Pawe Chlebek SPOSOBY WIDZENIA John Berger, Sven Blomberg, Chris Fox, Michael Dibb, Richard Hollis Sposoby

widzenia to niejako elementarz wspczesnych metod postrzegania szeroko pojtej kultury wizualnej, poczwszy od sztuki wielkich mistrzw a po reklam. Jest to studium spojrzenia, rozpoznawania, postrzegania oraz relacji midzy sowem a obrazem. W siedmiu esejach zostaje poruszona i rozwinita tematyka zawarta w cyklu telewizyjnym pod tym samym tytuem. Nie s one ze sob powizane, dziki czemu nie musimy si przejmowa kolejnoci i moemy si porusza swobodnie po tym dziele. W czterech esejach uyto sw i obrazw, a w trzech pozostaych tylko obrazw. Eseje wizualne powicone s sposobom widzenia kobiet i rnym aspektom tradycji malarstwa olejnego. Gwnym celem ksiki jest zapocztkowanie procesu zadawania pyta. Esej pierwszy powicony jest opisowi relacji midzy sowem a obrazem. Ju sam cytat zawarty we wstpie jednoznacznie okrela nam z czym bdziemy mieli styczno w dalszej czci utworu Widzenie poprzez sowa. Dziecko patrzy i rozpoznaje zanim nauczy si mwi. Nasze postrzeganie w gwnej mierze zaley od posiadanej wiedzy i od wiary. Nie mniej jednak wiedza i oparte na niej wyjanienia nie pokrywaj si w peni z widokiem. Kiedy w gr wchodzi mio to bogi stan jakiego doprowadza nas widok ukochanej osoby mona jedynie porwna do ulotnej chwili zwizanej z aktem miosnym. Kady obraz ucielenia pewien sposb postrzegania, a tylko od nas samych, od naszej percepcji zaley jak my go widzimy. Pomimo tego, e nawet w fotografii moemy zauway postrzeganie fotografa (ktry to dokona selekcji uwiecznionego przez niego widoku spord niezliczonej iloci innych widokw), to tak naprawd my sami dobieramy w sobie tylko znany sposb efekt kocowy tego to postrzegania. W dzisiejszych czasach spojrzenie na sztuk ulego zmianie, jest to chociaby spowodowane odmiennym pojmowaniem perspektywy, ktra zmienia si na przeomie wiekw. Take wynalezienie aparatu miao wielki wpyw na spojrzenie czowieka. To co widzialne nabrao dla nas nowego znaczenia. Obrazy artystyczne stay si wszechobecne, atwo dostpne, co wedug autora spowodowao nieodwracalne zmiany postrzegania obrazw ju wczeniej namalowanych. W ksice tej zwrcono take uwag na to, i malarstwo olejne jak sztuka kadej epoki suyo ideologicznym interesom klasy panujcej. Autor stwierdza, e sposb widzenia wiata, na ktry miay wpyw nowe stosunki wasnoci i wymiany, znalaz swj upust w malarstwie olejnym, a take, e nie odnalaz go w adnym innym rodzaju sztuki wizualnej. Ten typ malarstwa jest odrnialny od reszty w jeden szczeglny sposb(ktry de facto jest uznawany za wad), ma zdolno oddawania materialnoci przedmiotw, wrcz ich namacalnoci. Autor zaznacza, e na szczegln uwag

zasuguj midzy innymi dziea Williama Blake'a, ktremu udao si tak przedstawi swoje obrazy aby stay si obecne, ale nie namacalne, by nie day si zredukowa do statusu przedmiotu. Jak ju wspominaem na wstpie w Sposobach widzenia poruszono nawet kwestie reklamy jako sztuki wspczesnej. W dzisiejszych czasach reklama jest nieodzownym elementem naszego ycia. Mona j spotka wszdzie w telewizji, gazecie, przystanku a nawet w szkole. W codziennej pogoni za pienidzem i saw nawet jej nie zauwaamy, nie dostrzegamy tego jaki ma wpyw na nasze ycie. Autor zwraca nam uwag na to, e czsto te niedostrzegalne przez nas reklamy wykorzystuj rzeby i malowida, by wzmocni w ten sposb przekaz, jednoczenie stajc si nowym przekanikiem kultury. Reasumujc to jak postrzegamy obrazy czy rzeczy nie zaley tylko od naszej wiedzy czy wiary, ale take od naszej zoonoci psychologicznej, rodowiska w jakim dorastalimy itp. itd.. U jednych pewien obraz moe wzbudza same pozytywne emocje, a u innych ten sam doprowadza do paroksyzmu negatywnych uczu. Obserwowany obiekt moe by postrzegany na tak du ilo sposobw jak ilo obserwujcych osb.