>>

LATO 2/2011

EGZEMPLARZ BEZPATNY

BIULETYN KRAJOWEJ SIECI OBSZARW WIEJSKICH

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich: Europa inwestujca w obszary wiejskie. Publikacja wspfinansowana ze rodkw Unii Europejskiej w ramach pomocy technicznej Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 Publikacja opracowana w Departamencie Rozwoju Obszarw Wiejskich Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi WWW.KSOW.GOV.PL Biuletyn KSOW Instytucja Zarzdzajca Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Konkurs na logo KSOW.TV rozstrzygnity!

Zgodnie zregulaminem konkursu na logo internetowego serwisu filmowego Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich pn. KSOW.TV Komisja Konkursowa wdniu 7 kwietnia 2011 r. dokonaa wyboru jednego, najlepszego projektu.
Do konkursu zostao zgoszonych 86 projektw, zczego 13 nie speniao wymogw formalnych zawartych wregulaminie konkursu. Do oceny finaowej zostay zakwalifikowane 73 prace. Komisja konkursowa obradowaa wnastpujcym skadzie: Pawe Pacek przewodniczcy Komisji, Departament Rozwoju Obszarw Wiejskich; Izabela Kurek Departament Rozwoju Obszarw Wiejskich, Sekretariat Centralny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich; Monika Bba Departament Rozwoju Obszarw Wiejskich; Emilia Pikulska Biuro Ministra; Micha Modrzejewski Prezes Zarzdu Krajowego Zwizku Modziey Wiejskiej.

>>

Zwyciski projekt w konkursie na logo internetowego serwisu filmowego KSOW.TV.

[fOT. SC KSOW]

Wybr najlepszego projektu dokonany by przy zachowaniu anonimowoci, natomiast przy ocenianiu prac kierowano si wzgldami funkcjonalnymi iartystycznymi zgaszanych projektw. Decyzj Komisji Konkursowej wybrano projekt, ktrego autork jest Pani Dorota Modlinger zWrocawia. Serdecznie dzikujemy za zainteresowanie konkursem. Zwycizcy raz jeszcze serdecznie gratulujemy!
Komisja konkursowa wtrakcie oceny prac.
[fOT. SC KSOW]

Sekretariat Centralny KSOW

III edycja konkursu Przy jazna Wie

Wkrtce zostanie ogoszony konkurs Przyjazna wie 2011 na najlepszy projekt infrastrukturalny zrealizowany na obszarach wiejskich przy wsparciu rodkw unijnych organizowany przez Krajow Sie Obszarw Wiejskich irealizowany od dwch lat przez Fundacj Programw Pomocy dla Rolnictwa FAPA. W tegorocznej edycji konkurs zostanie rozstrzygnity wtrzech kategoriach: spoecznej, technicznej, ekologicznej. Regulamin konkursu zostanie opublikowany wlipcu br. Rozstrzygnicie konkursu jesieni. ________________________________________ Kontakt: Justyna M. Krzyaniak Zesp Rozwoju Wsi tel. 22 623 19 48 Fundacja Programw Pomocy dla Rolnictwa FAPA e-mail: j.krzyzaniak@fapa.org.pl 00-930 Warszawa 71, ul. Wsplna 30, www.fapa.org.pl

>>

WNUMERZE:
VI posiedzenie Grupy Roboczej ds. KSOW. . . . . . . . . . . . . .2 11. spotkanie europejskich sieci obszarw wiejskich, Bad Schandau, Niemcy . . . . . . . . . .3 I Letnia Spartakiada Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich . . . . . . . .4 Potrzebna jest nowoczesna wie . . . . . . . . . . . . . . .5

Szanowni Pastwo,
Polska od 1 lipca br. przeja Prezydencj wUnii Europejskiej. Przygotowanie isprawowanie Prezydencji wRadzie UE wie si zkoniecznoci organizacji ikoordynowania przez Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi wielu spotka, zarwno formalnych (powiconych omawianiu biecych spraw), jak inieformalnych (wcelu wymiany pogldw wsprawach dugoterminowych). Kluczow rol Prezydencji jest wypracowywanie porozumie pomidzy pastwami czonkowskimi szczeglnie wtedy, gdy poruszane s kwestie draliwe ikontrowersyjne. Do takich spraw niewtpliwie naley rwnie przyszo wsplnej polityki rolnej ijej drugiego filaru polityki rozwoju obszarw wiejskich. Od naszej aktywnoci, wtym od aktywnoci Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich, zalee bdzie, czy Polska wykorzysta swoj szans uksztatowania wsplnej polityki rolnej ipolityki rozwoju obszarw wiejskich zgodnie zinteresami rolnictwa ipolskiej wsi. Krajowa Sie Obszarw Wiejskich jest bardzo dobrym miejscem do dyskusji na temat przyszoci rozwoju obszarw wiejskich po roku 2013. Sekretariat Centralny KSOW ma ju pierwsze dowiadczenia wtym zakresie. By midzy innymi wsporganizatorem konferencji midzynarodowych. Wramach dziaalnoci KSOW wpadzierniku br. zaplanowana jest wPolsce konferencja zudziaem pastw czonkowskich UE wsprawie przyszoci podejcia Leader. Podejmowane bd take inne dziaania wtym zakresie zarwno przez Sekretariat Centralny, jak i Sekretariaty Regionalne KSOW oraz partnerw sieci. W zakresie tematycznym dziaania sieci na poziomie europejskim nakierowane s take midzy innymi na dyskusj nad zmianami wsplnej polityki rolnej po 2013 roku oraz nowymi wyzwaniami stojcymi przed europejskim rolnictwem takimi jak: konkurencja, zmiany klimatyczne, energia odnawialna, biornorodno oraz projekty innowacyjne. Midzy innymi dlatego wramach KSOW funkcjonuj grupy tematyczne. Wswoich pracach grupy tematyczne identyfikuj dobre praktyki iuczestnicz wupowszechnianiu wiedzy oraz wsppracy midzynarodowej. Wyniki debat publicznych na temat przyszoci wsplnej polityki rolnej prowadzone wramach Europejskiej Sieci Obszarw Wiejskich bd miay take wpyw na przygotowanie zaoe pod zaplanowany na lata 2011-2012 proces legislacyjny, wktrym zostan wypracowane iprzyjte ramy prawne przyszej WPR. Przyjty Plan dziaania KSOW na lata 2010-2011 zapewnia moliwo organizowania konferencji iseminariw zudziaem przedstawicieli krajw czonkowskich UE. Wykorzystanie tej moliwoci wokresie prezydencji bdzie szczeglnie istotne dla zaprezentowania polskiej wizji wsplnej polityki rolnej ipolityki rozwoju obszarw wiejskich. Marek Sawicki
MInISTER ROLnICTWA IROZWOjU WSI WWW.KSOW.GOV.PL

Krajowa Sie Obszarw Wiejskich wWielkopolsce . . . . . . . . . . . . . . . .7 Bardziej skuteczna wsppraca na rzecz obszarw wiejskich. . . . .11 Wsppraca Instytutu Zootechniki PIB iKrajowej Sieci Obszarw Wiejskich . . . . . . .15 Powstanie Sieci zmotywowao nas do innowacyjnych dziaa . . . . . . . . .20 Najciekawsze pakiety turystyki wiejskiej . . . . . . . . . . . . .25 Wydarzenia inajblisze plany dziaa wregionach . . . . . .29 III Midzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej i Agroturystyki . . . . . . . . . . . . . . . .53

Biuletyn KSOW

>> WYDARZENIA

VI posiedzenie Grupy Roboczej ds. KSOW

W dniu 22 marca 2011 r. w gmachu Ministerstwa Rolnictwa iRozwoju Wsi odbyo si VI posiedzenie Grupy Roboczej do spraw Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich. W posiedzeniu wzili udzia przedstawiciele Sekretariatu Centralnego KSOW, Sekretariatw Regionalnych KSOW, Biura Pomocy Technicznej wMRiRW oraz Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Ministra Infrastruktury, Ministra Spraw Wewntrznych iAdministracji, Generalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska, Agencji Restrukturyzacji iModernizacji Rolnictwa, Agencji Rynku Rolnego, Fundacji Programw Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), Krajowego Centrum Edukacji Rolniczej, Krajowej Rady Izb Rolniczych, Zwizku Bankw Polskich, Zwizku Rzemiosa Polskiego, przedstawiciele Lokalnych Grup Dziaania, organizacji pozarzdowych, jednostek badawczo-rozwojowych oraz Zwizku Gmin Wiejskich. Posiedzenie Grupy Roboczej ds. Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich rozpocz Podsekretarz Stanu wMRiRW Tadeusz nalewajk. Pan Minister powita wszystkich uczestnikw, podkreli wan rol doradcz Grupy Roboczej ds. KSOW oraz krtko przedstawi gwne sprawy wymagajce zaopiniowania przez grup. nastpnie zosta przedstawiony projekt sprawozdania zrealizacji Planu dziaania KSOW za 2010 rok.

>>

Czonkowie Grupy Roboczej ds. KSOW.

[fOT. SC KSOW]

Podsekretarz Stanu wMRiRW Tadeusz Nalewajk otwiera posiedzenie GR ds. KSOW. [fOT. SC KSOW]

Prezentacja sprawozdania zawieraa nastpujce informacje: gwny cel Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich, partnerzy KSOW na poziomie regionalnym, budet sekretariatw KSOW na realizacj Planu dziaania, wykorzystanie rodkw, informacje wskanikowe, wykorzystanie rodkw na funkcjonowanie struktury KSOW. Poinformowano uczestnikw posiedzenia, i po przeprowadzonej ocenie mid-term Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 zostaa podjta decyzja, i Krajowa Sie Obszarw Wiejskich zostanie poddana ewaluacji indywidualnie (oddzielnie poza PROW 2007-2013). Podczas omawiania informacji wskanikowych zaakcentowane zostay informacje dotyczce m.in. wizyt studyjnych inawizywanej wsppracy midzynarodowej. nastpnie zostaa omwiona sprawa zwizana zfunkcjonowaniem portalu Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich (www.ksow.gov.pl), tj. iloci wej na stron portalu ipodstrony regionalne. nastpnym punktem porzdku obrad byo przedstawienie projektu uchway wsprawie zaopiniowania projektu zmian Planu dziaania KSOW na lata 2010-2011. Wprzedstawionej informacji wskazana zostaa podstawa prawna zmian wPlanie dziaania dla Sekretariatu Centralnego iSekretariatw RegioLATO 2/2011

Biuletyn KSOW

>> WYDARZENIA

nalnych KSOW, uzasadnienie zmiany Planu dziaania, projekty zmian Planu wzakresie 13 Sekretariatw Regionalnych iSekretariatu Centralnego KSOW. Omwiona zostaa take propozycja nowych dziaa realizowanych w ramach Planu dziaania KSOW na lata 2010-2011 tzw. projektw sieciujcych. Projekty sieciujce wymagaj zaangaowania caej struktury KSOW. na paszczynie merytorycznej maj speni rnorakie cele, jednak ich cech wspln a zarazem gwn rol jest zacienienie wsppracy pomidzy Sekretariatem Centralnym aSekretariatami Regionalnymi. nina Dobrzyska przewodniczca Grupy ds. Zrwnowaonego Rozwoju Obszarw Wiejskich

przedstawia projekt uchway wsprawie rekomendowania rozszerzenia powyszej grupy tematycznej. Omwia wyniki pierwszego posiedzenia grupy oraz przedstawia kalendarium najbliszych spotka. Czonkowie grupy roboczej otrzymali take pen informacj na temat wsppracy polskiej iwgierskiej sieci obszarw wiejskich. na zakoczenie obrad przedstawiona zostaa informacja na temat dowiadcze zfunkcjonowania KSOW wwoj. podkarpackim przez Pana Wiesawa Baranowskiego Dyrektora Departamentu Programw Rozwoju Obszarw Wiejskich Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Podkarpackiego. Sekretariat Centralny KSOW

W dniu 27 kwietnia 2011 r. odbyo si 11. ju spotkanie europejskich sieci obszarw wiejskich. Gospodarzem spotkania tym razem bya sie niemiecka. Polsk Krajow Sie Obszarw Wiejskich reprezentoway Monika A. Krl i Sylwia Strzeysz. Spotkanie otworzyli: Andreas Griess zsaksoskiego Ministerstwa Ochrony rodowiska, Rolnictwa iRozwoju Obszarw Wiejskich ijan Swoboda szef niemieckiej sieci. Tematem przewodnim spotkania byy inicjatywy dotyczce wspierania przedsibiorczoci na obszarach wiejskich, podejmowane w ramach dziaalnoci sieci (trzy aspekty: rynkowy, spoeczny ifinansowy). Po krtkim wprowadzeniu uczestnicy spotkania zostali podzieleni na trzy grupy warsztatowe celem przedyskutowania zasadniczych problemw wystpujcych wposzczeglnych krajach iwypracowania propozycji projektw prowadzcych do ich rozwizywania. Po zakoczeniu warsztatw wyniki prac prezentowano na forum oglnym. Druga cz dnia dotyczya spraw zwizanych zmonitorowaniem iocen dziaa sieci. Przy tej okazji
WWW.KSOW.GOV.PL

>>

11. spotkanie europejskich sieci obszarw wiejskich, Bad Schandau, Niemcy

Mark Redman przedstawiciel Contact Point zaprezentowa Self-Assessment Toolkit, czyli zestaw narzdzi umoliwiajcy samoocen sieci, ktry dostpny bdzie za porednictwem strony internetowej EnRD. na zakoczenie spotkania przedstawiono europejski kalendarz planowanych spotka, konferencji, seminariw itp. dostpny na stronie EnRD oraz rwnie na naszej stronie. Sekretariat Centralny KSOW

Jedenaste spotkanie europejskich sieci obszarw wiejskich.

[fOT SC KSOW]

Biuletyn KSOW

>> WYDARZENIA

I Letnia Spartakiada Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich

W dniach 9-11 czerwca br. wKozienicach, na obiektach Kozienickiego Centrum Rekreacji iSportu, odbya si ILetnia Spartakiada Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich. Pomys jej organizacji, jako jednego zprojektw sieciujcych, pojawi si podczas V posiedzenia Grupy Roboczej ds. KSOW wlistopadzie 2010r. Gwnym organizatorem Spartakiady by Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Mazowieckiego. W ocenie uczestnikw przygotowanie Spartakiady od strony organizacyjno-technicznej zasuguje na uznanie. W imprezie wzio udzia 10 druyn zoonych zprzedstawicieli Lokalnych Grup Dziaania ipracownikw urzdw marszakowskich z8 wojewdztw (lubelskiego, dzkiego, mazowieckiego, podkarpackiego, podlaskiego, lskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego), druyna gospodarzy utworzona przez Lokaln Grup Dziaania Puszcza Kozienicka oraz druyna Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w skad ktrej, obok pracownikw resortu, weszli czonkowie Zwizku Modziey Wiejskiej, jednego zpartnerw KSOW. Ponad setka zawodnikw rywalizowaa wtakich dyscyplinach, jak biegi krtkie idugie, tenis stoowy, pywanie, pika nona, siatkwka, dart oraz wielobj (tor przeszkd). Wczci dyscyplin kobiety imczyni startowali osobno, wczci razem, tworzc zespoy mieszane.

>>

Jedn zdyscyplin ILetniej Spartakiady KSOW byy biegi.

[fOT. SC KSOW]

Na podium zdobywcy trzech pierwszych miejsc wpice nonej.

[fOT. SC KSOW]

W klasyfikacji punktowej miejsca na podium wkolejnoci od najwyszego zajy druyny: wojewdztwa wielkopolskiego, wojewdztwa zachodniopomorskiego iMinisterstwa Rolnictwa iRozwoju Wsi. W klasyfikacji medalowej pierwsze miejsce zaja druyna wojewdztwa wielkopolskiego, drugie Ministerstwa Rolnictwa iRozwoju Wsi, atrzecie wojewdztwa zachodniopomorskiego. W kadej konkurencji rozdano po 3 medale idyplomy, adodatkowo, wrozgrywkach druynowych, 5pucharw. Wszyscy uczestnicy Spartakiady otrzymali pamitkowe koszulki. Imprez rozpoczto izakoczono oficjaln ceremoni otwarcia izamknicia, wktrej uczestniczyli przedstawiciele urzdu miasta Kozienice oraz zarzdu wojewdztwa mazowieckiego. nie zabrako wystpw artystycznych oraz prezentacji rkodziea lokalnych twrcw. Dla uczestnikw zawodw miasto Kozienice udostpnio za darmo na czas rozgrywek wybrane obiekty kultury, sztuki isportu. Mimo wyranego pogorszenia pogody wpierwszym idrugim dniu, uczestnicy Spartakiady rywalizowali zzaangaowaniem rwnym zawodowcom. Dlatego do swojej dyspozycji mieli obsug techniczn, sdziw, masaystw oraz opiek medyczn. niektre wojewdztwa ju zadeklaroway ch organizacji podobnej imprezy usiebie wprzyszym roku. Sekretariat Centralny KSOW
LATO 2/2011

Biuletyn KSOW

>> OPINIE

Potrzebna jest nowoczesna wie

Rozmowa zTadeuszem Nalewajkiem, podsekretarzem stanu wMinisterstwie Rolnictwa iRozwoju Wsi
Panie Ministrze, czsto spotyka si Pan zrolnikami, producentami rolnymi?
Zawsze, oile czas pozwoli. Wtedy te jest szansa na omwienie wielu kwestii wzakresie rolnictwa oraz podjcie szczerej iotwartej dyskusji. Przy takich okazjach rolnicy czsto podkrelaj, e bardzo due znaczenie ma dla nich pomoc wzbycie wytworzonych produktw. Kolejne kwestie podnoszone przez rolnikw to poprawa opacalnoci produkcji i doradztwo ekonomiczne. Wtym kontekcie niezwykle wane jest tworzenie grup producentw rolnych, co daje rwnie nadziej na atwiejszy dostp do zewntrznych rde finansowania oraz moliwo wsplnego zaopatrywania si wrodki produkcji, aco za tym idzie, obnienia kosztw produkcji.

partie znajd odbiorcw. Zdaj oni sobie spraw, e tylko towar odpowiednio przygotowany znajdzie nabywcw. Od kilku lat wzrasta liczba grup producentw rolnych, arolnicy wci wykazuj due zainteresowanie tym tematem.

Czy zgodzi si Pan ztwierdzeniem, e powstawanie nowych grup jest gwnie ograniczone mentalnoci rolnikw?
By moe. jednak coraz liczniejsze pozytywne przykady potwierdzaj, e zainteresowanie t form dziaalnoci zwiksza si zroku na rok. Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi na bieco podejmuje dziaania na rzecz promowania tworzenia grup producentw rolnych. Wydano biuletyn Promocja tworzenia grup producentw rolnych. nakrcono film pt. Razem, powicony promowaniu zakadania takich grup, ktry na pytach CD jest rozdawany na spotkaniach zrolnikami. Kilkadziesit razy wroku, wporozumieniu zorodkami doradztwa rolniczego, odbywaj si spotkania przedstawicieli Ministerstwa Rolnictwa zprzedstawicielami grup producentw rolnych oraz z osobami zainteresowanymi utworzeniem grup, na ktrych przedstawia si korzyci zwizane zczonkostwem wgrupach producentw
Biuletyn KSOW

Jak zatem wyglda sytuacja rolnika wobecnych warunkach gospodarki rynkowej?

W obecnych warunkach gospodarki rynkowej iwystpujcych wahaniach na rynku duo waniejsza od samego osignicia wystarczajco wysokiej produkcji rolnej staa si moliwo zbytu, azatem dostosowanie teje produkcji do potrzeb iwymaga klientw. Wprzypadku rozdrobnionej produkcji, zktr czsto mamy do czynienia wwarunkach polskiego rolnictwa, tworzenie grup producentw rolnych jest jednym ze sposobw przeciwdziaania problemom zwizanym ze zbytem. Rolnicy tworzc grupy producentw rolnych licz przede wszystkim na pewno zbytu oraz moliwoci hurtowej sprzeday podw rolnych, sdzc, e due iujednolicone
WWW.KSOW.GOV.PL

>> OPINIE

rolnych oraz warunki, jakie naley speni do ich zaoenia. Spotkania te s zwykle organizowane wwojewdztwach, gdzie poziom zorganizowania producentw rolnych wgrupy jest najniszy.

Jakie znaczenie dla mieszkacw wsi miao powstanie Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich?
KSOW wPolsce powstaa po to, aby organizowa spotkania partnerw zaangaowanych weuropejsk polityk rozwoju obszarw wiejskich, atake aby dostarcza prawdziwych zacht do realizacji celw okrelonych wramach strategicznych wytycznych rozwoju wsplnotowych obszarw wiejskich, jakie zostay zdefiniowane przez Rad Unii Europejskiej. KSOW ma podkrela iuwidacznia warto dodan, jaka powstaje dziki wsparciu obszarw wiejskich. Pierwsze lata funkcjonowania Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich pokazuj, e zbudowana wPolsce sie suy przede wszystkim lepszemu przepywowi informacji pomidzy instytucjami iorganizacjami zaangaowanymi wdziaania na rzecz rozwoju obszarw wiejskich. Staje si te forum aktywnej wymiany dobrych praktyk, wiedzy i praktycznych dowiadcze we wdraaniu programw iprojektw sucych zrwnowaonemu rozwojowi obszarw wiejskich. Sie jest te instrumentem, wspierajcym administracj rzdow isamorzdow wrealizacji zada zzakresu rolnictwa iobszarw wiejskich realizowanych zarwno wramach PROW 2007-2013, jak iprogramw operacyjnych polityki spjnoci.

cjami branowymi idoradztwem rolniczym, aw jej ramach organizacj szkole, seminariw eksperckich idoradczych oraz sporzdzanie analiz iekspertyz. Sekretariat Regionalny zobowizany jest take do przygotowania irealizacji programu szkoleniowego dla Lokalnych Grup Dziaania (LGD), ktre rwnie powinny propagowa tworzenie grup. Taka forma wymiany dowiadcze pozwoli na szerokie rozpropagowanie idei wsplnego dziaania wgrupie, pomoc nowo powstajcym grupom producentw rolnych oraz wzmocnienie pozycji na rynku istniejcych podmiotw gospodarczych dziaajcych wsektorze rolnym.

Czy s to jedyne zadania realizowane wramach KSOW?

jest to jedno zwielu zada realizowanych wramach KSOW. Wane s take prace nad rozwojem ipromocj odnawialnych rde energii, idei odnowy wsi, rozwoju rolnictwa, przedsibiorczoci na obszarach wiejskich, grup producentw rolnych, gospodarstw agroturystycznych i ekologicznych. Istotn rol odgrywa take promocja produktw tradycyjnych iregionalnych. Chtni do wczenia si do Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich mog wypeni formularz zgoszeniowy dostpny na stronie www. ksow.gov.pl iaktywnie uczestniczy wtym procesie.

Wie boryka si z bezrobociem wynikajcym zniedoboru miejsc pracy na obszarach wiejskich. Jak rozwiza ten problem?
Kwesti niedoboru miejsc pracy na obszarach wiejskich trzeba rozwizywa rwnolegle, tworzc warunki do rozwoju przedsibiorczoci na obszarach wiejskich iw szerszym zakresie udostpniajc miejsca pracy wmiastach dla mieszkacw obszarw wiejskich bez potrzeby zmiany miejsca zamieszkania. Wymaga to zjednej strony skracania czasu dojazdu zobszarw wiejskich do miast, jak iszerszego wykorzystania elastycznych form zatrudnienia zprac na odlego iw niepenym wymiarze czasu, wtym celu niezbdne jest wykorzystanie odpowiednich szkole, zwikszajcych mobilno zawodow mieszkacw obszarw wiejskich.
LATO 2/2011

Wiele grup producentw rolnych podjo wspprac zKrajow Sieci Obszarw Wiejskich, na czym ona polega?
Dziki wsppracy grup producentw rolnych w ramach Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich rolnicy mog wymieni si swoimi dowiadczeniami, korzysta ztzw. dobrych praktyk. niezwykle wana jest rwnie w ramach KSOW organizacja wyjazdw studyjnych, udzia wtargach, szkolenia dla rolnikw, konferencje zzakresu rolnictwa irozwoju obszarw wiejskich. Plany dziaania obejmuj take wspprac regionw ze szkoami wyszymi, instytu-

Biuletyn KSOW

>> OPINIE

Jak powinien by rozwijany kapita ludzki, spoeczny iinstytucjonalny na obszarach wiejskich?

Obszary wiejskie powinny sta si atrakcyjnym miejscem pracy, zamieszkania, wypoczynku iprowadzenia dziaalnoci rolniczej lub pozarolniczej, zzachowaniem unikalnych walorw przyrodniczych ikulturowych tych terenw dla przyszych pokole. naley dy rwnolegle do unowoczeniania rolnictwa igospodarki ywnociowej oraz rozwijania przedsibiorczoci poza rolnictwem. Mieszkacy obszarw wiejskich powinni uzyska szeroki dostp do edukacji, zatrudnienia, suby zdrowia, dbr kultury inauki, narzdzi spoeczestwa informacyjnego iniezbdnej infrastruktury technicznej wodpowiednim standardzie.

Mona, zatem powiedzie, e unowoczeniamy obszary wiejskie?

Ogromnym atutem obszarw wiejskich s ludzie, czsto od wielu pokole zwizani zziemi, cik prac iwartociami kulturowymi lokalnych spoecznoci. Unowoczenienie iwzmacnianie wielofunkcyjnoci obszarw wiejskich powinno dokonywa si bez uszczerbku dla przyrodniczych, krajobrazowych ikulturowych walorw obszarw wiejskich, znaleyt trosk omoliwoci indywidualnego rozwoju czowieka ispoecznoci lokalnych, bez potrzeby zmiany miejsca zamieszkania.

Dzikuj za rozmow.
Wojciech Petera

Krajowa Sie Obszarw Wiejskich w Wielkopolsce

na przeomie 2008 i 2009 roku w strukturze Departamentu Programw Rozwoju Obszarw Wiejskich Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Wielkopolskiego utworzono Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich. Zgodnie zzaoeniami Sekretariat Regionalny rozpocz swoj prac od organizowania spotka majcych na celu przekazanie informacji dotyczcych nowych inicjatyw wcelu zapewnienia efektywnego idynamicznego rozwoju obszarw wiejskich. ju wtedy podjto pierwsze cenne inicjatywy takie jak utworzenie Szkoy Liderek Rozwoju Lokalnego.

>>

Pienidze na rozwj obszarw wiejskich

W pocztkowym okresie wdraania Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich informacje ofunduszach, ktre mog pozyskiwa mieszkacy obszarw wiejskich na rnego rodzaju dziaania (poczwszy od projektw o charakterze inwestycyjnym poprzez projekty dotyczce ochrony rodowiska, krzewienia
WWW.KSOW.GOV.PL

kultury, rozwoju gospodarczego), nie byy szeroko dostpne. Starajc si wic sprosta zaoeniom Programowym zaplanowano anastpnie zrealizowano w2009 i2010 roku blok dziewiciu konferencji pod tytuem Wie Wielkopolska Wie Europejska. Do udziau wkonferencjach zaproszeni zostali przedstawiciele instytucji wdraajcych programy Unii Europejskiej, osoby zajmujce si wspprac samorzdu z organizacjami pozarzdowymi, samorzdowym programem odnowy wsi, atake Wielkopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym iProgramem Operacyjnym Zrwnowaony rozwj sektora rybowstwa inadbrzenych obszarw rybackich. Ogem wkonferencjach brao udzia okoo 800 osb. Konferencje organizowane byy wgminach osigajcych sukcesy wpozyskiwaniu rodkw zbudetu Unii Europejskiej istanowiy doskona form upowszechniania dobrych praktyk wwykorzystywaniu europejskich funduszy.

Biuletyn KSOW

>> PREZENTACJE

Na wsi odnowa wcentrum zainteresowania

Powstanie Sekretariatu Regionalnego KSOW zbiego si zdebat powicon potrzebie aktywizowania obszarw wiejskich take przy wykorzystaniu rodkw samorzdu wojewdztwa wielkopolskiego. Debata ta daa podstawy do podjcia kolejnych dziaa zmierzajcych do utworzenia samorzdowego programu wspierajcego oddolne inicjatywy wrozwoju obszarw wiejskich. Wtym zakresie, we wsppracy zKrajowym Stowarzyszeniem Sotysw, zostaa wydana publikacja pod tytuem na wsi odnowa nowa perspektywa. Delegacja zWielkopolski uczestniczya rwnie wIII Oglnopolskim Kongresie Odnowy Wsi, ktry odby si wPodlesicach na lsku. na pocztku padziernika 2009 roku Zarzd Wojewdztwa Wielkopolskiego zatwierdzi zasady pilotaowego konkursu pn. Wielkopolska Odnowa Wsi majcego na celu aktywizacj mieszkacw obszarw wiejskich. Kolejnym wydarzeniem byo zorganizowanie przez Sekretariat Regionalny KSOW we wsppracy zKrajowym Stowarzyszeniem Sotysw bloku piciu szkole dla mieszkacw obszarw wiejskich zainteresowanych aplikowaniem orodki wramach konkursu. Aby pokaza, e warto pracowa na rzecz spoecznoci lokalnych, wdniach od 26 28 padziernika 2009 roku grupa sotysw wzia udzia wszkoleniu poczonym zpodr studyjn po wojewdztwie lskim. Uczestnicy podry mieli okazj zapozna si zefektami programu odnowy wsi oraz dobrymi praktykami. Te wszystkie inicjatywy, szkolenia iwyjazdy przyniosy efekty, poniewa wramach ogoszonego naboru dotyczcego realizacji oddolnych inicjatyw podejmowanych przez soectwa zoone zostay a 142 projekty. Poniewa konkurs pilotaowy cieszy si tak duym zainteresowaniem, Zarzd Wojewdztwa Wielkopolskiego przyj Program Wielkopolska Odnowa Wsi, jako instrument sucy do zmiany wizerunku polskiej wsi, przy wykorzystaniu ogromnego potencjau drzemicego na tych obszarach. Realizacja tego Programu opiera si na trzech zasadach:

oddolnoci zaangaowanie iodpowiedzialno spoecznoci lokalnej, partnerstwie wsppraca soectwa zgmin, organizacjami pozarzdowymi, wspdziaania czynnikw rozwoju lokalnego wsie posiadaj przywdztwo, opracowany iakceptowany przez mieszkacw Plan Odnowy Miejscowoci oraz wsparcie ze strony gminy lub organizacji dla realizacji zada wynikajcych zzatwierdzonego Planu. Wramach podjtych przez samorzd inicjatyw przeprowadzono wiele szkole, warsztatw roboczych iwyjazdw studyjnych. Wewrzeniu 2010 roku zrealizowana zostaa podr studyjna do Dolnej Austrii, podczas ktrej liderzy wiejscy zapoznali si zosigniciami austriackiej odnowy wsi. Kontynuacj tej inicjatywy by kolejny tego typu wyjazd zorganizowany wdniach od 16 do 20 maja 2011 roku. Ponadto Sekretariat Regionalny KSOW w2011 roku wraz zgrup liderw wiejskich uczestniczy wIV oglnopolskim Kongresie Odnowy Wsi, ktry odby si wKrzyowej wwojewdztwie dolnolskim. Tym razem Wielkopolanie mogli si ju podzieli zuczestnikami kongresu dowiadczeniami zrealizacji wasnego samorzdowego programu odnowy wsi.

Wsparcie dla Leadera

31 Lokalnych Grup Dziaania obejmuje swym zasigiem prawie 90% powierzchni wojewdztwa wielkopolskiego, ateren ten zamieszkuje prawie 1,8 mln osb. Skutecznie prowadzona dziaalno LGD stanowi istotny element dla wypracowania wartoci dodanej wprocesie wdraania lokalnych strategii rozwoju. Majc to na wzgldzie Sekretariat Regionalny KSOW od pocztku 2009 roku zrealizowa dla przedstawicieli zarzdw, rad i pracownikw LGD 22 szkolenia ikonferencje oraz zagraniczn podr studyjn. Tematyka szkole obejmowaa zagadnienia zwizane zbiecym funkcjonowaniem grup oraz wskazywaa kierunki izasady tworzenia, atake realizacji projektw wsppracy, sieciowania, rozwoju turystyki oraz tworzenia produktw turystycznych.
LATO 2/2011

Biuletyn KSOW

>> PREZENTACJE

Wielkopolska wsieci. Szkolenie dla LGD.

[fOT. SR KSOW]

Trzydniowe szkolenie w2009 roku pod nazw Wielkopolska wsieci, ktrego przygotowanie irealizacja stanowiy modelowy przykad wsppracy trzech LGD zSekretariatem Regionalnym KSOW, przyczynio si do utworzenia Wielkopolskiej Sieci LGD. natomiast w2010 roku odbyo si kolejne szkolenie pod nazw Krysztay Wielkopolski, ktrego efektem ma by realizacja kolejnych projektw wsppracy. jego przygotowanie irealizacja opieray si na wsplnej pracy Sekretariatu Regionalnego KSOW zczterema Lokalnymi Grupami Dziaania. na zakoczenie cyklu spotka obejmujcych wsplne dziaanie zorganizowano wlistopadzie 2010 roku podr studyjn do Bretanii we Francji, ktrej celem byo m.in. pokazanie dobrych praktyk oraz nawizywanie kontaktw wcelu realizacji przyszych projektw wsppracy.

Midzynarodowych Targach Regionw iProduktw Turystycznych Tour Salon w Poznaniu w2010 roku, organizujc jednoczenie seminarium Turystyka szans rozwoju lokalnego. Wsplnie zdziewitnastoma LGD Sekretariat przygotowa prezentacje produktw lokalnych. na stoisko zaproszone zostay rwnie dzieci, ktre mogy wzi udzia w warsztatach wikliniarskich oraz wkonkursach Moje wakacje na wsi iWie moich dziadkw. Du atrakcj stanowia te prezentacja na scenie kultury 11 zespow regionalnych, Midzynarodowych Targach Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel w Kielcach w2010 i2011 roku. Udzia wtargach stanowi dla Lokalnych Grup Dziaania moliwo zaprezentowania oferty turystycznej ich terenw oraz stwarza okazj do poznania oferty turystyki wiejskiej innych regionw.

Udzia wtargach
Targi s szans na pokazanie pozytywnych efektw dziaania Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich ijej partnerw. Aby wjak najlepszy sposb promowa Program Rozwoju Obszarw Wiejskich ipokazywa efekty jego wdraania Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich wraz zpartnerami, gwnie Lokalnymi Grupami Dziaania, uczestniczy w: Targach GMInA w Poznaniu w 2009 i 2010 roku, podczas ktrych zorganizowano konferencj Wie wielkopolska wie europejska oraz seminarium Od funduszu soeckiego do odnowy wsi,
WWW.KSOW.GOV.PL

Zesp Golinianie przed wystpem na targach Tour Salon.

[fOT. SR KSOW]

Szkoa Liderek Rozwoju Lokalnego

Sekretariat Regionalny KSOW realizuje projekt skierowany do aktywnych kobiet, mieszkanek obszarw wiejskich, ktrego celem jest podniesienie kompetencji spoecznych iwiadomoci wdziedzinie aktywizacji spoecznej rodowisk lokalnych. Zajcia podzielone zostay na dwa dwudniowe moduy. Pierwszy, prowadzony w formie warsztatw, powicony jest podniesieniu kompetencji wzakresie
Biuletyn KSOW

>> PREZENTACJE

umiejtnoci spoecznych, kierowania grup, sposobw rozwizywania konfliktw, rozpoznawania mocnych stron czonkw grupy, atake odpowiedniemu przydzielaniu zada. Drugi modu wcaoci powicony jest prawnym zagadnieniom zwizanym ztworzeniem ifunkcjonowaniem organizacji pozarzdowych. Zajcia obydwu moduw uzupenione s oprezentacj dobrych praktyk zdziaalnoci organizacji pozarzdowych na obszarach wiejskich. Do wsppracy przy realizacji projektu zaproszono Lokalne Grupy Dziaania. W2010 roku wprojekcie uczestniczyy cztery LGD iosiemdziesit kobiet zterenu objtego LGD. W2011 roku do udziau wprojekcie zgosio si a dziesi LGD, zktrych wzajciach wemie udzia sto osiemdziesit uczestniczek. Zajcia Szkoy odbywaj si w Orodku Integracji Europejskiej w Rokosowie. Wiedza i umiejtnoci nabyte podczas udziau wSzkole Liderek wykorzystywane s przez uczestniczki wpracy spoecznej, zawodowej, ale rwnie wyciu prywatnym. Obecnie zgaszaj one zapotrzebowanie na nowe tematy ikontynuacj szkole.

cieszy si w Wielkopolsce duym powodzeniem, azwyciskie wetapie regionalnym projekty znalazy rwnie uznanie wetapie oglnopolskim. W2009 roku najlepszy wPolsce okaza si wielkopolski projekt Orodek Edukacji Regionalnej iPrzyrodniczej wMniszkach wpowiecie midzychodzkim. natomiast w2010 roku drugie miejsce wPolsce wkategorii infrastruktura spoeczna zaj projekt Budowa sali penowymiarowej przy Gimnazjum wKomornikach. Konkurs jest znakomit okazj do spopularyzowania najciekawszych projektw realizowanych na obszarach wiejskich zwykorzystaniem rodkw unijnych pochodzcych z rnych programw. Stwarza rwnie moliwo spotka zlaureatami, podczas ktrych nastpuje wymiana niezbdnych informacji koniecznych do skutecznego aplikowania orodki Unii Europejskiej.

Partnerzy Sekretariatu Regionalnego KSOW

Do wsppracy zSekretariatem Regionalnym Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich do koca 2010 roku zgosio si 142 partnerw. Cz znich dziaa bardzo aktywnie iuczestniczy wrealizacji zada zapisanych wPlanie dziaania. Przykadem dobrej wsppracy moe by np. wydana wsplnie zCentrum Doradztwa Rolniczego w nakadzie 5 tys. egzemplarzy publikacja pod tytuem: Przedsibiorczo na wsi uruchamianie iprowadzenie pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej na obszarach wiejskich. Kolejne ciekawe projekty realizowane s wsplnie zWielkopolskim Orodkiem Doradztwa Rolniczego. Do najwaniejszych znich nale podre studyjne pierwsza do Bretanii w2009 roku skierowana do przedstawicieli Grup Producentw Rolnych, ktrej celem byo zapoznanie si zdziaalnoci organizacji rolniczych Bretanii, oraz kolejna w2010 roku dla przedstawicieli Lokalnych Grup Dziaania, podczas ktrej nawizano kontakty zfrancuskimi LGD oraz zapoznano si ze specyfik dziaania Programu Leader we Francji. Wprzyszoci uatwi to tworzenie irealizacj projektw wsppracy pomidzy poszczeglnymi LGD. Wmaju 2011 roku WODR by rwnie wsporganizatorem konferencji powiconej rozLATO 2/2011

Grupa liderek zLGD Solna Dolina.

[fOT. SR KSOW]

Przyjaniej na wsi
Sekretariat Regionalny KSOW by dwukrotnie, w2009 i2010 roku, organizatorem etapu wojewdzkiego konkursu Przyjazna wie na najlepszy projekt wzakresie infrastruktury zrealizowany na obszarach wiejskich przy wsparciu rodkw unijnych. Konkurs

10

Biuletyn KSOW

>> PREZENTACJE

wojowi hodowli indykw podczas IOglnopolskiego wita Indyka odbywajcego si w Kominku. Takich przykadw dobrych praktyk czy ciekawych wydarze jest wiele. Warto chociaby wspomnie okilku: we wsppracy zZakadem Gospodarki ywnociowej iWsi Instytutu Geografii Spoeczno-Ekonomicznej iGospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza wPoznaniu zorganizowano wczerwcu 2010 roku seminarium pod nazw Polska wie wUnii Europejskiej bilans dokona, we wsppracy zKatedr Rynku iMarketingu Uniwersytetu Przyrodniczego wPoznaniu

wpadzierniku 2010 roku wsporganizowano konferencj Perspektywy rozwoju agroturystyki, turystyki wiejskiej, ekoturystyki, turystyki przyrodniczej iturystyki na terenie Poznaskiego Obszaru Metropolitalnego, wraz zWielkopolsk Izb Rolnicz pod koniec 2010 roku zorganizowano Wielkopolskie Forum Kobiet Wiejskich, ktre odbyo si w zabytkowym paacu na terenie Muzeum narodowego Rolnictwa i Przemysu RolnoSpoywczego w Szreniawie. Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Wielkopolskiego

WgIERskAkRAJOWAsIEObsZARWWIEJskICh(hNRN)

Gwnym celem reorganizacji Wgierskiej Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich (HnRn) jest zapewnienie regularnej komunikacji iszybkiego przepywu informacji pomidzy czonkami rzdu, organizacjami gospodarczymi iobywatelskimi, atake stworzenie sieci wsppracy pomidzy rodowiskami zawodowymi, ktre pragn dziaa na rzecz obszarw wiejskich. Tego rodzaju moliwo zapewnia utworzenie midzynarodowej itransnarodowej sieci wsppracy wzakresie rozwoju obszarw wiejskich, wramach ktrej tysice osb mog wsposb aktywny, wedug swojej najlepszej wiedzy, przyczyni si do staej poprawy jakoci ycia na obszarach wiejskich.

>>

Bardziej skuteczna wsppraca na rzecz obszarw wiejskich

przypadku, poniewa ponad 90% terytorium UE to obszary wiejskie, na ktrych mieszka poowa ludnoci Unii. To tereny, na ktrych ycie codziennie nie zawsze jest atwe. Obszary miejskie iwiejskie zostay od siebie oddzielone. Zarwno wsensie fizycznym, jak iduchowym. niezbdne jest wzwizku ztym ponowne zdefiniowanie relacji pomidzy tymi obszarami, wpodobny sposb, jak wprzypadku stosunkw pomidzy producentami dziaajcymi na rynku lokalnym ikonsumentami. Zgodnie zrozporzdzeniem Rady (WE) nr 1698/2005 kade pastwo czonkowskie tworzy krajow sie obszarw wiejskich, ktra skupia wszystkie organizacje istruktury administracyjne zaangaowane wrozwj obszarw wiejskich. Zgodnie zrozporzdzeniem Komisji Europejskiej termin przewidziany na obowizkowe stworzenie krajowej sieci obszarw wiejskich okrelono na dzie 31 grudnia 2008r. Celem krajowej sieci obszarw wiejskich jest zachcanie do wdroBiuletyn KSOW

Zadania Wgierskiej Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich

Polityka na rzecz rozwoju obszarw wiejskich stawaa si z biegiem czasu coraz bardziej istotnym elementem polityki rolnej UE. nie jest to kwestia
WWW.KSOW.GOV.PL

11

>> ksOWWEUROPIE

enia programw rozwoju obszarw wiejskich poprzez tworzenie zwizkw pomidzy organami administracyjnymi (zarwno na szczeblu eksperckim, jak isamorzdw lokalnych) zinstytucjami obywatelskimi, stowarzyszeniami, podmiotami gospodarczymi, organizacjami zawodowymi oraz jednostkami dziaajcymi na obszarach wiejskich. jednym zistotnych zada sieci jest tworzenie rnego rodzaju form wsppracy midzyterytorialnej imidzynarodowej, atake reprezentowanie interesw iwartoci kraju na szczeblu europejskim. Dziki dziaalnoci HnRn 27 pastw uczestniczcych wEuropejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich moe uzyska informacje na temat rezultatw uzyskanych wramach wgierskiego programu rozwoju obszarw wiejskich, atake zapozna si zdobrymi praktykami. Ponadto krajowe spoecznoci wiejskie mog na tej podstawie czerpa wiedz woparciu omidzynarodowe przykady.

moliwo uzyskania na Wgrzech dotacji dla ok. 300 imprez, spotka iprojektw szkoleniowych. Planuje si rwnie zaostrzenie kontroli, co ma na celu zapobieganie naduyciom zwizanym zwydatkowaniem otrzymanych rodkw. Funkcjonowanie organizacji zostanie wjeszcze wikszym stopniu uproszczone istanie si bardziej przejrzyste zuwagi na fakt, i wnioski bd rozpatrywane wterminie 30 dni od daty ich zoenia, abeneficjenci bd prawdopodobnie oczekiwa tylko 30 dni na wypat rodkw powiedzia Sndor Fazekas, minister rolnictwa Wgier.

Odnowiona, przejrzysta struktura organizacyjna

Stanowisko prezesa HnRn piastuje dr Blint Csatri, geograf inauczyciel akademicki. jako prezes HnRn szczegln uwag zwraca na zrwnowaony rozwj wgierskich obszarw wiejskich oraz wieloaspektowy rozwj gospodarki wiejskiej, co ma na celu utrzymanie liczebnoci populacji na tych obszarach. Skuteczny rozwj obszarw wiejskich wymaga jednakowego zaangaowania wszystkich zainteresowanych stron mwi prezes HnRn. Wyraa on jednoczenie nadziej, i dziki przetargom dotyczcym projektw wzakresie rozwoju obszarw wiejskich tereny te uzyskaj wnajbliszej przyszoci moliwo zaprezentowania swoich walorw. Mam nadziej, e bd one rwnie dotyczyy kolorytu iduszy wsi, charakteru mieszkacw prowadzcych szczliwe ycie wwioskach igospodarstwach, atake rnorodnoci lokalnych historii oraz produktw powiedzia Blint Csatri. jeeli chodzi oistotne zadania, ktre nowe kierownictwo sieci musi zrealizowa wcelu odnowienia HnRn, to dr Blint Csatri wskazuje przede wszystkim na potrzeb uzyskania synergii w rodowisku naukowym, rozwj obszarw wiejskich, wzmocnienie sieci organizacji zawodowych, atake rozwj wsppracy pomidzy poszczeglnymi resortami. jako przykad wymienia rozwj infrastruktury, edukacj oraz popraw warunkw ycia populacji Romw. Kierownictwo HnRn liczce wczeniej 31 osb, aod tego roku 13 uzyskao jasno okrelone prawa decyzyjne. Lajos Mikula, sekretarz generalny sieci twierdzi, e obowizki oraz proces decyzyjny
LATO 2/2011

Nowe cele, skuteczniejsze dziaanie

Po zmianie rzdu w2010r. Wgierska Krajowa Sie Obszarw Wiejskich zostaa poddana reorganizacji. Wramach powyszej reorganizacji nie tylko ulega zmianom struktura organizacyjna sieci, ale rwnie rozszerzono zakres jej zada oraz uproszczono porzdek proceduralny. HnRn uczestniczy wszkoleniach organizowanych w ramach Lokalnych Grup Dziaania LEADER, odgrywajc rwnie istotn rol wksztatowaniu relacji midzynarodowych, atake rozwijaniu irealizacji wielostronnej wsppracy zEuropejsk Sieci na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich. Ubiegej jesieni zawarlimy zPolsk, jako zpierwszym krajem, porozumienie owsppracy. Podobne porozumienie zostao zawarte wmarcu ze Sowacj. Obecnie trwaj natomiast negocjacje zRumuni podkreli Sekretarz Stanu ds. rozwoju obszarw wiejskich Zsolt V. nmeth podczas konferencji prasowej, na ktrej zapowiedziano reorganizacj sieci. Tegoroczny budet HnRn ksztatuje si wprawdzie na poziomie 3 mld HUF, ale wysoko wsparcia dla jednego projektu zostaa ograniczona do kwoty 3 milionw HUF. Oznacza to, e zamiast duych projektw istnieje

12

Biuletyn KSOW

>> ksOWWEUROPIE

wramach nowego systemu zostay okrelone wjasny sposb, astruktura zostaa uproszczona istaa si bardziej przejrzysta. Rada wspierajca dziaania prezydium rwnie przyczynia si do wzmocnienia kontroli obywatelskiej, ajej 200 czonkw jest nominowanych przez ministra rolnictwa. Rada przedstawia opini na temat rocznego planu dziaa HnRn oraz sprawozdania zjego wdraania. Rada zbiera si co najmniej raz wroku ijest zwoywana przez sekretarza generalnego sieci. Dr Lajos Mikula peni obowizki sekretarza generalnego HnRn od lipca 2010r. Sprawuje on kontrol nad dziaalnoci HnRn oraz staego sekretariatu. Ponadto peni rol porednika wkontaktach pomidzy czonkami sieci iorganizacjami zaangaowanymi na rzecz rozwoju obszarw wiejskich aorganami rzdowymi. Sekretarz generalny przedkada kierownictwu sieci propozycje ministra ds. rozwoju obszarw wiejskich, atake reprezentuje HnRn na imprezach midzynarodowych. Zadania administracyjne HnRn realizuje stay sekretariat, prowadzcy dziaalno wramach Instytutu Edukacji iDoradztwa Rozwoju Obszarw Wiejskich przy Ministerstwie Rozwoju Obszarw Wiejskich.

Wgry podpisay z Polsk, pierwszym krajem z UE, porozumienie owsppracy KSOW. [fOT. HNRN]

Stae tworzenie relacji midzynarodowych

jednym znajistotniejszych celw odnowionej Wgierskiej Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich jest rozwj wsppracy na szczeblu midzynarodowym. Polska bya pierwszym krajem, zktrym zawarlimy porozumienie owsppracy. Podobna umowa zostaa niedawno zawarta ze Sowacj.

Wsppraca midzynarodowa
Ubiegej jesieni, wdniu 24 wrzenia 2010 r., wtrakcie Trzeciego Wgierskiego Dnia Rolnictwa podpisano pierwsze porozumienie owsppracy. Wobecnoci Sndora Fazekasa, ministra rolnictwa Wgier, porozumienie podpisali: Artur awniczak, Podsekretarz Stanu polskiego Ministerstwa Rolnictwa oraz Zsolt V. nmeth, wgierski Sekretarz Stanu ds. rozwoju obszarw wiejskich. Zgodnie zpowyszym porozumieniem obie krajowe sieci rozwoju obszarw wiejskich podejm si organizacji wsplnych konferencji
WWW.KSOW.GOV.PL

zudziaem przedstawicieli organizacji branowych oraz realizacji wsplnych bada naukowych, co ma na celu promowanie projektw wsppracy polskich iwgierskich Lokalnych Grup Dziaania LEADER oraz wspieranie wymiany irozpowszechniania dobrych praktyk. Wpadzierniku 2010r. na zaproszenie Stowarzyszenia Rozwoju Obszarw Wiejskich Zagyvasg pierwsza polska delegacja zoya wizyt wmikroregionie Hatvan. Wcelu zapewnienia transferu wiedzy zorganizowano konferencj zudziaem Lokalnej Grupy Dziaania zKobucka. najwaniejszymi zagadnieniami poruszonymi w czasie konferencji byy: rodki realizowane wramach nowego Wgierskiego Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich, historia Lokalnych Grup Dziaania LEADER oraz zakres zada Wgierskiej Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich (HnRn). Wnajbliszej przyszoci nasz kraj potwierdzi bliskie zwizki ze Sowacj. Stosunki pomidzy Wgrami aSowacj osigny nowy wymiar wraz zorganizacj wmiejscowoci Lajosmizse konferencji zatytuowanej Wsplna Polityka Rolna po 2013r. Modzi Rolnicy wEuropie rodkowej. Wtrakcie powyszej konferencji Zsolt V. nmeth, wgierski Sekretarz Stanu ds. rozwoju obszarw wiejskich oraz Gbor Csicsai, Sekretarz Stanu ds. rozwoju rolnictwa iobszarw wiejskich Republiki Sowacji, podpisali porozumienie owsppracy. Impreza zostaa zorganizowana przez Wgierskie Stowarzyszenie Modych
Biuletyn KSOW

13

>> ksOWWEUROPIE

Wizyta wPolsce. Od lewej: Mikosz Weich, Lajos Mikula, Sara Brand, Peter Toto. [fOT. SC KSOW]

Rolnikw (AGRYA). Podczas spotkania szczegln uwag powicono kwestii przyszej wsppracy pomidzy obiema krajowymi sieciami rozwoju obszarw wiejskich wtakich dziedzinach jak produkcja lokalnej ywnoci oraz popularyzacja agroturystyki. Gbor Csicsai wie due nadzieje z t wspprac, ktra jego zdaniem powinna przyczyni si do poprawy skutecznoci dziaania modych rolnikw wobu krajach.

Misja oraz gwne zadania kierownictwa Wgierskiej Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich
najwaniejszym zadaniem kierownictwa Wgierskiej Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich jest cisa realizacja strategii okrelonej wrozporzdzeniu ministra oraz waktualizowanym corocznie Planie dziaania. Powyszy cel jest realizowany wkontekcie wspierania programw organizacji zawodowych ipozarzdowych, majcych na celu popraw sytuacji na obszarach wiejskich na Wgrzech. Zgodnie zpowyszymi zaoeniami priorytetem kierownictwa HnRn jest budowanie konstruktywnego dialogu pomidzy podmiotami korzystajcymi wrozsdny sposb zobszarw wiejskich, rolnikami, lokalnymi spoecznociami, organizacjami branowymi i pozarzdowymi, a take tworzenie rnorodnych form wsplnych dziaa na rzecz odnowienia obszarw wiejskich we wsppracy zpodobnymi organizacjami dziaajcymi winnych

pastwach czonkowskich. Powysze cele s realizowane woparciu ozasady oraz praktyczne przykady zaczerpnite zprogramw rozwoju rolnictwa iobszarw wiejskich, utworzonych przez Uni Europejsk. Czonkowie kierownictwa sieci pragn aktywnie uczestniczy wtworzeniu zaplecza intelektualnego dla przyszego rozwoju i ksztatowania obszarw wiejskich, co pozwoli na zastosowanie wielodyscyplinarnego podejcia naukowego. Ponadto, przy pomocy wszystkich dostpnych rodkw, zamierzaj oni wspiera niezbdn do osignicia powyszych celw wymian wiedzy pomidzy rodowiskami politycznymi i zawodowymi oraz organizacjami obywatelskimi. Kierownictwo sieci pragnie rwnie inicjowa, koordynowa iorganizowa dziaalno zawodow oficjalnie zarejestrowanych czonkw HnRn, wykorzystujc wtym celu ramy prawne okrelone wnowym Wgierskim Programie Rozwoju Obszarw Wiejskich. Ma to na celu stworzenie moliwoci konstruktywnej dyskusji, tworzenie podstaw dla wsplnych projektw rozwoju obszarw wiejskich, a take stopniow popraw organizacji dziaania sieci. Aby wesprze realizacj tych celw HnRn ijej kierownictwo, wcisej wsppracy zinstytucjami rzdowymi odpowiedzialnymi za rozwj obszarw wiejskich, zapewni stay ipowszechny przepyw informacji dotyczcych sytuacji obszarw wiejskich na Wgrzech. Informacje te bd odnosi si do zmian, aktualnych wyzwa, a take wasnej dziaalnoci sieci. Informacje bd przekazywane osobom odpowiedzialnym za podejmowanie decyzji, podmiotom aktywnie zaangaowanym wdziaalno sieci, atake mediom. Ponadto kierownictwo HnRn obejmie patronatem branowym przedsiwzicia majce na celu tworzenie publikacji dotyczcych identyfikacji problemw wgierskich i europejskich obszarw wiejskich, a take kultywowanie charakteru tych miejsc oraz upowszechnianie skutecznych praktyk rozwoju tych obszarw. Sekretariat Centralny Wgierskiej Sieci Obszarw Wiejskich (HNRN)
LATO 2/2011

14

Biuletyn KSOW

>> WsPPRACAksOW

Wsppraca Instytutu Zootechniki PIB i Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich

Historia idziaalno Instytutu
W 2010 roku mino 60 lat od powoania Instytutu Zootechniki. To godny wiek irwnoczenie okazja do wspomnie, ale take nakrelenia planw na przyszo, bo ten szedziesiciolatek jest wci wpeni si ima ambitne plany na przyszo. W szedziesicioletniej historii Instytutu byy okresy lepsze igorsze, co wynikao zoglnej sytuacji gospodarczej kraju oraz roli, jak odgrywao wniej rolnictwo. Cho na og stawiano na rozwj przemysu, cige braki artykuw spoywczych podkrelay wag tej dziedziny gospodarki. Trudnoci wzaopatrzeniu ludnoci wmiso, co wkocu stao si ostrym problemem politycznym, skieroway uwag na konieczno rozwoju produkcji zwierzcej. Podstawowym zagadnieniem by brak biaka, najwaniejszego skadnika pasz. Brak dewiz na zakup soi zmusza do poszukiwania mniej lub bardziej niekonwencjonalnych jego rde. W latach siedemdziesitych kwestia ta bya tak palca, e moliwo pozyskania dodatkowych rde biaka staa si tematem jednego znowo tworzonych, najwaniejszych, oficjalnych programw rzdowych. Instytut Zootechniki zosta koordynatorem tego programu, oznaczonego jako PR 4 (Program Rzdowy 4). Pozwolio to na uzyskanie dodatkowych rodkw (niestety wci obnianych) na rozbudow bazy badawczej Instytutu. Cho wwczesnej sytuacji definitywne rozwizanie problemu deficytu biaka nie byo moliwe, to dziki temu programowi wykonano wiele wanych iciekawych bada oraz rozwiza. W latach szedziesitych i siedemdziesitych Instytut Zootechniki wzbogaci si oszereg nowych
WWW.KSOW.GOV.PL

Prof. dr hab. Jdrzej Krupiski

DYREKTOR InSTYTUTU ZOOTECHnIKI

obiektw: powsta nowy budynek gwny, co umoliwio przeniesienie centrali Instytutu zpomieszcze dawnego banku, wcentrum Krakowa, do podkrakowskich Balic. Rwnie wBalicach wybudowano wedug wzorw holenderskich osiedle domkw dla pracownikw. WKobaczu powsta orodek przemysowej produkcji trzody chlewnej, rozbudowywano baz badawcz ipoprawiano warunki socjalne wzakadach dowiadczalnych. Wsumie wymienione inowe, wci kontynuowane inwestycje stanowi baz dla prowadzonych obecnie iprzewidywanych wprzyszoci prac badawczych. Od 2005 roku Instytut Zootechniki PIB realizuje swoje zadania naukowe poprzez struktur 6 dziaw: Dzia Genetyki iHodowli Zwierzt Dzia Biotechnologii Rozrodu Zwierzt Dzia Ochrony Zasobw Genetycznych Zwierzt Dzia Cytogenetyki i Genetyki Molekularnej Zwierzt Dzia ywienia Zwierzt iPaszoznawstwa Dzia Technologii, Ekologii iEkonomiki Produkcji Zwierzcej Badania nad genetyk zwierzt gospodarskich to jeden znajintensywniej rozwijanych kierunkw dziaalnoci Instytutu. Szybki rozwj rolnictwa, poczwszy od XIX wieku, aszczeglnie intensywny wwieku XX, spowodowa przeobraenia, ktrych wynikiem by wzrost produkcji rolnej, atake powstanie wielu nowych, wysokoprodukcyjnych ras zwierzt. Te
Biuletyn KSOW

15

>> WsPPRACAksOW

Paac Radziwiw. Siedziba dyrekcji Instytutu.

[fOT. IZ]

niewtpliwe pocztkowe sukcesy przesoniy fakt, e specjalizacja ras pod ktem ich wysokiej produkcji stwarza zagroenie dla zachowania czsto unikatowej kombinacji genw. Obecnie wielkoskalowy model produkcji zwierzcej dominuje na wiecie idoprowadza do koncentracji wielkotowarowej hodowli ijej globalizacji. Szacuje si, e globalnie jedna trzecia wi, poowa jaj, dwie trzecie mleka itrzy czwarte brojlerw kaczych produkowane jest przez komercyjne linie hodowlane, co niebezpiecznie ogranicza baz genetyczn. Polska posiada zasoby naturalne, ktre uwaa si za jedne znajbogatszych wEuropie ijest jednym zprekursorw gatunkowej ochrony zwierzt. na polu ochrony rodzimych ras zwierzt ogromn rol odegray iodgrywaj orodki naukowe, bdce inicjatorami ochrony irestytucji gincych populacji, czsto lokujc stada wzakadach dowiadczalnych idofinansowujc ich utrzymanie zdziaalnoci naukowej idydaktycznej. Doskonalenie zwierzt przez selekcj jest zabiegiem powolnym iuzyskanie istotnego postpu wymaga dugiego czasu, azastosowanie krzyowania jako metody hodowlanej pozwala na wykorzystanie dodatkowych rde zmiennoci genetycznej. Przedmiotem bada Instytutu wzakresie doskonalenia zwierzt byy przede wszystkim metody selekcji idoboru wobrbie czystoci rasy. jednym zwarunkw

postpu jest prowadzenie selekcji woparciu owyniki odpowiednich metod oceny wartoci hodowlanej zwierzt. Wtym celu zorganizowana zostaa wzootechnicznych zakadach dowiadczalnych stacjonarna ocena poszczeglnych gatunkw zwierzt, co jest duym osigniciem Instytutu. Badania zdziedziny immunogenetyki rozpoczto wInstytucie w1965 roku. ju wkolejnym roku przystpiono do kontroli pochodzenia woparciu ogrupy krwi ubyda, anastpnie owiec, wi i koni. nastpnie do kontroli pochodzenia wprowadzono najnowoczeniejsze nawczas metody identyfikacji polimorfizmu DnA (tzw. genetyczny odcisk palca). Po pojawieniu si encefalopatii gbczastej (tzw. choroba wciekych krw) iwprowadzeniu zakazu stosowania wpaszach mczek pochodzenia zwierzcego opracowano metod identyfikacji skadnikw zwierzcych opart na analizie gatunkowo specyficznego fragmentu mitochondrialnego DnA, pozwalajc na wykrycie dodatku mczki misnokostnej do paszy ju wiloci 0,5%. Osignicie to zostao nagrodzone przez Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi. Kontynuowane s prace nad mroeniem materiau genetycznego. Wzaoonym wroku 1964 Centralnym Banku nasienia przechowywane s obecnie rwnie zarodki, sta si on wic wistocie Bankiem Materiaw Biologicznych. Wroku 2003 urodzia si wInstytucie pierwsza jawka, ktrej pe bya wynikiem prac nad seksowaniem nasienia. Dowiadczenia nad rozrodem zwierzt doprowadziy do narodzin w2003 roku genetycznie zmodyfikowanego knurka. Badania te maj na celu wykorzystanie genetycznie zmodyfikowanych wi jako rda organw do przeszczepw. jak wiadomo winia jest zwierzciem fizjologicznie bliskim czowiekowi, konieczne jest jednak przeamanie bariery immunologicznej. Prace nad modyfikowaniem genetycznym iklonowaniem zwierzt zostay rwnie nagrodzone przez Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi. Od chwili powstania Instytutu prowadzi si badania nad ywieniem zwierzt ipaszoznawstwem. Ta dziedzina jest szczeglnie mocno zwizana zsytuacj gospodarcz kraju. Due znaczenie miao stwierdzenie istnienia niedoboru soli wmieszankach dla
LATO 2/2011

16

Biuletyn KSOW

>> WsPPRACAksOW

drobiu, zktrych wycofano mczk rybn. Wprowadzenie dodatku soli kuchennej znacznie zwikszyo wydajno produkcji drobiarskiej. Badania nad zaopatrzeniem zwierzt wsubstancje mineralne stay si podstaw do opracowania projektu organizacji zapobiegania izwalczania niedoborw mineralnych wPolsce. Dziki temu uruchomiono produkcj lizawek ibrykietw solnych uzupenionych mikroelementami. Po wstpieniu Polski do Unii Europejskiej i wprowadzeniu zakazu stosowania antybiotykowych stymulatorw wzrostu prowadzi si badania nad ich zastpieniem naturalnymi probiotykami ipreparatami zioowymi. Wyniki oceny skadu pasz pochodzce zwasnych dowiadcze Instytutu, jak rwnie dostarczane przez instytucje wsppracujce, zwaszcza uniwersytety rolnicze, s zbierane wprowadzonym wInstytucie Krajowym Centrum Informacji oPaszach. Stanowi one podstaw kolejnych wyda norm ywienia zwierzt gospodarskich itablic wartoci pokarmowej pasz. S rwnie udostpniane innym jednostkom naukowym. Rosnce wymagania konsumentw sprawiaj, e wbadaniach ywieniowych coraz wicej uwagi powica si jakoci iwartoci dietetycznej produktw zwierzcych. Chodzi tu gwnie omodyfikowanie skadu misa, mleka ijaj. Prowadzi si badania nad zwikszeniem zawartoci jodu wmleku waspekcie niedoboru tego skadnika w niektrych rejonach Polski. Dy si rwnie do zmniejszenia zawartoci nasyconych kwasw tuszczowych wjajach oraz misie, zwaszcza wwieprzowinie. Oprcz Centralnego Laboratorium wBalicach jako laboratorium urzdowego Instytut posiada Krajowe Laboratorium Pasz wLublinie, bdce laboratorium referencyjnym. S to laboratoria akredytowane. Wanym aspektem prac badawczych na przestrzeni szedziesiciu lat byo opracowanie rozwiza technicznych poprawiajcych warunki utrzymania zwierzt oraz zmniejszajcych negatywne oddziaywanie hodowli na rodowisko. Badania wzakresie technologii produkcji zwierzcej zostay zbiegiem czasu uzupenione oproblematyk ekonoWWW.KSOW.GOV.PL

miki iekologii. Aktualnie prowadzone s badania na wielu paszczyznach. Dotycz one przede wszystkim dobrostanu zwierzt gospodarskich, ekologicznych systemw chowu, funkcjonalnoci rnych systemw utrzymania oraz opacalnoci produkcji zwierzcej. W 2005r. Rada Ministrw uchwa nr 259/2005 zdnia 5 padziernika 2005r. powierzya Instytutowi Zootechniki PIB realizacj ikoordynacj Programu Wieloletniego: Biotechnologiczne, rodowiskowe itechnologiczne uwarunkowania produkcji zwierzcej Program Wieloletni wspiera dziaalno . rolnicz na obszarach oniekorzystnych warunkach gospodarowania, a take przedsiwzicia rolnorodowiskowe idziaania zmierzajce do poprawy dobrostanu zwierzt. Odnosi si take do realizacji nowego etapu przedsiwzi rolnorodowiskowych na lata 2007-2013, wzakresie dziaa dotyczcych poprawy stanu rodowiska i krajobrazu. jednym zgwnych celw programu jest opracowanie istosowanie waciwych metod itechnologii wprodukcji zwierzcej oraz pozyskiwania misa, mleka ijaj owysokich parametrach jakociowych. Zagwarantuje to konsumentowi bezpieczne dla zdrowia produkty pochodzenia zwierzcego, przy zachowaniu wysokiego dobrostanu utrzymywanych zwierzt. W ramach programu realizowane s zadania dotyczce ochrony rodowiska, rozwoju gospodarki irestrukturyzacji wybranych jej dziedzin, wspierania rozwoju regionalnego oraz ochrony zdrowia. Program zakada take podjcie szeregu dziaa ocharakterze publicznym, ktre bd stanowi wsparcie dla mechanizmw planowania, programowania ikontroli oraz promowania zrwnowaonego rozwoju hodowli ichowu zwierzt wkraju. Od 2011 roku Instytut Zootechniki PIB realizowa i koordynowa bdzie kolejny Program Wieloletni Ochrona izarzdzanie krajowymi zasobami genetycznymi zwierzt gospodarskich wwarunkach zrwnowaonego uytkowania. Program ma obejmowa dziaania dotyczce: zrwnowaonego uytkowania iochrony biornorodnoci zwierzt gospodarskich; genomicznych i biotechnoloBiuletyn KSOW

17

>> WsPPRACAksOW

gicznych podstaw hodowli zwierzt gospodarskich iprodukcji zwierzcej; poprawy dobrostanu zwierzt gospodarskich oraz monitorowania jakoci pasz jako elementu bezpieczestwa ywnoci iochrony rodowiska; ksztacenia kadr iupowszechniania wiedzy na temat zrwnowaonej produkcji zwierzcej. na szczegln uwag zasuguje dziaalno wydawnicza Instytutu. Wwydawanych wjzyku angielskim Annals of Animal Science ukazuj si oryginalne prace naukowe zkraju izagranicy. Polskojzyczne Roczniki Naukowe Zootechniki, publikujce rwnie oryginalne prace naukowe, stanowi cenny materia. Popularne, cieszce si duym uznaniem Wiadomoci Zootechniczne, bdce kontynuacj Biuletynu Informacyjnego IZ, obchodziy dwa lata temu swoje czterdziestopiciolecie. Innym popularnym czasopismem s Pasze Przemysowe. Ponadto Instytut publikuje wydawnictwa cige (wyniki oceny hodowlanej iuytkowej) atake broszury iksiki. Baz dowiadczaln, wktrej sprawdzane s koncepcje i hipotezy naukowe, stanowi 11 Zakadw Dowiadczalnych, pooonych wrnych regionach Polski. Prowadzone s tam rwnie wasne, oryginalne badania przez zatrudnion wnich kadr naukow. Wostatnich latach podjlimy wielki wysiek, aby zmodernizowa nasze Zakady Dowiadczalne i przystosowa je do nowych wyzwa stojcych przed nauk ipraktyk zootechniczn.

Dziaalno Instytutu Zootechniki PIB na rzecz ochrony izachowania zagroonych wyginiciem ras zwierzt gospodarskich
Instytut Zootechniki PIB od wielu lat podejmuje wszechstronne dziaania na rzecz ochrony zwierzt gospodarskich zagroonych wyginiciem. Formalne powierzenie obowizkw koordynacji Instytutowi Zootechniki PIB przez Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi wtym zakresie od 2004 roku wie si zwykonywaniem wielu dodatkowych prac, niezmiernie wanych dla realizacji zada wynikajcych zprogramw ochrony. Pracownicy Dziau Ochrony Zasobw Genetycznych Zwierzt IZ PIB, jako wspautorzy opracowy-

wanych programw ochrony, wnosz do nich cenne wytyczne, ktre wynikaj z praktyki i specjalizacji wzakresie chowu poszczeglnych gatunkw zwierzt. Powoani przez Dyrektora Instytutu koordynatorzy ds. poszczeglnych gatunkw zwierzt sprawdzaj szczegowo dokumentacj hodowlan pod ktem speniania wymogw programw ochrony zatwierdzonych dla kadej rasy. nastpnie wydaj zawiadczenia oobjciu zwierzt tym programem, co stanowi podstaw dla hodowcy oubieganie si odotacj. W ostatnich latach w Instytucie wzrosa liczba publikacji iopracowa dotyczcych problematyki ochrony zwierzt. Od 2005 roku rozpoczto cykliczny druk wynikw oceny uytkowoci zwierzt objtych programem ochrony, ktre s przekazywane do orodkw doradztwa rolniczego, zwizkw hodowcw ido wszystkich innych podmiotw zainteresowanych t tematyk. W2006 roku Instytut opracowa iwyda album pt. ,,Polskie rasy zachowawcze. Atlas zwierzt gospodarskich objtych programem ochrony wPolsce. jeden kwartalnik, zcyklicznie wydawanych Wiadomoci Zootechnicznych, wcaoci zosta powicony problematyce, roli iznaczeniu rodzimych ilokalnych ras zwierzt oraz moliwoci ich ochrony wramach PROW na lata 2007-2013. na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa Instytut Zootechniki opracowa zaoenia pakietw rolnorodowiskowych, dotyczcych zachowania lokalnych populacji poszczeglnych gatunkw zwierzt gospodarskich na potrzeby prac nad PROW na lata 2007-2013. Przygotowano planowane liczebnoci tych populacji, oszacowano poziom wsparcia finansowego w ramach pakietu Zachowanie zagroonych zasobw genetycznych zwierzt wrolnictwie. Opracowano take propozycje programw pomocowych, dotyczcych dotowania ochrony zasobw genetycznych drobiu, zwierzt futerkowych, pszcz iryb zpomocy krajowej wlatach 2007-2013. Podczas corocznych krajowych wystaw zwierzt hodowlanych Instytut organizuje pokazy zwierzt objtych programami ochrony. Pracownicy Instytutu prowaLATO 2/2011

18

Biuletyn KSOW

>> WsPPRACAksOW

dz wykady nt. ochrony zasobw genetycznych zwierzt gospodarskich oraz udzielaj wyczerpujcych informacji ztego zakresu. Hodowcom rozdawane s rwnie ulotki informacyjne iopracowania dotyczce warunkw korzystania zpomocy finansowej. Dodatkowo tematyka ochrony zasobw genetycznych propagowana jest przez szereg konferencji naukowych isympozjw organizowanych na terenie caego kraju. Instytut Zootechniki PIB aktywnie wczy si take do opracowywanej przez Ministerstwo rodowiska Krajowej Strategii Rnorodnoci Biologicznej. Krajowy Koordynator ds. zasobw genetycznych zwierzt uczestniczy wpracach FAO dotyczcych tej tematyki, angaujc si take wopracowanie wiatowych Strategii Ochrony Zasobw Genetycznych Zwierzt. Wszelkie informacje mona uzyska na stronie internetowej Instytutu Zootechniki Pastwowy Instytut Badawczy www.izoo.krakow.pl.

Ochrona ras rodzimych to wana dziaalno Instytutu

[fOT. IZ]

Wsppraca zKrajow Sieci Obszarw Wiejskich

W ramach Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Instytut Zootechniki corocznie podejmuje szereg dziaa upowszechnieniowo-szkoleniowych. Przyczyniaj si one zarwno do podniesienia wiadomoci mieszkacw obszarw wiejskich co do roli iznaczenia rodzimych raz zwierzt gospodarskich, jak rwnie su promocji Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich 2007-2013. Dotychczas zrealizowano wramach wsppracy: 1. Krajow Wystaw Ras Rodzimych organizowan podczas Krajowej Wystawy Zwierzt Hodowlanych wPoznaniu wlatach 2008 i2010. 2. Regionaln Wystaw Ras Rodzimych wRudawce Rymanowskiej, organizowan wlatach 2009 i2010. 3. Sze sympozjw, w ktrych udzia wziy cznie 403 osoby, dotyczcych ochrony zasobw genetycznych zwierzt przeznaczonych dla hodowcw ras rodzimych koni iowiec. Zorganizowane zostay wokresie czerwiec listopad 2010.
WWW.KSOW.GOV.PL

4. Dwa szkolenia dotyczce zmian wprogramie rolnorodowiskowym przeznaczone dla zwizkw hodowcw owiec, koni, byda iwi, kwiecie 2011. Gwnym elementem organizowanych wystaw ras rodzimych bya prezentacja zwierzt gatunkw objtych programami ochrony zasobw genetycznych oraz prowadzenie stoiska informacyjnego. Corocznie podczas Krajowej Wystawy ponad 50 hodowcw prezentuje okoo 150 sztuk zwierzt oraz 30 stadek drobiu. Organizowane byy take seminaria, ktre cieszyy si du frekwencj, dla wszystkich zainteresowanych tematyk ras rodzimych imoliwoci skorzystania zprogramw rolnorodowiskowych. Podczas wystaw, na stoisku Instytutu Zootechniki PIB emitowane byy filmy orasach rodzimych oraz prezentacje ekspertw na pytkach CD. nadzr merytoryczny nad caoci dziaa sprawowali eksperci. Penili oni dyury, udzielali zainteresowanym informacji iodpowiadali na pytania dotyczce hodowli lokalnych ras zwierzt, warunkw uczestnictwa w programach ochrony oraz moliwociach ubiegania si ouzyskanie patnoci rolnorodowiskowej. Duym zainteresowaniem cieszyy si ulotki informacyjne opracowane przez poszczeglnych koordynatorw opisujce zwierzta ras rodzimych, publikacje, takie jak: Roczniki naukowe Zootechniki, Annals of Animal Science,
Biuletyn KSOW

19

>> WsPPRACAksOW

Instytut na targach wPoznaniu.

[fOT. IZ]

odwiedzane zarwno przez przedstawicieli resortu rolnictwa, instytucji branowych oraz naukowych zwizanych z hodowl zwierzt, przedstawicieli orodkw doradztwa rolniczego, jak rwnie przez rolnikw iproducentw zainteresowanych utrzymywaniem rodzimych ras zwierzt oraz innych zwiedzajcych. Obecnie w ramach wsppracy z KSOW zorganizowana zostaa w dniach 13-14 czerwca 2011 r. konferencja naukowo-techniczna Innowacyjno w produkcji zwierzcej oczekiwanie czy konieczno. Planowane s rwnie: Regionalna Wystawa Ras Rodzimych 28-29 sierpnia 2011r. wRudawce Rymanowskiej oraz Krajowa Wystawa Ras Rodzimych 12-15 wrzenia 2011r. wPoznaniu, na ktre serdecznie zapraszamy. Pawe Radomski, Piotr M. Mikos Instytut Zootechniki PIB

Wiadomoci Zootechniczne, Pasze przemysowe oraz broszury upowszechnieniowe. Ekspozycje byy

Powstanie Sieci zmotywowao nas do innowacyjnych dziaa

>>

Centrum Doradztwa Rolniczego partnerem Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich

tw, ktre s zainteresowane wspieraniem procesw prorozwojowych na wsi iaktywnie wcza si wdziaania, ktre mog te procesy dynamizowa. jednoczenie podejmuje zwasnej inicjatywy nowe tematy, ktrymi stara si zainteresowa mieszkacw wsi iorganizacje, wktrych uczestnicz. Realizacja wielu nowych inicjatyw nie byaby moliwa bez uczestnictwa naszego Oddziau wKSOW jestemy partnerem Sekretariatu Centralnego iSekretariatu Regionalnego wMaopolsce, zamierzamy zgosi swoje partnerstwo wSekretariacie Regionalnym Wojewdztwa witokrzyskiego.

Zoono problematyki rozwoju obszarw wiejskich wPolsce, aco za tym idzie wielorakie uwarunkowania tego rozwoju ibariery, ktre najczciej wynikaj zpostaw isytuacji materialnej potencjalnych beneficjentw Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW) spowodoway, e powoanie Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich (KSOW) zostao przyjte zduymi nadziejami. Gwnie wrodowiskach organizacji iinstytucji zajmujcych si wdraaniem dziaa PROW iwspieraniem tych procesw. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddzia wKrakowie by ijest wrd tych podmio-

20

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> WsPPRACAksOW

Uznalimy, e zgodnie znaszym statutem iustaw1 powinnimy przede wszystkim promowa ide KSOW i zasady funkcjonowania Sieci, tak wrd doradcw, nauczycieli szk rolniczych, jak idziaaczy Lokalnych Grup Dziaania (LGD) iorganizacji pozarzdowych funkcjonujcych wrodowiskach wiejskich, lub dziaajcych na rzecz wsi. Zgosilimy kilka pomysw do Planu dziaania Sekretariatu Centralnego iSekretariatu Regionalnego Maopolski. Wiele znaszych pomysw zostao zapisanych wplanie 2008-2009 iw planie 20102011, tak wcentrali, jak iw Maopolsce. Za wane zadanie uznalimy promowanie wrd doradcw rolnych celw i zada KSOW. Suyo temu miedzy innymi seminarium internetowe KSOW instrumentem wsparcia rozwoju obszarw wiejskich poprzedzone badaniem ankietowym na temat aktywnoci Wojewdzkich Orodkw Doradztwa Rolniczego w Regionalnych Sieciach Obszarw Wiejskich. Zainteresowanie doradcw funkcjonowaniem KSOW przeszo nasze oczekiwania. Std na ich prob przeprowadzilimy kolejne stacjonarne seminarium poczone zwarsztatami, ktre byo znakomit okazj do dyskusji iwymiany dowiadcze na temat roli, jak mog peni ODR-y jako partnerzy KSOW. Centrum Doradztwa Rolniczego jest instytucj o dugoletniej tradycji i duym dowiadczeniu wprowadzeniu dziaalnoci szkoleniowej na rzecz rozwoju obszarw wiejskich, podleg Ministrowi Rolnictwa iRozwoju Wsi. W strukturze Centrum funkcjonuj nastpujce jednostki: Centrala w Brwinowie, Oddzia w Krakowie, Oddzia w Poznaniu, Oddzia w Radomiu. Zadaniem Centrum Doradztwa Rolniczego jest prowadzenie dziaalnoci szkoleniowej idoradczej wzakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynkw rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, majce na celu popraw poziomu dochodw rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjnoci rynkowej go1

spodarstw rolnych, wspieranie zrwnowaonego rozwoju obszarw wiejskich, atake podnoszenie kwalifikacji zawodowych rolnikw iinnych mieszkacw obszarw wiejskich. Oddzia wKrakowie, zgodnie zprzyjt specjalizacj, zajmuje si aktywizacj rodowisk lokalnych, wsparciem turystyki wiejskiej, dziedzictwem kulturowym wsi, produktami tradycyjnymi iregionalnymi, a take wspieraniem pozarolniczych form aktywnoci gospodarczej rolnikw iich rodzin. W obecnym okresie programowania wiele miejsca wnaszej pracy powicamy dziaalnoci szkoleniowej dotyczcej wdraania osi IV Leader PROW 2007- 2013. Wiedz ztego zakresu upowszechniamy zarwno wrd doradcw ODR jak iLokalnych Grup Dziaania. Krakowski Oddzia CDR aktywnie uczestniczy wrealizacji rnych przedsiwzi wramach Planu dziaania Sekretariatu Centralnego KSOW. S to szkolenia, konferencje oraz wyjazdy studyjne adresowane do Lokalnych Grup Dziaania, atake doradcw wsppracujcych zLGD. Miedzy innymi bylimy realizatorem szkole zzakresu metodyki pracy organw statutowych LGD, funkcjonowania biur, aktywizacji spoecznoci lokalnych. To dziki wsppracy zSekretariatem Centralnym przygotowalimy i przeprowadzilimy w sposb odbiegajcy od utartego schematu szkolenie na temat podstaw dziennikarstwa iwsppracy zmediami. Celem szkolenia byo wyposaenie jego uczestnikw wpodstawow wiedz zzakresu prostych form dziennikarstwa, miedzy innymi na potrzeby redagowania stron internetowych Lokalnej Grupy Dziaania, a take wyposaenie uczestnikw wumiejtnoci niezbdne do prowadzenia rzecznictwa Lokalnej Grupy Dziaania iwsppracy zmediami. Praca warsztatowa dla uczestnikw szkolenia rozpocza si jeszcze przed przyjazdem do Krakowa.

Ustawa o jednostkach doradztwa rolniczego z dnia 22 padziernika 2004 r. ze zmianami.

WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

21

>> WsPPRACAksOW

Zajcia wstudio radiowym Radia Krakw Maopolska.

[fOT. CDR O/KRAKW]

Szkolenie
Kady przygotowa materia dziennikarski wdowolnie wybranej postaci (najwicej artykuw prasowych, ale byy take nagrania wideo) oraz dokona oceny strony internetowej (witryny, wortalu) swojej Lokalnej Grupy Dziaania. nadesane opracowania zostay ocenione, aocena przedstawiona uczestnikom. Wykady i zajcia warsztatowe oraz wiczenia prowadzili dowiadczeni dziennikarze prasowi, telewizyjni iradiowi, atake specjalici CDR O/Krakw. W trakcie zaj warsztatowych uczestnicy szkolenia zapoznali si ztechnikami nagrywania audycji radiowych itelewizyjnych. Zajcia miay miejsce wstudio radiowym Radia Krakw Maopolska orazw studio telewizyjnym TVP Krakw. Uczestnicy mieli moliwo praktycznego zetknicia si zprofesjonalnym sprztem ipodj prby wykonania nagra, atake wzi udzia wnagraniu. Pierwszego dnia wieczorem miao miejsce spotkanie integracyjne z udziaem krakowskich dziennikarzy red. Leszka Mazana ired. Wadysawa Czumy znanych przede wszystkim ze znakomitej wiedzy o Krakowie, jego historii i ciekawostkach z ycia elit (krlowie) i zwyczajnych mieszczan, a take niebanalnego krakowskiego artu (moe

nie zawsze przypadajcego do gustu mieszkacom innych miast iregionw Polski). Zamiast testu zaliczeniowego kady uczestnik wylosowa jedno zadanie praktyczne, ktrego wykonanie stanowio warunek otrzymania zawiadczenia oukoczeniu szkolenia wystawionego przez CDR O/Krakw. Wszyscy uczestnicy wykazali si kreatywnoci itest zaliczyli. Rwnie ciekawym przedsiwziciem zrealizowanym dziki wsppracy zSekretariatem Centralnym Sieci byy praktyki dziennikarskie wredakcjach czasopism rolniczych wydawanych przez WODR. Przez dwa dni pobytu w WODR przedstawiciele LGD zapoznali si ze specyfik funkcjonowania orodkw i redagowania czasopism oraz portali internetowych. Wkadym WODR wraz zuczestnikami pracowa zawodowy dziennikarz zduym staem redaktorskim. Przebieg praktyk zosta podsumowany wsprawozdaniach zawodowych dziennikarzy. Oto fragment jednego ztakich sprawozda: Dla suchaczy podstawowe informacje otechnikach dziennikarskich byy (generalnie) nowoci. Wydaje si, e wtrakcie praktyk pomogem przedstawicielom LGD wkontaktach ze wiatem dziennikarskim, mona mie nadziej, e kontakty zmiesicznikiem ZODR zaowocuj mielszym wchodzeniem tematyki LGD na amy. Duym zainteresowaniem cieszyy si zajcia zwizane z dziaaniem strony internetowej ZODR, bo jak si wydaje Internet staje si najcenniejszym i wrcz wymarzonym rodkiem przekazu informacji na polskiej wsi, oile tylko pozwalaj na to warunki techniczne. Witryna internetowa ZODR jest take jedn zniewielu, gdzie mona znale spis LGD z wojewdztwa, cho jest on nie do eksponowany. Ale jest! Wprzerwach szkolenia mielimy okazj zwiedzi ogrd warzywny ikwiatowy, obejrzelimy nowoczesny wiatrak energetyczny (uszkodzony) ioczyszczalni ciekw wformie cieplarni zakwariami (z zewntrz). Wszystkim uczestnikom spotkania przekazaem swoje wizytwki zadresem internetowym ikomentarzem, e wrazie kopotw zpisaniem

22

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> WsPPRACAksOW

Uczestnicy Krajowej Konferencji na temat:Ocena funkcjonowania systemu wsparcia dla Lokalnych Grup Dziaania we wdraaniu lokalnych strategii rozwoju dowiadczenia i przyszo, zorganizowanej we wsppracy z Sekretariatem Centralnym KSOW w dniach 25-27.05.2011 w Krakowie. [fOT. CDR O/KRAKW]

tekstw dziennikarskich mog si do mnie zwrci okoleesk pomoc. Duym zainteresowaniem przedstawicieli LGD oraz doradcw cieszyo si szkolenie: LGD kreatorem Leaderowskich Spoecznoci Internetowych, w czasie ktrego przedstawiciele LGD przygotowywali si do budowania spoecznoci internetowych woparciu owasne portale internetowe. W seminarium warsztatowym uczestniczyy 52 osoby. Wszyscy uczestnicy otrzymali wraz zzestawem materiaw seminaryjnych poradnik dla LGD zatytuowany: Leaderowskie spoecznoci internetowe tworzenie ifunkcjonowanie. Wypracowane pogldy na kluczowe zagadnienia zwizane zbudowaniem Leaderowskich Spoecznoci Internetowych zostay zapisane wzwizych tezach rekomendowanych Lokalnym Grupom Dziaania jako sugestie do przemylenia. Taka forma budowania relacji LGD zotoczeniem zadaniowym jest nie tylko nowatorska, ale iprzyszociowa ze wzgldu na wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych iinformatycznych. O tym, jak praktycznie te narzdzia itechnologie uy wkomunikacji na obszarze wdraania lokalnych strategii rozwoju wkomunikacji zotoczeniem zadaniowym iszersz publik wirtualn, zastanawiano si wczasie pracy warsztatowej wzespoach nominalnych. najwaniejszym rezultatem seminarium warsztatoweWWW.KSOW.GOV.PL

go jest rosnce zainteresowanie Lokalnych Grup Dziaania wczeniem e-spoecznoci do metodyki pracy zlokalnymi spoecznociami ipotencjalnymi klientami obszaru, atake nowa inicjatywa budowania samodzielnego portalu dla zainteresowanych, pod ktr podpisao si 10 LGD. Kontynuujc doskonalenie dziaaczy LGD wzakresie technik informatycznych przeprowadzilimy cykl szkole zatytuowanych Zarzdzanie rozwojem obszaru zzastosowaniem narzdzi internetowych. Wtrakcie czterech szkole (w jednostkach CDR, wBrwinowie, Krakowie, Radomiu iPoznaniu) przedstawiciele LGD uzyskali wiedz iudoskonalili swoje umiejtnoci wzakresie teorii ipraktyki zarzdzania rozwojem obszaru wdraania LSR zwykorzystaniem Internetu. Uczestnicy szkole otrzymali rwnie wiedz teoretyczn na temat zarzdzania realizacj planu strategicznego oraz umiejtnoci zastosowania narzdzi internetowych przydatnych wtym procesie. niejako kontynuacj tej tematyki byo szkolenie na temat: Administrowanie izarzdzanie stron www LGD. Wszkoleniu uczestniczyli przedstawiciele LGD idoradcy rolni wsppracujcy zLGD. Wwyniku szkolenia uczestnicy osignli podstawowe kompetencje pozwalajce na zarzdzanie iadministrowanie stronami www Lokalnych Grup Dziaania.

Biuletyn KSOW

23

>> WsPPRACAksOW

Obok szkole dla LGD we wsppracy zSekretariatem Centralnym zorganizowalimy cykl trzech szkole dla liderw organizacji pozarzdowych dziaajcych w rodowisku wiejskim zatytuowanych Turystyka wiejska szans na aktywizacj lokalnych spoecznoci objtych wdraaniem lokalnych strategii rozwoju. nasz Oddzia ma siedzib wMaopolsce, to rwnie powoduje nasze szczeglne zainteresowanie problematyk maych gospodarstw. jestemy wtrakcie przygotowa do Midzynarodowej Konferencji organizowanej pod auspicjami KSOW, zarwno Sekretariatu Centralnego, jak i Maopolskiego Sekretariatu Regionalnego. Wramach tego przedsiwzicia przyjlimy zadanie zorganizowania 6 spotka delegacji zagranicznych zmaopolskimi rolnikami iprzedstawicielami lokalnych wadz. Kade spotkanie bdzie winnym regionie Maopolski wspecyficznym dla tego regionu gospodarstwie.Konferencja planowana jest na pocztku lipca 2011 roku. To tylko kilka szerzej opisanych przedsiwzi o charakterze nowoci, ktre nasz Oddzia mg zrealizowa jako partner KSOW, we wsppracy zSekretariatem Centralnym Sieci. niezwykle poyteczn form wymiany dowiadcze s wyjazdy studyjne. We wsppracy zKSOW organizowalimy miedzy innymi wyjazd studyjny na Wgry, ktrego uczestnikami byli lokalni liderzy, przedstawiciele LGD oraz przedstawiciele innych instytucji dziaajcych na rzecz rozwoju obszarw wiejskich. Z kolei doradcy wsppracujcy z LGD mieli okazj zapozna si z wdraaniem PROW 2007-2013 na Sowacji. Gocili w Lokalnych Grupach Dziaania, zapoznali si z ich dziaalnoci, zfunkcjonowaniem Sowackiej Sieci Rozwoju Obszarw Wiejskich. Z uwagi na nasz siedzib wKrakowie, Oddzia wsppracuje zSekretariatem Regionalnym Maopolskiej Sieci Obszarw Wiejskich. Midzy innymi realizowalimy szkolenie dla LGD dotyczce Podstaw zarzdzania projektami unijnymi czy te szkolenie na temat Finanse iksigowo wLGD, atake wiele innych przedsiwzi.

Krajowa Sie Obszarw Wiejskich jest instrumentem nowym, funkcjonujcym od 2008 roku. Mimo stosunkowo krtkiego okresu dziaania KSOW jest podmiotem rozpoznawalnym. Potwierdzaj to badania ankietowe prowadzone przez CDR O/Krakw wrd Lokalnych Grup Dziaania. na 60 osb uczestniczcych wbadaniu 56 osb wskazao rnorodne przedsiwzicia organizowane przez KSOW, wktrych uczestniczyli ich przedstawiciele. Podkreli naley take, i uczestnicy tych przedsiwzi wysoko ocenili ich przydatno ipoziom zarwno merytoryczny, jak iorganizacyjny. Pierwsze dowiadczenia wynikajce ze wsppracy zKSOW wskazuj, e wjego ramach mog by realizowane dziaania wykraczajce poza tradycyjne, sektorowe rozumienie problemw wsi. Sprzyja temu rnorodno partnerw skupionych wsieci. jej otwarty charakter. Ogromny walor do tej struktury wnosz Lokalne Grupy Dziaania, ktre wswojej codziennej pracy kieruj si zasadami podejcia Leader takimi jak: zasada podejcia oddolnego, trjsektorowoci podmiotw, terytorialnoci, innowacyjnoci, wsppracy czy sieciowania. Wspomaga to proces uspoecznienia idemokratyzacji na obszarach wiejskich, integruje rne podmioty, co jest niezwykle wane dla spoecznie zrwnowaonego rozwoju wsi oraz podnoszenia konkurencyjnoci obszarw wiejskich. jest to nowy sposb postrzegania problemw wsi. Wydaje si, e KSOW ma szans sta si wanym podmiotem kreujcym nowoczesne podejcie do rozwoju wsi. Wymaga to jednak bdzie dalszego doskonalenia funkcjonowania struktur w kierunku coraz cilejszej wsppracy z partnerami, tworzenia coraz lepszych warunkw sucych umacnianiu podmiotowoci partnerw. Wane s take dziaania merytoryczne zgodne zwdraanymi programami, ale jednoczenie odpowiadajce na zapotrzebowanie partnerw reprezentujcych rodowiska lokalne. Jarosaw Bomba Dyrektor CDR O/Krakw
LATO 2/2011

24

Biuletyn KSOW

>> AgROTURYsTYkA

Najciekawsze pakiety turystyki wiejskiej

Kolejny artyku zcyklu dobrych praktyk wzakresie turystyki wiejskiej przedstawia zdobywc III miejsca wkonkursie na najciekawszy pakiet turystyki wiejskiej prezentowany podczas II Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki AGROTRAVEL. Od niepamitnych czasw osoba kowala zadziwiaa iintrygowaa, zwaywszy na niezwyke umiejtnoci posugiwania si ogniem. Pielgnowanie kowalskich tradycji iwieloletnie dziaania zmierzajce do ochrony tego gincego zawodu przed zapomnieniem stay si gwodziem turystycznym iprzyczyniy do powstania atrakcji turystycznej, ktra zWojciechowa uczynia centrum kowalstwa wPolsce.

>>

Szlak elaza iKowalskich Tradycji

Informacje oregionie
Rolnicza gmina Wojciechw, pooona na obrzeu trjkta turystycznego Kazimierz Dolny naczw Puawy, posiada bogate walory turystyczne. Malownicze krajobrazy miejscowoci kusz do spacerw i przejadek rowerowych. Liczne wwozy, wzgrza ilasy, czyste powietrze, skaniaj turystw do spdzenia wolnego czasu na Ziemi Wojciechowskiej. jedn znajwikszych atrakcji Wojciechowa jest Wiea Ariaska wybudowana na pocztku XVI wieku. niezwyky jest te drewniany kociek z1725r. jednak rozwj turystyczny gminy Wojciechw cile zwizany jest zkowalstwem.

Geneza postania produktu

W gminie Wojciechw od 25 lat odbywaj si oglnopolskie imprezy kowalskie, dziki ktrym pozna mona kowalstwo od procesu wytopu metali do powstania gotowej podkowy. jest to moliwe dziki licznie przybywajcym kowalom nie tylko zcaej Polski, ale rwnie zkrajw ociennych. Aco wicej, to wWojciechowie funkcjonuje jedyne wPolsce Muzeum Kowalstwa, 90-letnia kunia oraz dziaa Stowarzyszenie Kowali Polskich. Z inicjatywy wacicieli atrakcji turystycznych dziaajcych w gminie Wojciechw jesieni 2009 roku posta Szlak elaza iKowalskich Tradycji. To
WWW.KSOW.GOV.PL

fOT. WWW.KOWALE.COM.PL

oni, ukierunkowani przez Dyrektora Biura Lokalnej Organizacji Turystycznej Kraina Lessowych Wwozw, Pana Wiesawa Czernieca, ktry zachca do uczynienia zWojciechowa wioski tematycznej, stworzyli wspln ofert dla grup dziecicych imodzieowych, wykorzystujc wizerunek Wojciechowa jako stolicy kowalstwa polskiego. Koordynatorem dziaa by Gminny Orodek Kultury wWojciechowie. Szlak ten od samego pocztku zyska szerokie uznanie. ju w2009 roku wplebiscycie Pery iPereki Lubelszczyzny Szlak elaza iKowalskich Tradycji zosta nagrodzony tytuem Pereki Lubelszczyzny.
Biuletyn KSOW

25

>> AgROTURYsTYkA

natomiast w2010 roku zosta laureatem konkursu na Najciekawszy pakiet turystyki wiejskiej prezentowany podczas II Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki AGROTRAVEL oraz otrzyma Certyfikat Polskiej Organizacji Turystycznej dla najlepszego Produktu Turystycznego.

Charakterystyka produktu
Wdrwka Szlakiem elaza iKowalskich Tradycji to poczenie zabawy z nauk, histori rzemiosa, obejmujca Sze Gwodzi Programu. Caa podr rozpoczyna si wizyt wWiey Ariaskiej, na ktrej strychu mieci si Pierwszy Gwd Programu jedyne wPolsce Muzeum Kowalstwa. Turyci poznaj tu histori tego rzemiosa, ogldaj imitacj starej kuni, zwiedzaj cz powicon narzdziom rolniczym oraz ekspozycj wyrobw kowalstwa artystycznego wykonanych przez polskich izagranicznych kowali. Zwiedzajcy ostrz siekier na rcznej szlifierce, graj marsza kowalskiego na kowadle, poruszaj miechem kowalskim. Pobyt wMuzeum koczy Legenda opodkowie szczcia. W cenie biletu przewidziane jest rwnie zwiedzanie Wojciechowskiego Muzeum Regionalnego, wktrym rwnie znajdziemy wiele przedmiotw codziennego uytku wykonywanych przez kowala. Przy Muzeum dziaa Galeria Sztuki Ludowej.

Drugi Gwd Programu to zajcia warsztatowe wWiey Ariaskiej. Tutaj pod fachow opiek instruktora dzieci wasnorcznie kuj podkow z masy solnej, poznaj rnic miedzy podkow zimow iletni, podkow dla koni wojskowych czy na przykad cigncych dorok po miejskim bruku. Tr z e c i m Gwodziem Programu jest zwiedzanie jednej z najsynniejszych kuni wPolsce, powstaej w 1920 roku Kuni Romana Czernieca. To tutaj do dzi wykonywane s rcznie wyroby artystyczne, naprawiane narzdzia rolnicze fOT. WWW.KOWALE.COM.PL oraz podkuwane konie. Kadego roku wlipcu odbywaj si tu oglnopolskie imprezy kowalskie. Wizyta ukowala obejmuje zwiedzanie warsztatu, barwne opowieci kowala Romana odziejach wojciechowskiej kuni, pokaz kucia podkowy, zwiedzanie galerii wyrobw kowalskich oraz zakup pamitek (podkowy na szczcie iinne wyroby kowala artysty). Po wizycie w kuni ona kowala zaprasza odwiedzajce Wojciechw grupy wycieczkowe na Czwarty Gwd Programu czyli domowy obiad , Ukowalowej. Gospodarstwo agroturystyczne Danuty Czerniec pooone jest nad rzek, wotoczeniu piknej zieleni. na goci czekaj dwie due jadalnie zkominkiem. Wogrodzie znajduje si plac zabaw ztrampolin, miejsce na ognisko izadaszona wiata, wktrej mona zje upieczone kiebaski. Gospodarstwo organizuje rwnie Zielone Szkoy, dla ktrych przygotowano 40 wygodnych miejsc noclegowych

fOT. WWW.KOWALE.COM.PL

26

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> AgROTURYsTYkA

wpokojach wyposaonych wkute meble wykonane przez gospodarza.

Po wizycie wChacie Kowala turyci dolin rzeki Bystrej udaj si do Szstego Gwodzia Programu Myna Hipolit, aby w Muzeum Mineraw uczestniczy wpokazie wytapiania iodlewania metali wpiecu dymarce. Myn Hipolit proponuje take: pukanie zota, zwiedzanie wystawy mineraw, skamieniaoci imeteorytw poczone zpokazem erupcji wulkanu oraz zprezentacj multimedialn pt. Ksiyc, atake lekcj pt. wiat zamknity wbursztynie historia bursztynu ipokaz szlifowania. Pobyt w Wojciechowie koczy si ogniskiem wwybranym obiekcie turystycznym na Szlaku elaza iKowalskich Tradycji.

Grupy docelowe
fOT. GMINNY ORODEK KULTURY W WOJCIECHOWIE

Posileni turyci udaj si do Miniskansenu Wojciechowsko Zagroda zobaczy Pity Gwd Programu Chat Kowala zpocztku XX w. oraz wpeni wyposaon oryginaln, drewnian kuni z1918r. Znajduj si tu okute wozy, sanie, motyki, siekiery. Mona zwiedzi chaup chopsk, stodo, warsztat stolarski oraz obejrze pokazy: mcenia cepami, mielenia zboa na arnach, prania na tarze, tkania na krosnach czy dojenia kozy. Dodatkow atrakcj s warsztaty zgarncarstwa oraz przygotowywania tradycyjn metod sera, masa, mietany ichleba poczone zdegustacj.

Oferta skierowana jest gwnie dla grup wycieczkowych dzieci imodziey, doskonale wpisujc si wzajcia zedukacji regionalnej wzakresie gincych zawodw. niemniej jednak Wojciechw jako wioska tematyczna zwizana ztradycjami kowalskimi, przyciga take rzesze turystw indywidualnych. Ten caodniowy pobyt na Ziemi Wojciechowskiej wrd wszystkich cieszy si ogromn popularnoci wietnie si tu bawi zarwno dzieci jak iosoby dorose. Wkadym z Gwodzi Programu, za wyjtkiem wizyty U kowalowej, turyci zakupuj osobne bilety, ktrych cena ksztatuje si od 3 z do 12 z. Domowy obiad przygotowany przez on kowala to wydatek rzdu 20 z. Oprcz tego wycieczkowicze ponosz koszty zwizane zorganizacj ogniska zkiebaskami, ktrego koszt wynosi 7 z od osoby. Dla osb, ktre chc wWojciechowie zatrzyma si na duej, przygotowane s miejsca noclegowe wkwaterach agroturystycznych oraz punkty gastronomiczne oferujce smaczn regionaln kuchni. Obecnie Wojciechw dysponuje baz kilkudziesiciu miejsc noclegowych w omiu kwaterach agroturystycznych. natomiast pakiet pobytu dla turystw biznesowych jest wfazie opracowania.

Sposb funkcjonowania
fOT. WWW.KOWALE.COM.PL

W obsug szlaku zaangaowane s gwnie cztery podmioty: Gminny Orodek Kultury wWojciechoBiuletyn KSOW

WWW.KSOW.GOV.PL

27

>> AgROTURYsTYkA

fOT. WWW.KOWALE.COM.PL

wie, penicy jednoczenie funkcj koordynatora, oraz Kunia iGospodarstwo Agroturystyczne Danuty iRomana Czerniecw, Miniskansen Wojciechowsko Zagroda i Myn Hipolit Muzeum Mineraw. Wsumie obsug turystyczn szlaku zajmuje si bezporednio 15 osb. Ponadto turyci maj moliwo skorzystania zszeroko rozbudowanej oferty usugowej, jak pobliskie sklepy, punkty gastronomiczne czy inne zakady usugowe. W kadej zatrakcji turystycznych zapewniona jest profesjonalna obsuga przewodnika bd instruktora prowadzcego warsztaty. Miejscowi twrcy ludowi zaangaowani s wwykonywanie pamitek, sprzedawanych wpunktach zupominkami. Dbajc oreklam iwizerunek, kady zobiektw na Szlaku elaza posiada materiay promocyjne, profesjonalne foldery, wizytwki, atake firmowe opakowania na sprzedawane wyroby. Szlak posiada rwnie zbiorcze materiay reklamowe. Obecne dziaania zwizane zrozwojem szlaku zmierzaj wkierunku stworzenia systemu profesjonalnej promocji. Tworzona jest strona internetowa, oznakowanie oraz tablice informacyjne, ktre sw treci bd kierowa turystw do kolejnych Gwodzi Programu. Trwaj rwnie prace nad wspln wizualizacj.

ry narodowej ilokalnej. Aw dobie cywilizacji, kiedy to wyroby kowalskie wykonywane s czsto na podstawie wzorw zaczerpnitych zzagranicznych katalogw, awyposaenie kuni przypomina raczej ma fabryk, Szlak elaza iKowalskich Tradycji jest doskonaym miejscem propagujcym tradycyjne techniki kucia izdobienia metalu. Odgrywa on zatem ogromn rol edukacyjn. Pobyt wnim to lekcja historii kowalstwa polskiego, jego przeobrae izanikajcych tradycji. Dla ludzi starszych zgromadzone przedmioty to relikty przeszoci. Dla dzieci natomiast tajemnicze przedmioty, ktrych odszyfrowanie budzi zdziwienie. Kolejne Gwodzie Programu pozwalaj uwiadomi modemu pokoleniu, jak yo si dawniej, kiedy jeszcze nie byo komputerw. Szlak elaza i Kowalskich Tradycji jest take wspania form promocji sztuki kowalskiej wrd spoeczestwa oraz osb majcych wpyw na dystrybucj kowalskich wyrobw. Ponadto przyczynia si do rozwoju gospodarczego Ziemi Wojciechowskiej poprzez wspprac m.in. z wacicielami kwater agroturystycznych oraz punktw gastronomicznych. Co wicej, gwodzie programu odgrywaj znaczc rol worganizacji szeregu imprez, jak spotkania, warsztaty, pokazy czy konkursy. Tym samym wnosz ogromny wkad wratowanie gincego zawodu, aco wicej przyczyniaj si do rozwoju zawodowego poszczeglnych kowali iintegracji tego rodowiska. Dlatego wojciechowski szlak kultywuje tradycje, dbajc, aby nie zabrako ludzi, ktrzy ztwardego iniewdzicznego elaza bd wyczarowywa przepikne przedmioty, iaby kowalstwo ju wkrtce przestao by zaliczane do zawodw gincych. na podstawie otrzymanych materiaw zGminnego Orodka Kultury wWojciechowie oraz informacji zamieszczonych na stronach internetowych http:// www.kowale.com.pl/ i http://wojciechow.pl/, artyku opracowaa: Katarzyna Orzechowska
DEPARTAMEnT DORADZTWA, OWIATY ROLnICZEj I nAUKI TEL. 22 623-23-26, E-MAIL: KATARZYnA.ORZECHOWSKA@MInROL.GOV.PL

Znaczenie produktu
Bdc w strukturach Unii Europejskiej wane jest zachowanie tosamoci narodowej oraz dbr kultu-

28

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

Wydarzenia i najblisze plany dziaa w regionach

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Dolnolskiego
Konferencja powicona przyszoci podejcia Leader wPolsce iEuropie
Konferencja odbya si 6 kwietnia 2011r. wRegionalnym Centrum Turystyki Biznesowej we Wrocawiu przy ul. Wystawowej 1. Wzio wniej udzia 80 osb: przedstawiciele Lokalnych Grup Dziaania, samorzdw, instytucji iorganizacji pozarzdowych zterenu Dolnego lska. Organizatorami spotkania byli: sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa Dolnolskiego oraz Dolnolska Sie Partnerstw Lokalnych Grup Dziaania przy wsparciu merytorycznym Forum Aktywizacji Obszarw Wiejskich. Podczas konferencji zostaa zainicjowana dyskusja, ktra odbya si wczterech moderowanych grupach, zktrych kada miaa poszuka odpowiedzi na inny zakres pyta: 1. jak rozwin filozofi iwartoci podejcia Leader? 2. na co przeznaczy rodki wpodejciu Leader? 3. W jaki sposb wdraa podejcie Leader? 4. jaka powinna by rola LGD? jednym zgwnych celw konferencji byo podsumowanie dotychczasowych dowiadcze, identyfikacja problemw idobrych praktyk wtrakcie wdraania dziaa zOsi IV PROW Dyskusja nad przyszoci podejcia Leader. 2007-2013, Leader.

[fOT. SR KSOW]

Udzia dolnolskich LGD wmidzynarodowej konferencji

W dniach 27-29 kwietnia 2011 Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich w wojewdztwie dolnolskim zorganizowa wyjazd dla Lokalnych Grup Dziaania na midzynarodow konferencj Leader Inspired network Community LInC do Bad Schandau wSaksonii Szwajcarskiej (niemcy). Wwyjedzie uczestniczyy LGD zainteresowane nawizaniem kontaktw zeuropejskimi organizacjami celem wsplnego przygotowania irealizacji projektw wsppracy wramach osi IV Leader Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013. Wwydarzeniu oglnoeuropejskim wzili udzia osoby zaangaowane winicjatyw Leader idziaalno Krajowych Sieci Obszarw Wiejskich wtakich pastwach jak: Finlandia, Estonia, Austria, niemcy, Belgia, Litwa, otwa, Wgry,
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

29

>> ZYCIAksOW

Szwecja, Cypr, Rumunia iSowenia. Tematami sesji warsztatowych byy m.in.: problematyka zaopatrzenia mieszkacw obszarw wiejskich wpodstawowe produkty iusugi, problem mobilnoci na obszarach wiejskich, zmiany przeznaczenia budynkw na wsi, waloryzacja zasobw przyrody ikrajobrazu. Wramach prezentowanych przykadw najlepszych praktyk wzakresie wsppracy regionalnej itransnarodowej prelegenci zAustrii iLuksemburga zaprezentowali przykady projektw: Szlak witego jakuba, jako efekt wsppracy Lokalnych Grup Dziaania zAustrii, niemiec, Szwajcarii, Polski, Wgier, Czech Konferencji towarzyszyy zawody sportowe. [fOT. SR KSOW] iWoch oraz nad Mozel, oparty na wsppracy partnerw zLuksemburga, niemiec iFrancji wzakresie uprawy winoroli iprodukcji wina. Spord zorganizowanych woparciu opanujce wSaksonii Szwajcarskiej warunki przyrodnicze dyscyplin sportowych Dolnolzacy wybrali wspinaczk ijazd na rowerze, wycig pontonowy po abie, dyscyplin onazwie Kneippiade (w tym m.in. bieg boso po pokrzywach) oraz czwrbj. Reprezentacja Dolnego lska zdobya kilka trofew, wtym 2 zote medale. Wszystkim gratulujemy sportowej postawy iwynikw oraz yczymy pomylnoci wrozwijaniu nawizanych midzynarodowych kontaktw. Uczestnictwo Dolnego lska wspotkaniu wBad Schandau jest efektem wsppracy wojewdztwa dolnolskiego zWolnym Pastwem Saksonia wzakresie rozwoju obszarw wiejskich.

Dolnolskie na targach Agrotravel wKielcach

Wojewdztwo dolnolskie uczestniczyo wjednym zprojektw sieciujcych KSOW, prezentujc rnorodn, jak sam region Dolnego lska, ofert turystyczn podczas III Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel 2011 wKielcach. Impreza miaa miejsce wdniach 15-17 kwietnia 2011. Organizacj stoiska regionu zaj si Sekretariat Regionalny KSOW wwojewdztwie dolnolskim, azaproszeni wystawcy zpenym zaangaowaniem uczestniczyli wprezentacji. Wrd produktw oferowanych na stoisku byy m.in.: szeroka oferta turystyczna obejmujca dziedzictwo kulturowe Krainy Paacw iOgrodw oraz walory krajobrazowe Karkonoszy, kosmetyki do bioodnowy, wytwarzane wgospodarstwie rolnym wycznie woparciu owasne receptury, gama wyrobw rcznie malowanej ceramiki stoowej i ozdobnej. Odwiedzajcy smakowali przetwory wytwarzane wg starych rodzinnych receptur, np. musztard gruszkow, ipodziwiali kolekcj robtek szydekowych. Zwiedzajcy stoisko brali udzia wwarsztatach rkodzielniczych weny ifilcu, aTorba Wdrowca zgospodarstwa Kowalowe Skay zdobya II miejsce inagrod Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi wkonkursie na najciekawsz pamitk agroturystyczn III Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel. Kieleckie targi, jako jedyna wkraju wyspecjalizowana impreza wystawiennicza brany agroturystycznej, stanowiy dla podmiotw prowadzcych dziaalno wobszarze turystyki wiejskiej idziaajcych na rzecz jej rozwoju doskona platform wymiany dowiadcze iwiedzy. na stoisku wojewdztwa dolnolskiego miay miejsce rozmowy wsprawie kolejnych przedsiwzi podejmowa-

30

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

nych przez Sekretariaty Regionalne Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich zarwno wkraju, jak iza granic (Francja). Planowane dziaania: 1. Konkurs Pikna wie dolnolska 2011. 2. Udzia wmidzynarodowych Targach AnUGA 2011. 3. Wyjazd studyjny dla partnerw KSOW na Wgry. 4. Seminarium midzywojewdzkie (dolnolskie, lubuskie, opolskie, lskie) zudziaem goci zagranicznych pn. Przenoszenie dobrych praktyk oraz projektw innowacyjnych wramach Dolnolskiej Sieci Partnerstw LGD isieci regionalnych.

Dolnolskie na targach Agrotravel.

[fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego

Warsztaty Umiejtnoci Kulinarnych
Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa KujawskoPomorskiego by wsporganizatorem warsztatw pn. Palmy ibaranki kuchnia obrzdowa, ktre odbyy si wdniach 2-3 kwietnia 2011 roku wGrucznie, oraz pokazw wyplatania palm. Przedsiwzicie byo skierowane midzy innymi do czonkw Lokalnych Grup Dziaania, wacicieli gospodarstw agroturystycznych. Podczas Warsztatw Umiejtnoci Kulinarnych przybliono kilka potraw mocno zwizanych zWielkim Postem, zarwno tych dla bogatych, jak iubogich: zup rybn zkaraskw, lina, szczupaka, gramatk, czyli polewk piwn, rzep pieczon zpowidami, kociewsk grochwk ze ledziem, omlet zkompotem zwisien. Warsztaty prezentoway prawdziw sztuk kulinarn smaczne izdrowe potrawy, nieprzeadowane frymunymi dodatkami czy drogimi skadnikami. na warsztatach trenerki zLitwy przekazyway tajniki wykonywania palm tradycji cile zwizanej zokresem Wielkiego Postu iniedziel Palmow, zwanej te Kwietn czy Wierzbn. Podczas Warsztatw Umiejtnoci Kulinarnych pn. Amory ialchemia wkuchni, ktre odbyy si wdniach 11-12 lutego 2011 roku wChemnie, uczestnicy poznawali tajniki uywania przypraw idodatkw, potraw znietypowych podrobw baranich, jagnicych ikolcych, przyrzdzania ryb iskorupiakw, sporzdzania deserw, napojw isodyczy zczekolad. Szkolenie, prowadzone przez specjalistw od kulinariw, skierowane byo do czonkw Lokalnych
Warsztaty Umiejtnoci Kulinarnych Palmy ibaranki kuchnia obrzdowa Gruczno 2011 [fOT. SR KSOW]
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

31

>> ZYCIAksOW

Grup Dziaania, ktrzy mieli moliwo podniesienia swoich umiejtnoci na potrzeby prowadzenia gospodarstw agroturystycznych.

Szkolenia dla rolnikw

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego wsplnie zKujawsko-Pomorsk Izb Rolnicz wPrzysieku zorganizoway cykl 19 szkole pt. MOL sprzeda bezporednia, dziaalno marginalna, lokalna iograniczona. Szkolenia odbyy si wokresie od 12 marca do 30 czerwca br. w19 powiatach wojewdztwa kujawsko-pomorskiego. Do udziau wszkoleniach zaproszono szczeglnie panie zk gospody wiejskich, zainteresowane wprowadzaniem do obrotu produktw lokalnych iregionalnych. Podczas szkolenia uczestnicy zapoznali si midzy innymi ze szczegowymi wymaganiami dotyczcymi prowadzenia dziaalnoci MOL oraz moliwociami sprzeday produktw tradycyjnych wramach dostaw bezporednich idziaalnoci MOL.

Konferencja pn. Kuchnia zrodowodem. Potrawy iprodukty tradycyjne wojewdztwa kujawsko-pomorskiego

W dn. 2 czerwca br., wefekcie wsppracy Sekretariatu Regionalnego KSOW zMuzeum Etnograficznym wToruniu, zorganizowana zostaa konferencja powicona potrawom iproduktom tradycyjnym pn. Kuchnia zrodowodem. Potrawy iprodukty tradycyjne wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, promujca publikacj zawierajc ponad 200 przepisw kulinarnych, pozyskanych wramach kwerend, wywiadw, na konkursach kulinarnych, zdomowych archiww rodzinnych, czasopism iporadnikw, pochodzcych zkoca XIX ipoowy XX wieku. Wkonferencji udzia wzili przedstawiciele wadz wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, Lokalnych Grup Dziaania iorganizacji rolniczych, czonkinie KGW oraz autorzy przepisw zamieszczonych wpublikacji pt. Kuchnia zrodowodem. Potrawy iprodukty tradycyjne wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Lubelskiego

Konferencja wsprawie rozwoju energii odnawialnych
W dniu 15 kwietnia 2011r. wnaczowie odbya si konferencja pt. Innowacje wenergii odnawialnej. Dowiadczenia Europy iich wykorzystanie na Lubelszczynie zorganizowana przez prof. Len Kolarsk-Bobisk, Posa do Parlamentu Europejskiego, Krzysztofa Hetmana, Marszaka Wojewdztwa Lubelskiego oraz Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa Lubelskiego. Motywem przewodnim konferencji byo przekazanie dowiadcze, jakie przy realizacji inwestycji do produkcji zielonej energii zdobyli niemcy iAustriacy jako eksperci Europejskiego Stowarzyszenia Przemysu Biomasy iEuropejskiego Centrum Energii Odnawialnej. Due zainteresowanie wzbudzia prezentacja na temat kierunkw rozwoju regionalnej polityki energetycznej. Uczestnikami sympozjum byli m.in. przedsibiorcy, przedstawiciele instytucji

32

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

zUnii Europejskiej, administracji pastwowej isamorzdowej oraz organizacji zwizanych zrozwojem obszarw wiejskich zwojewdztwa lubelskiego. nie zabrako rwnie osb zainteresowanych wymian dowiadcze na temat odnawialnych rde energii.

Lubelskie na targach Agrotravel

Prowadzenie dziaalnoci agroturystycznej dla wielu rolnikw jest szans rozwoju. Gospodarstwa agroturystyczne prezentuj coraz ciekawsz ofert pobytow. Cz z tej bogatej oferty wojewdztwo lubelskie przedstawio na ostatnich III Konferencja na temat energii odnawialnych. [fOT. SR KSOW] Midzynarodowych Targach Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki AGROTRAVEL wKielcach. nasi wystawcy otrzymali wiele nagrd iwyrnie, wtym za najciekawsz pamitk agroturystyczn, ktr by wspaniay Sitarz Bigorajski, za pakiet turystyki wiejskiej wyrnienie dla projektu Zielona Szkoa oraz II miejsce wkonkursie na najciekawsze stoisko wystawiennicze. Stoisko wojewdztwa lubelskiego wcaoci sfinansowane zostao przez Sekretariat Regionalny KSOW. Dla dalszej popularyzacji agroturystyki poznawania dobrych praktyk wagroturystyce, wdniu 15 kwietnia 2011r. Sekretariat Regionalny zorganizowa jednodniowy wyjazd studyjny na te targi. Zainteresowanie wyjazdem okazao si bardzo due. Ostatecznie w wyjedzie wzio udzia 35 osb. Uczestnicy byli zgoszeni przez pi Lokalnych Grup Dziaania, trzy stowarzyszenia, Uniwersytet Przyrodniczy oraz dwa samorzdy terytorialne. Wrd nich byli rolnicy, waciciele gospodarstw agroturystycznych, przedstawiciele Lokalnych Grup Dziaania, studenci oraz doradcy wspierajcy rolnikw w utworzeniu oferty turystycznej. Uczestnicy zgodnie zzainteresowaniami uczestniczyli wkonferencji pt. Wiejski produkt turystyczny dowiadczenia iwyzwania, jak rwnie zwiedzali niezwykle barwne stoiska wystawiennicze. Dodatkowe atrakcje stanowiy pokazy rkodzielnictwa zbogat ofert sztuki ludowej, liczne degustacje przepysznych rarytasw oferowanych przez karczStoisko na targach Agrotravel. [fOT. SR KSOW] my regionalne oraz wystpy twrcw izespow ludowych.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Lubuskiego

Przetwrstwo produktw rolnych wgospodarstwie
W dniu 22 marca 2011 roku wSali Kolumnowej Urzdu Marszakowskiego odbya si konferencja Przetwrstwo surowcw rolniczych na poziomie gospodarstwa rolnego zorganizowana przez SR KSOW oraz Lubuski Orodek Doradztwa Rolniczego wKalsku.
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

33

>> ZYCIAksOW

Celem konferencji byo propagowanie produkcji zdrowej ywnoci waspekcie odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku oraz jako szansa na dodatkowe rdo dochodu rolnika.

Kaziuki
na terenie Skansenu w Muzeum Etnograficznym w Ochli, wdniu 3 kwietnia, ju po raz kolejny odby si jarmark Kaziukowy. Wszyscy licznie przybyli mieli moliwo, wzi udzia wwarsztatach pisankarskich oraz wicia palm wileskich, sprUczestnicy konferencji nt. przetwrstwa surowcw rolni- bowa potraw wileskich, czy przejecha si bryczk. na jarczych. [fOT. SR KSOW] marku mona byo rwnie naby, cieszce oko, przepikne tradycyjne palmy, pisanki, wyroby zwikliny, obrusy haftowane, rzeby, wyroby zdrewna czy te zsiana, ato wszystko przy akompaniamencie muzyki zespow folklorystycznych.

Targi Agrotravel
W dniach 15-17 kwietnia 2011 roku SR KSOW wzi udzia wTargach Agroturystyki iTurystyki Wiejskiej Agrotravel 2011, ktre odbyy si wKielcach. Podczas targw, na stoisku wojewdztwa lubuskiego zaprezentowao si kilkunastu podwystawcw, ktrzy mieli wswojej ofercie przerne produkty regionalne, wyroby pisankarskie, wiklinowe, oferty turystyczne itp. Wrd podwystawcw znaleli si midzy innymi: LGD wojewdztwa lubuskiego, Muzeum Etnograficzne zsiedzib wOchli, Browar Regionalny EDI czy Winnica KInGA. Stoisko wojewdztwa odwiedzi czonek Zarzdu Wojewdztwa Lubuskiego Stanisaw Tomczyszyn oraz inni znakomici gocie. Planowane dziaania: 1. Cykl szkole dla rolnikw, poruszajcy tematyk sprzeday bezporedniej. 2. Wyjazd studyjno-szkoleniowy dla osb zainteresowanych nowymi technologiami wuprawie borwki oraz czereni. 3. Mieszczaski jarmark Produktw Tradycyjnych. 4. V Targi jada Regionalnego.

Jarmark kaziukowy cieszy si duym zainteresowaniem.

[fOT. SR KSOW]

Lubuskie na targach Agrotravel.

[fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa dzkiego

Wyjazd studyjny do Berlina
W dniach 10-13 marca 2011 r., dziki inicjatywie Sekretariatu Regionalnego KSOW Wojewdztwa dzkiego, grupa dwudziestu przedstawicieli Lokalnych Grup Dziaania ztere-

34

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

nu naszego wojewdztwa uczestniczya wwyjedzie studyjnym do Berlina. Uczestnicy zwiedzili siedzib koncernu Viessmann, jednego z wiodcych w skali wiatowej producentw systemw nowoczesnej techniki grzewczej opartej na wykorzystaniu pomp ciepa, kolektorw sonecznych oraz kotw grzewczych na biomas. Pracownicy omwili dotychczasowe osignicia idowiadczenia firmy na rynku energetyki odnawialnej oraz wskazali, jakie zalety niesie zsob inwestowanie walternatyw- Wyjazd studyjny do Berlina. ne rda energii. W kolejnym dniu wyjazdu grupa wzia udzia wmidzynarodowych targach turystycznych ITB odbywajcych si wBerlinie. jest to jedna znajwikszych imprez brany turystycznej, gdzie mona zapozna si zofert biur podry zcaego wiata. Wtym roku Polska bya krajem partnerskim iwsporganizatorem targw. Ofert polsk przedstawili wystawcy z16 regionw kraju, atake miasta bdce gospodarzami przyszorocznych Mistrzostw Europy wPice nonej: Warszawa, Pozna, Wrocaw, Gdask.

[fOT. SR KSOW]

dzkie na Agrotravel
W dniach 15-17 kwietnia br. wojewdztwo dzkie zachcao do odwiedzenia naszego regionu podczas odbywajcych si III Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel 2011. Podczas trzech dni Kielce stay si miejscem spotka Lokalnych Grup Dziaania, gospodarstw agroturystycznych oraz organizacji turystycznych dziaajcych na rzecz rozwoju turystyki wiejskiej. na stoisku przygotowanym przez Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich walory naszego regionu prezentoway lokalne grupy dziaania Bud-uj Razem, Mroga, Podkowa Dolina Rzeki Grabi, Ziemia Wieluska, Kraina Wielkiego uku Warty, nad Drzewiczk, Prym oraz Dolina Pilicy, koa gospody wiejskich, twrcy rkodziea ludowego oraz zespoy folklorystyczne. Licznie zgromadzeni wystawcy sprawili, e nasze stoisko przycigao barwami folkloru, zapachem tradycyjnych specjaw, regionalnym piewem itacem, aci, ktrzy si przy nim zatrzymali, poczuli, co znaczy prawdziwa gocinno. Wszyscy odwiedzajcy targi mogli zapozna si zofert turystyczn dzkiego, skosztowa regionalnych potraw izakupi oryginalne pamitki.

Konferencja dla pszczelarzy

Ponad 100 osb uczestniczyo wkonferencji zorganizowanej przez Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa dzkiego, powiconej tematom zwizanym zzastosowaniem elementw nowoczesnej gospodarki pasiecznej wspfinansowanej ze rodkw unijnych w aspekcie jakoci produktw pszczelich. Prelegenci zaproszeni do udziau wkonferencji obok przekazywania wiedzy teoretycznej dzielili si, jake cenn, wiedz praktyczn. Podczas sympozjum poruszono m.in. zagadnienia:
WWW.KSOW.GOV.PL

Oferta wojewdztwa dzkiego na targach Agrotravel.

[fOT. SR KSOW]

Biuletyn KSOW

35

>> ZYCIAksOW

przyczyn masowego ginicia pszcz, zastosowania syropw izoglukozowych iinwertowanych, metod zwalczania chorb pszcz. Prelegentami spotkania byli: mgr Tomasz Strojny zAkademii Rolniczej wKrakowie, dr Krystyna Pohorecka zInstytutu Kwiaciarstwa iSadownictwa wSkierniewicach, dr Zbigniew Lipiski zWojewdzkiego Zwizku Pszczelarzy wOlsztynie. Kady z wykadw koczy si dyskusj, azainteresowani mogli skorzysta zindywidualnych konsultacji. Planowane dziaania: 1. Organizacja wyjazdu studyjnego dzkiej Sieci LGD do Maopolskiej Sieci LGD. 2. Publikacje: Katalog uczestnikw wojewdzkiego konkursu na najlepsze gospodarstwo agroturystyczne Zota Grusza, Inwestowanie wenergetyk odnawialn, owiectwo dzkie dawniej idzi regionalne dziedzictwo kulturowe.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Maopolskiego

wito Kwitncej Jaboni
W amfiteatrze na stoku Gry jeowej wcku 7 i8 maja odbyo si ,,wito Kwitncej jaboni oraz ,,Folklorystyczny Kalejdoskop Przegld Twrczoci Regionalnej. Doroczne wito Kwitncej jaboni moe si pochwali dug tradycj, poniewa jest najstarsz tego typu imprez zwizan zrolnictwem wMaopolsce. Pierwszy raz witowali ccy grale w1947 roku wgospodarstwie Stanisawa Sopaty wCzercu. Potem przemiennie wtej wsi icku. Stan taki trwa do 1969 r., kiedy to organizacj zaj si Gminny Orodek Kultury wcku. Program pierwszego dnia wita by bardzo bogaty, odby si m.in. Rajd Turystyczny Szlakiem Kwitncej jaboni, wystawy prac twrcw ludowych, wystawy sadownicze irolnicze, prezentacje kuchni regionalnych oraz zespow muzycznych pastw grupy wyszehradzkiej. Uczestnicy mogli posmakowa potraw regionalnych, wtym synn ck liwowic. Drugi dzie rozpoczto uroczyst Msz wit wkociele parafialnym wcku, po ktrej przed kocioem zacz formowa si kolorowy korowd. Miejsce wszeregu zaja banderia konna, aza ni regionalne zespoy, kapele iorkiestry, dzieci ze szk gminy cko oraz licznie przybyli gocie. Kiedy ju wszyscy dotarli do Amfiteatru na jeowej, nastpio uroczyste otwarcie wita Kwitncej jaboni Anno Domini 2011. jak na gospodarza przystao, jako pierwszy gos zabra janusz Klag, wjt gminy cko. Wadze wojewdztwa maopolskiego reprezentowa Czonek Zarzdu Wojewdztwa Maopolskiego, Pan Stanisaw Sorys. nastpnie wystartowa Przegld Twrczoci Regionalnej, podczas ktrego na scenie wystpowali midzy innymi: Skalni zKrakowa, Maopolanie, Orkiestra im. T. Moryto, Zesp Regionalny im. joszka Prihody zPetrovan (Sowacja), Danubius zSzob (Wgry), kapela Braci jendrihovskich znovej Lubovni (Sowacja), Mae cko, Czarny Potoczek, Mali Maszkowianie, Mali Zagorzynianie, Grale ccy.

36

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

ckie kiebaski, chleb ze smalcem, misa, kapusty, lokalna nalewka imid pitny tego wszystkiego mona byo skosztowa wcku. najbardziej oblegane byy jednak stoiska zckimi jabkami.

Przyszo podejcia Leader

Od 1 lipca 2011 roku Polska obejmuje przewodnictwo wRadzie Unii Europejskiej. Bdzie to dobry czas, aby zaprezentowa stanowiska polskich regionw iRzdu RP wkluczowych dla rozwoju spoeczno-gospodarczego kwestiach. niezwykle istotnym zagadnieniem na temat ktrego trwa obecnie debata, jest przyszo podejcia Leader po roku 2013. Majc na uwadze powysze, celem skonfrontowania Konferencja wsprawie przyszoci podejcia Leader. dyskusji regionalnych, Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi, Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa Maopolskiego oraz Maopolska Sie LGD zorganizowali wdniach 12-13 maja br. wKrakowie spotkanie robocze powicone tematyce przyszoci podejcia Leader oraz problemw zidentyfikowanych na etapie wdraania osi IV PROW 2007-2013. Przedsiwzicie byo okazj do rozpoczcia oglnokrajowej debaty, porwnania pomysw iopinii wszystkich wojewdztw, reprezentowanych przez regionalne sieci LGD isamorzdy wojewdztw, wzakresie rozwiza prawnych iinstytucjonalnych na temat przyszoci podejcia Leader. Spotkanie skierowane byo do instytucji zaangaowanych we wdraanie osi IV PROW 2007-2013, wtym m.in.: przedstawicieli resortu rolnictwa, przedstawicieli urzdw marszakowskich, regionalnych sieci LGD (formalnych inieformalnych) oraz Agencji Restrukturyzacji iModernizacji Rolnictwa, przedstawicieli CDR. Wspotkaniu udzia wzio cznie 60 osb, wtym reprezentowanych byo 13 Urzdw Marszakowskich i14 regionalnych sieci LGD. Planowane dziaania: 1. Wyjazd studyjny do Francji. 2. Spartakiada Partnerw KSOW.

[fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Mazowieckiego

XI Warsztaty Gince Zawody
W dniach 1-3 czerwca br. wZagrodzie Kurpiowskiej wKadzidle odbyy si XI Warsztaty Etnograficzne pt.Gince Zawody, organizowane przez Stowarzyszenie Artystw Kurpiowskich. Celem warsztatw bya popularyzacja wrd dzieci imodziey gincych zawodw kurpiowskich, m.in.: plastyki obrzdowej izdobnictwa, hafciarstwa ikoronkarstwa, plecionkarstwa, rzebiarstwa, tkactwa iobrbki lnu, garncarstwa oraz nauki taca. Projekt
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

37

>> ZYCIAksOW

by wspfinansowany ze rodkw Schematu III Pomocy Technicznej wramach Spotka ztradycj.

Z wystaw Tradycyjna Wielkanoc na Kurpiach wBrukseli

W dniu 12 kwietnia 2011r. wParlamencie Europejskim wBrukseli odbya si wystawa Tradycyjna Wielkanoc na Kurpiach. jak przystao na tradycyjn, polsk Wielkanoc, nie zabrako kurpiowskich witecznych potraw inapojw. Zaprezentowano skomplikowane techniki wykonywania tradycyjnych ikolorowych pisanek, kunsztownych wycinanek oraz wysokich palm zbibuowych kwiatw. Wystawie towarzyszy pokaz plakatw irkodziea zMuzeum Kultury Kurpiowskiej wOstroce. Plansze przedstawiay stroje ludowe zregionw Kurpi Biaych iZielonych, charakterystyczn architektur wiejsk isakraln, wzory wyrobw ceramicznych oraz zwyczaje itradycje ludu kurpiowskiego.

Gince zawody cieszyy si szczeglnym zainteresowaniem wsrd najmodszych. [fOT. SR KSOW]

Wizyta studyjna LGD w Holandii

W dniach od 13 do 17 czerwca 2011 r. mazowieckie LGD zoyy wizyt w Holandii. Wyjazd mia charakter cyklu spotka, poczonych z wizytacjami w miejscach realizacji projektw. Podczas wizyty delegacja z Mazowsza miaa okazj spotka si z przedstawicielami dwch Lokalnych Grup Dziaania (LAGs) - Weidse Veenweiden oraz De Baronie. Grupy przybliyy polskim gociom funkcjonowanie i zakres swojej dziaalnoci. Podczas wyjazdu odbyo si rwnie oficjalne spotkanie z przedstawicielami Sekretariatu Sieci Obszarw Wiejskich w Holandii. Planowane dziaania: 1. Cykl szkole nt. rde energii odnawialnej. 2. Konkurs na najlepsz prac magistersk powicon rozwojowi obszarw wiejskich w wojewdztwie mazowieckim.
W Holandii zwiedzano midzy innymi gospodarstwa rolne i agroturystyczne. [fOT. SR KSOW]

Uczestnicy wystawy tradycji wielkanocnych na Kurpiach wBrukseli. [fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Opolskiego

III edycja Listy Produktw Tradycyjnych wSzczecinie
W dniach 7-8 maja Opolszczyzna promowaa swoje produkty tradycyjne na kiermaszu pn. Lista Produktw Tradycyjnych zorganizowanym przez Urzd Marszakowski

38

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

Wojewdztwa Zachodniopomorskiego oraz Midzynarodowe Targi Szczeciskie. Wspecjalnej strefie zorganizowanej przy Waach Chrobrego producenci z11 wojewdztw prezentowali produkty tradycyjne najwyszej jakoci. Odwiedzajcy mieli moliwo sprbowa izakupi produkty oraz dowiedzie si od producentw, co cechuje tradycyjn ywno isprawia, i jest ona wyjtkowa oraz cieszy si coraz wiksz popularnoci. na stoisku wojewdztwa opolskiego promowane byy produkty tradycyjne z 3 lokalnych grup dziaania: kapusta kiszona zBobrowy (LGD Grna Prosna), olej gubczycki rzepakowy toczony na zimno (LGD Paskowy Dobrej Ziemi), Wojewdztwo opolskie promuje swoje produkty na kierma[fOT SR KSOW] koocz lski, krajanki, anyki, opolskie ciasteczka ze skwarek szu wSzczecinie. (LGD Euro Country). Oprcz naszych produktw tradycyjnych na kiermaszu mona byo zakupi isprbowa m.in.: Piernikowe Chatki znad Mrogi, Piwa arskie, Miody zDoliny Rzeki Mrogi, nadwarciaski Chrzan po Staropolsku, Kwas Chlebowy, Ogrki Kwaszone Spod Wielunia, Skacz Mazurski, Andruty Kaliskie, Rogale witomarciskie oraz wiele innych regionalnych specjaw. Szczecinianie igocie Pikniku nad Odr nie wyjedajc zmiasta mieli moliwo odbycia podry kulinarnej po rnych czciach Polski, wtym midzy innymi do wojewdztwa opolskiego. To bya prawdziwa uczta kulinarna, ktr osodzi nasz sztandarowy produkt tradycyjny Koocz lski, przycigajc tumy smakoszy na stoisko.

Wojewdztwo opolskie na targach Agrotravel

W dniach 15-17 kwietnia 2011r. wojewdztwo opolskie prezentowao atrakcje turystyki wiejskiej oraz produkty tradycyjne iregionalne podczas III Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel wKielcach. Organizatorami targw byli: Minister Rolnictwa iRozwoju Wsi, Minister Sportu iTurystyki, Marszaek Wojewdztwa witokrzyskiego, Prezes Polskiej Organizacji Turystycznej, Prezes Regionalnej Organizacji Turystycznej Wojewdztwa witokrzyskiego oraz Prezes Targw Kielce Sp. zo.o. Wtegorocznej edycji targw uczestniczyo 140 wystawcw zkraju izagranicy oraz szerokie grono osb odwiedzajcych hal targow. Opolszczyzn prezentoway 3 Lokalne Grupy Dziaania, tj. Kraina w. Anny, nyskie Ksistwo jezior iGr oraz Stobrawski Zielony Szlak. Uczestniczce wtargach LGD przedstawiy podczas targw swoje oferty turystyczne, agroturystyczne oraz rkodzieo iprodukty kulinarne. Targi okazay si znakomit promocj usug turystycznych oferowanych przez gospodarstwa agroturystyczne zobszaru opolskich LGD, stajc si rwnoczenie platform wymiany dowiadcze iwiedzy osb iinstytucji prowadzcych dziaalno na rzecz jej rozwoju. Atrakcyjno oferty agroturystyki wsiodle przedstawionej Opolskie zaprezentowao bogat ofert turystyczn na przez LGD Stobrawski Zielony Szlak justyna Cierpisz Babskie targach Agrotravel. [fOT. SR KSOW] Ranczo (miechowice) zostaa nagrodzona nagrod Posa do
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

39

>> ZYCIAksOW

Parlamentu Europejskiego dr Czesawa Siekierskiego wkategorii: Gospodarstwo oferujce najciekawsze propozycje dla goci. na swoich stoiskach LGD promoway rwnie kulinarne produkty tradycyjne ilokalne tj.: koocz lski, domowy ser smaony zkminkiem, gobki zkasz gryczan iziemniakami, kiebas zbeczki, chleb zpieca tradycyjnie opalanego drewnem. Zwiedzajcy mogli dowiedzie si wielu ciekawych rzeczy oOpolszczynie, atake sprbowa opolskich specjaw oraz zrobi sobie pamitkow fotografi wlskich strojach.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Podkarpackiego

Festiwal Smakw
I Euroregionalny Festiwal Smakw zorganizowany zosta wPrzemylu wdniu 21 maja 2011r. jego wsporganizatorami byli Marszaek Wojewdztwa Podkarpackiego oraz Komendant Bieszczadzkiego Oddziau Stray Granicznej. Organizowany Festiwal mia charakter festynu plenerowego istanowi okazj do ukazania potencjau K Gospody Wiejskich, organizacji pozarzdowych istowarzysze oraz pasjonatw sztuki kulinarnej pogranicza, ktre s gboko zakorzenione wkulturze itradycji naszego regionu. Euroregionalny Festiwal Smakw stanowi rwnie doskonae narzdzie promujce dobre praktyki zwizane zywnoci wysokiej jakoci oraz ukazuje prezentacje kulinarnego bogactwa oraz kultury stou regionu pogranicza. Uczestnikami Festiwalu byli zaproszeni gocie, mieszkacy wojewdztwa podkarpackiego oraz wojewdztw ociennych atake przedstawiciele samorzdw woj. podkarpackiego oraz Euroregionu Karpackiego Wgier, Sowacji, Ukrainy iRumunii. Wczasie Festiwalu przeprowadzone byy konkursy: na najsmaczniejsz Potraw Regionaln Pogranicza oraz na najlepszego Producenta Artykuw Spoywczych Euroregionu. Ponadto przyznany zosta tytu Zoty Pierg Pogranicza itytu Bigos Euroregionu.

XIV edycja imprezy folklorystycznej pn. Wociaskie Jado

Oglnopolskie Prezentacje Tradycyjnych Potraw Wiejskich Wociaskie jado odbyy si wdniu 22 maja br. wGiedlarowej. jest to prestiowa impreza, ktra miaa na celu przyblienie wspczesnemu spoeczestwu smak dawnych iczsto zapomnianych, abardzo zdrowych ioryginalnych potraw, przygotowywanych od wielu pokole przez naszych przodkw. Wziy wniej udzia koa iorganizacje kobiece zcaego Podkarpacia oraz ssiednich wojewdztw, wystawiajc kramy zrozmaitymi specjaami polskiej, wiejskiej kuchni, smacznymi azarazem prostymi, przyrzdzanymi woparciu ozdrowe skadniki wyprodukowane najczciej we wasnych gospodarstwach. Degustacja tradycyjnych produktw wiejskiej kuchni przeplatana bya wystpami artystycznymi wwykonaniu zespow ludowych, piewaczych oraz kapel. Impreza cieszya si duym powodzeniem

40

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

istanowia doskona platform do wymiany wzajemnych dowiadcze oraz nawizania bezporednich kontaktw.

V edycja targw Ekogala 2011

Prowadzone od szeregu lat dziaania kierunkowane na rozwj rolnictwa ekologicznego wspierane przez samorzd wojewdztwa spowodoway, i wojewdztwo podkarpackie zajmuje jedn zczoowych pozycji wrd regionw kraju zarwno pod wzgldem liczebnoci gospodarstw ekologicznych, jak izajmowanej przez nie powierzchni. Wojewdztwo moe poszczyci si rwnie sieci dynamicznie rozwijajcych si go- Festiwalowi towarzyszya bogata oprawa artystyczna. [fOT. BIESZCZADZKA STRA GRANICZNA] spodarstw ekologicznych, zktrych znaczna cz skupiona jest wkilku stowarzyszeniach zrzeszonych wPodkarpackiej Izbie Rolnictwa Ekologicznego. Powysze czynniki oraz dobra wsppraca samorzdu wojewdztwa ze rodowiskiem rolnikw ekologicznych zaowocowaa V ju edycj Midzynarodowych Targw ywnoci, Produktw iTechnik Ekologicznych Ekogala 2011. Patronat honorowy nad targami obj Minister Rolnictwa iRozwoju Wsi Pan Marek Sawicki. Targi odbyy si wdniach od 20 do 22 maja 2011 roku wRegionalnym Centrum Sportowo-Widowiskowym Podpromie wRzeszowie. Wtargach Ekogala wzili udzia producenci certyfikowanych produktw ekologicznych oraz stowarzyszenia ifirmy wiadczce usugi dla brany ekologicznej, atake jednostki certyfikujce oraz jednostki doradztwa rolniczego. Ekogala to najwiksza impreza promujca ywno ekologiczn nie tylko wPolsce, ale iw Europie rodkowo-Wschodniej. Rolnictwo ekologiczne wwojewdztwie podkarpackim rozwija si bardzo dynamicznie ijest wczowce wojewdztw wkraju posiadajcych rozwinit sie gospodarstw ekologicznych oraz struktur stowarzysze ekologicznych skupion wStowarzyszeniu Podkarpacka Izba Rolnictwa Ekologicznego. Targom Ekogala towarzyszyy konferencje naukowe, liczne prezentacje, degustacje, konkursy zcennymi nagrodami oraz VI Europejski Konkurs Kulinarny zmagania szk gastronomicznych zPolski, Ukrainy, Czech iniemiec. Dodatkowo termin targw zbieg si zGal Finaow XVIII Edycji Oglnopolskiego Konkursu Promocyjnego AGRO POLSKA, ktrego celem jest promocja najwyszej jakoci polskich wyrobw brany rolnospoywczej. W ramach uroczystoci wrczone zostay statuetki, dyplomy ilicencje oraz nagroda Specjalna Statuetka Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi dla firmy wyrniajcej si osigniciami rynkowymi wbrany rolno-spoywczej. Dodatkow atrakcj Ekogali 2011 bya udana prba pobicia Rekordu Guinnessa wkategorii na najwikszy na wiecie tort wksztacie piramidy Taubera wynik ponad 1,7 m wysokoci. Tort zosta nastpnie podzielony na 10 tysicy porcji, a40 kelnerw uczniw Zespou Szk Spoywczych iZespou Szk Gospodarczych rozdao je gociom odwiedzajcym targi. Kolejn atrakcj trzeciego
Targi Ekogala wRzeszowie.
WWW.KSOW.GOV.PL
[fOT. SR KSOW]

Biuletyn KSOW

41

>> ZYCIAksOW

dnia Ekogali byo ekologiczne gotowanie pn. Wadza od kuchni. Wmistrzw rondla ipatelni wcielili si Wojewoda Podkarpacki Magorzata Chomycz, Wiceminister Skarbu Pastwa jan Bury, Wiceminister Gospodarki Mieczysaw Kasprzak, Czonek Zarzdu Wojewdztwa Podkarpackiego Lucjan Kuniar, Prezydent Miasta Rzeszowa Tadeusz Ferenc iPrezes TVP Rzeszw Wodzimierz Rudolf. Targi uwietniay wystpy zespow ikapel regionalnych.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Podlaskiego

Zioowe spotkanie wKorycinach
Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa Podlaskiego uczestniczy wdniach 11-12 maja 2011 roku wspotkaniu dotyczcym sektora ekologicznych zi organizowanym przez Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi oraz Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego. Odbyo si ono wwyjtkowo adekwatnej scenografii gospodarstwa Zioowy Zaktek wKorycinach. Konferencja miaa na celu wymian dowiadcze ipodnoszenie kompetencji przedstawicieli firm ekologicznych, doradcw rolnych oraz przedstawicieli jednostek certyfikujcych. Omawiane byy te zagadnienia wzajemnej zgodnoci, specyfika upraw zi oraz moliwoci wykorzystania rodkw finansowych. Istotnym punktem byo rwnie wystpienie na temat moliwoci wczenia Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich wdziaania sprzyjajce rozwojowi ekologii, jak te dyskusja na temat moliwoci Konferencja wKorycinach. [fOT. SR KSOW] zwikszenia upraw ekologicznych zi na terenie wojewdztwa podlaskiego. Konferencja staa si te okazj do podsumowania dotychczasowej dziaalnoci SR KSOW wzakresie rolnictwa ekologicznego oraz daa moliwo przekazania informacji na temat moliwoci wczenia nowych dziaa wtym zakresie na lata 2012-2013.

III Forum Rolnicze wJanowie

Z inicjatywy Mieczysawa Kazimierza Baszko Wicemarszaka Wojewdztwa Podlaskiego oraz Czesawa jana Kiejko Dyrektora ZSCKR, wojewdztwo podlaskie, adokadnie Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa Podlaskiego wsplnie zZSCKR wjanowie przystpio do organizacji III Forum Rolniczego. Przedsiwzicie miao na celu przeniesienie dobrych praktyk iprojektw innowacyjnych oraz organizacj wymiany dowiadcze iknow-how. Wdniu 15 maja 2011 roku odbyo si III Forum Rolnicze, gdzie uczestnikami spotkania byli uczniowie szk rolniczych zcaego wojewdztwa, liderzy podlaskiego rolnictwa, instytucje obsugujce rolnictwo, przedstawiciele administracji rzdowej isamorzdowej, przedstawiciele organizacji

42

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

rolniczych. Uroczystego otwarcia III Forum Rolniczego dokona Wicemarszaek Wojewdztwa Podlaskiego Pan Mieczysaw Kazimierz Baszko, ktry powiedzia: Szanowni Pastwo, patrzc na dzisiejsz ofert wystawiennicz iprzygotowane prelekcje znamienitych wykadowcw, miem twierdzi, e to Forum powoli przeksztaca si wtzw. Mae Szepietowo. Dobrze si dzieje, e rwnie na pnoc od Biaegostoku tworzy si taka inicjatywa. Wiem, e dzisiejsze przedsiwzicie jest odpowiedzi na zapotrzebowanie rolnikw, aprzede wszystkim szk oprofilu rolniczym. Chciabym, aby to Forum przeksztacio si zbiegiem czasu wtargi szk rolniczych ponadgimnazjalnych iwyszych. Tak, by modzie miaa alternatyw wyboru szkoy, anauczyciele irolnicy mogli zapozna si zno- Uczestnicy III Forum Rolniczego. winkami technicznymi oraz skorzysta zrad iinformacji wszystkich obecnych tu sub dziaajcych na rzecz rolnictwa. Wramach III Forum przewidywano szereg atrakcji: konferencja Dobre praktyki na obszarach wiejskich oraz aktualna sytuacja wrolnictwie, prezentacja maszyn iurzdze rolniczych, punkty informacyjne szk iinstytucji wsppracujcych zrolnictwem, wystawa projektw domw iobiektw inwentarskich, degustacja potraw regionalnych, prezentacje szk rolniczych zwoj. podlaskiego. Planowane dziaania: 1. Konferencja Leader szans na zrwnowaony rozwj Podlasia. 2. Wyjazd studyjny do Francji dotyczcy zasad produkcji ipromocji serw regionalnych. 3. XVIII Regionalna Wystawa Zwierzt Hodowlanych wSzepietowie.

[fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Pomorskiego

Turniej K Gospody Wiejskich
30 kwietnia 2011r. wukowie odby si VIII Wojewdzki Turniej K Gospody Wiejskich. Wzmaganiach konkursowych uczestniczyo 15 KGW. Gospodynie prezentoway swoje talenty kulinarne, artystyczne, aktorskie itaneczne. Turniej rozpocz si od prezentacji tradycyjnych potraw przygotowanych zziemniakw. W kolejnych konkurencjach panie zaprezentoway mod XXII wieku oraz scenki kabaretowe pt. Szukam pracy. Pokazem tanecznym kankana panie zaskoczyy irozbawiy licznie przyby publiczno. Prezentacj poszczeglnych konkurencji oceniao jury. Grand Prix VIII Wojewdzkiego Turnieju K Gospody Wiejskich itytu najlepszych gospody wwojewdztwie pomorskim zdobyo Koo Gospody Wiejskich wCzerninie. Zwyciskie KGW we wszystkich konkurencjach otrzymay nagrody rzeczowe oraz finansowe, ktre wrczyli wiceminister rolnictwa Kazimierz Plocke, marszaek Wojewdztwa
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

43

>> ZYCIAksOW

Laureatki konkursu wkategorii kankan.

[fOT. SR KSOW]

Pomorskiego Mieczysaw Struk oraz burmistrz gminy ukowo jerzy urawicz. Organizatorami tegorocznego Turnieju byli: Pomorski Orodek Doradztwa Rolniczego wGdasku, Wojewdzki Zwizek Rolnikw, Kek iOrganizacji Rolniczych wGdasku, Urzd Gminy wukowie oraz Samorzd Wojewdztwa Pomorskiego. Laureaci VIII Wojewdzkiego Turnieju K Gospody Wiejskich wposzczeglnych kategoriach: Produkt tradycyjny pochodzenia rolinnego ziemniaki KGW wPaczewie Sotys naszej wsi KGW we Wrzcy Szukam Pracy KGW wCzatkowach Moda XXII wieku KGW wMaym Klinczu Kankan KGW wSkowarczu

Konferencja nt. przyszoci podejcia Leader

29 kwietnia 2011 roku wSobieszewie odbya si Konferencja dotyczca przyszoci podejcia Leader wPolsce iEuropie zorganizowana przez Departament Programw Rozwoju Obszarw Wiejskich Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Pomorskiego. Debata zudziaem pomorskich Lokalnych Grup Dziaania oraz przedstawicieli rodowisk zaangaowanych wrozwj obszarw wiejskich, m.in. Agencji Restrukturyzacji iModernizacji Rolnictwa, Pomorskiego Orodka Doradztwa Rolniczego oraz Departamentw Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Pomorskiego, miaa na celu podsumowanie dotychczasowego wdraania podejcia Leader oraz wypracowanie stanowiska wojewdztwa pomorskiego co do ksztatu podejcia Leader wprzyszym okresie programowania 2014-2020. Podczas wielogodzinnego spotkania uczestnicy konferencji prowadzili dyskusj dotyczc miejsca Leadera wpolityce rozwoju obszarw wiejskich po 2013 roku, wtym zakresu wsparcia zrwnowaonego rozwoju obszarw wiejskich poprzez podejcie Leader, systemu instytucjonalnego dla podejcia Leader oraz roli izakresu zada Lokalnych Grup Dziaania.

Targi Dziedzictwa Kulinarnego na Pomorzu

W dniach 15-17 kwietnia 2011 roku na terenie Midzynarodowych Targw Gdaskich odbyy si IOglnopolskie Targi Sieci Dziedzictwa Kulinarnego, ktre zostay zrealizowane zinicjatywy Departamentu rodowiska iRolnictwa Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Pomorskiego. Wpierwszym dniu targw odbya si rwnie konferencja pn. ywno Turystyka Edukacja. Przykady dobrych praktyk wpolskich regionach nalecych do Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego. Konferencja bya podsumowaniem dotychczasowych dziaa wojewdztw nalecych do Europejskiej Sieci Regionalnego Dziedzictwa Kulinarnego oraz okazj do zaprezentowania dobrych praktyk wramach funkcjonowania Sieci Dziedzictwa Kulinarnego wPolsce. Targi byy szans do poznania potraw tradycyjnych iich receptur, jak rwnie promocji tych produktw oraz wytyczania szlakw
Targi dziedzictwa kulinarnego na Pomorzu.
[fOT. SR KSOW]

44

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

kulinarno-turystycznych, na ktrych mona sprbowa tradycyjnych smakw naszych regionw.

Wyjazd studyjny pomorskich LGD do rodkowej Frankonii

Wymiana wiedzy idowiadcze wzakresie funkcjonowania lokalnych grup dziaania oraz realizacji projektw Leader bya celem wizyty studyjnej pomorskich Lokalnych Grup Dziaania wrodkowej Frankonii wniemczech, ktra odbya si wdniach 30 marca 3 kwietnia 2011r. Wizyta bya konty- Wyjazd studyjny do Frankonii. nuacj dotychczasowych spotka wramach wsppracy Lokalnych Grup Dziaania zwojewdztwa pomorskiego ipartnerskiego Okrgu rodkowej Frankonii. Uczestnicy wyjazdu zapoznali si ze specyfik dziaania LGD wniemczech oraz zzasadami wdraania programu Leader. Spotkania zprzedstawicielami frankoskich LGD byy poczone ze zwiedzaniem wybranych projektw realizowanych na terenie rodkowej Frankonii. najwiksze zainteresowanie wzbudziy liczne projekty zwizane zwykorzystaniem energii odnawialnej, m.in. zakad przemysowy fotowoltaiki wBammersdorfie. na trasie zwiedzania projektw Leader znalazy si te operacje dotyczce rozwoju lokalnej infrastruktury np. Zagospodarowanie turystyczne terenw przy kpielisku Krummweiher oraz liczne przedsiwzicia suce ochronie lokalnego dziedzictwa kulinarnego. Mi niespodziank bya moliwo sprbowania tradycyjnych frankoskich produktw regionalnych m.in. wramach prezentacji projektu pn. Bufet regionalny wpraktyce ina talerzu. Ciekawym przedsiwziciem realizowanym przez lokalnych wytwrcw produktw lokalnych byy rwnie tzw. Regionaltheke Winkler (Pki regionalne) czyli moliwo sprzeday bezporedniej tych produktw. Atrakcj dla uczestnikw wyjazdu byo zwiedzanie Centrum Ksztacenia Rolniczego wTriesdorfie, dziaajcego jako olbrzymi kompleks edukacyjny ksztaccy przyszych rolnikw, oraz znajdujcych si na terenie Centrum instalacji biogazowni. Pomorska delegacja wzia rwnie udzia wposiedzeniu parlamentu regionalnego Okrgu rodkowej Frankonii oraz wuroczystociach 25-lecia Zwizku Ochrony Przyrody dziaajcego na terenie rodkowej Frankonii.

[fOT. SR KSOW]

Pomorskie na targach Agrotravel

W dniach 15-17.04.2011 roku w Kielcach odbyy si III Midzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel, podczas ktrych wystawcy ze wszystkich regionw Polski oraz zzagranicy promowali lokalne atrakcje turystyczne. Ofert agroturystyczn i atrakcje obszarw wiejskich Pomorza prezentoway Lokalne Grupy Dziaania zwojewdztwa pomorskiego oraz przedstawiciele Urzdu Marszakowskiego iSekretariatu Regionalnego KSOW. Odwiedzajcy nasze stoisko mogli uzyska informacje zarwno na temat miejsc noclegowych, jak imiejsc, ktre warto odWWW.KSOW.GOV.PL

Pomorskie na targach Agrotravel.

[fOT. SR KSOW)

Biuletyn KSOW

45

>> ZYCIAksOW

wiedzi na Pomorzu, zapozna si zofert wypoczynkow, kulturaln, atake sprbowa lokalnych specjaw kaszubskiej drodwki oraz chleba ze smalcem. Pomorskie Lokalne Grupy Dziaania promoway nie tylko atrakcje przyrodnicze, ale rwnie bogate dziedzictwo historyczne ikulturowe zwizane regionami etnicznymi Kaszub iKociewia oraz uaw. Dodatkow atrakcj byy wystpy kapeli ludowej Piekowianie oraz pokazy tradycyjnej rzeby ludowej wwykonaniu twrcy ludowego p. Adama Barana. Imprezie targowej towarzyszya midzynarodowa konferencja pn. Wiejski produkt turystyczny dowiadczenia iwyzwania, wramach ktrej odbyy si wykady iwarsztaty m.in. na temat promocji produktu ikreowania marki lokalnej oraz wsppracy isieciowania wzakresie produktw lokalnych iturystyki. Konferencja bya te prb oceny efektywnoci ekonomicznej turystyki wiejskiej dla rozwoju obszarw wiejskich oraz okrelenia nowych moliwoci rozwoju tej gazi gospodarki opartej na profesjonalnej obsudze klienta, budowaniu isieciowaniu produktw oraz dobrej iskutecznej promocji.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa lskiego

Midzynarodowa Naukowa Konferencja Pszczelarska
W dniach 05.04 07.04.2011 wPszczynie odbya si Midzynarodowa naukowa Konferencja Pszczelarska powicona upamitnieniu 200. rocznicy urodzin wybitnego lskiego pszczelarza inaukowca ks. dr jana Dzierona. Wramach konferencji organizowane byy sesje plenarne, sesje posterowe oraz spotkania towarzyszce wkilku blokach tematycznych. Gwnymi zagadnieniami tematycznymi byy: hodowla igenetyka pszcz, gospodarka pasieczna, choroby izatrucia pszcz, poytki pszczele oraz apiterapia. Ponadto, wjubileuszowym 2011 roku, zorganizowano okolicznociowy blok tematyczny powicony osobie ks. j. Dzierona, jego osigniciom naukowym iich wpywowi na rozwj wspczesnego pszczelarstwa. Uczestnikami Konferencji byli naukowcy zwielu Midzynarodowa konferencja pszczelarzy. [fOT. SR KSOW] krajw Europy zajmujcy si badaniami zzakresu pszczelnictwa oraz pszczelarze praktycy. Podczas konferencji, ze wzgldu na obecno goci zagranicznych, odbyy si imprezy towarzyszce promocji dorobku lskiego pszczelarstwa oraz kultury regionu.

Wyjazd studyjny do Brukseli

We wrzeniu 2010 roku woparciu oPlan dziaania na lata 2010-2011 Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa lskiego, Dziaanie 2.6.: Wspieranie wsppracy midzyinstytucjonalnej, w tym midzynarodowej, Zarzd

46

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

Wojewdztwa lskiego powoa Grup Tematyczn ds. Zrwnowaonego Rozwoju Obszarw Grskich. W ramach dziaa Grupy Tematycznej ds. Zrwnowaonego Rozwoju Obszarw Grskich, SR KSOW Wojewdztwa lskiego we wsppracy zBiurem Regionalnym Wojewdztwa lskiego wBrukseli zorganizowa wyjazd studyjny do Brukseli wdniach 18-21 kwietnia 2011 r. Wdrugiej czci Seminarium miaa miejsce prezentacja kultury pasterskiej iproduktw regionalnych. na cz artystyczn programu zoya si wystawa fotografii zwizanej zpasterstwem wBeskidach, prezentacja rkodziea, pokaz muzyki ludowej oraz degustacja produktw regionalnych. Sztuka ludowa odzwierciedla bogactwo tradycji narodu polskiego oraz ogromne talenty drzemice wmieszkacach niewiel- Wizyta wBrukseli. kich wsi imiast, zdala od zgieku cywilizacji duych miast. Zaprezentowane zdjcia, autorstwa jzefa Michaka, ukazyway ycie grali beskidzkich ze szczeglnym uwzgldnieniem pasterstwa. Odby si rwnie pokaz rkodziea, ktry mia charakter miniwystawy rozmaitych wyrobw, charakterystycznych dla grali beskidzkich. Znalazy si tam przykady: najsynniejszych koronek zKoniakowa, rzeby, ceramika, bibukarstwo (bibukowe kwiaty specjalno ywiecczyzny), wyroby weniane. Caoci imprezy towarzyszy koncert muzyki gralskiej, ktry poczony by zdegustacj produktw tradycyjnych (serw owczych, chleba tradycyjnego, smalcu, ogrkw kwaszonych, koaczy itd.). Muzycy wregionalnych strojach zaprezentowali utwory ludowe charakterystyczne dla muzyki Karpat). Podczas prezentacji regionalnych utworw muzycznych uczestnicy seminarium mieli take okazj do rozmowy iwymiany dowiadcze, atake zapoznali si zkultur beskidzk.

[fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa witokrzyskiego

XIII Midzynarodowe Targi Energetyki ENEX, 1-3 marca 2011 r.
EnEX wKielcach to moliwo prezentacji maszyn oraz urzdze energetycznych ielektroenergetycznych, najnowszych technologii systemowych, armatury sieciowej, kolektorw sonecznych, piecw opalanych drewnem, promiennikw ciepa, kotowni opalanych biomas oraz pojazdw na biopaliwo. Blisko 250 wystawcw zcaego wiata, kilkanacie konferencji, cztery imprezy branowe przycigny blisko sze tysicy zwiedzajcych do Kielc na XIII Midzynarodowe Targi Energetyki EnEX oraz VIII Targi Odnawialnych rde Energii EnEX nowa Energia, XI Targi Ekologiczne, Komunalne, Surowcw Wtrnych, Utylizacji iRecyklingu EKOTECH oraz III Targi Pneumatyki, Hydrauliki, napdw iSterowa PnEUMATICOn. Targom, jak kadego roku, towarzyszyy liczne konferencje ispotkania. Wrd nich, na targach EnEX odbyy si bezpatne warsztaty na temat biomasy ibiogaWWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

47

>> ZYCIAksOW

zowni. Przedstawiciele hiszpaskich firm, organizacji iinstytucji podzielili si dowiadczeniami na temat wykorzystywania nowatorskich technologii otrzymywania energii zbiomasy. ju po raz kolejny wczasie targw odbya si konferencja Renesans Energetyki jdrowej temat szczeglnie aktualny wczasie przygotowa programu rozwoju energetyki jdrowej wPolsce. Impreza zostaa finansowo wsparta przez SR KSOW wKielcach.

witokrzyskie wspgospodarzem targw Agrotravel

witokrzyskie na targach Agrotravel.

SR KSOW Wojewdztwa witokrzyskiego w tegorocznych Midzynarodowych Targach Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel 2011 finansowa powierzchni wystawiennicz wraz zzabudow targow iwyposaeniem technicznym dla 17 stoisk LGD wojewdztwa witokrzyskiego, wyposaenie techniczne na potrzeby karczmy witokrzyskiej oraz powierzchni wystawiennicz wraz zzabudow targow iwyposaeniem technicznym na potrzeby stoiska witokrzyskiego Biura Rozwoju Regionalnego. Poza tym organizowa isfinansowa trzy wizyty studyjne, ktre towarzyszyy III Midzynarodowym Targom Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel 2011. Wizyty odbyy si wdniu 16.04.2011r., miay miejsce wtrzech atrakcyjnych miejscowociach wojewdztwa witokrzyskiego. Gocie odwiedzili Hut Szklan Osada redniowieczna, Sobkw Zamek Rycerski, Tokarnia k. Kielc Park Etnograficzny Skansen. Wzio wnich udzia cznie 150 targowych goci, wtym zagraniczni dziennikarze itouroperatorzy. SR KSOW wspfinansowa rwnie usug gastronomiczn podczas Biesiady witokrzyskiej, jaka miaa miejsce wdniu 15.04.2011 r. Agrotravel jako jedyna wkraju wyspecjalizowana impreza wystawiennicza przyciga coraz wicej wystawcw izwiedzajcych, ktrych wtym roku byo blisko 30 tysicy.
[fOT. SR KSOW]

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego

Warmia iMazury na targach Agrotravel
Wojewdztwo Warmisko-Mazurskie reprezentoway cztery Lokalne Grupy Dziaania: LGD Mazurskie Morze, LGD Warmiski-Zaktek, Zwizek Stowarzysze na Rzecz Rozwoju Gmin Pnocnego Obszaru Wielkich jezior Mazurskich LGD9, Stowarzyszenie czy nas Kana Elblski LGD wElblgu oraz przedstawiciele Stowarzyszenia nasze Anioowo, Konik Mazurski, Orneckie AGRORELAKS, Stowarzyszenia na Rzecz Turystyki Wiejskiej wPieckach, przedstawiciel Folklorystycznego Zespou piewaczego Reszelanie, Agroturystyki Placwka oraz Orodka Aktywnej Rekreacji Folwark ku. Odpowiedzialnym za przygotowanie wojewdzkiego stoiska by Departament Rozwoju Obszarw Wiejskich iRolnictwa oraz Departament Turystyki wtutejszym Urzdzie Marszakowskim. Wojewdztwo Warmisko-Mazurskie zajo pierwsze miejsce wkonkursie na najciekawsze

48

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

stoisko wystawiennicze podczas Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel wKielcach. Stowarzyszenie nasze Anioowo zajo III miejsce wkonkursie na najciekawszy pakiet turystyki wiejskiej prezentowany podczas III Midzynarodowych Targw Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki Agrotravel 2011 za: Anielskie smaki diabelskie atrakcje, wtym samym konkursie wyrnienie otrzyma rwnie Orodek Aktywnej Rekreacji Folwark ku Przyuccy spka jawna, za: Aktywnie?, naturalnie. Rodzinna Zima na Mazurach Garbatych. Orodek Aktywnej Rekreacji otrzyma dodatkowo nagrod dr. Czesawa Siekierskiego, Posa do Parlamentu Euro- Warmisko-mazurskie na targach Agrotravel. pejskiego wkategorii: najmodszy gospodarz prowadzcy gospodarstwo agroturystyczne. Wyrnienie od Posa otrzymaa rwnie Mariola Platte wkategorii: Gospodarstwo, ktre przyjo najwicej goci zagranicznych.

[fOT. SR KSOW]

Promocja produktw regionalnych

Kalendarz imprez regionalnych promujcych ywno naturaln, tradycyjn, lokaln iregionaln wojewdztwa warmisko-mazurskiego w2011 roku zainauguroway dwa wydarzenia odbywajce si wOlsztynku. Pierwszym znich by Regionalny jarmark Wielkanocny (16 kwietnia 2011 r.), ktry cieszy si zroku na rok coraz wiksz popularnoci mionikw tradycji wielkanocnych oraz jest okazj do promocji rolnikw iprzetwrcw ywnoci, czonkw Regionalnej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego Warmia Mazury Powile. Drugim wydarzeniem byy Regionalne VIII Ekologiczne Targi Chopskie (7-8 maja 2011r.). Wroku biecym, wzorem lat ubiegych, promocj zostali objci producenci iprzetwrcy ekologicznej ywnoci certyfikowanej zterenu wojewdztwa warmisko-mazurskiego. Wramach tego wydarzenia, celem przyblienia konsumentom walorw certyfikowanych produktw ekologicznych oraz stworzenia regionalnego rynku zbytu, przygotowana zostaa ich degustacja.

Regionalny Jarmark Wielkanocny.

[fOT. SR KSOW]

Planowane dziaania: 1. Regionalny Festiwal Kultury owieckiej wWgorzewie, 2 lipca 2011 r. 2. Regionalny festiwal potraw zmisa drobiowego wnidzicy, 9 lipca 2011 r. 3. Regionalny festiwal potraw zmisa wieprzowego, woowego, jagnicego, koziego wMrgowie, 23 lipca 2011 r.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Wielkopolskiego

Udzia wtargach Agrotravel
W tym roku wKielcach wdniach od 15 do 17 kwietnia br. wojewdztwo wielkopolskie
WWW.KSOW.GOV.PL

Biuletyn KSOW

49

>> ZYCIAksOW

prezentowa Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich wraz zomioma Lokalnymi Grupami Dziaania, pod wsplnym szyldem Wielkopolska. Oryginalno stoiska weryfikowali sami zwiedzajcy, ktrzy mogli zapozna si zludowymi strojami oraz poczstowa si lokalnymi potrawami, m.in.: wdlinami, serami, konfiturami czy nalewkami. jednym zatutw stoiska okazay si pyry zgzikiem, ktre zachwyciy goci targowych. Udzia wtargach umoliwi reprezentantom Wielkopolski przedstawienie szerokiej ibogatej oferty zarwno turystycznej, jak iagroturystycznej.
Wielkopolska na targach Agrotravel.
[fOT. SR KSOW]

Debata na temat podejcia LEADER

W dniach 18-19 kwietnia 2011r. wRokosowie zorganizowana zostaa debata na temat przyszoci podejcia Leader. Uczestnikami debaty byli przedstawiciele 31 Lokalnych Grup Dziaania, Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Wielkopolskiego oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Podczas debaty pozytywnie oceniono podejcie Leader jako metod wspierania rozwoju obszarw wiejskich. Spotkanie suyo take wymianie pogldw na temat przyszoci funkcjonowania oraz wsppracy zLokalnymi Grupami Dziaania. Podsumowujc spotkanie, uczestnicy postanowili kontynuowa dialog wszystkich zainteresowanych stron uczestniczcych wprocesie przygotowania iwdraania inicjatywy Leader do wypracowania jeszcze bardziej skutecznych metod wdraania programu.

Wyjazd studyjny Odnowa wsi wDolnej Austrii

W dniach od 16 do 20 maja 2011r. grupa uczestnikw Wielkopolskiego Programu Odnowy Wsi wzia udzia wwyjedzie studyjnym do Austrii. Celem wyjazdu byo zapoznanie si zprojektami Odnowy Wsi w Austrii. Wielkopolanie zapoznali si midzy innymi zfunkcjonowaniem elektrowni biogazowej oraz organizacj ifunkcjonowaniem gospodarstwa agroturystycznego wgminie Prellenkirchen. natomiast przedstawiciele gminy Grafenwrth zaprezentowali interesujcy projekt zwizany zdziedzictwem kulturowym regionu, jakim jest Zamek wGrafenegg. na zakoczenie wyjazdu odbyo si spotkanie zudziaem przedstawicieli Europejskiego Stowarzyszenia Odnowy Wsi iRozwoju Obszarw Wiejskich ARGE oraz Organizacji Odnowy Wsi wDolnej Austrii wKrems.

Sekretariat Regionalny KSOW Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Promocja produktw tradycyjnych
Zakoczy si Piknik nad Odr, ktry mona byo zwiedza wdniach od 7 do 8 maja br. wSzczecinie. na nabrzeu Odry, przy Waach Chrobrego, wszyscy amatorzy dobrych

50

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> ZYCIAksOW

smakw mogli wzi udzia worganizowanej po raz pierwszy wSzczecinie imprezie kulinarnej pn. Lista Produktw Tradycyjnych. Podczas Pikniku prezentowane byy nie tylko produkty tradycyjne znaszego regionu, wpisane na List Produktw Tradycyjnych, ale take produkty zdziesiciu innych wojewdztw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, dolnolskiego, dzkiego, opolskiego, podkarpackiego, podlaskiego, lskiego, warmisko-mazurskiego iwielkopolskiego. Zpewnoci kady smakosz znalaz dla siebie co dobrego, bdc przycigany smakowitymi nazwami promowanych produktw. Mona byo sprbowa m.in.: Skacza sejneskiego, Piernikowych chatek znad Mrogi oraz Skacza mazurskiego. Kady mg sprawdzi smak Oleju gubczyckie- Alejka produktw regionalnych. go rzepakowego toczonego na zimno, Krajanek, Andrutw kaliskich, Rogali witomarciskich, Sera koziego omnickiego iKamiennogrskiego sera pleniowego. na stoiskach obecne byy take: Ogrek Koobrzeski, Mid Drahimski, Kapusta kiszona zbeczki, Paprykarz szczeciski, Pasztecik szczeciski irozmaite wina. Ogromnym zainteresowaniem cieszya si alejka produktw regionalnych, wktrej zaprezentowano lokalne smakoyki zPomorza Zachodniego. Ponadto dla wszystkich chtnych wwielkim kotle kucharze przygotowali 2,5 tys. litrw zupy Anny jagiellonki. Podczas tego wydarzenia lokalne grupy dziaania zwojewdztwa zachodniopomorskiego zaprezentoway swoj dziaalno, aprzede wszystkim walory przyrodnicze swoich gmin, tradycyjne rzemioso isztuk ludow. Ponadto na stoiskach prezentowali si gocie zcaej Polski, niemiec iSkandynawii. Wtym roku krajem partnerskim Pikniku nad Odr byy niemcy, reprezentowane przez niemieck Central Turystyki.

[fOT. SR KSOW]

Wyjazd studyjny do niemieckiego landu Schleswig-Holstein

Prezentacja osigni rolnictwa niemieckiego, organizacja systemu doradztwa ekonomicznego itechnologicznego dla rolnikw oraz alternatywne moliwoci zarabiania na terenach wiejskich byy celem wizyty studyjnej przedstawicieli wojewdztwa zachodniopomorskiego, ktra wdniach 14-16 kwietnia 2011r. odbya si wniemieckim landzie Schleswig-Holstein. Za organizacj wyjazdu ze strony polskiej odpowiedzialny by Zachodniopomorski Orodek Doradztwa Rolniczego wBarzkowicach, aze strony niemieckiej Landwirtschaftlicher Buchfhrungsverband Stowarzyszenie Rachunkowoci Rolnej wKilonii. Wpierwszym dniu wizyty odbyo si spotkanie winstytucji Lehr- und Versuchsanstalt Futterkamp wBlekendorf, ktra prowadzi dowiadczenia produkcyjne wzakresie produkcji mleka wysokiej jakoci oraz tuczu trzody chlewnej. Winstytucji prowadzone s take badania wpywu rnych czynnikw zewntrznych igenetycznych na jako plonw rolin uprawnych. Wdniu nastpnym nasza delegacja wizytowaa firm SAKA RAGIS wWindeby, ktra zajmuje si produkcj nowych odmian ziemniakw. Zaprezentowany zosta proces produkcji nowej odmiany ziemniakw wzalenoci od zamierzonego celu hodowlanego. Cay cykl wyhodowania nowych odmian iwprowadzenia ich na rynek Biogazownia wzbudzia due zainteresowanie.
WWW.KSOW.GOV.PL

[fOT. SR KSOW]

Biuletyn KSOW

51

>> ZYCIAksOW

trwa 12 lat. na niemieckim rynku okoo 40% nowych odmian pochodzi ztej hodowli. nastpnie zaprezentowano urzdzenia biogazowni produkujcej energi elektryczn na bazie fermentacji kiszonki z kukurydzy ignojowicy bydlcej. Ostatniego dnia pobytu nasi przedstawiciele zostali zaproszeni do gospodarstwa Dwr szlachetnego konia, wktrym budynki przeznaczone na stajnie zagospodarowano jako hotel dla koni. Wacicielka gospodarstwa utrzymuje 4 konie wasne oraz 46 koni innych wacicieli. Wszystkie konie s uytkowane sportowo pod wierzch oraz wzaprzgach. Kady ko jest elektronicznie oznakowany iotrzymuje automatycznie dozowan ilo paszy treciwej isiana, wzalenoci od wymaganej kondycji oraz stopnia wyczynu. Waciciele koni maj do nich nieograniczony dostp imog je ujeda wedug wasnego uznania wterenie, jak te wobiekcie zamknitym. Pasza niezbdna wywieniu koni jest wcaoci produkowana we wasnym gospodarstwie.

Midzynarodowa konferencja pn. Przyszo podejcia Leader wPolsce iEuropie

Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Wojewdztwa Zachodniopomorskiego we wsppracy zUniwersytetem Szczeciskim, Zachodniopomorskim Orodkiem Doradztwa Rolniczego wBarzkowicach oraz Agencj Restrukturyzacji iModernizacji Rolnictwa zorganizowa midzynarodow konferencj pn. Przyszo podejcia Leader wPolsce iEuropie, ktra odbya si wdniu 20 kwietnia 2011r. wRadisson Blu Hotel wSzczecinie. Wkonferencji udzia wzio okoo 150 osb, m.in. przedstawiciele lokalnych grup dziaania zterenu wojewdztwa zachodniopomorskiego, gocie zLokale Aktionsgruppe zniemiec, przedstawiciele wiata nauki, organizacji pozarzdowych oraz agend rzdowych isamorzdowych zwizanych zrealizacj podejcia Leader. Gwnym celem konferencji byo przeprowadzenie analizy oraz dyskusji na temat dowiadcze pastw czonkowskich Unii Europejskiej we wdraaniu podejcia Leader, identyfikacja problemw zdotychczasowego Konferencj otworzy Marszaek Wojewdzwdraania oraz prba wypracowania wsplnego stanowiska co do rozwitwa Zachodniopomorskiego. [fOT SR KSOW] za prawnych iinstytucjonalnych, mogcych by podstaw do stworzenia zaoe tego podejcia po 2013 roku, zarwno na szczeblu krajowym, jak imidzynarodowym. Podczas konferencji uczestnicy mieli moliwo skonfrontowania swoich opinii istanowisk dotyczcych dotychczasowej realizacji podejcia Leader wPolsce oraz jego ksztatu wEuropie po 2013 roku. jednoczenie materia zgromadzony podczas konferencji stanowi paszczyzn do przeprowadzenia bada naukowych na poziomie regionu, auzyskane wyniki dotyczce wojewdztwa zachodniopomorskiego zostan opublikowane iwykorzystane wdalszych badaniach na szczeblu krajowym. Planowane dziaania 1. Szkolenie dla LGD Szkoa Animatorw Wiejskich. 2. Seminarium wyjazdowe do gospodarstw rolnych wojewdztwa zachodniopomorskiego pn. Alternatywne rda dochodu wrolnictwie na przykadzie nowych technologii wprodukcji rolinnej izwierzcej. 3. Organizacja AGRO HAnZY 2011 wGoleniowie.

52

Biuletyn KSOW

LATO 2/2011

>> WYDARZENIA

W dniach 15-17 kwietnia br., wKielcach, ju po raz trzeci, odbya si wyspecjalizowana pod ktem produktu turystyki wiejskiej, impreza targowa. Wsppraca podmiotw zsektora administracji rzdowej, samorzdowej oraz non-profit sprawiaa, e hala wystawowa wypenia si niezwykymi barwami prezentujcymi najpikniejsze zaktki Polski iEuropy. na targach AGROTRAVEL ofert wypoczynku na wsi zaprezentowao 141 wystawcw, wtym 16 polskich regionw, kilkadziesit Lokalnych Grup Dziaania, Polska Federacja Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gocinne, waciciele gospodarstw agroturystycznych oraz Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi. Walorami turystycznymi kusili rwnie wystawcy zFrancji, Hiszpanii, Bugarii, Litwy, Gruzji, Modowy iUkrainy, aw ramach polsko-wgierskiego porozumienia Krajowych Sieci Obszarw Wiejskich, wtym roku po raz pierwszy Wgry peniy prestiow rol Kraju Partnerskiego. Byo to rwnie miejsce spotka przedstawicieli administracji rzdowej isamorzdowej, wktrych uczestniczyli m.in.: Andrzej Haasiewicz, przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP, Katarzyna Sobierajska, podsekretarz stanu wMinisterstwie Sportu iTurystyki, jarosaw Wojtowicz, podsekretarz stanu wMinisterstwie Rolnictwa iRozwoju Wsi, Adam jarubas, Marszaek Wojewdztwa witokrzyskiego oraz Aleksandra Banasiak, Czonek Zarzdu Wojewdztwa lskiego. Wszyscy odwiedzajcy hal targow AGROTRAVEL, od pitku do niedzieli, mieli wczym wybiera. Oferty wczasw, od tych duszych ikrtszych zlicznymi atrakcjami na wieym powietrzu po propozycje pod dachem wniepogod, byy niezwykle bogate. Targi byy take wspania okazj do relaksu izabawy, poznania folkloru, obrzdw, zwyczajw oraz ycia codziennego itradycji wiejskiej. Targom bowiem towarzyszya rwnie promocja dziedzictwa kulturowego wsi oraz lokalnych iregionalnych produktw kulinarnych. AGROTRAVEL 2011 by miejscem wielu ciekawych wydarze, takich jak: midzynarodowa konferencja Wiejski produkt turystyczny dowiadczenia iwyzwania; warsztaty dla modziey witokrzyski produkt turystyczny najwiksze atrakcje na sprzeda zorWWW.KSOW.GOV.PL

>>

III Midzynarodowe Targi Turystyki Wiejskiej iAgroturystyki

Minister Jarosaw Wojtowicz iPani Maria Sondij-Korulczyk Dyrektor Departamentu Doradztwa Owiaty Rolniczej iNauki wtrakcie zwiedzania targw Agrotravel. [fOT. MRIRW]

ganizowane przez Wysz Szko Ekonomii iPrawa wKielcach; gieda wsppracy dla LGD; kino produktw turystyki wiejskiej; wystawa multimedialna przygotowana zokazji 20-lecia agroturystyki wPolsce; spotkanie ekspertw Od diagnostyki terytorialnej po ksztacenie wzakresie turystyki wiejskiej; study tour dla dziennikarzy oraz uczestnikw konferencji najciekawsze produkty turystyki wiejskiej wojewdztwa witokrzyskiego; tematyczne warsztaty adresowane gwnie do przedstawicieli LGD oraz KSOW. Targi AGROTRAVEL ukazay odbiorcom, ile skarbw posiadaj obszary wiejskie, ijak cudownie mona tam odpocz. Wszystkich tych, ktrzy nie mieli moliwoci wzicia udziau wAGROTRAVEL 2011 oraz tych, ktrzy chc wrci do chwil tam spdzonych, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej www.agro.travel, gdzie znale mona materiay pokonferencyjne, bogat galeri zdj irelacj filmow znajbarwniejszej, najweselszej inajsmakowitszej imprezy sezonu targowego. Opracowaa: Katarzyna Orzechowska, DOn
Biuletyn KSOW

53

MInIsTErsTWo roLnICTWA I roZWoJu WsI

k o n k u r s

zaprasza do uczestnictwa wIII edycji konkursu

na najlepszy projekt/inicjatyw majc na celu promocj regionu za pomoc produktu regionalnego lub tradycy jnego
Do udziau wkonkursie mog zgasza si Lokalne Grupy Dziaania wybrane do realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju wramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007 2013, ktre prowadz dziaania majce na celu promocj regionu za pomoc produktu regionalnego lub tradycyjnego, atake na rzecz dostpu tych produktw do rynku. Termin skadania zgosze wraz z opisem projektu/inicjatywy upywa z dniem 15wrzenia 2011r. Szczegowe informacje okonkursie znajduj si na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa iRozwoju Wsi (www.minrol.gov.pl). Wrazie jakichkolwiek pyta czy wtpliwoci prosimy okontakt: tel. 22 623 15 54, e-mail oznaczenia@ minrol.gov. pl. Miejsce dostarczenia dokumentacji konkursowej: Wydzia Oznacze Geograficznych Departament Promocji iKomunikacji Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi ul. Wsplna 30 00-930 Warszawa

Zapraszamy do wzicia udziau wkonkursie! Na autorw najlepszych projektw czekaj nagrody!

Biuletyn KSOW
Redakcja: Sekretariat Centralny Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich Departament Rozwoju Obszarw Wiejskich Ministerstwo Rolnictwa iRozwoju Wsi Ul. Wsplna 30, 00-930 Warszawa Zdjcia pochodz zarchiwum Sekretariatu Centralnego iSekretariatw Regionalnych KSOW oraz od autorw publikacji. Biuletyn dostpny na stronie internetowej www.ksow.gov.pl. Nakad: 5000 egzemplarzy Skad, druk oraz koordynacja redakcyjna: PPH Zapol s.j.