Węglowodory aromatyczne:to substancje, której

cząst. maja budowę pierścieniową i zawierają wiązanie

zdelokalizowane łączące wszystkie atomy w pierścień.
Kraking-Jest to sposób otrzymywania niższych
węglowodorów alifatycznych , przy użyciu ciekłych
węglowodorów, polegający na rozszczepianiu długich
łańcuchów węglowych w węglowodorach aromatycznych.
Grupa arylowa-grupa funkcyjna, której struktura
odpowiada dowolnemu węglowodorowi aromatycznemu,
po odjęciu od niego jednego atomu wodoru.
Podstawniki pierwszego rodzaju (CH2 C2H5,CL,
Br,J,OH) kierują atak odczynnika elektrofilowego w
położenie para i orto, podstawniki drugiego rodzaju-
COOH,No2,) kierują taki atak w położenie meta.
Liczba oktanowa jest to umowny wskaźnik
charakteryzujący przeciwstukowe własności paliwa
używanego do napędu silników spalinowych z zapałem
iskrowym
Reforming to wysokotemperaturowe ogrzewanie lekkich
frakcji ropy naftowej lub produktów krakingu pod
zwiększonym ciśnieniem w celu otrzymania paliw o
wysokiej liczbie oktanowej
Kuczerowa reakcja, reakcja przyłączenia cząsteczki
wody do cząsteczki acetylenu (etynu), zachodząca w
obecności katalizatora (siarczan(VI) rtęci(II)), której
produktem jest aldehyd octowy utleniany następnie do
kwasu octowego. Wykorzystywana na skalę przemysłową
do produkcji kwasu octowego (metoda Kuczerowa).
Teoria Kekulego:cząsteczka benzenu ma strukturę
pierścieniową a atomy węgla wiążą się na przemian
wiązaniami pojedynczymi i podwójnymi,po czym one się
oscylują(przemieszczają się) w cząsteczce
Mieszanina nitrująca to mieszanina stężonych kwasów
azotowego(V) i siarkowego(VI)) służąca do nitrowania
związków organiczny .Benzen C6H6 jego Wł. fizyczne:
*bezbarwna, przezroczysta ciecz o charakterystycznym
zapachu *sub. toksyczna
*łatwo palna, kopci się *nie rozpuszcza się w wodzie
*lżejsza od wody *jest dobrym rozpuszczalnikiem
tłuszczy
Wł. chemiczne:
*mało aktywne chemicznie, nie odbarwiają KMnO4 i Br3
*dają reakcje podstawienia z Br2 w obecności
katalizatora np. FeBr2
*ulega nitrowaniu *reaguje z wodorem
C6H6+Cl2->C6H5Cl(chlorobenzen) + HCl;
C6H6+Br2->C6H5Br(bromobenzen) + HBr
Reakcje charakterystyczne
zw.aromatycznych:1.nitrowanie
HNO3+2H2SO4->NO2+ +H30- + 2HSO4
C6H6+H0-NO2->C6H5N02(nitrobenzen)+H20
C6H6+N02+ ->C6H6NO2 + H+
2. Reakcja sulfonowania(reakcja substytucji).
C6H6+HO-SO3H->C6H5SO3H + H20
-ulega reakcji addycji(przy Wysokiem ciśnieniu i
obecności katalizatora)
C6H6+3H2->(Ni,T,P)C6H12 cykloheksan
C6H6+Br2->C6H6Br6 heksabromocykloheksan
Otrzymywanie benzenu:
3C2H2(acetylen) ->C6H6 grupa fenylowa –C6H5
WYKORZYSTANIE:( składnik paliw ciekłych,rozpuszczalnik
organiczny)
2.METYLOBENZEN(TOLUEN) C6H5-CH3
WŁAŚCIWOŚCI:
FIZ(bezbarwna ciecz,ma mniejszą gęstość niż woda, nie
rozpuszcza się w niej)
CHEM(charakterystyczny zapach; się kopcącym
płomieniem(duża zawartość węgla),odbarwia wodę
bromową : (substytucja)
C6H5-CH3 +Br2->benzen(CH2Br**)
(bromofenylometan)+ HBr
NAFTALEN: C10H8 atomy powiązane w 2 pierścienie
benzenowe dwa z tych atomów są wspólne dla obu
pierścieni. (pozycje alfa 1,4,5,8) beta(2,3,6,7)
Właściwości:
-fiz-stała substancja o barwie białej,nierozpuszczalny w
wodzie,dobrze rozpuszczalny w rozpuszczalnikach
organicznych np. w benzenie,łatwo sublimuje,krystalizuje
w postaci łusek)
-chem-charakterystyczny zapach,ulega nitrowaniu i
sulfonowaniu, spala się
- DESTYLACJA FRAKCYJNA
- pozwala na wstępne rozdzielenie grup różnych
związków o zbliżonej temp. wrzenia
- dalszy rozdział olejów na poszczególne składniki
odbywa się przez zastosowanie procesów chem lub
fiz(destylacja,rektyfikacja,krystalizacja)
II. ROPA NAFTOWA
-jej skład i właściwości zależą od miejsca wydobycia i
warunków kształtowania złóż, powstały one w odległych
epokach geologicznych w wyniku beztlenowego rozpadu
sub org pochodzenia rosl
- jest mieszaniną węglowodorów, alkany-80%,zmienne
ilości cykloalkanów i węglowodorów aromatycznych oraz
zw. zawierające S, O2,N.
Właściwości
-fiz(nierozpuszczalna w wodzie;barwa(od jasnobrunatnej
do czarnej);gęstość(od lotnej,ruchliwej cieczy do oleistej
półpłynnej masy)
- chem(palna,charakterystyczny zapach)
DESTYLACJA FRAKCYJNA ROPY NAFTOWEJ – przeróbkę
ropy rozpoczyna się od destylacji w której otrzymuje się
kilka frakcji o różnych zakresach temp.wrzenia:
I. benzyna(50-150 st.C)[mieszanina węglowodorów od 5-
10 at. węgla w cząsteczce,lotna,palna(wykorzystanie w
silnikach spalinowych)różne rodzaje benzyn różnią się od
siebie składem,temp zapłonu i lotnością
II. nafta(150-280)- mieszanina węglowodorów od 9-16 at
węgla w czasteczce,ciecz o charakterystycznym
zapachu,mniej lotna od benzyny, służy do produkcji
benzyny
III. Oleje napędowe do silników wysokoprężnych(280-
350)- mieszanina ciekłych węglowodorów o dużej licznie
at węgla w czateczce,przy destylacji pod zmniejszonym
ciśnieniem produkuje się z nich oleje napędowe do
silników wysokoprężnych oleje smarowe;oleje
otrzymywane z niektórych gatunków ropy zawierają
parafinę(wyrób świec,past do obuwia, surowiec
chemiczny)
III.WĘGIEL KAMIENNY
-ważne źródło węglowodorów,jest mieszaniną sub
stałych, składających się głównie z C,H,O2,Si N, w której
przeważają związki aromatyczne.
- służy jako surowiec energetyczny, chemiczny, z którego
otrzymuje się wiele cennych produktów
PROCES ODGAZOWANIA WEGLA KAMIENNEGO-
(piroliza)polega na ogrzewaniu go bez dostępu powietrza
w temp ok. 1000 st.Ulega on przemianom chemicznym
dającym w efekcie produkty gazowe, ciekłe i stałe.
1.Produkt gazowy-gaz koksowniczy,składający się z :CO,H
i CH4,niewielkie ilości węglowodorów ciezszych,CO2 i N.
Słuzy jako srodek opałowy.
2. Produkty ciekłe- smoła pogazowa i woda pogazowa
woda pogazowa – stanowi źródło amoniaku, soli
amonowych, siarkowodoru i cyjanowodoru,używana do
produkcji amoniaku i siarczanu(VI)amonu
3.Produktem stałym jest koks- zawierający 90%
pierwiastkowego węgla, stosowany jako reduktor w
hutach oraz jako paliwo.