?

JAK I DLACZEGO

www.swiatnauki.pl/jakidlaczego

Czy ciepe bd zimne okady rzeczywicie lecz?

Henryk Kordek z Wodawy

Odpowiada dr n. med. Ra Czabak-Garbacz, adiunkt w Katedrze i Zakadzie Fizjologii Czowieka Uniwersytetu Medycznego w Lublinie:

Ciepe oraz zimne okady stosuje si od niepamitnych czasw. Te pierwsze agodz dolegliwoci spowodowane nadmiernym napiciem mini szkieletowych lub gadkich (np. w atakach kolki czy bolesnym miesiczkowaniu); pomagaj te przy zapaleniu y, w blach reumatycznych, nerwowych i niektrych migrenach. Te drugie zaleca si w stanach gorczkowych, w przypadku blu zba lub krwawienia po jego usuniciu, jak rwnie opuchliznach i urazach tkanek mikkich, wcznie z ukszeniami owadw i oparzeniami. Tajemnica skutecznoci okadw tkwi w ich dziaaniu na krenie skrne. Naczynia zaopatrujce powoki ciaa su nie tylko odywianiu skry,

ale i termoregulacji caego organizmu. W normalnych warunkach tzw. napicie neurogenne sprawia, e minie gadkie cian ttnic s skurczone, a ich wiato zwone. Pod wpywem ciepa napicie to maleje i krew swobodnie wpywa do rozszerzonych naczy powierzchownych, co zwiksza i spowalnia strumie krwi, sprzyjajc przenikaniu do tkanek wody i komrek ukadu odpornociowego. W skrze ogrzanej ciepymi okadami dochodzi rwnie do pobudzenia wydzielania z gruczow potowych. Wystpujcy w pocie oligopeptyd kalikreina przedostaje si do krwi, gdzie odcina od kininogenu osoczowego krtszy acuch aminokwasw kalidyn, przeksztacan nastpnie w bradykinin. Zarwno kalidyna, jak i bradykinina rozszczelniaj ciany naczy, uatwiajc przedosta-

wanie si do tkanek leukocytw, biorcych udzia w reakcjach obronnych. Sygna o pobudzeniu receptorw skry bodcami termicznymi przekazywany jest nie tylko drogami czuciowymi do mzgu (dziki czemu wiadomie odczuwamy ciepo), ale rwnie co bardzo istotne dla leczniczego dziaania okadw do innych neuronw rdzenia krgowego, take na komrki nerwowe ukadu autonomicznego, zaopatrujce narzdy pooone wewntrz ciaa. Std ciepe okady stosowane na skr wywouj na drodze odruchowej rozszerzenie naczy krwiononych wielu narzdw wewntrznych, co nie tylko wzmaga reakcje odpornociowe, ale i agodzi dolegliwoci blowe spowodowane bardzo czsto niedokrwieniem silnie obkurczonych lub nadmiernie rozcignitych narzdw trzewnych, szczeglnie jamy brzusznej. Pobudzenie skrnych receptorw zimna wywouje przeciwne reakcje. Na drodze odruchowej zwiksza si aktywno zaopatrujcych skr wspczulnych wkien naczyniozwajcych, co hamuje ewentualne krwawienie i zmniejsza obrzki. Obniona temperatura spowalnia metabolizm okolicznych tkanek, zmniejsza wraliwo nerwowych zakocze blowych oraz hamuje przewodnictwo w neuronach, dziki czemu dziaa przeciwblowo. Stosujcym okady zalecam umiar, poniewa niewaciwie uyte mog zaszkodzi, na przykad spowodowa maceracj, oparzenie lub odmroenie skry, a niekiedy i powaniejsze zaburzenia. Dlatego warto si wczeniej poradzi lekarza, szczeglnie jeli chcielibymy je aplikowa w blach brzucha osobom z nieprawidowym cinieniem n krwi lub noworodkom. Pytania prosimy kierowa na adres redakcji: wiat Nauki, ul. Garaowa 7, 02-651 Warszawa, lub e-mailem: swiatnauki@proszynskimedia.pl

88

WIAT NAUKI

Marzec 2008

MIROSAW GRY