W staroytnoci a przede wszystkim w np. Persji, Mezopotamii, Indii i Chinach panowaa wadza absolutna, wyzysk ludnoci i tyrania.

Te pastwa pokazuj, e narodziny wielkich imperiw staroytnego wschodu przyniosy korzyci ich mieszkacom. Najwaniejsz cech wczesnych cywilizacji staroytnego wschodu byo pooenie w dolinach rzek: Mezopotamia pooona nad Eufratem, cywilizacja doliny Indusu, a take Chiny pooone nad rzek Huang-Ho i Jangcy. Czowiek znajdowa w nich yzne gleby, powstajce w wyniku osadzania si muu niesionego z prdem wd. Rzeki dostarczay poywienia dziki czemu spoecznoci ludzkie rozwijay si szybciej. A co z drug stron medalu? Gwatowny przybr wd mg powodowa powodzie, ktre niszczyy plony na polach, topiy ludzi i bydo. Aby wic bytowa bezpiecznie nad rzekami i wykorzystywa grunty pooone w ich pobliu, czowiek musia ingerowa w stan naturalny tych krain. Trzeba byo sypa way ziemne bronice osad i upraw przed powodziami. Aby osuszy ziemie kopano kanay odwadniajce. Gdy wyczerpay si grunty nadajce si do uprawy, rozcigano sieci irygacyjne na dalsze obszary. Aby podejmowa prace irygacyjne potrzebne byo pastwo, bo tylko ono mobilizowao ludno do tworzenia i utrzymywania kanaw irygacyjnych. Jedynie spoecznoci dostatecznie liczne i dobrze zorganizowane, wewntrz ktrych uksztatowaa si grupa podejmujca decyzje i kierujca praca innych mogy prowadzi prace irygacyjne. Tylko tam gdzie powstaway imperia moliwoci tkwice w naturze daway si lepiej wykorzystywa. Pastwo mobilizowao do pracy ludzi. Nie tylko do tworzenia i utrzymywania w dobrym stanie sieci irygacyjnych, ale i do uczestniczenia w pracach budowlanych na wielk skal, np. budowa muru chiskiego. Dziki temu ludno moga si swobodnie rozwija. Wraz z rozwojem cywilizacji uksztatowao si pismo. Suyo ono do rejestrowania danin, iloci produktw zoonych w magazynach, wydatkw i przychodw, do notowania stanu prac itp. Z czasem znalazo o wiele szersze zastosowanie. Kolejnym potwierdzeniem mojej tezy jest organizacja Persji. Panujcy tam na przeomie IV i V w. p.n.e. Dariusz by wadc mdrym i dobrym. Dariusz Wielki stworzy system dobrze funkcjonujcy niemal przez dwa wieki. Jest to przykad imperium rzdzonego z mniejsz brutalnoci. Rzdy Dariusza opieray si na wsppracy z elit podbitych ludw. Zachowanie wobec podbitych ludw opierao si na tolerancji w sprawach wewntrznych, umiarkowanych wymaganiach (danina miaa rozsdne wymiary, a obowizek dostarczania oddziaw wojskowych nie ciy nadmiernie). Dziki pobieranym daninom pastwo Dariusza Wielkiego rozwijao si. Budowano witynie i budynki uytecznoci publicznej. Kwito ycie spoeczne. Dziki istnieniu ogromnej armii, w imperiach staroytnego wschodu rozwijao si rzemioso. Jeli armia bya silna to oprcz obrony przed najazdami innych pastw,

wadca podbija nowe tereny. To z kolei przyczyniao si do rozwoju pastwa. onierze potrzebowali zbroje i bro. Dziki takiemu zapotrzebowaniu rzemielnicy mieli zapewnion sta prac. Kolejnym dowodem potwierdzajcym moj tez s liczne osignicia cywilizacyjne staroytnych pastw. Dziki temu, e istniao mocne i stabilne imperium moga rozwija si nauka, kultura i sztuka. Wadcy czsto byli natchnieniem dla twrcw. Gdyby nie oni, nie powstaoby wiele utworw literackich, np. ?Epos o Gigameszu? (by on wadc miasta Uruk). To wanie tu, w imperiach staroytnego wschodu rozwijay si dziedziny nauk takich jak: matematyka, astronomia, medycyna, botanika, zoologia, geografia i wiele innych. Wanie osignicia cywilizacyjne s najlepszym dowodem tezy o korzyciach ludnoci pyncych z powstania wielkich imperiw staroytnego wschodu. Gdyby narodziny tych pastw oznaczay tylko rozwj metod sprawowania wadzy i wykorzystywania poddanych, to nie byoby tyle osigni. Kalendarz ksiycowy, system wag i miar, architektura (liczne witynie), wynalezienie brzu, koa, pismo, budownictwo (kanalizacja, system irygacyjny), cyfry, gra w szachy, porcelana, jedwab, papier, druk, proch strzelniczy, papierowe pienidze i wiele innych. Mona by jeszcze dugo wymienia. Gdyby w imperiach nie istniay korzystne warunki, to nie byoby postpu cywilizacyjnego. Uwaam, e rozwj wielkich cywilizacji staroytnego wschodu przyniosy korzyci mieszkacom. Dziki wielkim cywilizacjom nastpi rozwj rolnictwa, rzemiosa, uksztatowanie si pisma itp. i gdyby oznaczay tylko wykorzystywanie poddanych, nie istniayby przez wiele tysicy lat.