Marcin Dziedzic: Jak Budować

Ten darmowy ebook zawiera fragment penej wersji pod tytuem Jak budowa Aby przeczyta informacje o penej
wersji, kliknij tutaj. Darmowa publikacja dostarczona przez Ecopress - Wydawnictwo internetowe Niniejsza publikacja moe by kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wycznie w formie dostarczonej przez Wydawc. Zabronione s jakiekolwiek zmiany w zawartoci publikacji bez pisemnej zgody Wydawcy. Zabrania si jej odsprzeday, zgodnie z regulaminem Wydawnictwa Ecopress. Copyright by Ecopress & Marcin Dziedzic, rok 2011 Marcin Dziedzic Jak budowa? Ecopress - Wydawnictwo internetowe ul. Hoa 2/6 05-400 Otwock www.ecopress.com.pl, kontakt@ecopress.com.pl Autor oraz Ecopress - Wydawnictwo internetowe dooyli wszelkich stara,by zawarte w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Ecopress - Wydawnictwo internetowe nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w ksice. Wszelkie prawa zastrzeone. All rights reserved.
Dane wydawcy: Tytu Autor
Bardzo dzikuj wszystkim partnerom. Bez ich zaangaownia i wsppracy ta ksika by nie powstaa.
www.dachy.org
www.mury.pl
www.okna.pl
www.ursa.pl
www.instalacjebudowlane.pl
www.feris.co
www.taniachata.pl
www.jak-budowac.pl
www.ekomin.pl
www.portalbudowlany.pl
www.rekuperatory.pl
www.wentylacja.biz
www.ogrzewnictwo.pl
www.ogrodowisko.pl
www.moj-ogrodnik.pl
www.ogrod-gardener.pl
www.ekohoryzont.com.pl
projekty energooszczdne
www.elewacje.pl
www.twojekominki.pl
www.qantum.pl
Partnerzy: www.portalbudowlany.pl Portal branowy www.feris.co Nowoczesne ogrzewanie www.ekohoryzont.com.pl Projekty energooszczdne www.TaniaChata.pl Porwnaj, kupuj, tanio buduj www.ekomin.pl Portal instalatorw kominw www.biawar.com.pl Producent ogrzewaczy wody, pomp ciepa, systemw solarnych www.e-ogrody.com Portal ogrodniczy www.rockwool.pl Niepalne izolacje www.ekoenergia.polska-droga.pl www.paninstal.pl Nowoczesne kotownie www.twojekominki.pl Portal kominkowy www.miwo.pl Stowarzyszenia Producentw Weny Mineralnej, Szklanej i Skalnej www.stropex.pl System stropowy Stropex www.budujdompasywny.pl Portal branowy Bartosz Chmielewski www.artykuly.com.pl Artykuy do przedruku www.pro-vent.pl Producent rekuperatorw oraz wymiennikw gruntowych www.artelis.pl Darmowe artykuu do przedruku Ewa Libiszewskia www.materialybudowlane.cybra.pl Portal branowy www.dominformator.pl Informator branowy www.projektoskop.pl Portal budowlany - projekty domw www.elewacje.pl Portal branowy www.morizon.pl www.wszystkie-projekty.pl www.mojogrod.com www.luxmar.com.pl www.cennik-uslug-budowlanych.pl www.Jak-Budowac.pl Portal budowlany: Knauf sp. z o.o. Micha Mazur Times Square Public Relations EchoPR GutPR WITEX Partnersi www.armacell.com www.stolbud.pl sfera-pr Aleksander Majer Veka Polska InplusPR
JAK BUDOWA ?
www.ecopress.com.pl
f o l d e ry b r o s z u ry
JAK BUDOWA ?
A PROMOCJ
WIZYTWEK
1000 sztuk w kolorze 169 z brutto !!! 500 sztuk w kolorze 99 z brutto !!!
Papier 300g + uszlachetnienie (lakier dyspersyjny)
projekt
druk
ulotki
Wizy tWki
o p r awa
Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment
Przedmowa
Pierwszy dom dla wroga, drugi dla ssiada a trzeci dla siebie.
Nie bez przyczyny utaro si to powiedzenie. Jego warto poznay osoby, ktre po raz pierwszy, bez wystarczajcej wiedzy oraz dowiadczenia, wybudoway wasny dom. Nasuwa si wic pytanie: czy tak musi by? Budowa budynku jednorodzinnego to co wspaniaego usyszaem to od pewnego inwestora, ktry by w trakcie budowy swojego drugiego obiektu mieszkalnego. Perspektywa posiadania wasnego domu jest czym przepiknym i ekscytujcym dla tych, ktrzy zaczynaj budow. By moe Ty rwnie stoisz wanie przed takim wyzwaniem. Pewnie sobie mylisz, jak piknie bdzie wyglda dom Twoich marze. Moe czsto zastanawiae si, jak go zagospodarowa, a moe nawet ju wiesz i masz gotowy plan oraz projekt urzdzenia wntrza? Wiele osb jest tego zdania, e jedenie po sklepach, hurtowniach i centrach handlowych w poszukiwaniu artykuw wykoczeniowych do domu jest sam przyjemnoci wieczc cik prac przy budowie. Warto sobie zada kilka pyta.
- Jakie kroki trzeba podj, eby praca przy budowie wasnego domu bya przyjemnoci? - Co zrobi, eby doj do etapu wykoczenia budynku jednorodzinnego? - A co zrobi, eby na drodze do kocowej fazy budowy nie stany rne trudnoci i kopoty? - Jak unikn sytuacji w ktrej problemy mog pojawi si ju na samym pocztku inwestycji? - Jak wybudowa dom nowoczesny oraz energooszczdny? - Oraz co zrobi, eby budowa nie zamienia si w jeden wielki koszmar, spdzajcy sen z oczu?
Na te i wiele innych pyta odpowiada ten poradnik Jak budowa?. To kompendium budowlane krok po kroku przeprowadza inwestora przez wszystkie etapy inwestycji zwizanej z budow, sprawiajc, e wymarzony dom stanie si czym realnym a cay proces budowlany zakoczy si pomylnie. Ksika ta jest pomoc dla pocztkujcych osb nie majcych wiedzy budowlanej, cho nie tylko, poniewa jest napisana oczami inwestora a nie inyniera budowlanego. Jeeli budujesz dom po raz pierwszy to dziki temu poradnikowi, wbrew powszechnie panujcej opinii uda Ci si osign ten cel i wybudujesz wymarzony dom dla siebie a nie dla wroga. Marcin Dziedzic
6

Spis treci
A. DZIAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 A. 1. Dziaka - od czego zacz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 A. 1.1. Dziaka budowlana - kryteria wyboru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 A. 1.1.1 Lokalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 A. 1.1.2 Przeznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. . . . . . . . . . . . . . . 22 A. 1.1.3 Wielko dziaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 A. 1.1.4 Ksztat dziaki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 A. 1.1.5 Uksztatowanie terenu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 A. 1.1.6 Uzbrojenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 A. 1.1.7 Dostp do drogi publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 A. 1.1.8 Grunt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 A. 1.2. Gdy chcemy kupi dziak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 A. 1.3. Dziaka siedliskowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 A. 1.3.1 Dziaka siedliskowa alternatywa dla budowlanej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 A. 1.4. Jak przeksztaci dziak roln w budowlan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 A. 1.4.1 Pierwszy etap plan zagospodarowania przestrzennego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 A. 1.4.2 Drugi etap wniosek o zmian planu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 A. 1.4.3 Trzeci etap wniosek o wyczenie gruntu z produkcji rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 A. 2. Geodeta kiedy jest potrzebny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 A. 2.1. Mapa geodezyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 A. 3. Projekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 A. 3.1. Miary, powierzchnie, kubatury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 A. 3.2. Adaptacja projektu i zmiany w projekcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 A. 3.3. Poziom -1 (zalety i wady piwnic). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 A. 4. Obowizki osb biorcych udzia w procesie budowlanym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 A. 5. Pozwolenie na budow od A do Z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 A. 5.1. Co i gdzie moemy budowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 A. 5.2. Gdy planu zagospodarowania brak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 A. 5.3. Pozwolenie na budow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 A. 6. Pozwolenie na budow na dziace siedliskowo-zagrodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 A. 6.1. Budowa bez pozwolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 A. 6.2. Sze krokw, aby uzyska pozwolenie na budow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 A. 6.3. Dokumenty niezbdne do rozpoczcia budowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 A. 7. Woda i prd na budowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 A. 7.1. Formalnoci przy podczeniu do wodocigu, budowie studni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 A. 7.2. Przycze elektryczne - schemat postpowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 A. 7.2.1 Rodzaje Przyczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 A. 7.2.2 Procedura przyczenia do sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 A. 8. Wycicie drzew lub krzeww . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 B. ZACZYNAMY BUDOW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 B. 1. System gospodarczy - czy ekipa budowlana? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 B. 1.1. Jak wybra wykonawc? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 B. 1.2. Umowa o budow obiektu mieszkalnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 B. 2. Rozpoczynamy budow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 B. 3. Przemylane budowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 B. 3.1. Budowa z gow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 B. 3.2. Instalator bardzo wana osoba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 B. 4. Wydatki inwestycyjne - energooszczdno na etapie projektowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 B. 4.1. Waciwie wykonany indywidualny projekt architektoniczny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 B. 4.2. Projektant wsppracuje z konstruktorem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 B. 5. Materiay budowlane oszczdzamy ale nie za cen jakoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 B. 6. Zakoczenie budowy - odbir budynku, procedura i dokumentacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 B. 7. Materiay budowlane - walory zdrowotne oraz ekologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 B. 7.1. Drewno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

B. 7.2. B. 7.3. B. 7.4. B. 7.5. B. 7.6. B. 7.7. B. 7.8. B. 7.9. Ceramiczne materiay budowlane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Wyroby wapienno- piaskowe (silikaty) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Beton komrkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Keramzyt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Betony lekkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Metale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Tworzywa sztuczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Farby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
C. FUNDAMENTY, MURY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 C. 1. ciany zewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 C. 1.1. None ciany zewntrzne ciana jednowarstwowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 C. 1.2. None ciany zewntrzne ciana wielowarstwowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 C. 1.2.1 Podzia cian wielowarstwowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 C. 1.3. Oddziaywania na ciany zewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 C. 1.4. Konstrukcje budowlane i fizyka budowy - podstawowe zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 C. 1.4.1 Co to jest przegroda budowlana? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 C. 1.4.2 Mostki termiczne (cieplne). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 C. 1.4.2.1. Mostki termiczne w przegrodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 C. 1.4.3 Dyfuzja - kondensacja pary wodnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 C. 1.4.4 Ustrj budowlany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 C. 1.4.5 Opr cieplny R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 C. 1.4.6 Obliczeniowy opr cieplny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 C. 1.4.7 Wspczynnik przenikania ciepa U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 C. 1.4.8 Lambda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 C. 2. Wilgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 C. 2.1. Przyczyny wystpowania wilgoci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 C. 3. ciany czy one oddychaj? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 C. 3.1. Udzia oddychania cian w usuwaniu pary wodnej z pomieszcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 C. 4. Akumulacja ciepa w cianach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 C. 5. Beton i elbet w budownictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 C. 5.1. Klasyfikacja betonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 C. 5.2. elbet i jego zastosowanie w budownictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 C. 5.3. Konstrukcje elbetowe - podzia oraz zalety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 C. 6. Fundamenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 C. 6.1. Waciwie zbudowane fundamenty to podstawa domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 C. 6.2. Badanie gruntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 C. 6.3. Wykop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 C. 6.4. ciany fundamentowe i piwniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 C. 6.4.1 ciany z penych bloczkw betonowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 C. 6.4.2 ciany z cegie ceramicznych penych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 C. 6.4.3 ciany z kamienia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 C. 6.4.4 ciany monolityczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 C. 6.4.5 ciany z pustakw zasypowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 C. 6.4.6 ciany w deskowaniu tradycyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 C. 6.4.7 System Silka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 C. 6.5. Straty ciepa a grubo cian fundamentowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 C. 6.6. Jak izolowa fundamenty? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 C. 6.6.1 Izolacja pozioma i pionowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 C. 6.6.1.1. Materiay hydroizolacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 C. 6.6.1.1.1. Masy i membrany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 C. 6.6.1.1.2. Papy asfaltowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 C. 6.6.1.1.3. Masa bitumiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 C. 6.6.1.1.4. Folie hydroizolacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 C. 6.6.1.2. Materiay termoizolacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 C. 6.6.1.2.1. Polistyren ekstrudowany a styropian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 C. 6.6.1.2.2. Polistyren ekstrudowany - zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

C. 6.6.1.2.3. Szko piankowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 C. 6.6.1.2.4. Pianka poliuretanowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 C. 6.6.1.2.5. Keramzyt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 C. 6.6.1.2.6. Wena mineralna i szklana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 C. 6.6.2 Izolacja przeciwwilgociowa fundamentw - w praktyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 C. 6.6.2.1. Izolacja przeciwwilgociowa w budynkach niepodpiwniczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 C. 6.6.2.2. Izolacja przeciwwilgociowa w budynkach podpiwniczonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 C. 6.6.3 Przykady izolacji fundamentw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 C. 6.7. Podogi z keramzytu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 C. 6.8. Zaprawy do murowania cian fundamentowych i piwnicznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 C. 6.9. Fundament w praktyce instrukcja krok po kroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 C. 6.10. Pyta fundamentowa Megatherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 C. 6.11. Strop grzewczy Megatherm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 C. 6.12. System fundamentowania Sundolitt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 C. 7. Mury domu technologie i materiay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 C. 7.1. ciany jednowarstwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 C. 7.2. ciany dwuwarstwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 C. 7.3. ciany trjwarstwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 C. 7.3.1 ciana trjwarstwowa ze szczelin powietrzn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 C. 7.4. Murowanie pierwszych warstw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 C. 7.5. Tradycyjne zaprawy murarskie i tynkarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 C. 7.5.1 Wapno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 C. 7.5.2 Podzia zapraw murarskich od wytrzymaoci na ciskanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 C. 7.5.3 Receptury zapraw murarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 C. 7.5.4 Zaprawy ciepochronne (termoizolacyjne) do murowania cian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 C. 8. ciany zewntrzne technologie materiaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 C. 8.1. Ciepe materiay konstrukcyjne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 C. 8.2. Przewodno cieplna materiaw konstrukcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 C. 8.2.1 Wspczynnika lambda a wilgotno i ruch powietrza w przegrodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 C. 8.2.2 Oddychanie cian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 C. 8.2.3 Kondensacja pary wodnej w przegrodzie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 C. 8.2.4 Eksfiltracja powietrza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 C. 8.3. Mur warstwowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 C. 8.3.1 Mur warstwowy - rozwizania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 C. 8.3.1.1. Mur trjwarstwowy - ocieplenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 C. 8.4. ciany muru jednowarstwowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 C. 9. Materia budowlany na ciany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 C. 9.1. Beton komrkowy - gazobeton. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 C. 9.1.1 Akumulacja cieplna a gazobeton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 C. 9.1.2 YTONG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 C. 9.2. Ceramiczne materiay budowlane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 C. 9.2.1 Pustaki poryzowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 C. 9.3. Pustak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 C. 9.4. Silikaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 C. 9.5. Wyroby z keramzytobetonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 C. 10. Ciepe ciany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 C. 11. Wznoszenie cian zewntrznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 C. 12. cianki dziaowe - murowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 C. 12.1. cianka szkieletowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 C. 12.1.1 Izolacyjno akustyczna cian z pyt g-k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 C. 12.1.1.1. Konstrukcja lekkich cian szkieletowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 C. 13. Fermacell systemy suchej zabudowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 C. 13.1. Waciwoci fizyki budowlanej pyty fermacell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 C. 14. System YTONG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 C. 14.1. Alternatywa dla ciany warstwowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 C. 14.2. Parametry techniczne bloczkw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135

C. 15. Silka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 C. 15.1. Silka - waciwoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 C. 15.2. Silka E. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 D. STROPY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 D. 1. Rodzaje stropw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 D. 1.1. Stropy monolityczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 D. 1.2. Stropy gstoebrowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 D. 1.3. Stropy typu Filigran . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 D. 1.4. Stropy z prefabrykowanych pyt kanaowych eraskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 D. 1.5. Stropy systemu YTONG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 D. 2. Stropy Teriva powszechnie stosowane budownictwie jednorodzinnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 D. 2.1. Waciwoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 D. 2.2. Pustaki stropowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 D. 2.3. Ksztatki wiecowo-nadproowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 D. 2.4. Belki stropowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 D. 3. Zasady projektowania i wykonania stropw Teriva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 D. 3.1. Betonowanie stropu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 D. 3.2. Wykonanie stropu Teriva instrukcja krok po kroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 E. KOMINY. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 E. 1. Rodzaje kominw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 E. 2. Warunki zabudowy kominw w elementach budowlanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 E. 3. Wkady kominowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 E. 3.1. Szczelno przewodw kominowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 E. 4. Komin z cegy podstawowe zasady budowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 E. 5. Komin ceramiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 E. 6. Kominy stalowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 E. 7. Kominy jednocienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 E. 8. Kominy dwucienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 E. 9. Systemy powietrzno-spalinowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 E. 10. Kominy kondensacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 E. 11. Systemy kominowe - praktyczne wskazwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 E. 12. Jak dobrze zamontowa wkad kominowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 E. 13. Markowy produkt czy imitacja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 E. 13.1. Problemy i wady imitacji kominowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 E. 14. Kominy Schiedel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 E. 14.1. Systemowy komin ceramiczny Schiedel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 E. 15. Jak zwikszy cig? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 E. 16. Dobr rednic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 E. 17. Nasady kominowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 F. CHEMIA BUDOWLANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 F. 1. Farby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 F. 1.1. Rodzaje farb i ich zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 F. 2. Lakiery rodzaje i zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 F. 3. Bejce, grunty, impregnaty rodzaje i zastosowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 F. 4. Kleje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 F. 5. Masy i mieszanki tynkarskie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 F. 6. Zaprawy murarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 F. 7. Domieszki do betonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 G. ELEWACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 G. 1. Elewacje docieplajce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 G. 1.1. Dlaczego warto ociepla budynki?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 G. 1.1.1 Systemowo znaczy skutecznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 G. 1.2. Materiay ociepleniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 G. 1.3. Parametry i waciwoci materiaw izolacyjnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 G. 1.3.1 Fizyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
10

G. 1.3.2 Lambda - wspczynnik przewodzenia ciepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 G. 1.4. Styropian w ocieplaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 G. 1.4.1 Zastosowania wyrobw EPS wg PN-B 20132:2004 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 G. 1.5. Metoda lekka mokra (BSO bezspoinowy system ocieplenia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 G. 1.5.1 Metoda lekka sucha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 G. 1.6. Zapobieganie mostkom termicznym podczas wykonywania ocieplenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 G. 1.7. Bdy w ocieplaniu cian zewntrznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 G. 2. Rodzaje elewacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 G. 2.1. Elewacje wentylowane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 G. 2.2. Elewacje ze szka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 G. 2.2.1 Przeszklenia strukturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 G. 2.3. Elewacje kamienne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 G. 2.4. Elewacje drewniane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 G. 2.4.1 Mocowane na rusztach elewacje z desek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 G. 2.4.2 Elewacje wykonane z gontw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 G. 2.4.3 Rodzaje drewna na elewacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 G. 2.5. Elewacje z betonu architektonicznego (prefabrykowane panele elewacyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . 186 G. 2.6. Elewacje z cegie i bloczkw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 G. 2.7. Elewacje na kleju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 H. TYNKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 H. 1. Tynki zewntrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 H. 1.1. Tynki wielowarstwowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 H. 1.2. Tynki cienkowarstwowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 H. 1.3. Tynki specjalne - dekoracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 H. 1.4. Jak dziaaj kwarcowe farby elewacyjne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 H. 1.4.1 Nano-Quarz Gitter nanoczsteczki w subie wytrzymaoci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 H. 1.4.2 Jaki tynk na fasad? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 H. 2. Tynki wewntrzne - rodzaje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 H. 2.1. Tradycyjne zaprawy tynkarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 H. 2.2. Receptury zapraw tynkarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 H. 2.2.1 Roboty tynkarskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 H. 2.3. Tynki gipsowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 H. 2.3.1 Rodzaje tynkw gipsowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 H. 2.3.2 Tynki maszynowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 H. 2.4. Suche tynki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 I. OKNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 I. 1. Okna naszego domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 I. 1.1. Minimalna powierzchnia okien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 I. 1.2. Na cztery strony wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 I. 1.3. Okna typowe a robione na wymiar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 I. 1.4. Wygoda uytkowania okna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 I. 1.4.1 Przez wasnoci eksploatacyjne i bezpieczestwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 I. 1.4.2 Szczelno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 I. 1.4.3 Dwikoszczelno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 I. 1.4.4 Bezpieczestwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 I. 2. Okna PVC wady i zalety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 I. 2.1. Profil PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 I. 2.1.1 Budowa profilu PCV rnice midzy profilami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 I. 2.2. O co pyta przy zakupie okien PCV? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 I. 3. Okna drewniane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 I. 3.1. Rodzaje okien drewnianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 I. 3.1.1 Jakie drewno wybra? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 I. 3.2. Na co zwrci uwag przy zakupie okien drewnianych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 I. 4. Okna aluminiowe - idealne rozwizanie nie tylko dla firm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 I. 4.1. Rodzaje okien aluminiowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
11

I. 5. Okna z fiberglassu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 I. 6. Okucia - kluczem do naszego bezpieczestwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 I. 7. Epoka szyb zespolonych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 I. 7.1. Moliwoci szka okiennego opis i rodzaj dostpnych na rynku szyb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 I. 7.2. Szyba, a oszczdno ciepa - wspczynnik k lub U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 I. 7.3. Szyby ochronne - bezpieczne i antywamaniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 I. 7.3.1 Klasyfikacja szyb antywamaniowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 I. 8. Zaparowane okna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 I. 9. Prawidowy pomiar okien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 I. 10. Wymagania i zasady wobec montau okien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 I. 11. Inteligentne okna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 J. SCHODY, DRZWI, PODOGI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 J. 1. Schody normy i zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 J. 2. Podoga w naszym domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 J. 2.1. Parkiet estetyka, trwao i odnawialno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 J. 2.2. Panele podogowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 J. 2.3. Posadzka do warsztatu, garau lub kotowni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 J. 3. Drzwi w domu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 J. 3.1. Rodzaje drzwi wedug materiau wykonania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 J. 3.2. Drzwi wg polskiego prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 J. 3.3. Drzwi zewntrzne a waciwoci fizyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 J. 3.4. Drzwi zewntrzne - adne i odporne na zodzieja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 J. 3.4.1 Drzwi antywamaniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 K. BRAMY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 K. 1. Rodzaje bram garaowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 K. 2. Automatyka bram garaowych sposoby na inteligentny gara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 K. 2.1. Automatyka z wysokim IQ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 K. 3. Monta bramy garaowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 L. DACH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 L. 1. Dach naszego domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 L. 1.1. Typy dachw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 L. 1.2. Wiba dachowa - silny krgosup dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 L. 1.2.1 Rodzaje wiby dachowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 L. 1.2.2 Impregnacja wiby dachowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 L. 2. Prefabrykacja konstrukcji drewnianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 L. 3. Wiba dachowa z fabryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 L. 3.1. Idea prefabrykowania konstrukcji drewnianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 L. 3.2. Pytka kolczasta cznik do wykonywania wiby w fabryce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 L. 3.3. Wykonywanie wiby dachowej w fabryce a na placu budowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 L. 3.4. Wizary z pytkami kolczastymi nowe moliwoci konstrukcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 L. 3.5. Zakup prefabrykowanej wiby dachowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 L. 4. Uwarunkowania co do wyboru pokrycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 L. 5. Pokrycia dachowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 L. 5.1. Dach z blachy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 L. 5.1.1 Blachy paskie PLX - Lindab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 L. 5.1.2 Blacha na rbek stojcy - Maxi Classic RUUKKI Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 L. 5.1.3 Dachy na listw Rheinzink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 L. 5.1.3.1. Dachy w usk Rheinzink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 L. 5.1.4 Akcesoria do dachw z blachy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 L. 5.2. Pokrycia ceramiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 L. 5.2.1 Dachwki tumice dwiki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 L. 5.2.2 Klamrowanie dachwek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 L. 5.2.3 Dachwki i ich wady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 L. 5.3. Pokrycia z wknocementu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 L. 5.3.1 Pytki struktonit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
12

L. 5.4. Trzcina - nowoczesna tradycja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 L. 5.5. Panele ceramiczno-metalowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 L. 6. Izolacja dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 L. 6.1. Folie paraizolacyjne, membrany dachowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 L. 6.2. Dach w warstwach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 L. 6.3. Stopnie izolacyjnoci warstw wstpnego krycia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 L. 6.4. Jak porwnywa folie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 L. 6.5. Folia dachowa czy deskowanie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 L. 6.6. Membrany dachowe rnych producentw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 L. 6.6.1 Divoroll Universal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 L. 6.6.2 Membrana dachowa Corotop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 L. 6.6.3 Membrany dachowe URSA SECO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 L. 6.7. Czym uszczelnia membrany dachowe?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 L. 6.7.1 Monta membrany dachowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 L. 7. Izolacja cieplna dachu i poddasza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 L. 7.1. Normy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 L. 7.2. Wena w budownictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 L. 7.2.1 Waciwoci weny skalnej Rockwool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 L. 7.3. Izolacja termiczna pomidzy krokwiami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 L. 7.3.1 Ocieplenie poddasza uytkowego z zastosowaniem produktw Rockwool. . . . . . . . . . . . . . . 271 L. 7.3.2 Przykady ocieplenia dachu skonego z produktami URSA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 L. 8. Wentylacja dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 L. 8.1. Prawidowy system wentylacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 L. 8.1.1 Wentylacja pokry dachowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 L. 8.1.2 Norma DIN 4108 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 L. 8.1.3 Wentylacja a izolacja cieplna midzy krokwiami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 L. 8.1.4 Dach wentylowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 L. 8.1.4.1. Wentylacja pod FWK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 L. 8.1.4.2. Wielko szczeliny wentylacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 L. 8.1.4.3. Wentylacja nad FWK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 L. 8.1.4.3.1. Kanay wentylacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 L. 8.1.5 Wentylacja dachw pokrytych gontem bitumicznym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 L. 8.1.6 Wentylacja dachw o poddaszu nieuytkowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 L. 8.1.7 Dachwki wentylacyjne wspomaganie wentylacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 L. 9. Okna dachowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 L. 9.1. Zasady montau okien poaciowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 L. 9.2. Okno o podwyszonej osi obrotu Fakro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 L. 9.3. Okno niskoemisyjne Roto Designo R8 NE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 L. 10. ABC ukadania pokrycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 L. 10.1. Monta blachodachwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 L. 10.2. Monta blach trapezowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 L. 10.3. Monta blach paskich - profil Maxi Classic RUUKKI Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 L. 10.4. Ukadanie dachwek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 L. 10.5. Colodach do dachwki, Colozinc do blachy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 L. 11. Rynny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 L. 11.1. Stalowa, aluminiowa, PVC, drewniana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 L. 11.2. System rynnowy Galeco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 L. 11.2.1 Naroniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 L. 12. Podbitka dachowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 L. 12.1. Monta podbitki dachowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 L. 12.2. Ukadanie podbitki z PVC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 L. 13. Dachy paskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 L. 13.1. Technologia dla dachu paskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 L. 13.2. Dach tradycyjny czy odwrcony? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 L. 13.2.1 Technologia wykonania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 L. 13.2.2 Obrbka dylatacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
13

L. 13.2.3 Obrbka wpustu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 L. 13.2.4 Dachy odwrcone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 L. 13.2.4.1. Izolacja termiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 L. 13.2.4.1.1. Izolacja dachw paskich Rockwool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 L. 13.2.5 Ogrd na dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 L. 13.2.5.1. Roliny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 L. 13.2.5.2. Paraizolacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 L. 13.2.5.3. Termoizolacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 L. 13.2.5.4. Uszczelnienie dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 L. 13.2.5.4.1. Uszczelnianie bituminami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 L. 13.2.5.4.2. Uszczelnianie foliami PVC, EPDM, OCB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 L. 13.2.5.5. Warstwa drenaowa i filtracyjna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 L. 13.2.5.6. Sposoby montau hydroizolacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 L. 13.2.5.7. Wizualizacje dachw paskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 M. INSTALACJA ELEKTRYCZNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 M. 1. Instalacje elektryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 M. 1.1. Bezpieczne uytkowanie instalacji elektrycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 M. 2. Tradycyjna i nowoczesna instalacja odgromowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 N. WENTYLACJA, REKUPERACJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 N. 1. Wentylacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 N. 1.1. Czym grozi brak wentylacji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 N. 1.2. Wentylacja grawitacyjna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 N. 1.3. Wentylacja hybrydowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 N. 1.3.1 Wentylacja hybrydowa Turbowent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 N. 2. Rekuperacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 N. 2.1. Zalety wentylacji centralnej z rekuperacj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 N. 2.2. Jak dziaa rekuperator? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 N. 2.3. Budowa rekuperatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 N. 2.4. Oszczdnoci na etapie projektowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 N. 2.4.1 Ograniczenie kosztw ogrzewania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 N. 2.5. Zalecenia dla domu wyposaonego w rekuperator. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 N. 2.6. Dobr instalacji rekuperacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 N. 2.7. Praca letnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 N. 2.7.1 Sposoby chodzenia domu latem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 N. 2.7.1.1. Przeponowy wymiennik ciepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 N. 2.7.1.2. Bezprzeponowy wymiennik gruntowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 N. 2.7.2 By-pass w rekuperatorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 N. 2.8. Dobr rekuperatora. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 N. 2.9. Gdzie umieszcza czerpnie i wyrzutnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 N. 2.10. Rekuperator a kominek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 N. 2.10.1 Sposb umieszczenia nawiewnikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 O. OGRZEWANIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 O. 1. Ogrzewanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 O. 1.1. Komfort cieplny a rozkad temperatur w pomieszczeniu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 O. 1.2. Systematyka ogrzewania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 O. 2. Bilans cieplny budynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 O. 3. Ogrzewanie fazowe firmy Feris nowo w ogrzewnictwie!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 O. 3.1. Ogrzewanie za pomoc konwekcji czy promieniowania? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 O. 3.2. Kompatybilno z innymi systemami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 O. 3.3. Komfort cieplny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 O. 3.3.1 Pionowy rozkad temperatur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 O. 3.4. Opis panelu grzewczego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 O. 3.4.1 Zasada dziaania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 O. 3.4.1.1. Przykad zjawiska przemiany fazowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 O. 3.4.2 Budowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
14

O. 3.5. Elastyczno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 O. 3.5.1 Zastosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 O. 3.6. Stabilizacja temperatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 O. 3.7. Monta systemu w zimie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 O. 3.8. Ekologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 O. 3.8.1 Klasa A++ dla energooszczdnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 O. 3.9. Walory zdrowotne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 O. 3.10. Moc grzewcza paneli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 O. 3.11. Oszczdnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 O. 3.11.1 Oszczdnoci energetyczne ogrzewania fazowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 O. 3.11.2 Oszczdnoci energetyczne zwizane z obnieniem temperatury powietrza w pomieszczeniu ogrzewanym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 O. 3.12. Porwnanie ogrzewania fazowego z innymi systemami grzewczymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 O. 3.13. Projektowanie ogrzewania fazowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 O. 3.13.1 Przykadowe rozmieszczenia paneli grzewczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 O. 3.14. Regulacja ogrzewania fazowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357 O. 3.15. Opis poszczeglnych elementw systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 O. 3.15.1 Charakterystyka paneli podtynkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359 O. 3.15.2 Grzejniki ozdobne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 O. 3.15.3 Zasobnik Engar unikatowe rozwizanie na rynku ciepowniczym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 O. 3.15.3.1. Charakterystyka zasobnika Engar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 O. 3.15.3.2. Rola zasobnika Engar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 O. 3.15.3.3. Sprawno oraz warunki zdrowotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 O. 3.15.3.4. Oszczdnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 O. 3.15.3.5. System Feris - Tasza kotownia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 O. 3.15.4 Czujniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 O. 3.15.5 Rozdzielacze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 O. 3.15.6 Zawory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 O. 3.16. Zakoczenie rozdziau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 O. 4. Grzejniki dla domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 O. 4.1. Grzejniki rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368 O. 4.2. Zakup grzejnika - porady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 O. 4.3. Rozmieszczenie i regulacja temperatury grzejnikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 O. 4.3.1 Termostaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 O. 5. Niskotemperaturowe ogrzewanie paszczyznowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 O. 5.1. Ogrzewanie podogowe wodne - krok po kroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 O. 5.1.1 Gwarancja i bezpieczne uytkowanie podogwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 O. 5.1.2 Ogrzewanie podogowe wodne a posadzka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 O. 6. Kotownia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 O. 6.1. Jakie warunki powinno spenia pomieszczenie kotowni? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 O. 6.2. Jakie wybra paliwo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 O. 6.3. Jaki wybra kocio charakterystyka kotw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 O. 6.3.1 Koty kondensacyjne - szczegy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 O. 6.3.2 Koty na ekogroszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 O. 6.4. Urzdzenia wchodzce w skad kotowni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 O. 6.5. System odprowadzania spalin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 O. 6.6. Magazyn oleju opaowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 O. 6.7. Przygotowanie ciepej wody uytkowej (c.w.o). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 O. 6.8. Sterowanie kotowni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 O. 7. Kolektory soneczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385 O. 7.1. Energia cieplna - wykorzystanie energii sonecznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 O. 7.2. Budowa kolektorw sonecznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 O. 7.3. Rodzaje kolektorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 O. 7.4. Pooenie, powierzchnia oraz kt nachylenia dachu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 O. 7.5. Ogrzewanie wody uytkowej oraz wspomaganie ogrzewania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 O. 8. Kominek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
15

O. 8.1. Czy kominek musi grza?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390 O. 8.2. Czym si rni wkady kominkowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 O. 8.3. Konstrukcja kominkw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 O. 8.4. Moc kominka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392 O. 8.5. Kominek z paszczem wodnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 O. 8.6. Dziaanie kominka zamknitego - dwa obiegi powietrza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 O. 8.7. Kominek i powietrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 O. 8.7.1 Kana nawiewny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 O. 8.8. Charakterystyka rodzajw drewna do palenia w kominku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 O. 8.8.1 Prawidowe spalanie drewna w kominku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 O. 8.9. Kominek w domu energooszczdnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 O. 9. Pompa ciepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 O. 9.1. Energia za darmo - czy warto zainwestowa w pomp ciepa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400 O. 9.1.1 Komfort i bezpieczestwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 O. 9.1.2 Funkcjonalno dodatkowe korzyci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 O. 9.2. Co wchodzi w skad instalacji zwizanej z pomp ciepa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 O. 9.3. Rodzaje pomp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 O. 9.4. Instalacja grnego rda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404 O. 9.5. Dolne rdo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 O. 9.6. Co naley wzi pod uwag przy doborze pompy ciepa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 O. 9.7. Najefektywniejsza praca pompy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 O. 9.8. Gruntowe pompy ciepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 O. 9.8.1 Pompy gruntowe przykady instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408 O. 9.9. Powietrzne pompy ciepa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 O. 9.9.1 Pompy powietrzne przykady instalacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 P. OCZYSZCZALNIE CIEKW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 P. 1. Ekologiczna oczyszczalnia ciekw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 P. 1.1. Zasada dziaania oczyszczalni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 P. 1.2. Projekt i monta przydomowej oczyszczalni ciekw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 P. 1.2.1 Ekologiczna oczyszczalnia ciekw z drenaem rozsdzajcym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 P. 1.2.2 Przydomowa oczyszczalnia ciekw z filtrem rolinnym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 P. 1.2.3 Biologiczna oczyszczalnia ciekw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 P. 1.3. Dobr i instalacja przydomowej oczyszczalni ciekw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 P. 1.3.1 Rodzaj oraz wielko oczyszczalni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 P. 2. Szambo - wady i zalety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 P. 2.1. Czujnik przepenienia szamba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 Q. DOMY ENERGOOSZCZDNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 Q. 1. Budownictwo energooszczdne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 Q. 1.1. Co to jest dom energooszczdny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 Q. 1.1.1 Charakterystyka domu niskoenergetycznego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 Q. 1.2. Podstawowe parametry cieplne dla budynku energooszczdnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 Q. 1.2.1 Wspczynnik U - podstawowe informacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 Q. 1.3. Technologia domw energooszczdnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 Q. 2. Dom pasywny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 Q. 2.1. Dlaczego dom pasywny jest wyjtkowy?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 Q. 2.2. Dom pasywny idea i realizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 Q. 2.3. Co oznacza okrelenie dom pasywny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423 Q. 2.4. Pustak ceramiczny a budownictwo energooszczdne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 Q. 2.5. Dyrektywa UE w sprawie energii odnawialnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 Q. 2.5.1 Biae certyfikaty - co to takiego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 R. OGRD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 R. 1. Ogrody zimowe - luksus dla kadego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 R. 1.1. Przed przystpieniem do projektowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 R. 2. Nawierzchnia w ogrodzie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 R. 2.1. Waciwe uoenie kostki betonowej, kamiennej, brukowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428
16

R. 3. Zagospodarowanie deszczwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 R. 4. Projektowanie ogrodw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 R. 4.1. Samodzielne projektowanie ogrodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 R. 4.2. Zlecenie wykonania projektu architektowi krajobrazu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430 R. 4.3. Jak wybra projektanta? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430 R. 5. Zasady projektowania ogrodw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 R. 6. Ogrody pcienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 R. 6.1. Ozdobne roliny do pcienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 R. 7. Piaskowce i wapienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 R. 8. Iglaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 R. 8.1. Wybieramy roliny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 R. 8.2. Sadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 R. 8.3. Zabiegi pielgnacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438 R. 9. ywopoty zakadanie, pielgnacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438 R. 10. Zakadamy trawnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 R. 10.1. Mieszanki traw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440 R. 10.2. Jak wykona siew? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440 R. 11. Trawnik z rolki tworzenie idealnej murawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 R. 12. Wykorzystanie wody deszczowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 R. 12.1. Zagospodarowanie wody deszczowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 R. 12.1.1 Woda niedoceniane dobro naturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 R. 12.1.2 Dlaczego warto gromadzi wod deszczow? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 R. 12.2. Systemy gromadzenia wody deszczowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 R. 12.2.1 Podziemne systemy ogrodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 R. 12.2.2 Podziemne systemy domowo-ogrodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 R. 12.3. Projektowanie wielkoci zbiornika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452 R. 13. Automatyczne nawadnianie ogrodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454 R. 13.1. Waciwy projekt systemu nawadniania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454 R. 13.1.1 Linie nawadniajce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 R. 13.1.2 Kocwki do nawadniania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 R. 13.1.3 Sterowniki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 R. 14. Tworzenie oczka wodnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 R. 14.1. Roliny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
17
Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment WSTP

Chcesz mie dom prawidowo zbudowany? Chcesz aby wszystkie instalacje w nim byy wykonane poprawnie? Zakadasz zbudowanie domu energooszczdnego, speniajcego wszystkie normy budowlane? Masz wiadomo o tym, e budynek powinien by ocieplony, zaizolowany oraz wentylowany i chcesz aby wszystkie te systemy byy wykonane prawidowo? Czy chciaby aby budynek, dziki zastosowaniu innowacyjnych rozwiza technologicznych by domem niskoenergetycznym, a co si z tym wie - tanim w eksploatacji? Szukasz rozwiza, dziki ktrym cakowity koszt inwestycji bdzie niszy od tradycyjnych? Nie masz dowiadczenia i chciaby uzyska pomoc na kadym etapie budowy? Chcesz pozyska wiedz, ktra pozwoli Ci samemu porwna, wybra i zdecydowa o dostpnych rozwizaniach i produktach jakie oferuje dzisiejszy rynek budowlany? Jeeli twierdzco odpowiadasz na te pytania to znaczy, e ten poradnik jest dla Ciebie. Ksika ta udziela odpowiedzi na postawione tu pytania. Pomaga zaoszczdzi duo cennego czasu, niepotrzebnych i negatywnych emocji towarzyszcych przy caym procesie oraz przede wszystkim jest pomoc w kwestii finansowej dziki zdobytej wiedzy unikniesz bdw wykonawczych, co mogoby w konsekwencji prowadzi do bardzo kosztownych przerbek czy zmian projektowych. Dziki zawartym tu poradom, bdziesz mg za pierwszym razem dokona trafnych decyzji oraz zakupu prawidowych materiaw budowlanych. Zaoszczdzisz na eksperymentach i nieuczciwociach kryjcych si w tej brany. Dziki tej wiedzy nie dasz si nacign nieuczciwym podwykonawcom i stronniczym handlowcom. Poradnik ten jako pierwszy w Polsce opisuje nowy, innowacyjny oraz rewolucyjny system ogrzewania pomieszcze Ogrzewanie Fazowe Ciepocigowe Ogrzewanie Paszczyznowe. Jest to samostabilizujcy si system grzewczo-chodzcy, ktry zapewnia oszczdnoci eksploatacyjne na poziomie 60% w stosunku do standardowych rozwiza, a przy tym jest dostpny dla kadego inwestora. Istot caego systemu jest to, e medium grzejnym nie jest woda, lecz czynnik roboczy, wykorzystujcy zjawisko fizyczne zachodzce w nieskoczono. Jednym z elementw systemu s panele grzewcze, ktrych nie wypenia woda i to nie ona ogrzewa pomieszczenia! Woda podgrzana przez rdo ciepa stanowi medium transmisyjne, ktre dostarcza ciepo do rdzenia panelu. Dostarczone ciepo wywouje zjawisko fizyczne, ktrego skutkiem jest zagrzanie si panelu to wanie panel grzewczy wytwarza ciepo, wypromieniowujc je na pomieszczenia i to za darmo. Przy zastosowaniu tego rozwizania pojemno wodna w ukadzie hydraulicznym budynku zmniejsza si o 5-8 razy(80%). Zasad dziaania dla tego systemu jest przekazanie
18

ciepa do pomieszczenia w postaci subtelnego promieniowania bardzo przyjaznego dla mieszkacw. rednia temperatura wody w zasilaniu instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) wynosi 30C. System ten oszczdza wszystkie rda energii oraz stanowi magazyn niewyczerpanej energii. Poprzez swoj innowacyjno oraz energooszczdno eksploatacyjn, koszty poniesione przy zakupie tego systemu zwracaj si bardzo szybko. Nie jest to wydatek, lecz inwestycja w przyszo aden inny system nie jest w stanie zapewni tak szybkiego zwrotu inwestycji. Rozwizanie to jest przeomem w ogrzewaniu pomieszcze, moe zrewolucjonizowa bran ogrzewnicz i hydrauliczno-instalacyjn oraz spowodowa obnienie kosztw eksploatacyjnych poprzez zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynkw i w ostatecznoci wywrze pozytywny wpyw na rodowisko naturalne. Jeeli mylisz o budowie wasnego domu, ktry bdzie budynkiem tanim w eksploatacji oraz bdzie zapewnia komfort uytkowania czyli wszystkie instalacje bd prawidowo zaprojektowane oraz wykonane, a mieszkajc w nim chcesz odczuwa uczucie komfortu cieplnego oraz eksploatacyjnego przy niskich nakadach inwestycyjnych oraz systemach energooszczdnych - to ta ksika jest dla Ciebie. W poradniku tym mona znale midzy innymi zagadnienia takie jak: Jakie dokumenty s niezbdne do rozpoczcia budowy, kupna dziaki, uzyskania warunkw zabudowy, przeksztacenia dziaki z rolnej w budowlan itp.; Jak i z czego budowa opis technologii budowlanych; Opis i porwnanie materiaw budowlanych dostpnych na rynku; Zagadnienia fizyki budowy: dyfuzja pary wodnej, ciany konstrukcyjne, prawidowe waciwoci przegrd budowlanych, akumulacja ciepa; Budowa stanu surowego od fundamentu po dach; Prawidowe wykonanie fundamentw, cian nonych, stropw i kominw; Wewntrzne instalacje opis i charakterystyka; Tynki, farby, chemia budowlana, systemy elewacji; Efektywne grzanie urzdzenie kotowni; Porwnanie metod i technologii grzewczych w budownictwie jednorodzinnym; Charakterystyka kotw; Opis nowej technologii ogrzewania budynkw!; Systemy ogrzewania budynkw; Kolektory soneczne; Energia odnawialna w budownictwie; Budownictwo pasywne; Budownictwo energooszczdne; Certyfikat energetyczny;
19

Dach wykonanie, ocieplenie, izolacja, wentylacja; Okna, drzwi, podoga, schody; Systemy kominowe, rekuperacja, wentylacja; Kominki; Pompy ciepa; Zagospodarowanie i urzdzenie ogrodu. Ksika zawiera informacje, ktre pomog inwestorowi na wszystkich etapach budowy poczwszy od zakupu dziaki, a po odbir budynku i uatwi podjcie decyzji co do wyboru danego surowca budowlanego oraz materiau wykoczeniowego. Przybli nowe technologie w budownictwie oraz poszerz spektrum rozwiza technologicznych na poszczeglnych etapach budowy, a inwestor zaoszczdzi stresw zwizanych z nieuczciwymi wykonawcami robt budowlanych i zyska cenny czas przy poszukiwaniu rozwiza, technologii oraz materiaw budowlanych. Ksika ta stanowi kompendium wiedzy budowlanej w budownictwie jednorodzinnym.
Wiele osb, ktre posiadaj wasny kapita lub maj zdolnoci kredytowe, wychodzc naprzeciw wysokim cenom mieszka w centrach popularnych aglomeracji miejskich, decyduj si na ucieczk z miasta i wybudowanie domu gdzie na jego obrzeach albo w jeszcze dalszych rejonach. Niestety, niektrzy dopiero podczas ostatnich etapw budowy orientuj si, jak dobrze trzeba tak decyzje przemyle; niekiedy okazuje si to ju zbyt pno, a powzite decyzje na tym etapie czsto s ju nieodwracalne lub zbyt kosztowne, aby je zmienia. Badania przeprowadzone wrd polskich inwestorw wykazay, e tylko 30% z nich jest wiadomych decyzji powzitych przy budowie wasnego domu. Po zrealizowaniu swojej inwestycji miao stwierdzili, e s zadowoleni z wyborw, jakich dokonali, a dom, ktry zbudowali, stwarza im cakowity komfort uytkowania. Zatrwaajce jest to, e a 70% osb decydujcych si na budow wasnego domu, dokonuje nietrafnych decyzji spowodowanych niewiedz, dezinformacj, manipulacj oraz wprowadzeniem w bd przez nieuczciwych instalatorw lub ekipy budowlane. Czsto zdarza si, e im rwnie brakuje wiedzy w tej dziedzinie. Efektem tego oprcz frustracji inwestora mog by bdy, ktrych konsekwencje bd odczuwalne jeszcze przez wiele lat. Co zatem zrobi, eby ustrzec si przed rozczarowaniem, a droga do wykoczenia wasnego domu nie bya drog przez mk? Decyzja o budowie wasnego domu to tylko pierwszy malutki krok na drodze do gotowego budynku, do ktrego si wprowadzimy. Droga jest duga i krta, w kadym jej momencie moemy przez nieuwag zabdzi i zej na manowce, z ktrych si ju moemy nie
20
Od czego zacz budow domu?

wydosta. Aby do tego nie dopuci, musimy przej kilka etapw, a kady wymaga od nas powicenia duej iloci czasu i odpowiedzialnoci. Po pierwsze musimy wiedzie, gdzie nasz przyszy dom bdzie sta. Niewtpliwie budow domu trzeba zacz od wybrania dziaki. Lokalizacja moe ograniczy liczb moliwych do wybrania projektw, wic jeeli nie mamy jeszcze zakupionej dziaki, to nie warto sprawdza, ktre projekty domw najbardziej nam odpowiadaj, bo moe si okaza, e w miejscu, gdzie bdziemy budowa, s one niemoliwe do zrealizowania. Natomiast jeeli ju mamy wasn dziak, moemy dostosowa projekt do istniejcych warunkw zabudowy dziaki.
21
A. DZIAKA
A. 1. Dziaka - od czego zacz?
Wiele osb, ktre maj ju wasn dziak, mog atwiej i szybciej rozpocz budow domu. Duo wczeniej mona przygotowa szereg dokumentw oraz pozwole potrzebnych do rozpoczcia budowy. Tym, ktrzy stoj przed zakupem albo dopiero szukaj odpowiedniej dziaki, czas do rozpoczcia budowy nieco si przeduy. Problem polega na znalezieniu odpowiedniej dziaki w rozsdnej cenie i lokalizacji, ktra speniaaby wikszo naszych wymaga i kryteriw. Dziaka taka powinna mie wydane warunki zabudowy lub by objta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Jeeli tak nie jest, trzeba wystpi o wydanie warunkw zabudowy, co niekiedy znacznie przeciga si w czasie lub okazuje si niemoliwe. Kupno odpowiedniej dziaki to nie lada wyzwanie. Udany zakup takiej nieruchomoci stanowi poow sukcesu do drogi prowadzcej ku wasnemu domowi.
A. 1.1. Dziaka budowlana - kryteria wyboru

Wybr dziaki pod budow domu ma kluczowe znaczenie. Dom i jego wntrze mona aranowa na wiele sposobw, natomiast bdy popenione przy wyborze dziaki nie zawsze dadz si naprawi. Wybierajc dziak warto sporzdzi list, wedug ktrej naley weryfikowa cechy danej dziaki.
A. 1.1.1 Lokalizacja
Lokalizacja ma duy wpyw na cen dziaki. Zasada jest prosta: im bliej centrum miasta, tym dziaki s drosze. Za miastem natomiast ceny dziaek s przystpniejsze. Zastanawiajc si nad kupnem, trzeba wzi pod uwag czy jest dogodny dojazd do miejsc w ktrych czsto bywamy oraz do centrum. Biorc pod uwag pooenie dziaki, naley zwrci te uwag na otoczenie i sprawdzi: czy w niedalekiej odlegoci nie ma obiektw uciliwych dla mieszkacw (np. dymicych fabryk, wysypisk mieci), jakie s miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla otoczenia (czy za potem np. nie wyronie za kilka lat droga szybkiego ruchu), jaki jest dostp do infrastruktury w postaci szk, przedszkoli, orodka zdrowia, sklepw, komunikacji miejskiej itp., jaki jest dojazd do dziaki: asfaltowy, utwardzony, polna droga.
A. 1.1.2 Przeznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

Pamitajmy, e nie na kadej dziace otrzymamy pozwolenie na wybudowanie wasnego domu. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego powinno by okrelone, czy teren jest przeznaczony pod budownictwo jednorodzinne. Czasem zdarza si, e w gminie nie ma uchwalonego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ani studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego (ktre jest wstpem do opracowania planu). Std aby mie pewno, czy na wybranej dziace mona bdzie w przyszoci wybudowa dom, naley zwrci si do gminy z prob o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
22

A. 1.1.3 Wielko dziaki
Minimalna wielko dziaki zaley od tego, jaki dom chcemy wybudowa (may czy duy, parterowy czy pitrowy). Naley pamita, e przy budowaniu domu ograniczaj nas minimalne odlegoci od granicy dziaki (4 metry do budynkw zwrconych w stron granicy dziaki cian z otworami okiennymi lub drzwiowymi oraz 3 metry do ciany bez otworw). Wie nas te wiele innych obwarowa, jak na przykad odlego domu od drogi, usytuowanie mietnika czy szamba. Jeeli nie mamy ogranicze finansowych, dua dziaka pozwoli nam na dowolno w wyborze projektu, uatwi stworzenie prywatnoci oraz umoliwi zbudowanie dodatkowo np. stawu czy boiska dla dzieci.
A. 1.1.4 Ksztat dziaki

Do zabudowy najbardziej odpowiednie s dziaki w ksztacie prostokta (zblionego do kwadratu). Naley unika dziaek zbyt wskich. Natomiast na dziakach trjktnych moe by problem z usytuowaniem domu.
A. 1.1.5 Uksztatowanie terenu

Najlepsza jest dziaka paska, o agodnym poudniowym nachyleniu. Takie uksztatowanie umoliwi lepszy dostp do promieni sonecznych, a co za tym idzie zmniejszy si koszt ogrzewania domu. Jeeli dziaka ley w zagbieniu terenu, mona spodziewa si zalewania wodami opadowymi.
A. 1.1.6 Uzbrojenie
Naley sprawdzi, czy dziaka ma doprowadzony prd, wod, kanalizacj oraz ewentualnie gaz. Dziaki nieuzbrojone s z reguy tasze, naley jednak przeliczy, ile bdzie nas kosztowao uzbrojenie takiej dziaki.
A. 1.1.7 Dostp do drogi publicznej

Najlepiej, jeeli dostp do drogi publicznej jest bezporedni. Zdarza si jednak, e dostp ten jest utrudniony i wiedzie przez inn dziak. Najgorsza jest sytuacja, gdy nie ma dostpu do drogi publicznej. Decydujc si na kupienie takiej dziaki, musimy pamita o wystosowaniu pisma z prob o wyznaczenie drogi koniecznej, co wie si z dodatkowymi kosztami.
A. 1.1.8 Grunt
W wydziale geodezji urzdu gminy warto sprawdzi rodzaj gruntu na wybranej przez nas dziace oraz poziom wody gruntowej. Niekorzystne warunki geologiczne mog ograniczy, a nawet uniemoliwi budow domu. Wane jest, aby miejsce miao swj klimat, abymy czuli, e moe to by nasze miejsce na ziemi. Gdy wybierzemy ju wymarzon dziak, przed kupnem koniecznie naley sprawdzi stan prawny nieruchomoci. Popromy waciciela o okazanie wypisu aktu nabycia dziaki, wypisu i wyrysu z ewidencji gruntw. Sprawdmy rwnie ksig wieczyst. Ponadto warto dowiedzie si w gminie, czy nie czekaj nas opaty adiacenckie. Opata adiacencka to opata ustalona w zwizku ze wzrostem wartoci nieruchomoci, spowodowanym budow urzdze infrastruktury technicznej z udziaem rodkw Skarbu Pastwa, jednostek samorzdu terytorialnego, rodkw pochodzcych z budetu Unii
23

Europejskiej lub ze rde zagranicznych nie podlegajcych zwrotowi, podziaem nieruchomoci lub scaleniem i podziaem.
www.morizon.pl
A. 1.2. Gdy chcemy kupi dziak

Gdy szukamy gruntu pod nasz budynek, najlepiej kupi dziak, ktra jest objta miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Jeeli mamy tak w ofercie, to przed jej zakupem naley zoy wniosek do Urzdu Gminy o wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tej konkretnej dziaki. Z wypisu jasno wynika, jaki budynek mona wybudowa na tej dziace: czy bdzie to dom jednorodzinny, bliniaczy czy wielorodzinny, ile moe mie kondygnacji, jaka moe by maksymalna kubatura budynku, jaki rodzaj dachu, wysoko budynku, powierzchnia zabudowy dziaki itp. Tak si skada, e plany zagospodarowania przestrzennego w Polsce to cigle rzadko. A jeli gmina nie uchwalia planw zagospodarowania przestrzennego dla naszej dziaki, to czeka nas troch wicej formalnoci do zaatwienia. W takim wypadku trzeba si ubiega w Urzdzie Gminy o wydanie decyzji dotyczcej warunkw zabudowy i zagospodarowania terenu. Tak decyzje wydaje wjt, burmistrz albo prezydent miasta. W ten sposb urzd okrela, co wolno, a czego nie wolno wybudowa na danym terenie. Problem dla inwestora mog by dugie terminy oczekiwania na tak decyzj. Warto wiedzie, e o decyzje o warunkach zabudowy moe si ubiega nawet osoba, ktra nie jest wacicielem dziaki. To o tyle istotne, e mona w ten sposb sprawdzi czy na terenie, ktry zamierzamy kupi (a ktry nie ma planw zagospodarowania przestrzennego) mona wybudowa wymarzony dom, taki jaki wybralimy z projektu, czy nie bdzie adnych przeszkd technicznych. Wystpujc o warunki zabudowy, mona wczeniej sprawdzi, czy gmina zgodzi si na budow na danym terenie konkretnego budynku i czy spenia on wszystkie kryteria, np. czy ma odpowiedni kubatur lub czy ma odpowiedni ksztat dachu.
A. 1.3. Dziaka siedliskowa

Jeszcze cakiem niedawno zakup dziaki siedliskowej by tanim sposobem na posiadanie nieruchomoci na cele budowlane. Jednak od kilku lat troch si to zmienio, niestety na niekorzy kupujcych. Zostay wprowadzone ograniczenia w nowej ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jeli w danej gminie obowizuje plan zagospodarowania sprzed 1995 roku albo takiego planu nie ma, pozwolenie na budow jest wydawane przez urzd na podstawie decyzji o uzyskanych warunkach zabudowy. Jednak naley spenia kilka warunkw: co najmniej jedna dziaka ssiednia, do ktrej jest dostp z tej samej drogi publicznej, musi by zabudowana (Ustawa jednak zwalnia z tego warunku inwestora, ktry chce wybudowa dom, jeli gospodarstwo rolne zwizane z t zabudow przekracza rednie powierzchnie gospodarstwa rolnego w danej gminie. Jeli kto kupi np. 3 ha ziemi, a w danej gminie rednia powierzchnia gospodarstwa rolnego jest wiksza, to bdzie mg wybudowa dom, dopiero gdy na dziace ssiedniej powstan jakie zabudowania. Jaka rednia wielko powierzchni gospodarstwa w danej gminie obowizuje, moemy dowiedzie si z uchway rady gminy w tej sprawie.), teren musi mie dostp do drogi publicznej,
24

istniejce lub projektowane uzbrojenie dziaki maj by wystarczajce do rozpoczcia budowy. Jeeli w danej gminie obowizuj stare plany zagospodarowania przestrzennego (sprzed 1995 roku), to mimo wyganicia tych planw utrzymana zostanie moliwo odrolnienia, a nastpnie zabudowania na podstawie decyzji o warunkach zabudowy. Dlatego najlepszym sposobem jest, aby to osoba posiadajca grunty rolne wystpia o warunki zabudowy. Po uzyskaniu przez t osob, np. rolnika, pozwolenia na budow warto zawrze z nim umow warunkow sprzeday dziaki z pozwoleniem na budow. Dlaczego umow warunkow? Poniewa prawo pierwokupu ziemi rolnej, gdy kupuje j nie-rolnik ma Agencja Rynku Rolnego PARR. Jeli gmina ma opracowany plan zagospodarowania przestrzennego, przewanie okrelona jest w nim minimalna wielko nieruchomoci rolnych, ktra pozwala na staranie si o pozwolenie na budow.
A. 1.3.1 Dziaka siedliskowa alternatywa dla budowlanej?

Wraz z wiosn rozpoczyna si sezon budowlany. W pierwszym kwartale roku notuje si najwyszy popyt na zakup gruntw pod inwestycje. Wrd wielu ciekawych ofert mona znale dziaki nad morzem, dziaki nad jeziorem i dziaki siedliskowe. Ceny wymienionych dziaek zdecydowanie rni si od ceny dziaki siedliskowej. Akty normatywne nie definiuj wprost terminu dziaka siedliskowa, pomimo tego, e powszechnie funkcjonuje. Wedug orzeczenia Sdu Najwyszego (uchwaa z dnia 15 grudnia 1969 r. IIICZP 12/69) dziak siedliskow jest dziaka pod budynkami wchodzcymi w skad gospodarstwa rolnego. Przepis art. 2 ust. 3 ustawy o ochronie gruntw rolnych i lenych z dnia 3 lutego 1995 roku (Dziennik Ustaw z dnia 22 lutego 1995 r.) (nie wprost) mwi, e s to grunty rolne pod wchodzcymi w skad gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urzdzeniami sucymi wycznie produkcji rolniczej oraz przetwrstwu rolno-spoywczemu. Sama kwalifikacja gruntu jako siedliska nie wystarczy, aby prawnie za niego uchodzi. Z dziaki rolnej dopiero wydziela si dziak siedliskow. Tote nie moe by za ni uznawane 100% nieruchomoci. Area gospodarstwa musi pozwala na prowadzenie dziaalnoci wytwrczej Dziaka siedliskowa to dziaka rolna i podlega tym samym przepisom. O pozwolenie na budow na takim ternie jest dzi trudniej ni kiedy. Tereny rolne s chronione i obwarowane prawnie. Wedug przepisw art. 29 Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 414) (Prawo budowlane: Rozdzia 4 Postpowanie poprzedzajce rozpoczcie robt budowlanych) pozwolenia na budow, odnonie dziaki siedliskowej, nie wymagaj nastpujce obiekty: a) gospodarcze zwizane z produkcj roln i uzupeniajce zabudow zagrodow w ramach istniejcej dziaki siedliskowej, b) parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m, przy rozpitoci konstrukcji nie wikszej ni 4,80 m, c) pyty do skadowania obornika, d) szczelne zbiorniki na gnojwk lub gnojowic o pojemnoci do 25 m, e) naziemne silosy na materiay sypkie o pojemnoci do 30 m i wysokoci nie wikszej ni 4,50 m, f) suszarnie kontenerowe o powierzchni zabudowy do 21 m,
25

g) wolno stojce parterowe budynki gospodarcze, wiaty i altany oraz przydomowe oranerie (ogrody zimowe) o powierzchni zabudowy do 25 m, przy czym czna liczba tych obiektw na dziace nie moe przekracza dwch na kade 500 m powierzchni dziaki. Dziak roln moe kupi kady. Jednak aby mc co na niej zbudowa, trzeba by rolnikiem. Posiadanie takiego gruntu i bycie rolnikiem z pewnoci uprawnia do postawienia zabudowy typu zagrodowego. Jednak nie kady moe by rolnikiem. Ustawa o ksztatowaniu ustroju rolnego (dz. U. 64/20003) definiuje termin rodzinnego gospodarstwa rolnego i wytyczne, ktre naley speni, aby mc prowadzi gospodarstwo rolne. Wymagane s odpowiednie kwalifikacje: wyksztacenie rolnicze (min. zasadnicze) lub wyksztacenie rednie albo wysze lub prowadzenie samodzielnie gospodarstwa rolnego lub zatrudnienie w gospodarstwie rolnym co najmniej 5 lat. Gdy osoba, ktra zamierza kupi dziak, nie chce by rolnikiem, wwczas wymagane jest odrolnienie dziaki. Dziaki nieodrolnione w szczerym polu, zwane dziakami siedliskowymi, s bardzo tanie. Potencjalnych nabywcw odstrasza perspektywa odrolnienia i starania si o pozwolenie na budow. Nawet jeli dziak uda si odrolni, nie mona mie gwarancji otrzymania pozwolenia na budow. Teren musi mie dostp do mediw i drogi publicznej. Dodatkowym warunkiem jest bezporednie ssiedztwo z dziak zabudowan, dostpn z tej samej drogi. Jeli w danej gminie nie ma obowizujcego planu zagospodarowania przestrzennego, a ostatni sporzdzono przed 1995 r., utrzymuje si moliwo odrolnienia i zabudowania ziemi na podstawie warunkw zabudowy. Najlepiej rozway zakup odrolnionej dziaki budowlanej z pozwoleniem na budow od rolnika.
A. 1.4. Jak przeksztaci dziak roln w budowlan

Ostatnio bardzo popularne, i nie bez powodu, stao si w naszym kraju pojcie odrolnienia. C jednak ono dokadnie oznacza i jakie s przyczyny owej popularnoci? Ot odrolnienie to w bardzo duym skrcie w miar tani sposb na uzyskanie gruntu pod budow wasnego domu. Po kolei jednak: od czego naley zacz, w jaki sposb mona skoczy i ile moe to kosztowa? Odrolnienie, jak sama nazwa wskazuje, polega na zmianie przeznaczenia dziaki gruntu w miejscowym planie zagospodarowania z rolnej na budowlan i na wyczeniu gruntu z produkcji rolnej. Powstaa w rezultacie tego procesu dziaka budowlana jest nie tylko duo tasza (sama dziaka rolnicza jest co najmniej kilkakrotnie tasza od budowlanej), ale jest i znakomit lokat kapitau, nie mwic ju o tym, e mona j po prostu natychmiast odsprzeda z kilkakrotnym zyskiem, jeli nie planuje si w zwizku z ni adnych inwestycji. Nic wic dziwnego, e aktualnie w Polsce odralnia si okoo trzech tysicy hektarw gruntw rocznie. Nie jest to jednak a tak proste, jak mogoby si wydawa. Sam proces prowadzi przez wiele osb i instytucji, wliczajc w to midzy innymi rad gminy, samorzd rolniczy, wjta, marszaka, a w przypadku gruntw wartociowych (ktre stanowi zdecydowan wikszo obecnie odralnianych gruntw), take i ministra rolnictwa. Trwaj wprawdzie dyskusje
26
C. FUNDAMENTY, MURY
C. 1. ciany zewntrzne
Podstawow funkcj cian zewntrznych jest ochrona budynku i jego wntrza przed: wychodzeniem w wyniku duej rnicy temperatur wewntrz budynku i na zewntrz i przed bezporednim dziaaniem wiatru, przegrzewaniem w wyniku wysokiej temperatury zewntrznej i promieniowania sonecznego w ciepej porze roku, opadami atmosferycznymi, haasem zewntrznym, poarem dziaajcym od zewntrz. Jednoczenie te ciany zewntrzne speniaj zwykle funkcje konstrukcyjne. Zalenie od przyjtego schematu statycznego, przenosz bowiem obcienia pionowe i poziome, a take peni rol usztywniajc konstrukcj budynku.
C. 1.1. None ciany zewntrzne ciana jednowarstwowa

Wszystkie funkcje ochronne i konstrukcyjne s jednoczenie speniane przez jeden rodzaj materiau, z ktrego zbudowana jest ciana (np. mur ceglany spoinowany lub pokrywany tynkiem zewntrznym). Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury Dz. U. Nr 75/2002 poz. 690 wspczynnik przenikania ciepa U dla zewntrznych cian jednowarstwowych w budynkach jednorodzinnych nie powinien przekracza wartoci 0,5 W/(mK). Uzyskanie takiej wartoci jest moliwe tylko przy zastosowaniu materiaw o niskiej przewodnoci cieplnej, takich jak np. bloczki z betonu komrkowego klejone cienk warstw kleju lub murowane na specjalnej zaprawie ciepochronnej. Ze wzgldu na relatywnie nisk wytrzymao na ciskanie takiego materiau, moliwe jest wznoszenie w ten sposb tylko budynkw do wysokoci ok. 4-5 kondygnacji. Faktyczna wysoko budynkw z tego materiau zaley od wielkoci i rozkadu obcie na ciany zewntrzne. Grubo cian jednowarstwowych zaley od przewodnoci cieplnej materiau i stawianych wymaga, i moe wynosi od 30 do 50 cm, co w znaczcy ju sposb zmniejsza uytkow powierzchni budynku.
C. 1.2. None ciany zewntrzne ciana wielowarstwowa

Poszczeglne funkcje s przejmowane przez warstwy wykonane z odpowiednich materiaw. Warstwy te to np.: warstwa nona jest wykonana z materiau o duej wytrzymaoci na ciskanie (mur ceglany lub betonowy, elbet itp.) i dziki temu moe mie minimaln grubo konieczn; warstwa izolacji termicznej, umieszczana na zewntrz, w rodku, ale take po wewntrznej stronie ciany; warstwa ochronna, ktra osania materia izolacyjny przed uszkodzeniem mechanicznym i zawilgoceniem, i w efekcie chroni przed obnieniem jego waciwoci izolacyjnych i ew. destrukcj. Warstwa chronica cian przed zawilgoceniem moe by umieszczona:
58

bezporednio na materiale termoizolacyjnym w formie tynku lub dostawiona w postaci osonowej cianki ceglanej; z odstpem, tworzc w ten sposb szczelin powietrzn midzy izolacj termiczn a np. ciank osonow lub okadzin zewntrzn.
C. 1.2.1 Podzia cian wielowarstwowych

Dodatkowo mona wprowadzi podzia cian wielowarstwowych ze wzgldu na ochron przed oddziaywaniem deszczu i wiatru na: izolowane w jednej paszczynie, gdzie wszystkie warstwy s uoone jedna na drugiej i zamocowane do muru konstrukcyjnego (warstwa zewntrzna peni tu rol ochrony zarwno przed deszczem, jak i przed wiatrem); izolowane w rnych paszczyznach, w ktrych osona zewntrzna wraz z warstw powietrzn chroni przegrod i wntrze przed deszczem, natomiast warstwy pozostae, tj. izolacja termiczna i warstwa konstrukcyjna, osaniaj wntrze przed wiatrem. Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw technicznych wspczynnik U dla cian wielowarstwowych nie powinien przekracza U<0,3 W/(mK). Oznacza to, e ciana warstwowa, zaprojektowana i wzniesiona w zgodzie z polskimi przepisami, ma wspczynnik przenikania ciepa U o 60% lepszy ni ciana jednowarstwowa. Dla wacicieli budynku (uytkownikw) oznacza to oszczdno energii i mniejsze koszty ogrzewania.
C. 1.3. Oddziaywania na ciany zewntrzne

Osona przed opadami Ze wzgldu na funkcj ochrony przed opadami, okrela si przegrody jednowarstwowe jako oson jednostopniow, za dwuwarstwowe jako oson dwustopniow. W czasie opadw deszczu poczonych z silnym wiatrem, po stronie nawietrznej budynku mamy do czynienia z wciskaniem pod cinieniem (pa pi) wody we wszystkie szczeliny lub rysy ciany na jej zewntrznej powierzchni. W przypadku osony jednostopniowej, woda moe si przedosta do wntrza przegrody i dalej jest podcigana kapilarnie przez warstw izolacji cieplnej i warstw non. W przypadku osony dwustopniowej, w szczelinie powietrznej poczonej z powietrzem zewntrznym cinienie jest zblione do wartoci dziaajcej na oson od zewntrz. W efekcie wic tylko niewielkie iloci wody s toczone przez zewntrzn warstw osonow i mog nastpnie spyn po niej z powrotem na zewntrz. Oddziaywania na ciany zewntrzne ciany zewntrzne s poddane nastpujcym oddziaywaniom rodowiska: Wilgo w formie: opadw atmosferycznych (deszcz, nieg, grad), technologicznej, pochodzcej np. od wilgotnoci materiaw, wody zarobowej(???), eksploatacyjnej, wywoanej wilgotnoci powietrza w uytkowanym wntrzu i wynikajcej std rnicy cinie pary wodnej midzy wntrzem a otoczeniem budynku.
59

Temperatura zewntrzna i zmiany temperatury zewntrznej temperatura w czasie lata i w czasie zimy, promieniowanie soneczne, zmiany temperatury zewntrznej: sezonowe, dzienne, krtkotrwae, wynikajce z tych zmian zmiany dugoci przegrody. Oddziaywania mechaniczne budowlane podczas cyklu budowy, uytkowe, wynikajce z obcie dziaajcych na przegrod, odksztacenia i zarysowania spowodowane np. skurczem technologicznym materiaw, zrnicowane osiadanie poszczeglnych czci budynku . Pozostae fotomechaniczne (np. promieniowanie UV), wypukiwanie przez deszcz rnych substancji z powierzchni ciany, osadzanie si kurzu i brudu.
C. 1.4. Konstrukcje budowlane i fizyka budowy - podstawowe zagadnienia C. 1.4.1 Co to jest przegroda budowlana?
Przegroda budowlana to element/elementy konstrukcyjne. W brany budowniczej uywa si tego okrelenia do tych czci obiektu budowlanego, ktre su za elementy konstrukcyjne. Nie wszystkie elementy budowlane s elementami konstrukcyjnymi (np. ciana dziaowa takim elementem nie jest). Elementy konstrukcyjne mona podzieli na: Przegrody budowlane poziome pyta fundamentowa strop dach stropodach pyta balkonowa pyta spocznikowa Przegrody budowlane pionowe fundament ciany none ciany samonone Inne elementy konstrukcyjne podpora belka sup podcig rygiel wspornik
60

C. 1.4.2 Mostki termiczne (cieplne)
Mostki cieplne mona zdefiniowa jako miejsca w przegrodzie budowlanej o zwikszonych stratach cieplnych. S to miejsca naraone na przemarzanie w wyniku zej konstrukcji przegrody budowlanej, z powodu braku cigoci izolacji czy zastosowania niewaciwej lub niewystarczajcej. Mona wyrni mostki cieplne liniowe oraz punktowe. Mostki liniowe spowodowane s brakiem cigoci lub pocienieniem warstwy izolacji cieplnej, np. na dugoci ociey okien lub drzwi balkonowych i nadproy oraz w obszarze wzw konstrukcyjnych i wiecw w cianach zewntrznych. Mostki punktowe spowodowane s np. szpilkami, wieszakami, kotwami itp., ktre cz przez warstw izolacji termicznej warstwy materiaw o wysokiej przewodnoci cieplnej, np. mur z cegy lub betonu. Okrelenie strat cieplnych spowodowanych przez mostki jest zadaniem trudnym, std w praktyce do oszacowania tych strat korzysta si z uproszczonych metod obliczeniowych, katalogw mostkw termicznych.
rdo: PN-EN ISO 6946:1999 Komponenty budowlane i elementy budynku. Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa. Metoda obliczania.
C. 1.4.2.1. Mostki termiczne w przegrodzie

Mostki termiczne w przegrodzie to takie miejsca, w ktrych na skutek specyficznego ukadu waciwoci materiaowych, konstrukcyjnych lub geometrycznych dochodzi do wikszych strat ciepa, ni dla typowego przekroju przegrody. Rozrnia si mostki: materiaowe (np. sup lub rygiel betonowy w murze ceglanym), geometryczne (np. zewntrzny naronik budynku), materiaowo-geometryczne (np. strop betonowy oparty na murze ceglanym). Na skutek zwikszonego przepywu ciepa, izotermy (tj. linie czce te same temperatury w przekroju przegrody) ulegaj ugiciu. W przegrodzie o jednakowym ukadzie warstw na caej dugoci izotermy maj ksztat linii prostych, rwnolegych do powierzchni przegrody. Strumienie cieplne pyn w kadym miejscu prostopade do izoterm, a w efekcie tego adiabaty (tj. linie przepywu strumieni cieplnych) ulegaj rwnie ugiciom i miejscami s zbiene, a miejscami rozbiene. Warstwy przegrody naley ukada w takiej kolejnoci, aby: ich opr cieplny by dla kolejnych warstw coraz wikszy od rodka na zewntrz, ich opr dyfuzyjny mala w tej samej kolejnoci.
C. 1.4.3 Dyfuzja - kondensacja pary wodnej

Kondensacja powierzchniowa pary wodnej jest to zjawisko polegajce na skraplaniu (kondensacji) pary wodnej na powierzchni przegrody od strony cieplejszej. Zjawisko to jest badane w ramach dziau budownictwa o nazwie Fizyka budowli i musi by uwzgldniane przy projektowaniu i wykonywaniu przegrd budowlanych. Kondensacja pary wodnej moe wystpi na powierzchni wewntrznej, jeeli powierzchnia przegrody ma temperatur nisz od temperatury punktu rosy powietrza znajdujcego si przy przeszkodzie. To, czy taka sytuacja bdzie miaa miejsce, zaley gwnie od:
61

czynnikw wewntrz pomieszczenia: temperatury wewntrznej, wilgotnoci powietrza, czyli cinienia czstkowego pary, ruchu powietrza w pomieszczeniu; budowy przegrody: izolacyjnoci cieplnej, czynnikw na zewntrz, temperatury zewntrznej, ruchu powietrza na zewntrz (wiatru). Para wodna jest to woda w stanie gazowym. Wilgo w postaci pary wodnej znajduje si w powietrzu zawsze. Im wiksze jest nasycenie pary wodnej (wilgotno powietrza) tym wiksze jest cinienie pary wodnej. Jej zawarto w powietrzu jest tym wiksza, im wysza jest jego temperatura oraz wilgotno wzgldna. Stan ten reguluje cinienie czstkowe pary wodnej w powietrzu. Para wodna zawsze przemieszcza si, ignorujc si cikoci oraz inne siy, zgodnie z gradientem cinienia w kierunku punktu o najniszej gstoci. Ten proces przemieszczania si pary wodnej nazywany jest dyfuzj. Jeeli cinienie wewntrz budynku bdzie wysze ni na zewntrz (takie warunki panuj zim), bdzie zachodzi ruch wilgoci przez przegrod w kierunku na zewntrz. Podczas projektowania przegrody budowlanej naley stosowa zasad: poszczeglne warstwy trzeba tak dobiera, aby ich opr dyfuzyjny w stosunku do pary wodnej by coraz mniejszy w kierunku najczstszego ruchu, tj. w stron zewntrzn. Projektanci powinni bra pod uwag zjawisko kondensacji odwrotnej, kiedy temperatura zewntrzna jest wysza ni zimne powietrze wewntrz budynku (z nisz zawartoci pary wodnej). Wystpuje wtedy przenikanie wilgoci do wntrza budynku. W takich przypadkach bariera paroszczelna musi by umieszczona pod zewntrzn okadzin pyty warstwowej. Uzyskanie niskiego wspczynnika U oraz cigoci izolacji cieplnej przez cay czas uytkowania budynku mona osign dziki niezawodnej pracy izolacji cieplnej oraz zapobieganiu wystpienia ryzyka (wynikajcego z rnych przyczyn) wzrostu przewodnoci cieplnej materiaw. W murze dwuwarstwowym na zawilgocenie naraona jest warstwa tynku elewacyjnego. Warstwa ta powinna si charakteryzowa niskim oporem dyfuzyjnym i jednoczenie du odpornoci na mrz. W murze warstwowym (z warstw cegy elewacyjnej), aby przeciwdziaa nadmiernemu zawilgoceniu muru, stosuje si wentylowan pustk powietrzn. Pustka powietrzna wentylowana jest za pomoc kratek umieszczanych w pierwszej (przy cokole) oraz ostatniej (przy okapie) warstwie cegie elewacyjnych. Najwiksze ryzyko wystpuje w przypadku tzw. wilgoci technologicznej (wilgoci wbudowanej), ktra powoduje wewntrzn kondensacj pary wodnej w materiale izolacyjnym. Efektem tego jest fizyczne uszkodzenie materiau powodujce obnienie jego izolacyjnoci cieplnej. Systemy izolacyjnych pyt dachowych i ciennych, firmy np. Kingspan, wykorzystuj izolacyjno ciepln zamknitych komrek rdzenia umieszczonego pomidzy szczelnymi okadzinami metalowymi. Metalowe okadziny zabezpieczaj przedostanie si wilgoci i pary wodnej do rdzenia izolacyjnego pyty. Zapewnia to dugotrwa niezawodno izolacji cieplnej (wsp. U) oraz cigo izolacji cieplnej w przegrodzie. Jeeli w przegrodzie budowlanej brakuje izolacji przeciwwilgociowej, albo ulega ona uszkodzeniu, nastpuje w niej zwikszenie iloci pary wodnej lub wody. Skutkuje to pojawieniem si wilgoci materiaowej lub eksploatacyjnej w zalenoci od jej rda. W budownictwie wymaga si na og, aby tak projektowa i wykonywa przegrody budowlane (stropodachy, dachy, ciany itp.), by nie dochodzio do skraplania si pary wodnej na powierzchni wewntrznej przegrody. Taka sytuacja prowadzi bowiem do problemw eksploatacyjnych, w tym midzy innymi do:
62

zawilgocenia przegrody lub jej elementw, powstawania zagrzybienia, utraty izolacyjnoci cieplnej ciany, a tym samym nasilenie zjawiska zawilgocenia lub przemarzania, niszczenia ciany, a w szczeglnoci jej powierzchni, w skrajnych sytuacjach, zalewania pomieszcze. W pewnych sytuacjach, szczeglnie w pomieszczeniach mokrych, mona dopuci skraplanie si pary na powierzchni wewntrznej przegrody, pod warunkiem zabezpieczenia jej za pomoc odpowiednich warstw wykoczeniowych odpornych na dziaanie skraplajcej si i spywajcej z przegrody wody.
C. 1.4.4 Ustrj budowlany

Po zestawieniu wszystkie elementy konstrukcyjne budynku tworz pewn cao, okrelan ustrojem budowlanym. Kady element konstrukcyjny w ustroju podlega wpywom rnych si (np. strop opierajcy si na cianie przekazuje jej si swojego ciaru, obcia j). Dlatego si z tego wynikajc nazywamy obcieniem. O cianie mwimy, i pracuje na obcienie ze stropu. Dziaanie elementu w ustroju budowlanym nazywamy prac tego elementu. Przy wikszej komplikacji ustroju budowlanego funkcja konkretnego elementu moe si zmienia: np. jeli na pycie balkonowej postawimy cian, to ona obciy krawd balkonu. Pyta balkonowa pracuje wspornikowo. Ta ciana bdzie cian dziaow, kiedy balkon jest wewntrz budynku, albo jeli jest na zewntrz cian samonon (bo nie przenosi si z innych elementw). Skd to rozrnienie? Wszystkie zewntrzne elementy budynku pracuj na obcienie wiatrem (czyli musz przej siy, jakie otrzymuj od wiatru). Jeli t cian zadaszymy, ciana stanie si cian non: przenosi w d obcienie, jakie otrzymuje z dachu.
C. 1.4.5 Opr cieplny R

Opr cieplny R jest to stosunek gruboci danego materiau do jego wspczynnika przewodzenia ciepa. Im wiksza warto oporu cieplnego R, tym skuteczniejsze ocieplenie i bardziej energooszczdny dom. Obliczeniowy wspczynnik przewodzenia ciepa to warto uwzgldniajca rzeczywiste warunki panujce w warstwie termoizolacji, w konkretnej przegrodzie budowlanej (temperatura i wilgotno). Najczciej warunki te odpowiadaj warunkom przyjtym do okrelania lambda deklarowanego.
C. 1.4.6 Obliczeniowy opr cieplny

Obliczeniowy opr cieplny jest wartoci oporu cieplnego wyrobu budowlanego w okrelonych warunkach wewntrznych i zewntrznych, jakie mona uwaa za typowe dla waciwoci uytkowej tego wyrobu wbudowanego w komponent budowlany. Sposoby wyznaczania obliczeniowego oporu cieplnego s szczegowo przedstawione w normie PN-EN ISO 6946:1999 Komponenty budowlane i elementy budynku. Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa. Metoda obliczania.
C. 1.4.7 Wspczynnik przenikania ciepa U

Wspczynnik przenikania ciepa U def. U jest to stosunek gstoci ustalonego strumienia cieplnego do rnicy temperatur po obu stronach przegrody. Jednostk miary jest
63

[W/mK]. Wedug normy PN-EN ISO 6946:1999 Komponenty budowlane i elementy budynku. Opr cieplny i wspczynnik przenikania ciepa. Do obliczania mocy grzejnej i sezonowego zapotrzebowania na ciepo lub do porwnania z wymaganiami przepisw suy wspczynnik przenikania ciepa Uk przegrd z mostkami cieplnymi liniowymi. Wg normy PN-EN ISO 6946: 1999, w projektowaniu indywidualnym dopuszcza si moliwo nie wykonywania szczegowych oblicze wspczynnika Uk, wyznaczajc jego warto w sposb uproszczony. Wspczynnik przenikania ciepa U suy do okrelania wasnoci izolacyjnych caej przegrody budowlanej, zoonej z kilku warstw materiaowych o znanych grubociach i wspczynnikach przewodnoci cieplnej. Warto ta wyraa ilo ciepa, jakie ucieka przez kady metr kwadratowy ciany w czasie jednej sekundy i przy rnicy temperatur po obu stronach ciany wynoszcej jeden stopie. Jest to odwrotno oporu cieplnego R.
C. 1.4.8 Lambda
Lambda wspczynnik przewodzenia ciepa charakterystyczna dana dla kadego jednorodnego materiau, pokazuje, jaka ilo ciepa przechodzi w czasie jednej sekundy przez 1m powierzchni tego materiau, przenikajc przez jego warstw o gruboci 1m, gdy po jej obu stronach rnica temperatura wynosi 10. Jednostka wspczynnik przewodzenia ciepa [W/mK].
rdo: Rockwool
C. 2. Wilgo
Rozdzia ten przedstawia informacje na temat wilgoci wystpujcej w budownictwie. Wilgo materiaowa Wilgo materiaow mona podzieli na wilgo technologiczn (powstajc w wyniku zawilgocenia wbudowanych materiaw i prowadzenia robt mokrych) oraz wilgo kondensacyjn. Wilgo kondensacyjna pojawia si w przegrodach w wyniku nagromadzenia pary wodnej (wydzielanej przez czowieka, powstajcej podczas procesw gotowania, suszenia itp). Wilgo eksploatacyjna to wilgo powstajca na skutek nieprawidowego uytkowania obiektu, np. w wyniku braku wentylacji lub zej wentylacji budynku, albo te w wyniku wprowadzenia do budynku procesw mokrych, takich jak eksploatacja ani, pralni.
C. 2.1. Przyczyny wystpowania wilgoci

Przyczyn wystpowania problemw wilgotnociowych w pomieszczeniach przeznaczonych gwnie na cele mieszkalne i biurowe jest przede wszystkim brak dostatecznej wentylacji. Powoduje to zbyt du wilgotno powietrza, a w konsekwencji dobre warunki do rozwoju grzybw i drobnoustrojw oraz degradacj materiaw budowlanych w cianach i sufitach. Systemy suchej zabudowy wymagaj sprawnie dziaajcej wentylacji. Para wodna usuwana jest z pomieszcze rwnie poprzez otaczajce przegrody, co nie ma istotnego znaczenia ze wzgldu na bilans pary wodnej w pomieszczeniu (jest to zaledwie 0,5-3,0% cakowitej iloci pary usuwanej poprzez wentylacj), ale moe prowadzi do zawilgocenia przegrody w wyniku kondensacji pary wodnej wystpujcej w chwili przejcia pary ze
64
E. KOMINY
Ten dzia zosta powicony kominom oraz systemom kominowym. Zawiera zbir wszelkich informacji oraz porad zwizanych z prawidowym wykonaniem komina i jego eksploatacj.
E. 1. Rodzaje kominw
Komin jest podstawowym elementem instalacji wentylacyjnej budynku (tylko w przypadku braku urzdze spalajcych oraz przy zastosowaniu wentylacji mechanicznej komin jest niepotrzebny), suy do odprowadzania spalin, a rnica temperatur przy wlocie i wylocie z komina tworzy cig, ktry uatwia usuwanie spalin i zanieczyszcze na zewntrz. Na rynku moemy spotka trzy rodzaje kominw ze wzgldu na rodzaj odprowadzanych materiaw: Kominy wyposaone w przewody spalinowe umoliwiaj odprowadzanie produktw spalania paliw gazowych i ciekych (gazu pynnego, ziemnego, opaowego). Przewody takie musz by odporne na dziaanie kwasw powstaych ze spalin. Kominy wyposaone w przewody dymowe su do odprowadzania dymu, ktry zawiera w sobie czstki stae. Odporno przewodw na kwasy nie musi by tak dua, jak w przypadku spalin, jednak musz by odporne na dziaanie wysokich temperatur. Kominy wyposaone w przewody wentylacyjne ze wzgldu na to, e maj kontakt tylko z powietrzem, nie s objte takimi restrykcjami, jak wczeniej wspomniane. Zaleca si, eby przewody byy szczelne i niepalne, wykonane z materiaw akumulujcych ciepo. Ze wzgldu na rodzaj kominy dzielimy na: kominy murowane coraz rzadsze ze wzgldu na pojawienie si na rynku gotowych systemw kominowych; wsppracuj z prostymi kotami na wgiel i koks, z otwartymi kominkami, piecami i kuchniami kaflowymi, kominy stalowe rury przeznaczone do umieszczenia w obudowie z cegie lub bloczkw; su do odprowadzania spalin z kotw gazowych, kondensacyjnych i olejowych, kominy ceramiczne zbudowane z prefabrykatw, mog stanowi samodzieln konstrukcj (komin wolno stojcy jest fragmentem ciany zewntrznej budynku). W ich skad wchodz: wewntrzny wkad z kamionki kwasoodpornej lub ceramiki szamotowej, obudowa z lekkiego betonu, a take warstwa izolacyjna wewntrz obudowy (w przypadku kominw zewntrznych). Przeznaczone s gwnie do odprowadzania dymu i spalin, ale istniej rwnie takie, ktre maj dodatkowy kana wentylacyjny.
E. 2. Warunki zabudowy kominw w elementach budowlanych

Stropy i dachy budynku Otwory przejcia przez stropy i dachy musz by ze wszystkich stron o 2-3 cm wiksze od zewntrznych wymiarw pustakw kominowych lub wentylacyjnych. Przestrze woln trzeba szczelnie wypeni pytami weny mineralnej. Nie naley stosowa materiaw palnych, takich jak styropian. W przypadku przejcia komina obok belki stropowej lub belki konstrukcji dachowej odlego midzy nimi powinna wynosi min. 5 cm.
146

ciany W miejscach, gdzie komin ssiaduje z duymi powierzchniami z elementw atwopalnych, naley zapewni odstp min. 5 cm midzy nimi oraz cyrkulacj powietrza (np. otwory wlotowe przy pododze i wylotowe przy suficie). Przy cianach z materiaw niepalnych trzeba pozostawi szczelin 5-10 mm , a w przypadku zabudowy w cianie zastosowa zasad braku przewizania. Szczelin poczenia elementw naley wypeni elastyczn mas, wzmocni siatk tynkarsk, przykry listwami dylatacyjnymi lub naci kielni dla wykonania regularnego jej przebiegu. Przejcia czopuchw przez ciany Przejcie czopucha przez ciany z elementw atwopalnych musi by w promieniu min. 15 cm zabezpieczone materiaami niepalnymi o maym wspczynniku przewodnoci cieplnej, np. beton lekki, wena mineralna. Przewody spalinowe i dymowe powinny by oddalone od atwopalnych, nieosonitych czci konstrukcyjnych budynku co najmniej o 30 cm, a od osonitych okadzin co najmniej 15 cm. Przejcie czopucha przez cian niepaln powinno zosta oddylatowane warstw weny mineralnej na caej dugoci przejcia w celu wyeliminowania napre. atwopalne elementy i zabudowy wzgldem otworw wyczystkowych Musz by oddalone min. 40 cm od krawdzi drzwiczek wyczystkowych. W przypadku zastosowania osony termicznej odlego mona zmniejszy do 20 cm. Podogi z materiaw atwopalnych musz by osonite przed otworem wyczystkowym materiaem niepalnym na dugoci min. 50 cm przed otworem i min. 20 cm na obie strony liczc od krawdzi otworu.
E. 3. Wkady kominowe
Wkady kominowe stanowi najpopularniejsz grup przewodw spalinowych. Niestety przepisy nie okrelaj jednoznacznie warunkw stosowania i odbioru tych instalacji. Najwaniejsze zaoenia dotyczce systemw kominowych, warunkw doboru, stosowania i eksploatacji. Kady wkad kominowy powinien zapewnia przede wszystkim: szczelno tak w kwestii przepuszczalnoci spalin, jak i kondensatu, odporno ogniow oraz brak odksztace termicznych i mechanicznych w czasie pracy, ograniczenie bezwadnoci cieplnej komina, moliwo dostosowania zestawu kominowego do konkretnych wymaga, trwao oraz moliwo dokonywania okresowych konserwacji i przegldw, spawanie plazmowe (w osonie argonu) elementw kominowych (zgrzewanie punktowe czy jakiekolwiek inne poczenie blacharskie z uwagi na rozszerzalno ciepln przewodu nie zapewni szczelnoci elementw; wyjtkiem s rury elastyczne posiadajce moliwoci kompensacji termicznej), szczelne wykonanie elementw podczeniowych (trjnikw, zczek, redukcji) i wyczystkowych, odpowiednie zoenie poszczeglnych elementw wkadu kominowego (maksymalna nieszczelno nie wiksza ni 0,01m/h przy nadcinieniu 125 Pa).
147

E. 3.1. Szczelno przewodw kominowych
Ochron przed nasikaniem ju istniejcych kominw ceramicznych zapewniaj odpowiednie materiay. Materiaami tymi s m.in. specjalne ksztatki i masy ceramiczne oraz elementy ze stali kwasoodpornych. Produkty spalania gazu i oleju w kontakcie z par wodn zawart w powietrzu uytym do spalania tworz agresywne zwizki siarki i azotu o wyranie kwanym odczynie. Agresywno powstaych skroplin zwiksza dodatkowo ich wysoka temperatura. Wobec tego zastosowane stale kwasoodporne musz mie skad chemiczny zapobiegajcy korozji stali. Do produkcji wkadw kominowych dopuszczono stale kwasoodporne z dodatkami chromu, niklu oraz molibdenu w gatunku 00H17N14M2 (DIN 1.4404) oraz H17N13M2T (DIN 1.4571), ktre musz mie atesty hutnicze producenta, potwierdzajce skad chemiczny. Odpowiednie materiay zapewniaj ochron komina przed dziaaniem agresywnego kondensatu w naturalnych, typowych warunkach przy spalaniu czystych chemicznie paliw. Niestety w procesie spalania zanieczyszczonego paliwa, np. mieci, lakierowanych gazet i innych odpadw , lub gdy do spalania dostarczane jest zanieczyszczone powietrze, moe zdarzy si, e pomimo znacznej odpornoci chemicznej uytych materiaw nastpuje korozja werowa. Jak ostrzega Korporacja Kominiarzy Polskich: Przy stali kwasoodpornej zagroeniem takim jest wystpowanie w spalinach chlorkw i fluorkw (ktre w normalnych warunkach nie wystpuj w iloci zagraajcych trwaoci) powodujcych korozj chromianow stali w postaci siatki niemal idealnie okrgych maych otworkw (rednicy od 0,5 do 3mm). Naley wic unika stosowania wkadw kominowych kwasoodpornych w pomieszczeniach, gdzie skadowane s np. rodki czyszczce lub uywane inne chemikalia (w tym pralnie chemiczne, zakady fryzjerskie lub laboratoria chemiczne). Zabrania si rwnie stosowania tych wkadw w wieo tynkowanych i murowanych przewodach kominowych z uwagi na zawarto tych zwizkw w zaprawach murarskich (monta dopuszczalny jest po wyschniciu zaprawy po ok. 2 tygodniach). W przypadku gdy inna lokalizacja miejsca zabudowy kota jest niemoliwa, naley stosowa koty z zamknit komor spalania, do ktrych dostarczane jest bezporednio czyste powietrze z zewntrz (np. przewodami podwjnymi typu LAS), lub wkady kominowe szklane. Powinnimy stworzy takie warunki pracy komina, aby wykraplaa si w nim jak najmniejsza ilo kondensatu. Punkt rosy powinien wic tworzy si jak najwyej wylotu z komina, a najlepiej poza nim. Dlatego tak istotne jest dokadne dobranie parametrw pracy komina, w tym odpowiedni dobr rednic i wysokoci komina oraz zapewnienie jak najmniejszego spadku temperatury spalin na odcinku od kota do wylotu komina. Zaleca si wic izolowanie wszystkich odcinkw wkadu przechodzcych przez nieogrzewane pomieszczenia (np. poddasza) oraz w czciach wystajcych ponad dach. Nie mniej istotne jest rwnie stosowanie wkadw o jak najmniejszej rozszerzalnoci cieplnej, tj. wkadw wykonanych z cienkociennych blach kwasoodpornych. Szybko nagrzewajce si elementy komina uzyskuj zakadane parametry pracy ju po kilkudziesiciu sekundach od momentu zaczenia si kota. Wszystkie elementy kominw i wkadw kominowych musz mie aktualne aprobaty techniczne. W myl wydawanych aprobat producenci elementw kominowych przedstawiaj do zatwierdzenia swoje wyroby, ktre okresowo podlegaj kontroli zgodnoci z wydawanymi
148

dopuszczeniami. Na mocy wydanych atestw producenci uzyskuj prawo do wytwarzania systemw kominowych oraz zobowizani s do oznaczania w sposb trway swoich wyrobw na kadym elemencie. W myl obowizujcego prawa jedynie elementy oznaczone cech producenta mog by montowane jako zgodne z wydanymi aprobatami.
E. 4. Komin z cegy podstawowe zasady budowy

Komin jest nieodzown czci systemu wentylacyjnego, ktrego skuteczno warunkuje bezpieczestwo i komfort mieszkacw domu. Konieczno fachowego wykonania komina wynika z norm budowlanych, ktre okrelaj midzy innymi jego podstawowe parametry oraz usytuowanie w caej konstrukcji budynku. Zasady sztuki budowlanej rwnie szczegowo charakteryzuj dopuszczalne materiay oraz sposb wykonania komina. Nawet rzetelne wykonanie przez dekarza obrbki komina nie uchroni go przed przeciekaniem, gdy zdecydujemy si na wykorzystanie niewaciwych materiaw lub te pominiemy zasad odpowiedniego spoinowania. Nie ma wtpliwoci co do tego, e materiaem najczciej stosowanym do budowy kominw jest cega ceramiczna. Warto jednak zwrci uwag na fakt, e nie kady jej rodzaj jest w tym przypadku odpowiedni. Aby zapewni optymaln szczelno oraz zabezpieczy go przed przeciekaniem, komin powinno si murowa z cegy penej na caej jego dugoci, take w czci wystajcej ponad paszczyzn dachu. Bdem czsto popenianym przez murarzy jest wykorzystanie cegie penych tylko przy dolnych warstwach, albo caociowe wykonanie komina z cegie dziurawek. Takie rozwizania mog spowodowa, e woda deszczowa bdzie si przedostawa pod pokrycie dachowe, powodujc zawilgocenie oraz zmniejszenie waciwoci izolacji cieplnej. Kolejn zasad, ktr naley wzi pod uwag przy budowie komina, jest waciwe spoinowanie. Przede wszystkim spoiny powinny by pene, szczelnie wypeniajce przestrze pomidzy cegami. Niewskazane jest murowanie na puste lub zagbione spoiny, poniewa w niewypenionych miejscach gromadzi si woda, osabiajc trwao konstrukcji komina. Wane jest rwnie waciwe uoenie cegie. Ich poszczeglne warstwy powinny tworzy tak zwane wizanie wozwkowe, w ktrym spoiny pionowe s przesunite wzgldem siebie o p dugoci cegy. Podsumowujc, zastosowanie cegy penej, szczelne wypenienie spoiny oraz wizanie wozwkowe to podstawowe zasady budowy komina, skutecznie pozwalajce unikn problemu przeciekania.
E. 5. Komin ceramiczny
Kominy ceramiczne skadaj si z kilku warstw. W rodku jest rura ceramiczna kamionkowa z dodatkiem szamotu. Na zewntrz pustak z keramzytu (lekkiego betonu). Pustak ma na zewntrz przekrj kwadratowy, wewntrz okrgy. Zrnicowanie pojawia si natomiast pod wzgldem warstwy izolacyjnej midzy rur a pustakiem. Niektre systemy maj po prostu pustk powietrzn w tej przestrzeni; inne zawieraj wietnie izolujc wen mineraln (stosowan rwnie powszechnie w izolowanych kominach stalowych). Zazwyczaj stosowanie izolacji z weny jest zalecane w przypadku budowy komina na zewntrz budynku. W kominach wewntrznych czsto wystarcza pustka powietrzna. Zdarza si te, e izolacja z weny stosowana jest i w jednych, i w drugich kominach. Bardziej zaawansowane systemy ceramiczne maj rozbudowane pustaki z przewodem wentylacyjnym przebiegajcym obok spalinowego. Tym przewodem od dou komina ku
149
G. ELEWACJA
G. 1. Elewacje docieplajce
Rozdzia powicony elewacjom w budownictwie jednorodzinnym, a w nim: stosowane technologie, rodzaje elewacji, materiay oraz sposoby ich wykonania Elewacje docieplajce Prawie 40% ciepa w budownictwie mieszkaniowym jest tracone przez ciany zewntrzne. Od 1998 roku obowizuj zaostrzone wymagania dotyczce izolacyjnoci cieplnej cian zewntrznych: dla cian zewntrznych jednorodnych, czyli wykonanych z jednego materiau o waciwociach konstrukcyjnych i jednoczenie izolacyjnych, wspczynnik przenikania ciepa k nie moe by wikszy ni 0,5 W/mK; dla cian o budowie warstwowej z izolacj ciepln z materiaw o wspczynniku przewodzenia ciepa o wartoci poniej 0,05 W/mK obniono maksymaln warto wspczynnika przenikania ciepa k do 0,30 W/mK. Wymogi te dotycz zarwno budynkw nowo wznoszonych, jak i remontowanych lub przebudowywanych.
G. 1.1. Dlaczego warto ociepla budynki?

System ocieple to jeden z najwaniejszych elementw budynku. Od jego wyboru oraz prawidowego wykonania zaley nie tylko trwao elewacji, ale take jako i komfort ycia mieszkacw budynku oraz energooszczdno inwestycji. Zakres warunkw klimatycznych, w ktrych czowiek moe przebywa bez ryzyka uszczerbku na zdrowiu, jest dosy ograniczony. Jeszcze wszy jest przedzia temperatur i wilgotnoci powietrza, ktry mona by uzna za komfortowy. yjemy w klimacie umiarkowanym, charakteryzujcym si jednak dosy du zmiennoci. W zwizku z tym budynki mieszkalne powinny zapewnia odpowiednie odizolowanie pomieszcze od wpyww klimatycznych (brak przecigw, temperatury powietrza w granicach 182C, wilgotno powietrza 50-60%) tak latem, jak i zim. Zim ze wzgldu na znacznie wiksz rnic temperatur wewntrz budynku i na zewntrz jest to o wiele trudniejsze. W ocieplonym budynku panuje odpowiedni mikroklimat. Zim powierzchnia cian nie ulega wychodzeniu, a w upalne dni lata izolacja termiczna zapewnia wntrzom przyjemny chd. Konstrukcja budynku nie jest wtedy naraona na wahania temperatury.
164
Rys. Zdjcie termograficzne budynku bez ocieplenia Ocieplanie budynkw powoduje te zmniejszenie zuycia energii i tym samym przyczynia si do ochrony rodowiska naturalnego. Efekt ocieplenia zewntrznych cian budynku widoczny jest na powyszym zdjciu termograficznym. ty i pomaraczowy kolor na zdjciu wyej pokazuje obszary strat ciepa, ktrym mona zapobiec. Ciepo przenika z wntrza budynku, podnoszc temperatur cian zewntrznych. Zdjcie niej ukazuje budynek, ktrego elewacja zostaa ocieplona. Obszary s identyczne, ale teraz s zaznaczone na niebiesko, czyli maj znacznie nisz temperatur z uwagi na izolacj termiczn. Zapobiega ona ucieczce ciepa z budynku na zewntrz.
Rys. Zdjcie termograficzne budynku po ociepleniu

165

ciany zewntrzne i inne przegrody budynkw mieszkalnych wykazuj rne zdolnoci izolacyjne. Istniej jednak sposoby, ktre pozwalaj na ogrzanie kadego budynku bez wzgldu na izolacyjno termiczn jego cian czy dachu. Naley jedynie ustali ilo energii potrzebn do jego ogrzania. Dochodzi jeszcze kwestia ekologiczna, czyli zmniejszenie emisji gazw cieplarnianych do atmosfery. Wymogo to ustanowienie certyfikacji energetycznej, ktra poza aspektem ekologicznym moe mie due znaczenie w ustalaniu wartoci rynkowej domu: im dom bardziej oszczdny, lepiej ocieplony, tym jest bardziej wartociowy. W dyskusji na temat ocieple budynkw poza wzgldami ekonomicznymi i ekologicznymi warto poruszy rwnie kwestie zdrowotne. W pomieszczeniach, w ktrych przebywaj ludzie, do powietrza przedostaj si wymierne iloci pary wodnej pochodzcej z powietrza wydychanego przez uytkownikw, z przygotowywanych posikw, uwalnianej podczas prania czy kpieli. Jeeli ciepe i wilgotne powietrze bdzie miao kontakt z chodn, bo le wyizolowan pod wzgldem termicznym przegrod, to na jej powierzchni dochodzi bdzie do kondensacji pary i powstawania wykroplin. Na pocztku tego procesu, w strefie skraplania, na powierzchni przegrd pojawi si zaciemnienia wywoane osadzaniem si kurzu w wilgotnych miejscach. Z biegiem czasu zawarte w kurzu zarodniki grzybw i pleni przeksztacaj si w grzybnie. Zarodniki grzybw domowych i pleni stanowi bardzo silny czynnikiem alergizujcy. Udowodniony jest take ich wpyw na rozwj niektrych schorze nowotworowych. Dbao o odpowiednie waciwoci termoizolacyjne budynkw ma zatem kilka bardzo istotnych argumentw przemawiajcych za tym, e ocieplenie to konieczno, a nie kaprys.
G. 1.1.1 Systemowo znaczy skutecznie

Trwao i niezawodno ocieplenia cian budynkw jest efektem wspdziaania poszczeglnych elementw systemu oraz dobrego wykonawstwa. W praktyce oznacza to, e produkty wchodzce w skad jednego, konkretnego systemu ocieple s dobrane w taki sposb, aby ich parametry techniczne si uzupeniay, a wsppraca (pod warunkiem prawidowej instalacji) gwarantowaa zachowanie waciwoci i bezawaryjn prac przez wiele lat uytkowania. Zastosowanie penego i kompletnego systemu pochodzcego od renomowanego producenta jest zdecydowanie bardziej uzasadnione ekonomicznie, ni ocieplanie wykonane przy uyciu przypadkowych materiaw o nieznanych (bo nigdy nie zostay testowane) parametrach. Innym niekorzystnym rezultatem zmiany jakiegokolwiek ze skadnikw lub stosowanie niekompletnego ukadu jest utrata gwarancji udzielanej przez producenta systemu. W konsekwencji w przypadku jakichkolwiek problemw i usterek wszystkie koszty naprawy ponosi wykonawca lub inwestor, ktry zgodzi si na takie rozwizanie.
rdo: Stowarzyszeniu na Rzecz Systemw Ocieple (SSO) www.systemyocieplen.pl
G. 1.2. Materiay ociepleniowe

Materiay do docieplania budynkw to styropian, wena mineralna, wena szklana, pianka poliuretanowa, celulozowe materiay do izolacji cieplnej. Czsto popularno wielu materiaw nie ma nic wsplnego z dobr jakoci czy dobrymi waciwociami termicznymi, a jest zwizana ze znacznymi nakadami finansowymi na ich reklam.
166

Czy nisza cena okien typowych oznacza nisz jako? W sensie jakociowym okna typowe s tak samo dobre, a czasami nawet lepsze od okien robionych na wymiar (precyzyjniejsze ustawienie maszyn, automatyzacja procesu produkcji). Oczywicie, okna typowe te mog mie wady wynikajce z wad materiaowych, bdu pracownika lub bdu maszyny. S to jednak wady wystpujce tak samo, a nawet czciej przy oknach nietypowych. Ile si czeka na okna typowe? Niewtpliw zalet okien typowych jest to, e zwykle s one do natychmiastowego odbioru, podczas gdy na okna robione na wymiar czekamy co najmniej kilka tygodni. Dlatego, jeeli tylko wymiary otworu na to pozwalaj oraz nie ma przeciwwskaza architektonicznych, warto zastanowi si na kupnem okien typowych.
I. 1.4. Wygoda uytkowania okna

Wygoda uytkowania okna zaley przede wszystkim od konstrukcji okna oraz zastosowanych oku. Obecnie najbardziej popularne s okna jednoramowe (nierozbieralne) z szybami zespolonymi i wielofunkcyjn klamk. Okna te atwo si otwiera i myje (tylko dwie powierzchnie szyb). Wspczesne okna mog mie jedno lub kilka skrzyde rozwieralnych (otwieranych do wewntrz pomieszczenia), uchylnych i rozszczelnianych. Funkcje te mog by niezalene lub zintegrowane, czyli wystpujce rwnoczenie i sterowane za pomoc kilku ustawie klamki. Mona rwnie wybra okna ze supkiem (maj mocniejsz konstrukcj, a skrzyda otwieraj si niezalenie) lub bez niego o wikszej powierzchni szyb. Jednak wtedy jedno skrzydo jest otwierane jako pierwsze, a to moe mie znaczenie w pomieszczeniach niewielkich lub wskich. W wielu projektach spotyka si okna ze szprosami. Okna ze szprosami konstrukcyjnymi s eleganckie, ale drogie i kopotliwe do utrzymania w czystoci. Umieszczone wewntrz szyb powoduj obnienie ich izolacyjnoci cieplnej i wykraplanie si pary wodnej w tych miejscach. Dlatego zapewne najrozsdniejszym rozwizaniem s szprosy zawieszane, ktre dobrze imituj konstrukcj okna, a jednoczenie atwo je zdemontowa, dziki czemu nie utrudniaj mycia.
I. 1.4.1 Przez wasnoci eksploatacyjne i bezpieczestwo

Energooszczdno w wymiarze globalnym oraz w wymiarze kadego gospodarstwa domowego oznacza szukanie sposobw na zmniejszenie zuycia nonikw energii. Jedn z drg do osignicia tego celu jest stosowanie odpowiednich okien. Okno energooszczdne w oglnym pojciu jest oknem o dobrej izolacyjnoci termicznej. Ta cecha fizyczna stolarki okiennej, oznaczana wspczynnikiem Uw, podawana jest w informacjach marketingowych jako wyrniajca prezentowany produkt spord wyrobw konkurencji. Przy obecnym poziomie techniki i wasnociach komponentw stosowanych do produkcji stolarki, osignicie termoizolacjnoci okna na poziomie Uw=0,7 lub 0,5 W/(mK) nie stanowi adnego problemu. Wymagania eksploatacyjne dla okien, w powizaniu z ich izolacyjnoci termiczn, pozwolio na okrelenie cech fizycznych i mechanicznych stolarki dla okien energooszczdnych. Jakie s to cechy? Najistotniejsze to szczelno na przepuszczalno powietrza i temperatura na powierzchni wewntrznej profilu przy okrelonej rnicy temperatury zewntrznej oraz wewntrznej. Okno energooszczdne to okno o wasnociach eksploatacyjnych odpowiednich
204

dla strefy obcienia wiatrem oraz wysokoci obiektu, okno bezpieczne w uytkowaniu, ktrego wasnoci mechaniczne s potwierdzone badaniami. Wreszcie okno wykonane z komponentw o cechach zapewniajcych jego wieloletni eksploatacj oraz o zgodnej z wymaganiami uytkownika izolacyjnoci termicznej i akustycznej.
I. 1.4.2 Szczelno
Wanym czynnikiem, ktry czsto decyduje o wyborze okna jest jego szczelno. Mogoby si wydawa, e im jest ona wiksza, tym lepiej, ale to, niestety, tylko obiegowa opinia. Zbyt szczelne okna bywaj bowiem przyczyn zawilgocenia pomieszcze i rozwoju grzybw. Dopyw wieego powietrza do mieszkania powinien by zapewniony zarwno przez sprawny system wentylacyjny, jak i przez... zamknite okno! Takie przenikanie okrela si wspczynnikiem infiltracji powietrza a [m/mhdaPa2/3]. Stwierdzono, e waciwy mikroklimat w pomieszczeniach zapewnia a = 0,5 - 1,0 (w przypadku wentylacji grawitacyjnej). Wiksza warto wspczynnika to zbyt intensywna wymiana powietrza w mieszkaniu (straty ciepa), natomiast mniejsza oznacza zbyt may przepyw i prowadzi do duchoty w pomieszczeniach. Wspczesne okna (zarwno drewniane, jak i z PVC) maj czsto bardzo niski wspczynnik infiltracji powietrza. Przewanie przyjmuje on wartoci rzdu 0,1-0,3. Jest to warto wystarczajca przy wentylacji mechanicznej, ale stanowczo zbyt maa w przypadku rozwizania grawitacyjnego. Z tego te powodu wikszo nowoczesnych okien wyposaona jest w funkcje tzw. rozszczelnienia lub mikrouchylania, ktre umoliwiaj okresowe zwikszanie przepywu powietrza. Stosuje si rwnie nawiewniki powietrza montowane nad szyb w ocienicy, a take kratki wentylacyjne zastpujce fragment skrzyda okiennego. Nawiewniki mog by sterowane rcznie (ustawienie przepustnicy powietrza reguluje uytkownik) lub mie automatyczne higrosterowanie. Strumie powietrza regulowany jest automatycznie w zalenoci od iloci pary wodnej w pomieszczeniu. Na og nawiewniki pracuj w zakresie od 30 do 70% wilgotnoci wzgldnej. Przy wilgotnoci do 30% nawiewnik jest przymknity (doprowadzany jest minimalny strumie powietrza). Wraz ze wzrostem zawartoci pary wodnej ronie szeroko rozwarcia urzdzenia i strumie napywajcego powierza. Obecnie, przy szczelnych budynkach, norm jest stosowanie mechanicznej wentylacji, wic przy tego typu systemie nie ma potrzeby rozszczelniania okien jest to nawet niewskazane. Poniewa okna maj czsto dosy du powierzchni, bardzo wanym elementem decydujcym o ich atrakcyjnoci jest zdolno do zabezpieczenia pomieszczenia przed niepodanymi stratami ciepa. Producenci okien zobowizani s podawa na swoich produktach informacje o wspczynniku przenikania ciepa U. Wane jest, aby zaczone dane dotyczyy caego okna, a nie tylko szyby, gdy tylko wwczas jestemy w stanie naleycie oceni rzeczywiste straty energii cieplnej. Mona przyj zasad, e im wicej komr znajduje si w profilu plastikowym, tym lepsze s jego waciwoci termoizolacyjne. Przykadowo, okna z profilem trzykomorowym maj
205

wspczynnik przenikania ciepa na poziomie 1,6 (W/mK), natomiast piciokomorowym tylko 1,2 (W/mK). Z racji waciwoci materiau, okna wykonane z drewna maj na og nisze U ni plastikowe. Najczciej jego warto wynosi 1,3 W/(mK). W przypadku obu rodzajw okien niebagateln rol odgrywa dobr odpowiedniej szyby. W przewaajcej czci okien U ma warto 1,3-1,7 W/(mK). Dostpne s jednak rwnie wyroby z U = 0,5-0,7 W/(mK), a nawet U = 0,3. Generalnie wic produkowane obecnie okna maj znacznie nisze wspczynniki przenikania ciepa, ni przewiduj to normy dla stref klimatycznych w naszym kraju. W najzimniejszych regionach wymagaj one bowiem zastosowania okien o U = 2,0 W/(mK).
I. 1.4.3 Dwikoszczelno
Rwnie wanym czynnikiem decydujcym o jakoci okna jest jego zdolno do zatrzymywania dwikw pochodzcych spoza budynku. Warto zwrci uwag na ten problem, gdy bardzo czsto haaliwe ssiedztwo moe sta si prawdziwym utrapieniem. Podobnie jak w przypadku izolacyjnoci cieplnej, informacja o klasie akustycznej powinna by podana dla caego okna. Jest ona okrelana wskanikiem Rw (wskanik waony izolacyjnoci akustycznej waciwej stara norma) albo RA2 (wskanik oceny izolacyjnoci akustycznej przegrody w stosunku do haasu o widmie charakterystycznym dla haasw zewntrznych pochodzcych od komunikacji drogowej w miecie niskoczstotliwociowym). RW powinno si zawiera w przedziale 30-35 dB, a RA2 25-32 dB. Warto zaznaczy, e okna drewniane maj czsto lepsze parametry dotyczce ochrony akustycznej. Wynika to z ich wikszej sztywnoci oraz gstoci materiau. Izolacyjno akustyczn okna mog w znaczcym stopniu podnie specjalne szyby dwikochonne, ktre tumi haas, oraz odpowiednie uszczelnienia (uszczelki przylgowe w oknie i uszczelki midzy oknem a murem od sztywnej pianki poliuretanowej znacznie lepiej sprawdzaj si elastyczne tamy rozprajce). Standardowy zestaw szybowy ma izolacyjno na poziomie 32 dB. Naley jednak pamita, e w niektrych przypadkach moe by to warto niewystarczajca. W przypadku okien wychodzcych bezporednio na ulic warto zamwi zestaw o izolacyjnoci akustycznej 36-46 dB.
I. 1.4.4 Bezpieczestwo
Zarwno okna drewniane, jak i z PVC mona wyposay w szereg zabezpiecze antywamaniowych (specjalne okucia, wzmocnione szyby itp.). Ich liczba oraz rodzaj zaley od zasobnoci portfela osoby kupujcej. Cena okien antywamaniowych jest wprawdzie wysza, ale wszelkie inne zabezpieczenia (kraty, aluzje itp. take s sporym wydatkiem). Dla zabezpieczenia domu jednorodzinnego mona stosowa szyby klas od P1 do P4. Wykonuje si je z dwch tafli szklanych (gruboci 3-4 mm), pomidzy ktrymi znajduje si folia o wysokiej wytrzymaoci na rozerwanie (od jednej do czterech warstw). Okna zabezpieczone tego rodzaju szybami mog chroni czasowo przed prb wamania podjtego bez przygotowania (P1 i P2) lub nawet stanowi odpowiednik kraty z prtw stalowych o oczku 150 mm i gruboci 10 mm (P3 i P4). W przypadku zastosowania szyb antywamaniowych naley si liczy z podniesieniem ceny okna o okoo 200 z netto za m.
206
L. DACH
L. 1. Dach naszego domu
Dach jest jednym z najtrudniejszych do wykonania elementw budynku. Aby przez dugie lata chroni mieszkacw przed deszczem i zimnem, nie wystarczy bowiem prawidowo zbudowana wiba i dobry materia pokryciowy. W poaci dachu jest kilka punktw, ktre wymagaj szczeglnie starannego wykonania. Warto o tym pamita przy wyborze materiau pokryciowego oraz ekipy dekarskiej. Zanim wybierzemy konkretny projekt i wymarzony ksztat dachu, sprawdmy warunki zabudowy na naszej dziace, ktre okrelaj midzy innymi wysoko kalenicy dachu w stosunku do poziomu terenu, rodzaj i ksztat dachu (na przykad paski lub stromy, dwuspadowy lub kopertowy) oraz czy dom moe mie poddasze uytkowe. . Jeeli zamierzamy budowa dom wedug projektu indywidualnego, moemy swoje propozycje co do ksztatu dachu i rodzaju pokrycia przedstawi architektowi. Jeeli natomiast wybierzemy projekt gotowy, to ksztat dachu oraz rodzaj pokrycia dachowego bdzie ju w nim okrelony przez autora projektu. Dach moe stanowi lwi cze kosztw wykonania stanu surowego budynku. Czsto o ostatecznej wysokoci wydatkw potrzebnych do wykonania tego elementu dowiadujemy si ju podczas realizacji, a w rezultacie zaoony przez nas budet na budow domu zostaje przekroczony. Jak wic dokadnie obliczy koszty budowy dachu? Podstaw do obliczenia dokadnych kosztw dachu powinien by projekt domu. Z gotowym, szczegowym planem dachu najlepiej pj do firmy handlowej, w ktrej bdziemy chcieli kupi pokrycie. Dokona ona dokadnej wyceny inwestycji. Z projektem dachu dobrze te zwrci si do ekipy wykonawczej. Dobra firma dekarska uwzgldni koszt robocizny oraz dokadnie wyliczy, ilo materiaw skadajcych si na kompletny system dachowy. Koszty dachu zale w duym stopniu od projektu domu, a zwaszcza stopnia skomplikowania poaci dachowej. Im wicej zaama poaci oraz elementw ozdobnych, tym dach bdzie droszy. Na co wic powinnimy zwrci uwag przy projektowaniu domu? Podstawowe zagadnienie to paszczyzna dachu. Dach moe by jedno-, dwu- lub wielospadowy. Im wicej takich paszczyzn, tym wiksze koszty. Wielopaszczyznowy dach wie si bowiem z koniecznoci zakupu odpowiedniej liczby elementw potrzebnych do wykoczenia kalenic (grnych krawdzi) oraz koszy (wykocze zaama poaci sucych odwadnianiu dachu). Drosze bdzie take zainstalowanie systemu rynnowego zuyjemy wicej ksztatek (na przykad w naronikach). W przypadku blachy czeka nas duo obrbek blacharskich, a w rezultacie wiele odpadw. Dachwki ceramiczne i cementowe maj t zalet, e duy wybr dachwek ksztatowych oraz elementw systemowych umoliwia prawidowe wykonanie wikszoci trudnych miejsc bez obrbek dekarskich. Dachwki specjalne s nieco drosze od podstawowych, oszczdzamy jednak na robocinie i stratach materiau przy przycinaniu elementw (tak si dzieje w przypadku pokry wielkoformatowych, jak na przykad blacha). Pamitajmy, e dojd dodatkowe koszty, jeli dach ma duo krawdzi skonych (grzbietw). Wymagaj one wielu obrbek (przycinania dachwek, zastosowania tam uszczelniajcych, klamerek utrzymujcych przycite elementy). Bardzo duo grzbietw ma te dach typu
239

kopertowego. Paszczyzn dachu komplikuj rwnie lukarny czy wykusze. Wymagaj one oddzielnych systemw odwadniajcych. Uwaajmy take na wszelkie niestandardowe rozwizania nietypowe zaamania poaci bd trudne do wykoczenia. Na podstawie projektu dachu ocenimy take koszty robocizny. Zasada jest do prosta: im bardziej skomplikowany dach, tym wicej pracy wymaga jego prawidowe wykonanie. Najbardziej pracochonne s kosze oraz ozdobne wole oka (rodzaj pokrgej lukarny). System dachowy co to jest? System dachowy to pochodzcy od jednego producenta zestaw elementw pozwalajcych na wykonanie caoci pokrycia dachowego. Zawiera dachwki podstawowe i ksztatowe (np. gsiory, dachwki szczytowe), materiay podkadowe oraz elementy wykoczeniowe, uszczelniajce i odwadniajce. Taki zestaw nie tylko zapewnia wysok jako dachu, ale gwarantuje jednolite i fachowe jego wykoczenie wszystkie elementy systemu s dopasowane zarwno pod wzgldem technologicznym, jak i kolorystycznym.
L. 1.1. Typy dachw

Ksztat dachu zaley od ksztatu budynku, zaoe architektonicznych, rodzaju pokrycia, przewidywanego sposobu uytkowania oraz pooenia geograficznego. Na form dachu duy wpyw maj rwnie tradycje regionalne i moda oraz trendy architektoniczne. Wrd skomplikowanych form dachu mona rozrni podstawowe rodzaje ksztatw. Dach spadzisty (stromy) moe by: jednospadowy, inaczej pulpitowy, gdy ma 1 poa, 1 okap, 1 kalenic, dwuspadowy, siodowy, gdy ma 2 poacie, 2 okapy, 1 kalenic, czterospadowy, kopertowy, gdy ma 4 poacie, 4 okapy, 1 kalenic, 4 naroa, mansardowy, o poaciach dachowych amanych w ten sposb, e grne s mniej strome, a dolne bardziej (dach mansardowy moe by dwu- lub czterospadowy), namiotowy, gdy ma tyle poaci i okapw ile budynek bokw, tyle samo naroy zbiegajcych si w jednym punkcie bez kalenicy.
L. 1.2. Wiba dachowa - silny krgosup dachu

Wiba dachowa to konstrukcja nona, na ktrej opiera si cay dach. Drewno jest wci materiaem najchtniej wykorzystywanym do konstrukcji wiby. Swoich zwolennikw zyskuj te materiay drewnopochodne oraz drewno klejone, zastpujce tradycyjn tarcic. Tradycyjna wiba dachowa to drewniana konstrukcja ciesielska, ktr mona nazwa szkieletem dachu. Podstawowym elementem wiby s wizary dachowe, wrd ktrych najczciej spotyka si wizary krokwiowe, jtkowe i patwiowo-kleszczowe. Dach skada si z kilku wizarw, na ktrych spoczywa pokrycie przytwierdzone do at (wskich desek lub szerokich listew), kontrat lub na deskowaniu. Wizary opiera si na belkach stropu poddasza, na murze za porednictwem muraty lub na cianie szkieletowej (na belce oczepowej). W kierunku podunym konstrukcja dachu usztywniona jest za pomoc ukonie przybijanych desek, nazywanych wiatrownicami. Drewno wykorzystywane na elementy wiby dachowej powinno by odpowiednio wysuszone, najlepiej w specjalnie przygotowanej suszarni (jego wilgotno nie powinna przekracza 20%), zabezpieczone przed dziaaniem czynnikw biologicznych oraz ognia,
240

czyli zaimpregnowane. Konstrukcje wiby dachowej wykonywane s przez cieli. Obecnie nie stosuj oni klasycznych zczy ciesielskich tylko wykonuj poczenia poszczeglnych elementw przy uyciu rub, gwodzi lub pytek kolczastych. Najwaniejsze dla prawidowego funkcjonowania dachu jest odpowiednie zaprojektowanie wiby, czyli obliczenie jej koniecznej wytrzymaoci. Przekroje poszczeglnych elementw wiby dachowej dobiera si na podstawie oblicze statyczno-wytrzymaociowych. Istotne s nastpujce parametry: odlego midzy cianami zewntrznymi domu oraz ich ukad, sposb zagospodarowania poddasza (czy bdzie uytkowe, czy nie), kt nachylenia poaci dachu, rodzaj zastosowanego pokrycia dachowego, warunki klimatyczne w danym regionie (jakie wystpuj opady niegu i jak silne wiej wiatry). Te wszystkie parametry wpywaj na konstrukcj wiby dachowej, a wic i na zuycie drewna. Najczciej sugerujemy si gwnie ciarem pokrycia dachowego, sdzc, e tzw. lekkie pokrycia (jak blacha czy papa) potrzebuj duo lejszej wiby. Pokrycie tylko w niewielkim stopniu wpywa w rzeczywistoci na konstrukcj wiby. Znacznie waniejsza jest tu suma obcie wasnych dachu, ocieplenia i wykoczenia oraz warunki atmosferyczne. Wiba musi wytrzyma nawet silne podmuchy wiatru oraz ciar zalegajcego w zimie niegu (w polskich warunkach ciar niegu, jaki musi utrzyma wiba, wynosi ok. 100-150 kg/m, a w okolicach podgrskich nawet powyej 200 kg/m). Dlatego standardowo projektuje si wiby, na ktrych mona pooy dowolne pokrycie od blachy do dachwek ceramicznych i cementowych. O rodzaju wiby w duym stopniu decyduje te to, czy budujemy dom parterowy, czy z uytkowym poddaszem. Wykorzystanie pomieszcze poddasza, a nawet strychu jako mieszkalnych powoduje konieczno ich ocieplania, co decyduje o wymiarach elementw wiby (np. wysoko krokwi).
L. 1.2.1 Rodzaje wiby dachowej

Wiba krokwiowa Jest to najprostsza konstrukcja dachowa stosowana, gdy rozpito midzy zewntrznymi cianami nonymi nie przekracza 7 m. Podstawowym elementem nonym jest para krokwi, poczonych ze sob w kalenicy o dugoci 4,5-6 m, rozstawionych w odstpach od 80 do 120 cm. Ich dolne koce mog by mocowane do poziomej belki cigowej, stanowicej jednoczenie konstrukcj non stropu, do murat uoonych na stropie lub na wierzchu cian kolankowych. Przy tego typu konstrukcji dachowej zarwno mocowanie krokwi do murat, jak i murat do konstrukcji budynku musi by bardzo solidnie wykonane, poniewa od solidnoci tych pocze zaley stabilno i bezpieczestwo dachu. Wiba krokwiowo-jtkowa Stosowana jest tam, gdzie rozpito midzy cianami zewntrznymi jest wiksza ni 7 m, stosowanie wib krokwiowych przestaje by ekonomiczne (dla zapewnienia odpowiedniej sztywnoci konstrukcji wiby naleaoby stosowa krokwie o bardzo duych przekrojach). Zatem tego projektuje si wiby, w ktrych kada para krokwi rozparta jest mniej wicej w poowie ich dugoci poziomym elementem zwanym jtk. Dziki takiemu rozwizaniu
241

mona wykonywa dachy o rozpitoci nawet 11 m o przekroju krokwi podobnym do dachw o konstrukcji krokwiowej. W wibach krokwiowo-jtkowych, podobnie jak w krokwiowych, wszystkie obcienia s przekazywane na ciany zewntrzne budynku. Wiba patwiowo-kleszczowa Wib patwiowo-kleszczow stosuje si wtedy, gdy rozpito dachu przekracza 11 m. W tej konstrukcji podpory dla krokwi nie tworz tylko muraty, ale dodatkowo krokwie podparte s w poowie rozpitoci na patwiach grnych, a patwie podparte s supkami stojcymi na patwiach stopowych lub bezporednio na stropie. Caa konstrukcja podpierajca krokwie, skadajca si z patwii i supw, nosi nazw ciany stolcowej. Cao wiby dachowej usztywniaj poziomo kleszcze podwjne belki wice koce supw z opartymi na nich krokwiami. Kleszcze montuje si co trzeci lub czwart par krokwi i takie wizary nosz nazw wizarw gwnych, w odrnieniu od porednich, w ktrych krokwie opieraj si jedynie na patwiach. W dachach o konstrukcji patwiowo-jtkowej wiksze obcienia przekazywane s na strop ostatniej kondygnacji, a nie na ciany zewntrzne. Takie rozwizanie wpywa korzystnie na stabilno i wytrzymao dachu, ale wymaga zaprojektowania odpowiednio wytrzymaego stropu. Praktycznie kad z wyej wymienionych wib mona odeskowa i pokry pap. Wybr drewna W domach jednorodzinnych wiba wykonana jest zwykle z drewna sosnowego, wierkowego lub jodowego, ktre maj bardzo dobre waciwoci mechaniczne, s atwo dostpne, a przy nie s drogie. Drewno stosowane do budowy konstrukcji wiby dachowej powinno by odpowiednio przygotowane wysuszone oraz zabezpieczone przed dziaaniem czynnikw biologicznych, ognia i wilgoci. Najbardziej skuteczn metod zabezpieczenia drewna jest przemysowa impregnacja prniowo-cinieniowa. Jednak na maych budowach stosuje si zazwyczaj impregnacj powierzchniow, polegajc na malowaniu, natryskiwaniu lub kpieli elementw w roztworze z impregnatem. Do zabezpieczenia konstrukcji wiby dachowej przed wilgoci, owadami, grzybami oraz ogniem uywa si przede wszystkim impregnatw solnych, ktre zmniejszaj atwopalno drewna, a przy tym nie powoduj powstawania toksycznych oparw. S bezbarwne, wic dodaje si do nich barwnik umoliwiajcy sprawdzenie, ktre elementy zostay zabezpieczone i jak gboko impregnat wnikn w zabezpieczane drewno. Drewno przeznaczone do impregnacji powinno by odpowiednio wysuszone (o wilgotnoci poniej 20%) oraz oczyszczone z kory i zabrudze. Na elementy konstrukcyjne wib dachowych powinno stosowa si drewno suszone przemysowo w specjalnych suszarniach. Tylko w ten sposb moemy uzyska wymagan wilgotno oraz doprowadzi do wyginicia obecnych w nim zarodnikw grzybw oraz larw owadw. Jako drewna okrelaj odpowiednie klasy. Wskazuj jak drewno ma wilgotno i jakie s dopuszczalne pknicia, okrelaj te ile moe by skw na jednym metrze biecym gotowego elementu oraz w jaki sposb powinno by zaimpregnowane. Najpopularniejsz i zarazem najczciej stosowan klas drewna w budownictwie jest klasa C-30. Jest to europejskie oznaczenie drewna. W tartakach mona czasem jeszcze spotka wysz klas drewna o symbolu C-33, ale jest to materia bardzo drogi.
242

L. 1.2.2 Impregnacja wiby dachowej
Impregnacja drewna, zwaszcza uytkowanego na zewntrz lub w miejscach trudno dostpnych, jest zabiegiem niezbdnym, a sposb jej przeprowadzenia w przypadku drewnianych konstrukcji dachw decyduje o ich ywotnoci. Drewno nie jest odporne na dziaanie wody. Poddawane przez duszy czas zawilgoceniu i pozbawione moliwoci naturalnego oddania nadmiaru wilgoci, stanie si doskona poywk dla mikroorganizmw i w niedugim czasie utraci swoj wytrzymao. Zwaszcza w obiektach inwentarskich, gdzie warunki s wyjtkowo niesprzyjajce. Rozrniamy kilka rodzajw i sposobw zabezpieczenia drewna. Moe to by impregnacja prniowa lub zanurzeniowa (mona stosowa impregnaty solne, rozcieczalnikowe oraz barwice). Najpopularniejszym sposobem impregnacji i najczciej stosowanym na wsi jest impregnacja zanurzeniowa. Wykonuje si j na placu budowy w wykopanym w ziemi rowie wyoonym grub foli i wypenionym odpowiednim impregnatem. Czas moczenia poszczeglnych elementw wiby nie powinien by krtszy ni 2,5 godziny. Wtedy mamy pewno, e impregnat zostanie dobrze wchonity. Dla odrnienia zabezpieczonych elementw od niezabezpieczonych impregnat jest barwiony (na zielono, czerwono lub brzowo). Lepszym i skuteczniejszym sposobem zabezpieczenia jest impregnacja prniowa. Tej niestety nie wykonamy we wasnym zakresie. Odbywa si ona w specjalnych zakadach. Jest to sposb kosztowny, ale bardzo skuteczny. rodki zabezpieczajce Najbardziej popularnym rodkiem zabezpieczajcym jest impregnat solny. Chroni on elementy konstrukcyjne dachu przed owadami i rozwojem grzybw, a take zwiksza ich ognioodporno. Oprcz substancji czynnych impregnaty solne zawieraj niekiedy rwnie barwnik uatwiajcy kontrol dokadnoci impregnacji. Drewno zabezpieczone impregnatem solnym po wyschniciu nie jest szkodliwe dla otoczenia. Kolejnym rodkiem jest impregnat wodorozcieczalny. Wykorzystuje si go zarwno do impregnacji drewna metodami przemysowymi, jak i przy uyciu natrysku lub pdzla. Moe skutecznie chroni drewno uytkowane na zewntrz budynku, gdy po wyschniciu staje si odporny na wymywanie. Ten rodzaj impregnatu najlepiej ka natryskowo, np. zwykym opryskiwaczem ogrodniczym. Zabezpiecza si tak konstrukcje dachowe zaimpregnowane wczeniej preparatami solnymi i miejsca pozbawione impregnacji, gdzie drewno byo np. przycinane. Zabieg przeprowadza si przy dobrej, bezdeszczowej pogodzie. Do impregnacji drewna stosuje si te impregnaty rozcieczalnikowe, ale nie zaleca si ich w przypadkach wib dachowych. S bowiem silnie toksyczne i mog szkodzi ludziom i zwierztom. W budynkach inwentarskich, gdzie powietrze jest bardzo wilgotne i zawiera duo rcych zwizkw chemicznych, naley wykona podwjne zabezpieczenie drewnianych konstrukcji dachowych. Takim zabezpieczeniem dodatkowym moe by np. struganie drewna. Jest to dobry sposb na ochron przeciwogniow.
243

L. 2. Prefabrykacja konstrukcji drewnianych
Wykonujc konstrukcj wiby dachowej najwicej problemw napotyka si przy zczach. Zcza musz by wytrzymae, trwae i dokadne, bo od nich zaley nono caej konstrukcji i jej geometria. Firma MiTek proponuje rozwizanie (znane ju od 1952 roku, sprawdzone i bardzo popularne w USA, Kanadzie i krajach skandynawskich)., pytki kolczaste. Pytka kolczasta Pytka kolczasta (wielokolcowa, kolczatkowa, gwodziowa, ang. nail plate) jest nowoczesnym elementem czenia konstrukcji drewnianych. Jest to pyta z blachy stalowej (ocynkowanej lub nierdzewnej) z wytoczonymi w niej kolcami. Podstawow zalet kolczastych pytek cznikowych jest ich zdolno czenia elementw tarcicy w jedn paszczyzn, gwarantujc przy tym du si pocze o niezmiennej i przewidywalnej wytrzymaoci. O nonoci tarcicy jako materiau konstrukcyjnego nie stanowi jej wytrzymao, ale sia pocze, jakie mona uzyska z niej przy wykonywaniu konstrukcji (pytki kolczaste pozwalaj na efektywniejsze wykorzystanie tego materiau, a przez to na znaczne oszczdnoci). Pytki cznikowe Pytki cznikowe rwnomiernie przejmuj obcienie z jednego elementu i przenosz je przez cznik na stykajcy si z nim drugi element. Stosowanie systemu prefabrykacji ma liczne zalety. Zmniejsza si zakres robt montaowych na obiekcie, co znacznie przyspiesza czas budowy. Gotowe elementy s dostarczane na miejsce budowy, a ich monta jest szybki i atwy, i moe by prowadzony take w zimie. Nie wystpuj take liczne problemy, ktre towarzysz tradycyjnym pracom ciesielskim (odpady, robocizna cieli, okucia ciesielskie, impregnaty itp.). Projektem wiby, na podstawie okrelonej przez konstruktora geometrii obrysu wizara i warunkw obcieniowych, zajmuje si zakad prefabrykacji, co wpywa na nisz cen w stosunku do klasycznych konstrukcji (20-40% mniej). Lepsze wykorzystanie materiau pozwala na jego znaczne oszczdnoci, proces projektowania i wykonywania elementw jest poczony w jedn cao, ktra ma na celu optymalizacj zuycia tarcicy. Technologia daje moliwo tworzenia znacznych rozpitoci dwigarw (do 30 m przy elementach prostych i do 40 m w elementach ukowych), przez co lite drewno zastpuje znacznie drosze materiay jak stal, elazobeton czy drewno klejone. Prosty system eliminuje konieczno podzlecania wykonywania dachw specjalistycznym firmom (mona naby wizary do samodzielnego montau lub zrobi to ich producent). Due oszczdnoci przynosi stosowanie dolnego pasa jako konstrukcji stropu (zarwno w konstrukcjach poddaszy uytkowych, jak i nieuytkowych), przez co mona wyeliminowa kosztowny ciki strop, np. elbetowy, i znacznie odciy konstrukcj. Konstrukcja wykonana w zakadzie prefabrykacji w systemie pytek kolcowych nadaje si pod kady rodzaj pokrycia dachowego. Dziki jej lekkoci i wytrzymaoci mona unikn stosowania licznych elementw konstrukcyjnych wymaganych w konstrukcjach tradycyjnych i ograniczajcych przestrze uytkow poddaszy i strychw.
244
N. WENTYLACJA, REKUPERACJA
N. 1. Wentylacja
Nowoczesne budownictwo to budownictwo przede wszystkim ciepe i szczelne, skoncentrowane na doborze takich materiaw budowlanych, ktre ograniczaj straty energetyczne budynku do minimum. Szczelne okna, ciepe szyby, nowoczesne materiay wznoszeniowe, grube warstwy ocieplenia i doskonale zaizolowane ciany to wszystko znacznie ogranicza zapotrzebowanie energetyczne budynku, a co za tym idzie koszty. Domy pasywne, ale take niskoenergetyczne potrzebuj minimalne iloci energii do zapewnienia komfortowej temperatury wanie z powodu uycia supernowoczesnych materiaw, ktre przewodz minimalne iloci ciepa. Przebywanie ludzi w takich budynkach oznacza przede wszystkim zapewnienie regularnej wymiany powietrza, do ktrej wanie z powodu owej szczelnoci nie dojdzie samoczynnie. Zapewnia j system wentylacji mechanicznej. Dodatkowo, aby odzyska ciepo, ktre zostaje zuyte na ogrzanie powietrza wewntrz domu, niezbdny sta si monta specjalnych urzdze, zwanych centralami wentylacyjnymi z odzyskiem ciepa. Uzyskanie tak niskich parametrw zapotrzebowania energetycznego tych budynkw na energi ciepln nie byoby w ogle moliwe bez tych systemw, gdy straty energii cieplnej budynku przez kominy wentylacji grawitacyjnej sigaj nawet 60% (im szczelniejszy budynek, tym s one wysze). Ju dawno okazao si, e jedynym rozwizaniem dla nowoczesnego, szczelnego domu jest system wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepa, ktry znacznie ogranicza straty energetyczne powstajce w wyniku wentylowania, zapewniajc przy tym dostp do wieego powietrza. Czowiek na dob potrzebuje okoo 1 kg poywienia, 3 kg wody i okoo 30 kg powietrza! Powietrze, w odrnieniu od wody i poywienia, jest najsabiej przez czowieka percepowane. By moe dlatego, e go nie wida, nie mona nada mu atrakcyjnej formy ani koloru, nie mona go wypi, posmakowa, najczciej te nie pachnie. To jednak od niego przede wszystkim zaley dobre samopoczucie i zdrowie. Zanieczyszczone powietrze moe by bardzo niebezpieczne, gdy zawarte w nim bakterie, wirusy, roztocza, plenie, grzyby oraz toksyny przedostaj si do organizmu podczas oddychania i mog by przyczyn powstawania wielu schorze w obrbie ukadu oddechowego, np. bardzo niebezpiecznych alergii. Wspczesny mieszkaniec miasta ponad 90% swojego ycia przebywa w pomieszczeniach, gdzie powietrze zanieczyszczone jest dodatkowo przez powszechnie stosowane tam materiay: tapety, wykadziny, farby, rodki czyszczce. Do tego dochodzi kurz, ktry jest doskonaym rdem zakae, gdy mikroorganizmy i wirusy przemieszczaj si za pomoc jego czsteczek. Nie zapominajmy te o podwyszonej wilgotnoci, ktra przy braku dostatecznej wentylacji wystpuje niemal zawsze, co stanowi idealne warunki do rozwoju drobnoustrojw. Powietrze w pomieszczeniach jest 8-10 razy bardziej zanieczyszczone, ni powietrze na zewntrz. Jedynym ratunkiem na pozbycie si zanieczyszczonego powietrza z domu jest regularne wietrzenie pomieszcze. Najczciej jednak tego unikamy, szczeglnie zim, susznie zreszt obawiajc si podwyszonych rachunkw za ogrzewanie.
309

N. 1.1. Czym grozi brak wentylacji?
Dziki maksymalnie uszczelnionym oknom i doskonaej izolacji budynkw udaje si znacznie zmniejsza koszty eksploatacyjne zwizane z ogrzewaniem. Uszczelniajc dom i mylc jedynie o obnieniu kosztw ogrzewania, pomijajc przy tym kwesti dopywu wieego powietrza, naraamy si na szereg niebezpieczestw pojawiajcych si wszdzie tam, gdzie funkcjonowanie wentylacji przestaje by skuteczne. Poniej krtkie zestawienie zagroe wynikajcych z zaniedbania, tak zdawaoby si banalnego problemu, jakim jest skuteczna wentylacja w domu: SBS Sick Building Syndrome (Syndrom Chorego Budynku) to zesp objaww takich jak zmczenie, nudnoci, powtarzajce si ble i zawroty gowy, zaburzenia pamici i koncentracji, zaburzenia w oddychaniu, podranienie bon luzowych garda, nosa i krtani, w skrajnych przypadkach nawet omdlenia pojawiajce si u osb przebywajcych w pomieszczeniach, w ktrych panuj szkodliwe warunki rodowiskowe, w szczeglnoci w pomieszczeniach le wentylowanych. Czsto objawy te s podobne do objaww astmy lub przezibienia, znikaj jednak szybko po uzyskaniu dostpu do wieego powietrza lub po opuszczeniu zbyt szczelnego budynku. SBS jest reakcj organizmu na z wentylacj i wynikajcego z niej nadmiaru nagromadzonych w powietrzu takich czynnikw, jak: zanieczyszczenia pyowe, chemiczne i biologiczne, tlenek wgla, dwutlenek wgla, nadmiar pary wodnej oraz niedomiar tlenu. Pewne znaczenie na powstawanie objaww SBS u ludzi ma take jonizacja powietrza czy promieniowanie elektromagnetyczne.
N. 1.2. Wentylacja grawitacyjna

Grawitacyjny system wentylacji mieszka polega na usuwaniu zuytego powietrza za pomoc kanaw. Aby wentylacja grawitacyjna dziaaa poprawnie, niezbdne jest spenienie kilku warunkw: temperatura wewntrz domu musi by wysza ni na zewntrz, na zewntrz powinien wia lekki wiatr, okna i drzwi powinny by rozszczelnione, aby zapewni dopyw wieego powietrza, konstrukcja kanaw wentylacyjnych na dachu powinna by tak zaprojektowana, aby ograniczy moliwoci wstecznego wdmuchiwania powietrza. Gdy temperatura na zewntrz jest nisza ni wewntrz budynku, wzrasta intensywno wentylacji w sposb liniowy (np. dwukrotny wzrost rnicy temperatury wewntrz i na zewntrz powoduje dwukrotny wzrost wentylacji). Gdy na zewntrz zaczyna wia silny wiatr, to dwukrotny wzrost prdkoci wiatru powoduje czterokrotny wzrost intensywnoci wentylacji. Powysze zalenoci nasuwaj istotne spostrzeenia. Zim, gdy chcemy, a nawet powinnimy, ograniczy wentylacj, zachodzi ona w sposb niekontrolowany, gdy okna s rozszczelnione. Szczeglnie podczas mrozw i silnych wiatrw nastpuje ogromna ucieczka ciepa, co powoduje szybkie wychodzenie mieszkania i, co gor310

sze, nadmierne wysuszenie. Natomiast latem proces wentylowania mieszka zachodzi tylko podczas wietrznej pogody. Gdy nie wieje wiatr i jest ciepo, naturalna wentylacja zawodzi zupenie. Wilgo, nieprzyjemne zapachy nie s praktycznie wcale usuwane. Konstrukcja i budowa dawnych domw (np. miejskich) bya tak przemylana, aby czciowo niwelowaa niekorzystne skutki braku czy nadmiernej niekontrolowanej wentylacji. Grube, pene mury, wapienne tynki, drewniane okna, a przede wszystkim bardzo wysokie kondygnacje wszystko to dziaa jak swoisty akumulator ciepa, zapewniajc korzystny mikroklimat panujcy wewntrz domu. Niestety ogrzewanie takich mieszka bywa niezwykle kosztowne. Zaletami wentylacji grawitacyjnej (naturalnej) jest niska cena eksploatacji i komfort wynikajcy z jej bezgonej pracy.
N. 1.3. Wentylacja hybrydowa

czc siy natury (wentylacja grawitacyjna) z mechanik powsta system wentylacji hybrydowej. System taki dziaa naprzemiennie, wykorzystujc siy natury lub mechanik pracy wirnika wentylatora. Wentylacja hybrydowa dziaa wic naprzemiennie, w sposb mechaniczny lub naturalny. Jeli dodamy do tego ukad automatyki sterujcej, otrzymamy system, ktry w zalenoci od wybranego sposobu kontroli bdzie nadzorowa poziom i kierunek przepywu powietrza w kanale wentylacyjnym lub poziom wilgotnoci wzgldnej w pomieszczeniach, w ktrych bdzie zamontowany czujnik. Zadaniem takiego ukadu jest zapewnienie norm higienicznych wymiany powietrza w pomieszczeniach: kuchnia z oknem zewntrznym wyposaona w kuchenk gazow lub wglow 70 m/h, kuchnia z oknem zewntrznym, wyposaona w kuchenk elektryczn,: w mieszkaniu do 3 osb 30 m/h, w mieszkaniu powyej 3 osb 50 m/h, kuchnia bez okna zewntrznego, wyposaona w kuchenk elektryczn 50 m/h, kuchnia bez okna zewntrznego, wyposaona w kuchenk gazow, obowizkowo z mechaniczn wentylacj wywiewn 70 m/h, azienka z wc lub bez - 50 m/h, oddzielny wc - 30 m/h, pomieszczenie bez okien (np. garderoba) 15 m/h, pokj mieszkalny oddzielony od pomieszcze kuchni, azienki i wc wicej ni dwojgiem drzwi lub pokj znajdujcy si na wyszym poziomie w wielopoziomowym domu jednorodzinnym lub w wielopoziomowym mieszkaniu domu wielorodzinnego 30 m/h. Wymiana powietrza w cigu godziny powinna by rwna co najmniej kubaturze pokoju. Wentylatory hybrydowe s urzdzeniami energooszczdnymi, dwubiegowy silnik wentylatora Fenko zuywa odpowiednio 9,5 W lub 6,2 W, w zalenoci od wybranego biegu pracy silnika, i zapewnia dla jednego pomieszczenia wydajno na poziomie 180 m/h]lub odpowiednio na niszym biegu 120 m/h. Proste przeliczenie cen mwi, e nawet w przypadku gdyby wentylator pracowa cigle na wyszym biegu, czny koszt zuytej energii elektrycznej wynosiby nieco ponad 30 z rocznie. Niebagatelna zalet jest rwnie jego cicha praca 41 dBA lub 33 dBA bezporednio przy nim, co powoduje, e w pomieszczeniu jest praktycznie niesyszalny.
311

N. 1.3.1 Wentylacja hybrydowa Turbowent
Wentylacja hybrydowa stanowi poczenie prostoty wentylacji grawitacyjnej ze stabilnoci wentylacji mechanicznej, co ma na celu przede wszystkim ograniczenie kosztw eksploatacji (wydatkw na energi elektryczn). Turbowent hybrydowy firmy Darco to nowa jako na rynku wentylacji hybrydowej. Obrotowa nasada Turbowent dodatkowo wyposaona jest w cichobieny, sterowany mikroprocesorowo silnik maej mocy (5W). Nasada ta dziaa dwubiegunowo. Gdy wieje wiatr iwarunki naturalne umoliwiaj uzyskanie danej wydajnoci nasady, silnik nie pracuje, a nasada dziaa jak zwyky Turbowent. Gdy jednak prdko wiatru jest niewystarczajca dla dziaania wentylacji grawitacyjnej, wcza si silnik i napdza turbin do zadanej prdkoci, zapewniajc tym samym podan wydajno. Gdy wiatr wieje ze zbyt du prdkoci, co powodowaoby nadmierne zwikszenie podcinienia w przewodzie kominowym i zbyt duy strumie usuwanego powietrza, silnik nasady hamuje turbin do zadanej prdkoci obrotowej. Niezalenie od warunkw zewntrznych Turbowent hybrydowy obraca si zawsze z prawie jednakow prdkoci 60 obr./min. Histereza (rnica midzy wartociami skrajnymi) wynosi 60 obrotw na minut, dlatego jeli np. prdko na sterowniku wynosi 180 obr./min, to od 150 obr./min silnik nie pracuje, a hamowanie rozpoczyna si od prdkoci 210 obr./min. Sterowanie mikroprocesorowe pozwala na pynn regulacj danej prdkoci obrotowej turbiny, a tym samym na regulacj wydajnoci procesu wentylacji. Turbowent hybrydowy napdzany jest silnikiem elektrycznym maej mocy, pobierajcym tylko 5 W, i to tylko w sytuacji, gdy sia wiatru jest nieodpowiednia (co zdarza si rzadko),, koszty energii elektrycznej s minimalne i wynosz okoo 5 gr za dob uytkowania (zuycie 0,12 kWh/dob). Nasada kominowa umoliwia swobodny dostp do przewodu kominowego w celu jego oczyszczenia. Zalety nasady: poczenie prostoty wentylacji grawitacyjnej z niezawodnoci mechanicznej, moliwo pynnej regulacji prdkoci obrotowej nasady, a tym samym jej wydajnoci, atwy dostp do przewodu kominowego w celu jego czyszczenia poprzez odchylenie nasady, cicha praca, dua niezawodno i bezpieczestwo, dziki wykorzystaniu energii wiatru bardzo niskie koszty eksploatacji (zuycie prdu), estetyczny wygld, atwo instalacji (wszystkie niezbdne komponenty w zestawie).
N. 2. Rekuperacja
Jest to wentylacja mechaniczna z odzyskaniem ciepego powietrza. Instalacja wentylacyjna wyposaona w rekuperator zapewnia przede wszystkim zmniejszenie kosztw ogrzewania budynku. Nie mona jednoznacznie powiedzie ile mniej zapacimy za ogrzewanie po zaoeniu rekuperatora, jednak jedno jest pewne: centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepa zapewni zmniejszenie strat ciepa powodowanych przez sprawnie dziaajc wentylacj grawitacyjn nawet o 60-80% (przy dobrze wykonanej instalacji oraz sprawnie dziaajcej centrali z rekuperatorem). Naley pamita, e odzysk ciepa dla danej instalacji rekuperatora mona porwna jedynie z sytuacj, gdzie w identycznym budynku zostanie zastosowana wentylacja grawi312

tacyjna odpowiadajca polskim normom i przepisom. I bdzie ona rwnie funkcjonowaa odpowiednio do ustalonych w normach zaoe. Skraplanie si pary wodnej na wewntrznych stronach szyb to ewidentny przykad na brak dostatecznej wentylacji. Producenci systemw wentylacyjnych przy ich sprzeday pomijaj zazwyczaj milczeniem zarwno skuteczno wentylacyjn centrali (czyli spr generowany przez jej wentylatory), jak i koszty uboczne (zuycie prdu, koszt eksploatacyjne itp.).S i tacy producenci, ktrzy oferuj rekuperatory BEZ wentylatorw! Klient, skuszony sprawnoci centrali, rzdu nawet ponad 90%, kupuje wymiennik oraz najtasze wentylatory, ktre zazwyczaj nie maj siy na przepchnicie powietrza przez sam central, nie wspominajc o instalacji wentylacyjnej, ktra te generuje opory. No i pojawia si rozczarowanie rekuperacj.... Dlatego warto porwna nie tylko sprawnoci central, podawane zreszt czsto dla warunkw idealnych, panujcych jedynie w laboratoriach, ale take wiele innych czynnikw wpywajcych na skuteczn prac caej wentylacji: spr central, jako usug oferowanych przez firm instalujc system, zaplecze serwisowe itp.. Instalacja wentylacyjna z odzyskiem ciepa nie jest wic modnym gadetem. W przypadku budowy domu z nowoczesnych materiaw wentylacja mechaniczna jest wrcz koniecznoci wynikajc ze specyfiki tyche wanie materiaw. Zapewnia ona nie tylko wymierne zmniejszenie kosztw ogrzewania, ale przede wszystkim wiee powietrze niezbdne do zdrowego, normalnego funkcjonowania.
N. 2.1. Zalety wentylacji centralnej z rekuperacj

Najwaniejszymi zaletami wentylacji centralnej z rekuperacj jest zapewnienie odczucia komfortu, ochrona zdrowia i oszczdno energii cieplnej. Dostarczane wiee powietrze jest dodatkowo filtrowane, co zapobiega dostawaniu si pyw i alergenw do pomieszcze. W okresie zimowym, dziki nawilaczowi parowemu, mona w razie potrzeby podnie wilgotno, latem nadmiar pary wodnej jest usuwany. Dziki temu mamy zapewniony optymalny dla zdrowia klimat wntrz. W przypadku zmieniajcego si zapotrzebowania na wiee powietrze, wystarczy wczy odpowiedni poziom pracy, ktry czsto mona jeszcze regulowa. Co mniej wicej kwarta naley wymieni filtry. Centrala wentylacyjna moe wsppracowa z gruntowym wymiennikiem ciepa, co umoliwia chodzenie pomieszcze latem. 19 POWODW, DLA KTRYCH WARTO MIE REKUPERACJ Oszczdnoci 1. Nisze koszty ogrzewania domu (nawet o 50%). 2. Moliwo zmniejszenia rozmiarw grzejnikw i mocy pieca grzewczego (nawet o 45% mniejsze zapotrzebowanie budynku na ciepo). 3. Budynek jest energooszczdny (lepszy wspczynnik energooszczdnoci w wiadectwie energetycznym). 4. Moliwo rezygnacji z budowy drogich kominw do wentylacji grawitacyjnej. 5. Moliwo rezygnacji z droszych okien z nawiewnikami i mikrowentylacj. 6. Podwyszenie standardu budynku (atwiejsza pniejsza sprzeda).
313

Zdrowie 1. Brak niebezpiecznych dla zdrowia przecigw (nie ma potrzeby przewietrzania poprzez naprzeciwlege otwarcie okien). 2. Budynek z wentylacj mechaniczn jest przewietrzany w kadych warunkach (niezalenie od warunkw atmosferycznych). 3. Nawiewane powietrze jest filtrowane (mniej alergenw i pyw). 4. Lepsze samopoczucie przez ca dob dziki mniejszej zawartoci CO2 w powietrzu. 5. Nisza emisja CO2 do atmosfery (ochrona rodowiska). Komfort klimatyczny 1. Oddychamy tylko wieym powietrzem: rekuperacja dostarcza wiee powietrze i usuwa zuyte. 2. Rekuperacja obnia zawarto wilgoci w powietrzu wewntrznym. 3. Moliwo montau gruntowego wymiennika ciepa (dodatkowe chodzenie latem i jeszcze wiksza sprawno rekuperatora zim). Wygoda 1. Brak zaparowanych okien i luster (nawet podczas kpieli). 2. Moliwo aktywnego przewietrzenia domu rwnie w trakcie przygotowywania intensywnie pachncych potraw. 3. Brak komarw, much i innych insektw oraz zdecydowanie mniej kurzu w domu. 4. Cigy dostp do wieego powietrza (rwnie zim) bez wychadzania domu. 5. Moliwo odcicia si od haasu panujcego na zewntrz (nie ma koniecznoci otwarcia okien).
N. 2.2. Jak dziaa rekuperator?

Wymiana powietrza w pomieszczeniach z zastosowaniem rekuperatora polega na usuniciu powietrza zuytego i dostarczeniu wieego o odpowiednich parametrach. Zuyte powietrze systemem kanaw jest transportowane do rekuperatora, gdzie podlega filtrowaniu i przez kana wylotowy jest wyrzucane na zewntrz budynku. wiee powietrze kanaem wlotowym jest zasysane do wntrza urzdzenia, gdzie przechodzi przez filtry, ktre wyapuj drobiny kurzu oraz alergeny, pyki traw i drzew. Nastpnie powietrze przechodzc przez wymiennik ciepa jest ogrzewane ciepem oddanym przez powietrze usuwane (ALE SI Z NIM NIE MIESZA). Podgrzane powietrze nastpnie jest toczone do wentylowanych pomieszcze. Ilo powietrza nawiewanego i wywiewanego jest jednakowa.
N. 2.3. Budowa rekuperatora

Obudowa rekuperatora, bez znaczenia z jakich materiaw jest wykonana, powinna charakteryzowa si doskonaymi waciwociami tumienia drga, haasu od 200 do 10000 Hz, du sztywnoci, niewielkim ciarem oraz odpornoci na warunki atmosferyczne i promieniowanie UV. Rekuperatory maj szczelne pokrywy inspekcyjne, suce do okresowych przegldw urzdzenia, czyszczenia i wymiany filtrw. Wntrze obudowy czsto jest ocieplone termicznie i wyguszone akustycznie.
314
O. OGRZEWANIE
O. 1. Ogrzewanie
Koszt ogrzewania w rocznym bilansie uytkowania domu stanowi najwiksz kwot. Dlatego warto ju na samym pocztku dobrze przemyle oraz zaplanowa system ogrzewania domu, pniejsze przerbki zawsze s duo bardziej kosztowne. Do wyboru jest duo rnych systemw grzewczych. Wymogi unijne narzucaj producentom coraz wiksze wymagania pod tym wzgldem energooszczdnoci i ekologii. Inwestorzy natomiast przy zastosowaniu nowoczesnych, ekologicznych oraz energooszczdnych systemw grzewczych mog liczy na korzystne dofinansowania lub kredyty preferencyjne. Wci jest jeszcze spora liczba osb, ktra pozostaje przy standardowym ogrzewaniu konwekcyjnym, czyli grzejnikach. Kolejn grup produktw jest ogrzewanie niskotemperaturowe zamieszczane w pododze i cianie. Nowoci jest system ogrzewania fazowego. Jest to zupenie odmienne ogrzewanie od dotychczas stosowanego. Dziki swojej innowacyjnoci zapewnia duy komfort cieplny, a zarazem niespotykane dotd oszczdnoci w ogrzewaniu na poziomie 60%.
O. 1.1. Komfort cieplny a rozkad temperatur w pomieszczeniu

W Polsce zuycie energii elektrycznej na jednego mieszkaca jest o poow mniejsze ni w innych rozwinitych pastwach europejskich. Krajowa energetyka jest w stanie wytwarza wicej energii ni aktualnie sprzedaje. Dziedzin, w ktrej istnieje moliwo wikszego wykorzystania energii elektrycznej jest ogrzewanie zarwno pomieszcze, jak i wody do celw uytkowych. Komfort cieplny parametry: temperatura powietrza w pomieszczeniu, rednia temperatura powierzchni przegrd budowlanych, prdko przepywu powietrza, wilgotno wzgldna powietrza, stopie aktywnoci ruchowej uytkownikw, od ktrej zaley ilo ciepa wydzielanego przez organizm czowieka, opr przewodnoci cieplnej odziey, od ktrej zaley szybko wymiany cieplnej pomidzy ciaem ludzkim a otoczeniem. Temperatura powietrza powinna by dostosowana do aktywnoci ruchowej osb przebywajcych w pomieszczeniu. Jeeli osoby te nie s aktywne ruchowo, za optymaln przyjmuje si temperatur w granicach od 18 do 21C. Dla poczucia komfortu wane jest, aby temperatura bya rwnomierna w caym wntrzu, zarwno w pionie, jak i w poziomie. W sytuacji z grzejnikiem zamieszczonym pod oknem ciepe powietrze unosi si ku grze, a zimne napywa od dou. Rozkad najbardziej zbliony do optymalnego, fizjologicznego rozkadu mona uzyska przy zastosowaniu ogrzewania fazowego (umieszczanego pod tynkiem, glazur, terakot), ktre jest typem ogrzewania niskotemperaturowego. Panele grzewcze delikatnie promieniuj ciepem bezporednio na uytkownikw oraz przedmioty, a nie jak w przypadku tradycyjnego ogrzewania nagrzewane jest powietrze, a dopiero potem mieszkacy.
330

Panele przekazuj ciepo do pomieszczenia w postaci subtelnego promieniowania bardzo przyjaznego dla mieszkacw. Jest to rodzaj ciepa w swojej istocie najbardziej zbliony do ciepa sonecznego naturalnego dla ludzi. Zapewnia rwnomierny rozkad temperatur w caej kubaturze pomieszcze, nie wystpuj miejsca z przegrzanym powietrzem, a take utrzymana jest staa wilgotno powietrza.
O. 1.2. Systematyka ogrzewania

Ogrzewanie centralne To przede wszystkim ogrzewanie wodne w mieszkaniach, biurach i w innych podobnych obiektach oraz ogrzewanie parowe, stosowane w halach fabrycznych. rdem ciepa mog by rne paliwa. Ogrzewanie indywidualne Ogrzewanie indywidualne z punktu widzenia oddawania ciepa mona podzieli na: Konwekcyjne ciepo jest przekazywane przez grzejnik bezporednio do powietrza w pomieszczeniu. Przepywajce wok grzejnika powietrze ogrzewa si i ronie jego temperatura. Ciepe powietrze krc po pomieszczeniu nagrzewa ciany i wyposaenie. Wad konwekcji jest unoszenie wraz z ciepym powietrzem czsteczek kurzu. Z tego wzgldu nie naley stosowa tego typu ogrzewania w pomieszczeniach uytkowanych przez alergikw. Promiennikowe uywane s pyty grzejne o rnej konstrukcji: nisko-, rednio- i wyskokotemperaturowe. Grzejnik promiennikowy ma pyt stalow z wkomponowanym elementem grzejnym. Powierzchniowe dzielimy na podogowe, cienne i sufitowe. Ogrzewanie akumulacyjne, elektryczne Punktowe realizowane przy uyciu punktowych staych lub przenonych grzejnikw rozmieszczonych w ogrzewanych pomieszczeniach. Wyposaone s one we wkady z materiaw akumulujcych ciepo. Podogowe stosuje si przewody i maty grzejne uoone w podou stanowicym element akumulujcy ciepo. Podstawow cech ogrzewania akumulacyjnego jest moliwo magazynowania energii cieplnej, ktra pobierana jest w okresie nocnym oraz w czasie tzw. doliny dziennej pomidzy 13 a 15, wtedy gdy opata za energi elektryczn jest nisza. OGRZEWANIE FAZOWE ogrzewanie niskotemperaturowe, ktre jest umieszczone pod tynkiem w cianach lub ewentualnie w pododze. Panele grzewcze delikatnie promieniuj ciepem bezporednio na ludzi, a nie jak w przypadku tradycyjnego ogrzewania nagrzewane jest powietrze, a dopiero potem mieszkacy. Ogrzewanie fazowe wykorzystuje termodynamiczne zjawisko przemiany fazowej, dziki czemu zawdzicza swoj nazw. Niskowrzcy czynnik roboczy zawarty w panelu powoduje jego byskawiczne nagrzewanie, potem si skrapla, a nastpnie ponownie wrze. Ten proces jest wielokrotnie powtarzany, a czynnik si nie zuywa, gdy jest hermetycznie zamknity. Dziki temu temperatura zasilania jest niska, a powierzchnia grzania bardzo dua.
www.feris.co
331

Ogrzewanie bezporednie Energia cieplna przekazywana jest do otoczenia sukcesywnie w trakcie jej wytwarzania. Pod wzgldem sposobu przekazywania ciepa rozrniamy ogrzewanie: konwekcyjne naturalne ciepe powietrze unosi si ku grze, a zimne napywa od dou, konwekcyjne wymuszone ogrzewane powietrze jest toczone przez wentylator wbudowany w grzejnik i wpywa doem, a od gry zasysane jest powietrze zimne, przez promieniowanie ukierunkowane moliwe jest dowolne ksztatowanie strumienia ogrzanego powietrza, przez promieniowanie paszczyznowe zapewnia rwnomierne oddawanie ciepa z caej powierzchni elementu grzejnego, a jego przepyw zaley od miejsca umieszczenia tego elementu. Ogrzewanie nadmuchowe Wdmuchiwanie gorcego powietrza do pomieszcze to bardzo efektywny sposb ich ogrzewania. Utrzymanie odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach jest bardzo wane, lecz aby uzyska peny komfort, naley rwnie zapewni ich wentylacj. System ogrzewania powietrznego rozwizanie, ktre czy w sobie obie te funkcje jest bardzo popularny w USA i Kanadzie. W Polsce cieszy si coraz wikszym zainteresowaniem. W systemie ogrzewania powietrznego rdem ciepa jest piec nadmuchowy z czerpni powietrza, filtrem i nawilaczem, do ktrego podcza si kanay powietrzne. . Piec jest zasilany gazem ziemnym, propanem technicznym lub olejem opaowym. Powietrze przefiltrowane i podgrzane w piecu jest rozprowadzane ukadem przewodw nawiewnych do poszczeglnych pomieszcze. Odgazienia sieci s zakoczone kratkami nawiewnymi lub nawiewnikami z regulacj przepywu. Powietrze, ogrzane do temperatury 35C, miesza si z powietrzem w pomieszczeniu, podnoszc jego temperatur. Rwnoczenie z wdmuchiwaniem powietrza taka sama jego ilo jest usuwana z pomieszczenia. To powietrze zasysane jest do przewodu powrotnego. Zanim ponownie trafi do pieca, jest mieszane z powietrzem zaczerpnitym z zewntrz i filtrowane. Cz powietrza usuwana jest z pomieszcze przewodami wentylacji grawitacyjnej. Ide ogrzewania powietrznego (znanego rwnie jako ogrzewanie nawiewowe) jest podgrzewanie bezporednio powietrza. Rozwizanie takie pozwala na ominicie podgrzewania czynnikw porednich, takich jak woda i grzejniki w ogrzewaniu tradycyjnym lub podoga w ogrzewaniu podogowym. Wytworzone ciepo oddawane jest wic do otoczenia w sposb najbardziej efektywny. Bezporedni nadmuch ciepego powietrza umoliwia szybkie i rwnomierne nagrzewanie pomieszcze. Zalety ogrzewania nadmuchowego Nawiew powietrza odbywa si przez kratki sufitowe. Ogrzewanie powietrzne jest znacznie mniej zawodne od wodnego. Mona je na przykad wyczy zim na pewien czas bez obawy uszkodzenia. Sama instalacja bez grzejnikw, zaworw, zczek jest rwnie mniej naraona na niebezpieczestwo wystpienia nieszczelnoci. A jeli mimo to zdarz si, to i tak nie s tak grone dla domu, jak wypywajca z nieszczelnej instalacji gorca woda. Ogrzewanie powietrzne mona zainstalowa w kadym domu o powierzchni powyej 100 m, bez wzgldu na technologi budowy.
332

W tradycyjnych budynkach murowanych jest to nieco bardziej skomplikowane. Przewody powietrzne, ktre podwiesza si pod stropami lub ukada w kanaach pod podog, maj niekiedy znaczne rozmiary, a przy tym nie mog kolidowa z innymi instalacjami w budynku. Aby je uoy, czasami trzeba wykona w cianach i stropach otwory i bruzdy. Jeli nie zostay wczeniej uwzgldnione w projekcie domu, trzeba uwaa, by nie naruszy jego konstrukcji, warto wic powierzy instalacj systemu profesjonalnej firmie z duym dowiadczeniem, ktra tak zaprojektuje tras kanaw, e s one niemal niewidoczne.
O. 2. Bilans cieplny budynku

W celu utrzymania temperatury w pomieszczeniu na zaoonym poziomie nadwyka strat nad zyskami musi by kompensowana ciepem dostarczanym przez instalacj ogrzewania. W bilansie cieplnym pomieszczenia uwzgldnia si: straty ciepa zwizane z jego przenikaniem przez obudow i wentylacj pomieszcze, zyski ciepa od docierajcego do pomieszczenia promieniowania sonecznego i wewntrzne od ludzi i wyposaenia. Udziay ww. skadnikw w bilansie cieplnym budynku zale od: jego lokalizacji i usytuowania wzgldem kierunkw geograficznych i ssiedniej zabudowy, wielkoci i ksztatu bryy budynku, iloci i rozmieszczenia okien i innych elementw przezroczystych w przegrodach zewntrznych, izolacyjnoci cieplnej obudowy, przepuszczalnoci promieniowania sonecznego czci przezroczystych obudowy, intensywnoci i sposobu wentylacji pomieszcze, czstoci i sposobu eksploatacji pomieszcze. W budynkach z nieszczeln obudow, powodujc nadmiern infiltracj, najwiksze straty ciepa s zwizane z nadmiern wymian powietrza w pomieszczeniach. W wikszoci istniejcych budynkw mieszkalnych z wentylacj naturaln jej intensywno w znacznym stopniu jest ksztatowana przez uytkownikw, ktrzy j ograniczaj w okresie najniszych temperatur, aby zmniejszy napyw mronego powietrza i oszczdza ciepo. W jednorodzinnym budynku mieszkalnym o powierzchni uytkowej 250 m i wartoci wskanika sezonowego zapotrzebowania na ciepo okoo 140 kWh/ma, przy przyjciu najwyszych dopuszczanych wartoci (zgodnie z obowizujcymi przepisami), wspczynnikw przenikania ciepa w odniesieniu do cian, stropw i okien, udziay ww. skadnikw bilansu cieplnego ksztatuj si na zblionym poziomie. Najwiksze straty ciepa powstaj w wyniku jego przenikania przez ciany i stropy (ze wzgldu na najwiksz powierzchni). We wspczenie wznoszonych budynkach mieszkalnych przegrody na og charakteryzuj si lepszymi ni wymagane wartociami wspczynnika ciepa, zwaszcza okna. Wskanik sezonowego zapotrzebowania na ciepo zwykle nie przekracza 100 kWh/m/rok. Podobnie jest w przypadku jednorodzinnego budynku, charakteryzujcego si sezonowym zapotrzebowaniem na ciepo do ogrzewania na poziomie o okoo 25% niszym ni okrelony w aktualnych przepisach budowlanych, ktry osignito przez zastosowanie grubszej warstwy izolacji cieplnej i energooszczdnych okien, przy zwikszonych, lecz akceptowanych przez inwestorw kosztach. Dalsze obnienie wskanika sezonowego zapotrzebowania na ciepo
333
334

do ogrzewania pomieszcze wymaga ograniczenia wentylacyjnych strat ciepa. Stosuje si w tym celu wstpne podgrzanie dostarczanego powietrza w wymienniku gruntowym oraz odzysk ciepa z usuwanego powietrza w rekuperatorze. Wybrane normy, w ktrych okrela si bilans cieplny: PN-EN ISO 13790:2006: Cieplne waciwoci uytkowe budynkw obliczanie zuycia energii do ogrzewania, PN-EN 12831:2006: Instalacje ogrzewcze w budynkach metoda obliczania projektowego obcienia cieplnego, PN-B-02025:2001: Obliczanie sezonowego zapotrzebowania na ciepo do ogrzewania budynkw mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego, PN-EN 832:2001: Waciwoci cieplne budynkw obliczanie zapotrzebowania na energi do ogrzewania (budynki mieszkalne).
O. 3. Ogrzewanie fazowe firmy Feris nowo w ogrzewnictwie!

Budujc dom zastanawiamy si nad wyborem ogrzewania. Najlepiej, by byo bezobsugowe, bez widocznych grzejnikw, a jednoczenie oszczdne i nowoczesne, zapewniajce znakomity komfort cieplny oraz eksploatacyjny. Jest ju na rynku bezobsugowy system grzewczo-chodzcy, ktry ogrzeje dom o pow. 300 m za 200 z miesicznie w okresie zimowym, a w okresie letnim za darmo go schodzi do zadanej temperatury. To nowy, innowacyjny system grzewczy (ogrzewanie fazowe), wynik 15 lat bada i dowiadcze polskich konstruktorw. To, co grzeje oraz chodzi to nie woda, jak we wszystkich systemach grzewczych. Woda wywouje reakcje (zjawisko fizyczne) i to wanie reakcja (zachodzca w nieskoczono) grzeje i chodzi. W systemie tym zmniejsza si pojemno wodna w ukadzie hydraulicznym budynku o ponad 80%! System ogrzewania fazowego jest: Ekonomiczny - Pozwala ograniczy koszty ogrzewania nawet do 60%, Wydajny - Rwnomiernie i szybko nagrzewa pomieszczenie, Zdrowy - Korzystny mikroklimat, brak cyrkulacji kurzu i alergenw. Uniwersalny - Budynki jedno i wielorodzinne, obiekty publiczne i przemysowe. Kompatybilny System wsppracuje z kadym rdem ciepa dostpnym na rynku. Bezobsugowy - Ogrzewanie fazowe Feris zapewnia komfort uytkowy. Eksploatacja jest bezobsugowa przy zmiennych warunkach atmosferycznych system sam si stabilizuje. Ogrzewanie to mona stosowa w cianach, pododze i suficie. Zasad dziaania dla tego systemu jest przekazanie ciepa do pomieszczenia w postaci subtelnego promieniowania bardzo przyjaznego dla mieszkacw. Ogrzewanie pomieszcze w drodze promieniowania podczerwieni jest najbardziej przyjazne dla organizmw ywych a jednoczenie naturalne. Zapewnia rwnomierny rozkad temperatur w caej kubaturze pomieszcze - nie wystpuj miejsca z przegrzanym powietrzem a take utrzymana jest staa wilgotno powietrza. Ogrzewanie fazowe, podobnie jak soce - nagrzewa ludzi, przedmioty nie nagrzewajc
335

powietrza. Oznacza to, e wzgldnie niskie temperatury powietrza s rekompensowane przez promieniowanie cieplne zapewniajc podany komfort termiczny. rednia temperatura wody w zasilaniu instalacji centralnego ogrzewania (c.o) wynosi 30C. Ze wzgldu na nisk temperatur zasilania ten typ ogrzewania mona zaliczy do ogrzewania niskotemperaturowego. Ma jednak nad nimi znaczn przewag - pojemno wodn ukadu. Przy ogrzewaniu podogowym powierzchnia grzania jest bardzo dua, oraz taka sama jak pojemno wodna ukadu. W panelu grzewczym ogrzewania fazowego skraplacz grzeje, ale woda przepywa tylko przez kolektor (doln rurk). Zwiksza to kilkukrotnie powierzchni grzewcz w stosunku do pojemnoci wodnej. Zanim przejdziemy do dalszego opisu zilustrujmy sposb dziaania tej innowacji prostym przykadem. Wyobramy sobie jeden z elementw systemu podtynkowy panel grzewczy, skadajcy si z rurek ciepa, w ktrych znajduje si czynnik roboczy, wrzcy w temperaturze od 15oC. Po woeniu tego elementu np. do naczynia z ciep wod ju po kilku sekundach panel grzeje, promieniuje ciepem. I wanie to co grzeje to zjawisko fizyczne w panelach nie ma wody a cay proces zachodzi w nieskoczono.
Rys. Panele grzewcze podczas montau.

rdo: www.feris.co
Ogrzewanie fazowe poprzez promieniowanie zapewnia rwnomierny rozkad temperatury w caej kubaturze pomieszczenia. Nie ma konwekcji a wic ruchu kurzu i alergenw oraz zachowana jest korzystna, ujemna jonizacja powietrza. Te i jeszcze inne elementy wpywaj na korzystny komfort termiczny. Przy tego rodzaju ogrzewaniu mamy duo mniejsze straty ciepa, poniewa nie potrzeba tu nonika energii w postaci powietrza do ogrzewania
336

pomieszcze. Przy wietrzeniu nie tracimy ciepa, poniewa ono tam jest i nie ucieknie wraz z powietrzem. Coraz wysze ceny paliw energetycznych oraz szukanie najnowszych rozwiza sprawi, e ogrzewanie fazowe bdzie coraz bardziej popularne w naszych domach.
O. 3.1. Ogrzewanie za pomoc konwekcji czy promieniowania?

Oto kilka faktw z zakresu fizyki na temat ogrzewania: kady czowiek, zwierz, rolina, skaa, budynek czy inny obiekt podlega zasadzie staej wymiany ciepa z otoczeniem, jeli wystpuje rnica temperatur, to energia przepywa z obiektu o wyszej temperaturze do obiektu o niszej temperaturze dopty, dopki obydwa obiekty nie osign takiej samej temperatury, energia cieplna moe by dostarczona na 2 sposoby: a) promieniowanie np. soce b) konwekcj (czyli ruch powietrza) np. kaloryfery Systemy grzewcze oparte na konwekcji potrzebuj powietrza jako nonika energii. Kaloryfer nagrzewa powietrze, ktre kry po pomieszczeniu oddajc energi. Nastpnie ochadza si i opada w d, potem ponownie nagrzewa si i unosi si do gry. Proces cyrkulacji powtarza si dopki temperatura si nie wyrwna. Do konwekcji jest zatem potrzebna rnica temperatur, czyli wykorzystuje ona zasad termodynamiki. Promieniowanie termiczne wykorzystuje zupenie inne zasady. Nie potrzebuje ono adnego nonika i nie zaley od temperatury otoczenia. Jest to promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie podczerwieni (np. soce). Promieniowanie cieplne nagrzewa bezporednio ciaa stae bdce w jego zasigu (np. ludzie, meble itp.), natomiast cakowicie przenika przez powietrze i nie nagrzewa go. Powietrze nagrzewa si porednio od nagrzanych uprzednio promieniowaniem powierzchni. Co oznacza dla uytkownika zastosowanie ogrzewania wykorzystujcego promieniowanie termiczne? Jest to najzdrowsza forma ogrzewania. Czowiek od zawsze by wystawiony na promieniowanie soneczne, przez jego skr potrafi przenikn prawie 100% promieniowania cieplnego. Najlepsze rozwizanie dla alergikw. Przy ogrzewaniu konwekcyjnym kurz i alergeny kr razem z powietrzem po pomieszczeniu tutaj nie ma cyrkulacji powietrza, wic system nie wzbija kurzu. Korzystny mikroklimat to ogrzewanie nie wysusza powietrza. Korzystna jonizacja powietrza brak metalowych urzdze np. kaloryferw powoduje wzrost jonw ujemnych (korzystnych). Daje due oszczdnoci Podczas wymiany powietrza np. przy wietrzeniu nie dochodzi prawie do adnej utraty ciepa, gdy nagrzane s gwnie przedmioty a nie powietrze.
337

Temperatura odczuwalna jest wiksza ni przy ogrzewaniu konwekcyjnym. Powala to na obnienie temperatury zasilania o kilka stopni przy zachowaniu takiego samego komfortu termicznego, a tym samym obnienie kosztw ogrzewania. Zabezpiecza budynek przed zawilgoceniem. W tym systemie jest ogrzewana caa powierzchnia pomieszcze, a temperatura podg, cian czy sufitu zawsze bdzie wysza ni przy ogrzewaniu konwekcyjnym. Powoduje to naturaln barier dla rozwoju grzybw i pleni.
O. 3.2. Kompatybilno z innymi systemami

Na ten system, ktry zapewnia oszczdnoci skada si przede wszystkim panel grzewczy. Oprcz paneli w skad systemu wchodzi zasobnik, rozdzielacze z zaworami oraz sterowanie. Wszystkie komponenty tego systemu zostay zaprojektowane i wykonane tak, aby zuywa jak najmniej energii, ograniczy czynnoci obsugowe oraz osadzanie si kamienia. Pomimo tego, e kady z tych elementw jest czci systemu, to jednak jest kompatybilny z rozwizaniami dostpnymi na rynku. Ten nowy system ogrzewania jest oparty na przemianie fazowej, zapewniajc oszczdnoci eksploatacyjne na poziomie 60% w stosunku do standardowych rozwiza (ogrzewanie podogowe, konwekcyjne grzejniki).
Rys. Rozchodzenie si promieni przy ogrzewaniu ciennym
O. 3.3. Komfort cieplny

Zasadnicz kwesti, nie poruszan zazwyczaj przy innych typach ogrzewania, jest komfort Termiczny. Jest to stan, w ktrym czowiek czuje, e jego organizm znajduje si w stanie zrwnowaonego bilansu cieplnego, tzn. nie odczuwa ani uczucia ciepa, ani zimna. Dodatkowo komfort termiczny oznacza, e nie wystpuje adne niepodane nagrzewanie lub chodzenie poszczeglnych czci ciaa. Na komfort maj wpyw rwnie takie czynniki jak: wydatek energetyczny (ilo ciepa wytworzonego w organizmie), opr przewodzenia ciepa przez odzie, temperatura powietrza, rednia temperatura promieniowania,
338

prdko przepywu powietrza, wilgotno powietrza. rednia warto temperatury powietrza i przecitnej temperatury powierzchni wszystkich otaczajcych przegrd budowlanych stanowi odczuwan przez czowieka temperatur otoczenia. Zalenoci te przedstawia wykres Kniga na rysunku poniej.
rednia temperatura powietrza w pomieszczeniu [C]
35 30 25 20 15 10 5 0 0
za gorco
przyjemnie
za chodno
rednia temperatura powierzchni cian [C]
10
15
20
25
30
35
Rys. Wykres Kniga Wzgldnie niskie temperatury powietrza s rekompensowane przez promieniowanie cieplne, zapewniajc podany komfort termiczny. Optymalna temperatura powietrza w pomieszczeniu powinna wynosi 1618C, a rednia temperatura przegrody budowlanej 2430C. Takie warunki komfortu cieplnego zapewnia ogrzewanie fazowe. Stosujc ten rodzaj ogrzewania przy temperaturze powietrza 18C uzyskujemy taki sam komfort cieplny jak przy 22C, korzystajc z ogrzewania standardowego konwekcyjnego. Dodatkowo, wykorzystujc wentylacj mechaniczn, dziki systemowi rekuperacji, uzyskamy w bilansie cieplnym dodatkowe 4oC, co oznacza 15% oszczdnoci energii potrzebnej na ogrzanie powietrza zaczerpnitego do systemu. Ogrzewanie fazowe zapewnia ten sam komfort cieplny przy temperaturze o 4C niszej od temperatury uzyskanej w wyniku dziaania tradycyjnych systemw grzewczych.
339

O. 3.3.1 Pionowy rozkad temperatur
16 18 20 22 24 26C
1,8 m
0,1 m
20C
grzejniki konwekcyjne umieszczone przy cianach zewntrznych grzejniki konwekcyjne umieszczone przy cianach wewntrznych ogrzewanie powietrzne ogrzewanie podogowe ogrzewanie cienne Feris (temperatura odczuwalna)
Rys. Pionowy rozkad temperatur Wykres ten przedstawia porwnanie rnych systemw grzewczych w stosunku do ogrzewania fazowego. Prawie pionowa kreska wskazuje, e temperatura odczuwalna jest prawie taka sama na kadej wysokoci, w przeciwiestwie do innych systemw grzewczych. Linia ogrzewania ciennego odnosi si do temperatury odczuwalnej, a nie temperatury powietrza (w tym przypadku temperatura bya by 34C nisza) jak pozostae krzywe.
O. 3.4. Opis panelu grzewczego O. 3.4.1 Zasada dziaania

Istot caego systemu jest to, i medium grzejnym nie jest woda, lecz czynnik roboczy wykorzystujcy zjawisko fizyczne zachodzce w nieskoczono. Systemy grzewcze oparte na konwekcji potrzebuj powietrza jako nonika energii. Kaloryfer nagrzewa powietrze, ktre kry po pomieszczeniu oddajc energi. Nastpnie ochadza si i opada w d, potem ponownie nagrzewa si i unosi si do gry. Proces cyrkulacji powtarza si dopki temperatura si nie wyrwna. Nowe ogrzewanie wytwarza promieniowanie termiczne, ktre wykorzystuje zupenie inne zasady. Nie potrzebuje ono adnego nonika i nie zaley od temperatury otoczenia. Jest to promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie podczerwieni. Promieniowanie cieplne nagrzewa bezporednio ciaa stae bdce w jego zasigu (np. ludzie, meble itp.),
340

natomiast cakowicie przenika przez powietrze i nie nagrzewa go. Powietrze nagrzewa si porednio od nagrzanych uprzednio promieniowaniem powierzchni. To ciepo jest najbardziej zblione do ciepa sonecznego, naturalnego dla ludzi. Ogrzewanie pomieszcze w drodze promieniowania podczerwieni jest naturalne i bardzo przyjazne dla organizmw. Zapewnia dokadnie pionowy, idealny dla czowieka rozkad temperatur. aden inny system grzewczy nie zapewnia takiego komfortu.
O. 3.4.1.1. Przykad zjawiska przemiany fazowej

Odbieranie ciepa w trakcie przemiany fazowej w stre e skraplacza i dostarczenie do przestrzeni uytkowej budynku
MECHANIZM DZIAANIA RURKI CIEPA
STREFA SKRAPLACZA
Pary czynnika oddajc ciepo skraplaj si i powracaj do strefy parownika
Czynnik pobiera ciepo z dowolnego rda (np. pompa ciepa, kolektory soneczne itd.) wrze i zmieniajc si w par transportuje energi do strefy skraplacza
STREFA PAROWNIKA
Pobieranie ciepa z otoczenia (dolnego rda) i poprzez pary czynnika, naturalne przenoszenie ciepa do drugiego koca rurki ciepa (strefy skraplacza)
Rys. Zasada dziaania rurki ciepa Panele grzewcze wykorzystuj do przekazywania ciepa jedn z form przemiany fazowej, czyli zamiany pary w ciecz, kiedy wyzwalana jest najwiksza jednorazowa ilo energii. Kada przeszkoda na jej drodze pokrywa si natychmiast kroplami wody i robi si gorca. Zjawisko to w cile okrelonych warunkach wykorzystane jest w panelach ciepocigowych do agodnego przekazywania ciepa do pomieszcze, za poredniczcy w tym procesie mur, w ktrym s zamontowane, peni rol katalizatora.
341

W panelu ciepocigowym oferowanym przez firm Feris energia dostarczona za pomoc paliwa, tj. ogrzanej wody, przekazywana jest w kolektorze do znajdujcej si w panelu odpowiednio dobranej cieczy. Regulacja nastpuje przez zmian wielkoci strumienia i temperatury wody zasilajcej, co wpywa na dynamik przekazywania ciepa do danego pomieszczenia, uatwiajc uzyskanie podanych w nim warunkw cieplnych.
O. 3.4.2 Budowa
Panel grzewczy systemu jest zbudowany z dwch czci: parowacza (podstawa) i skraplacza. Parowacz jest to kolektor dolny, przez ktry przepywa woda kotowa. Oddaje ona ciepo hermetycznie zamknitemu czynnikowi roboczemu, ktry paruje ju w temperaturze 15C. Po dostarczeniu ciepej wody kotowej do kolektora panelu, nastpuje wywoanie zjawiska fizycznego (skraplanie pary wodnej wewntrz panelu i wydobycie si energii cieplnej). Powstaa para dynamicznie wypenia ca przestrze czci panelu grzewczego, gdzie w wyniku rnicy temperatur nastpuje kondensacja pary. Czynnik grzewczy umieszczony w panelach osiga temperatur doprowadzonej do niego wody. Drug cz panelu stanowi skraplacz, bdcy emiterem ciepa. Jest on zbudowany z przewodw rurowych przeplecionych siatk z materiau o duej przewodnoci cieplnej. Taka konstrukcja pozwala na uzyskanie rwnomiernego rozkadu ciepa na powierzchni ciany oraz penego wykorzystania dynamiki przemiany fazowej. Powstaa wczeniej para tutaj si skrapla, oddajc ciepo na zewntrz, a skropliny spywaj z powrotem do parownika. Proces parowania i skraplania jest cigle powtarzany, cakowicie bezpieczny i dugowieczny.
rurki cieplne skropliny pary czynnika
czynnik roboczy
kolektor
Rys. Przekrj panela grzewczego Czas caego zjawiska od momentu dostarczenia ciepej wody kotowej do kolektora dolnego panelu grzewczego a osigniciem przez niego temperatury jak ma woda w systemie centralnego ogrzewania (c.o.) trwa kilka sekund czyli panel osiga zadan temperatur ju po upywie 5 sekund. Zjawisko to zachodzi w nieskoczono, czyli trwa tak dugo, jak dugo doprowadzamy ciep wod z ukadu c.o. do paneli grzewczych. Poza tym czynnika roboczego umieszczonego wewntrz panelu nigdy si nie wymienia ani nie uzupenia.
342

ciana emiter ciepa
warstwa tynku panel grzewczy
Rys. Schemat montau ogrzewania fazowego Podtynkowe miedziane panele grzewcze PMPG Bardzo maa pojemno wodna ogrzewania ciepocigowego umoliwia pynn reakcj systemu na zmieniajce si warunki bytowe w pomieszczeniach. W rurkach cieplnych, penicych rol nonikw ciepa, do przekazywania energii cieplnej wykorzystane jest zjawisko przemiany fazowej. Dziki temu uzyskujemy du gsto przekazywanego strumienia ciepa w przewodzie rurowym PMPG. Siatka przeplatajca rurki cieplne nie tylko rozprowadza rwnomiernie ciepo, ale rwnie suy jako szkielet nony dla tynku, w ktrym bd zatopione panele grzewcze. Warstwa tynku nakadana na panele staje si integraln czci ciany grzewczej, ktra na caej powierzchni ma jednakow temperatur, jak wypromieniowuje na pomieszczenie. Materia, z ktrego s wykonane elementy grzewcze zapewniaj dug ywotno systemu oraz du skuteczno wymiany ciepa. Producent daje pitnastoletni gwarancj na swoje produkty.
343
Rys. Panel grzewczy Feris.
O. 3.5. Elastyczno
System ten jest w peni kompatybilny z istniejcymi rozwizaniami i wsppracuje z kadym rdem ciepa (pompy ciepa, kolektory soneczne, kominek z paszczem wodnym, ogrzewanie elektryczne, kocio kondensacyjny, gazowy, olejowy oraz na paliwa stae). Technologia ta jest wynikiem wielu lat bada oraz dowiadcze i nie bdzie pierwsz wprowadzon na rynek przez firm Feris.
O. 3.5.1 Zastosowanie
Ogrzewanie fazowe mona instalowa praktycznie wszdzie niezalenie od konstrukcji i przeznaczenia obiektu: budownictwo jedno i wielorodzinne w kadym standardzie, obiekty uytecznoci publicznej hotele, pensjonaty, szkoy, przedszkola, obki, szpitale, przychodnie, gabinety lekarskie itp., obiekty handlowe, obiekty sakralne, historyczne, obiekty o podwyszonych wymogach sanitarnych, np. przemys farmaceutyczny, lokale gastronomiczne, biurowce itp. baseny, powierzchnie szklane.
344

Suszenie cian Prawidowo zamontowane i zatynkowane panele cienne wypromieniowuj 90% ciepa do wntrza pomieszczenia, a 10% zostawiaj w cianie, suszc j, tworz z niej aktywn przegrod. Mur ciepy od wewntrz i suchy w przekroju staje si optymaln przegrod termiczn.
O. 3.6. Stabilizacja temperatury

Jest to kolejne innowacyjne rozwizanie zastosowane w tym systemie przez producenta. Dziki uyciu wasnej konstrukcji zaworw oraz sterownikw, system hydrauliczny w budynku sam si stabilizuje. Co to oznacza? Innowacyjne sterowanie wyrwnuje (stabilizuje) temperatur w kadym pomieszczeniu do wartoci zadanej. W przypadku nagych zmian warunkw klimatycznych, system jest w stanie sam si dostroi w cigu 40 minut. Stabilizacja temperatury ma za zadanie rwnie chodzenie pomieszczenia. Jest to kolejna nowo, ktra bdzie wprowadzona przez firm Feris. Dla przykadu w miejscach, gdzie wystpuj znaczne przeszklenia i w czasie nasonecznienia dochodzi do przegrzewania pomieszcze, system sam bdzie je chodzi, a tam, gdzie jest chodniej (np. w piwnicy), bdzie dogrzewa. Jednym sowem profesjonalna, bezobsugowa stabilizacja grzewczo-chodzca do zadanej temperatury.
O. 3.7. Monta systemu w zimie

Kolejn zalet paneli grzewczych systemu Feris jest to, e mona je montowa w okresie zimowym. Majc tylko tzw. robocze rdo ciepa, mona bez przeszkd instalowa panele wewntrz budynku oraz ogrzewa pomieszczenia, ktre mog suy do kolejnych prac i etapw inwestycyjnych. Czyli, wykorzystujc ten system, nawet prowizorycznie, mona ogrzewa pomieszczenia w okresie zimowym i kontynuowa dalsze prace bez przestojw technologicznych. Gdy inwestor nie ma jeszcze rda ciepa (kota grzewczego ani instalacji w kotowni), mona posuy si najbardziej prymitywn metod. W tym celu wystarczy kilkunastolitrowy zbiornik z wod, grzaka elektryczna i jedna pompka c.o. Po doprowadzeniu podgrzanej wody przez grzak do podczonych paneli PMPG mamy ju ciepo w budynku .
O. 3.8. Ekologia
System ten oszczdza wszystkie rda energii, wywiera pozytywny wpyw na rodowisko naturalne poprzez zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynkw i w konsekwencji powoduje obnienie kosztw eksploatacyjnych. Jest to alternatywa dla cigle rosncych cen paliw energetycznych.
O. 3.8.1 Klasa A++ dla energooszczdnoci

Ogrzewanie Fazowe ciepocigowe ogrzewanie cienne. Jeszcze do niedawna tylko niektrzy inwestorzy budujc dom interesowali si jego parametrami, zapotrzebowaniem na ciepo i kosztami eksploatacyjnymi. Wybudowanie domu mona porwna do kupna samochodu. Rosnce ceny paliw zmuszaj nabywc aby zawczasu pomyla o kosztach eksploatacji auta. Budynku wprawdzie nie tankujemy, ale ebymy mogli w nim wygodnie y potrzebujemy paliwa do jego ogrzania. Ograniczenie zuycia energii
345

osigamy dziki wysokiej sprawnoci urzdze i redukcji strat przesyu ciepa, zapewniajc komfort cieplny przy minimalnych kosztach eksploatacyjnych. Powysze wartoci spenia energooszczdne, niskotemperaturowe ogrzewanie fazowe.
Rys. Panele grzewcze systemu ogrzewania fazowego.

rdo: www.feris.co
Obecnie obserwuje si bardzo due zainteresowanie tym sposobem ogrzewania. Cay szereg zalet, komfort zdrowotny, korzystna jonizacja powietrza, doskonae warunki higieniczne sprawiaj, e ten system grzewczy zyskuje coraz wiksz popularno, a w najbliszym czasie stanie si jednym z dominujcych systemw stosowanych w budownictwie. Jego mae wymagania energetyczne pozwalaj na stosowanie odnawialnych rde energii, co znacznie obnia koszty eksploatacji, a take przyczynia si do ochrony rodowiska przez zmniejszenie emisji zanieczyszcze w cyklu ycia, czy zuycia energii pierwotnej. Kady przymierzajc si do budowy domu patrzy na inwestycj ze swojej perspektywy finansowej. Wikszo koncentruje si tylko na tej fazie i patrzy pod ktem bdcych w zasigu na to rodkw. To jednak wci najczciej planowanie, z reguy dugoletniego, obcienia finansowego, mimo jednorazowego wydatku. Dlaczego tak duo osb uywa arwek energooszczdnych? Dlatego, e s tanie oraz rachunki za elektryczno s wtedy mniejsze? Coraz wicej urzdze domowych ma okrelon klas energetyczn, a coraz trudniej znale takie, ktre nie jest oznaczone klas A. Czy kupujcemu samochd obojtne s jego dane techniczne - Jak szybko si rozpdza? Jaki komfort jazdy zapewnia? Jakie zapewnia bezpieczestwo? Jak zachowuje si w warunkach ekstremalnych? Co jeszcze potrafi? Klasa A++ dla ogrzewania to wanie oferowane przez firm Feris panele grzewcze, o nastpujcej charakterystyce: najmniejsza z moliwych ilo wody w instalacji tyle, co w typowej rurze biegncej po obwodzie pokoju; wszystkie elementy instalacji ukryte pod tynkiem, glazur lub terakot;
346

stale ogrzewanej cianie obojtne s: mrz czy wilgo, nie wspominajc o grzybie to dostosowujca si do warunkw zewntrznych niezwykle mobilna bariera; 30C to rednia temperatura wody zasilajcej; komfort ciepa, mimo chodu na termometrze pokojowym to efekt promieniowania cian, tak jak opalanie si zim na onieonym stoku w soneczny dzie. Ten system pozwoli odczu rnic midzy temperatur mierzaln i odczuwaln w dwojaki sposb, najpierw na wasnej skrze, potem w portfelu; ciepo cignie si w panelach po cianie, std te nazwa systemu ciepocigowe; nieobecno wszdobylskiego kurzu, brak ruchu powietrza szukajcego rda ciepa, ktre tam po prostu jest, wystarczy wej; zdrowe, odpowiednio zjonizowane powietrze do oddychania zbdne s tu nawilacze, czy inne sztuczne dodatki; parametry pracy systemu umoliwiaj swobodny wybr rda jego zasilania; nie potrzeba podgrzewa wody w ukadzie c.w.u do 80 C dla instalacji grzejnikowych; nie jest konieczne rozgrzewanie podogi przez 4 godziny w przypadku standardowej instalacji ogrzewania podogowego. W przypadku panelu grzewczego ciana robi si ciepa ju po kilku minutach.
O. 3.9. Walory zdrowotne

Kilka faktw o powietrzu jakie wdychamy 27 000 000 000 000 000 000! Tyle jest czsteczek w 1m powietrza. 20 000! Tyle jest ujemnych jonw powietrza w 1cm czystego, zjonizowanego powietrza w grach Abchaskich (gdzie yje wikszo dugowiecznej populacji Ziemi). 600! To minimalne stenie ujemnych jonw powietrza w pomieszczeniach, dozwolone przez Ministerstwo Zdrowia Publicznego Federacji Rosyjskiej. 300! To stenie ujemnych jonw powietrza na 1cm naszych miast. 60! To stenie ujemnych jonw na 1cm powietrza w naszych domach. 0! To stenie ujemnych jonw powietrza na 1cm powietrza w pobliu ekranw i monitorw. Myszy oddychajce takim powietrzem umieraj po 14 dniach. Ogrzewanie fazowe jest ogrzewaniem, ktre emituje jony ujemne, tworzc przyjazny, zdrowy mikroklimat, zachowujc jednoczenie wymierne korzyci eksploatacyjne. Badania wpywu jonizacji na organizmy ywe pokazay, e popraw samopoczucia i uczucie wieoci powoduj jony ujemne, natomiast pyy i bakterie zawieraj jony dodatnie. W pomieszczeniach z ogrzewaniem grzejnikowym wzrasta liczba jonw dodatnich, co powoduje odczucie dusznoci i wysuszenia drg oddechowych. Stwierdzono take, e przetaczanie powietrza przez metalowe przewody wentylacyjne i metalowe nagrzewnice powoduje zmniejszenie liczby jonw ujemnych proporcjonalnie do prdkoci przepywu temperatury paszczyzn grzejnych i wilgotnoci powietrza. Naturalnym dla czowieka jest powietrze zjonizowane ujemnie zapewniajce jednoczenie komfort cieplny. To wszystko zapewnia ogrzewanie fazowe.
O. 3.10. Moc grzewcza paneli

System ogrzewania fazowego zapewnia obnienie temperatury rzeczywistej, nastawionej na sterowniku do odczuwalnego komfortu cieplnego porwnywalnego z innymi systemami
347

grzewczymi o 4C. Czyli dla temperatury nastawionej np. 18C przy tym systemie odczuwamy takie same uczucie ciepa jak dla temperatury 22C przy innym systemie ogrzewania. Biorc pod uwag najwikszy panel dostpny w ofercie firmy Feris oraz temperatur mierzaln, jak ustawiamy dla tego systemu ogrzewania czyli 18C odczuwalna 22C, przy temperaturze zasilania w ukadzie C.O od 20C do 40C, otrzymujemy moc grzewcz od 100 do 440W dla 1m panela wynosi ona od 50 do 220W. Jest to moc startowa. Po ustabilizowaniu si warunkw cieplnych w pomieszczeniu ogrzewanym gdy ciana peni ju role akumulatora ciepa najwysze moce nie s wykorzystywane. Dla maksymalnej przewidywanej temperatury zasilania 50C moc panela wyniesie 530W. W praktyce maksymalne temperatury zasilania nie przekraczaj 35C i mocy rzdu 330W dla uzyskania komfortu temperaturowego. Odczuwalne 22C dla wikszoci osb to i tak za wysoka temperatura.
O. 3.11. Oszczdnoci
System ten zapewnia oszczdnoci w ogrzewaniu pomieszcze, gdy diametralnie zmniejsza si pojemno wodna w ukadzie centralnego ogrzewana budynku. Woda podgrzana przez rdo ciepa (pompa ciepa, kominek, kocio grzewczy) w kotowni, nie ogrzewa domu, czyli nie wypenia panelu grzewczego, tylko stanowi medium transmisyjne, ktre dostarcza ciepo do rdzenia panelu przez zwyk rurk hydrauliczn. Dostarczone ciepo wywouje zjawisko fizyczne, ktrego skutkiem jest zagrzanie si panelu to wanie panel grzewczy wytwarza ciepo w domu, i to za darmo. rednia temperatura wody w zasilaniu instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) wynosi 30C. Pojemno wodna w ukadzie zasilajcym c.o. jest zmniejszona o 80%!
O. 3.11.1 Oszczdnoci energetyczne ogrzewania fazowego

Oszczdnoci energetyczne ogrzewania ciennego uzyskiwane s dziki wykorzystywaniu szeregu czynnikw: zmniejszeniu pojemnoci wodnej ukadu, niskiej temperaturze zasilania wody (2050C), niskim oporom przepywu czynnika obiegowego, mniejszym stratom zwizanym z transportem ciepa z uwagi na nisz temperatur wody, zmniejszeniu zapotrzebowania ciepa na podgrzanie powietrza wentylacyjnego ze wzgldu na nisz temperatur powietrza w pomieszczeniu, obnieniu temperatury powietrza w pomieszczeniu ogrzewanym o ok. 34C (oszczdno do 24% energii). Wentylacja z rekuperacj zmniejsza zapotrzebowanie budynku na ciepo o 30%. Badania mikroklimatu wykazay, e przy ogrzewaniach paszczyznowych, jakim jest ogrzewanie cienne, temperatura komfortu cieplnego jest nisza ni przy ogrzewaniach konwekcyjnych. Dla ogrzewa podogowych i ciennych wynosi 1617C. Wynika z tego, e zapotrzebowanie na ciepo przy ogrzewaniu ciennym jest o 15% mniejsze, ni przy ogrzewaniach konwekcyjnych. Dodatkowe oszczdnoci przynosi obnienie parametrw czynnika grzejnego: przy tradycyjnych rdach ciepa 5%, przy kotach kondensacyjnych 15%,
348

przy pompie ciepa 40%. Stosujc w ukadach grzewczych (CO i CUW) zasobniki ciepa uzyskujemy dodatkowe korzyci w postaci: redukcji wcze i wycze jednostki grzewczej o 1/3 w sezonie grzewczym, zastosowanie kolektorw sonecznych daje dodatkowo 10%, znacznego obnienia emisji zanieczyszcze do atmosfery zawartych w spalinach. W bardzo znaczcy sposb na zmniejszenie zapotrzebowania na ciepo wpywa rekuperacja w poczeniu z ogrzewaniem ciennym.
O. 3.11.2 Oszczdnoci energetyczne zwizane z obnieniem temperatury powietrza w pomieszczeniu ogrzewanym

Przykad Staa temperatura odczuwalna 19,4C, ktra zostaa obliczona dla pomieszczenia z ogrzewaniem tradycyjnym grzejnikowym z przegrodami o wspczynniku przenikania U= 0,3 W/ m K, powierzchni ogrzewana A= 173m, kubatury ogrzewana V= 446m rednia temperatura powierzchni grzewczych dla ogrzewania ciennego T r= 24,5C, wynikajca z zapewnienia temperatury odczuwalnej 19,4C.
Budynek U
[W/m]
Ti
[C]
Tr
[C]
Qp
[W]
Qwew
[W]
Qo
[W]
Qf
Qv
Qo E
[%] [%]
[GJ/rok] [W/m] [W/m]
1) Ogrzewanie grzejnikowe 0,30 temp. w pomieszczeniu 20C 2) Ogrzewanie cienne temp. 0,30 w pomieszczeniu 16C + straty ciepa 3) Ogrzewanie cienne temp. 0,30 w pomieszczeniu 16C - straty ciepa
20
19,1
6450
4521 10971 93,27 63,5
24,6
16
15,1
6924
3249 10173 71,04 58,8
22,8
24
16
15,1
5621
3249
8870 63,46 51,3
19,9
19
32
Oszczdnoci energetyczne w wyniku obnienia temperatury wewntrznej o 4C przy tej samej temperaturze odczuwalnej 19,4C liczone s wzgldem budynku nr 1 Oznaczenia: Uwspczynnik przenikania ciepa [W/mK] Titemperatura powietrza w pomieszczeniu [C] Trtemperatura rednia w pomieszczeniach ogrzewanych [C] Qpzapotrzebowanie ciepa na pokrycie strat przez przegrody zewntrzne [W] Qwewzapotrzebowanie ciepa na podgrzanie powietrza wentylacyjnego [W] Qosumaryczne zapotrzebowanie ciepa [W] Ezapotrzebowanie na energi cieplna [GJ/rok] Qfwskanik zapotrzebowania na ciepo [W/m]
349

QvQoE
20 18 Zapotrzebowanie mocy [kW] 16 14 12 10 8 6 4 2 0 20 19 18 17 16 Temperatura w pomieszczeniu [C]
wskanik zapotrzebowania na ciepo [W/m] oszczdno mocy grzewczej [%] oszczdno energii cieplnej [%]
100 Zapotrzebowanie energii [GJ/a] 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Wykresy supkowe - oszczdno mocy cieplnej - oszczdno energii cieplnej Wykresy liniowe - moc cieplna [kW] - energia cieplna [GJ/rok]
Rys. Wykres przedstawiajcy oszczdnoci mocy i energii cieplnej. Wskanikowe zapotrzebowanie na energi ciepln kWh(m a)
kWh (m2 a)
200 150 100 50
A dom tradycyjny z ogrzewaniem grzejnikowym (lata 80.) B dom tradycyjny z ogrzewaniem ciennym C dom speniajcy normy budowlane z klasycznym ogrzewaniem grzejnikowym D dom speniajcy normy budowlane z ogrzewaniem ciennym
A B C D
Rys. Wykres zapotrzebowania na ciepo w zalenoci od systemw grzewczych
350

O. 3.12. Porwnanie ogrzewania fazowego z innymi systemami grzewczymi
Opisujc nowy i dziaajcy odmiennie od innych system grzewczy nie sposb jednak uciec od porwna. Oto krtkie zestawienie poszczeglnych cech:
rdo zasilania
System fazowy maa pojemno ukadu, niska temperatura zasilania, ogrzewanie poprzez promieniowanie.
rdo zasilania
System podogowy bardzo dua pojemno ukadu, rednia temperatura zasilania, dugi czas nagrzewania si podogi, reakcje alergiczne unoszenie si kurzu, ogrzewanie poprzez konwekcj/akumulacj.
rdo zasilania
System kaloryferowy dua pojemno ukadu, wysoka temperatura zasilania, ogrzewanie poprzez konwekcj.
351

Czym si rni ogrzewanie fazowe od tradycyjnego?
Temperatura powietrza 18 C Odczuwalna temperatura 21 C
Temperatura ciany 25-28 C
Rys. Rozkad temperatur w pomieszczeniu z ogrzewaniem fazowym Ogrzewanie fazowe oddawanie ciepa gwnie przez promieniowanie, rozkad temperatury: ciepo rwnomiernie rozoone na caej wysokoci pomieszczenia, temperatura zasilania: 35C-55C, przecitna temperatura powietrza w pomieszczeniu 18C, temperatura powierzchni grzejnej: 25-40C, nie powoduje niekorzystnej jonizacji powietrza, nie powoduje niekorzystnej cyrkulacji kurzu i alergenw, idealne rozwizanie przy zastosowaniu techniki kondensacyjnej i solarnej.
Temperatura powietrza 21 C Odczuwalna temperatura 18 C
Temperatura grzejnikw 50-70 C
Rys. Rozkad temperatur w pomieszczeniu z ogrzewaniem kaloryferowym Ogrzewanie tradycyjne oddawanie ciepa gwnie na drodze konwekcji (czyli ruchu powietrza),
352

rozkad temperatury: ciepo u gry, zimno na dole; w przypadku ogrzewania podogowego ciepo na dole, zimno na grze, temperatura zasilania: stare instalacje 90C, nowe 55C, przecitna temperatura powietrza w pomieszczeniu 20C, temperatura powierzchni grzejnej: stare instalacje 60C, nowe 45-50C, dodatnia, a wic niekorzystna jonizacja powietrza, cyrkulacja kurzu i alergenw.
O. 3.13. Projektowanie ogrzewania fazowego

Warianty projektowe ogrzewania ciennego Ogrzewanie wycznie cienne Pomieszczenia z podogami o dobrej izolacyjnoci Pomieszczenia o podwyszonych wymaganiach sanitarnych Pokoje gocinne, sypialnie, jadalnie Pomieszczenia szpitalne, biurowe Pomieszczenia produkcji lekw, ywnoci, elektroniki Ogrzewanie cienne i podogowe Pomieszczenia nad przestrzeniami nieogrzewanymi Pomieszczenia wilgotne, azienki, wejcia do budynkw, kuchnie, garderoby, baseny Gdy dostpna powierzchnia cian jest za maa, projektujemy dodatkowe powierzchnie grzewcze: Podogowe lub sufitowe Sugerujemy docieplenie budynku.
Rozkad temperatur w zaoeniu projektowym dla pomieszcze mieszkalnych
SALON 17 (20) C
WIATROAP 16 (19) C
POKJ 17 (20) C GARA 10 (13) C

(OPCJONALNIE)
PRZEDPOKJ 17 (20) C KUCHNIA, JADALNIA 16 (20) C
AZIENKA 20 (22) C
POKJ 17 (20) C
(w nawiasach wartoci temperatur dla ogrzewania tradycyjnego)
Rys. Rozkad temperatur do celw projektowych
353

Sposb postpowania przy projektowaniu ogrzewania ciennego Zachowujc komfort cieplny przy ogrzewaniu ciennym temperatura powietrza moe by obniona o 24 K. Uwzgldniajc zaoenia obliczeniowe, e dla ogrzewania tradycyjnego temperatura w pomieszczeniu wynosi 20C, to przy ogrzewaniu ciennym moe by obniona do 16C. Parametry pracy ogrzewania ciennego Dla ogrzewania ciennego naley przyj temperatur zasilania maks. do 50C. Dla piecw kondensacyjnych i pomp ciepa w ukadzie bez zasobnika maks. 45C. Rnica temperatury midzy zasileniem a powrotem t=5 K. Ustalenie powierzchni cian przeznaczonych do montau paneli grzewczych PMPG Naley uzgodni z inwestorem lub architektem, ktre ciany mona przeznaczy do zamontowania paneli grzewczych. Do montau paneli wybieramy przede wszystkim ciany zewntrzne, ale mona rwnie montowa na cianach wewntrznych. W kuchni z zabudowanymi cianami naley zastosowa panele grzewcze podogowe. Dopuszczalne jest stawianie wysokich mebli na cianie grzewczej, jednak naley zostawi przestrze ok. 10 cm od podogi i 15 cm od ciany. Niskie szafki, komody i regay nie maj znacznego wpywu na wydajno ciepln powierzchni grzewczych. Okrelenie doboru paneli Na podstawie dostpnej powierzchni i mocy naley dobra typy i liczb paneli grzewczych. W pierwszej kolejnoci naley ustali wysokoci i dugoci cian z uwzgldnieniem minimalnych odlegoci od naronikw okien i drzwi (okoo 5 cm) oraz mie na uwadze ciany zewntrzne i powierzchnie podokienne. W ukadzie montau w cianach zewntrznych powinny one mie wspczynnik przenikania ciepa U zgodny z norm. W przeciwnym wypadku naley uwzgldni dodatkow izolacj zewntrzn, aby ograniczy straty ciepa. Przy okrelaniu miejsca montau naley kierowa si zasad: zapotrzebowanie ciepa pokrywamy tam, gdzie powstaj straty ciepa. Monta zestaww grzewczych Zestawy paneli grzewczych naley tak projektowa, aby czna powierzchnia moduw nie przekraczaa 10 m w jednej ptli. Zestawy moemy projektowa w dowolnym systemie: rozdzielaczowym, Tichelmana, etaowym. Panele grzewcze PMPG (Podtynkowe Miedziane Panele Grzewcze) moemy z powodzeniem stosowa w starym budownictwie z pionami grzewczymi.
O. 3.13.1 Przykadowe rozmieszczenia paneli grzewczych

Panele grzewcze moemy rozmieszcza na cianie i w pododze w rnych wariantach: na cianach (np. pokj, salon, gabinet), w pododze (np. kuchnia, przeszklony salon, przedpokj), na cianach i w pododze (np. salon, pokj na poddaszu), na cianach z podogwk na powrocie (np. przedpokj, hall, wiatroap, azienka).
354
Q. DOMY ENERGOOSZCZDNE
Q. 1. Budownictwo energooszczdne
Budowa domu energooszczdnego to nie tylko moda. W 2009 r. Polska wdroya postanowienia Dyrektywy 2002/91/WE z 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynkw. W uproszczeniu, dom energooszczdny to taki, ktry zuywa 2-3-krotnie mniej energii do ogrzewania ni budynek typowy. Zapotrzebowanie na ciepo w domach standardowych speniajcych wspczesne normy, wyraane tzw. wspczynnikiem sezonowego zapotrzebowania na ciepo, wynosi EA rednio 120 kWh/mrok. Jeli chodzi o domy energooszczdne to 15-70 kWh/mrok. Domy energooszczdne Oszczdnoci jakie zyskujemy budujc dom energooszczdny: Rachunki za energi do ogrzewania budynku i przygotowania ciepej wody uytkowej bd od 2 do 8 razy nisze. Wysza warto rynkowa domu. W nadchodzcych latach na ceny nieruchomoci bdzie miaa wpyw energooszczdno budynku, ktr kupujcy zweryfikuje na podstawie obowizkowego certyfikatu energetycznego. Wyszy komfort uytkowania. wiee powietrze, dowietlone pomieszczenia bez wysokich rachunkw. Wedug kierunkw jasno zdefiniowanych przez UE, koszty energii bd lawinowo rosy. Spokj i bezpieczestwo. Wasny wkad w ochron naszej planety. Nowoczesny dom. Jeeli budujemy dom wg obowizujcych obecnie standardw energetycznych, to za 5 lat bdzie on przestarzay. Po wprowadzeniu rozwiza energooszczdnych mona zredukowa koszty strat energii: na wentylacji do 90% na izolacji cieplej cian zewntrznych do 40% na izolacji cieplej dachu do 40% na izolacji cieplej cian do 40% na izolacji stolarki okiennej do 35% na izolacji podogi na gruncie do 35% na architekturze do 10% na izolacji mostkw cieplnych do 80% Efektywne gospodarowanie energi to wymg naszych czasw i ma charakter globalny. W Polsce powyszy postulat realizowany jest od pocztku 2009 roku, poniewa obowizuje ju unijny przepis dotyczcy energetycznej klasyfikacji budynkw.
Q. 1.1. Co to jest dom energooszczdny?

Budowa domu energooszczdnego zaczyna si ju od wyboru dziaki oraz projektu. Aby maksymalnie wykorzysta rda energii z natury, potrzebne jest m.in. odpowiednie usytuowanie budynku wobec stron wiata, uksztatowanie bryy budynku w sposb eliminujcy
416

mostki cieplne, zaplanowanie funkcji, zaprojektowanie przeszkle, a take uksztatowanie zieleni ogrodowej. Najpowaniejszym problemem w domu energooszczdnym s straty ciepa spowodowane jego przenikaniem przez przegrody zewntrzne (czyli ciany, okna, dach i podog), a take otwieraniem drzwi wejciowych czy istnieniem rnego rodzaju niepodanych nieszczelnoci. Poza tym ciepo wydatkowane jest na podgrzewanie powietrza, ktre napywa do domu na skutek dziaania wentylacji. Chcc zmniejszy zapotrzebowanie domu na ciepo, trzeba zminimalizowa jego straty. Domy staj si energooszczdne poprzez zastosowanie w nich lepszej izolacji przegrd zewntrznych i wyszej jakoci okien oraz wymiennikw ciepa z wentylacji. Dom pasywny czy energooszczdny to taka konstrukcja, ktra ma na celu maksymalne wykorzystanie dostpnej energii zarwno produkowanej wewntrz, jak i na zewntrz budynku. Dom taki skonstruowany jest tak, aby maksymalnie wykorzysta energi soneczn. Rozwizanie takiego usytuowania domu, ktry jest maksymalnie otwarte na poudnie, doskonale sprawdza si zim, kiedy staramy si zaabsorbowa du ilo energii, jednak latem o ile nie zabezpieczymy takiego budynku w odpowiedni sposb moe spowodowa bardzo silne przegrzewanie si domu. Nastawienie si wic wycznie na takie usytuowanie domu, ktre w sposb maksymalny stara si wykorzysta soce, moe spowodowa latem efekt szklarni, ktry trudno bdzie opanowa. Niestety, zastosowanie odpowiednich szyb czy oson wewntrz domu redukuje ten problem zazwyczaj tylko czciowo. Na zachodzie domy energooszczdne rozpozna mona midzy innymi po zewntrznych roletach, aluzjach, markizach czy okiennicach odcinajcych latem nadmiar soca. Decydujc si na dom energooszczdny czy pasywny, naley pamita o kontroli nadmiaru soca! Dom energooszczdny powinien by duo lepiej zaizolowany ni dom standardowy. Oznacza to w praktyce izolacj cian o gruboci ok. 30 cm oraz izolacj dachu o gruboci powyej 25 cm. Dom pasywny czsto ma izolacj cian przekraczajc nawet 40 cm! W praktyce budynek taki to doskonale zaizolowany termos, maksymalnie wykorzystujcy przyjazne dla rodowiska rda energii. Warto pamita, e nawet 40 cm izolacji cian czy dachu nie zda si na wiele, jeli w budynku pozostan mostki termiczne w postaci niewaciwie dobranych i osadzonych okien czy nadproy, niechlujnie wykonanej izolacji czy niewaciwie zaizolowanej podogi.
Q. 1.1.1 Charakterystyka domu niskoenergetycznego

Obiekty wznoszone w standardzie domu niskoenergetycznego maj dobr izolacj przegrd zewntrznych i okna o niskim wspczynniku przenikania ciepa. Szczegln uwag powica si miejscom, w ktrych na skutek przerwania cigoci izolacji cieplnej mog tworzy si tzw. mostki termiczne. Stosunek powierzchni przegrd zewntrznych do kubatury budynku jest z reguy niszy ni w tradycyjnych obiektach. Pomieszczenia s tak usytuowane, by mona byo korzysta z energii sonecznej do ich dogrzewania i owietlania. System wentylacji jest tak dobrany, aby wykorzystywa ciepo w powietrzu usuwanym na zewntrz. Aby obniy zuycie energii, w domach nieskoenergetycznych, podobnie jak w domach pasywnych, powszechnie stosuje si kolektory soneczne, pompy ciepa, rekuperatory czy gruntowe wymienniki ciepa suce do pozyskiwania energii termalnej ze rde odnawialnych.
417

Zapotrzebowanie energetyczne nowoczesnych domw energooszczdnych Energooszczdny o EA do 70 kWh/mrok Niskoenergetyczny o EA do 40 kWh/mrok Pasywny o EA do 15 kWh/mrok Budynek tradycyjny wzniesiony zgodnie z obowizujcymi przepisami warto EA wynosi od 90 do 120 kWh/mrok. Wybr dziaki i usytuowanie domu wzgldem stron wiata Na znaczn cz kosztw eksploatacji domu mamy wpyw ju na etapie wyboru dziaki. Wybierajc dziak naley zwrci uwag na jej pooenie. Teren powinien by paski lub lekko pochylony na poudnie, z dojazdem od strony pnocnej, wschodniej lub zachodniej, wolny od drzew iglastych od poudnia i zachodu. Na takiej dziace mona najlepiej wykorzysta ciepo promieni sonecznych. Warto te od strony poudniowej wygospodarowa staw, ktry odbijajc wiosn i jesieni promienie soneczne dowietli dom. Dobry projekt Budynek energooszczdny powinien mie zwart bry i wntrza rozplanowane tak, by nasonecznione byy salon i pokoje dziecinne, a ocienione kuchnia, sypialnie, azienka, spiarnia i cz gospodarcza. Piknymi i dobrymi wzorami takiego budownictwa s zarwno dwory polskie, jak i dawne wiejskie chaupy. Powstaway bowiem w czasach, gdy oszczdno energii wobec jej deficytu nie bya wyborem, lecz koniecznoci.
Q. 1.2. Podstawowe parametry cieplne dla budynku energooszczdnego

Podstawowe zalecenia dla budynku energooszczdnego, gdzie zapotrzebowanie na ciepo wynosi 40-30 kWh (m/rok): 1. Fundamenty oraz podoga na gruncie wspczynnik U = 0,15 [W/mK]. 2. Strop nad piwnic wspczynnik U = 0,30 [W/mK]. 3. ciany zewntrzne wspczynnik zalecany Umax = 0,25 [W/mK]. 4. Dach i stropodachy wspczynnik U zalecany 0,2-0,15 [W/mK]. 5. Stolarka okienna zalecane wspczynniki U = 1,4-0,8 [W/mK]. Naley zwrci uwag na parametry cieplne ram okiennych i szklenia. Dla kompletnych okien parametr powinien wynosi 0,8 [W/mK]. 6. Stolarka drzwiowa zewntrzna zalecany wspczynnik Umax = 2,0 [W/mK]. 7. Wentylacja zalecana wentylacja z odzyskiem ciepa.
Q. 1.2.1 Wspczynnik U - podstawowe informacje

Wspczynnik U to wspczynnik przenikania ciepa, ktry jest podstawowym parametrem oceniajcym izolacyjno termiczn przegrd budynku: cian, dachw, podg i posadzek. Izolacyjno ciany zaley od rodzaju i gruboci materiau z jakiego jest wykonana, rodzaju i gruboci uytej zaprawy oraz izolacyjnoci tynku wewntrznego i zewntrznego. Im niszy wspczynnik U, tym wysza izolacyjno ciany. Aby wyznaczy wspczynnik przenikania ciepa, trzeba zna wspczynniki przewodnoci cieplnej dla materiaw tworzcych cian oraz dla warstw ocieplajcych, a take gruboci poszczeglnych warstw. Wspczynnik przewodnoci cieplnej jest oznaczony jako W/(mK). Obliczony wspczynnik przenikania ciepa U powinien by zawsze niszy od wartoci
418

Marcin Dziedzic: Jak Budować

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Marcin Dziedzic: Jak Budować

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ten darmowy ebook zawiera fragment penej wersji pod tytuem Jak budowa Aby przeczyta informacje o penej

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment WSTP

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Od czego zacz budow domu?

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

A. 1.1. Dziaka budowlana - kryteria wyboru

A. 1.1.2 Przeznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

A. 1.1.4 Ksztat dziaki

A. 1.1.5 Uksztatowanie terenu

A. 1.1.7 Dostp do drogi publicznej

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

A. 1.2. Gdy chcemy kupi dziak

A. 1.3. Dziaka siedliskowa

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

A. 1.3.1 Dziaka siedliskowa alternatywa dla budowlanej?

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

A. 1.4. Jak przeksztaci dziak roln w budowlan

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

C. 1.1. None ciany zewntrzne ciana jednowarstwowa

C. 1.2. None ciany zewntrzne ciana wielowarstwowa

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

C. 1.2.1 Podzia cian wielowarstwowych

C. 1.3. Oddziaywania na ciany zewntrzne

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

C. 1.4.2.1. Mostki termiczne w przegrodzie

C. 1.4.3 Dyfuzja - kondensacja pary wodnej

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

C. 1.4.4 Ustrj budowlany

C. 1.4.5 Opr cieplny R

C. 1.4.6 Obliczeniowy opr cieplny

C. 1.4.7 Wspczynnik przenikania ciepa U

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

C. 2.1. Przyczyny wystpowania wilgoci

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

E. 2. Warunki zabudowy kominw w elementach budowlanych

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

E. 4. Komin z cegy podstawowe zasady budowy

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

G. 1.1. Dlaczego warto ociepla budynki?

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

Rys. Zdjcie termograficzne budynku po ociepleniu

Marcin Dziedzic Jak budowa? - darmowy fragment

G. 1.1.1 Systemowo znaczy skutecznie

G. 1.2. Materiay ociepleniowe