczędzania kapitału (lokat bankowych), jednocześnie zniechęca interesantów do
brania podwyżek. Brak popytu na rynku ze strony konsumenta powoduje, że nie
 kupujemy towarów krajowych, a także importowanych. Nie ma także nacisku na bilans
obrotów bieżących. W długim okresie brak popytu na kredyt (wysoka stopa %)prowadzi
do ograniczenia tempa rozwoju gospodarczego. Działa to negatywnie na inflację (wzrasta
inflacja). Na rynku krajowym pojawia się zwiększony popyt na towary importowane.
Wysoka stopa % działa negatywnie na bilans obrotów bieżących.
• Kiedy państwo ustala stopę % na poziomie niższym od rynkowego. W gospodarce
centralnie planowanej zawsze tak było. Interesantów zachęcało do brania kredytów, a
konsumentów zniechęcało do oszczędzania. Inflacja przejawiała się w braku towarów. W
długim okresie – przeciwdziała inflacja, sprzyja dodatniemu bilansu obrotów bieżących.
Sprzyja eksportowi a ogranicza import.
W krótkim okresie czasu korzystniejsza jest wyższa stopa % , w długim okresie czasu
korzystna jest niższa stopa %.
W Polsce inflacja = 6%, udział zadłużenia deficytu bilansu obrotów bieżących = 5,7 a stopa
% = 14
Obniżka stopy procentowej o kilka punktów zwiększa wzrost popytu na kapitał – wzrost
inwestycji – wzrost produkcji – wzrost postępu technicznego – zmniejszenie oszczędności.
Wzrost inflacji spowodowany zmniejszeniem oszczędności i wzrostem popytu na rynku
pogarsza stan bilansu obrotów bieżących.
Zazwyczaj stopa inwestycji = stopie oszczędności, kiedy stopa inwestycji > stopie
oszczędności to nadwyżkę finansuje kredyt zagraniczny.
9. Czy polityka budżetowa ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną
Polityka budżetowa
Budżet – porównanie dochodów państwa z wydatkami państwa. Najlepiej kiedy budżet jest
zrównoważony.
Wydatki > przychody – dziura budżetowa
Dziura budżetowa sprzyja inflacji (popyt rośnie, rosną ceny, rośnie inflacja). Działa
negatywnie na bilans obrotów bieżących – kupujemy towary importowane a także
eksportowane. Jeżeli część dochodów budżetowych została przeznaczona na subwencje, to
taka sytuacja sprzyja wzrostowi eksportu, działa pozytywnie na handel zagraniczny.
Dochody > wydatki
Nadwyżka budżetowa działa hamująco na inflację i pozytywnie na bilans obrotów
bieżących. Taka nadwyżka sprzyja równowadze. Nadwyżka budżetowa ma także
mankamenty, tzn. brak środków na subwencjonowanie eksportu.
Ważniejsze od równowagi budżetowej jest bezrobocie.
W Polsce deficyt budżetowy jest wynikiem zbyt wysokiej konsumpcji (stopa konsumpcji =
82% - spada 62%)
10. Czy polityka cenowa ma związek z zagraniczną polityką ekonomiczną
Polityka cenowa
Polityka zmiennych cen – jest najlepszym rozwiązaniem sprzyjającym obniżce inflacji i
poprawia saldo bilansu obrotów bieżących w przypadku gdy na rynku jest wielu producentów
i konsumentów. W przypadku gdy rynek jest zmonopolizowany po stronie producenta lub
konsumenta, wtedy zmienne ceny prowadza do wzrostu cen, co sprzyja inflacji i działa
negatywnie na saldo bilansu obrotów bieżących. Jeżeli państwo chce sprzyjać eksportowi to
powinno kontrolować monopole.
Polityka stałych cen – gdy jest rynek monopolistyczny to nie wolno wprowadzać wolnych
cen.
11. Czym różni się zagraniczna polityka umowna od zagranicznej polityki
autonomicznej
Polityka autonomiczna – to taka polityka którą prowadzi dany kraj bez konsultacji z
zagranicą. Polityka autonomiczna jest zbliżona do polityki autargicznej (gospodarki
zamkniętej). Cele, środki i narzędzia tej polityki ustalane są przez dany kraj samodzielnie.
Kraje które stosują politykę gospodarki zamkniętej to np. Korea północna, Kuba, Irak, Libia,
Afganistan.
Polityka umowna – to taka polityka w ramach której cele, środki i narzędzia są
konsultowane z innymi państwami ex ante. Do stosowania tej polityki zobowiązują zawarte
umowy międzynarodowe i przynależność do organizacji międzynarodowych. W okresach
dobrej koniunktury dominuje polityka umowna. W okresach złej koniunktury, kryzysu
występuje polityka autonomiczna.
12. Zdefiniuj międzynarodową politykę ekonomiczną
Przez pojęcie międzynarodowej polityki ekonomicznej będziemy rozumieli jednolite w skali
grupy krajów, regionu gospodarczego bądź w skali globalnej cele, środki i narzędzia tej
polityki. Drogą do usprawnienia międzynarodowej polityki ekonomicznej jest koordynacja
zagranicznej polityki ekonomicznej krajów zainteresowanych. Koordynacja ta może mieć
zróżnicowany charakter i zakres. Może być dokonywana ex post............; ex ante –
dopasowanie kierunków zagranicznej polityki ekonomicznej – właściciela koordynacji. W
tym przypadku międzynarodowa polityka ekonomiczna jest efektem uzgodnień między
krajami prowadzącymi zagraniczną politykę ekonomiczną.
13. Pojęcie i cechy międzynarodowej polityki ekonomicznej w formie polityki wolnego
handlu
Polityka wolnego handlu
- państwo
P

p1
przedsiębiorstwa
p2

W polityce wolnego handlu państwo pełni 3 podstawowe funkcje:

kreuje prawo (wydaje ustawy)
dba o przestrzeganie prawa
zapobiega naruszaniu zasad wolnego handlu i wolnego rynku (ustawa antymonopolowa,
urząd antymonopolowy)
Państwo tworzy mechanizmy, ogólne warunki funkcjonowania gospodarki.
Główną rolę w polityce wolnego handlu odgrywają przedsiębiorstwa i państwo. Jest tendencja
że p1 i p2 są prywatne.
Minimalizuje się rola sektora państwowego.
System ten jest efektywny dla krajów wysoko uprzemysłowionych o prężnych
przedsiębiorstwach produkujących tanio i zwyciężających w konkurencji.
14. Jakie kraje wypowiadają się za stosowaniem polityki wolnego handlu
Większe zainteresowanie gospodarką liberalną i wolnym handlem występuje wśród krajów o
wyższym poziomie rozwoju niż krajów słabo rozwiniętych. W krajach rozwiniętych
gospodarczo produkcja jest na ogół konkurencyjna w stosunku do wyrobów dostarczanych
przez inne kraje i w związku z tym nie ma potrzeby jej ochrony. Nie istnieje też konieczność
stosowania subwencji ani wspomagania produkcji innymi metodami.
15. Kiedy polityka wolnego handlu przynosi partnerom równe korzyści
Polityka wolnego handlu opiera się na założeniu że handel taki pozwala na uniknięcie start
efektywności gospodarowania. Aby handel międzynarodowy przynosił korzyści państwom
biorącym w nim udział powinien być wolny od wszelkiego rodzaju ograniczeń taryfowych,
poza taryfowych i para taryfowych; nie powinno się go ograniczać za pomocą narzędzi
ogólnej polityki ekonomicznej (kurs walutowy, stopa procentowa, polityka podatkowa,
polityka budżetowa)
16. Cechy międzynarodowej polityki ekonomicznej realizowanej w formie polityki
protekcjonalizmu

p1

p2

1) Państwo też pełni te same trzy funkcje, co w przypadku polityki wolnego handlu. Dlatego
też oddziałuje na przedsiębiorstwa za pomocą narzędzi prawno – administracyjnych.
2) Państwo może także oddziaływać przy pomocy narzędzi zagranicznej polityki
ekonomicznej. W tym przypadku państwo może kształtować stopę % na innym poziomie
niż rynkowy.
W warunkach wolnego handlu też jest kurs walutowy, stopa 5, ceny (narzędzia te są
wolnorynkowe). Ale państwo nie uczestniczy w ich kształtowaniu. Sektor państwowy
odgrywa ważną rolę w polityce protekcyjnej. Zakłada się że: p1 = przedsiębiorstwa
państwowe; p2 = przedsiębiorstwa prywatne.
3) Państwo może oddziaływać bezpośrednio na swoje spółki
17. Jakie kraje są za stosowaniem tej polityki a jakie przeciw
Większe zainteresowanie gospodarką liberalną i wolnym handlem występuje wśród krajów o
wyższym poziomie rozwoju niż krajów słabo rozwiniętych. W krajach rozwiniętych
gospodarczo produkcja jest na ogół konkurencyjna w stosunku do wyrobów dostarczanych
przez inne kraje i w związku z tym nie ma potrzeby jej ochrony. Nie istnieje też konieczność
stosowania subwencji ani wspomagania produkcji innymi metodami.
W odwrotnej sytuacji znajdują się kraje słabo rozwinięte, mające nie konkurencyjną
produkcję. Ich rozwój wymaga interwencjonalizmu w gospodarkę i protekcjonalizmu w
stosunkach z zagranicą.
W okresach narastania zjawisk kryzysowych i napięć międzynarodowych także w krajach o
największej dozie liberalizmu występowały skłonności do protekcjonalizmu.
18. Czemu może służyć polityka protekcjonalizmu
Polityka protekcjonalizmu może służyć: ochronie bilansu płatniczego przed nierównowagą,
ochronie rynku wewnętrznego przed niszczącym dla produkcji rodzinnej działaniem
konkurencji zagranicznej, ochronie nowych gałęzi przemysłu, przeciwdziała bezrobociu
19. Formy polityki protekcjonalizmu
Politykę protekcjonalizmu można prowadzić wprowadzając cła (protekcyjne,
antydumpingowe), używając narzędzi para taryfowych w postaci opłat wyrównawczych
(różnica między niższą ceną towarów importowanych a wyższą ustaloną przez państwo ceną
towaru krajowego), depozytów importowych oraz narzędzi poza taryfowych: ograniczenia
ilościowe tzw. kontyngenty (ochrona produkcji krajowej, zwiększenie popytu na towary
krajowe, przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego), licencja importowe.
20. Plusy i minusy polityki protekcjonalizmu gospodarczego
Negatywne skutki protekcjonalizmu
Brak zachęt do podwyższania efektywności gospodarowania. Produkcja krajowa w
warunkach protekcjonalizmu jest bardzo droga (wysokie koszty produkcji)
Brak zachęt do postępu technicznego. W warunkach protekcjonalizmu towary charakteryzują
się zacofaniem technicznym.
Sprzyjanie przez protekcjonalizm przestarzałej strukturze produkcji (petryfikacja)
Pozytywne skutki protekcjonalizmu
Protekcjonalizm ma pozytywne skutki, kiedy jest przejściowy i stosowany w krótkim lub
średnim okresie. Jeżeli protekcjonalizm występuje w długim okresie to dominują skutki
negatywne. Protekcjonalizm trzeba stosować warunkowo – subwencje muszą być
warunkowe, producent musi szybko zmodernizować produkcję.
21. Pojęcie i rodzaje ceł; kryteria klasyfikacji ceł
Cło – opłata nakładana na towary przekraczające granicę celną. Cło jest odpowiednikiem
podatku zwiększającego dochody budżetowe państwa. Jego efektem jest wzrost ceny i
obciążenie nabywcy (konsumenta krajowego) dodatkowymi kosztami.
Cła klasyfikujemy według 6 kryteriów
1. kryterium kierunku ruchu towarów
cła importowe
cła eksportowe
cła tranzytowe
Podstawowe znaczenie maja cła importowe. Nakładane są aby:
ograniczyć przywóz towarów
zarobić na imporcie
Cła eksportowe są rzadko nakładane. Służą podrożeniu towarów, na które są nakładane. Są
wprowadzone aby ograniczyć lub uniemożliwić wywóz towarów.
Cła tranzytowe są nakładane na towary przewożone przez dane terytorium. Są rzadko
stosowane.
2. Kryterium sposobu ustalania ceł
cła ad valorem (od wartości)
cła specyficzne (od ilości)
cła kombinowane (od ilości i od wartości)
3. Kryterium ustalania ceł
- Autonomiczne – cła te kraj ustala bez konsultacji z zagranicą. Kraj taki ustala cła ex ante
(przed faktem)
Umowne – takie cła które przed ustaleniem kraj konsultuje z innymi państwami. Obecnie
wszystkie cła mają charakter umowny.
4. Kryterium rodzaju taryfy celnej
cła minimalne – cła, które przysługują krajom, które posiadają potwierdzoną KNU
(Klauzulę Największego Uprzywilejowania). Krajowi, który posiada KNU przysługuje
cło najniższe. KNU może być potwierdzona dwustronnie lub wielostronnie (w ramach
organizacji międzynarodowych, np. WTO).
Cła maksymalne – cła wyższe od przeciętnego w stosunku danego kraju do zagranicy. Jest
cłem dyskryminującym.
5. kryterium zróżnicowanego traktowania
cła dyskryminacyjne – są to cła maksymalne lub nawet wyższe od maksymalnych. Mają
miejsce wtedy, kiedy wyróżniamy negatywnie jakiś kraj. W latach 70, 80 Polska była
dyskryminowana w porównaniu z krajami UE
cła odwetowe – nazywane są niekiedy cłami retorsyjnymi. Są one w odwecie za cła
autonomiczne.
 cła wyrównawcze – wprowadza się je po to aby zneutralizować działanie subwencji.
- cła antydumpingowe – dumping – sprzedaż poniżej kosztów produkcji
cła preferencyjne – są niższe od ceł minimalnych i nie przysługują krajom, które mają
KNU. Cła te są formą pomocy dla krajów słabo rozwiniętych, która umożliwiła by
wejście na rynek. Cła te służą promocji eksportu kraju słabo rozwiniętego.
6. kryterium ekonomicznego charakteru ceł
cła fiskalne – zwiększają dochodu budżetu państwa i nakładane są na towary o niskiej
cenowej elastyczności popytu (np. towary luksusowe) Im większa cena towaru
luksusowego tym większy popyt
cła ochronne – służą zmniejszeniu przywozu towarów i nakładane są na towary o
wysokiej cenowej elastyczności popytu
22. Jak wpływa cło importowe na zmianę rozwojów popytu krajowego na import
Cła importowe są nakładane na towary przewożone do danego kraju, w celu ochrony bilansu
handlowego, poziomu cen wewnętrznych lub ochrony produkcji krajowej przed konkurencją
zagraniczną.
Bezpośrednim efektem wprowadzenia cła importowego jest wzrost ceny krajowej towaru
importowanego. Skutki wzrostu ceny krajowej towaru importowanego mogą być różne
zależnie od elastyczności (cenowej, dochodowej) popytu na ten towar oraz od możliwości
zastąpienia tego towaru produktem krajowym (elastyczności krajowej podaży towarów
substytucjonalnych wobec importu).
Jeżeli elastyczność cenowa popytu ec na towar importowany jest równa 0 (ec=0), a wysokość
cła podniesie wzrost ceny krajowej towaru importowanego o np. 20% to popyt zmniejszy się
o 20%
Gdy ec > 1 to wzrost ceny krajowej towaru importowanego o 20% spowoduje spadek popytu
o więcej niż 20%
Gdy ec < 1 to wzrost ceny krajowej towaru importowanego o 20% spowoduje spadek popytu
o mniej niż 20%
23. Jak wpływa cło importowe na rozmiary i strukturę podaży krajowego towaru
konkurencyjnego
W przypadku istnienia produkcji krajowej substytucyjnej wobec importu należy uwzględnić
elastyczność cenową podaży
Gdy ec = 1; Ec (elastyczność podaży) = 1 to wzrost ceny krajowej towaru importowanego o
wysokości cła 20% spowoduje spadek popytu na towary importowane o 20% i wzrost
poziomu produkcji krajowej o 20%. Zmniejszy się udział towarów produkowanych w kraju i
zmniejszy się udział towarów importowanych. Tutaj można wyróżnić wiele przypadków np.
gdy ec > 1 i Ec < 1; ec = 1 i Ec > 1; ec = 1 i Ec < 1 , itd.
Generalnie korzyści z wprowadzania ceł importowych są następujące: obniżka cen
dewizowych importowanych towarów przez eksportera zagranicznego, wzrost dochodów
budżetowych kraju nakładającego. Straty konsumentów i korzyści krajowych producentów
zależą od elastyczności cenowej popytu na dany towar i od elastyczności cenowej podaży
tego towaru.
24. Jak wpływa cło importowe na rozmiary i strukturę konsumpcji
25. Od czego zależy wpływ cła na import
26. Wpływ cła importowanego na rozmiary importu w warunkach braku konkurencyjnej
produkcji krajowej
27. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy stałej elastyczności popytu
krajowego
28. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy niskiej elastyczności popytu
krajowego
29. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy wysokiej elastyczności popytu
krajowego
30. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy stałej elastyczności podaży
krajowej towarów konkurencyjnych
31. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy niskiej elastyczności podaży
krajowej towarów konkurencyjnych
32. Jak wpływa cło importowe na rozmiary importu przy wysokiej elastyczności podaży
krajowej towarów konkurencyjnych
33. Kiedy występuje efekt kreacji handlu w warunkach strefy walutowego handlu; na
czym on polega
Efekt kreacji i przesunięcia handlu mogą się pojawiać w trzech przypadkach:
gdy kraje udzielają sobie preferencji celnych
gdy tworzą strefę wolnego handlu
gdy tworzą unię celną
Efekt kreacji handlu wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych
krajów udzielających sobie protekcji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię
celną. Pewne towary które uprzednio w ramach prowadzenia przez państwo autonomicznej
polityki celnej nie mogły być importowane, gdyż ich ceny po doliczeniu ceł były wyższe od
cen krajowych, stają się przedmiotem handlu w wzajemnego w warunkach utworzenia strefy
wolnego handlu bądź unii celnej. W efekcie tworzy się nowy strumień handlu, tym silniejszy
im poziom zniesionych stawek celnych był wyższy, a różnice w kosztach produkcji większe.
Ten efekt (kreacji handlu) zależy od elastyczności cenowej popytu na importowane towary i
elastyczności cenowej podaż w kraju eksportera. Im elastyczność jest większa tym efekt
kreacji jest większy.
34. Kiedy występuje efekt przesunięcia handlu; na czy on polega
Efekt przesunięcia handlu wyraża się w zwiększeniu udziału w handlu wzajemnym krajów
udzielających sobie preferencji celnych, tworzących unię celną lub strefę wolnego handlu – w
wyniku przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych
kosztach produkcji lecz pozostających poza obrębem udzielonych preferencji. U podstaw tego
efektu znajduje się zróżnicowanie stawek celnych; wewnątrz obszarów preferencyjnych są
one zniesione, natomiast na zewnątrz są nadal stosowane. Efekt przesunięcia handlu zależy od
wielu dodatkowych czynników, w tym od cenowej elastyczności popytu i cenowej
elastyczności podaży danego towaru.
35. Omów pojęcie barier para taryfowych i wskaż ich różnice w stosunkach do ceł
importowych
Narzędzia para taryfowe – dają takie same efekty jak cła, chociaż nie są cłami. Efektem
działania powinno być podwyższenie ceny krajowej towaru importowanego.
Różnica między cłami a narzędziami para taryfowymi
Cła podwyższają cenę krajową i ustalane są przez władze ustawodawcze (sejm i senat),
natomiast narzędzia para taryfowe ustalane są przez władzę wykonawczą (rząd, premier) i
obowiązują w krótkim okresie czasu a cła w długim.
36. Omów rodzaje barier para taryfowych
Opłaty wyrównawcze – różnice między stałą minimalną ceną krajową towaru
importowanego a bieżącą ceną dewizową (ceną płaconą przez importera na rynku
światowym)
Opłaty fiskalne – narzuty doliczane do ceny dewizowej towarów importowanych ( na towary
które nie mają odpowiedników krajowych). Opłatę fiskalną wprowadzamy aby zwiększyć
dochody budżetu państwa, nie mają one na celu zmniejszenia importu. Wprowadzamy je na
towary kiedy ec < 1
Opłaty specjalne – nakładamy na towary, które mają odpowiedniki krajowe i ec > 1.
Wprowadzamy je aby:
poprawić bilans płatniczy
ochronić produkcję krajową
cel fiskalny (zwiększenie dochodu budżetu państwa)
Dopłaty do ceł importowych – są niezwykle operatywnymi narzędziami. Są prowadzone
doraźnie aby zwiększyć dochody budżetowe i wyeliminować towar importowany który
utrudnia zbycie towarom krajowym.
Podatki wewnętrzne o charakterze wyrównawczym
Są to podatki pośrednie. Cechą podatków pośrednich jest to że wlicza się je do ceny. Im
podatek jest większy tym cena jest wyższa. Wprowadzamy je aby zmienić konkurencyjność
towarów importowanych w stosunku do polskich towarów.
Tego typu opłaty można obejść, pozwalają na to przepisy międzynarodowe.
Subwencje – są to premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo przedsiębiorstwom
krajowym w celu zachęcenia ich do eksportu i zwiększenia ich konkurencyjności na rynku
zagranicznym. Subwencje są jedynym przypadkiem kiedy narzędzia para taryfowe dotyczą
eksportu. Także wszystkie narzędzia starają się obniżyć konkurencyjność towarów
importowanych a subwencje starają się obniżyć konkurencyjność towarów eksportowanych.
Subwencje pośrednie – ulgi i ułatwienia udzielane eksporterowi w celu obniżenia kosztów
produkcji. Oddziałują one na obniżkę kosztów produkcji, nie bezpośrednio lecz gdzie indziej
(w innych dziedzinach) nie mając bezpośrednio związku z eksportem.
Depozyty importowe – są to wpłaty przez importera, na specjalny nie oprocentowany
rachunek, określonej sumy pozostającej w proporcji do wartości importu. Po pewnym czasie
suma ta jest zwracana.
Cel – podrożenie importu poprzez podwyższenie cen towarów importowanych (cele
ekonomiczne)
Kontyngenty taryfowe – zgoda państwa na przywóz bezcłowy tylko określonej liczby
towarów. Każdy następny towar poza ten limit musi być normalnie oclony.
Podwyższenie podstawy wymiaru cła – odbywa się poprzez naliczenia cła w stosunku do
ceny krajowej w wyniku którego towar importowany staje się droższy.
Towar importowany = 20zł
Cło = 30%
Cena krajowa = 30zł
20 + (30% z 30zł) = 20 + 9 = 29
Bariery techniczne – wprowadza się określone przepisy i normy ograniczające import.
Preteksty są różne, np.
wzrost ochrony zdrowia
ochrona środowiska naturalnego
względy bezpieczeństwa
37. Scharakteryzuj mechanizm ekonomiczny opłat wyrównawczych
Opłaty wyrównawcze – różnice między stałą minimalną ceną krajową towaru
importowanego a bieżącą ceną dewizową (ceną płaconą przez importera na rynku
światowym)
Cena minimalna – najniższa możliwa cena towaru importowanego na rynku krajowym.
Opłata wyrównawcza jest zmienna a parametrem jest cena dewizowa.
Na opłatach wyrównawczych zarabia:
państwo
(rolnik polski)
Na opłatach wyrównawczych poszkodowany jest:
konsument (bo musi kupować drożej)
Opłata wyrównawcza jest nie do pokonania (odwrotnie niż cło, które można pokonać
obniżając zyski importera – incydencja cen)
38. Na czym polega działanie opłat fiskalnych – specjalnych
Opłaty fiskalne – narzuty doliczane do ceny dewizowej towarów importowanych ( na towary
które nie mają odpowiedników krajowych). Opłatę fiskalną wprowadzamy aby zwiększyć
dochody budżetu państwa, nie mają one na celu zmniejszenia importu. Wprowadzamy je na
towary kiedy ec < 1
Opłaty specjalne – nakładamy na towary, które mają odpowiedniki krajowe i ec > 1.
Wprowadzamy je aby:
poprawić bilans płatniczy
ochronić produkcję krajową
cel fiskalny (zwiększenie dochodu budżetu państwa)
39. Czy GATT pozwala na dopłaty do ceł importowanych; omów ich mechanizm
Dopłaty do ceł importowych – są niezwykle operatywnymi narzędziami. Są prowadzone
doraźnie aby zwiększyć dochody budżetowe i wyeliminować towar importowany który
utrudnia zbycie towarom krajowym.
40. Omów działanie podatkowe wewnętrzne o charakterze wyrównawczym
Podatki wewnętrzne o charakterze wyrównawczym
Podatki jako takie nie są narzędziem para taryfowym, ale w dwóch przypadkach należą do
para taryfowych:
gdy dotyczą tylko towarów importowanych
- kiedy podatek opłacony przez importera jest wyższy niż podatek opłacony przez
producenta krajowego (różnica między tymi podatkami jest ograniczeniem para
taryfowym)
Są to podatki pośrednie. Cechą podatków pośrednich jest to że wlicza się je do ceny. Im
podatek jest większy tym cena jest wyższa. Wprowadzamy je aby zmienić konkurencyjność
towarów importowanych w stosunku do polskich towarów.
Tego typu opłaty można obejść, pozwalają na to przepisy międzynarodowe.
41. Czym różnią się wewnętrzne podatki bezpośrednie i pośrednie
Różnica między podatkami pośrednimi i bezpośrednimi
Podatki pośrednie podwyższają ceną, a podatki bezpośrednie nie podwyższają ceny;
zmniejszają zysk importera i zwiększają dochody budżetu państwa.
42. Pojęcie i przyczyny subwencjonowania eksportu
Subwencje – są to premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo przedsiębiorstwom
krajowym w celu zachęcenia ich do eksportu i zwiększenia ich konkurencyjności na rynku
zagranicznym. Subwencje są jedynym przypadkiem kiedy narzędzia para taryfowe dotyczą
eksportu. Także wszystkie narzędzia starają się obniżyć konkurencyjność towarów
importowanych a subwencje starają się obniżyć konkurencyjność towarów eksportowanych.
Przyczyny wprowadzania subwencji:
(ochrona) poprawa bilansu płatniczego
ochrona produkcji krajowej
lepsze wykorzystanie możliwości produkcyjnych
umożliwienie sprzedaży wytworzonych już towarów
[ subwencjonowanie eksportu jest złem koniecznym. Także subwencje mają swoje
mankamenty tj. są bardzo łatwo wykrywalne. Kiedy zostaną wykryte, kraj importujący
wprowadza cła wyrównawcze. Wtedy subwencje stają się czystą stratą. Kraje rezygnują z
tego rodzaju subwencji i wprowadzają subwencje pośrednie]
43. Czym różnią się subwencje bezpośrednie od pośrednich
Subwencje pośrednie – ulgi i ułatwienia udzielane eksporterowi w celu obniżenia kosztów
produkcji. Oddziałują one na obniżkę kosztów produkcji, nie bezpośrednio lecz gdzie indziej
(w innych dziedzinach) nie mając bezpośrednio związku z eksportem.
44. Rodzaje subwencji pośrednich
Rodzaje subwencji:
1. Ulgi i ułatwienia o charakterze fiskalnym
obniżki podatku od płac
obniżki podatku od zysku
skrócenie okresu amortyzacji
zwracanie przez państwo ceł, które eksporter zapłacił importując elementy kooperacyjne
surowców, materiałów zużytych do produkcji eksportowej (produkcja staje się tańsza)
zgoda państwa na rozwój produkcji eksportowej w strefie wolnocłowej
2. Ulgi i ułatwienia o charakterze fiskalno – kredytowym
- państwo udziela eksporterowi kredytu na rozwój produkcji eksportowej na warunkach
preferencyjnych
zwracanie przez państwo części oprocentowania jaki eksporter płaci za kredyt zaciągany
w banku komercyjnym
gwarancje kredytowe i ubezpieczenia kredytowe
Gwarancje kredytowe polegają na tym , że eksporter udzielający kredytu niepewnemu
kontrahentowi zwraca się do państwa z prośbą udzielenie gwarancji. Jest to forma subwencji.
3. Ulgi i ułatwienia w postaci przyznanych eksporterowi korzyści w innej dziedzinie niż
eksport
Ma zastosowanie gdy nie ma wymienialności zewnętrznej walut. Jak nie ma zewnętrznej
wymienialności to eksporter musi odsprzedać do Banku Centralnego (w Polsce NBP) po
kursie oficjalnym wszystkie zarobione dewizy. W warunkach braku wymienialności walut
formą subwencji pośrednich jest zgoda państwa na zakup poza kolejnością dewiz na cele
importu kooperacyjnego dla potrzeb rozwoju produkcji eksportowej. Także formą subwencji
jest zgoda państwa na sprzedaż przez eksportera części zarobionych dewiz po kursie
wyższym niż kurs oficjalny. (tu formą subwencji jest różnica pomiędzy kursem oficjalnym a
kursem na przetargach).
4. Promowanie przez państwo eksportu (swoich przedsiębiorstw za granicą)
Na kosztu eksportu składają się nie tylko koszty produkcji ale także marketing, wystawa,
transport, itp.
45. Kiedy subwencje przynoszą korzyści
Subwencje przynoszą korzyści kiedy:
importer nie stosuje środków neutralizujących subwencje (cła wyrównawcze, itp.)
kiedy Ec > 1, kiedy subwencji produkcji następuje wzrost jej wartości
kiedy ec > 1, gdy ec popytu za granicą jest wysoka
46. Negatywne skutki stosowania subwencji
 w wyniku subwencji następuje bardzo szybki wzrost popytu krajowego na towary
importowane, w wyniku czego bilans krajowy nie ulega poprawie.
zyski z subwencjonowanego eksportu wpływają za granicę (ma to miejsce gdy
subwencjonujemy produkcję obcych przedsiębiorstw na naszym terytorium – nie należy
subwencjonować produkcji obcego kapitału)
kiedy subwencje prowadzą do bardzo szybkiego wzrostu inflacji
kiedy subwencje prowadzą do zniechęcenia przedsiębiorstw do obniżki kosztów
produkcji, poprawy efektywnego gospodarowania. Ma to miejsce kiedy subwencje są
stosowane w długim okresie czasu.
47. Czemu służą depozyty importowe
Depozyty importowe – są to wpłaty przez importera, na specjalny nie oprocentowany
rachunek, określonej sumy pozostającej w proporcji do wartości importu. Po pewnym czasie
suma ta jest zwracana.
Cel – podrożenie importu poprzez podwyższenie cen towarów importowanych (cele
ekonomiczne)
48. Pojęcie i rodzaje barier poza taryfowych
Narzędzia poza taryfowe – narzędzia które ograniczają import, ale nie przez podnoszenie
ceny krajowej towaru importowanego tylko w inny sposób (bezpośrednio np. limitując
wartość lub ilość przywożonych towarów). Są znacznie bardziej restrykcyjne (ograniczające)
niż narzędzia taryfowe i para taryfowe (trudniej je pokonać).
Są to: ograniczenia ilościowe, licencje importowe, dobrowolne ograniczenia eksportu,
ograniczenia dewizowe, handel państwowy, zakupy rządowe, transakcje kompensacyjne.
49. Scharakteryzuj ekonomiczne mechanizmy ograniczeń ilościowych
Ekonomiczny mechanizm ograniczeń ilościowych
Rząd zmniejsza ilość przewożonych towarów; stawia w uprzywilejowanej pozycji
producentów krajowych. Następuje obciążenie konsumenta dodatkowymi kosztami gdy
sprzedajemy np. więcej droższych i gorszych butów krajowych a mniej lepszych i tańszych
butów importowanych. (buty importowane nie są dopuszczone do sprzedaży). Pomimo że
limitowana jest ich ilość nie zmienia się cena (ludzie by je nadal kupowali gdyby były
dopuszczone do sprzedaży ponieważ są tańsze i lepsze). Ekonomiczny mechanizm ograniczeń
ilościowych jest inny niż mechanizm ekonomiczny cła i narzędzi para taryfowych.
50. Kiedy ogranicza się import a kiedy eksport
Import ograniczamy ilościowo wtedy gdy:
- bilans płatniczy i / lub bilans handlowy jest w bardzo trudnej sytuacji i ulega pogorszeniu
(deficyt bilansu)
ochrona produkcji krajowej
ochrona rynku krajowego
względy sanitarne
względy ochrony środowiska naturalnego
względy bezpieczeństwa
Export ograniczamy ilościowo jeśli:
jakiś towar jest deficytowy na rynku a eksporterzy chcą go sprzedawać za granicą
retorsja (nie sprzedajemy czegoś bo ktoś nam nie chciał czegoś sprzedać)
względy bezpieczeństwa
51. Rodzaje ilościowych ograniczeń dewizowych
52. Pojęcie i rodzaje ograniczeń dewizowych
Ograniczenia dewizowe – zniesienie swobody obrotu dewizami między danym krajem a
zagranicą co oznacza że obrót dewizowy zostaje poddany kontroli państwa
Konsekwencją ograniczeń dewizowych jest zobowiązanie eksportera do automatycznej
odsprzedaży Bankowi Centralnemu dewiz po kursie oficjalnym. Potrzeba uzyskania zgody
Banku Centralnego na sprzedaż określonej ilości dewiz, niezbędnych do zakupu towarów za
granicą (niezbędnych do realizacji kontraktu importowego).
Rodzaje ograniczeń dewizowych:
mogą mieć charakter powszechny czyli dotyczą wszystkich rodzajów, wszystkich krajów
mogą dotyczyć tylko niektórych grup towarów
mogą dotyczyć tylko niektórych krajów (selektywne ograniczenia geograficzne)
53. Po co stosuje się ograniczenia dewizowe
kiedy choroba bilansu płatniczego jest nie do uleczenia (alternatywa jest poddanie się pod
kuratelę MFW)
potrzeba kontroli państwa w zakresie struktury towarowej handlu
potrzeba kontroli przez państwo struktury geograficznej obrotów zagranicznych
54. Omów różnice między transakcjami barierowymi, umowami płatniczymi i
clearingowymi
wymiana barterowa – wymiana towaru za towar bez udziału dewiz. Wartość towaru liczona
jest w cenach światowych
towar X = 5$
towar Y = 10$
Rozliczamy 2 towary X za jeden towar Y.
wymiana kompensacyjna – rozliczenie bez udziału dewiz; wiele towarów za wiele towarów,
np. 1000 towarów za 1100 towarów
-używa się do rozliczeń nie skompletowanych końcówek bilansu
-niezbilansowany wynik rozliczony w dewizach (końcówkach), które trudno zbilansować
-podstawę stanowią ceny światowe
umowy płatnicze – przyjęcie już na wstępie pewnych części wzajemnej wymiany, którą
zamierzamy rozliczać w wolnych dewizach. Pewien % wymiany rozliczamy w wolnych
dewizach, a resztę w towarze; umowę tę zawieramy gdy w dającej się określić perspektywie,
mamy zamiar przejść na rozliczenia wolno dewizowe i zrezygnować z rozliczeń towarowych;
musi być gwarant (kraj trzeci), nie podpisujący umowę ale gwarantujący jej realizację;
podstawą do rozliczeń są ceny światowe
umowy clearingowe – polega na rozliczeniu wzajemnie zainteresowanych krajów bez
udziału dewiz w oparciu o waluty wewnętrzne jednego kraju lub drugiego (ceny rynku
wewnętrznego danego kraju). Podstawą rozliczeń są ceny jednego kraju wewnętrznego i
waluta tego kraju.

55. Kto po II WW promował w świecie wolny handel i dlaczego

56. Co wiesz o działalności GATT
GATT (1947) powstał w wyniku negocjacji, których celem było utworzenie
Międzynarodowej Organizacji Handlu (WTO). Miała być ona jednym z filarów powojennego
międzynarodowego systemu ekonomicznego. Projekt jej statutu obejmował zarówno
regulacje dotyczące polityki handlowej jak i porozumienia towarowe, politykę rozwoju
ekonomicznego, restrykcyjne praktyki handlowe oraz politykę zatrudnienia. GATT jako
porozumienia tymczasowe istniało przez prawie 50 lat – do końca 1994 (od 1.01.1995r. –
WTO).
Celem GATT było podejmowanie działań zmierzających do liberalizacji handlu
międzynarodowego przez obniżenie ceł i znoszenie innych przeszkód handlowych oraz
wyeliminowanie dyskryminacji w handlu. Miało to zapewnić stabilne podstawy rozwoju
handlu światowego i wzrostu gospodarczego; przez to sprzyjać podniesieniu dobrobytu
poszczególnych krajów.
W ciągu całego swojego działania rola i znaczenie GATT uległy istotnemu zwiększeniu w
trzech aspektach: instytucjonalnym (wielostronna umowa handlowa między krajami);
podmiotowym i przedmiotowym (redukcja i konsolidacja ceł, kwestia łagodzenia protekcji
poza taryfowej, regulacja obrotów usługami.
Układ był oparty na kilku podstawowych zasadach, będących rodzajem kodeksu
postępowania w handlu międzynarodowym (pyt. 58)
Głównym instrumentem liberalizacji handlu międzynarodowego stały się organizowane co
pewien czas wielostronne negocjacje handlowe (Rundy Urugwajskie). W rezultacie kolejnych
rund nastąpiła znaczna redukcja i konsolidacja cła w handlu zagranicznym. Początkowy
poziom ceł został obniżony o około 40%, po II WW do około 6%.
Polska stał się członkiem GATT w 1967r.
15 kwietnia 1994r. podpisano w Marakeszu Akt Końcowy Rundy Urugwajskiej a wraz z nim
umowę o ustanowieniu WTO. WTO rozpoczęła działalność 1 stycznia 1995r.
57. Czy słyszałeś o OEEC i OECD
Utworzenie OEEC w 1948r. – Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej. Weszło 18
państw zachodnio europejskich. Celem była likwidacja ograniczeń w handlu
międzynarodowym. Przede wszystkim celem było udzielenie pomocy przyznanej przez USA
w ramach planu Marshalla a następnie liberalizacja wymiany handlowej i rozliczeń
płatniczych między jej członkami
W 1960r. zmieniło się w OECD (Organizacja Współpracy i Rozwoju Gospodarczego) z
siedzibą w Paryżu. Brało udział 18 krajów + USA i Kanada, a teraz i Polska. Celem było
promowanie rozwoju handlu międzynarodowego. Koordynowanie polityki gospodarczej i
stabilności finansowej, przeciwdziałanie załamaniom koniunktury gospodarczej oraz pomoc
dla krajów rozwijających się.
58. Jakie są zasady wolnego handlu według GATT
GATT – jago działalność oparta była na 4 zasadach
1. dozwolone są tylko cła i zakazane ograniczenia poza i para taryfowe
2. w ramach tej organizacji jest równość traktowania stosowana wielostronnie Klauzula
Najlepszego Uprzywilejowania KNU
3. zasada wzajemnych korzyści oznacza, że wszystkie strony udzielają sobie ustępstw w
likwidowaniu ograniczeń poza i para taryfowych
4. Klauzula Narodowa – towary importowane na rynku wewnętrznym muszą być tak samo
traktowane jak towary krajowe

59. Jakie były rundy negocjacyjne w ramach GATT

W okresie istnienia GATT'u miało miejsce 8 rund negocjacyjnych:
1. 1947r. w Genewie gdy utworzono GATT – zewidencjonowano poziom ceł (te 40%)
2. 1949r. w Annecy
3. 1951r, w Torguay
4. 1956r. w Genewie
5. 1960 – 61r. runda Dillona w Genewie – to I runda rokowań wielostronnych
6. 1964 – 67r. runda Kenedy’ego – wynegocjowano duży spadek na żywność
7. 1973 – 79r. Runda Dokijska, na której po raz pierwszy zaczęto mówić o ograniczeniach
poza i para taryfowych
8. 1986 – 94r. runda Urugwajska – na której zaczęto negocjować obniżki ograniczeń poza i
para taryfowych.

60. Dlaczego rokowania w ramach rundy Urugwajskiej trwają tak długo

Rokowania Rundy Urugwajskiej trwały ponad 7 lat. Można to wytłumaczyć z jednej strony
panującą recesją gospodarczą, a z drugiej strony faktem znacznego poszerzenia zakresu
negocjacji, w porównaniu z początkowymi ustaleniami rokowań, poprzez włączenie do
negocjacji handlu tekstyliami, odzieżą, usługami, handlowych aspektów inwestycji,
problemów dyscypliny przestrzegania zasad GATT oraz wzrostem liczby uczestniczących
państw.
61. Czemu służy i czym się zajmuje UNCTAD
UNCTAD Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju. Powstała w
1964r. z inicjatywy krajów słabo rozwiniętych. Głównym celem jest realizacja tzw. dialogów.
(10 postulatów)
10 postulatów:
1. zwiększenia wpływów z eksportu surowcowo – rolniczego
2. stabilizacja dochodów z eksportu krajów słabo rozwiniętych
3. wprowadzenie powszechnego systemu preferencji celnych (GSP – General Systems of
Preferences)
4. zwiększenie wpływów z dochodu z krajów wysoko uprzemysłowionych do krajów słabo
rozwiniętych w formie dotacji
5. zwiększenie niskooprocentowanych kredytów przez kraje wysoko rozwinięte dla krajów
słabo rozwiniętych
6. wzrost pomocy naukowo – technicznej przez kraje wysoko rozwinięte dla krajów słabo
rozwiniętych
7. poprawa terms of trade dla krajów słabo rozwiniętych
8. umorzenie długów
9. pomoc w uprzemysłowieniu krajów słabo rozwiniętych
10. reformy międzynarodowego systemu walutowego pod kątem potrzeb krajów słabo
rozwiniętych

62. Czy wiesz jakie były najważniejsze konferencje UNCTAD

I. 1964r.Genewa – pierwsza konferencja
II. 1968r. New Dehil
III. 1972r. Santiago de Chile
IV. 1976r. Nairobi
V. 1979r. Manili (Filipiny)
VI. 1983r. Belgrad
VII. 1987r. Genewa
VIII. 1992r. Genewa
63. Co zrealizowano dotychczas w ramach UNCTAD
Z tych 10 postulatów nie zrealizowano do końca żadnego. Najbardziej zaangażowane: GPS,
darowanie części długu.
64. Co determinowało w okresie powojennym zagraniczną politykę ekonomiczną Europy
Zachodniej
65. Jakie są przejawy liberalizacji handlu zagranicznego w Europie Zachodniej
Od połowy lat 80 – tych, a więc od momentu rozpoczęcia rokowań Rundy Urugwajskiej
zahamowano proces neoprotekcjonalizmu, zainicjonowano zaś stopniowe ograniczenia
stosowania barier para i poza taryfowych. W procesie liberalizacji handlu zagranicznego
Europy Zachodniej można wyróżnić dwie płaszczyzny usuwania barier w handlu
międzynarodowym: w obrębie EWG i krajów trzecich.
W handlu wzajemnym krajów EWG cła oraz ograniczenia ilościowe i dewizowe,
ograniczenia poza i para taryfowe w latach 80 – 90 – tych. W efekcie tych zmian stworzono
stosunki do wolnego przepływu towarów; usług i czynników produkcji.
W stosunkach Europy Zachodniej z krajami trzecimi czas likwidacji ceł trwał znacznie dłużej.
W imporcie wyrobów przemysłowych do Europy Zachodniej poziom ceł zbliżył się pod
koniec stulecia do zera, natomiast w imporcie artykułów rolno – spożywczych i tzw
możliwych wyrobów przemysłowych cła obowiązywały nadal. W stosunkach z tymi krajami
utrzymano liczne bariery para i poza taryfowe.
66. Czym różni się zagraniczna ekonomiczna polityka USA w stosunku do Europy
Zachodniej
67. Scharakteryzuj zagraniczną politykę ekonomiczną Japonii
Zagraniczną politykę ekonomiczną Japonii można podzielić na trzy etapy: etap radykalnego
protekcjonalizmu (50, 60), etap stopniowego łagodzenia protekcjonalizmu (70, 80), oraz etap
liberalizacji zagranicznej polityki ekonomicznej ( II połowa lat 80 i lata 90).
 1945 – 1972 – Japonia rozwijała się niezwykle dynamicznie, tempo – 10% rocznie;
położenie akcentu na promocję swojego eksportu; całkowite zamknięcie rynku
japońskiego dla towarów zagranicznych poza energią, surowcami, paliwami i niektórymi
rodzajami żywności
 Poprawiła swoje saldo bilansu płatniczego; przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego
w wyniku kryzysu paliwowo – energetycznego; zaczęła rozluźniać ograniczenia
importowe.
 Chyli się ku upadkowi – wielki dramat ekonomiczny; gospodarka wykazuje recesję w
granicach zero lub minus.
68. Na czym polega neoprotekcjonalizm
Neoprotekcjonalizm – etap w zagranicznej międzynarodowej polityce ekonomicznej, który
charakteryzował się wprowadzeniem dużej ilości ograniczeń para i poza taryfowych.
Przyczyną neoprotekcjonalizmu był kryzys paliwowo – energetyczny w 1973r. przez kraje
OPEC. Ceny bardzo szybko wzrastały, benzyna stała się niezwykle droga.
69. Wymień formy neoprotekcjonalizmu
znaczne rozszerzenie subwencji (dopłaty do eksportu)
ograniczenia ilościowe w imporcie
zwiększone wymagania jakościowe wobec importu
rozbudowane formalności administracyjne na granicach aby utrudnić import
kontrole statystyczne importu
obniżenie kontyngentów ilościowych
powrót do ograniczeń dewizowych
ważną rolę odegrały towary – znacznie rozszerzony okres towarów wrażliwych
towary wrażliwe – zagrażające rozwojowi produkcji krajowej (market discruption).
Grupy towarów: tekstylia, stal, węgiel, niektóre artykuły rolno – spożywcze + w okresie
neoprotekcji: odzież, artykuły skórzane, obuwie, produkty ze szkła i porcelany, artykuły
drzewne, papiernicze, wyroby stalowe, kable, sprzęt transportowy, silniki elektryczne
małej mocy, nawozy sztuczne, wszystkie artykuły rolno – spożywcze.
70. Pojęcie i generacja krajów nowo uprzemysłowionych; różnica w spojrzeniu na
zagraniczną politykę ekonomiczną
Przez pojecie krajów nowo uprzemysłowionych można rozumieć kraje tradycyjnie słabo
rozwinięte, które w warunkach wysokiego tempa rozwoju dokonują dogłębnych zmian w
gospodarcze.
Generacje:
I. Korea Południowa, Tajwan, Hong Kong, Singapur, Brazylia, Meksyk – I generacja
krajów przyspieszyła tempo wzrostu i rozpoczęła proces restrukturyzacji gospodarczej
w latach 60 – tych.
II. Tajlandia, Indonezja, Malezja, Filipiny, Cypr, Jordania – II generacja w połowie lat 70
– tych.
III. Indie, Egipt, Argentyna, Chile – III generacja na przełomie lat 80 – tych.
Cechą wspólną tych trzech generacji krajów jest zastosowanie strategii rozwoju „ otwartego”
składającego się z trzech faz: określenie możliwości specjalizacji eksportowej pod kątem
potrzeb i wymagań rynków zagranicznych; ukształtowanie struktury produkcji według
specjalizacji międzynarodowej, prowadzenie polityki ekspansji eksportowej.
Różnice w stosowaniu tej strategii polegają na tym, że I generacja krajów nowo
uprzemysłowionych mogła w połowie 60 – tych lat rozpocząć ekspansję eksportową od
specjalizacji w produkcji (której inni jeszcze nie wytwarzali), natomiast III generacja krajów
musiała się skoncentrować na konkurencji jakościowej.
71. Wymień formy promocji eksportu w krajach nowo uprzemysłowionych
Wśród narzędzi promocji eksportu (przy zachowaniu nie zmienionych celów polityki
eksportowej, obejmujących rozwój inwestycji i produkcji proeksportowej, kreowanie postępu
technicznego a także ograniczenia w rozwoju eksportu na rynkach międzynarodowych)
krajów nowo uprzemysłowionych stosowanych przez kraje I generacji znalazły się metody
pośredniego i bezpośredniego oddziaływania państwa. Trzecia generacja krajów nowo
uprzemysłowionych w coraz szerszym zakresie liberalizuje eksport, ograniczając
interwencjonalizm państwa co najmniej do metod pośredniego oddziaływania. Kraje nowo
uprzemysłowione zwiększają także stopniowo dostęp do swoich rynków wewnętrznych.
Dopuszczają one na własny rynek surowce, paliwa i materiały importowane oraz wyroby
konsumenckie a także kapitał zagraniczny w formie inwestycji bezpośrednich.
72. Jakie były etapy zagranicznej polityki ekonomicznej krajów nowo
uprzemysłowionych
I generacja krajów nowo uprzemysłowionych koncentrowała się na rozwoju przemysłu
przetwórczego (maszynowego i artykułów konsumpcji), natomiast III generacja zasadniczą
uwagę kierowała na rozwój tych dziedzin przemysłu przetwórczego, które decydują o
postępie technicznym (komputery, automatyka).
Etapy strategii rozwoju „otwartego”

Analiza potrzeb i mo- Kształtowanie struktury Polityka ekspansji

żliwości gospodarki produkcji w kraju wg. eksportowej
światowej, określenie specjalizacji miedzy-
możliwości specjali- narodowej
zacji eksportowej.
ETAP I ETAP II ETAP III

W kolejnych generacjach krajów nowo uprzemysłowionych strategia ta podlegała zmianom,

które były spowodowane zmieniającymi się warunkami konkurencji na rynku światowym.
73. Czy istnieje możliwość powtórzenia drogi krajów nowo uprzemysłowionych
Kraje te dokonały awansu ale nie jest możliwe powtórzenie tej drogi.
74. Kogo zaliczany do krajów słabo rozwiniętych
Są to kraje, które spełniają określone parametry:
mały udział przemysłu w dochodzie narodowym
niskie tempo rozwoju gospodarczego
- duży przyrost ludzi
mały dochód narodowy na jednego mieszkańca
duże zadłużenie zagraniczne
niska akumulacja wewnętrzna
niski poziom spożycia zarówno towarów spożywczych jak i przemysłowych
niska wydajność z hektara
Wyróżniamy 4 grupy tych krajów:
1. kraje najsłabiej rozwinięte
2. kraje naftowe I
3. kraje naftowe II
4. pozostałe kraje słabo rozwinięte

75. Co to są kraje najsłabiej rozwinięte gospodarczo

Jest ich około 50. Długość życia w tych krajach nie przekracza 45 lat; 1 lekarz przypada na 16
tysięcy osób; spożywa się poniżej 2000 kalorii dziennie. Do krajów najsłabiej rozwiniętych
należą:
30 krajów afrykańskich
7 krajów azjatyckich
reszta z innych kontynentów
Do tej pory nie ma koncepcji zagranicznej polityki ekonomicznej dla tych krajów.
Tempo rozwoju gospodarczego w tych krajach jest bliskie 0 ( w latach 60 – 70 = 0,8%
rocznie; w ostatnich latach = 0,1% rocznie). Udział akumulacji nie przekracza 15%. Eksport
obejmuje głównie płody rolne (banany, cytrusy, trzcina cukrowa) 90%, 10% wyroby
rękodzieła. Import obejmuje: 60% wyroby przemysłowe a 40% żywność.
W większości krajów nie ma bogactw naturalnych a te które są zostały sprzedane
korporacjom. Kraje te utrzymują się głównie z darowizn.
76. Czym wyróżniają się kraje naftowe w zakresie zagranicznej polityki ekonomicznej
Przez pojęcie krajów naftowych będziemy rozumieli kilkanaście państw czerpiących swoje
główne dochody z produkcji i eksportu ropy naftowej. Większość z tych państw jest
zrzeszona w OPEC (Arabia Saudyjska, Kuwejt, Irak, Iran, Indonezja, Nigeria, Ekwador,
Libia, Algieria, Katar, Emiraty, Wenezuela, Gabon).
Z punktu widzenia prowadzenia polityki ekonomicznej w tym także zagranicznej polityki
ekonomicznej państwa te dzielimy na dwie grupy:
Kraje naftowe I (dochody z eksportu przewyższają możliwości inwestycyjne)
 Kraje naftowe II ( wyższe potrzeby inwestycyjne niż dochody z eksportu)
Zagraniczna polityka ekonomiczna krajów I jest zdeterminowana przez cele, narzędzia
wewnętrznej polityki ekonomicznej. Bilans handlowy tych krajów jest wysoko dodatni
natomiast bilans kapitałowy jest ujemny. Występuje także import zasobów pracy (przemysłu,
gastronomii)
Kraje naftowe II cechuje ujemny bilans handlowy, ich dochody z eksportu ropy są nie
satysfakcjonujące w stosunku do potrzeb importowych. Wynika to z mniejszego stosunku do
przemysłu gospodarczego, rozmiarów eksportu, odmiennej struktury importu. Kraje te starają
się w większym stopniu niż kraje I uniezależnić się od importu. Podstawę importu stanowią
technologie dla przemysłu a także surowce i materiały do produkcji.
77. Jak pułapka zadłużenia determinuje zagraniczną politykę ekonomiczną krajów słabo
rozwiniętych
78. Jak zmieniło się podejście MFW do oddłużenia krajów słabo rozwiniętych
79. Na czym polega plan Brady’ego
W latach osiemdziesiątych Bank Światowy został aktywnie zaangażowany w rozwiązywanie
kryzysu zadłużania światowego. Uznano, że rozwiązanie kryzysu zadłużeniowego jest w
większym stopniu strukturalnym problemem niż tylko koniecznością przywrócenia płynności
finansowej przez poszczególne państwa. Plan Nicolasa Brady’ego zmierzał do redukcji
zadłużenia a nie do restrykcji długu głównych dłużników. Bank Światowy miał przeznaczyć
na ten cel ... mld USD , stawiając państwom dłużniczym warunki z zakresu polityki
mikroekonomicznej. Państwem, które najbardziej z tego skorzystało był Meksyk. Plan
Brady’ego wykazywał z jednej strony znaczenie skoordynowanej współpracy dwóch ponad
narodowych instytucji finansowych.
80.Omów różnica między pierwszą i drugą radykalną transformacją systemową w
Europie Środkowo – Wschodniej z punktu widzenia zagranicznej polityki
ekonomicznej
Transformacja systemu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej wystąpiła na
początku lat czterdziestych i pięćdziesiątych
gospodarka rynkowa została zastąpiona gospodarką centralnie planowaną
podstawowym celem polityki wewnątrz ekonomicznej stała się maksymalizacja dochodu
narodowego w ujęciu makroekonomicznym i długofalowym
uprzemysłowienie
nacjonalizacja własności prywatnej
celem zagranicznej polityki ekonomicznej było utrzymanie importu niezbędnego do
osiągnięcia głównego celu wewnętrznej polityki ekonomicznej. W zakres tego importu
wchodziły przede wszystkim technologie oraz surowce i materiały do produkcji. Eksport
zaś służył dostarczeniu dewiz na potrzeby importu niezbędnego (eksport nadwyżek).
Wewnętrzna polityka ekonomiczna miała charakter autarkiczny.
obowiązywał państwowy monopol handlu zagranicznego, gwarantował
przedsiębiorstwom państwowym wyłączność eksportu i importu.
Transformacja zagranicznej polityki ekonomicznej została zapoczątkowana na
przełomie osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych lat.
głównym celem wewnętrznej polityki ekonomicznej stała się maksymalizacja dochodu
narodowego w ujęciu bieżącym i mikroekonomicznym
wzrosło znaczenie środków wewnętrznych (bezpośrednie inwestycje kapitałowe)
miejsce centralnego planowania zajął mechanizm rynkowy
własność prywatna
podstawowym celem handlu zagranicznego stała się maksymalizacja korzyści bieżących,
oparta na kompletnej przewadze relacji kraj – zagranica. Źródłem finansowania handlu
zagranicznego stała się akumulacja własna przedsiębiorstw. Narzędziami zagranicznej
polityki ekonomicznej stały się instrumenty właściwe gospodarce rynkowej (stopa
procentowa, kurs walutowy), oraz narzędzia zagranicznej polityki ekonomicznej -
taryfowe, para taryfowe i poza taryfowe.