CZĘŚĆ III

Kopie donosów TW ps. „Bolek”

i pokwitowań odbioru pieniędzy, znajdujące się w zbiorach
Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN
kolportowane przez Służbę Bezpieczeństwa w latach osiemdziesiątych
w celu skompromitowania Lecha Wałęsy

339
340
 Nr 15

1971 styczeń 12, Gdańsk – Informacja TW ps. „Bolek” przekazana podczas spotkania
z kpt. Edwardem Graczykiem w hotelu „Jantar” w Gdańsku dostarczona Annie Walen-
tynowicz i podrzucona do mieszkania Marka Mądrzejewskiego w 1982 roku1

Podaję przebieg wydarzeń na wydziale W-4 od soboty 9 I 1971 do 12 I [19]71 r.

Sobota. Na Wydziale W-4 toczą się dyskusje na temat strajku w dniu 11 I 1971 r.2 Na
terenie wydziału i stoczni rozpowszechniane są różne ulotki. Ulotki te były pisane ręcznie
i na maszynie. Traser z W-4 obiecał mi, że odbije te ulotki na powielaczu i jedną z nich
dostarczy mi. Do dnia dzisiejszego trasera nie aspotkałema i ulotki takiej nie otrzymałem.
Wiadome mi jest, że bówb traser „Kontor” posiada pośrednie dotarcie do powielacza,
gdyż w c pobielarnic pracuje jego kolega. Z opowiadań stoczniowców wiem, że ulotki te
dotyczył[y] [Stanisława] Kociołka3 – dKolędad o Kociołku, MO4 itp.
W niedzielę nie wychodziłem do miasta i nie aspotkałema się z nikim ze stoczni.
W poniedziałek rano na terenie Wydziału W-4 istniały tendencje estrajkowee.
Widziałem osobiście, że małe fgrupkif ludzi i z innych wydziałów krążyły przy
dyrekcji, oczekując na jakieś większe zgromadzenie. Z Wydziału W-4 przed dyrekcję
wychodził między innymi Jasiński Jan, elektryk. Przed dyrekcją nie doszło do zgroma-
dzenia, pojedyncze grupki rozeszły się po wydziałach.
Do mnie Jasiński Jan i [Henryk] Popielewski5, elektrycy, którzy gsondowalig, co ja myślę
dalej robić, jakie są moje zapatrywania na ewentualne zorganizowanie hstrajkuh. Z rozmowy
z nimi wywnioskowałem, że szukają oni ludzi, którzy mogliby pokierować strajkiem.

1
M a r e k M ą d r z e j e w s k i (ur. 1956 r.) – absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Adama Mickiewicza
w Poznaniu; pracownik MKZ i Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy; po 13 XII 1981 r.
działacz Ogólnopolskiego Komitetu Oporu w Bydgoszczy. Na temat podrzucenia donosów TW ps. „Bo-
lek” przez SB w czasie przeszukania mieszkania M. Mądrzejewskiego zob. IPN By 51/252, t. 1, Protokół
przesłuchania Marka Mądrzejewskiego, Bydgoszcz, 22 IV 1982, godz. 13.30, k. 124–125.
2
W styczniu 1971 r. SB odnotowała pięć strajków: w dniach 4, 7, 16, 18 i 19 I 1971 r. Brało w nich udział
łącznie prawie 13 tys. robotników. Być może w dniu 11 I 1971 r. podjęto próbę wywołania strajku lub był
on protestem krótkotrwałym. Zob. IPN Gd 0046/350, t. 21, Wykaz przerw w pracy w zakładach Trójmiasta
w styczniu i lutym 1971 r., b.d., k. 42.
a–a
W oryginale: spodkałem.
b–b
W oryginale: uw.
c–c
Tak w oryginale, prawdopodobnie powinno być: powielarni.
3
S t a n i s ł a w K o c i o ł e k (ur. 1933 r.) – od czerwca 1970 r. wicepremier; członek Biura Politycznego
KC PZPR, wcześniej I sekretarz KW PZPR w Gdańsku.
d–d
W oryginale: Kolenda.
4
Chodzi najpewniej o kolportowany wówczas wiersz anonimowego autora pt. Grudniowa kolęda Wybrzeża
1970, w którym wspomina się m.in. nazwisko Stanisława Kociołka. Zob. IPN Gd 003/14, t. 21, k. 377.
Zob. także J. Eisler, I. Greczanik-Filipp, W. Kwiatkowska, J. Marszalec, To nie na darmo... Grudzień ’70
w Gdańsku i Gdyni, pod red. M. Sokołowskiej, Pelplin 2006, s. 180.
e–e
W oryginale: straikowe.
f–f
W oryginale: grubki.
5
H e n r y k P o p i e l e w s k i (ur. 1939 r.) – elektryk na Wydziale W-4 Stoczni Gdańskiej im. Lenina.
g–g
W oryginale: sądowali.
h–h
W oryginale: straiku.

341
 Odpowiedzi moje odnośnie ich propozycji były wymijające. Powiedziałem, że oba-
wiam się konsekwencji i odpowiedzialności za to, gdyż za podobną działalność byłem
zatrzymany przez MO. Uważam, że Jasiński i Popielewski mogą być członkami jakiejś
komórki organizacyjnej, która może zorganizować istrajki. Sam Jasiński jwypożyczyłj mi
do przeczytania ulotkę krążącą po stoczni pt. Ballada stoczniowców6 . Obiecał mi rów-
nież, że przekaże mi ulotki o innej treści, które kpożyczyłk dla innych stoczniowców.
Uważam również za wskazane, aby dla lepszego zakonspirowania mojej osoby
wezwać mnie na MO, gdyż inne osoby z mojego wydziału są lzorientowanel o mojej
działalności w Radzie delegatów i niewzywanie mnie do łkomendył może wzbudzić różne
podejrzenia. Jasiński opowiadał mi również, [że] w dniu 12 lub 13 [stycznia 1971 r.]
(dokładnie nie wiem) na godz. 17.00 wzywany jest na MO. Rozmowy tej specjalnie
nie obawia się. mUważamm, że rozmowa z nim powinna być delikatna, gdyż może on
bardziej zamknąć [się] w sobie i nie uzewnętrzniać swych myśli. Ponadto nuważamn,
że w tej chwili Jasiński może być członkiem jednego tajnego komitetu. W tej chwili
Jasiński odarzyo mnie pzaufaniemp i w najbliższym czasie będę mógł podać bliższe
szczegóły o nim i jego działalności. W rozmowie z innymi kolegami dowiedziałem
się, że Jasiński w czasie rwydarzeńr grudniowych brał udział w grabieżach. Były to
s
rzeczys kosmetyczne.
Z byłymi członkami Rady Delegatów w tym okresie nie spotykałem się.
Bolek

Zadania – Pozostaje bez zmian tak jak w poprzednich meldunkach.

Następne tspotkaniet 13 I 1971[r.].
godz. 17.00.
Bolek

W załączeniu przekazuję ulotkę wypożyczoną mi przez ob. Jasińskiego pt. „Ballada

stoczniowców”.
Informacja
Spotkanie z TW „Bolek” odbyło się w hotelu „Jantar” z zachowaniem zasad kon-
spiracji.

i–i
W oryginale: straik.
j–j
W oryginale: wyporzyczył.
6
Być może chodzi o wiersze nieznanych autorów: Ballada lub Grudniowa ballada. Zob. J. Eisler, I. Gre-
czanik-Filipp, W. Kwiatkowska, J. Marszalec, op. cit., s. 182–183.
k–k
W oryginale: porzyczył.
l–l
W oryginale: zorjętowane.
ł–ł
W oryginale: Komędy.
m–m
W oryginale: Uwarzam.
n–n
W oryginale: uwarzam.
o–o
W oryginale: daży.
p–p
W oryginale: zaófaniem.
r–r
W oryginale: wydażeń.
s–s
W oryginale: żeczy.
t–t
W oryginale: spodkanie.

342
 TW na spotkanie przybył punktualnie i chętnie udzielał informacji. Z propozycją
TW „Bolek” odnośnie oficjalnego wezwania go przez MO – uważam, że jest to słuszna
propozycja i bardziej go zakonspiruje w środowisku.

Przedsięwzięcia
1. Osoby przechodzące w doniesieniu opracować pod kątem ewentualnych rozmów
profilak[tycznych] czy też ewent[ualnych] pozyskań.
2. Sprawdzić zabezp[ieczenie] powielaczy stoczni – jaki dostęp mają osoby prze-
chodzące w donosie7 .

(–)8

Źródło: IPN 00552/48, t. 1, k. 152–155, kopia, rkps; IPN 575/8, t. 16, k. 3024–3027, kopia, rkps.

7
Donosy i pokwitowania odbioru pieniędzy (dokumenty nr 15, 16, 17) zostały dostarczone Annie Wa-
lentynowicz w obozie internowania w Gołdapi (zob. A. Walentynowicz, A. Baszanowska, Cień przyszłości,
Kraków 2005, s. 137–140) oraz w dniu 21 IV 1982 r. podrzucone do mieszkania Marka Mądrzejewskiego.
W listopadzie 1990 r., na wniosek szefa UOP Andrzeja Milczanowskiego, zostały poddane ekspertyzie w Wy-
dziale Badań Dokumentów Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji w Warszawie. We wnio-
skach z przeprowadzonych badań czytamy: „1. Wyniki analizy graficzno-porównawczej kopii rękopisów:
– zaczynającego się od słów: »Pokwitowanie Kwituję odbiór 1500 zł...« i zakończonego słowami: »...udzie-
lenie informacji« oraz podpisem »Bolek«, [...] nie pozwalają na jednoznaczne rozstrzygnięcie, z przyczyn
opisanych w sprawozdaniu, czy ich wykonawcą jest osoba, której wzory pisma w postaci kserokopii przed-
stawiono do badań jako materiał porównawczy. 2. Pozostałe zapisy na dowodowych dokumentach wykona-
ły dwie inne osoby [chodzi o notatki oficerów SB – kpt. Edwarda Graczyka i kpt. Józefa Dąbka, rezydenta
ps. „Madziar”]. 3. Nie stwierdzono cech, które wskazywałyby, iż kopie kserograficzne rękopisów stanowią-
ce przedmiot badań mogły być wynikiem celowego montażu kilku różnych rękopisów. 4. W przypadku ba-
dań identyfikacyjnych pisma ręcznego kopia kserograficzna stanowi zasadnicze utrudnienie często niepo-
zwalające na rozstrzygnięcie kwestii wykonawstwa reprodukowanych rękopisów. Technika kserograficzna
może być wykorzystana do montażu różnych dokumentów w sposób uniemożliwiający niekiedy stwierdze-
nie tego faktu. Jednoznaczność wniosków należy w każdej sytuacji odnosić do konkretnych dokumentów
wykonanych techniką kserograficzną. W niniejszej ekspertyzie okoliczność dysponowania wyłącznie kopia-
mi dokumentów miała istotny wpływ na rezultaty badań”. Zob. IPN 00552/48, t. 1, Opinia z przeprowadzo-
nych badań dokumentów, Warszawa, 24 XI 1990, k. 123–128. Dokumentacja ta została przekazana do Sądu
Lustracyjnego przez UOP w czasie procesu lustracyjnego Lecha Wałęsy, a obecnie znajduje się w zbiorach
BUiAD IPN w Warszawie (akta procesu lustracyjnego L. Wałęsy). Po raz pierwszy dokumenty te zostały
opublikowane m.in. na łamach „Dziennika Chicagowskiego”, 5–7 III 1993 oraz „Dziennika Nowojorskie-
go”, 8 III 1993.
8
Jest to podpis kpt. Edwarda Graczyka. W aktach osobowych kpt. E. Graczyka znajdują się dokumenty,
na których widnieje identyczny podpis. Zob. IPN Bi 059/211, Akta osobowe E. Graczyka, Opinia służbo-
wa st. inspektora Wydziału II KW MO w Olsztynie kpt. Edwarda Graczyka, ppłk R. Wiśniewski, Olsztyn,
14 I 1972, k. 34.

343
 Nr 16

1971 styczeń 18, Gdańsk – Pokwitowanie odbioru pieniędzy wypłaconych przez

kpt. Edwarda Graczyka TW ps. „Bolek” dostarczone Annie Walentynowicz i podrzucone
do mieszkania Marka Mądrzejewskiego w 1982 roku

Pokwitowanie
Kwituję odbiór 1500 zł, tysiąc pięćset złotych, od pracownika Służby Bezpieczeństwa
za współpracę i udzielone informacje.
Bolek

W dniu 18 I 1971 r. wręczyłem TW ps. „Bolek” sumę 1500 zł (jeden tysiąc pięćset)
za przekazywanie informacje krypt[onim] „Jesień 1970”1 .

(–)a2

Źródło: IPN 00552/48, t. 1, k. 150, kopia, rkps; IPN 575/8, t. 16, k. 3022, kopia, rkps.

1
„Jesień 70” – kryptonim sprawy obiektowej (nr rej. 12573) dotyczącej „wydarzeń grudniowych w Trój-
mieście i Elblągu”, którą w okresie od 31 XII 1970 r. (data zatwierdzenia wniosku o wszczęcie sprawy) do
24 IV 1978 r. (data zatwierdzenia wniosku o zakończenie sprawy) prowadził Wydział III KW MO w Gdań-
sku. Celem sprawy „Jesień 70” było „rozpoznanie źródeł i przyczyn, które doprowadziły do niezadowolenia
wśród klasy robotniczej, spowodowały jej wyjście na ulice miast oraz przerwy w pracy”, „ustalenie inspi-
ratorów zajść”, „udokumentowanie przestępczej działalności elementów awanturniczych” oraz „operacyj-
ne rozpoznanie i przeciwdziałanie aktualnym próbom podejmowania działalności destrukcyjnej, godzącej
w prawidłowe funkcjonowanie gospodarki narodowej”. W okresie rewolty grudniowej 1970 r. (od 11 XII
1970 r.) na terenie województwa gdańskiego realizowano także milicyjną tzw. akcję „Jesień 70”, której ce-
lem było zdławienie buntu i opanowanie sytuacji w regionie. Zob.: IPN Gd 003/14, t. 4, Wniosek o wszczę-
cie sprawy obiektowej kryptonim „Jesień 70”, Gdańsk, 31 XII 1970, k. 7–8; IPN Gd 003/14, t. 91, Wnio-
sek o zakończenie sprawy obiektowej krypt. „Jesień 70”, mjr Cz. Wojtalik, Gdańsk, 24 II 1978, k. 4; IPN
Gd 003/137, t. 16, Wniosek o zakończenie sprawy obiektowej krypt. „Jesień 70” [w Gdyni], mjr T. Rydz,
Gdańsk, 24 II 1978, k. 91.
a
Dokument opatrzony pieczątkami: 1) [słowa nieczytelne] do pisma nr Eg-68/2000 z dnia 25.07.2000 [r.],
2) Zał. Nr 2. Do pisma wychodz[ącego]/wchodz[ącego] nr 001268 z dnia 19.07.1982 r. oraz dwoma nie-
czytelnymi podpisami.
2
Jest to podpis kpt. Edwarda Graczyka.

344
 Nr 17

1974 czerwiec 29, Gdańsk – Pokwitowanie odbioru pieniędzy wypłaconych przez re-
zydenta Służby Bezpieczeństwa w Stoczni Gdańskiej ps. „Madziar” TW ps. „Bolek”
dostarczone Annie Walentynowicz i podrzucone do mieszkania Marka Mądrzejewskiego
w 1982 roku

Tajne spec[jalnego] znaczenia

Pokwitowaniea
Kwituję odbiór 700 zł, słownie siedemset złotych, od pracownika SB dnia 29 VI
1974 r.
Bolek

29 VI 1974 r.
W dniu 29 VI 1974 r. wypłaciłem TW „Bolek” sumę 700 zł (siedemset), tytułem
współpracy.

Gdańsk 29 VI 1974 Madziar1

– werte –

Źródło: IPN 00552/48, t. 1, k. 151, kopia, rkps.; IPN 575/8, t. 16, k. 3023, kopia, rkps.

a
Dokument opatrzono pieczątkami: 1) Załącznik nr 4 do pisma nr Eg-68/2000 z dnia 25.07.2000 [r.], 2) Zał.
Nr 3 Do pisma wychodz[ącego] przekreślone/wchodz[ącego] nr 001268 z dnia 19.07.1982 r., 3) Naczelnik
Wydziału III KW MO w Gdańsku, data 29.06.[19]71 [r.] i nieczytelnym podpisem.
1
„Madziar” to pseudonim emerytowanego kpt. UB/SB Józefa Dąbka – jednego z dwóch rezydentów SB
w Stoczni Gdańskiej im. Lenina (drugim był „Partyzant”). Z zapisów w dzienniku rejestracyjnym gdańskiej
SB wynika, że w dniu 8 III 1971 r. Wydział III KW MO w Gdańsku zarejestrował w ewidencji operacyjnej
pod nr. 13018 rezydenta ps. „Madziar”. W dniu 16 XII 1977 r. rezydent „Madziar” został zdjęty z ewidencji
operacyjnej, a materiały dotyczące jego osoby i pracy zostały złożone w archiwum Wydziału „C” KW MO
w Gdańsku pod nr. 15708/I. Akta te nie zachowały się. „Madziar” ściśle współpracował z Grupą VI Wydzia-
łu III KW MO w Gdańsku i okazjonalnie prowadził TW ps. „Bolek” (odbierał od niego donosy na terenie
stoczni). Jego pracę nadzorował ppor. J. Stachowiak z Grupy VI. Zob. Notatka służbowa oficera gdańskiego
UOP..., zbiory autorów. J ó z e f D ą b e k (ur. 1916 r.) – kpt. MO; funkcjonariusz UB i SB w Gdańsku od
1945 r.; w latach 1945–1970 m.in. referent Wydziału Walki z Bandytyzmem w WUBP w Gdańsku; kierownik
sekcji Wydziału II i Wydziału III KW MO w Gdańsku (rozpracowywał m.in. podziemie niepodległościo-
we, w tym zgrupowanie „Łupaszki” i „Zagończyka” oraz organizację „Semper Fidelis Victoria”); 31 VII
1970 r. zwolniony z resortu; aktywista ZBOWiD. Zob.: IPN Gd 214/1630, Akta osobowe J. Dąbka; Wypis
z kartoteki odtworzeniowej byłej SB WUSW w Gdańsku, OBUiAD IPN w Gdańsku.

345
346