Spis

treci

Wstp ............................................................................................. 5 Uwiadomienie zmian ................................................................. 7 Uwiadomienie regu yciowych .............................................33 Co nas ksztatowao? .................................................................43 Uwiadomienie siy ksztatujcej zachowanie .................................67 Jak patrzysz na wiat .................................................................79 Uwiadomienie rozwoju osobowoci .....................................85 Ja cay mj wiat ................................................................ 105 Uwiadomienie ego ................................................................ 109 Podsumowanie ........................................................................................ 116 wiczenie ................................................................................................... 117 Dualizm osobowoci ............................................................... 119 Ja a inni ....................................................................................................... 124 Podsumowanie ........................................................................................ 125 Uwiadomienie tosamoci ................................................... 127 Uwiadomienie umysu .......................................................... 135 wiczenie ................................................................................................... 140 Podsumowanie ........................................................................................ 143 Uwiadomienie emocji ........................................................... 145 Uwiadomienie myli ............................................................. 175 Metoda RTZ (Racjonalnej Terapii Zachowa) ................................ 177 Podsumowanie ........................................................................................ 182 Uwiadomienie konta emocjonalnego................................ 183 Uwiadomienie komunikacji ................................................. 193 Uwiadomienie motywacji .................................................... 205 Uwiadomienie postawy ........................................................ 211 Podsumowanie ........................................................................................ 228 Uwiadomienie nabytej bezradnoci .................................. 229 Wartoci poznaj siebie ...................................................... 235 Uwiadomienie wyborw yciowych .................................. 241 Uwiadomienie szczcia....................................................... 245 Prawdziwe szczcie jest bezwarunkowe! ..................................... 246

Podsumowanie ........................................................................................ 248 Uwiadomienie przeszoci ................................................... 249 Uwiadomienie stresu ............................................................ 253 y w TU i TERAZ up time ............................................................... 255 Mwienie o swoich uczuciach ............................................................ 257 Ze przekonania ....................................................................................... 258 Relaks ........................................................................................................... 259 wiczenie na obrazach, dwikach i odczuciach ........................ 259 Pogd si ze stanem faktycznym .................................................... 260 Toksyczni ludzie ...................................................................... 261 Nie jestem zainteresowany Twoj opini na mj temat ... 263 Uwiadomienie przystosowania ........................................... 267 Uwiadomienie ewolucji doboru ......................................... 271 Uwiadomienie partnerstwa ................................................. 277 Uwiadomienie rodziny ......................................................... 293 Podsumowanie ........................................................................................ 305 Uwiadomienie seksu w partnerstwie ................................. 307 Podsumowanie ........................................................................................ 317 Uwiadomienie seryjnej monogamii ................................... 319 Podsumowanie ........................................................................................ 323 Uwiadomienie w erotyce ..................................................... 325 Podsumowanie ........................................................................................ 331 Uwiadomienie sympatii ....................................................... 333 Kilka ostatnich sw ................................................................ 341

Uwiadomienie tosamoci

udzie s istotami naczelnymi, rodz si jako skrajni egocentrycy cae dziecistwo jest podporzdkowane nam. Cay czas daj zna otoczeniu, e co chc pacz, miej si. To nasze podstawowe zachowania, suce do zwrcenia na siebie uwagi. Z upywem lat nabywaj take umiejtnoci zwracania uwagi na innych. Rozwj osobowy ukierunkowuje si od jednostki w stron drugiego czowieka. Osoba tak si rozwinie, jak rozwinite jest jej rodowisko i otoczenie. Nasz rozwj bardzo czsto zaley od poziomu naszego otoczenia. Wrodzona umiejtno mioci, pewnoci siebie czy kultury zaley pierwotnie od poziomu mojej rodziny. Na szczcie moemy sami przekracza te progi rozwoju i angaowa si wiadomie w samorozwj. Nie ma granic, jedynymi barierami s nasza wyobrania, zaangaowanie oraz chci. Pamitajmy, e koniec rozwoju biologicznego nie musi oznacza koca rozwoju osobowego. Nic nie moe czowieka ogranicza, nawet rodzina, otoczenie czy status spoeczny, tragedie yciowe. Na wiecie s ju tysice biografii osb, ktre osigny to, czego Ty pragniesz, a byy w o wiele trudniejszej sytuacji. Dlatego jeli czujesz, e Twoja historia nie jest pozytywna do teraz, to nie musi si ona powtarza, gdy nasz los i nasze relacje z ludmi s wycznie w naszych rkach. Jestemy dziedzicami tysicy pokole naszych przodkw, od bardzo prymitywnych do wspczesnych homo sapiens,
127

Sawomir Luter

a przejcie od noworodka do dorosoci to nic innego, jak przejcie przez te wszystkie fazy rozwoju i ewolucji ludzkoci. Dlatego potrafimy zachowywa si czasem jak jaskiniowcy, a nieraz wznosimy si na wyyny. Droga, ktr idziemy, jest wyznaczana najpierw przez nasze otoczenie, ale pniej przez nas samych, dlatego im szybciej uwiadomisz sobie swoj indywidualno, tym szybciej przejdziesz te szczeble rozwoju. Warto pamita, e jest masa ludzi, ktrzy nigdy nie przekrocz tego progu bycia wspczesnym czowiekiem zostan gdzie tam midzy prymitywnym egocentrykiem a samolubnym homo sapiens z przebyskami dobroci. Owszem, rodzimy si z mioci, ale otoczenie sprawia, e o niej zapominamy. Instaluje nam te ono swoje kompleksy, wartoci i mapy, ktre w dorosym yciu traktujemy jako wasne. A nie do koca tak jest. Przejcie od prymitywizmu do penego bycia sob to cignicie wszystkich atek, ktre nam przyczepiono, masek, ktre nam naoono. Prawda, ktr jeste i odkrywasz teraz, powoduje, e nie bdziesz musia si dostosowywa do rzeczywistoci, tylko bdziesz kroczy wasn ciek i na wasnych zasadach. Celem czowieka jest w dziedzinie religijnej osignicie zbawienia, a w dziedzinie rozwoju przejcie progw i zgbienie caej ludzkiej natury, dojcie do granic dzisiejszych moliwoci, a nawet ich przekroczenie. Tylko garstka ludzi tak naprawd osiga prg moliwoci i przekracza go, chocia kady ma takie same szanse. Jezus, Budda, Mahomet czy Mateusz Grzesiak to zrobili, przekroczyli granice, odnaleli swoje prawdziwe ja. Dziki nim moemy zaobserwowa postp naszego gatunku. Nie rozwiniemy si we wszystkich aspektach to jasne, ale sensem istnienia kadego z nas niech si stanie znalezienie malutkiej czstki jakie dziedziny, jakiej cechy charakteru
128

Uwiadomienie tosamoci

i osignicie jej kraca, a nawet dorzucenie czego poza obecne obszary. Tysice umysw wiata, a uamek procentu ludzi potrafi co wnie w rozwj i postp. Ciekawe, jaki procent populacji nawet nie zbliy si do granic ludzkich moliwoci? A ilu nawet nie wie, e istnieje prawdziwe ja? e mog by tym, kim zawsze pragnli by? Podsumowujc, przekroczenie prymitywizmu to przyjcie paradygmatu mylenia, e nie inni s dla mnie, lecz ja jestem dla innych; to nie praca jest dla mnie, tylko ja jestem dla pracy, bo inni ludzie korzystaj z jej owocw; nie pastwo jest dla mnie, tylko ja dla pastwa, bo to dziki mnie i takim jak ja pastwo jest mocne lub sabe. Moe to dziwne rozumowanie, ale czy nie prawdziwe? Czy to nie my tworzymy wiat, w ktrym yjemy? Czy to nie my tworzymy otoczenie dla naszych dzieci? Do jakiego poziomu dojd dziki nam? Jak bardzo nasza osobowo na nie wpywa? Czy prawnikami lub lekarzami mog zostawa tylko dzieci lekarzy i prawnikw? Absolutnie nie. Mamy szans, e kady z nas moe by tym, kim chce. Zatrzymaj si teraz na 2 minuty i zdaj sobie spraw z moliwoci, jakie niesie ze sob samorozwj. Zatra si we wasnym rozwoju! Uwiadom sobie sw tosamo do maksimum, a nawet przekrocz granice ludzkich moliwoci i miej wkad w pchnicie ludzkoci do przodu. Nabierz wiary we wasne siy i zacznij walk o swj lepszy byt na tej Ziemi. Masz odwag przekroczy granice? Zazna spokoju duszy? Pozna swoje prawdziwe ja? Przemyl to, moe ju czas rozkruszy kajdany ograniczajcych myli i podj decyzj o lepszym yciu od teraz na zawsze? Twoja tosamo to Ty prawdziwy, bez masek, bez ego i atek od otoczenia. Ty, ktry cieszysz si yciem, prac, bliskimi czy przyrod.
129

Sawomir Luter

Rozwj naszego prawdziwego ja to ycie w tu i teraz, przejcie z przeszoci i przyszoci do teraniejszoci. Bycie wiadomym, obecnym obserwatorem ycia w kadej przeywanej sekundzie. Moe nachodzi Ci to pytanie: Czy warto?. Cena rozwoju osobowoci jest podobna do ceny, jak paci sportowiec za swj sukces. Zawsze postp rodzi si z niezadowolenia z siebie, prawda? Inni chodz do dyskotek, a sportowiec na treningi, lecz cena nie gra roli, gdy chodzi o cel, jaki mamy do zrealizowania. Kiedy trzyma si w rku puchar wiata lub zoty medal olimpijski, to nie pamita si o zmczeniu i woonym wysiku. Jeli udao si pokona powan chorob, ktra zwiastowaa ju mier, to nie bdzie si pamita doznanego blu i cierpienia. Jezus osign wszystko czy gdy zosta ukrzyowany, aowa, e powici si dla nas? O nie, na pewno nie Tylko jest maa rnica midzy sportem a rozwojem osobowym w tym drugim nikt nie bije braw, nie ma medali, nie ma pucharw. Jest tylko osobista satysfakcja. Ale za to tego uczucia, ktre zwiastuje, e kroczymy dobr drog, nie zastpi nam nikt. Zapracowani, umartwieni i biegncy za nie wiadomo czym przecitni ludzie nie znaj tego uczucia. To s wanie rzesze osb z wewntrzn pustk, bez poczucia sensu istnienia. Biegn wanie za tym, o czym teraz pisz. Poszukuj wasnej drogi yciowej, satysfakcji z tego, co robi. Paradoksem jest, e s wicie przekonani, i droga, ktr krocz, jest jedynie suszna: zarabianie pienidzy, zdobywanie kochankw, awanse zawodowe, kupowanie coraz lepszych aut. To nie rozwj osobowoci, tylko zamydlanie oczu przez ego, ktre chce, aby sta si kim wielkim, zawsze dy do czego ponadprzecitnego. Lecz to bdna droga, ktra nie da poczucia szczcia. Moemy tylko mie zudzenie, e lepsze
130

Uwiadomienie tosamoci

auto czy nowy dom to jest to, czego tak naprawd pragniemy. Nie ma nic zego w realizowaniu celw, ktrymi s dobra materialne one te nadaj szlachetno naszemu rozwojowi, jednak praca z mioci, pynca z serca rni si od pracy kierowanej przez ego, napdzanej poczuciem bycia lepszym od innych, zdobywaniem wyszych stanowisk i coraz lepszych fur tylko dlatego, e Twoje ego chce si czu lepsze od innych ludzi. Jeeli uda si ju nakierowa na dziaanie, ktre rozwija nasz tosamo, okazuje si, e zadowolenie nie trwa dugo, poniewa ta droga nie ma koca to cigy proces. Rozwj to nieskoczona gra jednak odnalezienie w sobie prawdy, szczcia i mioci bezwarunkowej jest fantastyczne. C, cen za rozwj jest wic wiadomo, e nigdy nie wygramy tak do koca, e t walk bdziemy toczy cay czas, bo jeli przestaniemy, to wpadniemy w rutyn, a to powoduje regresj i zgubienie sensu ycia. Nasza droga to poszukiwanie prawdy o sobie, to rozbrajanie ego, to ycie w tu i teraz i dostrzeganie cudu egzystencji w kadej sekundzie i w kadym oddechu. Na co si naraamy, wychodzc poza przecitno? Na pewno na lepsze rozumienie wiata i ludzi. Moe by to jednak take przyczyn kopotw, poniewa umiejtno wczucia si w otoczenie naraa na cierpienie niestety wok jest sporo blu. Nie jest dobrze umie rozumie innych, bo czsto yjemy ich yciem, lecz nie rozumie innych ludzi to jest jak bycie kamieniem po prostu si nie yje. Cho i tu s rne pogldy nawet kamie ma swoj energi i kto wie, co w nim naprawd siedzi. Wkraczajc na drog rozwoju, moemy wej na ciek mioci, gdy rozwinita osobowo potrafi szczerze kocha, a to
131

Sawomir Luter

take moe powodowa cierpienia i by bardzo bolesne, bo czasem ta nasza mio nie potrafi nam tego odwzajemni. Samobjstwa czyme s, jak nie bezsilnoci wobec ycia, bardzo czsto wobec nieodwzajemnionej mioci? A alkoholizm? Czy to nie pustka yciowa, brak poczucia sensu istnienia? Bezsilno wobec niemonoci zmiany punktu widzenia innych osb, wyjcia z problemw? Te osoby, ktre kiedy miay myli samobjcze lub gbok depresj, najprawdopodobniej skaniay si do samozniszczenia poprzez brak sensu istnienia lub niemono dostrzeenia celw w przyszoci. Wic czy warto spdzi kilka chwil, aby si zastanowi nad sob? Hm, pomyl sam, jaki rachunek jest wyszy za dojrzao i denie do niej czy rachunek za brak trudu uwiadomienia i za przecitno? Za co przyjdzie nam zapaci wysz cen: za bycie wiadomym i odpowiedzialnym czy za ycie bez poczucia sensu istnienia? Bardzo wielu ludzi, lec ju na ou mierci, auje, e spdzio swj ywot wanie w taki sposb mierny, mao odwany i z wiecznymi ograniczeniami. miertelnik yje, ale nie zastanawia si nad tym, jak yje, a najgorsze jest to, e docenia dan rzecz, kiedy j straci. Czemu nie potrafimy cieszy si kad chwil ycia? Czemu nie potrafimy docenia ludzi, z ktrymi yjemy? Czemu tylu z nas traci energi na bzdurnym spdzaniu czasu na oskaraniu i ponianiu czy narzekaniu? Nasze serca kiedy przestan bi czy nie bdziemy aowa tego, jak ylimy? Kim jeste? Gdzie jeste? yj teraz, bo nie ma innej chwili ni ta obecna. Id przytul matk czy ojca, maonka czy dziecko. Poczuj t chwil teraz, bo ona zaraz odpynie i ju nie wrci. Doce j. Przerwij czytanie Jak by oceni swoje ycie warte jest przeycia? Co by doda do niego? Wicej barw? Dwikw?
132

Uwiadomienie tosamoci

Wicej uczu pyncych z serca? Zrb to, wyobra sobie w gowie film, a w nim siebie w roli gwnej. Zobacz, jak si poruszasz, jak umiechasz, jak kochasz i patrzysz, czujesz. Wejd w ten stan, podkr kolory i dwiki, odczuj spokj i rado oraz wszechobecn mio. Zapamitaj ten stan. Powtarzaj go wiele razy w cigu dnia przez 21 dni. Teraz zrobimy co dziwnego: wyobra sobie, e leysz na ou mierci i wspominasz swoje ycie jako caoksztat. Jakie myli Ci przechodz przez gow? Jak by je podsumowa? Z czego byby dumny? A co zrobiby inaczej? Z kim by si pogodzi? Czego aowa? Na co by by zy, e tego nie zrobie? Jakby mia zacz je jeszcze raz, czy wygldaoby tak samo? Przemyl, to moe okaza si interesujce. Jakie wysnuwasz wnioski? Czy wanie tak wyobraasz sobie ycie? Czy powiniene co zmieni od dzisiaj? A teraz, powiedzmy, e ju nie yjesz, jest pogrzeb, jest sonecznie i ciepo, znajomi przyszli Ci odda ostatni posug. Lecz jest kilka osb, ktre chciayby powiedzie co o Tobie. Wybierz 5 znajomych, ktrzy wypowiedz kilka zda o tym, jakim bye czowiekiem. We dziecko, maonka, rodzica, wroga, pracodawc. Kogo chcesz. Co kady z nich by o Tobie powiedzia? Jak by si wyraa? Za co by Ci chwalili? Za co ganili? Za co zapamitali? Przerwij czytanie Bd sob, odnajd siebie, id od teraz wasn drog

Uwiadomienie umysu

ady umys jest uzaleniony od jakiego sposobu mylenia. Mylenie podziel na 2 najprostsze kategorie: negatywne i pozytywne. Negatywne to takie, ktre Ci osabia, wywouje kompleksy i poczucie niszoci lub wyszoci. Czarne myli to te, ktre Ci nie rozwijaj, a powoduj regres, czyli uwstecznianie, ograniczaj osignicie celw i spenienie marze. To one powoduj wszelkie choroby lub zagroenie nimi. Po nich czujemy si le, odczuwamy stres, strach, mamy poczucie winy, krzywdy i wstydu. Czarne myli przerzucaj nas do przeszoci lub przyszoci to powoduje albo strach, albo wyrzuty sumienia. Pozytywne myli nazw je biaymi, to odwrotno czarnych. Wzmacniaj nasz organizm i poczucie wasnej wartoci, powoduj, e si rozwijamy. Omijaj nas choroby, daj szczcie, rado i bezwarunkow mio. Kierujemy si sercem, wyznaczamy sobie misj yciow i w szczciu j realizujemy. Biae myli powoduj, e yjesz w tu i teraz, bo tylko wiadomie przeywajc ycie, yjesz prawdziwie i w prawdzie. Umys jest kierowany przez ego, czyli przez naszego przewodnika, ktrym patrzymy na wiat i moemy go interpretowa. Jednak ego to nie rzeczywisto ani prawda. To cay system powiza wszelkich dowiadcze, przekona, regu, interpretacji i wpywu otoczenia, ktry nie ma nic wsplnego z rzeczywistoci. To, co widzisz dookoa, to, co czujesz, co odbierasz
135

Sawomir Luter

od innych ludzi, to Twoja wasna interpretacja wiata, ktr uznajesz za prawdziw ale to prawd nie jest. Twj umys uznaje to za prawd, a mj umys uznaje moj prawd, cho kady z nas jest zupenie inaczej uwarunkowany. Jeli umys czego nie uznaje za prawd (osabia ego), to uywa takiego narzdzia jak z a p r z e c z e n i e . Alkoholik zaprzecza, e ma problem z piciem; narkoman, e jest narkomanem, zakupoholik nie bdzie wiadomy, ile wydaje na zakupy. Umys uzaleniony jest skierowany na zewntrz, szuka szczcia poza sob, poniewa nie wierzy, e czowiek jest peni. Nasze ego wyznacza kolejne cele do zdobycia, szuka prestiu, aprobaty na zewntrz, aby nie skupi si na sobie i nie zobaczy, e masz ju wszystko, co jest Ci potrzebne. Twoje nastpne sztuczne cele schudnicie, adniejszy dom, lepszy telefon czy inny facet to walka ego o przetrwanie, aby zaj Ci tym, co wane dla Ciebie. To wietna sztuczka ego. Potrzebujesz lepszego samochodu? Na pewno? Powiesz: Bo bd bezpieczniejszy. Czy tak jest naprawd? To samochd daje Ci bezpieczestwo czy Twoje umiejtnoci jazdy i wiadomo? Odpowiedzialno zawsze jest po Twojej stronie. Przerzucajc na samochd odpowiedzialno za ycie, przestajesz mie kontrol. Umys cigle kierowany przez ego zawsze daje Ci przekonanie, e jeste niepeny i potrzebujesz rozmaitych rzeczy z zewntrz, aby si uszczliwia. Bzdura. Jedyne, czego potrzebujesz, to jedzenie i ubranie, pienidze na to wszystko. Reszta to robota ego, ktre wiecznie si porwnuje z innymi i chce wicej i wicej, podsuwajc Ci nowe, niby Twoje cele. Skieruj si do wewntrz, a zrozumiesz, e to, co masz, to wspaniay potencja do osignicia wszystkiego, czego potrzebujesz mioci i szczcia. Ego podpowiada Ci: Zaprzecz, a problemy znikn. Zgadzasz si? Ile jest rzeczy niezaatwionych, zepchnitych w niepa136

Uwiadomienie umysu

mi? Udajesz, e wszystko w porzdku. Ktnia z mam? Ego mwi Ci, e nie jeste winny zaprzecz i wszystko gra, yjesz dalej, lecz czy masz spokj duszy? Stracie kas na rachunki, bo kupie za drogie buty. Ego zaprzeczy, e nie postpie dobrze, aby nie mie wyrzutw sumienia. Bo Ty, jako istota ludzka, nie potrzebujesz lepszych butw, to ego chce czu si lepszym od innych. Ono zazdroci i karmi si tym, jak kto jemu zazdroci. Zaprzeczenie pojawia si wtedy, gdy ego zakopuje poczucie winy, mylc przy tym, e uwolnimy si od problemu. To jest masowy sposb radzenia sobie z rzeczywistoci przenoszenie ze wiadomoci manipulacji ego. Tylko popatrz, co si z Tob dzieje chodzisz nerwowy, wybuchasz, rzdzi Tob strach, a Ty nie wiesz, skd to si u Ciebie wzio. Ego rzdzi Tob. Moe czas, aby Ty sob zarzdza w mioci i pokoju? Wyznaczaj cele, ale sercem, a nie ego. Cele wyznaczone przez ego sprawiaj, e ich osignicie nie daje niczego po zrealizowaniu ich czujesz pustk i brak satysfakcji. Pamitasz, moe kiedy czue co takiego, e w rodku bardzo pragne mie jak rzecz, jaki przedmiot, a kiedy go ju sobie sprawie, byo Ci jako dziwnie. Ego zaprzeczy, e ten cel nie zaspokoi Twojego serca i nie by Twj. Gdy zaprzeczasz, e popenie bdy tumisz je, a one, wyparte, powoduj powoln stchlizn Twojego serca. Inn metod umysu i ego uywan do tego, aby zatuszowa swoje manipulacje Tob, jest projekcja. Projekcja to po pierwsze zrzucanie winy na innych. Poniewa ego nie przyjmuje do siebie wiadomoci, e postpuje le i niesusznie, prbujc zawsze wytumaczy Ci, e wszystko, co robisz, jest OK. Zrzucenie odpowiedzialnoci to jedna z jego sztuczek, aby nie wpdzi si w wyrzuty sumienia. Kady konflikt, w ktrym bye lub ktry wywoae, by stworzo137

Sawomir Luter

ny przez ego. A jakiekolwiek tumaczenie si, e to nie Twoja wina, to projekcja umysu, aby si dobrze czu. Proces ten powoduje, e nie szukasz prawdy w sobie, tylko na zewntrz. Projekcj take jest postrzeganie rzeczywistoci przez Twj umys. Nie widzisz prawdy, tylko widzisz obraz ycia przez swoje zmysy, a one s manipulowane przez ego. Niestety nie mamy dostpu do rzeczywistoci, bo zawsze wszelkie bodce, zdarzenia i emocje s filtrowane przez nasz umys. Kady z nas jest inaczej uksztatowany. Kady czowiek ma inn projekcj na temat wiata. Jedno zdarzenie, a kademu z nas wywietla si co innego w umyle. Wyobra sobie, e odtwarzacz DVD to Twj umys, a oczy to obraz na ekranie telewizora. Co telewizor wywietli, zaley tylko i wycznie od tego, jaka pyta jest w odtwarzaczu. Nasz umys dziaa identycznie: to, co mamy zainstalowane w mzgu, bdzie wywietlane w naszym yciu. Tak jak w telewizorze wrzucisz horror, to wywietli si horror, wrzucisz komedi, to bdzie si wywietla komedia. Twoje ycie, przyjacielu, to projekcja Twojego umysu. Zatem zadaj Ci pytanie, na ktre teraz odpowiesz: czy podoba Ci si Twj film? Czy jeste zadowolony z ycia pod kadym wzgldem? Wikszo osb robi tak, jak im podpowiada ego. Jak im si nie podoba film, le si czuj, ogldajc go, to gmeraj przy telewizorze. Reguluj, przestawiaj anteny, co manipuluj, ale zostawiaj przyczyn zego samopoczucia. Nie zmieniaj zainstalowanego programu. Wszystko, co dzi odczuwasz, czego dowiadczasz, czy cierpisz i czujesz si samotny, jeste zrozpaczony i smutny, boisz si lub radujesz jest Twoim programem, filmem, ktry jest w Tobie zainstalowany.

138

Uwiadomienie umysu

Chcesz zmian? Przeinstaluj program, zmie pyt, a zmieni Ci si projekcja. Umys, wyrzucajc wady ego, przerzuca je na wiat zewntrzny. Czyli wady, niedoskonaoci i cechy charakteru, ktre nas drani w innych ludziach to nic innego jak nasze, wyparte przez wiadomo, cechy charakteru, ktre ukrywaj ego przed naszym prawdziwym ja. Wszystko, co robimy wobec innych krzywdzc ich, blunic, wyzywajc, krzyczc i wypominajc im cokolwiek, to nasze wady, ktre wypar umys. Wszelkie negatywne cechy w innych to brak pogodzenia si naszego ego z prawd o nas. Jest to nic innego jak sztuczka umysu ucieczka przed pogodzeniem si z samym sob oraz zamknicie drogi do prawdziwej mioci, ktra jest kluczem do szczcia oraz wyparcia ego na zawsze z naszego ycia. Nie jeste w stanie pozna nikogo innego od siebie, poniewa nie masz dostpu do innego czowieka. To, co mylisz o innych, to tylko Twoja interpretacja tego czowieka i jego charakteru. Ego dba o to, aby nie czuo si zagroone innym czowiekiem, poniewa wiecznie si ocenia i porwnuje z innymi. Jeli kto jest za dobry i ego czuje zagroenie, to zaczyna obron w postaci ataku na t osob. Widzisz wady, a nie pozytywne cechy, wytykasz potknicia i wyszukujesz wszystko, co tylko potwierdza Twoj racj. Jeli zbudujesz sobie przekonanie, e kto jest gupi i cham, to dostaniesz na to dowody. Bo zawsze widzisz to, co chcesz zobaczy, a ju ego wyapie, co potrzeba w zachowaniu innej osoby, aby Ci udowodni, e ma racj. Kierowanie si w yciu zasad, e inny czowiek jest podobny do mnie i to nieprawda, e jest zy, wymaga pozbycia si ego i patrzenia na wiat i ludzi sercem, a nie umysem. Nie zdajesz sobie sprawy, ile projekcji tworzysz codziennie. Kady osd, kada uwaga wypowiedziana w stron innej du139

Sawomir Luter

szy to projekcja. Pozytywne nastawienie i kierowanie si biaymi przekonaniami, ktre widz w ludziach dobro i mio, powoduje, e roztaczasz wiato wok siebie i na innych. Czarne przekonania, negatywne, wywouj negatywne projekcje o innych ludziach i zdarzeniach. Krytyka, oczernianie, ponianie to nic innego, jak tylko Twoja projekcja na dany temat, ktra nie ma nic wsplnego z prawd i rzeczywistoci, bo Twoja rzeczywisto nie jest moj rzeczywistoci. Twoja rzeczywisto jest lustrem Ciebie. Powtrz raz jeszcze, bo to najwaniejsza kwestia uwiadomienia: Twoje ycie jest takie, jaki Ty jeste w rodku. Proste: czowiek, ktry kocha, widzi mio i rado zawsze; czowiek, ktry ma jakie nieprzebaczone ale, jakie niewyjanione pretensje, widzi w ludziach jad i wredot. Co w tej chwili czujesz? Przemyl to teraz.

wiczenie
Kiedy nastpnym razem zaistnieje jaka rnica zda i bdzie to ktnia lub awantura, to zamiast walczy, zaprzecza przyznaj racj drugiej stronie i zaobserwuj, co si stanie. Co poczujesz, ulg czy stres? Poczujesz mio i spokj na duszy czy nerwy i nienawi? Przecie ju wiesz, e druga strona broni swojej prawdy, ktra i tak nie jest prawd, ale ona o tym nie wie. Zatem moemy odpuci i wspczu? Moemy. Tylko czy Twoje ego si zgodzi? Ha, ha, na pewno bdzie walczy i Ty t walk musisz dokoczy. Umiechn si do ego i powiedzie sobie: Nie tym razem, misiu, nie pozbawisz mnie prawdy, aby napeni siebie dum. Ten czowiek jest taki sam jak ja i walczy o swoj racj, wiec niech j ma, a ja jestem szczliwy, e daj mu rado. Gwarantuj Ci, e poczujesz si 100 razy lepiej, ni gdyby mia walczy, do koca bronic swoich racji. Znasz to uczu-

140

Uwiadomienie umysu

cie, kiedy kcisz si z kim o jak gupot i kto Ci odpuszcza, a Ty nie czujesz si tak naprawd szczliwy? Na pewno znasz, bo widzisz, e kto na Ciebie machn rk i Ci odpuci, a Ciebie trafi w tym momencie szlag! Projekcja, czyli historia stworzona przez Twj umys, to rdo prawie samych problemw i zmartwie. Kade Twoje negatywne przekonanie to jest historia, ktr zawsze mona przeinstalowa lub spowodowa, e zniknie. Kada opinia to Twoja historia, kady problem to Twoja historia, Ty w te historie wierzysz i uznajesz za prawdziwe. Powiesz mi: Jestem gruby, Piotrek to debil, Mj szef to sknera, Moja mama mnie nie rozumie, Bogaci to zodzieje czy cokolwiek innego to tylko projekcje Twojego umysu na dany temat, to historie, ktre nie s prawd. Powiesz mi: Ale ja jestem gruby!. Taaaa? A co to znaczy gruby? Bo wszystko zaley od punktu odniesienia. Powiesz mi: Jestem gruby, bo wa 100 kg, a przy moim wzrocie to powinno si way 78. Powinno? Kto powinien, wedug kogo? Naukowcw? Jakich? Czy natura robi co, co nie jest potrzebne? To nie czowiek jest gruby, tylko jego ego czuje si grubo, bo si porwnuje do modeli, ktrzy zarabiaj na ycie ciaem, i ego zabiera Ci dobre samopoczucie, czuje si le ze sob, zatem to ego bdzie Ci mczy, aby nie jad, poszed na siowni itp. Ale czy ta historia jest prawdziwa? Czy jeste gruby? Nie, bo zawsze jest kto grubszy od Ciebie. To Twj umys czuje si grubo, Twoje ego czuje si grubo, a nie ciao jest grube. Inna historia to taka, czy Piotrek to debil. Oczywicie, zrobi co, co pozwolio Ci stwierdzi, e on jest debilem, ale czy to jest zgodne z prawd? Nie, bo on jest Twoim lustrem, to co widzisz, to Twoja interpretacja jego zachowania, ktra w Twojej ocenie jest debilna, co nie znaczy, e on jest debilem. On co zrobi, kropka. To tylko Twoja rzeczywisto i Twoja ocena,
141

Sawomir Luter

a nie jego wiat. Tworzysz historie zupenie niepotrzebnie, bo i tak to nie jest zgodne z prawd, poniewa nie masz dostpu do prawdy, tylko do Twojej interpretacji danego zdarzenia. A historie, jakie sobie wkrcasz, wywouj emocje, i to nie zawsze pozytywne. Dajmy na to, e idziesz z psem na spacer, a tu widzisz nagle, jak chopak wyrywa torebk jakiej kobiecie i ucieka. Co mylisz (ta myl to wanie tworzenie historii)? Naturalnie, e zodziej kradnie torebk, zatem decydujesz, co robi: dzwonisz na policj, gonisz chopaka, czy moe odwracasz gow, udajc, e nic si nie dzieje. Twoja historia ma kluczowe znaczenie dla tego, co zrobisz. Jeli wywoa silne emocje i wrzucisz j do zbioru zodziejofiara, to pobiegniesz za zodziejem, dogonisz go, sprbujesz powali i zabra torebk, i oddasz j kobiecie, a chopakowi albo przylejesz, albo poczekasz na policj. Przypumy, e tak zrobie, zabrae torebk zodziejowi i oddae wacicielce, i ju masz zamiar przyoy modemu chopakowi, kiedy on przeraony krzyczy: Niech pan mnie nie bije! To moja mama, ma w torebce tabletki nasenne i chce si otru, bo ojciec ma kochank, a ona tego nie moe znie! Zaamaa si i od duszego czasu j obserwuj, wiedziaem, e kupia tabletki, bo je znalazem w szafce. Tumaczya mi, e to na sen, bo spa nie moe, ale przypadkiem zobaczyem, e je schowaa do torebki, pobiegem za ni i chc je wyrzuci!. Moe by taka historia? Ale oczywicie. Czy rni si od pierwszej? Rni. Na tym polega tworzenie historii w gowie. Prawd moe by nieskoczona liczba. A fakt jest zawsze tylko jeden. Zreszt, co to jest prawda, jak nie Twoja interpretacja faktu? Warto nauczy si kwestionowa swj umys. Pamita, e to, co widzisz i czujesz, jest umowne i dla Ciebie prawdziwe. Aby pozby si uczucia nienawici, strachu czy wstydu, a nawet
142

Uwiadomienie umysu

agresji, po prostu otwrz si na drug osob, nie oceniaj jej pobienie, nie krytykuj. Jest to po prostu czowiek. Kropka. Czowiek i adnych innych historii.

Podsumowanie
Kady umys jest uzaleniony nie tylko od uywek, ale i od mylenia zaprogramuj si zatem na pozytywne mylenie i biae przekonania. Jeste mioci od zawsze nie musisz szuka jej na zewntrz wszystko jest w Tobie. Ego kieruje Ci na zewntrz, kae Ci zdobywa cele, szuka szczcia w ludziach i przedmiotach. Twoje prawdziwe ja wszystko ma. Szczcie jest w Twoim sercu. Wyznaczaj cele sercem, a nie ego. Twoje obrazy z ycia to nie rzeczywisto, tylko interpretacja widziana Twoimi zmysami. Projekcja i zaprzeczenie to narzdzia Twojego ego, aby skierowa odpowiedzialno na zewntrz Ciebie oraz wyprze prawd o sobie. To, co widzisz w innych ludziach, jest odzwierciedleniem cech, ktre z siebie wypare. Zaakceptuj siebie prawdziwego, a strach minie i nie bdziesz musia niczego wypiera. Zmie przekonania na biae, a skoczy si wypieranie, bo nie bdzie czego ukrywa przed samym sob. Ego zniknie, bo nie bdzie ju potrzebne, gdy pogodzisz si z samym sob i nauczysz si interpretowa rzeczywisto e ona jest tylko Twoja. I n n a o s o b a m a p r a w o w i d z i e w i a t i n a c z e j i na pewno inaczej go widzi.

Uwiadomienie emocji

e sowem emocja spotka si kady i wiemy, e jest w nas co takiego. Wszystko, co dzieje si wok, co nas otacza, wpywa na emocje. One reguluj nasze zachowanie i nastawienie, a te czynniki wpywaj na relacje z osobami. To emocje wanie wywouj w nas uczucia, takie jak rado czy smutek. S naszymi sterownikami. Dziki nim poznajemy swoje wntrze, a u innych umiemy wyczu to, co nierozpoznawalne goym okiem. Kt z nas zastanawia si nad swoimi emocjami? Reagujemy przewanie niewiadomie i bardzo spontanicznie na to, co si nam przydarza. Zatem zaprogramuj si pozytywnie, aby Twj autopilot budzi radosne i przyjemne emocje. S przecie wok nas ludzie, ktrzy maj tak atwo cieszenia si yciem, dniem powszednim, partnerem czy dzieckiem, lubimy takie dusze, bo one lubi nas i zawsze w ich towarzystwie dobrze si czujemy. Najpikniejsze jest to, e oni tak naturalnie i licznie potrafi si umiecha, a co najwaniejsze szczerze. Dziel si swym promiennym umiechem, sw dobr emocj, a przez to zaraaj innych tym samym. Hm Lecz czemu jest ich tak niewielu? Gdy patrz na twarze, ktre mijaj mnie w supermarkecie czy w mojej pracy, to czsto widz smutne, przygnbione oblicza i zgaszone oczy. Zapomnielimy o dziecicej radoci, o cieszeniu si jak kotek, ktry skacze na kwiatki z radoci lub biega za swym ogonem, wywijajc kozy. miech jest darem danym tylko ludziom, a jednak zapominamy korzysta z tego cudu. Emocja, taka jak rado, to najlepsze, co moe nas w yciu spotka.
145

Sawomir Luter

Uczmy si mia ze wiata, z siebie, ze wszystkiego. Nie skupiajmy si tylko na ciarze ycia, na rachunkach, na pustej lodwce, na braku awansu lub nieudanych interesach. Moe warto si koncentrowa na tym, co si udaje? Lub po prostu na zwykych, codziennych sprawach, takich jak wdziczno za kolejny dzie? Wiem, e to nieatwe, przecie jestem takim samym gociem jak Ty. Nie jestem mistrzem dobrego humoru czy radoci, ale doceniam ludzi umiejcych mia si z siebie, a nawet tskni za ich towarzystwem. Ba! Nawet zazdroszcz! Czowiek moe sob nic nie reprezentowa, ale jeli umie rozbawia innych, zawsze jest mile widziany i chtnie zapraszany. ycie nas przygnbia, bo nie speniamy naszych marze, nie mamy takiego stylu ycia, jaki chcielibymy mie, nie zarabiamy tyle, ile pragniemy zawsze jest i bdzie milion powodw, aby by przygnbionym. Milioner te ma powody, aby nie mie dobrego samopoczucia, bo w tym tygodniu zarobi tylko 1 a nie 1,5 mln z. A moe, cho ma miliony, czsto nie ma tego, co przecitny czowiek radoci z samego istnienia, radoci z kota, radoci z posiku. Z t umiejtnoci nikt si nie rodzi, w tym take powinnimy si wiczy. Zastanawiae si kiedy, jakie przewaaj w Tobie emocje? Co odczuwasz w cigu zwykego szarego dnia? Jakiego typu s to emocje? Umiesz je rozpozna? Jeli stwierdzisz, e nie umiesz cieszy si yciem i nie doceniasz tego, co obecnie posiadasz, to moe warto zastanowi si, czy dobrze definiujesz wartoci ycia? Moe masz zbyt ambitne marzenia, a za mao odwagi, by po nie sign lub ulegasz pdowi po dobrobyt, standard ycia i wierzysz, e to Twoja definicja szczcia? Moe uwierzye tym wszystkim, ktrzy wpajaj nam, e tylko forsa daje szczcie, bo dziki niej moesz zaspokoi wszystkie zachcianki? I jeli jej nie masz w stopniu pozwalajcym posiada wszystko to, co jest
146

Uwiadomienie emocji

modne, tracisz poczucie szczcia? Przestajesz kocha ten kraj, bo ciko harujesz, a nic nie masz, przy czym to nic oznacza zagraniczne wczasy, drugi samochd lub ten z wyszej pki, modne ciuchy z metk lub najlepsze wyposaenie mieszkania. Moe przestajesz kocha ten kraj, patrzc, kto nim rzdzi, a sam nic nie robisz? Zastanw si, co dla Ciebie znaczy nic oraz przeanalizuj, co daje Ci poczucie radoci. Zdefiniuj 5 rzeczy, ktre wywouj umiech na Twej twarzy. 5 spraw, ktre sprawiaj Ci rado i wprawiaj Ci w pozytywny nastrj. S rodziny, ktrym naprawd ciko zwiza koniec z kocem i jest im trudno egzystowa oraz zaspokaja potrzeby podstawowe, lecz wielu z nas przesadza i nie umie cieszy si ju samym zdrowiem, jestestwem czy otaczajcymi ich ludmi. Nasze obecne przykre emocje s czsto wywoywane przez brak wiadomoci celu istnienia, brak poczucia sensu bytu na Ziemi, brak nadziei czy niemono posiadania wielu modnych dbr materialnych. Co by si musiao sta, aby zacz si umiecha? Szstka w totka? Znalezienie drugiej powki? Zmartwychwstanie Jezusa? Co musi si sta, aby jak najczciej czu pozytywne emocje? Od ksik. Zrb sobie przerw. Pomyl o tej emocji, dziki ktrej szczerze si radujesz. Co przeszkadza Ci cieszy si yciem? Co powoduje przygnbienie na Twej twarzy? Co?! Czy masz na to wpyw, czy moesz to zmieni? Jak atmosfer tworzysz w domu, nie bdc radosnym? A jak w pracy? Jak reakcj emocjonaln przekazujesz swoj mimik twarzy?
147

Sawomir Luter

Od ju ksik. Nie czytaj, teraz pracuj Twoje szare komrki Emocje, ktre wyksztaciy si w nas w cigu tysicy lat, pozwoliy nam przey po dzi dzie i rozwiny nasz gatunek do obecnego stopnia. Dawniej ludzkie emocje byy racjonalne, tak jak emocje zwierzt. Kiedy emocje pomagay ludziom przey. Uczucie strachu czy agresji wczao si w momencie niebezpieczestwa. Dzi jestemy na takim etapie rozwoju, e nasze emocje s irracjonalne, czsto bezsensowne. Przeksztacaj si one w namitnoci lub obsesje, ktre potrafi by bardzo destrukcyjne. Jeli czowiek si zakocha i nie zapanuje nad emocjami, mio przerodzi si w obsesj, ktra zamiast czy, bdzie niszczy. Obsesja mioci to przeklestwo i destruktor zwizkw. Kochaj siebie, a zrozumiesz, jak kocha drug osob. Zdrowymi emocjami mog si cieszy ju tylko dzikie zwierzta, bo im emocje su do tego, by funkcjonowa. Ich emocje zamieniy si przez lata ewolucji w instynkty i tak np. gdy poluj, to wcza im si agresja, ale tylko po to, aby si naje i samemu przey. Wcza im si popd pciowy, ale po to, by zachowa gatunek. U ludzi tak nie jest. Nam nie wcza si agresja tylko po to, by przey, jestemy bardziej skomplikowani. Nam agresja wcza si nawet wtedy, gdy kto nam zwrci uwag lub zatrbi na nas na ulicy. Kiedy emocje ratoway nam ycie, wcza si mechanizm uciekaj albo walcz, a dzi? Agresja daje nam dobre samopoczucie, im wicej ludzi poniymy, tym lepsze nasze samopoczucie. Dzi na ulicy mona np. zosta pobitym za nic, po prostu dla zabawy innych ludzi. Tak, emocje s dobre, bo nam pomagaj, lecz take znieksztacaj nasz rzeczywisto. Tak, znieksztacaj nam prawd o wiecie. Musimy koniecznie wiczy si w odpowiednim
148

Uwiadomienie emocji

odbieraniu emocji, bo niestety nie zwaamy na to, e czsto przesadzamy i reagujemy nieodpowiednio, czynic wiele za, prawda? Zdarza Ci si by emocjonalnie pobudzonym? Zdarza Ci si wyolbrzymia lub panikowa? Zastanawiae si kiedy, co to s emocje? Mwic wprost, jest to reakcja na co lub na kogo. Wcieko to reakcja na pijanego ma; rado na zwycistwo reprezentacji Polski. Cay czas reagujemy na wszystkie zdarzenia i otaczajce nas przedmioty, ale robimy to zgodnie z uczuciami, jakimi obdarzamy dane podmioty, gdy z emocjami nierozerwalnie zwizane s uczucia. Od tego, co czuj, zaley, jakie s we mnie emocje. Mio to uczucie, ale bierze si z emocji pozytywnych, czyli takich, ktre daj mi przyjemne doznania. Myl, e mio rodzi si z sympatii i podania. Nienawi to uczucie, ktre bierze si z emocji negatywnych, z przykrych dowiadcze lub z bdnie interpretowanych bodcw. Wiesz, e w Twoim yciu wszystkim przedmiotom, ludziom i sytuacjom podporzdkowane s uczucia? Sprawd sam, ja podam Ci nazw, a Ty pomyl, jakie ona wywouje w Tobie uczucie. Prbujemy: 1. Polska 2. Papie 3. Ciepo 4. ko 5. Dziecko Do kadego przykadowego wyrazu przyporzdkujesz odpowiednie uczucie. U kadego z nas dany wyraz bdzie kojarzy si z innym uczuciem. Jednemu wyraz mama kojarzy si z przykroci lub zawodem, a to samo sowo w innej osobie wywoa uczucie ciepa, mioci i serdecznoci. Niewane, ile

149

Sawomir Luter

rnych przedmiotw i osb przeanalizujesz; wane, jakie uczucia w Tobie przewaaj. W zdrowej osobowoci przewaa bd uczucia dobre i pozytywne. Szczeglnie gdy wchodzi w gr rodzina, partner yciowy, dzieci czy ojczyzna. Niestety nie zawsze tak jest, dlatego koniecznie zdiagnozuj si i postanw, e od dzisiaj wybierzesz 10 najwaniejszych dla Ciebie osb i otoczysz je pozytywnymi uczuciami. Przyja, mio, serdeczno, yczliwo te uczucia musz towarzyszy Ci w Twoim yciu. Myl, e to jest recepta na szczcie. Pomyl: Ktre uczucia przewaaj w Tobie? Jak Ci si yje, kiedy przewaaj negatywne odczucia? Co si dzieje wok Ciebie i w Tobie, jeli nie potrafisz obdarzy dobrymi uczuciami najwaniejszych osb w Twoim yciu? Teraz przerwiesz czytanie i oderwiesz si od ksiki. Poznajesz siebie i uczysz si dobrych zasad. Od dzi postanw, e bd w Tobie przewaa uczucia pozytywne i dajce umiech innym ludziom, a emocje niech rozjaniaj ludzkie twarze. Ju od teraz obiecaj, e ograniczysz sytuacje, ktre bd Ci denerwowa i wyprowadza z rwnowagi. Nie pozwolisz, aby w Twoim yciu rzdziy emocje, ktre niszcz i Ciebie, i innych. Koniec z negatywnymi uczuciami, koniec z wrogoci i nienawici. Warte zapamitania jest to, e nasze postawy czy nastawienia bior si z uczu. Jeli wic teraz przeanalizujemy swoj postaw wobec jakiej osoby, np. maonka, i stwierdzimy, e jest ona negatywna, powie to duo o naszych emocjach i uczuciach. W pracy miaem kiedy koleg tak toksycznego, e mnie bardzo irytowa. Skoro moje odczucia wobec niego byy takie, nietrudno si domyli mojej postawy wobec nie150

Uwiadomienie emocji

go i tego, z jakim nastawieniem przychodziem do pracy, gdy miaem z nim zmian. Pamitaj take, e okazywania uczu oraz ich rozpoznawania te musimy si uczy, bo nikt nie rodzi si z umiejtnoci obdarowywania dobrymi uczuciami. Jeli nam zaley na zdrowych relacjach midzyludzkich, to nauka nie bdzie stanowi dla nas adnego problemu. Wystarczy tylko pamita, e s ludzie na tym wiecie, na ktrych powinno nam zalee. Odpowiedz na pytanie, jakie uczucia wywouje w Tobie najblisza Ci osoba? Czy s to dobre uczucia? Czy reagujesz prawidowo? Co przyniesie Ci taka reakcja na przyszo? Jakie perspektywy masz, reagujc na tego czowieka w ten sposb? Jeli teraz zdajesz sobie spraw z tego, e nie s takie, jakie powinny by, pomyl, jak moesz to zmieni. Moe wystarczy pamita o tym, by pilnowa w sobie dobrych uczu? Przeanalizuj emocje, ktre towarzysz Ci kadego dnia. Niszcz wizi czy buduj? Wzmacniasz swoj rodzin czy j osabiasz? To wane, bo yjemy w takim pdzie, e nawet nie zastanawiamy si, jakie emocje w nas tkwi. Kady rozsdny czowiek stara si mie w sobie dobre, ciepe uczucia, dziki ktrym moliwa jest normalna, yczliwa postawa wobec innych ludzi. Jeli s w nas dobre uczucia, bd w nas take dobre emocje, a to, co jest w nas, bdzie przelewao si na innych. Zatem zacznij od siebie. Nie szukaj w innych ludziach dobrych emocji, szukaj ich w sobie, a inni dostarcz Ci tego samego. W yciu nastpuje reakcja zwrotna to, co daj, otrzymuj. Od ksik. Mamy w sobie wiele emocji i nie bd teraz pisa o kadej, ale s to strach, lk, obawa, zo, agresja czy rado, szcz151

Sawomir Luter

cie, zaskoczenie. Kada emocja yje w nas i uksztatowaa si oddzielnie oraz suy innym celom. Jedne emocje ratuj nam ycie, ostrzegaj nas, pocieszaj, uspokajaj, inne pobudzaj nas do dziaania lub w nim hamuj. Wszystko jest dobrze, jeli one nam su, pomagaj w osiganiu celw czy w budowaniu pozytywnej atmosfery, lecz nie zawsze tak jest. Mamy w sobie filtry w postaci naszych przekona, wiedzy czy stereotypw, przez nie przetwarzamy informacje, ktre do nas dochodz. Te filtry nie zawsze s prawidowe i przez to odczytujemy wiat nieracjonalnie. Midzy faktami a emocjami zawsze staj nasze przekonania i nastawienia. Midzy odebraniem bodca a reakcj jest nasz filtr i jeli jest prawidowy, racjonalny, to zawsze przywoa zdrowe i bezpieczne emocje. Lecz znaczna cz naszych przekona jest nieracjonalna wwczas emocje dziaaj przeciwko nam. Ilu z nas ma zaburzenia emocjonalne? Kt to wie Kady z nas tkwi w innym rodowisku, a wic dosta inne mapy na ycie, czyli filtry, przez ktre odbierane s nasze emocje. Jak bardzo je znieksztacamy, wie tylko Bg. Przecie kady z nas reaguje inaczej na ten sam bodziec. Jedn osob denerwuje pacz dziecka, a inna reaguje wspczuciem i zrozumieniem. Podejrzewam, e ilu ludzi, tyle filtrw emocjonalnych. Ta ksika ma pomc uwiadomi, e drzemi w nas wielkie pokady emocji, ktre moemy wykorzysta dla dobra swojego i bliskich lub te mog one dziaa destrukcyjnie. Jest to naprawd olbrzymia odpowiedzialno. Zo moe by pozytywna, bo moe pobudza do dziaania, albo destrukcyjna, bo moe przerodzi si w agresj, doprowadzi do niekontrolowanego uycia przemocy. S osoby owadnite zoci i reagujce na wszystko bardzo silnie. Najczciej powodem tego jest zbyt duo emocji negatywnych, brak umiejtnoci cieszenia si yciem i chwil. Czowiek naadowany ujemnie jest jak bomba, ktra moe w kadej chwili wybuchn. Jest bardzo
152

Uwiadomienie emocji

ciko z tak osob mieszka, pracowa, prowadzi dialog czy wspistnie. A jaki Ty masz adunek emocji w sobie? Jaki przewaa? Jak by zdefiniowa swoje ycie emocjonalne? Przemyl Jaki jeste naprawd? Czy zdajemy sobie spraw, e emocje, ktre trwaj dugo, wywouj w nas rne nastroje? Umiemy rozpozna w sobie stany emocjonalne, ktre nas nawiedzaj? A kontrolowa? Wiemy, e pozostawanie dugo w negatywnym stanie spowoduje nawyk i bdzie nam ciko z nim zerwa? Nie zastanawiamy si nad naszymi emocjami, traktujemy je jako co oczywistego, na co nie mamy wpywu. Niestety. Teraz uwiadamiam Ci, e moemy kontrolowa swoje ycie emocjonalne. Tylko okoo 45% reakcji emocjonalnych jest odruchowych, czyli nie mamy nad nimi wadzy. Ale caa reszta, czyli 95%, w tym zo, wcieko, agresja, yczliwo, cierpliwo, zwizana jest z reakcjami, ktre moemy kontrolowa. Tak! Moesz kontrolowa, kogo obdarujesz umiechem, kogo zmieszasz z botem. Kiedy si zdenerwujesz, a kiedy bdziesz wyrozumiay. Ty sam ustalasz sobie zasady, co bdzie Ci zoci, a co rozmiesza. Co podnieca, a co brzydzi. Tak, moemy obdarza ludzi umiechem, tylko nie chcemy, nie umiemy lub nie zaley nam na tym. Kontrola emocji negatywnych nie jest atwa, ale jest niezbdna do wytworzenia silnych, pozytywnych wizi. Uwiadommy sobie, kto najczciej cierpi przez nasze uomnoci. Z reguy s to osoby ukochane, niewinne. Rozpatrujc ataki silnych emocji, nie moemy nie powiedzie o przeniesieniu, czyli mwic potocznie kto inny lub co innego nas zdenerwuje, a wyadowujemy si na zupenie kim innym. Przykadem moe by praca, w ktrej ogarnia nas negatywny nastrj, a wyywamy
153

Sawomir Luter

si na domownikach. Znasz to z wasnego dowiadczenia? Uwielbiaem patrze, kiedy rano w firmie jeden z pracownikw chodzi jak pogryziony przez osy, bo w domu pokci si z partnerk. Wyywa si na wszystkich i by bardzo niemiy, dopki nie wytumaczyem mu zasady, e nie przenosimy emocji z pracy do domu i z domu do pracy. Wszystkie troski zostawiamy za drzwiami przed domem lub przed prac. Sztuk jest odgrodzi ycie prywatne od zawodowego. Wiadomo, e nie kady potrafi tak y, lecz trzeba si uczy. Piszc o naszych wewntrznych sterownikach emocjach warto pamita szczeglnie o zoci, bo to ona jest gwn przyczyn za i przeradza si w konflikty midzyludzkie. Zo jest jednak emocj wtrn. Przykrywa si ni prawdziwe odczucia, takie jak bl, wstyd, cierpienie czy sabo. Tak np. na zdrad, czyli bl serca, reagujemy wciekoci i potnym gniewem. Na swoj sabo z kolei reagujemy atakiem na innych. Zo to nasza przykrywka przed obnaeniem swojej saboci i niedoskonaoci. Chcemy w ten sposb zachowa dobre samopoczucie. Dlatego od dzisiaj nie oceniaj ludzi powierzchownie, bo moe w tym, e kto ma zy dzie i Ci si oberwao, nie byo Twojej winy? Nastpio tylko przeniesienie emocji? Innym powodem, dla ktrego atakujemy ludzi, jest brak umiejtnoci rozpoznania swojej emocji, co powoduje nasz gwatown reakcj suc do tego, abymy mogli skontaktowa si z otoczeniem. Dajemy sygna innym, e czego nie rozumiemy, ale nie jestemy tego wiadomi. Kady z nas, gdy czego nie potrafi zrozumie, wpada w sza, bo czuje si bezradny. Nieraz nie umiaem nazwa przyczyn swojego rozdranienia, byem zdenerwowany, a nie wiedziaem dlaczego. To moja podwiadomo prbowaa mi co przekaza, tylko ja nie byem uwiadomiony i nie obejmowaem tego przekazu wiadomoci.
154

Uwiadomienie emocji

Moe te rozwaania s zagmatwane, ale warto zrozumie, e czasem jestemy zbyt tchrzliwi, aby wiadomie okaza swoj sabo, wstyd czy lk, wic robimy przykrywk w postaci zoci. Uczmy si rozumie siebie i wyraa zo delikatnie i spokojnie, aby obj swoje ycie pen wiadomoci; abymy nie byli zaskakiwani przez samych siebie. Zawsze te miejmy w wiadomoci, e nasze bodce nie id w kosmos, a my nie mieszkamy na Ksiycu. Ksztatujemy dzieci naszym zachowaniem dawajmy im dobry przykad. To nie jest atwe, mao kto umie to zrobi aby spokojnie i z yczliwoci powiedzie drugiej osobie, e jest teraz zy i rozdraniony. Do tego potrzeba umiejtnoci mioci. Nieinwazyjne przekazywanie swoich negatywnych emocji wymaga take umiejtnoci ich rozpoznania. A to przymusza do bezwzgldnego uwiadomienia. Nie chcemy zastanawia si i analizowa wasnych stanw emocjonalnych, bo nie chcemy ju wkada wysiku w nasze ycie. Czy wiesz, skd wziy si nasze formy okazywania emocji? Tak jak wszystko inne, poprzez wychowanie i wzorce spoeczne. To rodowisko nauczyo Ci wyraa zo, lk, agresj, a nawet mio. No wanie, tu jest klucz do naszego obecnego zachowania. Teraz zrozumiaem, dlaczego jedni ludzie potrafi tak piknie wyraa swoje uczucia, a inni s zimni. To wzorce z dziecistwa i otoczenia, wzorce wyraania podstawowych pozytywnych uczu, takich jak mio, yczliwo, a take negatywnych takich jak zo czy lk. Jeli w domu nie zaznawaem mioci, to jak mam j przekaza innym w dorosym yciu? Czy pamitasz, jak w Twoim otoczeniu wyraano zo? Jak robili to rodzice czy opiekunowie? Czy ta metoda jest Twoim zdaniem poprawna? Warto j kopiowa, czy te lepiej jej unika? Zastanw si i nie czytaj przez chwilk
155

Sawomir Luter

Namawiam w tej ksice do cigego, gbokiego rozumienia siebie i wasnych przey, bo daje to szans zakomunikowania otoczeniu gbszej prawdy o sobie bez wyraania zoci. Walczmy z automatycznym reagowaniem i okazywaniem irytacji, gdy staniemy si jak radar, ktry bdzie umia odbiera tylko negatywne fale, pomijajc pozytywne. To jest straszne, co si dzieje z ludmi, nawet z tymi, ktrzy jeszcze niedawno si kochali. Teraz jak spy tylko czekaj na potknicia swoich partnerw i bliskich, aby mie pretekst do zaatakowania ich, by odebrane bodce obrony przerobi na zo i jak tylko to moliwe, wyy si maksymalnie i poniy, aby dowie swojej wyszoci i tego, e jest si lepszym. Teraz cisz gos, uspokj myli i wcz analizatory. Czy potrafisz w spokoju, bez przesadnych emocji, wyrazi, co Ci boli, co Ci zdenerwowao? Umiesz znale w sobie te emocje i wyczu, kiedy Ci ogarniaj? Potrafisz wsucha si w swoje ciao i cae wntrze? Gdy kto Ci zrani, powiedz mu w spokoju: To, co mwisz, rani mnie, ale wiem, e nie chciae, bo jeste zdenerwowany. Potrafisz? Pomyl, warto powici teraz troch czasu na chwil refleksji, bo emocje to klucz do udanego ycia, do serca swego i serca innego. Teraz jest czas, aby spojrze na swoje postpowanie oraz nastawienie. Przyznajmy w milczeniu, e nie zawsze rozumiemy intencje innych, czsto bardzo niesprawiedliwie je oceniamy Potrafisz si przyzna? S tacy ludzie, ktrzy produkuj tyle negatywnej energii, e mogliby zasila wielkie miasta. Ile Ty jej produkujesz? Kiedy najczciej? Jak moesz to zmieni? Czy chcesz to zrobi? Poznaj siebie Zamknij ksik.

156

Uwiadomienie emocji

Obiecaj, e to zmienisz. Prawidowe rozpoznanie naszych emocji da cie szansy na lepsze ycie, a co najwaniejsze zrodzi mniej niepotrzebnych konfliktw. Bior si one czsto wanie z emocji tych negatywnych, oczywicie. Cz konfliktw jest potrzebna, bo jeli kto krzywdzi moje dziecko lub przyjaciela, ciko nie reagowa. Konflikt czasem jest podany, bo broni moich pogldw, moich wartoci lub osb, ktre kocham. Warto zatem wykorzystywa swoje emocje typu zo czy agresja dla susznych i sprawiedliwych celw, a nie dla poprawienia sobie samopoczucia. Lecz mowa mow, a ycie yciem. Zawsze znajd si wrd nas jednostki, ktre nie bd panowa nad emocjami lub bd miay powane zaburzenia w tym wzgldzie. Tylko jak to sprawdzi? Jak sprawdzi, czy jestem zdrowy emocjonalnie, skoro nie ma adnych profilaktycznych bada, a wizyta u terapeuty czy psychologa jest w naszym kraju traktowana jako co wstydliwego? May procent ludzi ma wiedz pozwalajc okreli, czy moe ma odchyy od normy, a tym samym chorob psychiczn i potrzebuje pomocy. Mamusia zawsze mi mwia, e jestem dobrym dzieckiem, tylko wiat jest zy w wielu rodzinach panuje takie przekonanie. Ludzie, patrzc na innych i obserwujc, oceniaj tzw. charakter. Mwi si, e kto jest impulsywny lub agresywny, bojaliwy lub przygaszony. Lecz to nie tak. Emocje u zdrowego czowieka, wszelkie odstpstwa od normy s, ale trwaj krtko. To przecie normalne, e api doa, wpadam we wcieko lub mam miechawk. Ale nasz organizm, przynajmniej u zdrowego czowieka, szybko to wyrwnuje. Wedug mnie jednak przyszy czasy, e coraz czciej te stany trwaj o wiele duej ni normalnie i s sygnaami zaburze emocjonalnych. To normalne, e odczuwamy lk.
157

Sawomir Luter

Boimy si utraty pracy lub jej braku, boimy si o wasne zdrowie czy pomylno dzieci, ale lk na dusz met prowadzi do przygnbienia, a to obnia nastrj. Zmiana nastroju zrodzonego z lku czy przeraenia sprawia, e organizm pogra si w smutku, tracimy zainteresowania oraz zdolno do odczuwania przyjemnoci. A to ju depresja, stan, ktry niszczy wszelk rado istnienia. Niszczy wszystkie siy yciowe czowieka. Nic nie cieszy, nic nie sprawia przyjemnoci. To jest choroba naszych czasw s ludzie, ktrzy nie wiedz, e s jej ofiarami. Czsto w depresji yj latami, nawet o niej nie wiedzc. Zupena niewiadomo. Najciekawsze jest to, e boli ich brzuch, boli w klatce piersiowej czy boli serce. Chodz do kardiologa, do rnych lekarzy, a to s objawy depresji. Leci psychika leci te ciao. To ze stresw bior si zaburzenia pracy puc, serca, odka czy cinienia. adne leki nie pomog, dopki nie bdzie uwiadomienia, e przyczyn zaburze moe by psychika, a wedug ostatnich bada RTZ (Racjonalnej Terapii Zachowa) ponad 98% chorb ma wanie takie podoe! Czas myle zdrowo, czas uywa odpowiednich sw, ktre instaluj nam take emocje. Przeanalizuj teraz, czy masz wysokie poczucie wasnej wartoci (czsto mylisz: nie potrafi, nie nadaj si, nie dam rady?). Czy masz poczucie winy (obwiniasz si o wszystko)? Czujesz niepokj (zahamowania lub wycofywanie si z relacji, rezygnacja z obszarw przyjemnoci)? Nachodz Ci czasem myli destrukcyjne lub samobjcze, masz zaburzenia snu albo obnienie popdu pciowego (brak zainteresowania seksem)? Przemyl to na spokojnie. Jeli Ty lub kto z Twojego otoczenia ma takie objawy, moe to by oznaka zaburze emo158

Uwiadomienie emocji

cjonalnych czy choroby. Nie zawsze jest tak, e kto ma taki charakter, czasem jestemy po prostu chorzy. Tylko e tu si nie ma kataru czy kaszlu. A my, laicy, nie potrafimy pozna, e mamy kopoty ze swoimi emocjami, tylko mylimy, e jestemy nerwowi. Proponuj uwiadomi sobie powag sytuacji i zasign porady specjalisty, bo szkoda ycia i zdrowia. Emocje wpywaj na cae nasze ycie i jeli nie poradzimy sobie z ich uporzdkowaniem, zmarnujemy czas dany nam na tej planecie. Nietrudno si domyli, co powoduje brak stabilizacji psychicznej obnienie napdu yciowego, brak motywacji i wiary, ale najgorsza jest ta pustka emocjonalna. Czowiek nie widzi sensu istnienia. Nie ma nadziei. Nie podejmuje adnych decyzji i nie angauje si w poprawienie swojego losu. Najgorszy jest ten brak uwiadomienia, co jest tego przyczyn, a najczciej obwinia ycie, pastwo albo maonka. Jest bezradny i niezdolny do tworzenia trwaych zwizkw partnerskich. Nie dopuszcza te do dialogu, w ktrym poruszane byyby jego problemy, bo twierdzi, e ich nie ma. Prba uwiadomienia mu, e nie jest dobrze, koczy si awantur, a przekazanie informacji, e moe warto sprbowa zamiast do normalnego lekarza, pj wanie do profesjonalisty od zaburze emocjonalnych, grozi napadem agresji. Niestety, tak jest w wielu przypadkach. Nie chcemy wierzy, e ponad 98% objaww naszych chorb to wanie objawy stresu i lku, czyli niezdrowego mylenia, a leczymy to u zwykych lekarzy. Poznaj swoje lki. Czego tak naprawd si boisz? Co spdza Ci sen z powiek? Czy to jest naprawd takie wane, czy moe przesadzasz? Moe inni maj gorzej? Nie pozwl, aby ycie Ci si wymykao, aby si rozpyno, aby si toczyo bez jakiejkolwiek wiedzy o sobie samym. Znajd swoje lki teraz! I zmierz si z nimi. Co moe spowodowa to, czego si bo159

Sawomir Luter

isz? Utrat komfortu ycia? Utrat zdrowia? Lepiej pomyl, co spowoduje Twoje zamknicie si w sobie, Twoje niskie poczucie wasnej wartoci czy brak zainteresowania yciem. Oj, uwierz staremu przyjacielowi. Brak wiadomoci i panowania nad swymi emocjami wyrzdzi Ci duo wicej krzywdy ni ycie z analizowaniem wasnych zachowa i emocji. Zamknij teraz oczy Znajd to, czego najbardziej si boisz A nastpnie pomyl, jak moesz ten strach pokona. Pomyl, poznaj siebie. Kada jednostka ludzka tworzy wok siebie rodowisko, w ktrym czuaby si bezpiecznie to naturalna tendencja czowieka. Otaczamy si ludmi, szukamy miejsc czy obszarw, gdzie czujemy si najpewniej. Maestwo jest zbudowane take na tej podstawie, bo wystpuj tam takie czynniki, jak opiekuczo czy troskliwo. Przynajmniej w zdrowym maestwie. Poszukujemy w naszym yciu emocji, ktre nas buduj, dziaamy w taki sposb, aby rodowisko nas nie odrzucio, zachowujemy si tak, by znale w yciu potwierdzenie wasnej wartoci poprzez wyksztacenie, stanowisko w pracy, pozycj spoeczn czy nawet ubir. Ma to na celu unikanie lku, wywoanego przez odrzucenie. Zdrowa osobowo stara si, aby swym zachowaniem odbiera emocje, ktre wzmacniaj nasz obraz, utwierdzaj w przekonaniu, e jestemy wartociowi. Poczucie bezpieczestwa to jedna z najsilniejszych potrzeb ludzkich, ktra musi by zaspokojona, jeli chcemy sprawnie funkcjonowa. Czowiek, naraany cigle na takie stany, jak lki czy stresy, bdzie boryka si z wieloma problemami natury psychologicznej i emocjonalnej. Czy czujesz si w swoim yciu i otoczeniu bezpiecznie? Co takiego robisz, aby wzmacnia swoje poczucie wartoci? Jakie emocje towarzysz Ci podczas codziennych zaj?
160

Uwiadomienie emocji

Co wywouje przecitny dzie rado czy strach? Jak mylisz, dlaczego? Nie czytaj teraz, czas oderwa oczy od literek. Zajrzyj gboko w swoje myli. Zamknij si w pokoju lub id na spacer i pomyl o swoich emocjach, one s czci nas i nie da si bez nich y. Warto mie wiadomo tego, co czujemy. Warto umie nazywa te emocje, ktre yj w nas, gdy nie ma normalnego ycia, kiedy przewaaj tylko te ze. Od dzisiaj sprbuj organizowa sobie dzie tak, aby dziaa i by w krgu takich zdarze, ktre wywouj pozytywne emocje. Mam nadziej, e rozumiesz, jakie to ma znaczenie, aby przej przez ycie, doznajc maksymalnie duo pozytywnych emocji. Nie udrka, zmartwienie, strach czy lk, tylko umiech, art, dystans, spokj i yczliwo goszcz u Ciebie na co dzie. Najbardziej szkodliw dla nas wszystkich emocj jest agresja i chciabym teraz zamieni z Tob kilka sw na ten temat. Wystpuje ona rwnie czsto co depresja. Wszyscy czasem reagujemy agresywnie, lecz zdrowa osobowo zaraz wraca do rwnowagi. Zaburzenia polegaj gwnie na zbyt czstym wpadaniu w niekontrolowan zo oraz zbyt atwym poddaniu si tej destrukcyjnej czsto sile. S osoby, ktre prawie w ogle nie maj progu powstrzymania agresji. Wszystko je denerwuje i wyprowadza z rwnowagi. atwo atakuj nie tylko fizycznie i sownie, ale co najgorsze psychicznie. Cudownie byoby, abymy wprowadzali si w stan agresji tylko w obronie, czyli tak jak chciaa tego natura, lecz ycie to nie bajka. Coraz czciej przejawy agresji maj miejsce nawet w stosunku do dzieci. Dlaczego jestemy agresywni? Czsto chcemy po prostu dominowa lub przestraszy oponenta na odlego wzbudzi
161

Sawomir Luter

w innych lki. Tak dziaaj rni czonkowie gangw i subkultur, uywajc specyficznego twardego jzyka czy ubiorw, sucych do zastraszania. Ja natomiast bardziej przyjrzaem si strukturze agresji i wiem, e ta emocja ma silne powizanie z lkiem. Oznacza to, e n i e j e s t e m y a g r e s y w ni, aby wzbudza lk u innych, tylko jestemy a g r e s y w n i , a b y u n i k n l k u . Psychologia mwi, e aby stumi lk, wystarczy wzbudzi agresj. Przykadem mog by przemwienia przed bitwami, gdy wielcy przywdcy gosz mowy zagrzewajce do walki. Chodzi tu gwnie o zamian przed bitw lku na agresj wobec wroga, by onierze przestali si ba i zaczli walczy. Tak wic agresja jest mechanizmem obronnym. Teraz atwiej nam zrozumie tych waniakw na ulicy, ktrzy zaczepiaj wszystkich to zwykli tchrze. Teraz atwiej nam zrozumie tych domowych gestapowcw, ktrzy budz lk u domownikw. Analizujc zamiast ba si krzykaczy w pracy, kierownikw, szefw, maonkw czy teciowej wspczujmy, bo to s ludzie bardzo zagubieni i zalknieni. Maj problem, czego si boj, tylko nie potrafi tego w sobie znale i uwiadomi sobie, co to jest. Pci bardziej agresywn fizycznie s oczywicie mczyni, bo maj testosteron, ktry reguluje zarwno poziom agresji, jak i zachowania seksualne (87% zabjstw jest popenianych przez mczyzn). Jednak co do terroru psychicznego, to ju si wyrwnuje. Przeczytaem kiedy w czasopimie Psychologia, e coraz wicej kobiet terroryzuje psychicznie partnerw. S kobiety tak toksyczne, e domownik musi przechodzi terapi, aby normalnie funkcjonowa. Na potwierdzenie tej opinii sysz codziennie na osiedlu, jak jaka kobieta wydziera si na domownikw, a w szczeglnoci na dziecko.

162

Uwiadomienie emocji

Agresja wcza si te nam, gdy bronimy honoru, czyli prbujemy zachowa twarz. Czowiek, ktry zosta poniony publicznie lub omieszony, tylko w wyjtkowych przypadkach nie wybuchnie agresj, bo nic tak nas nie denerwuje, jak atak na nasze ego. Niech kto publicznie Ci poniy raczej trudno bdzie nad sob zapanowa. yjemy w do agresywnym otoczeniu, poczwszy od nastawienia ludzi do siebie, po reklamy czy rodowisko. Na kadym kroku jestemy psychicznie atakowani, czy to przez klientw, czy niedojrzaych partnerw, rodzicw, nie mwic ju o kierowcach na ulicy. Zawsze znajdzie si kto, kto uwaa si za mdrzejszego od innych, silniejszego lub bardziej inteligentnego, zawsze kto narzuca swoj wol innym czyli stosuje atak psychiczny. To wampiry, ktre szukaj sabych punktw innych ludzi, szukaj ofiar o niskim poczuciu wartoci. Szukaj ofiar, na ktre mona zgoni wszelkie niepowodzenia yciowe. To tchrze, ktrzy zabieraj nam energi i manipuluj naszym nastrojem, aby uzupeni swoje braki. Dlatego kady powinien mie swj czas relaksu, odpoczynku, aby zregenerowa siy po codziennych atakach. Warto uczy si sztuki pozytywnego mylenia, wyciszenia czy relaksu, ktra pomaga nam budowa wiar w siebie. Powinnimy nauczy si dobiera odpowiednich kolegw, takich, ktrzy nie bd nam zabiera energii yciowej, a uzupenia j, podbudowywa nas na duchu i uspokaja. Zadaj sobie pytanie, czy potrafisz si zrelaksowa? Co Ciebie relaksuje? Trzeba uwiadomi sobie, e agresja jest w kadym z nas i bierze si z rnych rde. Wane jest, by emocje te suyy nam do obrony i bymy umieli regulowa te obszary naszego organizmu. Znajc psychik ludzk, wiem, e to, czy zareagujemy agresywnie, jest uzalenione od poczucia bezpieczestwa i samo163

Sawomir Luter

oceny. Im wiksze poczucie bezpieczestwa tym mniejsze prawdopodobiestwo ataku. wiadczy to zatem o tym, e poczucie wasnej wartoci i przynalenoci do otoczenia maj wpyw na nasz postaw agresywn. Im wikszy kompleks niszoci, tym bdzie wikszy problem z nerwowoci. N i e ma ludzi bardziej nerwowych od tych, ktrzy w siebie nie wierz oraz nie znaj wasnych progw emocjonalnych. Czy zadawae sobie kiedy pytanie, czy jeste osob impulsywn? Czy atwo jest Ci wyprowadzi z rwnowagi? Pomyl, jak okazujesz agresj. Czy susznie atakujesz ludzi? Czy moe czego si boisz, jeste zagubiony i zalkniony? Atakujesz psychicznie inne osoby? Powiedz, jeli Ci si to zdarza, dlaczego tak robisz? Jakie towarzysz Ci uczucia, kiedy kogo krzywdzisz, przyjemne czy negatywne? Zajrzyj w swe serce teraz i odnajd swoje prawdziwe oblicze, nie ukrywaj przed sob tego, kim naprawd jeste Nie bj si siebie, poznaj, co jest w Tobie prawdziwe, czas ju przesta si siebie ba. Czas ju, aby uzmysowi sobie, e jedyn suszn postaw czowieka wobec bliniego jest yczliwo. A agresja, jeli ju musi by, to niech suy tylko i wycznie obronie. Teraz zamkniesz ksik i bdziesz przez 2 minuty kojarzy agresj psychiczn jako co bardzo zego i niepodanego. Na sam myl o wyyciu si na kim psychicznie, bdzie Ci le. Nie czytaj ju. Nie ma dnia bez emocji, zawsze jakie s. Czsto miech miesza si ze zami, strach z odwag, a poczucie krzywdy z sa164

Uwiadomienie emocji

tysfakcj. yjemy w spoeczestwie i oddziaujemy w relacjach na innych, a take bombarduje nas tysice bodcw, ktre organizm rozpoznaje na swj sposb, uzaleniony od indywidualnych cech i predyspozycji. Postarajmy si zrozumie wiat, a w nim siebie i ludzi, jak najbardziej prawidowo i prawdziwie, aby ta nasza rzeczywisto bya znieksztacona jak najmniej. Unikajmy polegania tylko na naszej wiedzy, poniewa ona jest subiektywna, czyli dopasowana do nas. My znieksztacamy obraz wiata, aby go dopasowa do naszych pogldw i ideologii, poniewa wierzymy, e to my w tych sporach mamy racj. Dlatego rozwijajmy samowiadomo, analizujmy i poznawajmy siebie i innych, aby przey to nasze krtkie ycie w jak najwikszej satysfakcji, pogodzie ducha i w otoczeniu kochajcych ludzi. Moemy kontrolowa swoje emocje i nie dopuci do wybuchu agresji. Moemy si tego nauczy. Najprostszy sposb na kontrol negatywnych emocji to przyznanie, e one s (tak, jestem wcieky, tak, boj si, tak, gniewam si). Zaakceptujmy fakt odczuwania silnych emocji to momentalnie przyniesie ulg. Jeli mam pen wiadomo, e boj si rozmowy kwalifikacyjnej, to si uspokajam i uporzdkowuj swe myli. Jeli mam wiadomo, e boj si egzaminu, bdzie mi duo lej. Ja nawet gdy klientom mwi, aby na mnie nie krzyczeli, bo si stresuj to zaraz si uspokajam. Kiedy pewna pani kupia u mnie telefon i co jej nie dziaao. Oczywicie by na gwarancji, ale tak krzyczaa, tak si wrcz dara, e w kocu powiedziaem jej: Jeli pani nie przestanie, to na pewno nie pomog, a poza tym tak mnie pani zestresowaa, e teraz nie wypisz przyjcia tego telefonu do serwisu, bo mi si rce trzs i nie utrzymam dugopisu. Od razu ucicha, a mnie si zrobio lepiej. Fakt, e w tych czasach panuje moda na twardziela nieczuego, ostrego faceta, ktry
165

Sawomir Luter

jest mocny nie tylko w barach, ale i w gbie, a przyznanie si do wasnych emocji to oznaka saboci. To jest ze podejcie, a Ty zrobisz, jak zechcesz, Twoje ycie. Cho jest to prawd, nie potrafimy ju nie tylko innym powiedzie, co czujemy, ale i nie potrafimy pozna tych emocji w sobie. Myl, e czasem musimy ze sob porozmawia, sam na sam, wtedy poznamy siebie. Tumaczmy sobie wiele trudnych zagadnie yciowych, gdy nauczymy si wtedy uwiadamia sobie swj proces mylowy, poznajc wasne zasady oraz reguy yciowe. Warto pamita, e e m o c j a j e s t w y n i k i e m t y l k o i wycznie wasnej interpretacji bodca, a nie s a m e g o b o d c a . To jest naprawd bardzo wana wiadomo: nasze emocje s tylko i wycznie osobistymi odczuciami. Jeli wic kogo nie lubi, to nie znaczy, e wszyscy czuj to samo i e ta osoba faktycznie taka jest. To uczucie braku sympatii jest tylko i wycznie moje i nie mog wymaga od innych, aby podzielali moje zdanie. Jeli mnie denerwuje, gdy kto pali papierosy w samochodzie, to nie znaczy, e denerwuje to wszystkich. Czyli emocja jest tylko moj interpretacj bodca, ktry otrzymaem i musz o tym pamita. ycie pokazuje jednak, e nie lubimy ludzi, ktrzy myl inaczej ni my. Czy zapae si kiedy na tym, e irytowao Ci, gdy kto nie podziela Twego zdania? Myl, e kady z nas mia w swoim yciu tak sytuacj, e obraa si na kogo, kto stan nie po jego stronie. Budzi si wtedy al, zdziwienie i wielkie rozdranienie (kto nie z nami, ten przeciwko nam). Od dzisiaj bdziesz rozumia, e kady czowiek ma prawo inaczej czu, inaczej reagowa. Postanowisz, e nie bdziesz mia alu do osb, ktre nie podzielaj Twoich pogldw. U kadego z nas ten sam bodziec moe wywoywa rne emocje.

166

Uwiadomienie emocji

Od nas zaley umiejtno kontroli nad destrukcyjnymi emocjami, jeli nauczymy si je poprawnie rozpoznawa i przyznawa si do ich odczuwania zredukujemy napicia nimi wywoane. Innymi czynnikami pomagajcymi kontrolowa ze emocje s: poczucie humoru, zachowanie odpowiedniego dystansu, wykonywanie innego zajcia lub jakakolwiek aktywno w zdawieniu problemu atakujemy problem, a nie zamartwiamy si. Pomyl, jak zamierzasz opanowa i kontrolowa swoje negatywne emocje? Znajd teraz kilka sposobw, ktre od tej pory bd Twoim lekiem na stres i rozdranienie. Kiedy tylko zdarzy si sytuacja, ktra sprawi, e przestaniesz kontrolowa wasne emocje, to zaraz wprowadzisz je w ycie. Niech to bdzie spacer, gbokie oddechy, suchanie muzyki czy cokolwiek innego, co tylko potrafi Ci uspokoi. Wymie najgorszy dla Ciebie stan emocjonalny. Czy potrafisz si do niego przyzna, sam przed sob? Warto wspomnie jeszcze raz o poczuciu humoru. To jest take co, co nas chroni przed depresjami. Poczucie humoru, umiejtno miania si z siebie, pewien dystans chroni nas przed negatywnym stanem i obnieniem nastroju, ale przede wszystkim redukuje napicie. miej si z siebie i ze wiata. Nie bd sztywniakiem. Doceniaj rado chwili, ktra przecie si nigdy nie powtrzy. ycie jest niepowtarzalne i trwa o wiele za krtko, zatem niech umiech towarzyszy nam kadego dnia. Nie moemy spdzi ycia tylko na narzekaniu i mie wiecznie pochmurn twarz. Niech przyjaciele zobacz Ci wreszcie wesoego! Niewane, e s kopoty, bo one i tak bd, a za mina nie rozwie ich, nie odda zdrowia, nie po167

Sawomir Luter

mnoy pienidzy. Wielu lekarzy dowodzi, e dobry nastrj przyspiesza leczenie, a miech to zdrowie. Zreszt, czy rado i dobry nastrj nie s najbardziej podanymi emocjami czowieka? Zamyl si i odpowiedz: Czy masz poczucie humoru i potrafisz si z siebie mia? Czy naleysz do grona ludzi, ktrzy potrafi rozmiesza? Co powoduje u Ciebie dobry humor? Nie czytaj teraz. Pomyl, jak moesz poprawi sobie nastrj w powszedni dzie. Masz ulubiony kabaret nagrany na pycie lub kasecie? Masz przyjaciela, ktrego obecno zawsze podnosi Ci na duchu? Czy planujesz sobie cykliczne wyjcia do teatru, kina czy na wystp kabaretu? Koniecznie postanw, e od dzisiaj bdziesz mia wiadomo tego, co poprawia Ci humor i zadbasz, aby w Twym yciu byo wicej sytuacji wpywajcych na lepszy nastrj. ycie jest za krtkie, aby byo smutne. Najlepsza jest moja koleanka gdy ma doa, po prostu sprzta! I bardzo dobrze, to si nazywa aktywno wasna, ktra znakomicie rozadowuje napicie zwizane ze stresem. Niewane s metody radzenia sobie ze szkodliwymi bodcami, wane, aby sobie uwiadomi, e nie mona si im tylko przyglda. Nie moemy wiecznie dziaa instynktownie, stereotypowo. Potrzebujemy zmiany. Tak wielu ludzi dziaa sztywno, zawsze tak samo reaguje na sytuacj, a przecie zdrowa osobowo jest elastyczna. Zesztywnienie postaw, zesztywnienie reagowania na emocje to choroba naszych czasw. S w kadym z nas zaprogramowane dziaania, na ktre reagujemy emocjami. Jeli od ma czu alkohol to zaraz jest furia; jeli ona spnia si z pracy zaraz jest gniew. Kady

168

Uwiadomienie emocji

ma jakie zaprogramowane stany, bo nasz umys zapamituj przykre zdarzenia i pamita doskonale, jakie dziaania i bodce te stany wywoay, aby nas ostrzega przed powtrzeniem to jest reakcja obronna. Mwimy wtedy, e jestemy na to uczuleni i nie chodzi o alergi. Jeli raz ona si spnia, wracajc z pracy, i nie powiadomia mnie, e bdzie pniej, a ja martwiem si i baem, e mogo si co jej sta, to dostaa ode mnie ostrzeenie, aby zawsze przed tak sytuacj mnie powiadamiaa. Jeli natomiast znw to si powtrzy, to wpadam w sza, bo nie dosy, e boj si o ni, to jeszcze czuj, e jest to oznaka lekcewaenia wobec mnie. Na kade jej spnienie bd ju uczulony i bd reagowa w ten sposb, bo s amane zasady i reguy partnerskie. Powiedz mi teraz, czy Ty masz jakie sztywne sposoby reagowania negatywnymi emocjami na jakie zdarzenia? Jeste na co uczulony? Jak mylisz, co jest tego powodem? Czy Twoja reakcja jest suszna, a jeli tak, to czy druga strona wie, jakie emocje przeywasz? Od ksik i wcz analizator. Jak moesz to zmieni? Masz odwag rozwiza problem uczulenia i zmieni reakcj na dane zachowania? Koczc pomau rozwaania o emocjach, warto zastanowi si, dlaczego mwi si sia spokoju lub najwiksi ludzie to ci, ktrzy umiej zachowa spokj. Ja znam jeszcze: Klas czowieka mona zmierzy tym, co go wyprowadza z rwnowagi1. Czy nie sdzisz, e jest w tych powiedzeniach troch racji? Myl, e jest. Spokojny czowiek, czyli taki, ktry nie daje si atwo wyprowadza z rwnowagi, jest bardziej cenionym partnerem czy pracownikiem. W relacjach midzyludzkich nieoceniona jest umiejtno trzewego patrzenia na
1

Alexander Pope (16881744) angielski poeta.

169

Sawomir Luter

wiat i oceniania sytuacji bez emocji. Wiemy ju, e emocje przysaniaj rzeczywisto. Zawsze naszemu yciu bdzie towarzyszy prawo bodziec-reakcja i zawsze pomidzy tym bodcem a reakcj bdzie kora mzgowa, gdy tam s nasze filtry odbierania impulsw. wiczmy si cay czas w kontrolowaniu zachowa, zanim kogo uderzymy, zwymylamy. Pomylmy o emocjach, ktre nami kieruj, bo to one s sprawcami za, ktre innym i sobie czynimy. Uwiadommy sobie wasn warto, bo czste napady agresji z naszej strony s sygnaem wiadczcym o niskim poczuciu wasnej wartoci, a wic jest to sygna obronny organizmu przed zabraniem dobrego samopoczucia. Czujemy si gorsi, wic atakujemy. Osoby o niskim poczuciu wasnej wartoci bardzo czsto reaguj silnymi napiciami. Maj mniejszy prg odpornoci na stres i agresj, a zatem bd czciej uszczypliwe i agresywne, gdy jest to reakcja obronna podwiadomoci. Mechanizmy obronne s sterowane przez nasze emocje, ktrymi kieruje nasz mzg mistrz nad mistrzami. Tak wic, jeli spotkasz jak osob, ktra wiecznie si czepia, ma pretensje, atwo si irytuje i denerwuje, jest to znak, e spotkae czowieka o niszym poczuciu wasnej wartoci, a jednostka ta poszukuje ofiar, aby napeni swj brak wiary w siebie kosztem innych. Ile razy ona krzyczy, ma pretensje o wszystko? Pogaszcz j po gwce, bo ma deficyt poczucia wasnej wartoci. Szef wiecznie si czepia? Hm, to znak, e czuje si zagroony, moe traci autorytet? M ciska talerzami? Moe co mu nie idzie w pracy i boi si o przyszo?

170

Uwiadomienie emocji

Rnica midzy czowiekiem z wysokim poczuciem wartoci a z niskim polega na tym, co te osoby wyprowadza z rwnowagi. Rnica jest w progu emocjonalnym. atwiej i szybciej zoszcz si ludzie z kompleksami ni dowartociowani, i pokazuje to samo ycie. Osoby o niskim stopniu rozwoju nie prbuj Ci zrozumie, tylko zaraz atakuj. Bdc w zwykej, taniej pijalni, wystarczy le na kogo spojrze i ju moesz spodziewa si napuszonego gocia, ktry z zacinitymi piciami zapyta: Co ci, kole, nie pasuje?. Lepiej si poznajc, bdziesz mocniej kontrolowa swoje stany emocjonalne. I od dzisiaj postanw, do ktrej grupy chcesz nalee. Emocje s w kadym z nas, i bardzo dobrze, dziki nim komunikujemy si ze wiatem. Ale trzeba umie je nazywa, umie je w sobie rozpozna. To wymaga uwiadomienia, poznania samego siebie. Wszyscy yjemy w otoczeniu ludzi. Mamy sabsze dni, czasem jestemy zmczeni czy rozdranieni. Spotykaj nas sytuacje niezalene od nas. Musimy naprawd by czujni i odporni na bodce, ktre wywouj w nas agresj. Najwicej czasu spdzamy w rodzinie, wobec tego to ona jest najbardziej naraona na nasze odreagowywanie stresw i negatywnych emocji. Kiedy mamy cinienie spowodowane prac, problemami osobistymi, bardzo czsto cierpi niewinni. Pierwsza rzecz to uwiadomienie sobie, e kady potrzebuje odreagowania. Jedni si nie odzywaj przez jaki czas, inni zaczynaj sprzta i po godzinie im przechodzi. Niewane, jaki jest sposb na spuszczenie pary, ale trzeba go mie. Najlepiej powiedzie wprost domownikom, e jestem wcieky i macie nie odzywa si do mnie przez p godziny, bo

171

Sawomir Luter

oberwie si wam za friko. Rozpozna sygna napicia i szybko, bezkonfliktowo przekaza go otoczeniu. Ile ludzi tak nie potrafi. Niedojrzae jednostki traktuj swoje rodziny jako obiekt do wyycia si. Czsto maonek i dzieci padaj ofiar ataku psychicznego i fizycznego. Wiele osb traktuje partnerw jako worek treningowy do odreagowywania swych emocji, co jest niedopuszczalne. Rozpoznanie emocji to jest priorytet naszego uwiadomienia, a nastpnie trzeba umiejtnie zakomunikowa otoczeniu swj nastroj. Oczywicie bezkonfliktowo, nieinwazyjnie. Druga rzecz, bardzo wana przy zych emocjach to odizolowanie si. Niewane, co robi, aby odreagowa stres, ale musz powiadomi o tym otoczenie i przeczeka. Ja sucham muzyki w suchawkach, kto inny sprzta samochd czy idzie na spacer, znajoma porzdkuje dom. A Ty, jaki masz sposb na odreagowywanie zych emocji? Jak informujesz o tym otoczenie? Zastanw si teraz. Do czego prowadzi wyywanie si na rodzinie? Do zguby, Twojej i wszystkich dookoa, a zatem nie atakujmy niewinnych ludzi, czy to w pracy, czy w domu, bo to zrywa to wizi i obnia saldo emocjonalne. Ta kropla goryczy, przelana nieraz niewiadomie, wystarczy, aby zepsu tak cenne relacje midzyludzkie. Teraz si zastanowisz co Ciebie wyprowadza atwo z rwnowagi? Odpowiedz w tej chwili. Zadaj sobie jeszcze jedno pytanie: Co szybko Ci stresuje? Szybko stresuje mnie O czym to wiadczy? Jak moesz to poprawi? Czy wiedz o tym inni?

172

Uwiadomienie emocji

Pomyl i wcz swj analizator Sprawienie, by mg dowiedzie si, kim jeste i sta si samym sob penym mioci to cel tej ksiki. Cel te to pozna siebie na wylot i odkry prawd, gdy to pozwoli nam pozby si ego, zrozumie ludzi i obdarzy ich mioci. Nie podchod do tych pyta obojtnie, kto musi wstrzsn nami, naszym sposobem mylenia. Za duo ludzi boi si siebie, za duo cierpi z powodu nieznajomoci podstaw. Jak mona zmieni wasne ycie, jeli si nie zna siebie samego? Nie mw, e jeste ju stary, bo starzy s ci, ktrzy przestali si ju interesowa i rozwija samowiadomo. Za starzy nie yj. Nie mw, e nie masz czasu na gupoty, a siebie nie musisz zmienia, bo Ty jeste w porzdku i czujesz si w kadej sekundzie szczliwy i speniony. Zawsze moesz by szczliwszy i zaraa tym innych. Czy na pewno nie masz sobie nic do zarzucenia? Panujesz nad swoimi emocjami? Umiesz kocha i okazywa to? Umiesz nie krytykowa? Nie obraa? Sucha? Rozumie? Nie patrz na innych, inni Ci nie interesuj, patrz na siebie, znajd w sobie motywacj, aby sprbowa. Trzeba tylko chcie, chcie sta si panem samego siebie. Bd sob prawdziwym na zawsze, od teraz

Dlaczego warto skorzysta z penej wersji publikacji?

Czy zdarza Ci si czasem w yciu, e gdziekolwiek si ruszysz, to napotykasz na mur? Prbujesz co zmieni, co osign, odway si na co, ale wszdzie tylko przeszkody nie do pokonania. Jest pewien sposb, aby zburzy ten mur. Jest nim rozliczenie si z przeszoci, negatywnymi dowiadczeniami, opiniami o Tobie, porakami. Wszystko, czego potrzeba, to UWIADOMIENIE sobie, jak ta przeszo na Ciebie wpyna i co z ni najlepiej zrobi. Trener rozwoju osobistego, Sawomir Luter, autor Zburz ten mur, pomoe Ci zrozumie, co to znaczy y peni ycia: Nikt w szkole nie uczy Ci, jak zdrowo myle, jak szczliwie y, jak rozwizywa konflikty czy nawizywa natychmiastowo dobre relacje midzyludzkie. A ja tego ucz, jak rwnie wielu innych rzeczy, tak niezbdnych do codziennego radosnego ycia. Prowadz doradztwo yciowe, maeskie, biznesowe i dla sportowcw. Dziki licznym szkoleniom i olbrzymiej wiedzy yciowej wprowadzam natychmiastowe zdrowe zmiany do ycia. Jako autor tej ksiki pragn, by po przeczytaniu tych paru zda, tych rnych myli i idei, Czytelnik ju nie by taki, jak przed lektur. Marz, by co w nas wszystkich si zmienio. Wierz, e czytajc, Ty te poczue lub poczujesz pewien dreszcz, ktry jest oznak uwiadomienia. Lecz najwaniejsze jest, aby te zmiany, oby na lepsze, byy trwae. Wierz, e ta ksika to nie koniec; e to pocztek Twojej drogi do rozwoju osobistego i wiadomego ycia. Uwierz, e masz w sobie wszelkie zasoby potrzebne do tego, aby osign to, czego w yciu pragniesz. Pen wersj ksiki znajdziesz na stronie: http://www.zlotemysli.pl/pub/zburze-ten-mur/slawomir-luter.html

Akademia sukcesu Iwona Majewska-Opieka

Ksika, ktr trzymasz teraz w rku, to kompletny, roczny program zmiany osobistej. Zawiera 47 lekcji i 170 wicze zaplanowanych przez jednego z najwikszych polskich ekspertw w tej dziedzinie. Zanim jednak doczysz do studentw Akademii Sukcesu, warto pozna, czym bdziemy si zajmowa. Przede wszystkim:

)Zrozumiesz, w jaki sposb osobisty rozwj moe sta si sposobem na ycie, ktrego pozazdroszcz Ci osoby w Twoim otoczeniu. )Wykonasz test, dziki ktremu dowiesz si, kim tak naprawd jeste. ) ) ) )

Jest to bezcenne wiczenie, ktrego nie znajdziesz w adnej innej ksice. Zrozumiesz sekrety asertywnoci, czyli dowiesz si, jak nigdy wicej nie da si zrani innym. Poznasz wiczenia, ktre pomog Ci rozwin intuicj. Odkryjesz, jak zapewni sobie zdrowie, wykorzystujc proste prawa naszego umysu. Nauczysz si, jak rozpali w sobie wiadomo obfitoci. Iwona Majewska-Opieka, autorka Akademii sukcesu, jest doradc rozwoju osobowoci i trenerem liderw w USA i Kanadzie, a od 1994 roku take w Polsce. Pani Iwona jest zaoycielk Akademii Skutecznego Dziaania. Prowadzia zajcia pod auspicjami Business Centre Club. Z jej seminariw i szkole skorzystali i nadal korzystaj przedstawiciele wikszoci liczcych si duych firm w Polsce. Jej nauczycielami byli: Stephen R. Covey, Anthony Robbins, Brian Tracy, Susan Jeffers, Bob Proctor, David Whitley, Wyne Dyer i inni. Ksik zamwisz na stronie wydawnictwa Zote Myli: http://akademia-sukcesu.zlotemysli.pl

46 zasad zdrowego rozsdku Witold Wjtowicz

Nareszcie odkryto zasady sukcesu i brzmi one nastpujco: Nie ma zasad sukcesu, a to, co do tej pory Ci wmawiano, to bujda! Jedna z najczciej powtarzanych zasad dla ludzi, ktrzy maj osign szczyty, brzmi: Cika praca to klucz do sukcesu. Zastanwmy si razem. Czy gdyby cika praca rzeczywicie bya kluczem do sukcesu, to najbogatszymi ludmi nie powinni by niewolnicy pracujcy po 14 godzin dziennie? Zamiast tego najbogatsi ludzie cae dnie spdzaj w ciepym biurze, nie przemczajc si zbytnio i, co najwaniejsze, pracuj tylko dlatego, e to lubi. Gdzie wic sens w stwierdzeniu, e cika praca jest kluczem do sukcesu? Oto, czego dowiesz si z tej ksiki: Jak mie prawidowe mylenie na temat sukcesu. Jak zrozumie sukces na nowo i zacz swoj drog od pocztku. Jak sta si osob dojrza do sukcesu i bogactwa. Dlaczego tak wielu ludziom nie udao si i nie udaje osign maksimum swoich moliwoci i wci trwaj w marazmie. Jak wielk si ma koncentracja naszej woli na konkretnym dziaaniu i jak uy jej do przyspieszenia sukcesu. Ksik zamwisz na stronie wydawnictwa Zote Myli: http://46-zasad.zlotemysli.pl

) ) ) ) )

wiadomie do sukcesu Krzysztof Trybulski

Jak szybciej osign swoje cele, sukces i marzenia, dziaajc wiadomie, a nie po omacku? Kiedy zaczynasz realizacj swoich celw (np. wzbogacenie si), na pocztku jest trudno i bardzo ciko si przeama do dziaania. Z czasem, gdy zaczynasz co robi i robisz to coraz lepiej, to zaczyna przynosi rezultaty. Lekcje, ktre za chwil przejdziesz, pozwol Ci by przygotowanym do denia do sukcesu. Dadz Ci wiedz i wiadomo, ktre uatwi i przyspiesz Twoje denie do wyznaczonych celw. A oto co (midzy innymi) znajdziesz w tej publikacji: Dlaczego asertywno jest wana w yciu? Jak rozpali w sobie wewntrzny entuzjazm i ch do dziaania? Jak pokona wewntrzne ograniczenia i zerwa acuchy, ktre blokuj i powstrzymuj Twj rozwj? Co dokadnie musisz zacz robi, aby rozpocz swoj drog do sukcesu? Jak si zrelaksowa i odnowi wewntrzn energi do dziaania? Skd bra inspiracj do dziaania oraz pozytywne wzory do naladowania? Jak radzi sobie z pesymizmem i negatywnym nastawieniem? Jak by dumnym z samego siebie? Ksika ta jest inna ni wikszo publikacji, ktre zajmuj si tematyk sukcesu, gdy oprcz samej praktycznej wiedzy niejako zmusza Ci do zaangaowania si w proces zmian, co przeoy si na wiksze efekty i korzyci, ktre wycigniesz z 55 lekcji sukcesu. Jeli tylko zaczniesz wykonywa wiczenia opisane w tej ksice, od razu bdziesz stopniowo coraz bardziej uwiadamia sobie prawdy dotyczce sukcesu. Ksik zamwisz na stronie wydawnictwa Zote Myli: http://swiadomy-sukces.zlotemysli.pl

) ) ) ) ) ) ) )