Miernictwo elektroniczne

„Policz to, co można policzyć, zmierz to co można

zmierzyć, a to co jest niemierzalne, uczyń mierzalnym”
Galileo Galilei

Dr inż. Zbigniew Świerczyński

p. 112A bud. E-1
Wstęp
„ Pomiar jest najważniejszą operacją w
procesie poznawania świata i sterowania
systemów
„ Metrologia - nauka zajmująca się
poznawaniem otaczającego nas świata i
uzyskiwaniem informacji o nim.
„ Metrologia to nauka interdyscyplinarna
„ Miernictwo to techniczne ujęcie
metrologii

2
Podstawowe definicje
„ Pomiar – proces poznawczy, który
umożliwia obiektywne odwzorowanie
własności fizycznych obiektów w
dziedzinie liczb
„ Wielkość mierzalna (fizyczna)–
właściwość zjawiska lub ciała, którą
można wyznaczyć jakościowo i
ilościowo
„ Można rozróżnić wielkości:
‹ ciągłe (analogowe) i ziarniste (dyskretne)
‹ aktywne (czynne) i pasywne (bierne)

3
Proces pomiarowy
„ Proces pomiarowy (zgromadzenie jak największej
ilości informacji o obiekcie – dokładne poznanie
obiektu – wykorzystanie istniejących,
sprawdzonych i pewnych informacji):
‹ ustalenie modelu fizycznego (wytypowanie
własności obiektu, które należy zbadać)
‹ zbudowanie modelu matematycznego obiektu

‹ ustalenie modelu metrologicznego (ustalenie

wielkości mierzalnych)
‹ wybór metody pomiaru i środków technicznych

‹ dokonanie pomiaru (operacji porównania)

‹ opracowanie i interpretacja wyników pomiaru

4
Podstawowe definicje c.d.
„ Pomiar – (definicja operacyjna) proces
poznawczy polegający na porównaniu wartości
wielkości mierzonej z pewną jej wartością przyjętą
za jednostkę miary
„ Jednostka miary – umownie przyjęta i wyznaczona
z dostateczną dokładnością wartość danej
wielkości, która służy do porównania ze sobą
innych wartości tej samej wielkości
„ Układ jednostek miar – zbiór jednostek miar
wielkości mierzalnych

5
Układ SI
Międzynarodowy układ jednostek (wielkości
podstawowych) – układ SI
„ Jednostki podstawowe (7)

‹ Długość – metr [m]

‹ Masa – kilogram [kg]
‹ Czas – sekunda [s]
‹ Natężenie prądu – amper [A]
‹ Temperatura termodynamiczna – kelwin [K]

‹ Światłość – kandela [cd]

‹ Liczność materii – mol [mol]
„ Jednostki uzupełniające (2)
‹ Kąt płaski – radian [rad]
‹ Kąt bryłowy – steradian [sr] 6
Przedrostki jednostek fizycznych układu SI:
„ tera T 1012 bilion TW - terawat
„ giga G 109 miliard GHz - gigaherc
„ mega M 106 milion MHz - megaherc
„ kilo k 103 tysiąc kg - kilogram
„ hekto h 102 sto hl - hektolitr
„ deka da 101 dziesięć dag - dekagram
„ decy d 10-1 jedna dziesiąta dB - decybel
„ centy c 10-2 jedna setna cm - centymetr
„ mili m 10-3 jedna tysięczna mm - milimetr
„ mikro µ 10-6 jedna milionowa µm - mikrometr
„ nano n 10-9 jedna miliardowa nF - nanofarad
„ piko p 10-12 jedna bilionowa pF - pikofarad
„ femto f 10-15 jedna biliardowa fm - femtometr
„ atto a 10-18 jedna trylionowa am - attometr
7
 Narzędzia pomiarowe
„ Narzędzia pomiarowe – zespół środków technicznych
wykorzystywany w czasie pomiaru
„ Wzorzec – narzędzie pomiarowe odtwarzające jednostki
miary lub ich wielokrotności
„ Przyrząd pomiarowy – narzędzie pomiarowe służące do
wykonywania pomiaru (analogowe i cyfrowe)
Źródło Przyrząd Obserwator
zjawiska pomiarowy

Wzorzec

Schemat funkcjonalny przebiegu procesu pomiarowego

8
 Narzędzia pomiarowe
Przetwornik Układ porównania Urządzenie Pole
X (komparator) odczytowe informacyjne
Y

Y-sygnał pomiarowy
Układ
odniesienia

Schemat funkcjonalny przyrządu pomiarowego

„ System pomiarowy – zbiór funkcjonalny przyrządów i

przetworników pomiarowych objęty wspólnym
sterowaniem (wewnętrznym lub zewnętrznym) tworzący
jedną organizacyjną całość
„ Metoda pomiarowa – zespół czynności wykonywanych
podczas przeprowadzania pomiaru celem określenia
wartości wielkości mierzonej (wyniku pomiaru) 9
 Metody pomiarowe
Metody pomiarowe można dzielić ze względu na:
„ sposób przetwarzania sygnału pomiarowego:

‹ analogowe
‹ cyfrowe
„ sposób uzyskiwania wyniku pomiaru:
‹ bezpośrednie
‹ pośrednie
‹ złożone
„ sposób porównywania wielkości mierzonych z ich wzorcami:
‹ podstawowa (absolutna)
‹ porównawcza
 odchyłowa, różnicowa, zerowa, kompensacyjna, komparacyjna

10