1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

uwiadamianie sobie przez uczniw celw i zada dydaktycznych poznawanie nowych faktw nabywanie poj utrwalanie wiadomoci przechodzenie od teorii do praktyki wykonywanie zada dydaktyczno - wytwrczych kontrola i ocena wynikw nauczania

I. Uwiadamianie sobie przez uczniw celw i zada dydaktycznych. celem jest wytworzenie u uczniw pewnej pozytywnej motywacji do nauki, ktra moe warunkowa jej kocowy efekt nauczyciel w oparciu o uprzednio skonstruowany plan lub konspekt lekcji zapoznaje uczniw z ich zadaniami zwizanymi z celem lekcji oraz zaoonym efektem kocowym lub planem jest to ogniwo wstpne lecz bardzo istotne, gdy jest odpowiedzialne za odpowiedni sposb mylenia uczniw oraz uksztatowanie w nich woli poprzez uwiadomienie im, czego oraz w jakim celu maj si nauczy wiadomo uczniw (dziaajcych pod kierownictwem nauczyciela) danej trudnoci teoretycznej lub praktycznej stanowi punkt wyjcia dla ich samodzielnego formuowania problemw, jakie maj oni rozwiza gwnie poprzez bezporednie poznanie nastpuje tutaj inicjacja poszukujcego toku pracy dydaktycznej co posiada istotne znaczenie w procesie ksztatowania si pozytywnej motywacji do nauki oraz w wyznaczeniu kierunku dalszej pracy celem tego etapu pracy jest stworzenie wewntrznego i zewntrznego adu: o ad wewntrzny - nauczyciel stara si poprzez stawiane uczniom zadania uwiadomi im, czego oraz w jakim celu maj si nauczy; ad wewntrzny polega zatem na wytworzeniu u uczniw pewnej wewntrznej perspektywy nadajcej jego wysikom okrelonej wartoci, czyli wzbudzenie motywacji ad zewntrzny - nauczyciela stara si zapewni spokojny przebieg lekcji, co wizane jest z zaprowadzon przez niego dyscyplin, wykorzystywanymi sposobami zaczynania oraz koczenia zaj; brak tego rodzaju adu zaburza koncentracj uczniw

Jak stworzy dobr atmosfer na lekcji: -wprowadzaj reguy i procedury; -przedstawiaj zasady w formie pozytywnej; -twrz zasady obowizujce przy zmianach aktywnoci; -podkrelaj znaczenie zasad; -egzekwuj ich zachowanie; -czujno nauczyciela; -odpowiednie tempo i rytm pracy na lekcji; -pynno przebiegu lekcji; -podzielno uwagi nauczyciela; -trafne interpretowanie werbalnych i niewerbalnych zachowa ucznia; -liczne strategie i techniki, ktre sprawdzaj, e uczniowie s czujni i ledz tok lekcji

Bdy nauczycieli: -pomijanie uwiadamiania celw na lekcji; -wytyczanie zbyt trudnych lub atwych celw; -ograniczanie si do podawania tematu bez wytyczania celw szczegowych (potrzebna jest precyzja okrelenia celu lekcji); -nieokazywanie przydatnoci materiau np. w yciu Trudnoci uczniw: -nieuwiadomienie celw lekcji; -stosunek rodziny do szkoy (aspiracje rodzicw); -wpyw starszego rodzestwa; -postawa ucznia w sytuacji, gdzie stwierdza si, e sam musi, powinien si tego nauczy, aby zobaczy cel, korzyci pynce z nauki; -nie ma motywacji, nie rozumie tematu; -jest chaos, nie ma porzdku w umyle ucznia; II. Poznawanie nowych faktw Sposoby poznania: A) Empiryczne: -poznanie bezporednie (obserwacja, spostrzeganie, eksperyment); -poznanie porednie (schematy, mapy, strategie, obrazy, modele); B) Werbalne: -sowo mwione (opis, opowiadanie, pogadanka, wykad, dyskusja); -sowo drukowane (opis, opowiadanie, praca z tekstem); Bdy nauczycieli: -ponaglanie uczniw do wypowiedzi, a zwaszcza do formuowania wnioskw i uoglnie; -wypowiadanie przez nauczyciela odpowiedzi za uczniw, samodzielne formuowanie wnioskw z obserwacji (niecierpliwi nauczyciele) -zy dobr przedmiotw do obserwacji, warunkw, w jakich przebiega kierowanie obserwacj; Trudnoci uczniw: -trudnoci w skupieniu uwagi na cechach najwaniejszych; -trudnoci zwizane ze sabym wzrokiem; -trudnoci zwizane z trjwymiarowoci; -trudnoci w uyciu sw we waciwym znaczeniu; -trudnoci w zrozumieniu i przyswajaniu treci nie zwizanych z yciem; -trudnoci z wyciganiem wnioskw; -trudnoci z uchwyceniem wszystkich elementw; -brak zainteresowania; III. Nabywanie poj Sposoby realizacji (etapy ksztatowania poj oglnych): -kojarzenie nazw z odpowiednimi przedmiotami; -tworzenie przedpoj na podstawie znajomoci zewntrznych cech rzeczy i zdarze; -nabywanie poj naukowych

Metody nauczania poj wedug Arendsa: Arends mwi o cechach istotnych i nieistotnych, w definicji - uczy poj z podziaem na przykady i nieprzykady: -dedukcyjna- od ogu do szczegu (od reguy do przykadu)- nauczanie bezporednie; -indukcyjna- od szczegu do ogu (od przykadu do reguy); Bdy nauczycieli: -nieuwzgldnianie wszystkich etapw; -podawanie uczniom gotowych definicji niepoczonych z analiz; -niewaciwa realizacja poszczeglnych etapw ksztatowania poj; -zestawienie przedmiotw nieporwnywalnych; -wprowadzenie zbyt wielu poj naraz; -uoglnienie cech przedmiotw na podstawie zbyt maej liczby przykadw, zy dobr przykadw; -egzekwowanie od uczniw definicji, poj bez sprawdzenia rozumienia ich treci; -nauczyciele nie staraj si wdraa uczniw do posugiwania si pojciami w sytuacjach nowych; Trudnoci uczniw: -bdy we wnioskowaniu; -zbyt dua liczba poj; -podawanie gotowych poj, a nie ich ksztatowanie;

IV. Utrwalanie wiadomoci uczniw (utrwalanie, systematyzowanie wiedzy, poznawanie prawidowoci) Warunki skutecznego utrwalania wiadomoci: -nastawienie uczniw na trwae zapamitywanie; -pene zrozumienie przez uczniw utrwalonego materiau; -stosowanie odpowiedniej techniki uczenia si; Sposoby utrwalania wiadomoci -bierne- powtarzanie, przypominanie, uczenie si na pami ze zrozumieniem; -aktywne (czynne) systematyzowanie i klasyfikowanie wiadomoci, ksztatowanie umiejtnoci i nawykw w postaci wicze, praca samodzielna; Jak powtarza? -kolejno powtarzania - tu po wprowadzeniu nowego materiau - naley powtarza go w takiej kolejnoci, w jakiej by podany, najwaniejszy i najtrudniejszy materia; na lekcjach powtrzeniowych - tworzy systematyczn wiedz, na koniec lekcji; Sposoby powtarzania: -pogadanka- tradycyjne odpytywanie; -praca z ksik, czasopismem (przygotowanie samodzielnych prac); -uczenie si na pami; -odpytywanie kilku uczniw na raz i konfrontowanie odpowiedzi tyche uczniw; -w urozmaicony sposb- nastpuje nowe uporzdkowanie danego materiau;

Bdy nauczycieli: -pamiciowe utrwalanie wiadomoci (bez zrozumienia); -brak nastawienia uczniw na trwae zapamitywanie; -brak systematycznej kontroli wynikw nauczania; -utrwalanie bdnych skojarze; -utrwalanie materiau niezrozumiaego dla uczniw; -pomijanie w procesie utrwalania najwaniejszych faktw, uoglnie; -utrwalanie wiadomoci, gdy ucze nie pamita ju przerobionego materiau; -stosowanie jednego sposobu utrwalania; Trudnoci uczniw: -w utrwalaniu wiadomoci; -z zapamitywaniem nazw, dat, wzorw; -z zapamitywaniem informacji niezwizanych z zainteresowaniami uczniw; -z zapamitywaniem w niewaciwych warunkach nowych wiadomoci; -mieszanie poj podobnych, wprowadzonych w krtkim czasie;

V. Przechodzenie od teorii do praktyki Umiejtno- sprawno w posugiwaniu si waciwymi reguami przy wykorzystaniu jakich zada; pod wpywem systematycznego powtarzania, czyli wiczenia, umiejtnoci moe stopniowo przeksztaci si w nawyk; Nawyk- dziaanie wykonywane z coraz mniejszym wysikiem, przy zmniejszonym udziale wiadomoci; pod wpywem systematycznego powtarzania, czyli wiczenia, umiejtnoci moe stopniowo przeksztaci si w przyzwyczajenie; Etapy procesu ksztacenia umiejtnoci u nawykw: -uwiadomienie uczniom nazwy i znaczenia danej umiejtnoci; -sformuowanie na podstawie przypomnianych wiadomoci jednej lub kilku regu dziaania; -pokazanie przez nauczyciela wzorw danej czynnoci; -pierwsze czynnoci uczniw wykonywane przy staej kontroli nauczyciela; -systematyczne i samodzielne wiczenia w posugiwaniu si przyswojon umiejtnoci Bdy nauczycieli: -pomijanie na lekcji jednego lub nawet kilku etapw procesu ksztacenia umiejtnoci i nawykw; -niewaciwa pod wzgldem dydaktycznym realizacja poszczeglnych etapw; -cakowite zrezygnowanie z ksztatowania umiejtnoci i nawykw; -jednorazowe pokazywanie danej czynnoci; -brak kontroli nad pierwszymi samodzielnymi czynnociami uczniw; -nieodpowiednie rozoenie wicze w czasie oraz zadawanie zbyt trudnych wicze do domu w stosunku do realizowanych na lekcji; -zbyt szybkie tempo prowadzenia wicze; -nauczyciele tylko powtarzaj i pomijaj cz wicze; -wiczenia niedostosowane do wieku, zrcznoci i umiejtnoci uczniw;

Trudnoci uczniw: -brak motywacji, znudzenie, zniechcenie; -ze wyjanienie przydatnoci czynnoci; -nie dostosowanie wykonywanych czynnoci do tempa uczniw; -niewaciwy, niezrozumiay sposb wyjaniania; -zalegoci z poprzedniego materiau; -zbyt zoone umiejtnoci; -brak dobrego wprowadzenia do samodzielnej pracy; VI. Wykonywanie zada dydaktyczno- wytwrczych czenie teorii z praktyk: -PTP (funkcja poznawcza); -TPT (funkcja weryfikacyjna); -TP (funkcja przeksztacajca); Bdy nauczycieli: -odrywanie teorii od praktyki; -nauczyciel sam wykonuje wiczenia; -ze przygotowanie nauczyciela do lekcji; Trudnoci uczniw: -trudnoci w wykorzystaniu dawniej przyswojonych wiadomoci przy opracowaniu nowego materiau, (kiedy wiadomoci z zakresu jednego przedmiotu nauczania trzeba zastosowa w innym); -trudnoci przy rozwizywaniu zada tekstowych; -trudnoci w znalezieniu zwizku midzy wielkoci dan a szukana; -trudnoci z zastosowaniem poj; VII. Kontrola i ocena wynikw nauczania (sprawdzanie osigni): Kontrola- sprawdzenie osigni uczniw, czy i na ile opanowali oni materia programowy; jakie pojcia, reguy i umiejtnoci opanowali; Ocena- jest nieodcznym elementem pracy dydaktycznej, w toku ktrego kontrolujemy stan wiadomoci i umiejtnoci ucznia. Moe wystpi w stopniu (cyfra) lub sownie (pochwaa, ocena opisowa), a take w formie graficznej (buki, kwiatki, serduszka); osd, opis stopnia opanowania treci;

Zarzuty wobec stopni (wg B. Niemierki): A) Stopnie nie maj gbszego sensu: -ocenianie przebiega inaczej w rnych szkoach i u rnych nauczycieli; -pojedynczy symbol nie moe dokadnie przedstawi zoonych osigni pedagogicznych; -nauczyciele czsto oceniaj przypadkowo i niedbale; -stopnie s stosowane jako kary lub rodki dyscyplinujce, a nie jak waciwe miary osigni; B) stopnie s pedagogicznie bahe: -s tylko symbolami; -najwaniejsze wyniki s nieuchwytne, nie mona ich, wic ani wyceni, ani ustopniowa;

-ocena nauczyciela jest mniej wana dla ucznia ni wasna samoocena; -stopnie nie pozwalaj poprawnie przewidzie pniejszych osigni; C) stopnie s niepotrzebne: -nieskutecznie motywuj do rzeczywistych osigni w ksztaceniu; -gdy uczniowie opanuj wszystko, co powinni, nic nie pozostaje do rnicowania za pomoc stopni; -przetrway gwnie dlatego, e nauczyciele tkwi w tradycyjnych sposobach dziaania; D) stopnie s szkodliwe: -niskie stopnie mog zniechca mniej zdolnych uczniw do wysiku; -stopnie powoduj, e dla niektrych uczniw poraka jest nieunikniona; -niektrzy rodzice stosuj kary wobec uczniw za niskie stopnie i nieodpowiednie nagrody za wysokie stopnie; -s uniwersalnym wzorem dla wszystkich uczniw mimo rnic indywidualnych midzy nimi; -podkrelaj wsplno celw wszystkich uczniw, a zniechcaj do indywidualnych celw uczenia si; -nagradzaj konformizm i karz za twrczo; -zachcaj do rywalizacji, a nie do wsppracy; -naleganie na wysokie stopnie prowadzi niektrych uczniw do oszustw; Rodzaje kontroli: -diagnostyczne (sprawdzenie); -prognostyczna; -wychowawcza (wdraanie do samodzielnoci i samooceny); -motywujca; -dydaktyczna (czy materia zosta opanowany przez uczniw); Metody kontroli: -ustna; -pisemna (kartkwki, klaswki, wypracowania, testy); -dziaania praktyczne i wiczenia; -praca z ksik; Bdy nauczycieli: -subiektywizm w ocenie; -wieloaspektowo ocen (stopni); -brak systematycznej kontroli i oceny; -brak jawnoci ocen i ich uzasadnienia; -niewaciwa atmosfera w czasie kontroli; -niewaciwe metody kontroli; -nieocenianie lub przecenianie kontroli; -ocenianie ucznia na podstawie jego oglnego zachowania si na lekcji; Trudnoci uczniw: -brak samokontroli ze strony ucznia; -kontrola mechaniczna, ktrej celu i sensu ucze nie rozumie, wywiera na niego szkodliwy wpyw; -nieumiejtno skupienia uwagi podczas kontroli; -nieumiejtno wypowiadania wasnych opinii