WYDZIA ELEKTROTECHNIKI, AUTOMATYKI I INFORMATYKI

KATEDRA URZDZE ELEKTRYCZNYCH I TECHNIKI WIETLNEJ

GEOMETRIA I GRAFIKA INYNIERSKA (1)

1. WIADOMOCI WSTPNE 1.1. Informacje o wykadzie i warunkach zaliczenia
Zaliczenie przedmiotu bdzie wypracowane na podstawie dwch sprawdzianw zawierajcych zadania do rozwizania: a) wyznaczenie rzeczywistej odlegoci midzy obiektami geometrycznymi, b) wyznaczenie rzeczywistych rozmiarw obiektw geometrycznych i innych zwizkw miarowych z nimi zwizanych, c) wyznaczenie przekroju bryy zadan paszczyzn, d) wyznaczenie aksonometrii na podstawie rzutw prostoktnych.

Materiay i przyrzdy

Wykrelanie konstrukcji powinno by realizowane na kartce z bloku technicznego A4. Bdzie to wymagane w czasie kolokwium. Naley zaopatrzy si w nastpujce materiay: - blok techniczny A4 (lub kilka kartek, mona rysowa po obu stronach kartki), - 2 trjkty + cyrkiel, ewentualnie ktomierz, - owki, najlepiej 3H i HB, przydatny owek dwukolorowy, gumka. Na kartkach z bloku technicznego naley narysowa ramk (w odlegoci 5 mm od brzegw ramki) i tabliczk rysunkow.
POLITECHNIKA WITOKRZYSKA
3 cm

Imi i nazwisko

Grupa Data 16 cm

Ocena Podpis

Nr rys.

Rys. 1.1. Tabliczka rysunkowa

1.2. Literatura 1. Stanisaw Ochoski, Halina Rola, Piotr Dobosz: Materiay pomocnicze z geometrii wykrelnej. Politechnika witokrzyska, Kielce. Materiay pomocnicze i informacyjne, 2 Janusz Mazur, Krzysztof Kosiski, Krzysztof Polakowski: Grafika inynierska z wykorzystaniem metod CAD. Oficyna wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2006, 3. Tomasz Bogaczyk, Teresa Romaszkiewicz-Biaas: 13 wykadw z geometrii wykrelnej. Oficyna wyd. Politechniki Wrocawskiej, Wrocaw 2010, 4. Bogusaw Grochowski: Wykad z geometrii wykrelnej z materiaami do wicze. PWN, Warszawa, 1996, 5. Franciszek Otto, Edward Otto: Podrcznik geometrii wykrelnej. PWN Warszawa, wydanie VI, 1995, 6. Tadeusz Dobrzaski: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa.

Polskie normy (wybrane)

1. PN-EN ISO 10209-2:2001 Dokumentacja techniczna wyrobu. Terminologia. Cz 2: Terminy dotyczce metod rzutowania 2. PN-EN ISO 5456-2:2002 Rysunek techniczny. Metody rzutowania. Cz 2: Przedstawianie prostoktne 3. PN-EN ISO 5456-3:2002 Rysunek techniczny. Metody rzutowania. Cz 3: Przedstawianie aksonometryczne 4. PN-EN ISO 5457:2002/A1:2010 Dokumentacja techniczna wyrobu. Wymiary i ukad arkuszy rysunkowych 5. PN- N-01603:1986 Rysunek techniczny. Skadanie formatw arkuszy 6. PN-EN ISO 3098-0:2002: Dokumentacja techniczna wyrobu. Pismo. Cz 0: Zasady oglne 7. PN-ISO 128-1:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 1: Wprowadzenie i indeks 8. PN-EN ISO 128-20:2002: Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 20:Wymagania podstawowe dotyczce linii 9. PN-EN ISO 128-21:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 21: Linie w systemach CAD 10. PN-ISO 128-22:2003 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 22: Wymagania podstawowe i zastosowanie linii wskazujcych i linii odniesienia

11. PN-ISO 128-23:2002 Rysunek techniczny. Oglne zasady przedstawiania. Cz 23: Linie na rysunkach budowlanych 12. PN-ISO 128-24:2003 Rysunek techniczny -- Zasady oglne przedstawiania. Cz 24: Linie na rysunkach technicznych maszynowych 13. PN-ISO 128-30:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 30: Wymagania podstawowe dotyczce rzutw 14. PN-ISO 128-34:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 34: Rzuty na rysunkach technicznych maszynowych 15. PN-ISO 128-40:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 40: Wymagania podstawowe dotyczce przekrojw i kadw 16. PN-ISO 128-44:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 44: Przekroje i kady na rysunkach technicznych maszynowych 17. PN-ISO 128-50:2006 Rysunek techniczny. Zasady oglne przedstawiania. Cz 50: Wymagania podstawowe dotyczce przedstawiania powierzchni na przekrojach i kadach 18. PN-N-01615:1983 Rysunek techniczny. Wykresy 19. PN-EN ISO 5455:1998 Rysunek techniczny. Podziaki 20. PN-EN ISO 7200:2007 Dokumentacja techniczna wyrobu. Pola danych w tabliczkach rysunkowych i nagwkach dokumentw 21. PN-EN ISO 6433:1998 Rysunek techniczny. Oznaczanie czci 22. PN-90/N-01611 Rysunek techniczny. Wykonywanie dokumentw. Terminologia

23. PN-ISO 129:1996 Rysunek techniczny. Wymiarowanie. Zasady oglne. Definicje. Metody wykonania i oznaczenia specjalne 24. PN-ISO 129/Ak:1996 Rysunek techniczny. Wymiarowanie. Zasady oglne. Definicje. Metody i oznaczenia specjalne (arkusz krajowy) 25. PN-ISO 406:1993 Rysunek techniczny. Tolerowanie wymiarw liniowych i ktowych 26. PN-ISO 10209:1994 Dokumentacja techniczna wyrobu. Terminologia. Terminy dotyczce rysunkw technicznych: oglne i rodzaje rysunkw 27. PN-EN 61082-1:2006 Przygotowanie dokumentw uywanych w elektrotechnice. Cz 1: Podstawowe zasady (oryg.) 28. PN-EN 60445:2011 Zasady podstawowe i bezpieczestwa przy wspdziaaniu czowieka z maszyn, oznaczanie i identyfikacja. Identyfikacja zaciskw urzdze i zakocze przewodw (oryg.) 29. PN-E-05029:1990 Kod do oznaczania barw

1.3. Oznaczenia i skrty

2. PODSTAWOWE DEFINICJE I TWIERDZENIA GEOMETRII Aksjomat Euklidesa Przez kady punkt nie lecy na prostej przechodzi jedna prosta rwnolega do niej

Przez punkt B (rys. 2.1) mona poprowadzi tylko jedn prost b rwnoleg do a.

Rys. 2.1. Ilustracja do aksjomatu Euklidesa

Aksjomaty stereometrii Aksjomat 1. Przez trzy punkty nie lece na jednej prostej przechodzi jedna tylko paszczyzna (fortepian, st na 3 nogach nie chwiej si).

Aksjomat 2. Jeeli dwa punkty pewnej prostej znajduj si na paszczynie, to kady punkt tej prostej znajduje si na tej paszczynie.
Aksjomat 3. Jeeli dwie paszczyzny maj punkt wsplny, to maj prost wspln. Nazywamy j krawdzi przecicia paszczyzn. Aksjomat 4. Istniej cztery punkty nie lece w jednej paszczynie.

Na podstawie tych aksjomatw mona sformuowa i udowodni podstawowe twierdzenia stereometrii.

3. PUNKT, PROSTA, PASZCZYZNA I PODSTAWOWE RELACJE MIDZY NIMI Twierdzenie 3.1. Przez prost i punkt nie lecy na niej przechodzi jedna paszczyzna.
Mona to twierdzenie udowodni obierajc na prostej dwa punkty i posugujc si aksjomatami 1 i 2 (rys. 3.1a).

Twierdzenie 3.2. Przez dwie proste przecinajce si przechodzi jedna paszczyzna

Twierdzenie to udowadniamy obierajc na kadej prostej punkt rny od wsplnego i wykorzystujc aksjomaty 1 i 2 (rys. 3.1b).

Twierdzenie 3.3. Przez dwie proste rwnolege przechodzi jedna paszczyzna

Rys. 3.1. Ilustracja twierdze 3.1 (a) i 3.2 (b)

3.1. Relacje midzy prostymi

a) b) c)

b a

Rys. 3.2. Relacje midzy prostymi. a) proste rwnolege nie maj punktu wsplnego, le w jednej paszczynie, b) proste przecinajce si le w jednej paszczynie, c) proste skone nie maj punktu wsplnego i nie le w jednej paszczynie

Szczeglnym przypadkiem prostych rwnolegych s proste pokrywajce si, a szczeglnym przypadkiem prostych przecinajcych si s proste prostopade.

3.2. Relacje midzy prost i paszczyzn

Rys. 3.3. Relacje midzy prost i paszczyzn. a) prosta b rwnolega do paszczyzny a, b) prosta a leca na paszczynie a, c) prosta a nierwnolega do paszczyzny a - prosta przebijajca paszczyzn
Prosta rwnolega do paszczyzny (b || a) - jest to prosta nie posiadajca punktu wsplnego z paszczyzn.

Twierdzenie 3.4. Jeeli proste a i b s rwnolege, to kada paszczyzna przechodzca przez prost a, z wyjtkiem tej przechodzcej przez prost b, jest rwnolega do prostej b (rys. 3.3a).

Twierdzenie 3.5. Jeeli prosta p jest prostopada do dwu prostych a i b przecinajcych si z ni w jednym punkcie, to jest prostopada do kadej prostej przechodzcej przez ten punkt i lecej w paszczynie zawierajcej proste a i b.

Rys. 3.4. Ilustracja graficzna twierdzenia 3.5

3.3. Relacje midzy paszczyznami

Twierdzenie 3.6. Przez punkt A nie lecy w paszczynie przechodzi jedna paszczyzna a rwnolega do .
Twierdzenie 3.7. Jeeli paszczyzna przecina par paszczyzn rwnolegych a i w prostych a i b, to proste a i b s do siebie rwnolege (rys. 3.5c).

Rys. 3.5. Relacje midzy paszczyznami. a) paszczyzny rwnolege, b) paszczyzny nierwnolege, c) paszczyzna przecinajca par paszczyzn rwnolegych a i

4. KTY Definicja. Ktem nazywamy zbir zoony z dwch rnych pprostych majcych wsplny pocztek i jednej z dwch figur wycitych z paszczyzny przez te dwie pproste. Te pproste to ramiona kta, a ich wsplny pocztek to wierzchoek kta.

Rys. 4.1. Przykady ktw i ich nazwy

Kt midzy dwiema prostymi skonymi jest to kt midzy prostymi rwnolegymi do nich przechodzcymi przez dowolny punkt. Kt dwucienny jest to kt midzy dwiema ppaszczyznami majcymi wspln krawd.

Rys. 4.2. Interpretacja kta dwuciennego

Rys. 4.3. Definicja kta midzy prost i paszczyzn

Miar kta dwuciennego jest miara kta paskiego powstaego przez przecicie kta dwuciennego paszczyzn prostopad do jego krawdzi.

Kt midzy prost i paszczyzn jest to kt ostry midzy prost a jej rzutem prostoktnym na paszczyzn

5. ODLEGO Odlego jest to funkcja, ktra kadej parze elementw X, Y danego zbioru przyporzdkowuje jednoznacznie liczb d(X,Y) zwan odlegoci tych elementw i speniajc nastpujce warunki: a) d(X,Y) 0, b) d(X,Y) = d(Y,X), c) jeeli d(X,Y) = 0 to X = Y, d) d(X,Y) + d(Y,Z) d(X,Z). Dugo odcinka jest to odlego midzy kocami tego odcinka. Odlego punktu od prostej dugo odcinka prostopadego do prostej, ktrego jednym kocem jest dany punkt, a drugim punkt lecy na prostej.

Odlego dwch prostych rwnolegych dugo odcinka prostopadego do obu prostych, ktrego koce le na tych prostych. Odlego dwch prostych skonych dugo odcinka prostopadego do obu prostych, ktrego koce le na tych prostych. Lub inaczej dugo najkrtszego odcinka ktrego koce le na tych prostych.

Rys. 5.1. Odlegoci: a) punktu od prostej, b) prostych rwnolegych, c) prostych skonych

Odlego punktu od paszczyzny - dugo odcinka prostopadego do paszczyzny ktrego koce s wyznaczone przez ten punkt i punkt lecy na paszczynie. Odlego midzy paszczyznami rwnolegymi dugo odcinka prostopadego do obu paszczyzn ktrego koce le na tych paszczyznach.

Rys. 5.2. Odlegoci: a) punktu i paszczyzny, b) dwch paszczyzn

Dzikuj za uwag