Spis treci:

1. 2. Tu ley Powiat Mrgowski! Znamy si na turystyce - Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Mrgowska oraz Mrgowskie Centrum Informacji Turystycznej Oto Ziemia Mrgowska Poznaj j i pokochaj! W Mrgowie nie zgubisz si... na pewno plan miasta Zabytkowe centrum Mrgowa Spacerem po Mrgowie Zabaw czas zacz. Imprezy, festiwale, koncerty Jest si czym pochwali! Produkty turystyczne Ziemi Mrgowskiej Na stokach Gry Czterech Wiatrw Wenecja Pnocy, Stolica eglarzy. Mikoajki Kbowisko zieleni i zwierzyny co niemiara Prezentujemy Mazurski Park Krajobrazowy Ferma Jeleniowatych w Kosewie Grnym Rzeka pod baldachimem - Krutynia Dobij kajakiem do brzegw witej Lipki Na rowerze, na spacerze Ziemia Mrgowska na jesie i zim

3. 4. 5. 6. 7. 8.
Mrgowo

9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16.

Mikoajki

Tu ley Powiat Mrgowski

Z kim si umawiamy

Wsppracujemy z gestorami, organizatorami wypoczynku, centrami szkole i tym samym promujemy Ziemi Mrgowsk nie tylko wrd turystw, ale rwnie potencjalnych inwestorw czy ludzi odpowiedzialnych za organizowanie wypoczynku, konferencji czy wszelkich spotka.

Ziemia Mrgowska jest miejscem, ktrego nie mona pomin poznajc Warmi i Mazury. Mrgowskie Centrum Informacji Turystycznej oraz Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia MrgowMrgowskie Centrum ska powstay, aby promowa Ziemi Mrgowsk Informacji oraz wspiera rozwj turystyki w regionie. Turystycznej ul. Warszawska 26 Gdzie nas spotkasz, gdzie usyszysz tel. 89 741 80 39

ww

Znamy si na turystyce Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Mrgowska oraz Mrgowskie Centrum Informacji Turystycznej

Co od nas dostaniesz i co kupisz

W naszym biurze turyci, jak i mieszkacy Mrgowa zainteresowani turystyk, znajd wiele przewodnikw, albumw, map oraz pamitek zwizanych z Warmi i Mazurami. Dodatkowo rozpowszechniane s bezpatne materiay promocyjne o powiecie, regionie i Polsce.

Nie lubimy si chwali, ale

Otrzymalimy w 2006 roku wyrnienie w konkursie na Najlepsze Centrum Informacji Turystycznej w Polsce zorganizowanym przez Polsk Organizacj Turystyczn. Kolejne laury to I miejsce w 2007 oraz 2008 r. w tym samym konkursie. Obserwuj nas. Nie spoczniemy na laurach!

P Promujemy Powiat Mrgowski nie tylko poprzez codzienn obsug turystw, czy przygotowujc co m materiay promocyjne, lecz take biorc corocznie u udzia w imprezach targowych. Ziemia Mrgowska b bya ju wielokrotnie obecna na Targach LATO, T TT Warsaw w Warszawie, Tour Salon w Poznaniu, N Na Styku Kultur w odzi i wielu innych. P Poniewa mamy codziennie kontakt z turystami, w wiemy jak wany jest atwy dostp do rzetelnej, k kompleksowej informacji. Dlatego te zajmujemy si si medialn promocj Ziemi Mrgowskiej prow wadzc stron www.it.mragowo.pl, wsppracujc z wieloma portalami turystycznymi, pras, radiem oraz telewizj. Wspieramy rozwj turystyki przez oznakowanie szlakw turystyki aktywnej. Organizujemy imprezy i konkursy promujce Ziemi Mrgowsk.

w.i t.m rag

Nasza gwiazdorska strona! *** Na stronie www.it.mragowo.pl znajd Pastwo wiele przydatnych informacji: noclegi, opis najwaniejszych atrakcji turystycznych czy propozycj zaplanowania pobytu. Mamy obszern turystyczn baz danych w wyszukiwarce. W katalogach zamieszczone s informacje o walorach przyrodniczych i kulturowych, a take propozycje tras turystycznych. Wzbogaceniem s galerie zdj i mapy. Katalog najlepszych stron internetowych Gwiazdor nada naszej witrynie prestiowe odznaczenie To jest dobra strona! oraz trzy gwiazdy. Pragniemy, aby nasza strona www.it.mragowo.pl staa si e-encyklopedi wiedzy na temat powiatu mrgowskiego.

ow

o.p
6

Centrum Kultury i Turystyki w Mrgowie

Oto Ziemia Mrgowska

rodkow cz Pojezierza Mazurskiego zajmuje Ziemia Mrgowska, uznana przez wielu za najpikniejszy obszar Warmii i Mazur. Szuka naley jej w rodkowej czci Krainy Tysica Jezior. Powiat Mrgowski szczyci si ponad stu jeziorami, z ktrych wiele naley do systemu Wielkich Jezior Mazurskich. Niewielka urbanizacja i mae uprzemysowienie powoduj, e jeziora te przycigaj turystw czystymi wodami. Wielu goci przyjeda tu take dla bogatych w grzyby i jagody lasw. Brukowane kostk miasta oraz miasteczka Ziemi Mrgowskiej pooone s pord wiekowych lasw pachncych jeglijk (wierkiem) i chojk (sosn), w otoczeniu jezior oraz jedenastu rezerwatw ostoi dzikiej przyrody i zwierzyny. Cz Ziemi Mrgowskiej zajmuje Puszcza Piska pierwotna puszcza jest najwikszym zwartym kompleksem lenym wojewdztwa. Z uwagi na wielkie bogactwo i rnorodno wiata rolin i zwierzt, obto lasw, torfowisk i wd utworzono na naszym terenie Mazurski Park Krajobrazowy. Jest to jeden z najwikszych parkw krajobrazowych w Polsce. Specyczn cech Ziemi Mrgowskiej, obok zielonych, prastarych lasw i bkitnych jezior jest znaczne pofadowanie terenu. Ze wzgrzami morenowymi sigajcymi 200 m n.p.m kontrastuj gbokie jeziora rynnowe. Wikszo z nich poczona jest rzekami i kanaami tworzc malownicze szlaki kajakowe i eglarskie. Najwikszymi jeziorami w powiecie s: niardwy, ktre jest take najwikszym jeziorem w Polsce, Mokre, uknajno midzynarodowy rezerwat biosfery, Taty, Juno, Czos. Najdusza i zarazem najpikniejsza rzeka Mazur pynie prawie w caoci przez Ziemi Mrgowsk, tworzc najpikniejszy nizinny szlak kajakowy w Europie - Krutynia.

Stolic Ziemi Mrgowskiej jest Mrgowo. Ponad dwudziestodwutysiczne miasto pooone jest pord zieleni lasw i bkitu wd jezior Pojezierza Mrgowskiego. Pikne kamieniczki, parki posiadajce swoj histori, aleje i kwieciste ki okalajce miasto, odbijaj si w taach kilku jezior, z ktrych jeziora Juno, Czos oraz Czarne pojawiaj si najczciej we wspomnieniach turystw. Krajobraz miasta oraz okolicy wzbogacaj wzgrza morenowe (Wzgrze Jaenicke, Gra Czterech Wiatrw, wzniesienia nad jeziorem Czarnym i w Polskiej Wsi) oraz bajkowe wwozy (Sowiczy Wwz nad jeziorem Czarnym). Ziemia Mrgowska synie z imprez i wydarze kulturalnych. Niewtpliwie najwikszym jest Midzynarodowy Festiwal Muzyki Country Piknik Country, odbywajcy si, co roku w ostatni weekend lipca. Podczas Festiwalu Kultury Kresowej spotykaj si i wsplnie bawi wszyscy, ktrym bliska jest kresowa nuta. Inne warte polecenia imprezy o zasigu oglnopolskim to Mazurska Noc Kabaretowa, Festiwal Piosenki eglarskiej oraz Rajd Polski w Mikoajkach.

Jezioro Sotyskie w Mrgowie

W Mrgowie nie zgubisz si... na pewno - plan miasta

Zaoenie miasta Nie zachowa si dokument lokacyjny miasta, co nie pozwala okreli dokadnej daty zaoenia. Na jednej z pieczci miasta guruje rok 1348. Obecnie uznaje si jednak, e jest to raczej data zbudowania wiey straniczej majcej ostrzega pobliskie Szestno. Dopiero z czasem w okolicy stranicy powstaa osada.

Zabytkowe centrum Mrgowa

W roku 1348 w miejscu, gdzie obecnie ley Mrgowo, Krzyacy zaoyli stranic zabezpieczajca siedzib Zakonu Krzyackiego, znajdujc si w odlegym o 5 km Szestnie. Obnienie midzy dwoma pagrkami, przecite szerokim rowem czcym jezioro Czos i jezioro Magistrackie idealnie nadawao si do tego typu budowy. Jadc poln drog w kierunku Szestna, trudno byoby omin t stranic, gdy nie pozwalay na to okoliczne mokrada i trzsawiska. Po wybudowaniu stranicy nieopodal, szukajc bezpieczestwa, zaczli osiedla si mieszkacy.

W centrum miasta znajdowa si may kwadratowy rynek z ratuszem porodku. Wok rynku wytyczono parcele pod zabudow domw z podcieniami. Z naronikw rynku biegy ulice wylotowe, ktre krzyujc si z przecznicami tworzyy szachownicowy ukad ulic.

Domostwa stoczone byy na maej powierzchni. W miecie byy cztery studnie oraz browar miejski. Wiadomo, e wod do produkcji piwa czerpano z jednej ze studni rynkowych. Musia on by, wic w pobliu. By moe browar miejski mieci si w miejscu obecnego banku, gdy czsto w redniowieczu budowano go przy Ratuszu i urzdzano w nim karczm. A pniejsza restauracja w tym miejscu byaby kontynuacj tradycji.

11

Nazwa miasta Istnieje pare hipotez odnonie pochodzenia pierwotnej nazwy miasta Sensburg. Od niemieckich sw Sense, czyli kosa oraz Burg, czyli zamek, dawniej oznaczajce miejscowo, miasto. Hipoteza ta nawizuje do legendy powstania herbu miejskiego. Kolejna wyjania, e miejscowo, czyli Burg leaa wrd jezior, czyli Seen. Pierwotna nazwa moga brzmie Segensburg, czyli Miasto Bogosawione. Obecna nazwa Mrgowo zostaa nadana w roku 1946 roku, by uczci pami Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza.

W pobliu rynku by koci paraalny istniejcy ju od 1409 roku, prawdopodobnie drewniany na fundamentach z kamienia. Mieszkacy miasta zajmowali si upraw roli, hodowl koni, byda, trzody chlewnej i owiec oraz rybowstwem. Rzemioso nie odgrywao jeszcze wikszej roli. Mrgowo podobnie jak wiele innych miast pruskich przeywao wzloty i upadki. Palone byo przez Litwinw, trawione przez liczne poary, dziesitkowane przez epidemi i inne kataklizmy. W roku 1513 Albrecht Hohenzollern jeszcze jako Wielki Mistrz Krzyacki przychyli si probie mrgowskich mieszczan i przeoy dat jarmarku w. Marcina z 11 listopada na bardziej dogodny termin 6 grudnia. Odtd jarmark ten nazywano jarmarkiem w. Mikoaja. Odbywa si oczywicie na Rynku.

Wiadomo za, e w latach 1404-1407 komtur bagijski Jan von Sayn, lokowa miasto na prawie chemiskim, a wielki mistrz krzyacki Konrad von Jungingen nada tej miejscowoci prawa miejskie. W tym czasie Sensburg liczy okoo 100 mieszkacw.

12

Poar z roku 1698 Dnia 24 czerwca 1698 roku miasto prawie doszcztnie spono (ok. 130 budynkw), razem z wczesn siedzib rady miasta na rynku. Prawdopodobnie wtedy spony wszystkie akta miejAlbrecht Adam pobyt skie, gdy tylko tym mona tumaczy brak archiw Mrgowie uwieczni waliw z XVI i XVII wieku.
na miedziorycie, ktrego reprodukcja do roku 1945 wisiaa w miejskim ratuszu. Na obrazie wida Mrgowo przed poarem. W centrum Rynku jest wartownia miejska obecna Stranica Boniacka.

Armia Napoleona na mrgowskim Rynku 18 czerwca 1812 roku na dwudniowy odpoczynek zatrzyma si w Mrgowie wicekrl Woch Eugeniusz Beauharnais, adoptowany syn Napoleona, z oddziaami woskimi w liczbie 7000 ludzi. Wojsko to brao udzia w kampanii Napoleona przeciwko Rosji. Z wicekrlem przyby bawarski artysta scen bitewnych Albrecht Adam.

Ratusz Na powikszonym rynku postanowiono zbudowa ratusz. Kamie wgielny wmurowano uroczycie 3 sierpnia 1822 roku, w dniu urodzin krla pruskiego. Budow zakoczono dokadnie trzy lata pniej, 3 sierpnia 1825 roku. Budow donansowa Sd. W zamian za to w przyszym Ratuszu miay si mieci biura sdowe. Miasto uzyskao reprezentacyjny budynek, w ktrym m. in. odbyway si uroczyste bale i imprezy. Pod koniec lat 50-tych XIX wieku przebudowywano myn w Mynowie nad rzek Dajn czc jez. Czos z jez. Czarnym. Prace spowodoway obnienie si poziomu wody w jez. Czos, a tym samym wd gruntowych w miecie. Spowodowao to pkanie cian Ratusza. Musiano przedsiwzi kroki zaradcze, ktre wida do dzisiaj. Ratowano budynek przed ruin zakadajc klamry. Biura sdowe i sala rozpraw mieciy si w Ratuszu do czasu wybudowania gmachu sdu w roku 1898 przy ulicy Krlewieckiej.

Obecnie ratusz jest siedzib Urzdu Stanu Cywilnego. Na parterze jest siedziba Muzeum Ziemi Mrgowskiej, ktre kady turysta powinien zwiedzi.

13

Wielki poar w nocy 23 na 24 marca 1822 roku Wielkie poary nawiedzay Mrgowo w latach 1520, 1568, 1656 (najazd tatarski), 1698 i ostatni z roku 1822, ktry mia najwikszy wpyw na obecny obraz Centrum Mrgowa. Nie spon koci (obecny ewangelicki), budynek paraalny, szkoa (budynek by na obecnym placu Jana Pawa II), Stranica Boniacka. Warto zwrci uwag, e zachowa si budynek sdziego Sterna, czyli obecna Apteka pod Orem, budynek kasy miejskiej i karczmy, czyli obecna siedziba Banku PKO S.A. Kunie i piece ze wzgldu na bezpieczestwo mona byo stawia wycznie poza miastem. W tym celu wytyczono now ulic Ogrodow (Garten strasse), obecn ul. Roosevelta.

Tablica nagrobna znaleziona na cianie w piwnicach ratusza. Upamitnia Matyld Scheurmann, on powiatowego inspektora budowlanego.

Wielki Rynek, obecny plac Kajki, wybrukowano w roku 1856. Do pierwszej po. XIX wieku przy Rynku mieszkali rzemielnicy, ktrzy mieli swoje sklepy i kramy. Tu obok ratusza jest niewielki budynek o budowie szachulcowej. Jest to tzw. Stranic Boniacka (wartownia). W 1790 roku bya to wartownia 9 puku Boniakw, std obecna nazwa. Wczeniej bya to stranica miejska. Do 1858 roku mieszkacw miasta obowizywaa suba w tak zwanej stray mieszczaskiej, ktrej zadaniem bya troska o porzdek i spokj w miecie. Na czele stray sta kapitan. Wszyscy obywatele miasta musieli po kolei peni stra. Do roku 1858 codziennie 3 obywateli i kapitan stray miejskiej odbywali patrole dzienne i nocne. W 1859 roku zatrudniono policjanta. Przy Stranicy Boniackiej miecia si kasa miejska oraz karczma. Dokadna data budowy jest nieznana. By moe w tym miejscu w redniowieczu mieci si browar miejski. Pierwsza wzmianka o restauracji w tym miejscu pochodzi z roku 1848. Bya to najwiksza i najstarsza restauracja w miecie. Pierwszym znanym wacicielem by niejaki Schweighof, pniejszym by Skrodzki. Po I wojnie wiatowej zaoono w tym budynku bank miejski (Stadtsparkasse). A jego lia miecia si take w Mikoajkach. Obecnie jest to budynek Banku PKO S.A. Z lewej strony placu jest duy budynek mieszkalny zbudowany na fundamentach dawnego luksusowego hotelu Masovia, spalonego w 1945 roku. Przy tym budynku, na obecnej ulicy Kajki by kiedy postj wozu pocztowego. Stajnia dla koni znajdowaa si na ulicy Langgasse (obecnej ul. 8 Maja).

Jezioro Magistrackie owienie ryb w maych jeziorach przysugiwao kiedy wycznie czonkom magistratu miejskiego. W roku 1808 rada miejska zniosa to prawo. Wprowadzono moliwo kupowania czasowego pozwolenia. Dzi o dawnym przywileju magistratu miejskiego przypomina tylko nazwa jeziorka w Centrum Miasta. Ju przed II wojn wiatow urzdzono tu promenad, ktra staa si jednym z ulubionych miejsc spacerowych mieszkacw. Obecnie, jak kiedy, jest to teren rekreacyjny. Na wysepce mona zauway domek dla abdzia. W oddali widoczny jest modernistyczny budynek Zespou Szk nr 2 im. Wadysawa Jagiey. Przy Ratuszu, w budyneczku przylegym do Ratusza przy Maym Rynku by areszt i wizienie miejskie. Nic dziwnego, bo w Ratuszu mieci si take sd. Wizienie funkcjonowao tam take w latach 194546, obecnie znajduje si tu pizzeria La Stalla.

Teren parku wok jeziorka ozdabiaj rzeby ptakw. Zostay postawione w lipcu 2009 roku. S efektem pracy artystw - rzebiarzy z Akademii Sztuk Piknych w Warszawie, ktrzy odbyli w Mrgowie Sympozjum Rzeby Cztery ywioy Powietrze. Rzeby ptakw nawizuj do mazurskiej przyrody.

W tamtych czasach wz pocztowy nie rozwozi tylko poczty, ale take pasaerw. Poza tym wonica przywozi najwiesze wiadomoci ze wiata.

15

May Rynek by miejscem, na ktrym znajdowaa si najstarsza w miecie studnia publiczna. Zasypano j po wybudowaniu sieci wodocigowej. W naronym budynku przy Maym Rynku po I wojnie wiatowej zaoono bank powiatowy (Kreissparkasse). Koci ewangelicki Wiadomo, e najstarszy budynek kocioa powsta w 1409 r. (inne rda mwi o 1442 r.). Obecny ksztat architektoniczny nadany zosta kocioowi w 1734 r. z pniejsz absyd. Wiea zachodnia zdecydowanie starsza, by moe XVI-wieczna. Tak czy inaczej, powstaa w XVIII w. budowla murowana, w miejscu drewnianej, ktra prawdopodobnie ulega zniszczeniu podczas jednego z wielu poarw, niszczcych kilkakrotnie Mrgowo. Koci przetrwa wielki poar z roku 1822. Jest obok Stranicy Boniackiej jednym z najstarszych budynkw miasta. Budowla zbudowana z kamieni polnych, wielkoci 34 x 14 m, z tego wiea kocielna 7x7 m, skadajca si z 4 piter. Przed 1945 r. na wiey widoczna bya chorgiew z herbem miasta i dat 1705, a wic bya starsza ni budynek. Koci ewangelicki w Mrgowie jest typowym przykadem budownictwa sakralnego dawnych Prus Wschodnich. Podstawowym jego wyrnikiem jest cisa harmonia z otaczajcym krajobrazem. Do 1786 r. przy kociele znajdowa si cmentarz. W tyme roku wadze wyday zakaz grzebania zmarych przy kociele, m.in. ze wzgldw sanitarnych. Cmentarz przykocielny znajdowa si przy poudniowym wejciu, w miejscu gdzie obecnie ronie Db Pokoju zasadzony w roku 1871 dla uczczenia polegych w wojnie prusko - francuskiej. Zaoony zosta nowy cmentarz komunalny (koo wiey Bismarcka w Parku Sikorskiego). Dzi na te-

renie kocioa widzimy tylko jedn pyt nagrobkow pamitajc czasy sprzed 1786 r. W 1945 r. wkraczajce oddziay Armii Czerwonej spaliy koci. Jego odbudowa zacza si w 1952 r. Pierwsze naboestwo po wojnie odprawiano w odbudowanym kociele w 1961 r. Przy wiey kocielnej, od strony plebani ronie pikny Cis - drzewo rzadko wystpujce w Polsce, objte ochrona gatunkow. Naprzeciwko Ratusza stay przed wojn dwa rzdy przylegych do siebie kamieniczek, w ktrych na parterach mieciy si sklepy i restauracje, a za nimi, nieopodal jeziora byy skady opaowe i budynki gospodarcze, a nawet budynek najstarszej szkoy w miecie. Jedn z wielkich atrakcji tego miejsca by tzw. Dom Bociani. Na szczycie tej kamienicy byo zamieszkae gniazdo bociana. Te budynki zostay spalone w 1945 roku. W styczniu 1945 roku w Mrgowie w gruzach lego 86 budynkw, co stanowio ponad pit cz zabudowy. W rdmieciu zalegay gruzy wypalonych budynkw. Do ich usunicia ludno przystpia spontanicznie w roku 1948. Najbardziej zniszczona bya cz miasta pomidzy brzegiem jez. Czos a Ratuszem. W latach 19601963 uporzdkowano i zabudowano centrum miasta, zachowujc gabaryt wysokoci. Partery wielu budynkw przeznaczono na lokale usugowe i handlowe. Urzdzono tu plac otwierajcy szerok perspektyw na jezioro i przylege tereny. Jest to obecny plac Jana Pawa II. Rzeba stana w roku 2002. Obecnie w tym miejscu stoj dwa niezwyke dby piramidalne. W roku 2003 zostay uznane za pomniki przyrody.

Ksztat architektoniczny kocioa by parokrotnie modykowany. W 1885 powikszono koci o chr w stylu romaskim. W 1920 roku dla upamitnienia wygranego przez Niemcw plebiscytu w Prusach Wschodnich posadzono tzw. Db plebiscytowy.

17

18

Brodzcy pochodz ze starej, szlacheckiej rodziny polskiej, piecztujcej si herbem odzia, ktrej korzenie sigaj a XI wieku. Philippe, podobnie jak jego prapradziadek Wiktor, obra za cel swojej twrczej dziaalnoci rzebiarstwo. W latach 70. przyjecha do Polski na kilkumiesiczny pobyt twrczy. Rzebiarz operuje gwnie form guraln utrwalon w brzie i ceramice. Przedmiotem dzie artysty s ludzie i zwierzta: kobieta lub mczyzna siedzcy na koniu, byku, wiu czy rybie. Postacie Philippea charakteryzuje nago, mocne ksztaty, powaga, niemal dostojestwo zastygych w przestrzeni gestw.

Spacerem po Mrgowie
Poznaj Mrgowo Spacer rozpoczynamy na placu PCK przy Mrgowskiej Syrence. Rzeb wykona Philippe Brodzki pochodzcy z Belgii.

A teraz moemy i pod grk - wspinamy si ul. Spacerow na wzgrze Jaenike i zatrzymujemy si przy wiey Bismarcka. Wiee Bismarcka budowano w Niemczech na cze kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka (1815 1898). By on uwaany za bohatera narodowego. Rada miasta podja w 1902 r. decyzj o budowie Wiey Bismarcka. Uroczyste otwarcie odbyo si 18 sierpnia 1906 roku. Bya to pierwsza Wiea Bismarcka na Mazurach. Jej wysoko wynosi 23 m. W okresie midzywojennym bya punktem widokowym, wyposaonym w lunety. Jest to najlepiej zachowana Wiea Bismarcka w wojewdztwie warmisko - mazurskim. Na terenie Polski istnieje obecnie 17 wie Bismarcka. Przed II wojn wiatow teren Parku Sikorskiego by popularnym miejscem imprez kulturalnych. W parku znajduje si zabytkowy cmentarz ewangelicki oraz mogiy onierskie. Nie byby on zaoony w tak atrakcyjnym miejscu, gdyby nie pochowano tam kilkudziesiciu onierzy, ktrzy zginli w czasie przemarszu rnych armii (gwnie Francuzw i Rosjan). Pocztkowo chowano tu tylko zasuonych dla miasta obywateli. W czasie I wojny wiatowej cmentarz si rozrs. Drzewa na wzgrzu zasadzono w okresie midzywojennym.

Wzgrze Jaenike to najwyszy punkt Mrgowa, nazwa przypomina o burmistrzu Hermanie Jaenike, ktry dba o estetyczny wygld miasta, burmistrzem by w latach 1899-1919.

Zaczarowana Jesiona 19

Pierwsze kroki kierujemy na Plac Unii Europejskiej i dochodzimy do jeziorka Magistrackiego. owienie ryb w maych jeziorach przysugiwao wycznie pracownikom magistratu. Jednake po roku 1808 prawo to zostao przez rad miejsk zniesione. Wprowadzono moliwo czasowego kupowania pozwolenia. Tak wic tylko nazwa jeziorka przypomina o dawnym prawie. Ju przed II wojn wiatow urzdzono tu promenad, ktra staa si jednym z ulubionych miejsc spacerowych mieszkacw. Obecnie, jak kiedy, jest to teren rekreacyjny.

Muzeum Warmii i Mazur oddzia w Mrgowie ul. Ratuszowa 5 11-700 Mrgowo tel. (89) 741 28 12 Muzeum jest oddziaem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Powstao 1 IX 1969 r., jako nieliczna placwka w regionie posiada wasne zbiory artystyczno historyczne, etnograczne, numizmatyczne. Mieci si w starym Ratuszu. Gromadzi zbiory dotyczce Powiatu Mrgowskiego, ale te i z miejscowoci z ktrych napyna ludno po II wojnie wiatowej.
Wystawy stae: Ernst Wiechert 1887-1950 Okolice Mrgowa w pradziejach (wystawa archeologiczna) Poznajemy nasze zwierzta, Z dziejw Mrgowa i okolic. Wystawy zmienne: etnograczne, numizmatyczne, kolekcjonerskie. Wystawy okazjonalne: National Geographic, Kultura redniowieczna w Mrgowie. Godziny otwarcia: Czynne w sezonie (czerwiecwrzesie, oprcz poniedziakw) w godzinach 9.00-17.00. Czynne poza sezonem (w okresie padziernik-marzec, oprcz niedziel) w godzinach 10.0016.00. Bilety: ulgowy - 3 z (uczniowie, studenci, emeryci, nauczyciele), normalny - 6 z, przewodnik 30 z.

A teraz ul. Brzozow dochodzimy do centrum Mrgowa. Zatrzymujemy si przy Ratuszu, ktry jest centralnym punktem mrgowskiego rynku. Oddany do uytku zosta w 1824 r. Do 1898 r. mieci si tu take sd miejski. W II po. XIX wieku ciany Ratusza zaczy pka. Budynek ocalono zakadajc widoczne do dzi klamry. Miedzian wie ratuszow wzniesiono w 1907 r. Wieyczka zwieczona jest chorgwi o zarysie ba niedwiedzia, na ktrej widnieje herb miasta oraz dwie daty: oddania Ratusza do uytku (1824 r.) oraz zbudowania wieyczki (1907 r.). W Ratuszu mieci si obecnie Urzd Stanu Cywilnego, Oddzia Muzeum Warmii i Mazur oraz organizacje spoeczne. Codziennie o 12.00 i 18.00 mona usysze z wiey ratusza hymn Mrgowa. Przy ratuszu od strony ul.

May Rynek mieci si budynek dawnego aresztu sdowego. Kierujemy wzrok na Stranic Boniack, jest to szachulcowy budynek, jeden z najstarszych w miecie. W latach 1770 - 1792 mieszkali w nim ocerowie 9. Puku Boniakw, std obecna nazwa. Wczeniej bya to stranica miejska. Do 1858 roku mieszkacw miasta obowizywaa suba w stray mieszczaskiej. Na czele stray sta kapitan. Codziennie 3 obywateli i kapitan stray miejskiej odbywali patrole dzienne i nocne. W 1859 roku zatrudniono do pilnowania porzdku publicznego policjanta. Przy Stranicy Boniackiej miecia si kiedy kasa miejska oraz karczma. Dokadna data budowy jest nieznana. By moe w tym miejscu w redniowieczu mieci si browar miejski. Pierwsza wzmianka
22

o restauracji w tym miejscu pochodzi z roku 1848. Bya to najwiksza i najstarsza restauracja w miecie. Po I wojnie wiatowej zaoono w tym budynku kas miejsk (Stadtsparkasse). Obecnie znajduje si tu siedziba banku. Rozejrzyjmy si dookoa: Wielki Rynek, obecny plac Kajki, wybrukowano w roku 1856. Do pierwszej po. XIX wieku przy Rynku mieszkali rzemielnicy, ktrzy mieli swoje sklepy i kramy. Plac peni funkcj targowiska. Centrum Mrgowa to przede wszystkim zabytkowe kamieniczki, pooone przy brukowanych ulicach, ktre odzwierciedlaj klimat dawnego mazurskiego miasteczka. Jednym z najstarszych dobrze zachowanych budynkw jest kamienica przy ul. May Rynek, w ktrej mieci si apteka Pod Orem, zaoona w 1819 r. przez aptekarza Graape. Jest to najstarsza apteka w Mrgowie. Od 1854 r. nad aptek znajdowaa si katolicka kaplica. Spod Ratusza przechodzimy na plac Jana Pawa II, prosz sobie wyobrazi, edo 1945 roku stay tu szeregi kamieniczek. W latach 60-tych XX wieku teren przeksztacono w zielony skwer. Od 2002 r. stoi tu pomnik Jana Pawa II, zaprojektowany przez olsztynianina Wiesawa Kaczmarka, a po obydwu stronach dwa pomniki przyrody: dby piramidalne. Przy skwerze moemy podziwia kamienic z cebulast wieyczk, w ktrej przed II wojn wiatow mieszka rabin i mia tu sklep odzieowy. Na kocu skweru znajduje si molo z widokiem na jezioro Czos i amfiteatr. Pjdmy teraz w praw stron na ulic Roosevelta Niedaleko znajduje si Cerkiew prawosawna pw. Przemienienia Paskiego. Pierwotnie budynek by synagog, ktr wzniesiono w latach 1895-1896. Odebrano j gminie ydowskiej podczas Nocy Krysztaowej w 1938 r. Nastpnie mieciy si w budynku dwie klasy szkoy podstawowej, magazyn materiaw budowlanych. Obecnie suy parai prawosawnej.

Niegdy (do 1945 r.) nad gwnym wejciem mona byo odczyta napis: Gehet in Gottes Thore frlich ein mit Dancken (Wejdcie radonie w Bramy Boe z wdzicznoci). Pochodzi on prawdopodobnie z 1753 r. Nad oknami wityni rozciga si inny tekst-przesanie: Diess Haus ist erbaut zu Gottes Wahren Ehren so Lasst uns solchen Preis zu unserer Zelt vermehren (Ten dom zosta zbudowany dla boskiej chway, by w naszych czasach j rozsawia). Ten z kolei pochodzi z 1734 roku.

23

A teraz czas na ewangelicki zabytek sakralny, poakralny, nownie musimy przej przez plac Jana Pawa II, na eby ujrze murowany koci: Obecny koci zbudowano w miejsce drewnianego XV-wiecznego kocioa. Dzisiejszy ksztat architekat toniczny zosta nadany budowli w 1734 r. Wi j t Wiea jest starsza, by moe XVI-wieczna. Koci ewangelicki w Mrgowie jest typowym przykadem budownictwa sakralnego dawnych Prus Wschodnich.

24

Podstawowym jego wyrnikiem jest cisa harmonia z otaczajcym krajobrazem. Koci parokrotnie przebudowywano. W 1885 r. dobudowano absyd. Po 1945 r. koci niszcza. Jego odbudowa zacza si w 1952 r. Pierwsze naboestwo po wojnie odprawiano w odbudowanym kociele 8 padziernika 1961 r. Do 1786 r. w pobliu kocioa by cmentarz. Cmentarz przykocielny znajdowa si przy poudniowym wejciu, w miejscu gdzie obecnie ronie Db Pokoju zasadzony w roku 1871 dla uczczenia polegych w wojnie prusko - francuskiej. Za kocioem znajduje si okazay Db Plebiscytowy, posadzony po 1920 r. Ulica Krlewiecka (dawny trakt handlowy do Krlewca) zaprowadzi nas do kolejnego sakralnego zabytku, jakim jest koci katolicki Koci w. Wojciecha - do czasu wybudowania kocioa gmina katolicka dzierawia miejsce nad aptek Pod orem do odprawiania naboestw. Koci zbudowano w stylu neogotyckim w 1860 r., na ziemi dawniej nalecej do bogatej mrgowskiej wdowy, Justyny Timnik, ktra po mierci przekazaa swoje dobra gminie katolickiej. W latach 1892 - 1896 koci rozbudowano i wyposaono w wie. W 1894 roku

zakad witraowy Heinricha Oidtmanna z Linnich zrealizowa oszklenie prezbiterium nowo zbudowanego katolickiego kocioa w. Wojciecha w Mrgowie. Do dzi zachoway si oryginalne witrae. Do Justyny Timnik nalea rwnie budynek przy ul. Krlewieckiej, w ktrym miecia si dawna plebania, dzi jest tu kancelaria i biblioteka paraalna. Kolejnym punktem spaceru jest okazay budynek Urzdu Miasta. Reprezentacyjn budowl, gdzie mieci si siedziba wadz miasta, gminy i powiatu wzniesiono w stylu neorenesansu w 1912 r. Po drugiej stronie ulicy znajduje si Sd. Ten neogotycki budynek z 1898 r., zbudowany z czerwonej cegy, zaprojektowa architekt Kakowski. W latach przedwojennych za sdem byo wizienie, ktre spono po wojnie. Do czasu wybudowania sdu, biura i sale sdowe mieciy si w ratuszu.

25

26

Przejdmy teraz do Parku Lotnikw, ktry znajduje si za Urzdem Miasta, spjrzmy na jezioro Czos, ktre ma powierzchni 2,79 km2, gboko 42,6 m lini brzegow dugoci ok. 15 km. Jest pooone na szlaku kajakowym rzeki Dajny oraz naley do Wielkiej Rynny Mrgowskiej, w skad ktrej wchodz nastpujce jeziora: Wgiel, Wierzbowskie, Czos, Kot, Juno, Kiersztanowskie, pigiel i Dejnowa. Nad Czosem gruje Pwysep Czterech Wiatrw (184 m n.p.m.). I poszukajmy Jesiony poczytajmy legend o jeziorze Czos. Dawno, dawno temu, kiedy jeszcze starej pruskiej ziemi nie deptaa stopa Krzyaka, nad piknym jeziorem w drewnianej chacie, mieszkao mode maestwo. Czos, bo tak na imi mia mczyzna, zajmowa si owieniem ryb i rakw, a jego ona Jesiona, gospodarzya w domu i zagrodzie. Pewnego dnia, gdy Czos owi ryby na jeziorze, w sieci wpad may jesiotr, potomek krla ryb. Krl ryb, bardzo rozzoszczony, poprosi, aby Perkun (staropruskie

Herb Mrgowa przedstawia lewa przedni ap niedwiedzia na srebrnym tle. Mrgowo uywa tego herbu od XVI w. Z ap niedwiedzia, czyli symbolem miasta zwizana jest legenda pochodzca z czasw jego zaoenia. Osadnicy przeywali spore trudnoci z powodu aktywnoci lenych zwierzt - wilkw i niedwiedzi. Szczeglnie dokuczliwa bya pewna bardzo przebiega niedwiedzica. Potraa wykrada mid z barci zawieszonych bardzo wysoko na drzewie i zawsze uchodzia obawom myliwych. Obmylono wic zasadzk. Myliwi przygotowali beczki z miodem, ktrego zapach mia przycign zwierz. By upi niedwiedzice do miodu dodano spirytusu. Myliwi par dni

bstwo) sprowadzi burz na jezioro. A gdy to si stao, wielka fala przewrcia d rybaka i wszystkie zowione przez niego ryby odzyskay wolno. Rybak Czos utopi si jednak. Dugo czekaa Jesiona na powrt ma. Domylia si wkrtce, co si stao i tak dugo pakaa, e Perkunowi al si zrobio dziewczyny i po kilku dniach zamieni Jesion w drzewo. Jezioro natomiast nazywane jest Czosem od imienia rybaka. I tak stoi Jesiona do dnia dzisiejszego nad jeziorem, pacze z tsknoty za swoim mem i szumi listowiem. Linia brzegowa jeziora z czasem odsuna si tak bardzo, e obecnie drzewo ronie w pewnej odlegoci od jeziora. Gdy spojrzysz na drzewo, od razu poznasz w nim zaklt Jesion, gdy kobiece piersi widoczne s nawet dzisiaj. Jesiona (pomnik przyrody) stoi za Will Markowski w pobliu kortw tenisowych przy promenadzie. Na tym koczymy nasz tras spacerow, ale proponujemy jeszcze Pastwu wizyt w Western City Mrongoville, w cigu p godziny mog Pastwo zasmakowa Dzikiego Zachodu!

czekali przyczajeni w lesie, jednak przebiega niedwiedzica nie pojawia si. Znueni sami wypili napj. Tak powstaa synna Niedwiedziwka (Brenfang). Na niedwiedzice zorganizowano wielk obaw. Jednak bezskutecznie. Przypadkiem jeden z rolnikw dostrzeg zwierz na swoim polu. Mczyzna mia przy sobie kos, przy pomocy, ktrej udao mu si odci niedwiedzicy ap. Odcit ap mona byo obejrze na rynku. Kady mieszkaniec mg si od tej pory przekona, e niedwiedzica nie jest ju tak niebezpieczna. Tak powsta herb Mrgowa. Jak rwnie i dawna nazwa Sensburg. Od niemieckich sw Sense czyli kosa oraz Burg, czyli zamek, dawniej oznaczajce miejscowo, miasto. Po utracie apy niedwiedzica ucieka w kierunku Ktrzyna. Tam pod murami miejskimi mieszkacy miasta zabili zwierz.

28

Zabaw czas zacz

Mrgowo jest polsk stolic muzyki country. Piknik odbywa si od 1983 r., jest to impreza o randze midzynarodowej, na ktr co roku przyjeda kilka tysicy fanw tej muzyki oraz turystw. Oprcz patnych koncertw, w miecie zorganizowane s bezpatne imprezy towarzyszce, tj. wystpy zespow, Kowbojskie Potupajki, pokazy strojw kowbojskich, wystawy, konkursy, wielkie gotowanie, maraton pywacki oraz Parada Country. Nastpna sztandarowa impreza to Festiwal Kultury Kresowej, ktry jest jedyn tak propozycj w kraju. Organizowany jest od 1995 r., bior w nim udzia zespoy muzyczne i taneczne z Litwy, Ukrainy, Biaorusi, otwy. Mionicy tej imprezy maj moliwo udziau w galowym koncercie oraz w imprezach towarzyszcych organizowanych na terenie miasta. Oprcz zespow swoje dokonania prezentuj 29 rwnie rzebiarze, rkodzielnicy, malarze, poeci, pisarze, dziennikarze i inni, zwizani z upowszechnianiem kultury polskiej za granicami.

Mazurska Noc Kabaretowa to kolejna impreza, z ktrej synie Mrgowo. Na deskach amteatru wystpuj najlepsze polskie grupy kabaretowe. Wydarzeniami odbywajcymi si cyklicznie w miecie s take: Majwka, Akcje Wakacje, Dni Mrgowa, Szeryada, Festiwal Golonki, Wieczr Cygaski oraz cykl letnich koncertw na deptaku. Naley doda, e jest organizowanych wiele wystaw, imprez o charakterze pozasezonowym, wrd ktrych naley wymieni: Dzie Przewodnictwa Turystycznego, Na Kaziuka, Dzie Turystyki i Jarmark w. Mikoaja. Podczas Jarmarku w. Mikoaja Mrgowianie i turyci bawi si w duym gronie. Miasto oddycha atmosfer wit, dzieci czekaj na przyjazd witego Mikoaja. Skwery zamieniaj si w mienice blaskiem lampek magiczne miejsca, z odwitnie przybranymi w kolorowe bombki choinkami. W powietrzu unosi si zapach choinki i cynamonu. Scenki boonarodzeniowe, koncerty, spektakle i zabawy dla dzieci skadaj si na program artystyczny Jarmarku.

W roku 1513 Albrecht Hohenzollern jeszcze jako Wielki Mistrz Krzyacki przychyli si probie mrgowskich mieszczan i przeoy dat jarmarku w. Marcina z 11 listopada na bardziej dogodny termin 6 grudnia. Odtd jarmark ten nazywano jarmarkiem w. Mikoaja.

Piknik Country odbywa si w Mrgowie od 1983 r., a zwieczeniem 27 letniej tradycji piknikowej byo wybudowanie Miasteczka w stylu Western.

Jest si czym pochwali! Produkty turystyczne Ziemi Mrgowskiej.

Piknik Country i Western City to Turystyczny Produkt 2008 roku.
Certykat przyznaa Polska Organizacja Turystyczna.

Od kilkudziesiciu lat bez przerwy w ostatni weeke end lipca, w Krainie Tysica Jezior odbywa si najw wikszy w rodkowej i Wschodniej Europie Midzynarodowy Festiwal Muzyki Country. Koncerty d o odbywaj si w amteatrze nad jeziorem Czos oraz w centrum miasta w ramach Pikniku w miecie. C Corocznie festiwal sprowadza do miasta rzesze m mionikw tego rodzaju muzyki i przede wszystkim k mionikw dobrej zabawy, ktrzy na kilka dni z zmieniaj oblicze miasta. Parada jest blisko dwug godzinn atrakcj dla zmotoryzowanych goci nas szego miasta; otwieraj j jadcy udekorowanymi b bryczkami honorowi gocie oraz przedstawiciele rm sponsorujcych imprez; bior w niej udzia zaprzgi konne, motocykle, przedziwne, kolorowe samochody!
Piknik Country w miecie to szereg imprez towarzyszcych Midzynarodowemu Festiwalowi Muzyki Country: wystpy zespow country, koncerty gwiazd, wystpy zespow tanecznych, konkursy, wystawy, maraton pywacki oraz Parada Country!

Od lipca 2008 roku gocie piknikowy klimat dzikiego zachodu mog poczu rwnie w Western City Mrongoville! To odwzorowane miasteczko z Dzikiego Zachodu, z drugiej poowy XIX w. Tylko w Mrongoville s najdzielniejsi kowboje, najbardziej niebezpieczni bandyci najpikniejsze kobiety! Czeka tu na Ciebie wspaniaa zabawa, niezapomniane przeycia i wiele atrakcji dla wszystkich! W Wiosce Indiaskiej mona zapozna si ze zwyczajami kultury indiaskiej, podziwia wyroby indiaskie, nauczy si strzelania z uku i rzutw wczni do tarczy. Jak trasz na Rancho Farmera to nauczysz si jazdy konno, przejedziesz si bryczk, czekaj na Ciebie te konkursy farmerskie! Ponadto warto zajrze do biura Sheriffa z aresztem, obejrze zabytkow lokomotyw, cmentarz, gdzie spoczywaj najgroniejsi bandyci Dzikiego Zachodu, wstpi do sklepiku z pamitkami, gdzie wydrukuj Twj list goczy! W Saloonie i Mexico Barze moesz zabawa sprbowa kuchni Dzikiego Zachodu i kowboj- Kilkudniowa zmienia spokojne na skich trunkw. Gwarantowana jest wietna zabawa co dzie uliczki miasta. i duo humoru!

Muzyka, taniec, warkot silnikw s wszechobecne. Towarzysz turystom i mieszkacom od rana do pnych godzin nocnych. Miasteczko Westernowe Mrongoville www.mrongoville.pl ul. Mynowa 50 tel. 669 536 888 665 355 888 32

31

Dojazd: Za Mrgowem, na trasie w kierunku Mikoajek, drugi skrt w lewo pod wiadukt kolejowy, miejsce oznakowane. Caoroczny Orodek Narciarski Gra Czterech Wiatrw Miejski Las 11 11-700 Mrgowo www.gora4w.com.pl tel. (89) 741 29 24, tel. kom. 506 141 528

Na stokach Gry Czterech Wiatrw

Orodek narciarski Gra Czterech Wiatrw (G4W) pooony jest na pwyspie nad jeziorem Czos, w bezporedniej bliskoci Mrgowa. Do dyspozycji goci s, m.in.: ola czka dla pocztkujcych, biegowe trasy narciarskie oraz lodowisko, dla narciarzy s trzy wycigi narciarskie (w tym 2 orczykowe), pi tras zjazdowych o rnym stopniu trudnoci, poczwszy od trasy zielonej, poprzez niebiesk, czerwon a koczc na czarnej, o cznej dugoci ok. 2000 metrw. Tu obok wycigu znajduje si snowpark. Orodek wyposaony jest w ratrak i skuter nieny, a teren owietlony jest ca dob. Trasy zjazdowe s dopuszczane do ruchu przez GOPR, a nad bezpieczestwem goci czuwaj Ratownicy Beskidzkiej Grupy GOPR oraz Ratownicy Medyczni z Mrgowa. Unikalne warunki klimatyczne i moliwo czerpania wody bezporednio z jeziora, pozwalaj na utrzymanie warunkw niegowych od pierwszych dni grudnia do kwietnia. Na Grze Czterech Wiatrw wybudowano nowoczesny i stylowy budynek zaplecza, mieszczcy m.in.: bar restauracj z kominkiem, oglnodostpne toalety wraz z toalet dla niepenosprawnych, miejsca noclegowe, kasy biletowe, punkt opieki medycznej, pomieszczenia dla wypoyczalni sprztu sportowego, pomieszczenia socjalne, magazyny, warsztat, gara. Orodek Narciarski Gra Czterech Wiatrw oferuje atrakcje zarwno zim, jak i latem!
O Oferta zimowa: - 5 tras zjazdowych - 3 wycigi (w tym 2 orczykowe) - snow park - wypoyczalnie sprztu narciarskiego - wypoyczalnie sprztu snowboardowego - serwis narciarski - nauka jazdy na nartach - sztuczne nanieanie - trasa igielitowa - trasy biegowe - tor saneczkowy - lodowisko - baza gastronomiczna Oferta letnia: - wypoyczalnia rowerw grskich, miejskich - wypoyczalnia sprztu wodnego - jazda na nartach po igielicie - wasna gastronomia (restauracja) - noclegi w schronisku G4W - organizacja przyj i rez integracyjnych nteg c ych nt gracyjnyc imprez integracyjnyc 34

Wenecja Pnocy, Stolica eglarzy.

Spacerem po Mikoajkach Ciekawym zabytkiem miasta jest XIX-wieczny koci ewangelicki z wysok wie zegarow.

Mikoajki
Miasteczko spite trzema mostami

W pocztkowym okresie istniaa w tym miejscu osada rybacka, ktrej mieszkacy zajmowali si rybowstwem, tkactwem, wyrbem i spawianiem drewna. Pierwsza informacja z wymienion nazw wsi kocielnej Niklasdorf, pochodzi z 1444 r. Nazwa wywodzi si prawdopodobnie od witego Mikoaja, opiekuna eglarzy i przej wodnych.

Mikoajki pooone s w przesmyku jezior: Mikoajskie i Taty, na szlaku Wielkich Jezior Mazurskich. To wze drg eglownych dla kierunkw z Giycka, Rucianego-Nidy, Pisza i Rynu. W sezonie letnim przeobraaj si w gwarne centrum turystyczne z rozbrzmiewajc muzyk szantow. To raj dla wodniakw, eglarzy i ludzi pragncych aktywnie wypoczywa na jeziorach wrd urokliwych krajobrazw. Stolica eglarstwa jest obecnie jednym z najczciej odwiedzanych orodkw turystycznych na Mazurach. Krluj tu sporty wodne. Mikoajki jako orodek eglarski umoliwiaj start w licznych regatach organizowanych w sezonie turystycznym. Teren miasta i gminy to rwnie moliwo wypoczynku na rowerze, konno bd na kortach tenisowych, a szlaki piesze prowadz przez pikne okolice. Rnorodna baza noclegowa i gastronomiczna oraz atrakcje kulturalne, sportowe i przyrodnicze czekaj na odwiedzajcych.

Wystrj wntrza jest skromny, jak w wikszoci wity ewangelickich, ale bardzo elegancki. Uwag zwraca nietypowo umieszczona ambona. We wntrzu kocioa wisz dwa portrety miejscowych pastorw: Andrzeja Kowalewskiego i Alberta Pescaroviusa, ktry przez 71 lat by tu proboszczem (y 106 lat). Przy kociele w XIX-wiecznym budynku znajduje si Muzeum Reformacji Polskiej (czynne codziennie od 9.00 do 17.00; oara dobrowolna). Zgromadzone tu starodruki przypominaj o wierze dawnych Mazurw. Wrd zbiorw jest Biblia Polska wydana w Magdeburgu w 1726 r. Na gwnym Placu Wolnoci (rynku) stoi fontanna z Krlem Sielaw. Kamienice wok rynku reprezentuj rne style architektoniczne. Najbardziej okazaym budynkiem jest dawny ratusz z 1888 r. (obecnie hotel Mazur). Rynek ten w XVIII w. peni rol wojskowego placu wicze. Z rynku

Nad jeziorem znajduje si Stacja Hydrobiologiczna Instytutu Ekologii PAN badajca ycie jezior. Najwiksz atrakcj jest spacer przez port wzdu jeziora Mikoajskiego, gdzie moemy posucha eglarskich opowieci. W sezonie zainteresowanie turystw wzbudza koyszcy si na jeziorze Krl Sielaw przymocowany do mostu drogowego.

41

42

biegnie najdusza ulica Mikoajek (2,5 km) obsadzona lipami - ul. Kajki (prosz si nie zdziwi jak Zabytkowy kirkut znajdu- usyszymy od mieszkacw synne powiedzenie: je si przy ulicy Dybowskiej rwnolegle biegn- ulica Kajki cae Mikoajki). cej do ulicy Kajki. Niedaleko znajduje si koci katolicki z pocztku XX w., w ktrego wntrzu wisi malowido przedstawiajce Cud w Gietrzwadzie.

Warto te odwiedzi Obserwatorium Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Stacja zajmuje si pomiarami synoptycznymi, radiologicznymi, prowadzi badania nad promieniowaniem sonecznym. Obserwatorium w Mikoajkach jako pierwsze zarejestrowao skaenie po awarii reaktora w Czarnobylu.

Legenda o Olbrzymce Poznajmy legend zwizan z powstaniem jezior mazurskich: Przed tysicami lat, mieszkaa w tej krainie pikna olbrzymka, a na jej piersiach byszcza sznur wspaniaych pere. I kto chocia raz zobaczy te pery, zapomina o swoich troskach i kopotach. Mody olbrzym, mieszkajcy w ssiedztwie, zakocha si w licznej pannie, ale ona wci odma-

wiaa mu swojej rki, a gdy modzieniec nadal nalega, aby wysza za niego za m, zacza ucieka. I w czasie tej ucieczki pk sznur pere, ktre rozsypay si po caych Mazurach, zamieniajc si w jeziora. Tam, gdzie pera upada caa, s dzisiaj jeziora o kolistych brzegach; tam, gdzie pera spadajc rozbia si o kamie, powstaway jeziora o dziwnych, nieregularnych zarysach. A tajemn moc zachoway pery take po przemianie i teraz, tak jak i przed wiekami, kto chociaby raz zobaczy mazurskie jeziora, ten szybko zapomina o swoich kopotach i troskach

44

Kbowisko zieleni i zwierzyny co niemiara Prezentujemy Mazurski Park Krajobrazowy

Wielka Knieja Puszcza Piska jest drugim co do wielkoci kompleksem lenym w Europie, std te jej drugie imi Wielka Knieja. Zachowaa ona wiele ze swej pierwotnej dzikoci. Liczne bagna oraz mokrada, zatopione w niej niczym pery jeziora, meandru powierzchnia parku jce rzeki, rnorodno gatunkw rolin i zwie53 655 ha, rzt tworz niepowtarzalny urok lenej krainy. powierzchnia strefy W najbogatszym przyrodniczo fragmencie Puszczy ochronnej 18 608 ha, data utworzenia 1977 r., utworzono Mazurski Park Krajobrazowy.
rezerwaty MPK 11, uytki ekologiczne 18, pomniki przyrody 94

Mazurski Park Krajobrazowy to jeden z najstarszych i najwikszych parkw krajobrazowych w Polsce. Pooony jest na terenie trzech powiatw: mrgowskiego, piskiego i szczycieskiego. Zajmuje teren Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, w czci zachodniej Pojezierze Mrgowskie, a w poudniowej Rwnin Mazursk.

Muzeum Przyrodnicze MPK w Krutyni

47

Niezwykoci Parku, czyli czego przegapi nie wolno 1 wczesnoredniowieczne grodziska: w Lipowie i nad jeziorem Tyrkem 2 najwikszy gaz narzutowy (rowy granit) o wymiarach: obw. 1215 cm, wys. 2 m, znajdujcy si na pwyspie Kusnort k. Mikoajek 3 ukad zabudowy wsi Gakowo, zaoonej przez staroobrzdowcw 4 klasztor staroobrzdowcw w Wojnowie z 1847 r. 5 molenna staroobrzdowcw (1922-27) w Wojnowie 6 drewniana cerkiew prawosawna (1922-23) w Wojnowie 7 koci gotycki w Nawiadach z 1437 r. (obecny z ok. 1527 r.) 8 koci neogotycki w Ukcie z 1864 r. 9 koci neogotycki w Wejsunach z 1898 r. 10 drewniana dzwonnica w Ukcie z 1846 r. 11 myn wodny na rzece Krutyni w Zielonym Lasku z XIX w. 12 ruiny myna wodnego na strumieniu Pierwos k. Bobrwka 13 spitrzenie strumienia na Uklance przy zachod nim brzegu Jeziora Mokrego 14 ruiny zburzonego pod koniec II wojny wiatowej mostu kolejowego w Ukcie z koca XIX w. 15 luza w Guziance 16 jaz midzy jeziorami Mokrym i Krutyskim 17 przeprawa promowa w Wierzbie 18 zabudowania pojunkierskie w Krutyni i w uknajnie 19 zesp paacowo-parkowy w Baranowie 20 Izba Pamici pisarza Ernsta Wiecherta w Piersawku 21 zabytkowa stodoa mazurska we wsi Kruty, w ktrej mieci si Muzeum Przyrodnicze MPK 22 galeria rzeby Zdzisawa Grunwalda w Zewgach 23 Izba Regionalna Eugeniusza Bielawskiego w Wejsunach 24 kolekcja sztuki ludowej Walentyny Dermackiej w Pieckach 25 Park Dzikich Zwierzt oraz Osada Kulturowa w Kadzidowie 26 hodowle bobra i konika polskiego w Popielnie 27 ferma jeleniowatych Stacji Badawczej Instytutu Parazytologii PAN w Kosewie Grnym 28 pwysep Szeroki Ostrw z klifowymi brzegami i widokiem na cae jezioro niardwy 29 park podworski w Brejdynach - godne uwagi cmentarze ewangelickie w miejscowociach: Ukta, Kruty, Bobrwko, Wojnowo oraz cmentarze staroobrzdowcw w miejscowociach: Wojnowo, Gakowo, Iwanowo, Kadzidowo, Onufryjewo

Rzecz o pywajcych wyspach, krzykliwych abdziach i abdziach niemych Szczeglnie cenne fragmenty terenu Parku, osobliwoci orystyczne i faunistyczne, a take wyrniajce si uksztatowanie geomorfologiczne chronione s w formie 11 rezerwatw przyrody. Na szczegln uwag zasuguje najwikszy obszar rezerwatowy Parku rezerwat biosfery Jezioro uknajno (pow. 1189,11 ha), utworzony dla ochrony abdzi niemych zatrzymujcych si na przelotach na pytkim jeziorze, zasobnym w ramienice, ktre s gwn baz pokarmow tych ptakw. W ostatnich latach zaobserwowano rocznie 1500 osobnikw. W 1977 r. jezioro zostao uznane przez UNESCO za rezerwat biosfery (MaB), a w 1978 r. wpisano je na list midzynarodowych rezerwatw Konwencji RAMSAR. Odbywa tu lgi kaczka hemiatka, gatunek wystpujcy w rejonie Morza Azowskiego i Kaspijskiego. Zobaczy te mona bielika, botniaka stawowego, czapl siw, kormorana, rybitw czarn, a na wodzie yski, perkozy oraz kaczki paskonosa i roeca. Wystpuje tu remiz a w trzcinach rzadka wsatka. Niezwykle cennymi s rezerwaty obejmujce ochron rzek Krutyni w grnym i dolnym biegu Krutynia (pow. 273,12 ha) i Krutynia Dolna (pow. 969,33 ha). Rezerwat Krutynia Dolna chroni meandry rzeczne Krutyni oraz siedliska rzadkich gatunkw rolin i zwierzt. W ssiedztwie wsi Kruty znajduj si znane rezerwaty Zakrt (pow. 105,8 ha) i Krlewska Sosna (103,76 ha) utworzone dla ochrony jeziorek dystrocznych z pywajcymi wyspami torfowiskowymi oraz osobliwociami rolinnymi, jak owadoerna rosiczka.

Rezerwaty Krlewska Sosna i Strzaowo (pow. 14,12 ha) chroni dorodne drzewostany sosnowe, o strzelistych, gonnych pniach osigajcych 33 m wysokoci. Rezerwatami ornitologicznymi s rezerwaty utworzone dla ochrony czapli siwej Czaplisko-awny Lasek (pow. 7,62 ha) i Czapliniec (pow. 17,10 ha), z ktrych czaple przemieciy si na ssiadujce tereny. W starych drzewostanach sosnowych gnied si ptaki drapiene oraz rne gatunki dziuplakw.

Rezerwatem ornitologicznym jest take Jezioro Warnoty (pow. 373,3 ha) chronicym gatunki ptakw wodno-botnych i drapienych oraz miejsca ich gniedenia si i erowania. Ochron rezerwatow w rezerwacie Jezioro Lisiny objta jest rzadko wystpujca rolina wodna ko wiechowata. Rezerwatem chronicym rne ekosystemy lene, torfowiskowo - wodne jest rezerwat Pierwos (pow. 605,48 ha)
52

Ferma Jeleniowatych w Kosewie Grnym

Stacja Parazytologii Polskiej Akademii Nauk powstaa w 1984 roku - w tym te roku ruszya organizacja fermy jeleniowatych przy wczesnym Zakadzie Dowiadczalnym PAN w Baranowie. Dziki pasji i zaangaowaniu dr Andrzeja Krzywiskiego moemy dzi w Kosewie Grnym oglda unikatow hodowl jeleniowatych. Ferma Jeleniowatych jest gwn atrakcj Ziemi Mrgowskiej, to ulubione miejsca turystw. Mona tu dotkn rogatych mieszkacw. Dla wikszoci osb to pierwszy bezporedni kontakt z jeleniowatymi. Wybieg, na ktrym pas si jelenie i anie znajduje si w odlegoci kilku minut od domu, na wzgrzu. W sumie jest to 100 hektarw ziemi. - Do stada trzeba podchodzi bardzo powoli, eby go nie sposzy - tumaczy turystom przewodnik. Myszka pokazuje jedn yleguj y i To Myszka pokazuj na jedn wylegujcych si To Myszka - pokazuje na jedn z wylegujcych si ys kaz zuje na trawie a. - Wychowaam j sama, od maego. Jest bardzo ze mn zyta i ma do mnie zaufanie, z wzajemnoci zreszt. Inna ania ma na imi Ruda. Obie, psim zwyczajem, podaj krok w krok za swoj pani. U pastwa Dmuchowskich niemal kade bardziej oswojone zwierz ma swoje imi. - Do a mona podej, ale byki bywaj czasami niebezpieczne. Szczeglnie w okresie godowym. We wrzeniu i padzierniku nawet opiekun nie powinien si do nich zblia. To due i silne zwierzta. Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej Stacji www.kosewopan.pl Tel. (89) 742 43 80

Terminy zwiedzania: - od 1 maja do 31 sierpnia codziennie oprcz poniedziakw od godz. 10.00 do 17.00.

55

56

Rzeka pod baldachimem - Krutynia

Krutynia to szlak uznawany za jeden z najpikniejszych szlakw nizinnych Europy. Jest bardzo ciekawy i zrnicowany, przebiega przez Puszcz Pisk, a od Jez. Mokrego take przez Mazurski Park Krajobrazowy. Dugo szlaku wynosi 102 km, w tym 60 km to woda stojca. Na caej trasie znajduje si ciekawa ora i fauna. Nie jest rzadkoci spotkanie na trasie spywu ora bielika lub ora przedniego. Warto zwrci uwag na wystpujce w wodzie gbki i krasnorosty tworzce na kamieniach krwawe plamy. Brzegi poronite wspaniaymi dbami i wysokimi sosnami. Szlak prowadzi przez kilkanacie jezior poczonych krtkimi rzekami (strugami), objtych wsplnym mianem rzeki Krutyni.

Na szlaku Krutyni ujrzymy malownicze mazurskie domki, urokliwie pochylajce si nad wod, przepyniemy przez pola nenufarw, zobaczymy rezerwat Czapli Siwej, Krlewskiej Sosny i Pywajcych Wysp, spotkamy si oko w oko nie tylko z wilkami w Parku Dzikich Zwierzt w Kadzidowie, a duym przeyciem bdzie obejrzenie ikonostanu w klasztorze starowiercw w Wojnowie. Przepyniemy przez dziewi jezior i zoymy wizyt ostatniemu Krlowi Galindw, ktrego posiadoci rozcigaj si na iznockim brzegu Krutyni.

57

58

TRASA SZLAKU
Jest db nad Mukrem, na wschodnim brzegu jeziora. Idc od Zgonu na pierwszym cyplu stoi tu nad wod - olbrzym tysicletni, mocno wparty w ziemi, szeroko rozrosy. Pamita on ca histori tej ziemi i dziej ludu mazurskiego. Gdyby przemwi kiedy ludzkim gosem, ile wspaniaych tajemnic mgby zdradzi, ile odkryby pikna przeszoci, ilu ludziom przypomniaby to, o czym niektrzy z nich nie chc pamita! Db tysicletni szumi jzykiem puszczy i tylko ten, kto potra sucha rozumie jego dbow mow. Jest db nad Mukrem Karol Maek

59

0,00 km Pocztek szlaku w Sorkwitach nad Jeziorem Lampackim 2,50 km Jezioro Lampasz poczone cienin z Jeziorem Lampackim 6,50 km Wypyw z Jeziora Lampasz rzeki Sobiepanki (1,5 km) 8,00 km Jezioro Kujno 9,50 km Wypyw z Jeziora Kujno rzeki Grabwki (1,5 km) 11,00 km Jezioro Duec 14,50 km Odpyw dugoci 0,5 km czcy Jezioro Duec z Jeziorem Biaym 15,00 km Jezioro Biae 18,00 km Wypyw z Jeziora Biaego rzeki Dbrwki (1,5 km) 19,50 km Jezioro Gant 22,50 km Wypyw z Jeziora Gant rzeki Babickiej Strugi (8,5 km) 24,00 km Z prawej ujcie rzeki Tejsy (Babita, Babant) dugoci ok. 10 km, wypywajcej z jezior Babity Wielkie i Mae 27,00 km Babita, wie nad Babick Strug 31,00 km Jezioro Zyzdrj Wielki 35,00 km Jezioro Zyzdrj May 37,00 km Wypyw z Jeziora Zyzdrj May rzeki Zyzdrj (2,5 km) 39,50 km Jezioro Spychowskie, Stanica Wodna Spychowo 41,50 km Pocztek Spychowskiej Strugi wypywajcej z Jeziora Spychowskiego 46,50 km Jezioro Zdruno 47,50 km Jezioro Uplik 50,00 km Jezioro Mokre, wie Zgon 58,50 km Jezioro Krutyskie 61,50 km Pocztek rzeki Krutyni wypywajcej z Jeziora Krutyskiego

64,00 km Kruty, wie 66,00 km Krutyski Piecek, wie 69,00 km Rosocha, wie 72,00 km Wojnowo, wie staroobrzdowcw narodowoci rosyjskiej. Nad brzegiem rzeki may klasztor eski. 76,00 km Ukta, wie na trasie Mrgowo - Ruciane - Nida - Mikoajki 82,50 km Z lewej osada Nowy Most 85,50 km Jezioro Gardyskie 87,50 km Jezioro Jerzewko 89,50 km Rzeka Krutynia, zwana tu rwnie Iznot lub Czarn Rzek. Na brzegu wie Iznota 91,00 km Jezioro Bedany

Na szlaku znajduje si 8 stanic wodnych PTTK: Sorkwity, Bieki, Babita, Spychowo, Zgon, Kruty, Ukta, Nowy Most i 2 orodki turystyki wodnej PTTK w Kamieniu i Rucianym Nidzie. Obiekty PTTK dysponuj miejscami noclegowymi w domkach, pawilonach oraz na polu namiotowym, baz gastronomiczn (jadodajnie, kawiarnie) oraz wypoyczalni sprztu turystycznego: kajaki, kanu, odzie wiosowe, odzie rybackie, rowery grskie, aglwki.

60

Dobij kajakiem do brzegw witej Lipki

Szlak kajakowy rzeki Dajny
Szlak kajakowy rzeki Dajny umoliwia odbycie podry kajakiem od Piecek, przez Mrgowo, a do witej Lipki. Dugo szlaku to niecae 33 km. Prowadzi on przez 9 jezior Pojezierza Mrgowskiego (Wgiel, Wierzbowskie, Czos, Czarne, Kot, Juno, Kiersztanowskie, pigiel, Dejnowa). Szlak przeznaczony jest dla wprawionych kajakarzy z uwagi na kilka dugich przenosek i wystajce z dna rzeki kamienie. Rekompensat za utrudnienia s malownicze krajobrazy, pord ktrych meandruje Dajna.

Zakoczenie spywu stanowi jednoczenie pocztek trasy zwiedzania Pery baroku synnej wityni i kompleksu klasztornego witej Lipki. Sanktuarium Maryjne w witej Lipce jest najcenniejszym zabytkiem architektury barokowej pnocno-wschodniej Polski, ktre ju od redniowiecza przycigao pielgrzymw nie tylko z Prus i Warmii, ale nawet z dalekich stron Polski i zagranicy. W skad kompleksu klasztornego wchodzi bazylika, kruganki i dom zakonny ojcw Jezuitw. Na kocielny dziedziniec wchodzi si przez barokow Zielon bram z pierwszej poowy XVIII wieku. Najwiksz atrakcj bazyliki s barokowe organy z ruchomymi gurkami, wykonane w 1721 r. Na otarzu gwnym znajduje si obraz Matki Boskiej witolipskiej.

wita Lipka to sawne Sanktuarium Maryjne. Jest obiektem zabytkowym niezwykej wartoci, zaliczanym do najwspanialszych okazw pnego baroku w Polsce. Zesp architektoniczny zoony z kocioa, kruganku i klasztoru, posiada zachowan w stanie prawie nie zmienionym bogat i rnorodn dekoracj.

65

Na rowerze, na spacerze

Mazury to najpikniejszy region naszego kraju. Urokliwa przyroda i wiele malowniczych cieek zachcaj do uprawiania turystyki rowerowej i pieszej. Ziemia Mrgowska to atrakcyjny region turystyczno-krajoznawczy. Naszym atutem s przede wszystkim malownicze, czyste jeziora, jak rwnie urozmaicony krajobraz, rozlege lasy z licznym rezerwatami, zabytki, muzea oraz bogata oferta kulturalna. Pofadowana rzeba terenu, niezbyt dugie, ale czsto zaskakujco strome zjazdy dodaj emocji jedzie na rowerze. Charakter Mazur sprawia, e jazda rowerem grskim lub turystycznym moe doda wiele wrae przy poruszaniu si po tej czarodziejskiej krainie. Dotrzemy nim atwo do najciekawszych zaktkw tam gdzie turyci zmotoryzowani nigdy nie dojad. Tylko poruszajc si rowerem poczujemy prawdziw swobod. Mamy przepikne drogi o rnej nawierzchni (asfaltowej, gruntowej, wirowej, utwardzonej itd.) wspaniale nadajce si dla rowerzystw i piechurw, ktre czsto prowadz krtymi zielonymi alejami. Mamy duo przepiknych cieek rowerowych, ktre sukcesywnie znakujemy.

Trasa zielona Wok jeziora Juno (d. 21 km). Trasa jest bardzo malownicza. Rozpoczyna si w Mrgowie i czy najwiksze atrakcje najbliszej okolicy. Najpierw udajemy si do Miasteczka Westernowego Mrongoville. Nastpnie star tras wskotorwki do Popowa Salckiego i Szestna. W Szestnie moemy zwiedzi ruiny zamku krzyackiego oraz koci gotycki z oryginalnym pnorenesansowym i barokowym wyposaeniem. Klucz mona znale w sklepie po drugiej stronie ulicy. Nastpnie udajemy si przez Kiersztanowo do Polskiej Wsi. Z drogi rozciga si wspaniay widok na jezioro Juno. Niebieska Dua ptla mrgowska (d. 29 km). Szlak rozpoczyna si i koczy w Mrgowie. czy miejscowoci turystyczne: Mrgowo, Wierzbowo, abieniec, Jakubowo, Probark. Skracajc tras mona okry jezioro Czos. Pieszy Szlak piciu jezior koloru czerwonego (d. 6,5 km). Malowniczy szlak biegnie wzdu jezior poczonych strugami: Kocioek, Gbokie, rednie, Piecuch, staw rybny. Rozpoczyna si w Marcinkowie, a koczy w Polskiej Wsi. Dojecha i wrci ze szlaku mona korzystajc z komunikacji miejskiej. Trasa w wikszoci przebiega terenami lenymi. Czerwona trasa narciarstwa biegowego w Parku Sowackiego w Mrgowie (d. 2,5 km). Park Sowackiego by i nadal jest jednym z ulubionych miejsc spacerowych Mrgowian. Ptla przebiega niedaleko parkingu lenego przy drodze w kierunku Ktrzyna. Niebieski pieszy Szlak im. Melchiora Wakowicza (d. 59 km). Jest to najbardziej znany i najduszy szlak pieszy Ziemi Mrgowskiej. Rozpoczyna si w Sorkwitach, przebiega wzdu rzeki Krutyni, koczy si w mazurskiej miejscowoci Kruty. ty pieszy Szlak im. Karola Maka (d. 20 km). Szlak czy miejscowo Kruty z leniczwk Pranie. W leniczwce znajduje si muzeum powicone Konstantemu Ildefonsowi Gaczyskiemu. Ten znany poeta spdza tu wakacje w latach 1950 1953. Po drodze przechodzimy przez Rezerwat Krlewska Sosna. Jest on pooony w Mazurskim Parku Krajobrazowym. Rezerwat ten powsta dla ochrony typowego drzewostanu Puszczy Piskiej i boru mieszanego. Uroku rezerwatowi dodaj jeziorka dystroczne z pywajcymi wyspami.

69

Ziemia Mrgowska na jesie i zim

Mazury pokorniej wobec innych regionw Polski, gdy koczy si gwarny letni sezon turystyczny. Czy faktycznie jesieni i zim naley szerokim ukiem omija mazursk krain, bo nudno i smtnie po lecie? agle, spacery i rowery To prawda, na play ju si nie wygrzejesz, w wodzie nie wykpiesz, za to te same jeziora oferuj Ci uroki eglowania. A jak wiatr dmie w agle jesieni! I jaki widok drzew ubarwionych ci i czerwieni! Wszak nie tylko Mazurzy wiedz, e polska jesie najpikniejsza na Mazurach. A i pospacerowa nadal moesz Cieplejszy sweter, buty i kurtka i przemierzysz wzdu i wszerz lasy mazurskie. Oznakowanie tras spacerowych nie znika po lecie! Take mionicy rowerowych wycieczek nie bd si nudzi i nie zgubi dziki specjalnie dla nich oznakowanych szlakw. Aktywny wypoczynek na Ziemi Mrgowskiej to m.in.: - eglowanie - trasy spacerowe - trasy rowerowe - spywy kajakowe - wyprawy przyrodniczokrajoznawcze Obrodziy grzyby tej jesieni! Oprcz dmcego w agle wiatru i tras turystycznych wiodcych wrd poncych ci i czerwieni lasw, z pewnoci jesieni nie brakuje na Ziemi Mrgowskiej grzybw. Z grzybw mona przyrzdzi wiele smakowitych potraw. Prawdziwym rarytasem jest popularny na Mazurach kotlet z kani. Wic jeli szukasz grzybw, kontaktu z przyrod i sposobu na dotlenienie organizmu i to w towarzystwie rnorodnych form i barw jesieni, Mazury a w szczeglnoci Ziemia Mrgowska s doskonaym miejscem dla Ciebie.

Czarodziejka na jeziorach. Dla tego, kto pragnie witego spokoju, spokojniejsza jesieni Ziemia Mrgowska oferuje uroki wdkowania. A jezior obtych w ryby moc ogromna. Jeziora odgryway w yciu dawnych mieszkacw mazurskiej ziemi wan rol. Dlatego te stay si tematem wielu bani i legend. Jedna z nich mwi o tym, e jesieni, gdy pojawia si babie lato, po jeziorach na deczce z licia olchy egluje czarodziejka. To ona snuje nici babiego lata i opltuje nimi ludzkie serca. Kogo za oplcz nitki, ten zawsze wrci na Mazury i zawsze bdzie za nimi tskni. Jak si szkoli i integrowa, to tylko u nas! Ziemia Mrgowska oferuje obszern baz hotelarsk przystosowan dla rm pragncych podszkoli umiejtnoci swoich pracownikw. W ofercie kompetentna obsuga, doskonale przygotowane sale zaopatrzone we wszystkie potrzebne szkoleniowcom materiay, sprzty i udogodnienia, do tego doskonae zaplecze gastronomiczne... A po trudach szkolenia, hotele oferuj imprezy integracyjne, pozwalajce odpry si, nabra do siebie zaufania, co z kolei daje lepsze zrozumienie w zespole i lepsze wyniki w pracy. Po zdrowie i urod SPA oznacza Sanus per aquam, czyli Zdrowie przez wod. Czego jak czego, ale na Mazurach wody nie brakuje. Lecz jeli nie jeste morsem, dla ktrego sezon kpielowy trwa cay rok, skorzystaj z oferty przygotowanej specjalnie dla Ciebie przez

72

orodki SPA i wellness. Poczenie wypoczynku z zabiegami upikszajcymi i zjoterapeutycznymi, poprawia humor jak nic innego! Masa leczniczy, kpiele solankowe, kapsua SPA, aromaterapia, a nawet kpiele w kozim mleku. W kocu jak czsto masz okazje poczu si jak Kleopatra? Przezimuj zim na Mazurach Na Mazurach lepiej ni w grach! Ju nie musisz jedzi w gry, by zazna przyjemnoci szusowania po onieonych stokach. W ofercie zimowych Mazur: stoki narciarskie, trasy biegowe, tory saneczkowe, lodowiska, kuligi, bojery nuda zim nie grozi. A mrz piknie ubarwi czerwieni policzki. Zdrowie i uroda gwarantowane. Odwied koniecznie Orodek Narciarski Gra Czterech Wiatrw koo Mrgowa www.gora4w.com.pl

73

Czonkowie Lokalnej Organizacji Turystycznej Ziemia Mrgowska Jednostki administracji publicznej 1. Starostwo Powiatowe, ul. Krlewiecka 60 A, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 01 50, www.powiat.mragowo.pl 2. Gmina Miasto Mrgowo, ul. Krlewiecka 60A, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 32 56, www.mragowo.pl Stowarzyszenia 3. Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Turystyki Wiejskiej, ul. Zwycistwa 34, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 10 84, (89) 742 11 52 Firmy 4. Firma informatyczna DoIT Sp. z o.o., ul. Polska 47, 12-100 Szczytno, tel. (89) 624 32 48, www.doit.com.pl Organizatorzy turystyki 5. Biuro Turystyki Kajakowej As-Tour, Kruty 4, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 14 30, 608 319 014, www.splywy.pl 6. Stowarzyszenie przewonikw odziami po rzece Krutynia Perkun, Kruty 4, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 14 30, 601 650 669, www.krutynia.com.pl 7. Western City Mrongoville Sp. z o.o., ul. Mynowa 50, 11-700 Mrgowo, tel. 665 440 888, 500 775 599, www.mrongoville.pl 8. Caoroczny orodek sportowy G4W, Miejski Las 11, 11-700 Mrgowo, tel. 506 141 528, www.gora4w.com.pl 9. Biuro Usug Turystycznych HATA, ul. Wojska Polskiego 16/1, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 42 86, 609 234 303, e-mail: hata@hot.pl 10. Przewodnik turystyczny, ul. Moniuszki 18/28, 11-400 Ktrzyn, tel. (89) 751 36 48, 604 205 229 11. Agencja Turystyki i Promocji Komtur, 11-735 Wonice 74, tel. (87) 420 72 44 www.biesiady.com Hotele 12. Hotel Mercure Mrongovia Resort & SPA ****, ul. Giycka 6, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 743 31 00, www.orbis.pl/mrongovia 13. Hotel Anek ***, ul. Roosevelta 25 A, 11-700 Mragowo, tel. (89) 742 71 20, www.hotelanek.pl 14. Hotel Roberts Port ***, egluga Pasaerska Mikoajki, Stare Sady 4, 11-730 Mikoajki, tel. (87) 429 8484, 502 452 011, www.hotel-port.pl Pensjonaty 15. Edyta, ul. Laskowa 10, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 43 66, www.edytapensjonat. republika.pl

Gocice 16. Relax, ul. wierkowa 2, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 10 84, www.gosciniec.e-mazury. com.pl 17. Lech, Kosewo 8, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 742 45 76, 600 762 259, www.lech.mazury.info 18. Folwark uknajno, uknajno, 11-730 Mikoajki, tel. (87) 421 68 62,www.luknajno.pl Usugi hotelarskie 19. Kompleks Wypoczynkowo-Konferencyjny Mazur Syrenka, Kruty 36, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 18 36, (89) 742 10 72, www.mazursyrenka.pl 20. Rybaczwka Zielony Domek, ul. Modkowskiego 24, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 742 56 68, www.zielonydomek.com.pl 21. Akurat, Krzywe 10, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 36 93, www.akuratpensjonat.pl 22. Willa Bkitny Anio, Kiersztanowo 57, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 52 62, 696 453 282, www.blekitny-aniol.eu 23. Nad stawem, Nikutowo 11A, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 16 23, 501 083 364 24. Stadnina koni abieniec, abieniec, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 32 94, 510 256 886, www.zabieniec.com.pl 25. Pensjonat Wileski, Agencja Kapitaowo - Rozliczeniowa S.A., ul. Wileska 8 a, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 28 37, www.pensjonatwilenski.pl 26. Dwr w Jemuniu, Jemu, 11-731 Sorkwity, tel. 781 410 400, www.jelmundwor.pl Pokoje gocinne 27. ul. kowa 3/1, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 742 53 08, 502 452 053, www.ela.rose.pl 28. ul. urawia 1, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 37 35, www.mragowo.org 29. ul. Krzywa 96, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 39 66, www.adriana.rose.pl 30. Apartamenty w zaciszu, Stadnina Koni Zewgi 87, 11-730 Mikoajki, tel. 661 513 336 31. ul. abdzia 32, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 69 98 32. Dworek Groty, Mynowo 39, 11-700 Mrgowo, tel. 605 539 610 33. Mynowo 39A, 11-700 Mrgowo, tel. 609 909 121, 661 211 558 Gospodarstwa agroturystyczne 34. Gospodarstwo Agroturystyczne Maja, Szklarnia 8, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 13 10, www.maja.szklarnia.webpark.pl 35. Gospodarstwo Agroturystyczne Pod Oboczkiem, Duec 23, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 19 39, www.mazury-online.pl 36. Agroturystyka U Bazylego, Jdrychowo 5, 11-731 Sorkwity, tel. (89) 742 81 04, 603 297 074 37. U Henia, Polska Wie 16, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 73 12, 695 725 775 38. Dom gocinny, Borowe 31, 11-731 Sorkwity, tel. 694 314 449 39. Zagroda Cztery Wiatry, Sdry 14, 11-700 Mrgowo, tel. 605 440 671 Orodki wypoczynkowe 40. Orodek Wypoczynkowy Stanica Wodna Babita, Babita 43, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 00 17, 608 509 498

41. Orodek Szkoleniowo Wypoczynkowy Wierzbowo PWPW S.A., Wierzbowo 1, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 33 71, www.wierzbowo.pl Domki letniskowe 42. Domek letniskowy, Polska Wie 1, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 00 96, +49 271 356 803 43. U Marity i Janka, Jdrychowo 29, 11-731 Sorkwity, tel. (89) 742 83 40, 603 418 340, www.jedrychowo29.superturystyka.pl Pola biwakowe 44. Duec 6/1, 11-710 Piecki, tel. (89) 741 79 04, 502 556 742 Restauracje 45. Stacja Turystyczna Krutynianka, Kruty 34, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 12 19, www.krutynianka.pl 46. Stowka, ul. Wolnoci 2, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 50 50 47. Restauracja Mazurska, Kruty, 11-710 Piecki, tel. (89) 742 14 40, (89) 742 52 17, 603 79 11 25 48. Karczma Potop, ul. Roosevelta 22, 11-700 Mrgowo, tel. (89) 741 32 00

Starostwo Powiatowe ul. Krlewiecka 60 A 11-700 Mrgowo tel. 89 741 01 50 www.powiat.mragowo.pl Urzd Miasta i Gminy Mikoajki ul. Kolejowa 7 11-730 Mikoajki tel. 87 421 90 50 Wydzia Promocji www.mikolajki.pl Informacja turystyczna w Sorkwitach Gminny Orodek Kultury w Sorkwitach 11-731 Sorkwity, ul. Olsztyska 21A tel. 89 742 81 25 www.gminasorkwity.pl Informacja Turystyczna w Pieckach Gminny Orodek Kultury Sportu i Rekreacji PEGAZ ul. Zwycistwa 6 11-710 Piecki tel. 89 742 22 70 www.piecki.com.pl Caoroczny Orodek Sportowy Gra 4 Wiatrw Miejski Las 11 11-700 Mrgowo tel. 506 141 528, 500 293 234 www.gora4w.com.pl/ Western City Mrongoville ul. Mynowa 50 11-700 Mrgowo tel. 669 536 888, 609 820 777 www.mrongoville.pl Policja 997 Pogotowie ratunkowe 999 Stra Poarna 998 WOPR Mazurskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe 0 601 100 100 www.mazurskiewopr.pl

Dane teleadresowe:
Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemia Mrgowska Mrgowskie Centrum Informacji Turystycznej ul . Warszawska 26 11-700 Mrgowo tel. 89 741 80 39 e-mail:info@it.mragowo.pl, biuro@it.mragowo.pl www.it.mragowo.pl Centrum Kultury i Turystyki ul. Warszawska 26 11-700 Mrgowo tel. 89 743 34 50 www.ckit.mragowo.pl Urzd Miejski Mrgowo ul. Krlewiecka 60A tel. 89 741 90 00 www.mragowo.pl Urzd Gminy Mrgowo ul. Krlewiecka 60A tel. 89 741 29 24 www.bip.warmia.mazury.pl/mragowo_gmina_wiejska/