IV. OPIS NARZDZI ANALIZY STRUKTURALNEJ Modele analityczne, to w przewaajcej czci papierowe modele przyszego systemu, tzn.

abstrakcyjne reprezentacje, ktre pniej stan si kombinacjami sprztu i oprogramowania. Najpierw wyjani do czego w ogle potrzebne nam s modele. Modele mona konstruowa w ten sposb aby uwypukli pewne istotne cechy systemu, pomijajc jednoczenie inne jego aspekty. Pozwala to na atwiejsz komunikacj z uytkownikiem, poniewa skupiamy si na aspektach wanych w danej chwili. Jeli okae si, e wymagania uytkownika zostay bdnie zinterpretowane, mona zbudowa nowy model. W przypadku budowy caego systemu po pocztkowych rozmowach z uytkownikiem ryzykujemy, e powstay system nie jest tym czego oczekiwa uytkownik, a jego zmiana jest bardzo kosztowna. Jednym sowem mwic model, to tania kopia systemu, ktry bdziemy bada. Bdne zaoenia, czy po prostu niedopracowany projekt systemu s prz yczyn ponad 80% wystpujcych bdw. Natomiast koszt naprawy w tej ytuacji stanowi okoo 95% wszystkich kosztw zwizanych z napraw wystpujcych ni eprawidowo ci. Narzdzia modelowania uywa si gwnie do: skoncentrowania si na istotnych w danej chwili aspektach; modyfikowania wymaga uytkownika przy minimalnych kosztach i ryzyku; upewnienia si, e wymagania zostay poprawnie zinterpretowane, tak by programici mogli zbudowa poprawnie dziaajcy system. Istnieje wiele rnych modeli, ktre moglibymy przestawi uytkownikowi: narracyjne, prototypowe czy graficzne1. Dla rnych uytkownikw mog by konieczne rne narzdzia modelowania, na przykad ze wzgldu na ich dotychczasowe dowiadczenie. Wikszo system w wymag a wielu mod eli, pon iewa kady z n ich koncentruje si na pewnej ograniczonej liczbie aspektw. Wiele systemw ma Mog to by diagramy przepywu sterowania, diagramy HIPO, tablice decyzyjne, diagramy przepywu danych, systemowe diagramy przepywu, diagramy sieci przej, drzewa decyzyjne, diagramy zwizkw encji, Ferstla, Hamiltona-Zeldina, PAD i niezliczona liczba innych diagramw, tablic i grafw, ktre mona pokaza uytkownikowi.
1

23

zoon charakterystyk funkcjonaln, zoone struktury danych oraz zoone zalenoci czasowe. Istnieje co takiego jak koncepcja zintegrowanych modeli, czyli modeli, ktre wspieraj si nawzajem. Jedne z waniejszych narzdzi modelowania, to: diagram przepywu danych, diagram zwizkw encji oraz diagram sieci przej. Narzdzia te skadaj si z grafiki i uzupeniajcej czci tekstowej. Jak mwi znane powiedzenia: obrazek wart jest tysica sw", ale sowa potrafi wicej zakry ni odsoni". Dlatego te grafika dostarcza czytelnego dla uytkownika przedstawienia gwnych skadnikw modelu wraz z powizaniami midzy nimi, a tekst tylko uzupenia te narzdzia o precyzyjne zdefiniowanie znaczenia skadnikw i powiza. Tak te powinny wyglda dokumenty, do ktrych siga uytkownik, aby zrozumie system. Kolejn cech dobrego narzdzia jest moliwo odwzorowania sytemu metod zstpujcych podziaw. Nie ma to znaczenia jedynie dla niewielkich systemw. Narzdzia modelowania musza umoliwia osobne odwzorowanie poszczeglnych czci systemu, wraz z prostym sposobem przechodzenia od jednej czci modelu do innej. Dobre narzdzie cechuje rwnie minimalna nadmiarowo. Modele stanowi reprezentacj pewnych systemw, ktre mog by dynamiczne, czyli zmienia si. Jeeli system ulegnie zmianie, to musimy wprowadzi zmiany do modelw. W wielu modelach jednak istnieje pewna nadmiarowo. Im wicej nadmiarowoci zawiera model, tym trudniej jest go pielgnowa, gdy zmiany, ktre nastpiy powinny by uwzgldnione czsto w wicej ni jednym miejscu. Poza tym dobre narzdzie powinno pomaga czytelnikowi przewidzie zachowanie systemu oraz by dla niego przejrzyste i czytelne. Abymy wiedzieli z czym mamy do czynienia i jakie narzdzia do budowy systemu obsugi sprzeday zostan wykorzystane w pracy, poniej przedstawi skrtowy opis poszczeglnych narzdzi analizy strukturalnej.

24

1. DIAGRAM PRZEPYWU DANYCH Diagram przepywu danych jest podstawowym narzdziem w strukturalnej analizie systemw. Stanowi on model funkcjonalny systemu. Na diagramie tym przedstawia si wszystkie procesy zachodzce w analizowanym systemie, inaczej mwic przedstawia on funkcje, ktre musi realizowa system. Funkcje te mog by wykonywane rcznie lub automatycznie. Ponadto na diagramie tym przedstawia si przepywy informacji pomidzy procesami, miejsca skadowania danych oraz rda i miejsca odbierania informacji. Jest to narzdzie do opisywania transformacji wej na wyjcia. Diagram przepywu danych zwiera cztery podstawowe skadniki: procesy, magazyny danych, przepywy i terminatory. To, e do sporzdzenia diagramu uywa si tylko czterech prostych symboli ma znaczenie nie tylko dla projektanta. Take uytkownikowi o wiele atwiej jest zorientowa si, co rysunek przedstawia, jeeli nie musi si zastanawia nad kadym elementem, a znaczenie niektrych elementw, na przykad strzaek oznaczajcych kierunek przepywu danych, jest prawie oczywiste. A oto krtkie objanienie tych skadnikw [1][6]. Proces)' przedstawione s na diagramie za pomoc kek (Rys.3). Reprezentuj one pojedyncze funkcje, ktre realizuje system. Funkcje te operuj na danych przeksztacajc wejcia na wyjcia. Proces moe by programem komputerowym lub procedur, ale moe to by rwnie czynno wykonywana rcznie. Dla wikszoci modelw nazwa procesw opisuje co robi ten proces. Czasami proces opisuje kto lub co go wykonuje. Przepywy przedstawione s za pomoc zakrzywionych strzaek. Su one do tworzenia zwizkw pomidzy procesami. Opisuj strumienie danych o okrelonej zawartoci przepywajce pomidzy dwoma obiektami. Strzaki okrelaj kierunek przesyania informacji. Najczciej linie s skierowane jednostronnie. W zalenoci od kierunku strzaki reprezentuj informacj wejciow lub wyjciow, ktra jest wymagana lub generowana przez proces. Przepyw z dwoma grotami, ktry moemy zobaczy

25

na rys.2, to dialog. W tym przypadku pakiety danych na obu kocach strzaki musza by nazwane. Przepywy mog si schodzi lub rozchodzi2. Magazyny danych przedstawione bd na diagramie za pomoc dwch rwnolegych linii. Przedstawiaj one zbiory danych, ktre system powinien przechowywa przez pewien czas. Reprezentuj one miejsca, gdzie dane s przechowywane pomidzy procesami, ktre na nich operuj, jeli moe wystpi przesunicie w czasie miedzy tymi procesami. Magazyny s poczone z procesami za pomoc przepyww3. Dla programisty lub projektanta staj si one pniej plikami lub bazami danych. Terminatory przedstawione s za pomoc prostoktw. Przedstawiaj obiekty zewntrzne, z ktrymi komunikuje si system. Reprezentuj rda lub miejsca przeznaczenia informacji, ktre s zewntrzne w stosunku do systemu. Dostarczaj informacji, ktra powoduje wykonanie pewnych procesw w systemie, wzgldnie odbieraj informacje produkowane przez system. S to na przykad inne dziay, inne firmy, zewntrzne systemy komputerowe korzystajce z informacji produkowanych przez system, kierownik odbierajcy raporty o sprzeday, klient skadajcy zamwienie. Przepywy czce terminatory z procesami lub magazynami systemu stanowi interfejs midzy systemem a otaczajcym wiatem. Zwizki midzy terminatorami z definicji nie wchodz do systemu, dlatego te nie s one pokazywane na diagramie. Jeeli obiekt zewntrzny lub magazyn danych wystpuje na diagramie dwa razy, dla przejrzystoci rysunku powtrzony obiekt jest zaznaczony ukon kresk w lewej grnej czci. Diagram przepywu danych moe rwnie zawiera przepywy sterujce oraz magazyny sterujce. Poza przedstawieniem gwnych skadowych funkcjonalnych systemu, diagramy przepywu danych nie dostarczaj nam adnych szczegowych informacji; dostarczaj tylko jednego spojrzenia na system - spojrzenia funkcyjnego.

Jeeli przepyw jest rozbieny, oznacza przesyanie kopii pakietu danych do rnych czci systemu lub rozdzielenie zoonego pakietu danych na kilka elementarnych, z ktrych kady jest przesyany do innej czci systemu. W przypadku pakietw zbienych, kilka elementarnych pakietw danych czy si w bardziej zoone pakiety danych [1]. 3 Co reprezentuje przepyw (czy pojedynczy pakiet, wiele pakietw, fragment pakietu czy fragmenty pakietw) mona powiedzie na podstawie etykiety przepywu. Brak etykiety lub jeli etykieta przepywu jest taka sama jak magazynu oznacza, e jest pobierany kompletny pakiet informacji. Jeli etykieta jest inna pobiera si jeden lub wicej fragmentw jednego lub wicej pakietw. Przepyw z magazynu interpretuje si zwykle jako odczyt, za przepyw do magazynu opisuje si czsto jako zapis, aktualizacj lub by moe usuwanie [1]. 26

Notacja diagramu przepywu danych jest prosta i intuicyjnie oczywista. Jest ona zupenie czytelna dla osb nie zajmujcych si zupenie informatyk.

Rys.2 Notacja diagramw DFD

Podstawowym celem techniki modelowania procesw jest ich graficzna reprezentacja umoliwiajca lepsze i gbsze zrozumienie natury i specyfiki tych procesw oraz odpowiednie ich zmodyfikowanie w zalenoci od stawianych systemowi wymaga. Jest to w pewnym sensie mapa" procesw ukazujca przepyw danych midzy procesami w systemie oraz midzy wiatem zewntrznym a systemem Przedstawienie caego systemu za pomoc jednego diagramu mogoby jednak by zbyt nieczytelne. Dlatego te diagram naley budowa poziomami. Procesy specyfikuje si zaczynajc od wyszczeglnienia podstawowych funkcji. Przykadem takich funkcji w prezentowanym systemie obsugi sprzeday s: obsuga zamwie i obsuga zwrotw. Nastpnie zstpujce dokonuje si uszczegowienia kadego procesu, rozbijajc go na podprocesy. Podprocesy obsugi zwrotw, to na przykad: sprawdzenie przyjmowanego produktu, sprawdzenie limitu zwrotw, wystawienie faktury zwrotu itd. Jeli procesu nie da si rozbi na podprocesy, to precyzyjnie i jednoznacznie opisujemy go uywajc rwna matematycznych, tabel lub specjalnego jzyka. W opisie takim naley poda reguy przeksztacania danych wejciowych w wyjciowe lub reguy generowania danych [6].

27

Diagram przepywu najwyszego poziomu skada si z jednego procesu reprezentujcego cay system. Ten specjalny DFD si diagramem kontekstowym. Diagram przepywu danych zerowego poziomu przedstawia gwne funkcje systemu. Nazywamy go diagramem oglnym systemu, diagramy niszych poziomw za to diagramy szczegowe. Nie wszystkie czci systemu musza by do tego samego poziomu. Niektre czci systemu mog by bardziej zoone ni inne. Jeli jednak jedne procesy s elementarne, a inne wymagaj wielu poziomw, to oglny model systemu jest prawdopodobnie le zorganizowany. Dla zapewnienia zgodnoci kadego diagramu z diagramem nadrzdnym stosuje si prosta regu: przepywy danych wchodzce i wychodzce z procesu na danym poziomie powinny odpowiada przepywom danych wchodzcych i wychodzcych z caego diagramu niszego poziomu opisujcego ten proces [1]. Postpowanie to nazywamy rwnowaeniem poziomw. DFD naley prezentowa uytkownikom od gry, czyli poczynajc od diagramu kontekstowego. W praktyce jednak podejcie zstpujce moe okaza si bardzo niewygodne. Dlatego te lepszym rozwizaniem jest zidentyfikowanie najpierw zdarze zewntrznych, na ktre system ma odpowiada i zbudowa wstpny DFD. Taki diagram moe by pniej rozwijany zarwno w gr jak i w d. Podejcie to nosi nazw podziau wedug procesw. Tworzenie diagramw przepywu danych tworzy si w tym podejciu w oparciu o model rodowiskowy, ktry omwiam w rozdziale trzecim (pkt. 1). W celu skonstruowania poprawnych i przejrzystych diagramw DFD naley pamita o kilku sprawach. Po pierwsze naley wybiera znaczce nazwy dla procesw, przepyww, magazynw i terminatorw. Procesy naley etykietowa w taki sposb, aby okreli funkcje, ktre realizuje system. Dobra nazwa dla procesu zwykle stanowi fraz czasownik-dopenienie (np. PRZYJMIJ ZAMWIENIE albo WYSTAW FAKTUR). Po drugie naley numerowa procesy. Uatwia to odwoywanie si do nich na diagramie, a poza tym liczby te stanowi podstaw schematu hierarchicznego numerowania przy modelowaniu wielopoziomowym4. Cho niektrzy uytkownicy Dla przykadu: proces 3, wystpujcy na Diagramie O, zwizany jest z diagramem niszego poziomu oznaczonym Diagram 3. Procesy wewntrz tego diagramu numeruje si nastpujco:
4

28

mog uzna, e implikuje to kolejno ich wykonywania, naley pamita, e model DFD to sie komunikujcych si asynchronicznych procesw. Poniewa model ten ma by czytany i ogldany nie tylko przez autorw, ale take przez uytkownikw, musi by on zrozumiay, czytelny i przyjemny dla oka. Dlatego te naley przerysowywa diagramy DFD, jeli tylko jest to konieczne z przyczyn estetycznych. Poza tym naley unika nadmiernie zoonych diagramw. Najprostszym ograniczeniem jest to, e pojedynczy DFD powinien si swobodnie mieci na kartce papieru formatu A43. Kolejn wan rzecz jest sprawdzenie czy diagram jest logicznie wewntrznie niesprzeczny. W tym celu naley sprawdzi czy nie wystpuj tzw. nieskoczone studnie" lub inaczej czarne dziury" (s to procesy majce same wejcia i adnych wyj)oraz czy nie ma procesw spontanicznej generacji (s to procesy majce jedynie wyjcia bez adnych wej). Ponadto naley sprawdzi wystpujce magazyny tylko-do-zapisu albo tylko-do-odczytu oraz nieetykietowane przepywy i procesy. Niestety na podstawie DFD nie da si stwierdzi w jakiej kolejnoci przychodz pakiety danych i w jakiej kolejnoci s generowane przez pakiety wynikowe. Nie wiadomo rwnie czy jednemu zestawowi pakietw wejciowych odpowiada dokadnie jeden zestaw pakietw wyjciowych. Diagram przepywu danych nie odnosi si do takich zagadnie. Jeli aspekty te s dla danego systemu istotne, wwczas naley posuy si innymi narzdziami modelowania, na przykad diagramem przepywu sterowania. Natomiast, aby pokaza jaka informacja jest przedstawiana i w jaki sposb, potrzebne jest uycie tekstowych narzdzi modelowania, jakimi s: sownik danych i specyfikacja procesu. 2. SOWNIK DANYCH Sownik danych jest to uporzdkowany wykaz wszystkich elementw danych, ktry zawiera dokadne definicje wszystkich elementw kadego z diagramw. Jest on 3.1, 3.2, 3.3 itd. Jeli proces 3.1 jest zwizany z diagramem niszego poziomu, to diagram ten oznaczamy przez Diagram 3.1, a procesy na nim wystpujce "numerujemy poprze 3.1.1, 3.1.2, 3.1.3 itd. 5 W artykule George Millera zamieszczonym w 1956r. w Psychology Review wystpuje wskazwka, e nie powinno si znale nie wicej ni sze procesw.

29

niezbdnym uzupenieniem kadego z modeli systemu reprezentowanego przez omawiane diagramy. Zawiera on definicj wszystkich struktur danych (obiekty, atrybuty, powizania), procesw, jednostek komunikacji z uytkownikiem, danych dotyczcych zarzdzania przedsiwziciem (wersje, prawa dostpu, osoby odpowiedzialne). Sownik danych definiuje swoje elementy w nastpujcy sposb [6]: oprcz identyfikatora, unikatowego dla kadego z elementw i nazwy (etykiety), kady element jest zaopatrzony w krtkie wyjanienie znaczenia; kady zoony element ma dokadn definicj swoich elementw skadowych (np.atrybuty zoone, struktury rekordw, przepywy danych, magazyny danych, obiekty); magazyny danych, przepyw danych maja zawsze zdefiniowan zawarto; wszystkie dane elementarne maja zdefiniowane zakresy wartoci, jakie mog przyjmowa (cige lub dyskretne), jednostki miary; powizanie midzy obiektami jest dokadnie scharakteryzowane; wszystkie powizania midzy poszczeglnymi elementami kadego modelu s dokadnie opisane (np. kolejne rozwinicia diagramu DFD, rdo i znaczenie kadego przepywu). Oglnie kady element na rnych diagramach ma pewien, zapisany w sowniku danych, zestaw atrybutw, ktre go zgodnie z definicja kadego modelu charakteryzuj. A oto najczciej uywana notacja sownika danych. Symbol Znaczenie = jest zoony z (nastpujcych elementw) + i O opcjonalno (element moe by obecny lub nie) {} iteracja elementu (element moe si powtrzy) [] selekcja (jeden z podanych elementw moe zosta wybrany) i oddzielanie alternatywnych elementw w konstrukcji [ ] ** komentarz @ identyfikator - klucz obiektu ii (.<. litera

30

Przy definiowaniu elementw wystpuje zjawisko nadawania wielu nazw dla danego elementu (zwaszcza, gdy projekt jest tworzony przez wiele osb). Na dodatek nazwy wykorzystywane przez uytkownikw systemu rni si od nazw tych samych elementw uywanych przez analitykw czy projektantw. Wszystkie te nazwy powinny si znale w sowniku danych, a oznaczamy je sowem synonim" lub alias". Istniej terminy samodefmiujce, ktrych znaczenie jest jednakowe we wszystkich systemach informatycznych lub dla ktrych analityk uzna, e dalsze szczegy s zbdne. Gdy element danych nie wymaga definicji, wielu analitykw uywa notacji ** w celu wskazania pustego komentarza". Sformalizowana specyfikacja w postaci diagramw przepywu danych

precyzyjnej definicji danych w specjalnym sowniku zwanym repozytorium nosi nazw specyfikacji strukturalnej i zastpuje stosowane niejednoznaczne i obszerne opisy tekstowe, stanowic istot podejcia strukturalnego.

3. SPECYFIKACJA PROCESU Specyfikacja procesu jest opisem tego, co dzieje si wewntrz kadego elementarnego procesu na najniszym poziomie diagramu przepywu danych. Definiuje ona, co naley zrobi w celu przeksztacenia wej w wyjcia. Do stworzenia specyfikacji procesu mona na uy wielu narzdzi: tablic decyzyjnych, strukturalnego jzyka polskiego, warunkw pocztkowych i kocowych, diagramw przepywu sterowania, diagramw Nassi-Shneidera. Specyfikacja musi mie taka posta, aby moliwa bya jej weryfikacja przez uytkownika i analityka. Dlatego te unika si stosowania jzyka polskiego, ktry jest wieloznaczny. Moe by zapisana w rachunku predykatw, w Pascalu albo te za pomoc formalnego podejcia diagramowania. Specyfikacje procesw sporzdza si jedynie dla procesw najniszego poziomu w zrwnowaonym zbiorze diagramw przepywu danych. Wszystkie procesy wyszego poziomu definiuje si sieciami procesw bezporedniego niszego poziomu. Specyfikacja procesw przedstawiona przeze mnie zostaa stworzona w strukturalnym jzyku polskim. Jest to podzbir jzyka polskiego z istotnymi

31

ograniczeniami na posta uywanych zda i sposb ich czenia. Jego celem jest osignicie rozsdnego kompromisu pomidzy precyzj formalnego jzyka a swobod i czytelnoci jzyka polskiego. Zdanie w strukturalnym jzyku polskim moe by rwnaniem algebraicznym lub prostym zdaniem rozkazujcym, skadajcym si z czasownika i dopenienia. Zdania opisujce obliczenia mog by poprzedzane czasownikami: POBIERZ, OBLICZ, DODAJ, USU, ZNAJD itp. Przykad: X = (Y * Z) / (Q + 14) Obiekty, wystpujce w dopenieniach prostych zda rozkazujcych, powinny skada si z elementw danych zdefiniowanych w sowniku danych lub powinny by terminami lokalnymi6. Strukturalny jzyk polski pozwala czy zdania tylko w ograniczony sposb; stosowane metody zaczerpnito ze znanych jzykw programowania. Konstrukcja IF-THEN-ELSE (IF ELSE) suy do opisania alternatywnych zda, ktrych wykonanie zaley od binarnej decyzji. Konstrukcja CASE suy do opisywania zda wykonywanych zalenie od wyniku decyzji wielowarstwowej ( w odrnieniu od binarnej decyzji podejmowanej w konstrukcji IF-THEN). Konstrukcja DO-WItLE suy do zdania ktre ma by wykonywane dopty, dopki jest speniony pewien warunek logiczny. Sprawdzenie warunku nastpuje przed wykonaniem instrukcji. Konstrukcja REPEAT-UNTIL dziaa na tej samej zasadzie, ale wykonuje ona instrukcj co najmniej raz przed sprawdzeniem czy naley j po wtrzy . Aby stworzy dobr specyfikacj naley trzyma si trzech zalece. Pierwsze z nich mwi o ograniczeniu strukturalnych specyfikacji procesw w jzyku polskim do pojedynczej strony tekstu. Jeli zajmuje ona jednak wicej ni jedn stron, analityk powinien rozway inny sposb opisania reguy dziaania. Drugie zaleceni dotyczy poziomw zagniedania. Nie naley stosowa wicej ni trzech poziomw (zwaszcza w przypadku instrukcji IF-ELSE), gdy jest to mao czytelne. Trzecie zalecenie zwizane jest rwnie z zagniedaniem, gdy mwi o stosowaniu wci dla uniknicia pomyek w interpretacji zagniedania.

Terminy lokalne definiuje si w specyfikacjach procesw, w ktrych wystpuj, a nie w sowniku danych. Czsto s one wyprowadzane z terminw si tam znajdujcych.
5

32

4. DIAGRAM ZWIZKW ENCJI Diagram zwizkw encji suy nam do pokazania zwizkw wystpujcych pomidzy zbiorami danych czyli magazynami[l]. Podstawowymi pojciami tego modelu s obiekt (inaczej encja), zwizek oraz atrybut. Encja/obiekt jest terminem niedefmiowalnym; jest to co co istnieje i jest odrnialne. Encjami mog by przedmioty materialne lub niematerialne; obiekty rzeczywiste lub pojcia abstrakcyjne. Obiekty maj swoje wasnoci zwane atrybutami. Obiekty majce te same atrybuty czy si w typy obiektw. Typy obiektw przedstawione s na diagramie za pomoc prostoktw. Reprezentuje on zbir rzeczy ze wiata rzeczywistego, ktre mog by jednoznacznie zidentyfikowane i opisane przez jeden lub wicej atrybutw. Zwizki pomidzy obiektami przedstawiaj powizania w wiecie rzeczywistym. S one przedstawione na diagramie za pomoc rombw. Reprezentuj one zbir powiza midzy typami obiektw poczonymi liniami ze zwizkiem. Graficzn reprezentacj modelu danych ER jest diagram ERD. Spotyka go si w graficznie rnych postaciach7. Charakter powiza midzy obiektami okrelaj [ 16]: - to czy dany obiekt jest powizany z jednym, czy z wieloma obiektami; jest to tak zwana arno zwizku, czyli liczba obiektw biorcych udzia w zwizku; liczebno zwizku (kardynalno), gdzie okrela si powizania midzy obiektami typu 1:1 (jeden do jeden), 1:N (jeden do wielu), M:N (wiele do wielu). Pomidzy typami encji moe wystpi jeden z trzech rodzajw zwizkw: binarny, unarny i n-arny. Zwizki binarne. Wikszo problemw baz danych moe zosta zamodelowana przy uyciu binarnych zwizkw w formie A fraza czasownikowa B, gdzie A i B s typami encji a fraza czasownikowa jest tekstem opisujcym zwizek pomidzy nimi.

Najczciej spotykane notacje, to notacja Chena stosujca w diagramach etykiety ' l', 'N', oraz 'M', a take notacja Rock-Evans zwana u nas notacj wronich apek". Opis obydwu notacji mona znale w pozycji [2] umieszconej w literaturze.
7

33

Dla zwizkw, A fraza czasownikowa B, kardynalno zwizku opisuje maksymaln i minimaln liczb wartoci A ktre mog istnie dla kadej wartoci B w zwizku i na odwrt. Kardynalneci zwizku s rwnie nazywane minimalnymi i maksymalnymi kardynalnociami (licznociami) odwzorowania. Kardynalno zwizku reprezentowana jest przez dwie pary liczb, jedna para dla kadego powizanego typu encji. Niech bdzie dany zwizek A fraza czasownikowa B. Oznaczmy jego kardynalnoci przez {(cci, PO, (cc2, (32)}, wwczas: a i oznacza minimaln liczb powiza w ktrych wystpuje obiekt wymieniony w zwizku jako pierwszy; 0,2 oznacza minimaln liczb powiza w ktrych wystpuje obiekt wymieniony w zwizku jako drugi; 31 oznacza maksymaln liczb powiza w ktrych wystpuje obiekt wymieniony w zwizku jako pierwszy; $2 oznacza maksymaln liczb powiza w ktrych wystpuje obiekt wymieniony w zwizku jako pierwszy. Jeeli na przykad wszystkie wartoci A mog mie od jednego do wielu (reprezentowanych przez '*') odpowiadajcych im wartoci B, wtedy kardynalnoci zwizku dla A s (l, *). Jeli kada warto B ma jeden i tylko jeden odpowiednik w wartociach A, to kardynalnoci dla B s (l, 1). Przykad: Interpretacja: Zamwienie moe mie wiele pozycji zamwie, ale musi zawiera przynajmniej jedn pozycj zamwie (nie przyjmuje si zamwie bez wymienionych produktw). Natomiast pojedyncza pozycja tyczy si tylko jednego zamwienia. Bardzo charakterystycznym zwizkiem w modelu E-R jest zwizek jest zwizek 'is-a' majcy kardynalnoci <(0, 1), (l, 1)>. Przykadem takiego zwizku w projekcie zaprezentowanym w ostatniej czci pracy jest Reklamacjami Zwrotem. Zamwienie zawiera Pozycje zamwie a*) o,i)

34

Zwizki mianie. Zwizek typu Z fraza czasownikowa Z jest okrelany jako unarny. Przykadem takiego zwizku w projekcie jest sytuacja, w ktrej Dystrybutor staje si sponsorem innego Dystrybutora. Zwizki N-arm. Takim pojciem okrela si zwizki, w ktre s zaangaowane przynajmniej trzy typy encji. W przedstawionym projekcie nie wystpuj takie sytuacje. Zwizki, tak jak encje, mog posiada atrybuty. Jednak w odrnieniu od encji tylko niektre typy zwizkw mog je posiada (zwykle atrybuty posiadaj zwizki wiele-do-wiele). Niektre zwizki mog by potraktowane jako typy encji. Tworzenie zwizku skada si zatem z trzech etapw: identyfikacja zwizku; wyznaczenie kardynalnoci zwizku; - jeli trzeba, wyznaczenie atrybutw zwizku. Diagram DFD przedstawia funkcjonalny model systemu, odpowiada wic na podstawowe pytanie co system ma robi. Model danych w systemie przedstawiony za pomoc ERD suy do zilustrowania statycznej struktury danych w systemie w sposb niezaleny od konkretnego systemu zarzdzania baz danych. Diagramy ERD, na pierwszy rzut oka skomplikowane i tajemnicze, okazuj si bardzo pomocne przy projektowaniu struktury bazy danych duych systemw informatycznych. Po krtkim okresie Uywania staj si bardziej czytelne ni sowne opisy rekordw i zalenoci pomidzy nimi. Ze wzgldu na wygod w reprezentacji model ERD jest czsto uywany jako narzdzie do komunikacji pomidzy projektantem a kocowym uytkownikiem bazy danych,. Obiekty i relacje wywouj wraenie jak gdyby byy naturalnymi pojciami modelowania Dla kadego systemu z wieloma magazynami i zoonymi strukturami danych ERD stanowi wartociowe narzdzie.

35

5. DIAGRAM SIECI PRZEJ (STATE TRANSMISION DIAGRAM) Diagram sieci przej suy do przedstawiania zachowania w czasie systemw zoonych, a chodzi tu konkretnie o kolejno dostpu do danych i wykonywania funkcji. W wielu systemach wystpuj skomplikowane zalenoci czasowe, ktre wymagaj rwnie precyzyjnego modelowania jak funkcje i zwizki midzy danymi. Do niedawna modele zachowania systemu w czasie byy istotne tylko dla specjalnej kategorii systemw zwanych systemami czasu rzeczywistego. Wiele z nich, to systemy bierne w tym sensie, e nie steruj one otaczajcym je rodowiskiem, lecz jedynie reaguj na nie i gromadz o nim informacje. Dla systemw handlowych zagadnienie to nie jest w zasadzie istotne, poniewa kolejno wykonywania funkcji jest trywialna. Na przykad wykonanie pewnej funkcji nie jest moliwe dopki nie otrzyma ona danych, ktre z kolei s wynikami innej funkcji. Dlatego te narzdzia tego nie bd szczegowo omawia.

36

V.

SPECYFIKACJA SYSTEMU W OPARCIU O NARZDZIA ANALIZY STRUKTURALNE J Bdziemy koncentrowa si na systemie, ktry bdzie zautomatyzowanym systemem

informatycznym i ktry bdzie czci wikszego systemu. Bdzie on wsppracowa z systemem ksigowoci, systemem magazynowania i kas oddziau. Systemy z reguy s czci innych wikszych systemw, ale zawsze te mog by rozbite na mniejsze systemy. Aby dobrze zbudowa nasz system, musimy rozumie systemy, z ktrymi on wsppracuje. Musimy dobrze si zastanowi co bdzie wchodzio w skad systemu, a co nie. W fazie analizy systemu podstawowym celem jest okrelenie, czego uytkownik oczekuje od systemu, ze zwracaniem niewielkiej lub adnej uwagi na technologi informatyczn, ktra bdzie uyta do implementacji tych wymaga. Potrzeba do tego DFD, na ktrym bdzie pokazany podzia wymaga na oddzielne funkcje i interfejsy midzy funkcjami. Potrzeba te ERD do pokazania obiektw wystpujcych jako dane pamitane w systemie i zwizkw midzy obiektami. Ponadto korzysta si ze sownika danych do gromadzenia definicji wszystkich elementw danych w systemie oraz jakiej postaci tekstowego opisu formalnych regu dziaania dla kadej z funkcji najniszego poziomu. Kluczow spraw jest to aby wszystkie te modele byy ze sob zgodne. Jeli DFD odwouje si do elementu danych, ktrego nie ma w sowniku danych, to co jest le. Jeli sownik danych definiuje elementy danych, ktre nie pojawiaj si w adnym innym modelu, to rwnie co jest le. Jeli DFD zawiera magazyny danych nie zdefiniowane na ERD, znowu mamy sprzeczno. Podobnie jest, jeli ERD zawiera obiekty, ktre nie wystpuj w sowniku danych nie s pokazane na DFD. System ten bdzie systemem interakcyjnym. W zwizku z tym, dodatkowym zadaniem analityka jest dokadne wymodelowanie wszystkich moliwych komunikatw, ktrych moe udzieli system, a take przewidzenie wszystkich moliwych reakcji uytkownika na pytania komputera".

37

1. Faza rozpoznania

Faz analizy poprzedza faza rozpoznania. W ramach tej fazy mamy pierwsz styczno z dziaalnoci firmy, dla ktrej budujemy projekt. Dowiadujemy si na czym polega ta dziaalno i jak orientacyjnie wyglda praca w takiej firmie. Poza spraw tematyki i oglnych potrzeb nowego systemu, robimy rozpoznanie co do obecnej sytuacji. Mianowicie oceniamy poziom komputeryzacji w firmie. Badamy czy istnieje ju jaki system, i wwczas bdziemy tworzy nowy - ulepszony, czy te bdziemy tworzy zupenie nowy system dla danej firmy. Oglny opis dziaalnoci firmy System ma wspomaga obsug firmy kosmetycznej, ktra rozprowadza swoje produkty za porednictwem sieci dystrybutorw. Zadaniem dystrybutorw jest znalezienie klientw, ktrzy bd zainteresowani kupnem kosmetykw. Jeeli z jakiego powodu produkt nie przypadnie do gustu klientowi, to moe go zwrci dystrybutorowi w cigu dziesiciu dni, natomiast dystrybutor moe ten produkt zwrci bez podania przyczyny w cigu trzydziestu dni. Jednak jest ograniczenie co do iloci zwracanych produktw w ramach jednego zamwienia. Oprcz wspomnianych wyej zwrotw mona normalnie skada reklamacje na produkty w terminie do trzech miesicy; nie wchodz one oczywicie w skad liczby produktw dozwolonych do zwykych zwrotw. Dystrybutor skada w firmie zamwienie na produkty, ktre wybrali jego klienci. Za kady otrzymuje okrelon ilo punktw. Dostaje on kosmetyki na kredyt, a naleno za nie musi uregulowa w cigu trzydziestu dni. Nastpne zamwienie moe by zoone dopiero po zapaceniu ostatniego zamwienia. Przy duych zamwieniach dystrybutor otrzymuje procentowe rabaty, w zalenoci od iloci sprzedanego towaru. Dystrybutor moe prowadzi take inny rodzaj dziaalnoci w firmie: mianowicie rozbudowywa sie dystrybutorw firmy poprzez werbowanie nowych czonkw (ktrych to zostaje sponsorem). W zalenoci od pewnych kryteriw dotyczcych wielkoci wasnej sieci i iloci sprzedanych produktw nadawany jest dystrybutorowi okrelony tytu, oraz przyznawane s nagrody i przywileje.

38

Co pewien czas firma ponawia swoj ofert (jest to tzw. kampania); to znaczy wprowadza nowe produkty, wycofuje mao atrakcyjne, zmienia ceny lub organizuje promocje.

2. Faza analizy Jak ju wspomnielimy faza analizy zakada zbudowanie modelu zasadniczego, ktry skada si z dwch czci: modelu rodowiska i modelu zachowa. Elementami skadowymi modelu rodowiska s: okrelenie celu, diagram kontekstowy i lista zdarze. Model zachowania skada si natomiast z wstpnego modelowania zachowania wedug podziau na procesy oraz z wygadzania modelu zachowania poprzez rwnowaenie DFD.

2.1. MODEL RODOWISKOWY 2.1.1. Okrelenie celu

Celem systemu informatycznego jest obsuga sprzeday produktw firmy kosmetycznej dystrybutorom. Obejmuje to: gromadzenie i przechowywanie informacji o dystrybutorach; wprowadzanie zamwie; wystawianie faktur; przyjmowanie zwrotw i reklamacji; pobieranie opat czonkowskich; deaktualzacj dystrybutorw; drukowanie rnego rodzaju zestawie dotyczcych dziaalnoci firmy.

39

2.1.2. Diagram kontekstowy

DISTRYBUTORZY KSIGOWO dane dystrybutor w, zamwienia,

Informac je o d kt

SYSTEM WSPOMAGA NIA

informac je o i zestawien ia, raport

zestawie nia, raporty o d

nowe ceny, produkty , f

MARKETING

System komunikuje si z szecioma obiektami zewntrznymi. Jak wida na diagramie s to dystrybutorzy, system ksigowoci, kasa, magazyny, a take zarzd i dzia marketingu. Dystrybutorzy skadaj w firmie zamwienia, odbieraj produkty, pac za nie, zwracaj produkty, skadaj reklamacje. Ksigowo kontaktuje si ze wiatem zewntrznym, jeli chodzi o wszystkie sprawy finansowe firmy, dlatego te przesyane s do niej wszystkie rodzaje faktur. Aby dystrybutorzy mogli skada kolejne zamwienie, musi by uiszczona opata za poprzednie. Patno jest dokonywana w kasie, a zamwienia s przyjmowane w zupenie innym miejscu, dlatego konieczne jest przekazanie jak najszybciej tej informacji, eby dystrybutor zaraz po zapaceniu mg zoy kolejne zamwienie.

40

Magazyny dostarczaj informacji o produktach, ktre s w danej chwili dostpne (na stanie). Natomiast zarzd i dzia marketingu potrzebuj do podejmowania rnych decyzji wielu rnych zestawie na temat sprzeday. Zarzd podejmuje te decyzje o wprowadzaniu i wycofywaniu poszczeglnych produktw oraz ustala ceny.

2.1.3. Lista zdarze Lista zdarze obejmuje 21 zdarze. Wikszo z nich to zdarzenia sterowane przepywem, ale s tez zdarzenia temporalne. Litera T po opisie zdarzenia oznacza zdarzenie temporalne. 1. Zgasza si nowy dystrybutor. 2. Dystrybutor skada zamwienie. 3. Dystrybutor dokonuje zwrotu produktw. 4. Dystrybutor skada reklamacje na produkty. 5. Dystrybutor informuje o zmianie danych (adresu, nazwiska, telefonu). 6. Rozliczenia dokonywane w kasie firmowej. 7. Ksigowo potrzebuje zestawienia wszystkich dystrybutorw, ktrzy maja nieuregulowane patnoci w obowizujcym terminie. (T) 8. Wysanie zamwienia do realizacji. 9. Wystawienie faktury zamwienia. 10. Zarzd wprowadza nowe ceny dla produktw. 11. Zarzd wprowadza nowe produkty. 12. Zarzd wycofuje produkty. 13. Zarzd ustala nowe limity dla dystrybutorw. 14. Zarzd i marketing potrzebuj zestawienia. (T) 15. Dezaktualizacja dystrybutorw. (T) 16. Zerowanie iloci punktw za sie na koniec miesica. (T) 17. Nadanie dystrybutorom tytuw. (T) 18. Marketing prosi o nalepki adresowe z bazy danych o klientach.

41

2.2. MODEL ZACHOWANIA 2.2.1. Podzia wedug procesw Zdarzenie l : Zgasza si nowy dystrybutor DYSTYBUT OR dane dystrybutora, rachunek

umowa PRZYJMIJ NOWEGO DYSTRYBUTORA

Do firmy przychodzi osoba z wyraeniem chci stania si dystrybutorem. Wypenia ona formularz danych osobowych. Po zgodzie pracownika firmy na przyjcie danej osoby paci ona opat rejestracyjn w kasie, a nastpnie podpisuje umow. Po ustaleniu tych formalnoci wprowadzane s dane nowego dystrybutora. Oczywicie przyszy dystrybutor dostaje w kasie rachunek za uiszczon opat, ale oba te obiekty s zewntrzne w stosunku do modelowanego systemu, dlatego nie jest to pokazana na diagramie.

42

Zdarzenie 2 : Dystrybutor skada zamwienie

informacj ao

zamwienie 2. PRZYJMI

POZYCJE ZAMWIE

Dystrybutor skada formularz zamwienia z pozycjami produktw w iloci jak chciaby zamwi i innymi potrzebnymi informacjami. Przed przyjciem zamwienia sprawdzana jest odpatno za poprzednie zamwienie. Jeli dystrybutor dokona wpaty w kasie, to wiadomo ta znajduje si ju w systemie, jeli natomiast przynosi dowd wpaty, ktrej dokona na przykad w urzdzie pocztowym, to naley wprowadzi informacje o zapaceniu zamwienia. Nastpnie wprowadzane s informacje dotyczce przyjmowanego zamwienia.

43

Zdarzenie 3 : Dystrybutor dokonuje zwrotu produktw

FAKTURY

ilo dostarczone go produktu nazwa produktu ilo ju zwrcony ch

DOSTARCZON E POZYCJE ZAMWIENI A

PRODUKT Y

REKLAMAC JE FAKTU RY

eby zwrot zosta przyjty, musi by na to zgoda pracownika przyjmujcego zwracany(e) produkt(y) - sprawdza je on pod wzgldem jakoci i iloci zuytego produktu. Jeli pracownik wyrazi zgod, musi on sprawdzi faktur, z ktr przyszed dystrybutor (czy zgadza si numer). Nastpnie naley sprawdzi czy nie zosta ju przekroczony limit zwrotw i czy produkt ten nie by ju wczeniej zwracany z tego zamwienia, czy byy jakie reklamacje. Jeli wszystko si zgadza wprowadzany jest zwrot i wystawiana jest faktura dla tego zwrotu (dla niej to pobierane s dane o dystrybutorze i nazwa produktu).

44

Zdarzenie 4 : Dystrybutor skada reklamacje na produkty

DYSTRYBUTOR nume r ilo dostarczone go 4. PRZYJMI nazwa produk PRODUKTY DOSTARCZO NE POZYCJE

faktura zamwie faktu ra

DYSTRYBUTORZY ilo ju zwrcony FAKTU RY

ilo ju zwrcony REKLAMACJE

Pracownik podejmuje decyzj czy przyj reklamacj na dany produkt. Jeli pracownik wyrazi zgod, musi on sprawdzi faktur, z ktr przyszed dystrybutor (czy zgadza si numer). Nastpnie naley sprawdzi czy caa ilo danego produktu nie zostaa ju zwrcona poprzez zwroty dopuszczalne lub reklamacje. Jeli wszystko si zgadza reklamacja jest wprowadzana i wystawiana jest faktura taka sama jak dla zwykych zwrotw.

45

Zdarzenie 5 : Dystrybutor informuje o zmianie danych (adresu, nazwiska, telefonu)

DYSTRYBUTOR

AKTUALIZ UJ DANE

DYSTRYBUTO RZY \ ID dystrybutora + nazwisko / adres / telefon

Informacje o dystrybutorach s bardzo istotne, gdy umoliwiaj rnego rodzaju kontakt z nim. Takie dane istotne s dla marketingu, ktry pobiera je z budowanego systemu, na przykad w celu wysania nowych katalogw, bezpatnych magazynw na temat dziaalnoci firmy, zaprosze na spotkania, szkolenia itp.

46

Zdarzenie 6 : Rozliczenia dokonywane w kasie firmowej

Dystrybutor moe dokona patnoci w kasie lub za porednictwem innych instytucji, takich jak bank czy urzd pocztowy. Jeli patnoci dokonuje on w kasie, to fakt ten dostarcza do systemu informacji dotyczcych faktury takich jak data i rodzaj patnoci, w przeciwnym razie zostaj one wprowadzone przy okazji przyjcia zamwienia. Drugi aspekt rozlicze dotyczy zwrotu nalenoci za produkty, ktre zostay zwrcone lub na ktre zostay zoone reklamacje. Mona tego dokona dopiero przy pierwszej okazji pacenia za kolejne zamwienie.

47

Zdarzenie 7 : Ksigowo potrzebuje zestawienia wszystkich dystrybutorw, ktrzy maja nieuregulowane patnoci w obowizujcym terminie.

Faktury przechowuj dane dotyczce ich wystawiania, ale take i patnoci za nie. Zarzd potrzebuje wykaz dystrybutorw, ktrzy maja nieuregulowane patnoci, eby mc ewentualnie je egzekwowa.

48

Zdarzenie 8 : Wysanie zamwienia do realizacji

Zamwienie jest przygotowywane w magazynie, dlatego te musi on otrzyma informacje o zamawianych przez dystrybutora produktach. W magazynie dopiero okazuje si jakie produkty s w danej chwili na skadzie i w jakich ilociach mog by dostarczone dla danego dystrybutora. Poza tym potrzebne s dane dystrybutora do wydrukowania nalepki na przygotowana paczk. Dodatkow czynnoci tego procesu jest wyszukanie pozycji ostatniego zamwienia i sprawdzenia czy zostay dostarczone pozycje, ktre proszono ponowi przy nastpnym zamwieniu (w razie chwilowych brakw).; jeli nie, to naley doczy je do tego zamwienia. Sprawdzamy czy przygotowywane produkty mieszcz si w limicie kredytowym.

49

Zdarzenie 9 : Wystawienie faktury zamwienia

Wystawienie faktury jest najbardziej skomplikowanym procesem w caym systemie. Podczas rwnowaenia DFD na pewno mona bdzie ten proces rozoy na kilka poziomw w d. Wystawiajc faktur naley wzi pod uwag oczywicie cen i ilo produktw. Naley rwnie policzy punkty za obecne zamwienie i doda do nich punkty, ktre zarobia caa sie danego dystrybutora. Na podstawie tych punktw mona odnale wielko rabatu, ktry rwnie trzeba uwzgldni. Na koniec naley odnale sponsora, ktremu naley doda punkty za zamwienie, na ktre to jest wystawiana faktura oraz kadego sponsora nad nim.

50

Zdarzenie 10 : Zarzd wprowadza nowe ceny dla produktw

Co jaki czas zarzd wprowadza nowe ceny produktw. Czasami s to tylko chwilowe promocje. Wane jest, eby system przechowywa te ceny, na przykad dla odliczenia zwrotw lub reklamacji. Zdarzenie 11 : Zarzd wprowadza nowe produkty.

Oprcz nazw i cen, moe zaistnie potrzeba wprowadzenia produktw do serii.

51

Zdarzenie 12 : Zarzd wycofuje produkty

Produkt moe zosta wycofany z oferty nagle z powodu odgrnego zarzdzenia, ale zwykle informacja taka przychodzi z magazynu, w ktrym skoczyy si pewne produkty, a kontynuacja ich produkcji jest wstrzymana. Produkty nie s usuwane z systemu. System przechowuje informacje o wszystkich produktach, ktre kiedykolwiek byy w sprzeda. Czyni je po prostu nieaktualnymi.

Zdarzenie 13 : Zarzd ustala nowe limity dla klientw

Kady dystrybutor ma przyznany tytu. Z tytuem zwizany jest przyznawany limit kredytowy dziki, ktremu dystrybutor moe otrzyma produkty na wyduony termin patnoci.

52

Zdarzenie 14 : Zarzd i marketing potrzebuj zestawienia

Zarzd prosi o zestawienia statystyczne dotyczce sprzeday, na podstawie ktrych moe kontrolowa kondycj firmy. Marketing potrzebuje takich zestawie do ledzenia zapotrzebowania rynku. Dziki zestawieniom tym wyapuje si" produkty, ktre czsto s zwracane lub te, na ktre skadanych jest wiele reklamacji.

53

Zdarzenie 15 : Dezaktualizacja dystrybutora (po roku)

Dezaktualizacja moe by wykonana z dwch powodw. Pierwsza sytuacja, to taka, gdy dystrybutor nie zoy, adnego zamwienia przez ostatni okrgy rok. Druga natomiast, to rezygnacja dystrybutora. Zdarzenie 16 : Zerowanie iloci punktw za siec na koniec miesica

Punkty premiowe za sie przyznawane s tylko wtedy, gdy w cigu miesica zostaa zebrana odpowiednia ich ilo. Wobec tego pod koniec miesica zostaje ona resetowana.

54

Zdarzenie 17 : Nadanie dystrybutorom tytuw

Dystrybutor dziki tytuom posiada pewne przywileje, wiksze limity kredytowe itp. Jednak, eby dosta oraz utrzyma nadany tytu naley spenia pewne wymogi zwizane z iloci, zamawianych produktw oraz wielkoci rozbudowanej sieci.

Zdarzenie 18 : Marketing prosi o nalepki adresowe dla dystrybutorw

Marketing potrzebuje nalepki adresowe do wysyania rnego rodzaju informacji o szkoleniach, ofertach, promocjach i nagrodach. Rozsya je do rnych grup dystrybutorw.

55

2.2.2. Rwnowaenie DFD Diagramy procesw przedstawione w poprzednim punkcie przedstawiaj pojedynczy poziom DFD. Niestety przedstawienie ich na pojedynczym diagramie stwarza zbyt skomplikowany obraz. Dlatego te naley utworzy przynajmniej jeden wyszy poziom. Najpierw naley pogrupowa procesy wedug pewnego kryterium.

Tym sposobem otrzymalimy sze procesw, ktre pojawia si na diagramie poziomu zerowego.

Diagram O przedstawiony jest na nastpnej stronie. Ze wzgldu na jego zoono nie wystpuj na nim wejcia i wyjcia procesw. Niektre magazyny zostay powtrzone dla przejrzystoci. S one oznaczone ukona kresk. Procesy zawarte w diagramie poziomu zerowego to: 1. Obsu dystrybutora - proces ten obejmuje wszystkie procesy, ktre komunikuj si z Dystrybutorami. S to procesy pobierajce wszelkie informacje wejciowe dotyczce dystrybutorw, przejmujce od nich produkty, ktre zwraca lub na ktre dokonuje on reklamacji, jak rwnie przyjmuje on rezygnacj dystrybutora z dalszej dziaalnoci w firmie. 2. Realizuj zamwienie - proces ten obejmuje dziaanie dotyczce przygotowanie zamwienia, cznie z pozycjami, ktre naley ponowi z ostatniego zamwienia, wysanie takiego zamwienia do magazynu i odebranie gotowych produktw. 3. Wystaw faktur - ten proces obejmuje wszystkie czynnoci zwizane z zestawieniem produktw gotowych do odebrania, wyliczenia rabatw za ca dla ktrej dany dystrybutor jest sponsorem, sprawdzenia czy produkty te nie wychodz poza przyznany limit kredytowy, odliczenia wartoci zwrconych produktw i ostatecznie wystawienie cakowitej faktury. 4.Wykonaj operacje miesiczne - co miesic dokonuje si pewnych aktualizacji, ktre obejmuj, dezaktualizacj dystrybutorw, resetowanie punktw za sie, nadawanie nowych tytuw, a take wykonuje si zestawienie dystrybutorw, ktrzy maj niezapacone faktury w podanym terminie. S.Wsppracuj z kierownictwem -jak wynika z nazwy procesu, aktualizuje on system zgodnie z ustalonymi przez kierownictwo zarzdzeniami, jak rwnie przygotowuje dla niego i dla marketingu zestawienia uatwiajcego kontrol nad sytuacj w firmie i nie tylko. 6. Wprowad patno - proces ten jest procesem elementarnym. Przekazuje on do systemu informacj o zapaceniu faktury w firmowej kasie.

57

Zrwnowaony diagram O

58

59

Diagram LI. (Proces L L Przyjmij nowego dystrybutora)

Diagram 1.3. (Proces 1.3. Przyjmij zamwienie)

60

Diagram 1.4. (Proces 1.4. Przyjmy zwrot)

Diagram 1.5. (Proces 1.5. Przyjmij reklamacj)

Diagram 2. (Proces 2. Realizuj zamwienie)

Diagram 2.1. (Proces 2.1. Przygotuj zamwienie)

62

Diagram 3. (Proces 3. Wystaw faktur)

Diagram 4. (Proces 4. Wykonaj operacje miesiczne)

63

Diagram 5. (Proces 5. Wsppracuj z kierownictwem)

Diagram 6. (Proces 6. Wprowad patno)

64

2.3. SOWNIK DANYCH

65

66

67

68

69

70

2.4. SPECYFIKACJE PROCESW Proces 1.4.3. BEGIN WCZYTAJ id_produktu (id_p), ktry dystrybutor chce zwrci WCZYTAJ numer Jaktury (id_f), ktrej dotyczy zwrot produktu WYSZUKAJ id_zamwenia (id_z), dla tej faktury JX)WHILE WYSZUKAJ takpoz_zamwienia, dla tego zamwienia, dla ktrej id_prodnktu=id_p IF znaleziono THEN ZNAJD dla tej pozycji dostjozycj ODCZYTAJ ilo_dost (A) ENDIF ENDDO WYSZUKAJ id_zamwienia (id_z2) poprzedzajcego zamwienie id_z DOWfflLE WYSZUKAJ \akapoz_zamo-wiema, dla zamwienia id_z2, dla ktrej (id_produktu=id_p AND dla ktrej warto czy_ponowi = 'TAK' AND (dla ktrej istnieje dost_pozycja,, dla ktrej numer_faktury=id_f)) IF znaleziono THEN ODCZYTAJ ilo_dost (B) END IF ENDDO DODAJ A+ B (D) Z=0 DOWHE WYSZUKAJ numer faktury_zwrotu, dla ktrej (numerJ~aktury=iA_f AND id_prodiiktu=id_p) IF znaleziono THEN ODCZYTAJ ilo_zwrac (X) END IF IF jest to zwrot THEN Z = Z + X ELSER = R+XENDIF ENDDO OBLICZ wszystkie zwrcone produkty na faktur id_f (WZ) MAX= maksymalna ilo produktw, ktre mona zwrci IF (WZ = MAX) THEN WYWIETL Oddano maks. ilo zwrotw na faktur" ELSE IF (R + D = D) THEN WYWIETL Zwrcono wszystkie produkty o tym numerze na to zamwienie" ELSE IF (R + Z < D) THEN S = minimum {MAX-WZ, D-(R+Z)} WYWIETL Mona zwrci (S) produktw o podanym numerze" ENDIF END

71

Proces 1.5.3. BEGIN WCZYTAJ idjroduktu (idjp), ktry dystrybutor chce zwrci WCZYTAJ numer Jaktury (id_f), ktrej dotyczy skadana reklamacja WYSZUKAJ id_zamwienia (id_z), dla tej faktury DOWHTLE WYSZUKAJ takpozjzamwienia, dla tego zamwienia, dla ktrej id_produktu=i&_$ JJF znaleziono THEN ZNAJD dla tej pozycji dost_pozycj ODCZYTAJ ilo_dost (A) ENDIF ENDDO WYSZUKAJ id_zam\vienia (id_z2) poprzedzajcego zamwienie id_z DOWHILE WYSZUKAJ takpozjzamwienia, dla zamwienia id_z2, dla ktrej (id_produktu=id_p AND dla ktrej warto czy_pono-wi = 'TAK' AND (dla ktrej istnieje dost_pozycja,, dla ktrej numer_faktury=id_f)) IF znaleziono THEN ODCZYTAJ ilo_dost (B) END IF ENDDO DODAJ A + B (D) ZR = 0 DOWHILE WYSZUKAJ numer Jaktury_zwrotu, dla ktrej (numerJaktury = id_f AND idjroduktu = id_p) IF znaleziono THEN ODCZYTAJ ilo_zwrac (X) ZR = ZR + X ENDIF ENDDO ELSE IF (ZR = D) THEN WYWIETL Zwrcono wszystkie produkty o tym numerze na t faktur" ELSEIF(ZR<D)THE N S = D-ZR WYWIETL Mona przyj reklamacj w iloci (S) produktw o podanym numerze" ENDIF END

72

2.5. DIAGRAM ZWIZKW ENCJI

73

Objanienia do poszczeglnych zwizkw

Wikszo osb staje si dystrybutorami poprzez wprowadzenie do firmy poprzez innego dystrybutora. Taki dystrybutor staje si sponsorem osoby, ktr wprowadzi. Nie wszystkie jednak osoby musz mie swojego sponsora, poniewa s i takie, ktre zgosiy si same do firmy.

Dystrybutorom s nadawane tytuy, ktre s zwizane z rnymi przywilejami, wikszymi limitami kredytowymi. Dlatego te dystrybutor ju w chwili rejestracji otrzymuje najniszy rang tytu. Mog istnie tytuy, ktrych jeszcze nikomu nie przydzielono, na przykad nikt nie doszed do najwyszego szczebla. Tytuy dla dystrybutorw mog si zmienia na koniec kadego miesica, kiedy to sprawdzana jest dziaalno kadego z nich i przydzielane s mu coraz wysze tytuy lub jest on degradowany do niszego stopnia. Dlatego te pojedynczy dystrybutor moe posiada wiele tytuw, a aktualny odszukiwany jest po dacie nadania. Encja TyiufJDysfr jtsi nadaniem tytuu dystrybutorowi.

74

Dystrybutor po rejestracji nie ma jeszcze na koncie adnego zamwienia, ale w trakcie dziaalnoci moe ich uzbiera si bardzo duo. Za to zamwienie jest cile zwizane z dystrybutorem. Moe ono by wystawione tylko dla jednego dystrybutora.

Zamwienie skada si z pozycji zamwie, eby w ogle byo zamwienie musi by przynajmniej jedna taka pozycja. Dana pozycja moe si odnosi tylko do konkretnego zamwienia.

Pozycja zamwienia zawiera tylko jeden produkt, ale z kolei nie wszystkie produkty s zamawiane; na przykad produktu, ktry dopiero zosta wprowadzony, nikt jeszcze nie zamwi.

75

Kady produkt ma okrelon cen. Cena produktu zmienia si dlatego aktualn cen mona rozpozna i wyszuka po najpniej szej dacie. Cena dotyczy tylko jednego produktu.

Niektre produkty wchodz w skad serii. eby taka seria powstaa musi by przynajmniej jeden produkt. Dany produkt za moe nalee tylko do jednej serii.

76

Pozycje zamwienia s podstaw do przygotowania zamwienia. Jeli dany produkt jest w danej chwili na skadzie, to wejdzie on w skad dostarczanych produktw. Moe jednak zmieni si jego ilo. Jeli nie ma produktu na skadzie, pozycja ta jest pozycj nie dostarczon.

Zwrot jest zwizany z konkretn dostaw. eby odda jaki produkt, musimy dokadnie wskaza, skd on pochodzi (z jakiej dostawy), eby zidentyfikowa, e na pewno zosta dostarczony, a nie tylko zamwiony. Na dan dostaw moe nie by adnych zwrotw, a moe te si zdarzy, e dokonano ich kilka.

Mamy tu do czynienia ze zwizkiem typu 'is-a'. Reklamacja ma wszystkie pola identyczne jak zamwienie, ale oprcz tego ma jedno dodatkowe pole, w ktrym mona przechowywa uwagi na temat reklamacji.

77

Faktura zwrotu jest tworzona, gdy zwracane s jakie produkty. Na jednej fakturze moemy umieci kilka rnych zwrotw, ale oczywicie jeden zwrot moe si znale tylko na jednej fakturze zwrotu.

Faktura dotyczy tylko jednej dostawy.

Przy wystawianiu faktury zawsze bierze si pod uwag przysugujcy rabat, jeden dla kadej faktury. Natomiast niektre rabaty mog nie by jeszcze w ogle uwzgldniane.

78