Prawo pracy - wykad

Prawo pracy - w najszerszym znaczeniu jest to og przepisw prawnych regulujcych stosunki zwizane z prac czowieka. Prawo pracy - jest uregulowane w szeregu innych ustaw oraz aktw prawnych niszej rangi, rwnie w ukadach zbiorowych pracy, regulaminach, statusach. Praca wedug nauki prawa pracy prawo pracy interesuje si prac rozumian: 1. Jako dziaalno ludzka. 2. Praca rozumiana jako pewna czynno, a nie efekt dziaania. 3. Praca stwarzajca pewne korzyci materialne i niematerialne. 4. Praca podejmowana w celach zarobkowych. 5. Praca wykonywana w warunkach podporzdkowania si. 6. Praca wykonywana osobicie. 7. Praca charakteryzuje si zespoowoci. Kodeks pracy nie zajmuje si prac chaupnicz, prac onierzy, policjantw, poniewa jest to specyficzny rodzaj pracy. Prawo pracy stanowi odrbn samodzieln ga prawa. Systematyka prawa pracy. 1. Prawo stosunku pracy. 2. Prawo sporw w pracy dzia ten reguluje stosunki zachodzce w toku roztrzygania sporw indywidualnych midzy pracodawcami a pracownikami. 3. Prawo zbiorowych stosunkw pracy dzia ten dotyczy praw i interesw grupowych pracownikw, pracodawcw. 4. Prawo administracji pracy dzia ten okrela stosunki suce realizacji polityki pastwa w dziedzinie zatrudnienia i nadzoru nad warunkami pracy.

rda prawa pracy

rda prawa pracy s to rda pochodzenia prawa I. Kodeks pracy jest ustaw z 26 czerwca 1974r. i reguluje prawa i obowizki pracodawcw i pracownikw; a. prawo stosunkw pracy w caoci, b. prawo sporw pracy w niewielkim stopniu. Osoby objte kodeksem pracy Kodeks pracy reguluje prawa i obowizki wszystkich ludzi wiadczcych odpatn prac podporzdkowan bez wzgldu na sposb nawizania pracy. Odrbnie poza kodeksem pracy uregulowany jest stosunek zatrudnienia na podstawie mianowania i w spdzielczej umowy o prac. W kodeksie pracy nie ma kompletnej regulacji stosunku pracy z powoania i z wyboru. Przepisy kodeksu pracy maj charakter bezwzgldnie obowizujcy na korzy jednej ze strony, a mianowicie pracownikw. Z charakteru tych przepisw wynika, e postanowienia umw o prac nie mog by mniej korzystne dla pracownikw ni wynika a kodeksu pracy, a w przypadku, gdy postanowienie umowy s mniej korzystne dla pracownikw ni prawo pracy, takie postanowienia s nie wane, w miejsce ich stosuje si przepisy prawa pracy. Kodeks pracy wprowadza katalog prawa pracy 1. Zasada wolnoci pracy, z ktrej wynika, e kady ma swobod wyboru miejsca i rodzaju pracy. 2. Zasady okrelania przez pastwo minimalnych wysokoci wynagrodze za prac. 3. Zasada rwnoci praw pracownikw z tytuu jednakowego wykonywania obowizkw. 1

4. Zasada dyskryminacji pracownikw ze wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, narodowo, przekonania religijne lub polityczne, czy te przynaleno zwizkow. 5. Zasada poszanowania przez pracodawc godnoci i innych dbr osobistych pracownika. 6. Zasada godziwego wynagrodzenia pracownika za prac. 7. Zasada prawa pracownika do wypoczynku. 8. Zasada zapewnienia przez pracodawc bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy. 9. Obowizek pracodawcy do zapewnienia pracownikowi podnoszenia kwalifikacji. 10. Zasada wolnoci zrzeszenia pracownikw i pracodawcw. 11. Zasada uczestnictwa pracownikw w zasadach zarzdzania zakadem pracy II. Odrbne akty rangi ustawowej 1. Ustawa z 28.XII.1989r. o szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami stosunkw pracy z przyczyn dotyczcych zakadw pracy. 2. Ustawa z 14.XII.1994r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. 3. Ustawa z 29.XII.1993r. o ochronie roszcze pracowniczych w razie nie wypacalnoci pracodawcy. III. Akty wykonawcze do ustaw 1. Rozporzdzenie Rady Ministrw. 2. Rozporzdzenie Ministra Pracy. IV. Pragmatyki subowe 1. Ustawa z 22.III.1990r. o pracownikach samorzdowych. 2. Prawo o ustrojach sdw powszechnych. 3. Ustawa o prokuratorze. 4. Pragmatyki zawodowe maj nauczyciele, suba dyplomatyczna, pracownicy kolej, poczty, lasw pastwowych, marynarze, urzdnicy pastwa. V. Kodeks cywilny Kodeks cywilny moe by w prawie pracy stosowany, jeeli s spenione dwie przesanki: 1. W prawie pracy istnieje luka 2. Przepis kodeksu cywilnego nie jest sprzeczny z zasadami prawa pracy. Nie uregulowane w kodeksie pracy kwestie to: - bieg terminw, - wykadnia woli. VI. rda zbiorowego prawa pracy 1. Ustawa z 23.V.1991r. o zwizkach zawodowych. 2. Ustawa z 23.V.1991r. o organizacji pracodawcw. 3. Ustawa z 23.V.1991r. o rozwizywaniu sporw zbiorowych. VII. Ukady zbiorowe pracy Ukad zbiorowy pracy jest to porozumienie midzy zwizkami zawodowymi a pracodawc, ktre obowizuje strony ukadu i wyznacza wzajemne prawa i obowizki. VIII. Akty wewntrz zakadowe 1. Regulamin pracy. 2. Regulamin wynagrodzenia. 3. Statuty zakadowe wystpuj jedynie w spdzielniach zakadowych i szkoach wyszych. IX. Midzynarodowe rda prawa pracy 1. Na rda uniwersalne obowizujce na caym wiecie a. powszechna deklaracja praw czowieka z 1948r. b. midzynarodowe pakty praw czowieka z 1966r. 2. rda regionalne obowizujce w danej czci wiata a. europejska karta socjalna z 1961r. b. europejski kodeks zabezpieczenia spoecznego z 1964r. Wrd tych rde maj najwiksze znaczenie normy organizacji pracy. Ta organizacja wydaje uchway konwencji oraz zalecenia.

Stosunek pracy
Stosunek pracy jest to stosunek prawny zachodzcy midzy dwoma podmiotami, z ktrych jeden zwany pracownikiem zobowizany jest wiadczy osobicie i w sposb cigy, powtarzajcy si na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu zwanego pracodawc prac okrelonego rodzaju. Powstanie stosunku pracy Do powstania stosunku pracy wymagane jest zgodne owiadczenie woli pracodawcy i pracownika. Nawizanie stosunku pracy nastpuje bez wzgldu na nazw zawartej umowy. Zawarcie umowy o prac Umowa o prac jest umow dwustronnie obowizujc i odpatn. W wyniku zawarcia umowy o prac nawizuje si stosunek o prac z dniem okrelonym w umowie lub z dniem podjcia pracy. I. Tre umowy o prac II. Sposb zawarcia umowy o prac 1. Rokowania strony uzgadniaj wszystkie elementy umowy. 2. Przyjcie oferty.

III.

Forma zawarcia umowy o prac

Umowa o prac powinna by zawarta w formie pisemnej dla celw dowodowych, w przypadku, kiedy nie ma zachowania formy pisemnej taka umowa jest wana, przy czym pracodawca powinien nie zwocznie potwierdzi pracownikowi na pimie rodzaj i warunki umowy (w dniu rozpoczcia pracy)

Rodzaje umw o prac

Istniej cztery podstawowe rodzaje umw o prac: 1. Umowa na okres prbny umowa ta ma specyficzny cel, ma ona na celu sprawdzenie kwalifikacji pracownika.Umowa moe by zawarta maksymalnie na 3 miesice. Istnieje zakres ponawiania umowy na okres prbny. Po zakoczeniu umowy na okres prbny pracodawca bd zawiera nastpn umow z pracownikiem bd nie. 2. Umowa na czas okrelony umowa ta charakteryzuje si tym, e zawiera termin kocowy trwania stosunku pracy. W kodeksie pracy nie ma ogranicze trwania tego rodzaju umowy. Umowa ta rozwizuje si po upywie trwania tej umowy. Druga umowa na czas okrelony przeksztaca si z mocy prawa na umow na czas nieokrelony, gdy przerwa miedzy poprzednimi umowami nie przekraczaa 1 miesica. 3. Umowa na czas wykonywania okrelonej pracy umowa ta jest odmian terminowej umowy o prac i polega na tym, e w umowie okrela si termin kocowego stosunku pracy po przez wskazanie wykonanego dziea o prac. 4.Umowa na zastpstwo w razie usprawiedliwionej nie obecnoci pracownika 5.Umowa na czas nieokrelony jest to umowa bezterminowa i najbardziej korzystna dla pracownika z punktu widzenia prawa.

Nawizanie stosunku pracy na podstawie powoania, wyboru i mianowania Powoanie jest to akt na mocy, ktrego powierza si okrelonej osobie na mocy prawa stanowisko kierownicze lub inne samodzielne stanowisko. Nawizanie do stosunku pracy na podstawie powoania ma miejsce w wypadkach okrelonych w przepisach. Powoanie wywiera podwjny stosunek: 1. Nastpuje nawizanie stosunku pracy. 2. Nastpuje powierzenie okrelonej funkcji. Powoanie moe by poprzedzone konkursem. Powoanie powinno by na pimie. Do stosunku pracy powstaego na podstawie powoania stosuje si przepisy dotyczce umow o prac na czas nieokrelony. Wybr nawizanie stosunku pracy na podstawie wyboru polega na powierzeniu kandydatowi okrelonej funkcji na drodze uchway okrelonego organu np.: wjt, burmistrz, starosta. Mianowanie nawizanie stosunku pracy na podstawie mianowania nastpuje w przypadku uzasadnionym szczeglnym charakterem pracy w sytuacjach wskazanych w przepisach prawnych. W Polsce zakres podmiotowy osb zatrudnionych na podstawie mianowania jest bardzo szeroko rozpowszechniony, dotyczy to szeroko rozumianej suby publicznej np.: szkolnictwo, PKP i inne. Przepisy dopuszczaj od spenienia okrelonych warunkw w mianowaniu. Na podstawie mianowania szczeglny stosunek pracy z duymi odrbnociami od praw i obowizkw pracownikw, okrelonych w kodeksie pracy.

Zmiana stosunku pracy

Zmiana stosunku pracy polega na przeobraeniu treci stosunku pracy. 1. Porozumienie zmieniajce jest to zgodne owiadczenie woli pracownika i pracodawcy do zmiany treci stosunku pracy. W ramach porozumienia zmieniajcego moe nastpi pogorszenie warunkw pracy okrelonych w umowie o prac i pac. 2. Wypowiedzenie zmieniajce warunki pacy i pracy. a. Pracodawca skada pracownikowi na pimie wypowiedzenie dotychczasowych warunkw pracy bd pacy. b. Pracownik moe odmwi zaproponowanych warunkw i w takiej sytuacji umowa o prac ulega rozwizaniu z upywem okresu wypowiedzenia. Jeeli pracownik przed upywem poowy wypowiedzenia nie zoy odmowy o zaproponowanych warunkw, rozumie si, e wyrazi dorozumian zgod, wwczas po upywie okresu wypowiedzenia ulegaj zmianie warunki pracy i pacy. Zmiana umawianej pracy na podstawie jednostronnych czynnoci pracodawcy I. Przeniesienie pracownika do innej pracy w sytuacji, gdy taki obowizek obcia pracodawc na podstawie kodeksu pracy. 1. Ciy pracownicy. 2. Zatrudnienie modocianych przy pracach zagroenia jego ycia. 3. Stwierdzenie objaww choroby zawodowej. 4. Niezdolno pracownika do wykonywania dotychczasowej pracy w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. 5. Inny szkodliwy wpyw wykonywanej pracy na zdrowie pracownika. II. Powierzenie pracownikowi na okres wejciowy innej pracy. 1. Pracodawcy w przypadku uzasadnionych swoich potrzeb moe powierzy pracownikowi inn prac ni okrelon w umowie pod warunkiem, e czas tej pracy nie przekracza 3 miesicy w roku kalendarzowym, nie nastpuje obnienie wynagrodzenia i praca odpowiada kwalifikacj pracownika. 2. Pracodawca moe na czas przestoju powierzy pracownikowi inn odpowiedni prac pod warunkiem, przy czym za prac t przysuguje wynagrodzenie zalene od rodzaju 4

przestoju. W przypadku zawinionego przez pracownika przestoju przysuguje wynagrodzenie za wykonan prac. Natomiast w przypadku zastoju nie zawinionego przez pracownika przysuguje mu dotychczasowe wynagrodzenie.

Ustalenie stosunku pracy

1. Czynnoci prawne dwustronne, czyli tzw. porozumienie stron w ten sposb mona rozwiza kad umow o prac. Inicjatywa naley zarwno do pracodawcy i pracownika. Istot jest, e porozumienie stron moe dotyczy skrcenia czasu wypowiedzenia. 2. Czynnoci prawne jednostronne - czyli wypowiedzenie umowy o prac a. Niezwoczne rozwizanie umowy o prac tzw. rozwizanie umowy o prac bez wypowiedzenia. b. Rozwizanie umowy o prac za kilkudniowym uprzedzeniem. 3. Zdarzenia nie bdce czynnociami prawnymi s: a. upyw czasu, b. mier pracownika, c mier pracodawcy, d. 3 miesiczne tymczasowe aresztowanie pracownika.

Wypowiedzenie umowy o prac

Wypowiedzenie umowy o prac - jest to jednostronne owiadczenie woli zoone przez jedn stron stosunku pracy drugiej stronie powodujce rozwizanie umowy o prac z upywem okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy o prac jest to podstawowy sposb rozwizania umowy o prac. Mona rozwiza umow o prac: 1. Umowa na okres prbny. 2. Umowa na czas nieokrelony. 3. W wyjtkowych wypadkach umow na czas okrelony tylko w sytuacji, gdy przy zawieraniu umowy o prac na okres duszy ni 6 miesicy strony przewidziay w umowie o prac wczeniejszy czas rozwizania za 2 tygodniowym wypowiedzeniem. - wypowiedzenie pracy na zastpstwo wynosi 3 dni Formy wypowiedze umw o prac Powinny by dokonywane - w formie pisemnej, - przy czym powinno by uzasadnienie wypowiedzenia, - ponadto pracodawca powinien pouczy pracownika o przysugujcych mu rodkach odwoawczych - zawiadomienie Zarzdu Org.Zw/Zawodowych o przyczynach wypowiedzenia Okresy wypowiedzenia W przypadku umowy o prac zawartej na okres prbny, istniej nastpujce okresy: 1. 3 dni roboczych, jeeli okres prbny nie przekracza 2 tygodni. 2. 1 tydzie, jeeli okres prbny jest duszy ni 2 tygodnie. 3. 2 tygodni, jeeli okres prbny wynosi 3 miesice. W przypadku umowy o prac zawartej na czas okrelony, okres wypowiedzenia tej umowy wynosi 2 tygodnie. W przypadku umw o prac zawartych na czas nieokrelony, okresy wypowiedze wynosz: 1. 2 tygodnie, jeeli pracownik by zatrudniony krcej ni 6 miesicy. 2. 1 miesic, jeeli pracownik by zatrudniony co najmniej 6 miesicy. 3. 3 miesice, jeeli pracownik by zatrudniony co najmniej 3 lata. 5

Do okresu zatrudnienia, od ktrego uzaleniony jest okres wypowiedzenia wlicza si jedynie zatrudnienie u danego pracodawcy. Do okresu zatrudnienia , od ktrego uzaleniony jest okres wypowiedzenia mona zaliczy okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy ale tylko w sytuacji, gdy aktualny pracodawca przej aktualny zakad pracy, albo jest nastpc poprzedniego pracodawcy. Ograniczenia dopuszczalnoci wypowiadania umw o prac przez pracodawc Istniej 2 rodzaje ochrony: 1. Ochrona powszechna ktra dotyczy wszystkich pracownikw zatrudnionych na podstawie umowy o prac na czas nieokrelony. 2. Ochrona szczeglna ktra odnosi si do pracownikw posiadajcych okrelon sytuacj osobist lub rodzinn, bd te penicych okrelone funkcj. W ramach ochrony powszechnej pracownikw istniej 2 ograniczenia w rozwizywaniu umw o prac za wypowiedzeniem: 1. Wypowiedzenie moe nastpi tylko po wyczerpaniu trybu konsultacji z zwizkami zawodowymi. 2. Wypowiedzenie musi by zasadne. Tryb zwizkowej kontroli wypowiedzenia umowy o prac 1. Pracodawca jest zobowizany zawiadomi na pimie o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o prac zakadowej organizacji zwizkowej podajc jednoczenie przyczyn uzasadniajc rozwizanie umowy. 2. Zakadowa organizacja zwizkowa jeli uwaa, e wypowiedzenie jest nie uzasadnione moe w terminie 5 dni zgosi pracodawcy pisemne zastrzeenie wraz z uzasadnieniem. 3. Pracodawca w przypadku nie uwzgldnienia zastrzee zakadowej organizacji zwizkowej przedstawia oglnokrajowej organizacji zwizkowej o ile zakadowa organizacja zwizkowa wchodzi w skad struktur zwizkowych. 4. Oglnokrajowa organizacja zwizkowa wypowiada si na pimie w terminie 5 dni w zakresie zastrzee zakadowej organizacji zwizkowej. Pracodawca moe zoy owiadczenia o wypowiedzeniu umowy o prac dopiero po rozpatrzeniu stanowiska organizacji zwizkowej lub w razie nie zajcia stanowiska przez t organizacj. Zastrzeenie organizacji nie wie pracodawc, maj tylko charakter opiniodawczy. Wypowiedzenie umowy musi by zasadne przy czym kodeks pracy nie definiuje zasadnoci wypowiadania umw o prac np.: reorganizacja stanowisk pracy, zmiana kwalifikacji, trudnoci ekonomiczne pracodawcy. Trybu kontroli zwizkowej nie stosuje si w przypadku upadoci zakadu lub upadoci zakadu i tzw. zwolnie grupowych. Ochrona szczeglna przed wypowiedzeniami umw o prac 1. Ochrona dopuszczalnoci wypowiedzenia ze wzgldu na sytuacj osobist lub rodzinn pracownika: a. niedopuszczalno wypowiedzenia w okresie urlopu, b. niedopuszczalno wypowiedzenia w okresie usprawiedliwionej nie obecnoci pracownika, c. niedopuszczalno wypowiedzenia umowy pracownikowi, ktremu brakuje nie mniej ni 2 lata do wieku emerytalnego jeeli okres zatrudnienia umoliwia uzyskania prawa do emerytury, d. niedopuszczalno wypowiedzenia umowy w okresie ciy, a take urlopu macierzyskiego. 2. Ograniczenia dopuszczalnoci wypowiedzenia ze wzgldu na penion funkcj: a. spoeczni inspektorzy pracy, b. czonkowie zarzdu lub komisji rewizyjnej zakadowej organizacji zwizkowej, c. czonek rady pracowniczej, d. posowie, senatorowie, radni. 6

Mona wypowiedzie umow o prac tym osob ale po uzyskaniu zgody odpowiedniego organu.

Roszczenia pracownika w razie bezprawnego wypowiedzenia

Pracownik ma prawo odwoa si do sdu od wypowiedzenia umowy o prac: 1. Pracownik moe uzyska wyrok wypowiedzenia za bezskuteczne lub te przywracajce pracownika do pracy: Dotyczy to wycznie wypowiedzenia umowy na czas nieokrelony w sytuacji, gdy wypowiedzenie byo nieuzasadnione lub dokonane z naruszeniem przepisw kodeksu pracy. Pracownik moe domaga si przywrcenia do pracy tylko w sytuacji, gdy ulega rozwizaniu. W przypadku, gdy pracownik uzyska wyrok przywracajcy go do pracy ma prawo do kontynuowania zagadnienia i gdy wyrazi gotowo nie zwocznego podjcia pracy, pracodawca nie moe odmwi ponownego zatrudnienia. Ta gotowo do pracy powinna by zgoszona w cigu 7 dni od przywrcenia do pracy. Pracownik, ktry przed przywrceniem do pracy podj zatrudnienie u innego pracodawcy moe ten stosunek pracy rozwiza bez wypowiedzenia za 3 dniowym uprzedzeniem. 2. Pracownik moe domaga si wynagrodzenia, dotyczy to sytuacji gdy pracownik w wyniku przywrcenia do pracy podj prac i wwczas przysuguje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Pracownikowi przysuguje wynagrodzenie w razie zastosowania okresu wypowiedzenia krtszego ni przewiduj przepisy. 3. Pracownik moe domaga si odszkodowania z tytuu bezprawnego wypowiedzenia: a. W sytuacji, gdy rozwizanie umowy o prac na czas nieokrelony jest niezgodne z przepisami kodeksu pracy, a pracownik nie da uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrcenia do pracy. Wysoko odszkodowania w takich sytuacjach jest rwnoznaczna wysokoci wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesicy. b. Odszkodowania moe da pracownik zatrudniony na okres prbny, gdy rozwizanie tej umowy nastpio bezprawnie. Wysoko tego odszkodowania odpowiada wysokoci wynagrodzeniu za czas do upywu, ktrego umowa miaa trwa. c. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy na czas okrelony lub umowy na czas wykonania okrelonej pracy moe domaga si odszkodowania w razie bezprawnego rozwizania umowy. Wysoko tego odszkodowania jest rwna wynagrodzeniu za czas, do ktrego upywu umowa miaa trwa nie wicej jednak jak za 3 miesice.

Zwolnienia z przyczyn pracodawcy

Zagadnienie jest uregulowane w ustawie z 28.XII.89r. o szczeglnych zasadach rozwizywania z pracownikami stosunkw pracy z przyczyn dotyczcych zakadw pracy. Przyczyny zwolnie grupowych Przyczynami zwolnie grupowych s przyczyny o charakterze ekonomicznym, produkcyjnym, ekologicznym zachodzce po stronie pracodawcy. Ze zwolnieniami grupowymi mamy do czynienia wwczas, gdy w cigu 3 miesicy nastpuje zwolnienia co najmniej 10% zaogi lub 100 pracownikw. Tryb zwolnie grupowych Ustawa ta w celu uatwienia zwolnienia pracownikw przewiduje nastpujce tryby zwolnie: 1. Pracodawca ma 30 dni przed planowanymi zwolnieniami, informuje zakadow organizacj zwizkow o przyczynach zwolnie, liczbie pracownikw zwolnionych, rodzaju pracownikw ponadto powiadamia si o tym terminie urzd pracy. 2. Zakadowa organizacja zwizkowa moe zada od pracodawcy szczegowych informacji. 3. Na 15 dni przed zamierzonymi zwolnieniami pracodawca oraz zakadowa organizacja zwizkowa zawiera porozumienie, w ktrej okrela si kryterium wyboru pracownikw do zwolnie, kolejno zwolnie, terminy, szczeglne obowizki. pracodawcy. W przypadku, gdy nie ma organizacji zwizkowej, kierownik samodzielnie opracowuje regulamin zwolnie. W przypadku zwolnie grupowych nastpuj ograniczenie szczeglnej ochrony pracownikw przed wypowiedzeniem. Szczeglna ochrona dotyczy nastpujcych pracownikw: 1. Pracownic w ciy i w okresie urlopu macierzyskiego. 2. Pracownikw w okresie 2 lat przed osigniciem wieku emerytalnego. Czonkw zarzdu organizacji zwizkowej. 3. Czonkw rady pracowniczej. 4. Spoecznych inspektorw pracy. 5. Pracownicy odbywajcy czynn sub wojskow. Z tymi pracownikami nie mona rozwiza stosunku pracy w ramach zwolnie grupowych. W przypadku jednak, gdyby nie mogli pracowa na tych samych stanowiskach wwczas wypowiada si dotychczasowe warunki pracy i pacy, przenosi si do innej pracy jednake tym osobom przysuguje dodatek wyrwnawczy. Pracownikom zwolnionym w ramach zwolnie grupowych przysuguje prawo do odprawy pieninej. 1. Odprawa w wysokoci 1 miesicznego wynagrodzenia w przypadku pracy do 10 lat. 2. 2 miesicznego wynagrodzenia w przypadku stau duszego ni 10 lat. 3. 3 miesicznego wynagrodzenia w przypadku stau powyej 20 lat. Do odpraw pieninych nie maj prawa nastpujcy pracownicy: 1. Pracownik, ktry podj prac przejmujcy w caoci majtek poprzedniego pracodawcy. 2. Pracownik prowadzcy dziaalno gospodarcz. 3. Pracownicy, ktrzy rozpoczli dziaalno gospodarcz w zwizku z przejciem okrelonego skadnika tego zakadu pracy. 4. Pracownik zatrudniony na cz etatu tego zakadu lub otrzymujcy emerytur bd rent albo zatrudniony w innym zakadzie na cay etat. 5. Pracownicy prowadzcy gospodarstwo rolne.

Rozwizywanie umw bez wypowiedzenia

Rozwizywanie umowy bez wypowiedzenia - jest to owiadczenie woli Zoone przez pracodawc lub pracownika drugiej stronie stosunku pracy powodujce natychmiastowe zakoczenie stosunku pracy. W ten sposb mona rozwiza kady rodzaj umowy o prac, ale pod warunkiem e zachodz przesanki przewidziane w kodeksie pracy. Rozwizanie umowy o prac bez wypowiedzenia musi by dokonane 1. W formie pisemnej, 2. Musi by wskazana przyczyna rozwizania umowy 3.Pracodawca musi pouczy pracownika o przysugujcych mu rodkach odwoawczych. 4. Musi by opinia Zak. Org,Zwizkowej Rozwizanie umowy o prac bez wypowiedzenia przez pracodawc Przesanki dopuszczalnoci tego rodzaju rozwizania umowy: 1. Musi zaistnie zdarzenie stanowice przyczyn uzasadniajc rozwizanie umowy o prac. 2. Pracodawca musi zasign opinii zakadowej organizacji zwizkowej, a pewnych wypadkach uzyska zgod. 3. Pracodawca musi zoy na pimie z przytoczeniem przyczyny rozwizania umowy. Przyczyny dopuszczalnoci rozwizania umowy o prac 1. Przyczyny zawinione przez pracownika. 2. Przyczyny nie zawinione przez pracodawc. Przyczyny zawinione przez pracownika 1. Cikie naruszenie przez pracownika podstawowych obowizkw pracowniczych (nietrzewo, nie przestrzeganie zasad konkurencyjnoci, odmowa wykonania wanego polecenia przeoonego). 2. Popenienie przez pracownika przestpstwa, przy czym to przestpstwo: a. zostao popenione w czasie trwania stosunku pracy, b. rodzaj przestpstwa musi dyskredytowa dan osob na stanowisku pracy, c. przestpstwo to musi by oczywiste lub zostao stwierdzone prawomocnym wyrokiem. 3. Zawiniona przez pracownika utrata uprawnie koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Istniej ograniczenia czasowe polegajce na tym, e nie mona rozwiza umowy o prac bez wypowiedzenia z winny pracownika po upywie 1 miesica o dowiedzeniu si przez pracodawc o przyczynie uzasadniajcej rozwizania umowy. Rozwizanie umowy o prac w tym trybie jest uprawnieniem pracodawcy, a nie obowizkiem. Przyczyny nie zawinione przez pracownika 1. Niezdolnoci pracownika do pracy w skutek choroby trwajcej przez okres duy ni przewidziane jest w kodeksie pracy: a. niezdolno pracy duej ni 3 miesice, gdy pracownik by zatrudniony krcej ni 6 miesicy. b. duej ni czny okres pobierania z tytuu choroby wynagrodzenia i zasiku, a w przypadku gdy pracownik by zatrudniony duej ni 6 miesicy lub gdy jego niezdolno wynika z wypadku przy pracy albo choroby zawodowej. 2. Usprawiedliwiona nieobecno pracownika z innej przyczyny ni choroba trwajca duej ni 1 miesic. Nie mona rozwiza umowy o prac bez wypowiedzenia po stawieniu si pracownika do pracy. Istniej moliwoci ponownego zatrudnienia pracownika jeeli pracownik w okresie 6 miesicy od rozwizania umowy o prac z przyczyn nie zawinionych przez pracownika niezwocznie zgosi si do pracy po ustaniu przyczyn nieobecnoci, przy czym pracodawca nie ma obowizku zatrudni tego pracownika.

Zwizkowa kontrola rozwizywania umw pracownika bez wypowiedzenia Pracodawca przed zoeniem owiadczenia lub wypowiedzenia musi zasign opinii zakadowej organizacji zwizkowej, moe zoy zastrzeenia w terminie 3 dni Zakadowa organizacja zwizkowa musi wyrazi zgod aby mona rozwiza umow z nastpujcymi pracownikami: 1. Pracownica w ciy lub na urlopie macierzyskim. 2. Czonek zarzdu lub komisji rewizyjnej zakadowej organizacji zwizkowej. 3. Pracownik bdcy inspektorem pracy. Roszczenia pracownikw w razie niezgodnego rozwizania umowy o prac bez wypowiedzenia 1. Roszczenia o przywrcenie pracownika do pracy. 2. Roszczenia o wynagrodzenie przy pozostawaniu bez pracy. 3. Roszczenie o odszkodowanie. Rozwizanie umowy o prac bez wypowiedzenia przez pracownika Przyczyny umoliwiajce pracownikowi rozwizanie umowy: 1. Wydanie orzeczenia lekarskiego stwierdzajcego szkodliwy tryb wykonywanej pracy na zdrowie pracownika i nie przeniesie przez pracodawc tego pracownika do innej pracy odpowiedniej do jego stanu zdrowia. 2. W przypadku, gdy pracodawca dopuci si cikiego naruszenia podstawowych obowizkw wobec pracownika. Pracownik powinien zoy owiadczenie o rozwizaniu umowy bez wypowiedzenia na pimie w terminie 1 miesica od powstania przyczyny. Rozwizanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika wywiera takie same skutki jak rozwizanie umowy o prac za wypowiedzeniem przez pracodawc. W razie nie uzasadnionego wypowiedzenia umowy o prac przez pracownika, pracodawca moe domaga si odszkodowania.

Rozwizanie stosunku pracy

Wyganicie stosunku pracy jest to ustanie stosunku pracy z mocy zdarzenia okrelonego w ustawie nie bdcego czynnoci prawn. Wyganicia stosunku pracy jest 5 rodzajw: 1. mier pracownika. 2. mier pracodawcy. 3. 3 miesiczna nieobecno pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania. 4. Nie zgoszenie si przez pracownika do pracy po odbyciu suby wojskowej w terminie 30 dni od jej zakoczenia. 5. Nie zgoszenie si przez pracownika powrotu do pracy po rozwizaniu stosunku pracy i wyboru w terminie 7 dni. Obowizki pracodawcy w zwizku z ustaniem stosunku pracy. 1. Obowizek pracodawcy udzielenia pracownikowi zwolnienia na poszukiwanie pracy. Zwolnienia na poszukiwanie pracy udziela si w okresie wypowiedzenia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, wymiar zwolnienia wynosi 2 dni robocze w okresie wypowiedzenia nie przekraczajcego 1 miesica lub 3 dni robocze w przypadku duszego okresu wypowiedzenia. 2. Obowizek pracodawcy wydania pracownikowi wiadectwa pracy. wiadectwo pracy powinno by wydane bezzwocznie i bezwarunkowo. tre wiadectwa pracy: 1. Informacje dotyczce okresu i rodzaju wykonywanej pracy oraz zajmowanych stanowisk. 2. Informacje o trybie rozwizania albo wyganicia stosunku pacy. 10

3. Inne informacje niezbdne do ustalenia uprawnie pracowniczych i uprawnie ubezpieczenia spoecznego. 4. Ewentualn zmian o zajciu wynagrodzenia za prac w ramach postpowania egzekucyjnego. 5. Na danie pracownika informacje o wysokoci i skadnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach. Pracownik moe w terminie 7 dni od otrzymania wiadectwa pracy da od pracodawcy sprostowania wiadectwa. W przypadku odmowy pracodawcy pracownik moe wystpi do sdu pracy o sprostowanie wiadectwa pracy. Pracownik moe rwnie sdownie dochodzi odszkodowania za szkod, ktr ponis wynikajca z nie wydania wiadectwa pracy lub wydania wiadectwa nie waciwej treci. 3. Obowizek pracodawcy wydania dokumentw stanowicych wasno pracownika.

Tre stosunku pracy

Obowizek stron stosunku pracy. Obowizki pracodawcy: 1. Podstawowe obowizki wynikajce z istoty stosunku pracy. a. Obowizek wypacania wynagrodzenia za prac. b. Obowizek zapewnienia i zorganizowania pracy pracownikowi. 2. Obowizki wynikajce z zasad prawa pracy. a. Obowizek szanowania godnoci i dbr osobistych pracownika. b. Obowizek rwnego traktowania pracownikw. c. Obowizek zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy. d. Obowizek zaspokojenia potrzeb bytowych, socjalnych pracownika e. Obowizek uatwienia pracownikowi podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 3. Obowizki szczeglne. a. Zaznajomienie pracownikw podejmujcych prac z ich obowizkami. b. Terminowe prawo wypacanie wynagrodze. c. Prawidowe zorganizowanie czasu pracy. Obowizek pracownika: 1. Podstawowe obowizki wynikajce z istoty istnienia stosunku pracy. a. Obowizek wykonania pracy w sposb sumienny i staranny. 2. Obowizki o charakterze porzdkowym. a. Obowizek przestrzegania ustalonych w zakadzie pracy przepisw porzdkowych. b. Obowizek przestrzegania przepisw i zasad BHP. c. Obowizek przestrzegania przepisw przeciwpoarowych PPO. d. Obowizek przestrzegania zasad wspycia spoecznego. 3. Obowizek dbaoci o dobro pracodawcy. 4. Obowizek przestrzegania tajemnicy. 5. Obowizek stosowania si do polece pracodawcy.

Wykonywanie pracy
1. Miejsce pracy powinno by okrelone w umowie o prac i jest w zasadzie ulokowane w siedzibie pracodawcy lub w okrelonej jednostce organizacyjnej pracodawcy, moe jednak znajdowa si poza terenem siedziby pracodawcy. 2. Czas pracy jest to czas, w ktrym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakadzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, przy czym chodzi tu o same godziny w skali doby i tygodnia.

11

Wymiar i rozkad czasu pracy. Kodeks pracy reguluje tylko jedynie maksymalny czas pracy. Podstawowa norma czasu pracy nie moe przekracza 8 godzin na dob i przecitnie 40 godzin na tydzie w przyjtym okresie rozliczeniowym nie przekraczajcym 4 miesicy. Wyduenie dziennej normy czasu pracy. 1. W przypadku wprowadzenia rozkadu czasu pracy obejmujcego wicej ni 39 dni dodatkowych dni wolnych od pracy (wolnych sobt), dobowy wymiar czasu pracy moe by podwyszony do 9 godzin. 2. W przypadku, gdy rodzaj pracy uzasadnia wyduenie dziennej normy pracy np.: w transporcie maksymalnie 10 godzin, przy dozorowaniu mienia 12 godzin, moe rwnie nastpi skrcenie dziennej normy czasu pracy zwaszcza, gdy istniej szczeglne i uciliwe warunki pracy. 3. Nienormowany czas pracy dotyczy to pracownikw, ktrych rodzaj pracy i organizacj tej pracy sprawia, e czas pracy moe by okrelony wymiarem ich zada. Zadania tych pracownikw powinny by tak ustalone aby mogli je wykona w ramach podstawowych norm czasu pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych

Praca w godzinach nadliczbowych - jest to praca wykonywana ponad norm czasu pracy ustalone zgodnie z przepisami kodeksu. Ograniczenia dopuszczalnoci zatrudnienia okrelonych pracownikw w godzinach nadliczbowych. Bezwzgldnie w godzinach nadliczbowych nie mog pracowa: 1. Pracownicy modociani. 2. Pracownicy w ciy. 3. Pracownicy posiadajcy zawiadczenie lekarskie o potrzebie czasowego wstrzymania si od pracy w godzinach nadliczbowych. 4. Pracownicy zatrudnieni w szczeglnie uciliwych warunkach pracy. 5. Osoby opiekujcy si dzieckiem do lat 4 mog pracowa w godzinach nadliczbowych tylko za ich zgod. Przyczyny uzasadniajce prac w godzinach nadliczbowych: 1. Konieczno prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony ycia lub zdrowia, albo mienia lub usunicia awarii. 2. Szczeglne potrzeby pracodawcy. 3. Limit godzin nadliczbowych. Pracownik w cigu doby moe maksymalnie pracowa 4 godziny nadliczbowe, a wcigu roku maksymalnie 150 godzin. 4. Wynagrodzenie za prac w godzinach nadliczbowych. Pracownikowi przysuguje dodatek w nastpujcych wysokociach: a. 50% wynagrodzenia za prac w 2 pierwszych godzinach nadliczbowych na dob. b. 100% wynagrodzenia za prac w dalszych godzinach nadliczbowych oraz w godzinach nadliczbowych przypadajcych w nocy, w niedziele i wita. Za prac w godzinach nadliczbowych moe by udzielony ekwiwalent czasu wolnego. Nie przysuguje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe kierownikom zarzdzajcym zakadem pracy, gwnym ksigowym, kierownikom wyodrbnionych komrek zakadu pracy, oraz zastpc tych osb.

12

Praca w nocy, w niedziele i wita Przez prac w nocy rozumie si prac w godzinach od 2100 do 700. Kodeks pracy dopuszcza moliwo pracy w porze nocnej, istnieje jedynie zakaz pracy w godzinach nocnych modocianych i kobit w ciy, a w przypadkach osb opiekujcych si dzieckiem do lat 4 mog pracowa w nocy jeeli wyraaj na to zgod. Za prac w godzinach nocnych przysuguje dodatkowe wynagrodzenie w wysokoci 20% stawki godzinowej wynikajcych z najniszego wynagrodzenia w gospodarce. Praca w niedziele i wita Zasad jest i niedziela i wita s dniami wolnymi od pracy. Praca w niedziele i wita jest dozwolona jedynie w wypadkach okrelonych w kodeksie pracy. Przez prac w niedziele i wita rozumie si prac wykonywan midzy godzin 6 00 w tym dniu, a godzin 600 nastpnego dnia. Za prac w niedziele i wita pracownikowi nie przysuguje dodatkowe wynagrodzenie, przysuguje mu jedynie tylko inny dzie wolny od pracy.

Urlopy i inne przerwy w pracy

Urlopy pracownicze s to zagwarantowane prawem przerwy w wykonywaniu pracy przysugujce pracownikowi w wypadkach okrelonych w ustawie. Rodzaje urlopw 1. Urlopy wypoczynkowe. 2. Urlopy przysugujce z przyczyn szczeglnych (np.: urlop wychowawczy, urlop macierzyski, urlop szkoleniowy). 3. Urlopy bezpatne. Urlop wypoczynkowy Urlop wypoczynkowy jest to co roczne nieprzerwane i patna przerwa w wykonywaniu pracy. Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego Pracownik uzyskuje to prawo z upywem1 miesicy pracy, Urlop proporcjonalny Urlop proporcjonalny polega na tym, e w przypadku gdy pracownik w cigu roku kalendarzowego zmienia pracodawc to wwczas pracownikowi przysuguje urlop u dotychczasowego pracodawcy w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u danego pracodawcy, natomiast u nowego pracodawcy nabywa prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do okresu pozostajcego do koca roku kalendarzowego. Wymiar urlopu wypoczynkowego 1. 20 dni roboczych do 10 lat prac 2 26 dni roboczych po 10 latach pracy. Do okresu zatrudnienia, od ktrego zaley wymiar urlopu wlicza si okres poprzednich zatrudnie bez wzgldu na przerw w pracy oraz sposobu ustania stosunku pracy. Do okresu pracy wlicza si rwnie okresy nauki, nastpujco: 1. 8 lat w przypadku szk wyszych. 2. 6 lat w przypadku szk policealnych. 3. 4 lat w przypadku szk oglnoksztaccych. 4. 5 lat w przypadku rednich szk zawodowych. 5. 3 lat w przypadku zasadniczych szk zawodowych.

13

Zasady udzielania i korzystania z urlopw wypoczynkowych 1. Obowizek udzielania urlopu pracownikowi po raz pierwszy po przepracowaniu kadego miesica w 1/12 przypadajcego urlopu 2. Urlop wypoczynkowy moe by wykorzystany w czciach, a przynajmniej 1 cz urlopu powinna obejmowa co najmniej 14 dni kolejnych kalendarzowych. 3. Urlopy wypoczynkowe udzielane s z planem urlopw, ktre opracowuje pracodawca w uzgodnieniu z zakadow organizacj zwizkow biorc pod uwag pracownikw oraz konieczno zapewnienia normalnego toku pracy. Cz urlopu nie wykorzystana przez pracownika z powodu choroby, urlopu macierzyskiego lub odbywania wicze wojskowych, nie wlicza si do urlopu. Pracodawca moe odwoa pracownika z urlopu, tylko wwczas gdy obecno pracownika w zakadzie wymagaj okolicznoci, ktrych nie mona byo przewidzie w chwili rozpoczcia urlopu, przy czym pracodawca jest zobowizany pokry pracownikowi wszystkie poniesione koszty zwizane z przerwaniem urlopu. Urlop wypoczynkowy nie wykorzystany w danym roku kalendarzowym naley udzieli pracownikowi najpniej do koca pierwszego kwartau nastpnego roku kalendarzowego. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego Za czas urlopu wypoczynkowego przysuguje wynagrodzenie w takiej wysokoci jak by wiadczy prac. Pracownik powinien wykorzysta urlop w naturze, natomiast ekwiwalent pieniny urlop nie wykorzystany jedynie w 2 przypadkach: 1. Urlop z powodu wyganicia stosunku pracy lub rozwizania. 2. Urlop nie wykorzystany z powodu powoania do suby wojskowej. Roszczenia z urlopem wypoczynkowym przedawniaj si po upywie 3 lat. Urlopy bezpatne Urlop bezpatny udzielany jest pracownikowi na jego pisemny wniosek przy czym pracodawca moe udzieli takiego urlopu ale nie ma takiego obowizku. okres urlopu bezpatnego nie wlicza si do okresu pracy, od ktrego zaley uprawnienie pracownicze.

Wynagrodzenie za prac i inne wiadczenia okresowe zwizane z praca

Wynagrodzenie za prac jest to obowizkowe wiadczenie okresowe pracodawcy posiadajce wartoci materialne spenione na rzecz pracownika w ramach stosunku pracy w zamian za wiadczenie przez pracownika pracy. Zasad jest, e wynagrodzenie przysuguje za prac faktycznie wykonan, za czas nie wykorzystywania pracy wynagrodzenie przysuguje tylko 2 przypadkach: 1. W razie bezprawnego niedopuszczenia do pracy. 2. W razie nie zawinionego przez pracownika przestoju w pracy. Skadniki wynagrodzenia za prac 1. Wynagrodzenie podstawowe czyli skadnik konieczny. 2. Skadniki dodatkowe. Wynagrodzenie podstawowe Zaley od kategorii zaszeregowania oraz od systemu pacy, s 2 podstawowe systemy pac: 1. System wynagrodzenia za czas pracy. 2. System wynagrodzenia za wykonywan prac czyli akordowy system. Rodzaje akordw 1. Akord prosty. 14

2. Akord progresywny. 3. Akord zryczatowany. Skadniki dodatkowe 1. Premia. 2. Prowizja. Premia Premia charakteryzuje si tym, e jest skadnikiem wynagrodzenia uzupeniajcego, nie staa oraz nie jest wiadczeniem obowizkowym. Prawo do premii powstaje w razie wystpienia okolicznoci przewidzianych w tzw. regulaminie premiowanym. Mog to by przesanki pozytywne lub negatywne. Prowizja Prowizja jest to dodatkowy skadnik za prac wyraany w okrelonym procencie od uzyskanych efektw pracy i majcy charakter stay. Dodatki do wynagrodzenia podstawowego 1. Dodatki rekompensujce kwalifikacje pracownika lub zwikszony wysiek: a. dodatek za godziny nadliczbowe, b. dodatek za szkodliwe warunki, c. dodatek za prac w godzinach nocnych, d. dodatek za funkcyjno, e. dodatek za usug pracy. 2. Dodatki wyrwnawcze rekompensujce obnienie zarobkw pracownika przeniesionego do innej pracy np.: kobieta w ciy.

1. Semiimperatywno norm prawa pracy Normy prawa pracy s normami o charakterze semiimperatywnym (jednostronnie bezwzgldnie obowizujcym). Postanowienie umw i innych aktw prawnych, na podstawie ktrych nawizuje si stosunek pracy mniej korzystny od przepisw prawa pracy s niewane, a na ich miejsce stosujemy odpowiednie przepisy prawa pracy.

2.

15

Gdy sd pracy stwierdzi nieprawidowoci w rozwizaniu stosunku pracy wydaje orzeczenia 1. Orzeczenie o bezskutecznoci wypowiedzenia nastpuj wwczas gdy orzeczenie zapada w trakcie wypowiedzenia 2. Po okresie wypowiedzenia nastpuje przywrcenie do pracy.

Gdy sd pracy st

yyyy

16