You are on page 1of 4

ZESTAW WYBRANYCH WZORW MATEMATYCZNYCH

Cigi
Cig arytmetyczny
Cig ^ a n h jest arytmetyczny wtedy i tylko wtedy, gdy
r ! R n ! N+ n + 1

Trygonometria
Funkcje trygonometryczne
Funkcja zmiennej

0 /a

Df R R R & x : / x = r + kr 0 2 k!C R % x: 0 x = k $ r/
k!C

Okres
f

= a n + r.

Wzr na n-ty wyraz cigu arytmetycznego

f ^ x h = sin x f ^ x h = cos x f ^ x h = tg x f ^ x h = ctg x

rzeczywistej

podstawowy

-1; 1 -1; 1 R R

2r 2r r r

a n = a1 + ^ n - 1h r
Suma

n pocztkowych wyrazw cigu arytmetycznego

S n = a1 + a2 + f + a n - 1 + a n
Wzr na sum n pocztkowych wyrazw cigu arytmetycznego

Zwizki midzy funkcjami trygonometrycznymi tego samego kta

Sn =

^ a1 + a n h $ n
2

7 2a1 + ^ n - 1h r A $ n

sin a + cos a = 1 (jedynka trygonometryczna) sin 1 tg a = cos a = ctg a , gdy cos a ! 0 i sin a ! 0 a 1 ctg a = cos a = tg a , gdy sin a ! 0 i cos a ! 0 sin a tg a $ ctg a = 1, gdy sin a ! 0 i cos a ! 0
Funkcje podwojonego kta

Wasnoci cigu arytmetycznego

an =

an - 1 + an + 1 an - k + an + k = 2 2

dla 0

<k<nin H2

Monotoniczno: cig jest rosncy, gdy r

sin 2a = 2 sin a cos a

> 0; < 0;

cos 2a = cos a - sin a = 1 - 2 sin a = 2 cos a - 1


Funkcje trygonometryczne sumy i rnicy ktw

cig jest malejcy, gdy r cig jest stay, gdy r

sin ^ a + b h = sin a cos b + cos a sin b cos ^ a + b h = cos a cos b - sin a sin b sin ^ a - b h = sin a cos b - cos a sin b cos ^ a - b h = cos a cos b + sin a sin b sin ^ - x h = - sin x tg ^ - x h = - tg x
I Parzysto i nieparzysto funkcji trygonometrycznych

= 0.

Cig geometryczny

Cig ^ a n h jest geometryczny wtedy i tylko wtedy, gdy

q ! R n ! N+

0 /

a n + 1 = a n $ q.

cos ^ - x h = cos x

Wzr na nty wyraz cigu geometrycznego

ctg ^ - x h = - ctg x
II + III + + IV +

a n = a1 $ q
Suma

n-1

, dla

nH2

Tabela znakw funkcji trygonometrycznych w poszczeglnych wiartkach

n pocztkowych wyrazw cigu geometrycznego

sin a cos a tg a ctg a

+ + + +

S n = a1 + a2 + f + a n - 1 + a n
Wzr na sum n pocztkowych wyrazw cigu geometrycznego

Zn $ a, gdy q = 1 ] ] n S n = [ a1a1 - q k ] ] 1 - q , gdy q ! 1 \


Wasnoci cigu geometrycznego

Tabela wartoci funkcji trygonometrycznych dla niektrych miar kta

x sin x cos x tg x ctg x

0 0c 0 1 0
nie istn.

r 6 30c 1 2 3 2 3 3 3

r 4 45c 2 2 2 2 1 1

r 3 60c 3 2 1 2 3 3 3

r 2 90c 1 0
nie istn.

a n = a n + 1 $ a n - 1 = a n + k $ a n - k, dla 0 < k < n i n H 2


Monotoniczno:

> 1 i a1 > 0) lub (q ! ^0; 1h i a1 < 0) cig jest malejcy, gdy (q > 1 i a1 < 0) lub (q ! ^ 0; 1h i a1 > 0)
cig jest rosncy, gdy (q cig jest stay, gdy q

= 1 lub a1 = 0

Geometria analityczna
Odcinek
Dugo odcinka o kocach w punktach

Rwnanie okrgu

A = ^ x A ; y A h, B = ^ x B ; y B h dana jest wzorem: AB = ^ x B - x A h + ^ y B - y A h AB: xA + xB yA + yB e 2 ; 2 o.


2 2

B = (xB; yB)

^ x - ah + ^ y - bh = r
2 2

Rwnanie okrgu o rodku w punkcie ^ a; b h i promieniu r:


2

lub

x + y - 2ax - 2by + c = 0,

gdzie r

= a + b - c > 0.

Wsprzdne rodka odcinka

A = (xA; yA) O X

Twierdzenie sinusw i cosinusw


Dany jest trjkt:
C c

Prosta
Rwnanie oglne prostej: gdzie
2 2

Ax + By + C = 0,

Y y = ax + b b
A a

a b c B

A + B ! 0 (tj. wspczynniki A, B nie s

rwnoczenie rwne 0). Jeeli prosta nie jest rwnolega do osi OY , to ma ona rwnanie kierunkowe: Liczba

y = ax + b a to wspczynnik kierunkowy prostej: a = tg a.

a O X

Prosta przechodzca przez dwa dane punkty jest wyraona rwnaniem: ^ y

A = ^ x A ; y A h, B = ^ x B ; y B h - y A h^ x B - x A h - ^ y B - y A h^ x - x A h = 0.

a) Twierdzenie sinusw (Snelliusa): Stosunek dugoci bokw do sinusw ktw przeciwlegych jest stay i rwny rednicy okrgu opisanego na trjkcie:

a = b = c = 2R sin a sin b sin c


b) Twierdzenie cosinusw (Carnota): Kwadrat dugoci dowolnego boku jest rwny sumie kwadratw dugoci pozostaych bokw pomniejszonej o podwojony iloczyn dugoci tych bo-

Prosta i punkt
Odlego punktu P dana jest wzorem:

= ^ x 0 ; y0 h od prostej o rwnaniu Ax + By + C = 0 Ax 0 + By0 + C A +B


2 2

Z 2 2 2 ] a = b + c - 2 b c cos a ] 2 2 2 kw i cosinusa kta zawartego midzy nimi: [ b = a + c - 2 a c cos b ] 2 ] c = a 2 + b 2 - 2 a b cos c \ Twierdzenie Pitagorasa
C b a A c a b B

Para prostych
Dwie proste, o rwnaniach kierunkowych niaj jeden z nastpujcych warunkw: s rwnolege, gdy a1 = a2, s prostopade, gdy a1 a2 = -1. Jeeli proste dane s rwnaniami w postaci oglnej: s rwnolege, gdy

y = a1 x + b1 i y = a2 x + b2 spe-

hc

A1 x + B1 y + C 1 = 0, A2 x + B2 y + C 2 = 0 A1 B2 - A2 B1 = 0, s prostopade, gdy A1 A 2 + B1 B2 = 0.

to odpowiednio:

Suma kwadratw dugoci przyprostoktnych jest rwna kwadratowi dugoci przeciwprostoktnej:

a +b =c

Pola i obwody wybranych figur paskich


Figury geometryczne Trjkt:
b A a C c hc c a b B

Pole

Obwd

P= P = r p (r promie okrgu wpisanego w trjkt) P = a b c (R promie okrgu opisanego na trjkcie) 4R P = a $ ha P = a b sin a AC $ BD P= sin { 2 P = a + b $ ha 2 L = 2a + 2b

c $ hc P= 2 P = 1 b $ c sin a 2 p _ p - a i_ p - b i_ p - c i

L=a+b+c

Rwnolegobok:

B = (xB; yB)

Trapez:
c A a

D ha

C d

L=a+b+c+d

a D b A a B a b C

P = a + b $ c sin a 2 P= AC $ BD 2 L = 2a + 2b

Deltoid:

Koo:
r S

P = rr

L = 2rr
(dugo okrgu)

Stereometria
Oznaczenia

Rachunek algebraiczny
Warto bezwzgldna liczby
Warto bezwzgldn liczby rzeczywistej

P pole powierzchni cakowitej Pp pole powierzchni podstawy Pb pole powierzchni bocznej V


objto

x definiujemy wzorem:

x =*
Liczba

x dla x H 0 . - x dla x < 0 x od punktu 0.

jest to odlego na osi liczbowej punktu

P = 2 ^ ab + bc + ac h V = abc, gdzie a, b, c s dugociami krawdzi


prostopadocianu.

Prostopadocian

W szczeglnoci:

H E F

Dla dowolnych liczb x,

x H 0, - x = x . y mamy: x-y G x + y,
.

x+y G x + y,
c
Ponadto, jeli

x$y = x $ y.

x y ! 0, to x = y y

D A a B b

Potgi i pierwiastki
Niech

n bdzie liczb cakowit dodatni. Dla dowolnej liczby a a = a $ \ $ a. f


n razy n

definiujemy jej n-t potg:

Graniastosup prosty

Pb = 2p $ h V = Pp $ h,
gdzie 2p jest obwodem podstawy graniastosupa.

J F D

I H G h

Pierwiastkiem arytmetycznym n liczb Jeeli

a stopnia n z liczby a H 0 nazywamy

b H 0 tak, e b = a. a < 0 oraz liczba n jest nieparzysta, to n a oznacza liczb b < 0 b = a.


n

tak, e

E A

Pierwiastki stopni parzystych z liczb ujemnych nie istniej.

C B

m, n bd liczbami cakowitymi dodatnimi. Definiujemy: -n 0 1 dla a ! 0: a = n oraz a = 1, a


Niech
m

Ostrosup

dla dla

a H 0: a n = n a a > 0: a
-m

V = 1 Pp $ h, 3 gdzie h jest wysokoci ostrosupa.


E A

=
n

h D C B
Niech r,

1 . m a

s bd dowolnymi liczbami rzeczywistymi. Jeli a > 0 i b > 0, to


r+s

zachodz rwnoci:

a $a =a
r

,
r

aa k = a
r s r

r$s

a = a r - s, s a

Walec

^ a $ bh = a $ b
r

b a l = ar. b b
s s liczbami cakowitymi, to powysze wzory a ! 0, b ! 0. n nazywamy iloczyn kolejnych liczb

Pb = 2rrh
2

Jeeli wykadniki r,

P = 2rr ^ r + h h V = rr h, gdzie r jest promieniem podstawy, h wysokoci walca.


h

obowizuj dla wszystkich liczb

Silnia

Silni liczby cakowitej dodatniej

cakowitych:

n! = 1 $ 2 $ f $ n. = 1.

Ponadto przyjmujemy umow, e 0!

Stoek

P = rr ^ r + l h 2 V = 1 rr h, 3 gdzie r jest promieniem podstawy, h wysokoci, l dugoci tworzcej stoka.


Kula

Pb = rrl

Symbol Newtona
Dla liczb cakowitych n,

k speniajcych warunki 0 G k G n definiujemy n n! . symbol Newtona: e o = k! ^ n - k h ! k n = 2 oraz n = 3 otrzymujemy dla dowolnych


2 2

Wzory skrconego mnoenia

Z dwumianu Newtona dla liczb a, b:

^ a + b h = a + 2ab + b
2 2 2 2 2

^ a + b h = a + 3a b + 3ab + b
3 3 3 3 2 2

3 3

P = 4rr 3 V = 4 rr , 3 gdzie r jest promieniem kuli.

^ a - b h = a - 2ab + b
O r
2 2

^ a - b h = a - 3a b + 3ab - b
2 2 3 3 2 2

a - b = ^ a - b h^ a + b h,
3 3 2

a - b = ^ a - b ha a + ab + b k,
2

a + b = ^ a + b ha a - ab + b k

Funkcje
Funkcja i jej wasnoci
Funkcja rosnca:

Kombinatoryka
Permutacje
Liczba sposobw, w jaki rwna

/ x < x 2 & f ^ x1 h < f ^ x 2 h / x < x 2 & f ^ x1 h > f ^ x 2 h Funkcja malejca: x ,x !X1D 1 / x < x 2 & f ^ x1 h H f ^ x 2 h Funkcja nierosnca: x ,x !X1D 1 / x < x 2 & f ^ x1 h G f ^ x 2 h Funkcja niemalejca: x ,x !X1D 1 Funkcja ograniczona: 0 / f ^ x h G M M !R x!D Funkcja parzysta: / 8 - x ! D f / f ^ - x h = f ^ x h B x!D Funkcja nieparzysta: / 8 - x ! D f / f ^ - x h = - f ^ x h B x!D
x1 , x2 ! X 1 D f 1
1 2 f 1 2 f 1 2 f f f f

n H 1 elementw mona ustawi w cig, jest

n!.

Wariacje bez powtrze


Liczba sposobw, w jaki z si z

n elementw mona utworzy cig, skadajcy k ^1 G k G n h rnych wyrazw, jest rwna n! . n $ ^ n - 1h $ f $ ^ n - k + 1h = ^n - kh!

Wariacje z powtrzeniami
Liczba sposobw, w jaki z si z

n elementw mona utworzy cig, skadajcy


k

k niekoniecznie rnych wyrazw, jest rwna n .

Funkcja kwadratowa
a) Funkcja kwadratowa (inaczej: trjmian kwadratowy) jest to funkcja postaci y = ax + bx + c, x ! R, a ! R # 0 -, b, c ! R.
2

Kombinacje

Uwaga: Gdyby a = 0, to funkcja byaby liniowa: y = bx + c. b) Wyrnik trjmianu kwadratowego to liczba = b - 4ac. c) Dziedzina i zbir wartoci funkcji kwadratowej:
2

n elementw mona wybra n k ^ 0 G k G n h elementw, jest rwna e o. k


Liczba sposobw, w jaki spord

Df = R Z ] - ; + 3 o dla a > 0 ] 4a YW = [ ] d - 3; - dla a < 0 ] 4a \


d) Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola:

Rachunek prawdopodobiestwa
4a 4a W W

Klasyczna definicja prawdopodobiestwa


Niech X bdzie skoczonym zbiorem wszystkich zdarze elementarnych. Jeeli zajcie kadego zdarzenia elementarnego jest jednakowo prawdopodobne, to prawdopodobiestwo zajcia zdarzenia

A 1 X jest rwne

A P ^ Ah = X
gdzie zbioru

, liczb elementw

0 dla a > 0 (ramiona ku grze) dla a < 0 (ramiona w d)

A oznacza liczb elementw zbioru A, za X X.

Istnienie miejsc zerowych

Liczba miejsc zerowych Dwa miejsca zerowe

>0
Istniej.

x1 =

-b - -b + ; x2 = . 2a 2a

0 G P ^ A h G 1 dla kadego zdarzenia A 1 X P ^ X h = 1, X zdarzenie pewne P ^ Q h = 0, Q zdarzenie niemoliwe (pusty podzbir X) P ^ A h G P ^ B h, gdy A 1 B 1 X P ^ A , B h = P ^ A h + P ^ B h - P ^ A + B h dla dowolnych zdarze A, B 1 X, zatem P ^ A , B h G P ^ A h + P ^ B h dla dowolnych zdarze A, B 1 X.
Zdarzenia niezalene
Zdarzenia

Wasnoci prawdopodobiestwa

=0

Jedno miejsce zerowe

x1 = x 2 = x 0 x0 = - b _ = p i 2a <0
Nie istniej. adnych miejsc zerowych

ozn.

A 1 X i B 1 X s niezalene, gdy P ^ A + B h = P ^ A h $ P ^ B h.

Prawdopodobiestwo warunkowe
Niech Prawdopodobiestwem warunkowym

Wzory Vitea
Zaoenie: Wwczas:

H 0 (istniej miejsca zerowe)


b c

suma: x1 + x 2 = - a , iloczyn: x1 $ x 2 = a

A, B 1 X bd zdarzeniami, przy czym P ^ B h > 0. P ^ A | B h zajcia zdarzenia A pod warunkiem, e zaszo zdarzenie B, nazywamy liczb: P ^ A + Bh P ^ A | Bh = . P ^ Bh

You might also like