Temat: ,,Wie w literaturze i sztuce. Przedstaw rne ujcia motywu na wybranych przykadach.

Wie jest jednym z ulubionych tematw pisarzy, malarzy, filmowcw. Czsto jest ona miejscem akcji wielu dzie sztuki. Artyci s zafascynowani natur, przyrod i krajobrazem, w ktrym ledwie zauwaalna jest ingerencja postpu cywilizacyjnego. Egzystencja wsi toczy si wasnym rytmem, zgodnym z rytmem natury, czsto wolniejszym od ycia miejskiego. To tu, u prostych ludzi moemy odnale sens ycia, rozgraniczenie dobra od za, patriotyzm, kultywowanie tradycji. Dla poetw renesansowych ideaem szczcia stao si ycie na wsi. Powszechne byo wrd nich przekonanie, e stan chopski i tylko on jest stanem szczliwym zapewniajcym powodzenie, rado i harmoni. Odnajdywali oni rda szczcia w yciu doczesnym, codziennym, w zgodzie z natur. Artyci idealizuj chopstwo, jednoczenie negujc inne stany i zawody, ktre nie gwarantuj ani spokoju, ani bezpieczestwa. W sielankowym stylu ukazuje wie Jan Kochanowski w pieni Panny XII-ej ,,Wsi spokojna, wsi wesoa ostatniej z cyklu zatytuowanego ,,Pie witojaska o Sobtce. Zamieszcza tu pochwa spokojnego dostatniego i spokojnego ycia prostego czowieka, ktry yje z dala od kopotw i targw kupieckich. Czas pracy i odpoczynku wyznacza natura i pory roku ,,A kiedy z pola zbierzemy, Tam dopiero odpoczniemy. Nie zna niebezpieczestw eglarza, ni trudw wojennych. Nie boi si walki, ale nie rozumie jej sensu i okruciestwa: ,, Jakie ludzkie gupie sprawy: szuka mierci przez bj krwawy!. Wyidealizowane jest codzienne ycie obowizki i przyjemnoci. Pdzi ywot duchowo niezaleny i samowystarczalny materialnie:,, Albo sida zastawi w lesie; Jednak zawdy co przyniesie.()czasem wd ryby bierze;. Prezentuje wraliwo na uroki wsi i umiowanie ycia rodzinnego. W domu otacza go atmosfera mioci, yczliwoci i szacunku, ktry okazuj dzieci starszym, i ich tradycji: ,,A. niedoroli wnukowie, chylc si ku starszej gowie, Chop cieszy si przywizaniem ony, ktra chtnie pomaga w pracach gospodarczych: ,, Za tym skrztna gospodyni (...) Ma wzmaga, jako moe. Domownicy, a zwaszcza dzieci wyrastaj w klimacie skromnoci i bogobojnoci. Uwaaj, e nikt nie moe by szczliwy, bez modlitwy i bez wiary:,, Boga, dzieci, boga trzeba, Kto chce syt by swego chleba.. Wieniacy doceniaj obyczaje przodkw: ,,Dzieci rady mej suchajcie, Ojcowski rzd zachowajcie. Poniewa tkwi w przekonaniu e dziki ich pobonoci: ,,ziemia Chojnie rodzia , dzisiaj ,,Co rok sabsze urodzaje poniewa ,,Dzi bez przestanku pracujem, I dniom witym nie folgujem. Sobtk wic jak ich przodkowie: ,, niecc ognie do witania. Tak jak nakazuj dawne obyczaje chtnie taczc, grajc i piewajc. Na to wito schodzi si caa wie ,,wszystka tu wie siedzi wkoo A w przodku samo czoo. Wszystkie dziewczyny s tak samo ubrane, nauczone adnie taczy i piewa; ,,Wszytki piewa nauczone ,w tacu take niezganione; Idylliczno bytowania wiejskiego zostaa uwypuklona przez obrazy przyjemnoci i rozrywek, a wic taniec i opowieci przy kominku w gronie rodziny, przez wypraw gospodarza no polowanie lub pow ryb oraz przez obrazek pasterza, ktry na fujarce wygrywa radosne piosenki. Taki obraz wsi by przekamany, mniemajcy nic wsplnego z rzeczywistoci, jednak takie panoway trendy i inne ujcie tematu byo niewskazane. Obyczajowo szlachty ziemiaskiej jest rwnie jednym z fundamentalnych tematw poruszanych w epopei ,,Pan Tadeusz. Mickiewicz najwyraniej chcia utrwali obyczaj szlachecki zarwno w sferze obowizkw, jak i rozrywek. Dlatego bardzo czsto spotykamy opisy zaj takich jak prace rolne, polowanie, zjazd, uczty, sejmiki, procesy sdowe itd. Litwa przedstawiona jest w utworze jako kraj pagrkw lenych i k zielonych rozcignitych nad bkitnym Niemnem. Uprawia si tu pszenic, yto, wierzop, gryk i kukurydz. Okolica jest bogata, obfita w zboe co ,,wida z liczby kopic, co wzdu i wszerz smogw wiec gsto

jak gwiazdy, wida z liczby pugw. Ziemia jest najlepszego gatunku, wikszo to czarnoziemy. W domostwach mieszka dostatek i porzdek, kady go jest mile widziany. Szlachta yje w zgodzie z chopami. Mode dziewczta zajmuj si pasieniem gsi, pilnowaniem i karmieniem dzieci. Gospodarze pracuj na roli od witu do zachodu soca, poniewa tak nakazuje im Sdzia, ktry nie mie przeciwstawi si prawom Boskim. Mwi on:,, Pan wiata wie, jak dugo pracowa potrzeba; Soce Jego robotnik, kiedy znidzie z nieba, Czas i ziemianinowi ustpowa z pola. W dawnej Polsce wszystko miao znaczenie nawet kolejno osb wracajcych ze spaceru. Zamanie tych zasad byo uznawane za wystpienie przeciwko odwiecznym reguom pieczoowicie kultywowanym przez gospodarza. Koczc prac wracaj do domu, szli w ustalonym porzdku: ,,naprzd dzieci mae Z dozorc, potem Sdzia szed z Podkomorzyn, Obok pan Podkomorzy otoczon rodzin; Panny tu za starszemi, a modzie na boku. Razem rwnie zasiadali do kolacji. ,,Podkomorzy najwysze bra miejsce za stoem przy, ktrym siaday damy i gocie. Posiek zaczynano od podania wdki mczyznom i wina kobietom, co byo sygnaem do rozpoczcia wieczerzy. Kolacja mijaa im na rozmowach i zabawie. Po skoczeniu wieczerzy od stou stawa pierwszy podkomorzy, jako najstarszy wiekiem i urzdem, a za nim dopiero wstawali pozostali. Wszyscy udawali si na spoczynek do swoich domw, a gocie mieli przygotowane legowiska w stodole. W ,,Panu Tadeuszu znajdziemy rwnie obfity opis polowania, na ktre szlachta wybieraa si konno. owy rozpoczynano od spuszczenia ze smyczy ogarw, ktre rzucay si w pogo za zwierzyn. Myliwi z przygotowanymi strzelbami, nasuchiwali szczekania psw, by popdzi w las za zwierzyn. Gdy zabrzmiay trby dojedaczy, wszyscy rzucili si w kierunku skd dochodzi haas. Psy atakoway niedwiedzia, a strzelcy jeden po drugim celowali w niego. Kiedy zwierze pado Wojski gra na rogu, a psom zostaje woony elazny kij midzy zby. witujc udan wypraw w las, uczestnicy rozpalaj ogie, zawieszaj nad nim kocioki i nios z wozw jarzyny, mki, pieczyste i chleb. Gospodarz czstuje wszystkich wdk, a w kociokach w tym czasie grzeje si bigos. Po skoczonej uczcie niedwied zostaje zaadowany na wz, wszyscy dosiadaj swoje konie i wracaj do dworu. Niemaej rozrywki dostarczao grzybobranie, ale i tu obowizyway pewne reguy. Cay dwr w specjalnych strojach i somkowych kapeluszach wyrusza za Sdzi w las peen grzybw. Kady zbiera inny gatunek ,,chopcy bior krasnolice () Panienki za smukym goni borowikiem, () wszyscy dybi na rydza. Grzybobranie jest umilane rozmowami do czasu usyszenia dzwonu obiadowego, kiedy to wszyscy w porzdku udaj si na posiek. W powieci Mickiewicza natura wspgra z nastrojami narodu. Podczas gdy ojczyzna oczekuje na odrodzenie, zwierzta wypuszczone pierwszy raz po zimie na pastwiska zamiast je wie wiosenn traw, kady si na ziemi jak by na co czekay. ,,I wieniacy cigncy na jarzyn pugi Nie ciesz si jak zwykle z koca zimy dugiej, () pogldaj z trwog ku zachodniej stronie, Jakby z tej strony mia si objawi cud jaki, I uwaaj z trwog wracajce ptaki. Litwa Mickiewicza i przyroda nadniemeska przedstawiona jest jako obszar arkadyjski, z ktrego emanuje ciepo i spokj, kraj, w ktrym porzdek, tradycja, Bg, honor, ojczyzna to najwaniejsze wartoci. Inny wizerunek wsi pokazuje nam Eliza Orzeszkowa. Ukazuje szlacht zuboa, zajmujc si prac na roli. ,,Nad Niemnem jest jedn z pozytywistycznych powieci kultywujcych etos pracy jako jedynej, najwyszej formy patriotyzmu i wartoci pomnaajcej dobro spoeczne. Praca jest dla niej rzecz najwysz, miernikiem wartoci bohaterw. Dlatego te w utworze mona znale wiele opisw pracy np. orajcy Jan, ktry w swej pracy odnajdywa mnstwo radoci. ,,Szed prosto rwnym krokiem, bez adnego widocznego wysilenia. () Idc wygwizdywa trzeci ju strof piosenki

Benedykt Korczyski to przedstawiciel bogatej szlachty. Nie musia sam pracowa fizycznie, doglda tylko pracy swoich robotnikw.,, Usiewa, co rok dwiecie morgw zboem i pastewnymi trawami; na piaskach sadzi kartofle i wyprzedawa je z zyskiem ssiednim gorzelniom, inwentarze starannie utrzymywa. Na pocztku swego gospodarowania w Korczynie prbowa wprowadzi innowacje, pniej walczy jedynie o utrzymanie ziemi. Uwaa, e parobkowie sucy mu z przymusu s leniwi, co pogarsza stan jego gospodarki. W powieci tej zostay opisane, take niwa, do ktrych caa ludno przygotowywaa si jak do wita. Kobiety duej ni zwykle pray nad rzek koszule mczyzn, a do nienobiaoci. Ubieray siebie i swoich mczyzn w nowe suknie, kamizelki i buty, aby pierwszego dnia zbierania plonw caa ludno okolicy w tym starsi i dzieci jednoczenie wysza w pole. niwiarze w maych, rodzinnych gromadkach n sierpami zboe na swojej ziemi, wi je w snopy by zwie je wozem. Wszyscy ci ludzie znajdowali si bardzo blisko siebie, poniewa wasnoci pojedyncze mieszay si w chaos znany tylko wacicielom. ,,Rzekby paciorki do mnstwa osb nalece i na traf najrniejsze kierunki rozsypane, a w przecigu czasu na drobne uamki rozbite. Kady z nich wiedzia gdzie szuka swoich i od jednego do drugiego przechodzi z pugiem, siejb, kos i sierpem. Wieniacy umilaj sobie prac rozmowami i piewem. Wszyscy pomagaj sobie nawzajem, jedynie najmodszy z Bohatyrowiczw zosta odtrcony i bez wsparcia. niwa kocz si wraz z zachodem soca, kiedy to, wszyscy razem powracaj do swoich domostw, gdzie gawdzc spoywaj wieczerz. Drugim aspektem ycia wiejskiego, ukazanego w ,,Nad Niemnem jest stosunek chopw do zrywu niepodlegociowego. Ksikowe wydanie powieci ukazao si w 25 rocznic powstania styczniowego. Pozytywici zdecydowanie odrzucili w swoich programach patriotyzm walki, zastpujc go hasami patriotyzmu pracy. W literaturze polskiej tego okresu czsto pojawia si krytyka powstania jako nieprzemylanego zrywu, ktry nie tylko nie przynis wolnoci, ale wykrwawi nard polski i sta si przyczyn carskich represji takich jak rekwirowanie ziemi. Powstanie zaciyo na losach wszystkich bohaterw, w sposb bezporedni lub poredni. Kada z postaci musi zaj stanowisko wobec zrywu niepodlegociowego. Postaci powieci to ludzie, dla ktrych powstanie byo przeyciem pokoleniowym, ktrzy brali w nim udzia lub byli jego naocznymi wiadkami. Andrzej Korczyski i Jerzy Bohatyrowicz umarli walczc o niepodlego i zostali zapomniani przez spoeczestwo, Anzelm Bohatyrowicz utraci zdrowie a Marta Przekrelia ycie osobiste by pomc Benedyktowi Korczyskiemu, ktry walczy o utrzymanie ziemi. Jego ruina materialna bya spowodowana represjami carskimi, Rosja chciaa wywaszczy szlacht polsk. Dominik Korczyski dosta si do carskiej niewoli a potem zosta zrusyfikowany. Druga generacja, pokolenie yjce po klsce, ukazana jest w momencie wyborw dalszej drogi yciowej. Jan Bohatyrowicz kultywuje tradycj i wiar w sens pracy, dziki niemu Justyna przechodzi edukacj patriotyczn. Witold Korczyski podobnie jak Jan pamita o zrywie i wiey w program pozytywistw. Zupenie odmienn postaw reprezentuje Teofil Ry, dekadent wyobcowany ze spoeczestwa, utraci tosamo narodow. Wedug Orzeszkowej powstanie, mimo e pochono wiele ofiar nie byo zrywem bezsensownym. Jego kult bowiem przetrwa w nastpnym pokoleniu i sta si inspiracj dla innych form walki o zachowanie tosamoci narodowej takich jak chronienie ziemi przed wywaszczeniem. Powstanie i Mogia Jana i Cecylii to symbol jednoci narodowej w walce o wolno ojczyzny. Powstacy, mimo e przegrali w sensie realnym, odnieli moralne zwycistwo. Kolejnym dzieem, ktrym chc si zaj w mojej pracy s ,,Chopi Wadysawa Reymonta. Skada si ono z czterech tomw zatytuowanych kolejno nazwami pr roku: ,,Jesie, ,,Zima, ,,Wiosna, ,,Lato. Akcja rozgrywa si we wsi Lipce. Po powstaniu

styczniowym, w ktrym bra udzia krewny dziedzica, pan Jacek a u jego boku Kuba parobek Borynw. W powieci opisany jest szeroki obraz ycia wiejskiego, ktre podporzdkowane jest przebiegowi pr roku. Cykliczno natury wywouje cykliczno ycia chopskiego, ktra ustalana jest przez czas prac polowych i obrzdw religijnych, to one decyduj o czasie pracy i rozrywki. Po trudzie zbierania plonw, pnym latem, ludziom naley si odpoczynek. Okazj do witowania byy doynki. Tak sceneri widzimy rwnie na obrazie Stachowicza Doynki. Nikt nie myli o monotonii dnia codziennego, nikt nie zastanawia si co bdzie jutro, wszyscy poddaj si chwili, bawi si i pij do upadego, nabieraj si do dalszej cikiej pracy. Jesieni kopane s kartofle, orze si pola pod siew, podkarmia si zwierzta i zbiera si kapust, na ktrej obieranie wybrane osoby zostaj zaproszone do najbogatszego gospodarze we wsi. Po pracy wszyscy zostaj poczstowani kolacj. Jesienna chlapa i szaro sprawia, e ludzie s smutni, smtni i leniwi. Zim odbywa si zbieranie chrustu i rbanie drewna, karmienie zwierzt i zabijanie na miso tych, dla ktrych nie wystarczyoby paszy. Najbiedniejsi szli dorobi w tartaku, lub szukali jakiego innego patnego zajcia. Mrone miesice s czasem, gdy wieniacy maj najwicej wolnego czasu. Wtedy to mog odbywa si uroczystoci rodzinne np. wesele. Wraz z nadejciem ciepych dni zaczynaj si prace polowe takie jak orka i siewy. Inwentarz ywy wyprowadzony jest na pastwiska wraz z pojawienie si wieej trawy. Wiosna jest jednak okresem najciszym. Najuboszym koczy si jedzenie, wic wyprzedaj, co si da, aby przey i wyywi swoje dzieci. Lato to czas zbierania plonw, kady mieszkaniec Lipiec czy to stary, czy mody ma pene rce roboty. Nikt jednak nie narzeka z tego powodu, poniewa wszyscy ciesz si, e skoczy si ciki okres i znowu nie trzeba si martwi o jedzenie. Poza natur kolejnym czynnikiem, wpywajcym na rytm ycia wiejskiego jest wiara. Chop zaczyna swj dzie i koczy modlitw. Niedziela i inne dni wite s czasem, w ktrym nikt nie zajmuje si prac, aby uczci je caa ludno poda na msz. wita katolickie maj nie tylko na celu oddanie hodu Bogu, ale take integracje ycia spoecznoci. W kociele spotykaj si wszyscy, tam odbywaj si najwaniejsze wydarzenia yciowe: chrzest, lub i pogrzeb. Dla chopa istniej dwie witoci: Bg i ziemia, ktra zapewnia mu warunki ycia, jest dla niego najcenniejszym dobrem materialnym. Ilo gruntw, jak posiada wiadczy o jego wartoci. Ziemia, wic porednio ustala hierarchi w rodowisku wiejskim. Wany by ten, kto mia jej wicej np. Boryna, z nim liczy si kady, nawet wjt, ksidz i dziedzic. W powieci mamy do czynienia ze skrupulatnie odtworzon wewntrzn hierarchi chopskiej spoecznoci. Na jej szczycie stoj bogaci gospodarze, tacy jak Boryna oraz ,,arystokracja chopska: wjt, kowal i przedstawiciele kleru: pleban, kleryk Ja. Niszy poziom to warstwa rednio zamonych i ubogich, np. rodzina, z ktrej pochodzi Jagna. Na samym dole drabiny spoecznej znajduj si ci, ktrzy nie posiadaj nic np. Kuba i ebraczka Jagustynka. Rozwarstwienie spoeczne wida nie tylko, na co dzie (chopi czapkuj przed Born, ksidzem lub wjtem, a lekcewa Kub), ale take w dni witeczne, kiedy to pierwsze miejsca w kociele nale si elicie. Wie, to miejsce specyficzne, ttnice swoim rytmem, ale pozostajce w staej symbiozie z caym organizmem jakim jest pastwo. Jego wzloty i upadki, dole i niedole rzutuj na ycie kadego mieszkaca kraju. W Nad Niemnem , Orzeszkowa przedstawia spoeczno, ktra
symbolizuje nard w wanym dla niego momencie historycznym (powstanie styczniowe i jego konsekwencje). Przedstawiciele pokole musza podj trudne decyzje, ktre zawa na ich dalszym losie (np. decyzja Justyny w sprawie maestwa; Benedykt ma do wyboru lepsze, atwiejsze Zycie w Rosji, lecz aby to osign, musi zabi w sobie poczucie polskoci), decyzje te mog by rwnie brzemienne w skutkach jak udzia w

powstaniu, po ktrym jego uczestnicy byli represjonowani.. Powstanie jest traktowane jednoznacznie pozytywnie, walka o wolno jest najwysza powinnoci Polaka, nikt sie nie zastanawia czy bra w nim udzia, czy nie, mimo i zdaje sobie spraw z konsekwencji. Wyznacznikiem uczucia do powstania ludzi biorcych w nim udzia jest ich stosunek do mogiy powstacw. mimo klski, powstanie to byo potrzebne, miao si
jednoczc nard w walce o wolno. Wielu zgino, ale odnieli oni zwycistwo moralne, bo z odwag stanli przeciw wrogowi. Przeszo blisk uosabiaj w powieci bohaterowie, dla ktrych powstanie stao si dowiadczeniem pokoleniowym. Nale do nich: synowie Stanisawa Korczyskiego Dominik, Benedykt i Andrzej oraz pozostali czonkowie rodziny Korczyskich Emilia, Marta, Andrzejowa, a z rodziny Bohatyrowiczw bracia, Anzelm i Jerzy. W czas powstania dom Korczyskich otwarty by dla wszystkich. Poczya ich niedola zniewolonego kraju i zrodzona na nowo myl o powstaniu. Z Korczyskich pierwszy do walki rwa si Andrzej, za od Bohatyrowiczw Jerzy. Obaj zginli. W nadniemeskim lesie, w miejscu dotd nazywanym wierkowym, wzniesiono obu bohaterom Mogi. Czas po powstaniu okaza si dla pozostaych czasem smutnym i przygnbiajcym. Rodziny skciy si i oddaliy od siebie. Smutek i nostalgia przemawia do nas rwnie z obrazu Rugi pruskie na, ktrym widzimy chopa zaciganego do wojsk. Jedyny ywiciel rodziny nie ma wpywu na los swj i swojej rodziny. Prosto z pola zostaje zabrany przez onierzy pruskich i wywieziony daleko od najbliszych, ktrych nie moe nawet zabezpieczy. Nie wie czy maj oni szans przeycia, czy s skazani na poniewierk, tuactwo, czy mier.

Po II wojnie nadrzdnym celem wadz byo unowoczenienie wsi. Aby to osign , nieraz w groteskowy sposb przedstawiano postaw chopw: zacofanie, ciemnot, wiar w zabobony. Taki obraz mamy w filmie Konopielka w reyserii Witolda Leszczyskiego nakrconego na podstawie ksiki Edwarda Redliskiego pod tym samym tytuem. Wszystko dzieje si gdzie na Podlasiu, na bagnach, we wsi Taplary. Ludzie yj swoim yciem. Od setek lat tak samo jak Pan Bg przykaza. Codzienny pacierz, jedzenie ze wsplnej miski jedn yk, bo przecie oni nie parchate, co by z oddzielnych talerzy je. Jedzenie z talerzy jest nie do przeskoczenia. Kochaj przyrod, bo to jest ich ycie. Maj szacunek dla kadego dobra nawet dla jajka. Maj swoje problemy, mwi swoistym jzykiem. Obce s im zasady higieny. Uwaaj, e kto nie postpuje zgodnie z obowizujcymi nakazami i zasadami (do koszenia yta uywa kosy zamiast sierpa) zostanie pokarany. Nie potrafi czyta i nie odczuwaj potrzeby nabycia tej umiejtnoci. Wszystko mona wyczyta z otaczajcej przyrody Ale odwieczny porzdek zostaje zaburzony. Przyjeda pani uczycielka, buduj drog, elektryfikuj wie. I zaczyna si odwieczny konflikt stare - nowe w tradycji, w obyczajach, w codziennym yciu i stosunkach spoecznych tam panujcych. Dziki obecnoci nauczycielki, mieszkacy wsi zaczynaj postrzega, e nie wszdzie ludzie yj tak jak oni, a tym samym, e ich ycie mogoby wyglda inaczej. Problem tkwi w tym czy zdecyduj si na to, aby je zmieni, aby zmieni siebie. Kaziuk, na pocztku zdecydowany przeciwnik wszystkich nowoci, takich jak na przykad nauka czytania i pisania czy jedzenie sztucami, przekonuje si "do nowego "dopiero gdy dotyka ono sfery seksu. Uzmysawia sobie wtedy, e chciaby sprbowa...inaczej. Te zmiany s wielkim wyzwaniem dla reformatorw i reformowanych.

Jak widzimy wie bya i jest rdem inspiracji dla twrcw. Kady w zalenoci od nurtu filozoficznego dostrzega tam i opisywa to, co dla danej epoki byo najistotniejsze. Dla renesansu bya to kraina szczliwoci, gdzie po za zabaw, kultywowaniem starych obyczajw, yciem zgodnie z prawami natury, nie ma blu, nieszczcia, morderczej pracy. W romantyzmie , okresie niewoli wspomnienie praworzdnej szlachty zamieszkujcej wie byo jak balsam na zbolae dusze ucinionego narodu. Pozwalao dy do wyzwolenia kraju, w ktrym czekaaby lepsza przyszo. Tu rwnie widzimy skutki niewoli i werbowanie jedynego ywiciela rodziny do obcego wojska. Etos pracy i postawa patriotyczna ludu wiejskiego to tematy charakterystyczne dla literatury dydaktycznej pozytywizmu. Peen obraz wsi polskiej z jej zaletami i wadami w dzie powszedni , i od wita ukazuje powie modopolska. Po wojnie zajmowano si zmianami zachodzcymi pod wpywem docierania nowoci: droga, prd, szkoa do odlegych zaktkw naszego kraju. Takie spojrzenie byo konieczne, aby zrozumie ducha spoecznoci nieskaonej cywilizacj, i mc z niej czerpa rozumienie podstawowych prawd yciowych.

ukasz Musiaa, kl.4c

PLAN PREZENTACJI Temat: Wie w literaturze i sztuce. Przedstaw rne ujcia motywu na wybranych przykadach. I. Literatura podmiotu: 1. Kochanowski Jan. Pie witojaska o sobtce W: Sobie piewam a Muzomantologia, Pastwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975r . 2. Mickiewicz Adam , Pan Tadeusz , Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1979r., ISBN 83-07-00232-X 3. Orzeszkowa Eliza, Nad Niemnem, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1988r., ISBN 83-07-00514-0 4. Reymont Wadysaw Stanisaw ,Chopi, Pastwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970r. II. Literatura przedmiotu: 1. Chrzanowski Ignacy, Historia literatury niepodlegej Polski(965-1795), Pastwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971r., 217-219str. 2. Grzeszczuk Stanisaw, Odrodzenie W: Okresy literackie, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985r., 78-83 str. ISBN 83-02-00453-0 3. Lichaski Stefan , Chopi Wadysawa Reymonta, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1987r., ISBN 83-02-03303-0 4. Wachowicz Barbara, ,,Ty jeste jak zdrowie'' : z Mickiewiczem nad Wili i witezi, ze Sowackim w Krzemiecu, z Orzeszkow nad Niemnem, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 1995r., ISBN 83-85249-43-5 III. Ramowy plan wypowiedzi: 1. Okrelenie problemu: a) Czym jest wie w literaturze: obraz natury, miejsce zamieszkania i pracy chopa. b) Idealizowanie wizerunku wsi. 2. Kolejno prezentowanych argumentw: a) Idylliczny charakter wsi Pie witojaska o Sobtce. b) Prace na roli w zgodzie z natur, obyczaje szlachty ziemiaskiej w Panu Tadeuszu. c) Obraz wsi polskiej, przyroda wyznaczajca rytm ycia w Chopach i w obrazie Michaa Stachowicza Doynki. d) Wpyw zaborw na ycie na wsi w Nad Niemnem i w obrazie Wojciecha Kossaka Rugi pruskie. e) Przywizanie chopa do tradycji w filmie Konopielka w reyserii Witolda Leszczyskiego. 3. Wnioski, rne ujcia motywu wsi. IV. Materiay pomocnicze: 1. Reprodukcja obrazu Michaa Stachowicza Doynki W: Waek Janusz Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1987r., ISBN-83-223-211407, 228-229s. 2. Reprodukcja obrazu Wojciecha Kossaka Rugi pruskie W: Waek Janusz Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1987r., ISBN-83223-2114-07, 226-227s. 3. Witold Leszczyski , Konopielka., Studio Filmowe (d. Zesp Filmowy) Perspektywa , 1981. Pomoc : Laptop ,