?

JAK I DLACZEGO

www.swiatnauki.pl/jakidlaczego

Dlaczego kupa jest brzowa?

Ada Flis z Poznania

Odpowiada dr n. med. Lech Trzeciak, redaktor wiata Nauki:

Za brzowe zabarwienie kau odpowiedzialny jest brunatny barwnik, sterkobilina. Gwnym jego rdem jest... wasna krew, sterkobilina jest bowiem produktem kocowym acucha przemian hemoglobiny z erytrocytw. Te czerwone krwinki yj okoo czterech miesicy, a uwalniana po ich rozpadzie hemoglobina traci cz biakow i staje si hemem. w zwizek przeksztacany jest do zielonkawej biliwerdyny, a potem topomaraczowej bilirubiny (to wanie powoduje zmian barwy podskrnego wylewu krwi, tzw. siniaka). Bilirubina wraz z krwi trafia do wtroby. W niej sprzgana jest z kwasem glikuronowym i wydalana do ci, z ktr spywa do jelita. Tam bakterie przeksztacaj jej cz do bezbarwnego urobilinogenu (w jelicie nazywanego sterkobilinogenem), ktry nastpnie utlenia si do brunatnej sterkobiliny barwicej ka. Noworodki, ktre nie maj jeszcze mikroflory jelitowej, nie przeksztacaj bilirubiny do sterkobilinogenu i sterkobiliny. Ich stolec jest wic jasny. Z czasem ciemnieje, w zwizku ze wzbogacaniem diety i kolonizacj przewodu pokarmowego przez bakterie. Jeli jednak czas przejcia kau przez jelito jest krtki (a u dzieci to normalne zjawisko), cz bilirubiny nie zostanie przeksztacona i barwi ka na zielono. Gdy dojdzie do zatkania przewodu ciowego biegncego z wtroby do jelita, sprzona bilirubina nie moe dosta si do jelita. Ka traci barw, staje si piaskowy, niemal biay. To bardzo niepokojcy objaw. Przyczyn blokady przewodu moe

by kamie ciowy albo nowotwr pcherzyka, drg ciowych lub ssiedniej trzustki. Cikie uszkodzenie wtroby (np. zapalne lub poalkoholowe) take moe powodowa rozjanienie barwy kau. Zmiana barwy stolca nastpuje te na skutek krwotoku do przewodu pokarmowego. Gdy jego rdo znajduje si w przeyku, odku lub dwunastnicy, to krew ulega hemolizie i barwi ka na kolor smolistoczarny. Pojawienie si takich wyprnie, zwaszcza lunych i obfitych, to sygna bezporedniego zagroenia ycia. Jeli rdo krwawienia jest w dalszej czci jelita, do hemolizy moe nie do, a krew pozostaje ciemnoczerwona. Jeli jest jej niewiele, to najczciej pochodzi z ylakw odbytu (hemoroidw), ale lepiej, eby sprawdzi to lekarz. Na barwi kau ma take wpyw dieta. Spoycie buraczkw podbarwia go na czerwono, a jagd na czarno. Moe to czasem sugerowa krwotok i wymaga weryfikacji. Dziwniejsze efekty daje stosowanie lekw: na przykad preparaty glinu zobojtniajce kwas odkowy barwi ka na biaawo, rodki zawierajce elazo lub bizmut na szaro lub czarno, zioowa chlorofilina na zielono, a przeciwgrulicza rifampicyna na pomaraczowo. Dlatego przed badaniem kau naley w porozumieniu z lekarzem odstawi niektre leki oraz preparaty n wzmacniajce i witaminowe. Pytania prosimy kierowa na adres redakcji: wiat Nauki, ul. Garaowa 7, 02-651 Warszawa, lub e-mailem: swiatnauki@proszynskimedia.pl

88

WIAT NAUKI

Wrzesie 2007

MIROSAW GRY