Wzorce

Podstawowe pojęcia i definicje.

Przedstawienie wzorców wybranych miar
 Wstęp
Wzorzec miary – jest narzędziem pomiarowym
służącym do odtworzenia lub odtwarzającym za
znaną dokładnością miarę wielkości danej wartości.
Miara wzorcowa musi zapewnić łatwość
porównywania z innymi miarami wzorcowymi.

Wzorce w zależności od roli jaką pełnią w

procesach pomiarowych tworzą swoistą piramidę
hierarchiczną
2
Podstawowe definicje
„ Wzorzec jednomiarowy – odtwarza
tylko jedną miarę
„ Wzorzec wielomiarowy – odtwarza
wiele miar (wzorce nastawne)
„ Etalon – wzorzec służący wyłącznie do
przekazywania miary innym wzorcom
„ Wzorzec (etalon) podstawowy –
wzorzec o największej dokładności.
„ Wzorzec grupowy – grupa kilku lub
kilkunastu wzorców, na podstawie
których określa się wartość jako np.
średnią wartość miar wzorców z grupy.
3
Parametry wzorców
„ Niedokładność wzorca – maksymalna
(dopuszczalna) odchyłka od wartości
nominalnej odniesiona do wartości nominalnej
i wyrażona w procentach. Liczby wyrażające
względną dopuszczalną niedokładność wzorca
tworzą znormalizowany szereg:
1 10α; 2 10α , 5 10α (α<0)
i podaje się je bez znaku i symbolu % np. 0.05.
Są one klasą dokładności wzorca.

Niepewność wzorców o dużej dokładności

przyjęto podawać za pomocą liczby części
milionowych (10-6) określonej symbolem ppm.
4
Parametry wzorców c.d.
„ Warunki użytkowania – zewnętrzne
warunki w jakich wzorzec zachowuje
swoją klasę i swe własności
„ Wartość nominalna miary wzorca -
wartość jaką powinien utrzymywać
wzorzec w warunkach nominalnych
„ Ważna jest również stałość w czasie
wartości wzorca

5
Wzorce miar
Wzorzec miary natężenia prądu
„ Waga prądowa – odtwarza jednostkę w

sposób definicyjny (6 ppm)

„ Pośrednio poprzez wzorce napięcia i

rezystancji (1 ppm)
„ Kalibratory prądu – elektroniczne

sterowane źródła prądu stałego (0.001%).

6
Wzorce miar c.d.
Wzorzec miary napięcia
„ Ogniwo Westona (do 0,0002 %)

„ Źródło oparte na zjawisku Josephsona –

(dwa nadprzewodniki rozdzielone

cienkim dielektrykiem)
„ Źródło z diodą Zenera – (0.001 %)

„ Kalibrator napięcia – elektroniczne

sterowane źródła napięcia stałego

(0,005%)
7
Wzorce miar c.d.
Wzorzec miary rezystancji
„ Wzorzec odniesienia – oparty o

kwantowy efekt Halla (0,03 ppm)

„ Oporniki wzorcowe – wzorce

nienastawne (5 ppm) mają dwie pary

zacisków: prądowe i napięciowe
„ Wzorce nastawne -oporniki dekadowe

(0,01%) R
I1 I2

U1 U2 8
Wzorce miar c.d.
Wzorzec miary pojemności
„ Wzorce liczalne (0,1 ppm)

„ nastawne (0,1 %)

Wzorzec miary indukcyjności

„ Wzorzec indukcyjności własnej

„ liczalne (5 ppm)

„ nastawne (0,1%)

„ Wzorzec indukcyjności wzajemnej

9
Wzorce miar c.d.
Wzorzec miary czasu i częstotliwości
Ponieważ 1 Hz = 1 s-1 więc wzorce częstotliwości są
jednocześnie wzorcami czasu.
„ Wzorce odniesienia to atomowe wzorce cezowe,
rubidowe oraz masery wodorowe.
„ Wzorce kontrolne I rzędu sprawdzane są przez odbiór
radiowych sygnałów wzorcowych częstotliwości.
„ Wzorcami kontrolnymi II i III rzędu są generatory
kwarcowe oraz zespoły aparatury do nadawania
sygnałów wzorcowej częstotliwości drogą radiową i
przewodową.
„ Wzorce użytkowe to generatory pomiarowe, zegary i
stopery 10