WYDANIE II ROZSZERZONE

Kazimierz Turaliski PRZESTPCZO ZORGANIZOWANA w III RP Midzynarodowy obrt gospodarczy

reglamentowany decyzjami politycznymi jako gwne rdo dochodu polskich

zorganizowanych grup oraz zwizkw przestpczych

WYDANIE II ROZSZERZONE

Wydawnictwo MEDIA POLSKIE Radom 2009 Copyright by Kazimierz Turaliski 2009 ISBN 978-83-925811-5-4

Opracowanie oparto na materiaach Prokuratury, Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Stray Granicznej, Suby Celnej, dawnego Urzdu Ochrony Pastwa, Archiwum Sejmu RP, ministerstw, sdw, publikacjach zagranicznych i midzynarodowych instytucji powoanych do monitorowania lub zwalczania przestpczoci zorganizowanej m.in. Interpolu, Europolu oraz wydzielonych jednostek ONZ i Unii Europejskiej, a take na doniesieniach prasowych, publikacjach naukowych oraz na informacjach pozyskanych osobicie. Brak elementw fikcji literackiej.

Spis Treci Przedmowa.7 Rozdzia I: Zarys polskiej przestpczoci zorganizowanej....11 1.1. Realia polityczno-spoeczne Europy rodkowej schyku XX wieku..............................12 1.2. Podstawy prawne cigania przestpczoci zorganizowanej.......................21 Forma kwalifikowana..............................................29 wiadek koronny.....................................................34 Konwencja ONZ z Palermo przeciwko midzynarodowej przestpczoci zorganizowanej........................................................38 1.3. Instytucje powoane do zwalczania dziaalnoci przestpczoci zorganizowanej..........................48 1.4. Polska przestpczo zorganizowana a mafia.......59 Rozdzia II: Produkcja, przemyt oraz handel narkotykami...71 2.1. Zarys wiatowej zorganizowanej przestpczoci narkotykowej..............................72 Marihuana i haszysz............74 Amfetamina, metaamfetamina i ecstasy..........77 Kokaina................................79 Opiaty...............82

2.2. Wybrane przypadki produkcji, przemytu oraz hurtowego handlu narkotykami polskiej przestpczoci zorganizowanej...................87 2.3. Problematyka przestpczoci narkotykowej we wspczesnej Polsce....................92 Rozdzia III: Przestpstwa paliwowe..101 3.1. Przestpstwa paliwowe na wiecie wybrane zagadnienia.......102 Wochy...................................................................102 Stany Zjednoczone.................................................104 Dawne pastwa ZSRR...........................................106 Wgry.....................................................................107 3.2. Dziaalno tzw. Mafii Paliwowej w Polsce ....................109 3.3. Uwarunkowania dziaalnoci tzw. Mafii Paliwowej w Polsce.........................................121 Ekonomia...............................................................121 Prawo i administracja pastwowa.........................125 Polityka i wojsko...................................................133 Rozdzia IV: Przemyt139 4.1. Przemyt alkoholu..................140 4.2. Przemyt towarw i wyrobw tytoniowych...............151 Rozdzia V: Midzynarodowy obrt gospodarczy...164 5.1. Wyudzanie nienalenego zwrotu podatku VAT w obrocie midzynarodowym...................165

5.2. Przestpstwa zwizane z midzynarodowym rynkiem hazardowym i praniem brudnych pienidzy.............175 5.3. Oszustwa celne......................184 Posowie..190 Bibliografia.201 Akty prawne...203

1.1. Realia polityczno-spoeczne Europy rodkowej schyku XX wieku Fala przemian tzw. Jesieni Ludw 1989 roku stanowia punkt zwrotny nie tylko dla historii wiata, ale i polskiego rodowiska kryminalnego. Rozpad Zwizku Radzieckiego oraz wczeniejsze transformacje ustrojowe pastw Europy rodkowoWschodniej wyeliminoway dotychczasowe przeszkody stojce na drodze do utworzenia rodzimych, zaawansowanych struktur przestpczoci zorganizowanej. Zbrodnicz konspiracj wyklucza milicyjny aparat represji poczony z intensywn inwigilacj i infiltracj przez tajnych wsppracownikw SB krgw potencjalnie wrogich wadzy1. Dodatkowymi barierami byy brak swobody gospodarczej, centralne planowanie w kluczowych dziedzinach przemysu i handlu oraz inne czynniki natury politycznej. W takim teatrze dziaa mogy tylko drobne grupy tworzone przez margines spoeczny, trudnice si nisko dochodowymi wamaniami, kradzieami, kontrol prostytucji i detaliczn sprzeda
1

Suba Bezpieczestwa (SB) podlegajcy Ministerstwu Spraw Wewntrznych i wkomponowany w Milicj Obywatelsk organ bezpieczestwa, stanowicy w istocie polski odam radzieckiej, komunistycznej suby specjalnej KGB. Penia rol policji politycznej chronicej wadze PRL-u poprzez zwalczanie demokratycznej opozycji oraz kocioa katolickiego. Odpowiadaa za inwigilacj spoeczestwa polskiego na terenie kraju i poza jego granicami, rozbudow agentury w drodze szantau i korupcji, porwania, tortury oraz zabjstwa na tle politycznym. Funkcjonariusze SB jednostkowo prowadzili take dziaalno przestpcz ukierunkowan na pozyskiwanie dbr materialnych. W latach 80-tych w ramach formacji wydzielono m.in. Sub Wywiadu i Kontrwywiadu MSW, Sub Bezpieczestwa MSW i Sub Zabezpieczenia Operacyjnego MSW.

12

nieopodatkowanego alkoholu. Zalek przyszych, rozbudowanych zwizkw przestpczych stanowi miay gangi zodziei samochodw dowodzone w latach 70-tych i 80-tych na zachodzie Europy przez Nikodema Skotarczaka pseud. Niko, podwarszawscy i prascy wamywacze oraz sabo skoordynowani przemytnicy, dokonujcy zwykle jednostkowo nielegalnego importu rnego typu reglamentowanych dbr2. Utrata wadzy przez PZPR3 skutkowaa z dnia na dzie zmian znacznej iloci przepisw obowizujcych w dawnej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Usunito m.in. unormowania dotyczce narzdzi prawnych majcych na celu szczegln ochron gospodarki pastwowej. W 1990 roku rozwizano, zatrudniajce pi tysicy milicjantw, wydziay ds. zwalczania przestpczoci gospodarczej. W ich miejsce nie powoano adnego analogicznego tworu. Zlikwidowano Milicj i odsunito od suby gros funkcjonariuszy tej formacji. Podobnie postpiono z SB, a weryfikacja wykazaa nieprzydatno tysicy jej czonkw do dalszej suby w ju niezalenym od Moskwy, demokratycznym pastwie prawa. Byym
2

E. Ornacka, P. Pytlakowski, Alfabet Mafii, Prszyski i S-ka, Warszawa 2004 Polska Zjednoczona Partia Robotnicza partia komunistyczna monopolizujca wadz w PRL w latach 1948-1989. Zalena od wadz ZSRR, odpowiadajca na ziemiach polskich za realizacj ideologii marksizmu-leninizmu. Odpowiedzialna politycznie za ograniczenie niepodlegoci Polski, upadek gospodarczy spowodowany stosowaniem w praktyce ekonomii socjalizmu, amanie praw czowieka i krwawe pacyfikacje protestw ludnoci cywilnej, m.in. w Poznaniu w 1956 r., na Wybrzeu w grudniu 1970 r. oraz w Ursusie i Radomiu 1976 r. Jej spadkobiercami w III RP stay si kolejno formacje polityczne: SdRP (liderzy: Aleksander Kwaniewski, Jzef Oleksy i Leszek Miller), a nastpnie SLD (liderzy: Leszek Miller, Krzysztof Janik, Jzef Oleksy, Wojciech Olejniczak i Grzegorz Napieralski).

13

funkcjonariuszom zarzucano brak walorw moralnych i kompetencji. Powoan Policj, z przyczyn kadrowych, spoecznych i politycznych, na samym pocztku uczyniono istot anemiczn. Wbrew zaleceniom europejskich ekspertw, wadze III Rzeczpospolitej zrezygnoway z ustawowego umocowania instytucji wiadka koronnego, wiadka incognito, policyjnego zakupu kontrolowanego, przesyki kontrolowanej, jak i narzdzi utrudniajcych pranie brudnych pienidzy oraz defraudacj. Praktycznie wyeliminowano prowadzenie dziaa wywiadowczych i stosowanie podsuchw, a dotychczasowa agentura przestaa istnie. Samo pozyskiwanie zezna w drodze ukadu przestpcy z prokuratur utosamiono z dawn rol pogardzanych konfidentw i odsunito na margines. Pobaliwo motywowana bya spoeczn potrzeb rozlunienia ograniczajcych wolno rygorw i nadmiernych uprawnie sub mundurowych. Zadecydoway wiee i bolesne dowiadczenia wadzy wzorowanej na radzieckim totalitaryzmie. Zmiana gospodarki, ze sterowanej centralnie na wolnorynkow, wymusia szybk prywatyzacj pastwowej wasnoci oraz swobod rejestracji prywatnych przedsibiorstw. Otwarcie granic umoliwio import potrzebnych, a wczeniej reglamentowanych towarw, a take nieskrpowany przepyw osb. Wtrnym tego skutkiem bya organizacja na szerok skal procederu przemytu spirytusu i narkotykw. Sabo rozwinite instytucje kontrolne umoliwiay te atw legalizacj i inwestycj kapitau pochodzcego z przestpstw. Poza pozytywnymi konsekwencjami wolnociowych przemian zauwaono nieoczekiwany, drastyczny wzrost ilociowy i jakociowy popenianych wystpkw, jak i zbrodni, wcznie z nieznanymi dawniej nad Wis, a szczeglnie widowiskowymi porachunkami zbrojnych gangw.

14

Pocztkowo prymitywne grupy przestpcze gromadziy kapita na czynach typowo kryminalnych, wrd ktrych prym wiodo uprowadzanie tirw z importowanymi towarami, wymuszanie haraczw od powstajcych prywatnych przedsibiorstw, dystrybucja nieopodatkowanego alkoholu oraz drobnych iloci narkotykw. Systematyczny wzrost dochodw z tej dziaalnoci umoliwi rozszerzenie spektrum zainteresowania na bardziej ambitne przedsiwzicia, takie jak hurtowy import heroiny i kokainy, a take budowa na terenie Polski najwikszych w Europie laboratoriw do produkcji amfetaminy. Pojawiy si prby konsolidacji rodowisk przestpczych pod hegemoniczn wadz najzamoniejszych warszawskich gangsterw. W wyniku wojen gangw zwierzchnictwo nad polskim podziemiem przestpczym przeja tzw. Grupa Pruszkowska lub Pruszkw, nazywana przez pras na wyrost take Mafi Pruszkowsk. Status drugiej siy w kraju a do koca lat 90-tych utrzyma konkurencyjny gang z podwarszawskich Zbek, rwnie bdnie, zarwno, co do formy organizacji, jak i waciwoci geograficznej, okrelany przez media jako tzw. Mafia Woomiska lub Woomin. Pocztek lat 90-tych stanowi czas prosperity i zachynicia wolnoci. Wwczas wzmiankowane gangi jeszcze prowadziy oywion kooperacj, lecz w wyniku konfliktw personalnych, okoo 1993 roku, rozpoczy wzajemne zwalczanie swoich dziaa i konkurowanie o strefy wpyww. W wyniku toczonej pocztkowo zewntrznej wojny, a nastpnie wewntrznych porachunkw, do koca XX wieku mier ponieli czoowi przywdcy Pruszkowa Andrzej Kolikowski pseud. Pershing, Wojciech Kiebiski pseud. Kiebacha, katowicki rezydent Zbigniew Szczepanik pseud. Simon, a take liderzy Grupy Woomiskiej Wiesaw Niewiadomski pseud. Wariat, Ludwik Adamski pseud.

15

Lutek, Marian Klepacki pseud. Klepak vel Maniek oraz wsppracujcy z Woominem przywdca trjmiejskiej struktury przestpczej Nikodem Skotarczak pseud. Niko. Liczne zamachy bombowe oraz strzelaniny przyniosy mier dodatkowo kilkudziesiciu szeregowych czonkw wymienionych gangw, a w skali kraju liczba ofiar signa kilkuset zabitych. Odnotowa naley take dokonane w tym samym czasie zabjstwa byego komendanta gwnego polskiej Policji gen. Marka Papay oraz byego ministra sportu Jacka Dbskiego. Eskalacja konfliktu zbrojnego i realna groba mierci zmotywowaa wielu gangsterw do zoenia zezna obciajcych struktur, przy czym kluczowe pozostay wyjanienia pierwszego w Polsce wiadka koronnego Jarosawa Sokoowskiego pseud. Masa. On te jako pierwszy obwini czoowych politykw o kolaboracj z Pruszkowem, w tym o zlecanie gangsterom ochrony spek hazardowych, rzekomo zalenych od postkomunistycznej partii SLD. Do aresztw trafili zwycizcy wojny o wadz, gwnie przywdcy Pruszkowa: Andrzej Zieliski pseud. Sowik, Leszek Danielak pseud. Waka, Mirosaw Danielak pseud. Malizna, Janusz Prasol pseud. Parasol, Zygmunt Raniak pseud. Raniaczek, Ryszard Szwarc pseud. Kajtek, a take czonkowie innych wiodcych organizacji przestpczych, m.in. katowicka grupa Janusza Treli pseud. Krakowiak, woomiski gang Karola Sarny oraz szczeciski Marka Medveska pseud. Oczko. Zarzuty postawiono domniemanemu przywdcy grupy z Zbek Henrykowi Niewiadomskiemu. Przed sdem nie zdoano jednak dowie, i to on posugiwa si pseudonimem Dziad, pod ktrym mia rzekomo sprawowa kontrol nad wschodni czci przestpczej mapy Polski. Wrd oskaronych o kolaboracj z przestpczoci zorganizowan znaleli si przedstawiciele parlamentu: byy senator Aleksander Gawronik i

16

pose Marek Kolasiski. Zaduony u Pershinga dawny wicepremier Ireneusz Sekua popeni samobjstwo, nim zakoczono prowadzone przeciw niemu ledztwa. Zamordowany w 2001 roku minister J. Dbski wsppracowa z Jeremiaszem Baraskim pseud. Baranina wiedeskim gangsterem powizanym z Pruszkowem, austriackimi cywilnymi subami specjalnymi 4 oraz z co najmniej jednym oficerem polskich wojskowych sub specjalnych 5. Upadek awangardy wiata gangsterskiego lat 90-tych nie zakoczy ekspansji polskiej przestpczoci zorganizowanej. W drodze ewolucji zaprzestano tylko budowy oglnokrajowej, niemal jawnie dziaajcej struktury monopolizujcej wszelkie pola aktywnoci pwiatka. Przestpstwa kryminalne pozostawiono drobnym gangom, ktrych monitorowanie i rozbijanie nie stanowi ju dla Policji nadmiernego kopotu. Pomimo pozornego uzyskania kontroli nad bezpieczestwem publicznym nie zaobserwowano jednak znaczcych brakw w zaopatrzeniu rynku narkotykowego, co oznacza cigo dziaania tyche struktur oraz szybkie, biece uzupenianie kadr. Wzrosa liczba przestpstw tranzytowych z tego zakresu, przy jednoczesnym spadku kryminalnych z 1 133 162 w roku 2000, do 763 597 w roku 2009. Odnotowano ponad dwukrotny
4

K. Turaliski, Objawy Mafii dokumentacja III RP, Media Polskie, Radom 2007 Meldunek Zastpcy Szefa Zarzdu III Szefostwa Wojskowych Sub Informacyjnych z dnia 5 sierpnia 1992 r. do Szefa Wojskowych Sub Informacyjnych (Ministerstwo Obrony Narodowej, Zarzd Kontrwywiadu) w przedmiocie wsppracy byego szefa Wydziau Informatyki Szefostwa Wojskowej Suby Wewntrznej (kontrwywiad) pk Kruczkowskiego z grup przestpcz J. Baraskiego. Mia on organizowa przemyt spirytusu oraz kontrolowa w Komendzie Gwnej Stray Granicznej dziaania prowadzone przeciwko przemytnikom. Wsplnie z J. Baraskim oferowa take niemieckiej policji kryminalnej usugi wywiadu kryminalnego na terenie RP.

17

wzrost przestpstw gospodarczych. W roku 1999 stwierdzono ich 60 393, natomiast ju w 2009 roku liczba ta signa 151 265 przypadkw6. Dawne incydentalne chrzczenie paliwa stao si przemysem przynoszcym miliardowe zyski, podobnie jak oszustwa podatkowe, pranie brudnych pienidzy i przemyt. Liczebnie dominuj grupy o profilu ekonomicznym i narkotykowym.
62 107
2009

167 164 44 103

Ekonomiczne Narkotykow e Kryminalne Multiprzestpcze

2008

147 131
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

Liczba grup przestpczych dziaajcych na terytorium Polski wg. CB7

W ostatecznym rozrachunku przeom XX i XXI wieku przynis marginalizacj brutalnej siy przez arkana nauk prawnych i ekonomicznych. Zorganizowane zwizki przestpcze skupiy sw aktywno na mao spektakularnych polach dziaalnoci, przynoszcych jednak wczeniej nieosigalne dochody. Wtrn korzyci stao si znaczne ograniczenie perspektywy wieloletnich wyrokw, standardowych w przypadku rozbojw i zabjstw. Odnotowa naley, i zbrodnie te nie przynosiy gratyfikacji
6

Stan taki ujawniaj statystyki policyjne www.statystyka.policja.pl Sprawozdanie z dziaalnoci Centralnego Biura ledczego KGP w 2009 r.

18

finansowych rwnowacych ryzyko tak dotkliwych kar. Okrzepnicie organw cigania po zmianie pokoleniowej i transformacji ustrojowej, a nastpnie wyposaenie ich w elementarne narzdzia prawne i techniczne8, pocigno za sob znaczny wzrost wykrywalnoci tradycyjnych przestpstw 9. Dalece skuteczniejsze poszukiwanie i sprowadzanie przed polski wymiar sprawiedliwoci ukrywajcych si za granic podejrzanych umoliwia instytucja Europejskiego Nakazu Aresztowania, wsparta wspprac z formacjami policyjnymi ssiednich pastw, Europolem 10 oraz
8

10

Zgodnie z wczeniejszymi postulatami wadza ustawodawcza unormowaa zastosowanie w procesie karnym dowodw z zezna wiadka koronnego i wiadka incognito, zakupu kontrolowanego, przesyki kontrolowanej, wprowadzono zaawansowane instrumenty kontroli skarbowej, powoano wyspecjalizowane suby tematyczne, a take rozwinito na szerok skal wykorzystanie technicznych rodkw inwigilacji. KGP: Raport Statystyczny 2008 najwysza wykrywalno w historii Policji 65,9%, http://www.statystyka.policja.pl/ Europol jako podstaw swej dziaalnoci przyjmuje Ukad z Maastricht o Unii Europejskiej oraz Konwencj o Europolu, ratyfikowan przez wszystkie kraje czonkowskie UE, obowizujc od 01.10.1998. Podstawowym zadaniem jest wspieranie organw cigania krajw czonkowskich UE w walce z przestpczoci zorganizowan, przede wszystkim poprzez wspomaganie identyfikacji i rozpracowywania organizacji przestpczych, dziaajcych na obszarze co najmniej dwch krajw czonkowskich, w zakresie nastpujcych kategorii przestpczoci: obrt narkotykami, nielegalna migracja, handel ludmi, cznie z pornografi dziecic, nielegalny obrt pojazdami motorowymi, faszowanie pienidzy i innych rodkw patniczych, obrt substancjami radioaktywnymi i nuklearnymi, terroryzm, pranie pienidzy. 7 grudnia 2001 r., Rada Unii Europejskiej rozszerzya kompetencje Europolu o kolejne rodzaje przestpczoci: zabjstwa i cikie uszkodzenia ciaa, porwania, przestpcze ograniczenia wolnoci i branie zakadnikw, nielegalny handel organami i tkankami ludzkimi, rasizm i ksenofobia, zorganizowane napady i rozboje, wymuszenia i wymuszenia rozbjnicze, oszustwa i zagarnicia mienia, przemyt dbr

19

Interpolem11. Te i inne czynniki zawayy o kocu hegemonii Pruszkowa i Woomina. Podobnie jak w wielu innych sektorach gospodarki, tak w materii zorganizowanych przestpstw majtkowych utrzymanie konkurencyjnej pozycji rynkowej wymusio liczne przewartociowania i zmiany organizacyjne. Klasyczne struktury ukierunkowane na zuchwa, wrcz filmow dziaalno trafi musiay do lamusa. Postp wyeliminowa dawniej nowatorski, a dzi archaiczny ju sektor, ustpujcy miejsca wysokodochodowym oszustwom gospodarczym i podatkowym, przestpstwom tranzytowym oraz ingerencji w proces legislacyjny.

11

kultury, w tym zabytkw i dzie sztuki, podrabianie znakw towarowych, faszerstwa dokumentw, przestpstwa komputerowe, korupcja, nielegalny handel broni, amunicj i materiaami wybuchowymi, nielegalny handel zwierztami i rolinami objtymi ochron, zanieczyszczanie rodowiska naturalnego oraz nielegalny handel substancjami hormonalnymi i innymi substancjami powodujcymi przyrost ciaa www.policja.pl Interpol utworzony zosta w 1923 roku na Midzynarodowym Kongresie Policji Kryminalnych w Wiedniu. W roku 1956 przyjto nazw Midzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnych Interpol. Zrzesza on obecnie 186 pastw czonkowskich i stanowi najwiksz midzynarodow organizacj policyjn. Interpol zosta powoany do walki z przestpczoci midzynarodow, koncentrujc sw dziaalno na zwalczaniu: przestpczoci narkotykowej i zorganizowanej, ekonomicznej, handlu ludmi, terroryzmu i zapewnieniu bezpieczestwa i porzdku publicznego oraz poszukiwaniu zbiegych sprawcw przestpstw. W obszarze zwalczania handlu ludmi Interpol koncentruje swoje wysiki przede wszystkim na przeciwdziaaniu i zwalczaniu handlu kobietami w celu seksualnego wykorzystywania, przemytu ludzi oraz procederu seksualnego wykorzystywania dzieci. Ponadto organizacja odpowiada za dziaalno analityczn z zakresu identyfikacji nowych trendw przestpczoci zorganizowanej, szlakw przemytniczych i powstajcych oraz rozwijajcych sw dziaalno grup przestpczych www.policja.pl

20

Poprzez pryzmat polityki, unormowa prawnych, realiw gospodarczych oraz porwnanie do dziaalnoci woskich i rosyjskich syndykatw zbrodni, publikacja ukazuje to i metodyk uzyskiwania miliardowych dochodw przez polsk przestpczo zorganizowan. Analizie poddano:

Produkcj, handel i tranzyt narkotykw Oszustwa paliwowe i podatkowe (VAT, CIT, akcyza) Przemyt alkoholu, papierosw i towarw, oszustwa celne Hazard i pranie brudnych pienidzy Kolaboracj politykw i urzdnikw pastwowych

Trzy czynniki tworz wspczesne pastwo demokratyczne: polityka, prawo i ekonomia. Decyzje polityczne ksztatuj tre aktw prawnych, normujcych z kolei gospodark i teatr jej funkcjonowania. Od sytuacji ekonomicznej spoeczestwa, a wic od rozsdnego zarzdzania rodkami finansowymi implikujcego niskie bezrobocie, wygod ycia, brak biedy i w efekcie ograniczenie przestpczoci, zalena jest reelekcja przedstawicieli wadzy. Dlaczego wic tak czsto decyzje politykw wydaj si sprzyja nie interesowi pastwa, a zorganizowanym zwizkom przestpczym aspirujcym do miana mafii?

Wydawnictwo MEDIA POLSKIE

ISBN 978-83-925811-5-4

206