Techniki czenia tworzyw sztucznych Klejenie Definicja klejenia Klejeniem nazywamy czenie materiaw za pomoc kleju.

Klej to substancja organiczna lub nieorganiczna majca waciwoci trwaego czenia materiaw. Wielo tworzyw, ich rnorodno struktury, powierzchni i wasnoci powoduj, e ich klejenie nie jest proste. Niektre tworzywa mog by klejone tylko z uyciem dodatkowych chemicznych, fizycznych lub mechanicznych rodkw i procedur. Istota klejenia oparta jest na dwu podstawowych zjawiskach. S to: Adhezja (przyczepno powierzchni granicznych) Kohezja (wewntrzna wytrzymao warstwy kleju). Podstawy procesw klejenia Kleje - podstawowym ich skadnikiem jest spoiwo ( lepiszcze ), czyli substancja nadajca skleinie przyczepno do czonych powierzchni i wymagan wytrzymao mechaniczn. Poza tym, kleje mog zawiera substancje pomocnicze, jak rozpuszczalniki napeniacze itp. Kleje dzielimy wedug rnych kryteriw. Istotne znaczenie ma jednak z przetwrczego punktu widzenia podzia klejw ze wzgldu na: Do sporzdzania klejw mona uywa tylko tych polimerw, ktre maj znaczn adhezje do materiaw czonych i odpowiedni kohezje po utwardzeniu lub zestaleniu. Kleje musz si odznacza maym napiciem powierzchniowym w chwili zwilania powierzchni materiau. Klejalno zwiksza obecno w kleju grup silnie polarnych. I tak: - w polimerach fenolowych i epoksydowych grup silnie polarn jest grupa -OH - w polimerach mocznikowych i melaminowych takimi grupami s =CO i -NH2 - w polimerach poliestrowych grup polarn jest -C-O- w polimerach chlorokauczukowych C-CL Kleje dzielimy wedug rnych kryteriw. Istotne znaczenie ma jednak z przetwrczego punktu widzenia podzia klejw ze wzgldu na: Istot przechodzenia ze stanu ciekego lub plastycznego w stan stay - Kleje utwardzalne (zestalajce si poprzez ochadzanie) - Kleje rozpuszczalnikowe (zastalajce si na skutek odparowania lub absorpcji rozpuszczalnika) Temperatur utwardzenia lub zestalenia - Kleje przechodzce w stan stay w temp. normalnej - kleje na zimno - Kleje przechodzce w stan stay w temp. podwyszonej (na og do 250 oC) - kleje na gorco Stan skupienia przed powleczeniem powierzchni materiau - Kleje cieke

- Kleje plastyczne - Kleje stae (proszek, granulat, paeczki, folie - bony) Wytrzymao pocze klejowych Wytrzymao poczenia klejowego zaley od wielu czynnikw, z ktrych najwaniejsze to: - rodzaj kleju - przygotowanie warstwy wierzchniej do czenia - warunki utwardzenia lub zestalenia kleju - rozwizania konstrukcyjne poczenia - warto, sposb i czas dziaania obcienia Stosowanie obcie zcz klejowych Na og poczenia klejowe wykazuj najwiksz wytrzymao na cinanie i odrywanie. Obcienia oddzierajce oraz zginajce w przypadku pocze doczoowych znacznie zmniejszaj wytrzymao pocze. W zwizku z tym poczenia klejowe konstruuje si tak, aby przenosiy w najwikszym stopniu obcienia cinajce i odrywajce, w najmniejszym za - oddzierajce i zginajce. Dy si rwnie do tego aby naprenie w sklenie byo jak najmniejsze. Mona to osign przez: - powikszenie pola powierzchni klejonych - zaprojektowanie odpowiedniego stanu obcie w poczeniach

Podstawowe rodzaje obcienia pocze klejowych: a) na odrywanie, b) na cinanie, c) na oddzieranie, d) na ciskanie, e) na cinanie ze zginaniem

Konstrukcja pocze klejowych

Na rysunkach pokazano przykady rozwiza konstrukcyjnych pocze klejonych z podaniem w kadym przypadku korzystnych i niekorzystnych kierunkw obcienia poczenia.

Poczenia klejowe teowe i kierunki ich obcie: 1-niedopuszczalny, 2-dopuszczalny, 3-najwaciwszy

Poczenia klejowe rur i kierunki ich obcie: a) doczoowe, b) zakadkowe walcowe, c) nakadkowe zewntrzne, d) nakadkowe wewntrzne; 1-niedopuszczalny, 2dopuszczalny, 3-najwaciwszy

Technologia klejenia tworzyw

Tworzywo sztuczne czy mona za pomoc nastpujcych technik klejowych: czenie za pomoc rozpuszczalnikw - zastosowanie klejw w postaci cieczy, past lub bon Niekrystaliczne, bezpostaciowe tworzywa termoplastyczne mona czy ze sob za pomoc odpowiednich rozpuszcalnikw roztworw polimeru w rozpuszczalnikach lub kompozycji monomerw. W przypadku cze dwch rnych tworzyw sztucznych zaleca si stosowanie roztworw polimerw w rozpuszczalnikach. Elementy z tworzyw sztucznych, ktrym nadano ksztat w formach metalowych, naley zawsze paskowa lub szlifowa w celu usunicia rodkw rozdzielajcych, zmniejszajcych wytrzymao cza. Przy klejeniu laminatw naley w miar monoci usun jedn warstw materiau w miejscu sklejenia. W tym celu wciska si cienki n pod warstw laminatu, oddziera odpowiedni fragment i odrywa. Przede wszystkim przed uyciem kleju naley go odpowiednio przygotowa. Sporzdzenie kleju utwardzalnego polega najczciej na zmieszaniu skadnikw kleju w potrzebnych proporcjach i w odpowiedniej kolejnoci. Sporzdzenie kleju w stanie staym polega gwnie na suszeniu, a gdy klej ma posta folii ( bon ) na wyciciu wykrojw o wymiarach i ksztacie odpowiadajcych poczeniu. Powierzchnie przeznaczone do klejenia powinny by pozbawione zanieczyszcze utrudniajcych ich zwilanie przez klej. Wskazane jest take schropowacenie podoa celem zwikszenia przyczepnoci kleju. W przypadku elementw z polimerw utwardzalnych - duroplastw stosuje si czsto oczyszczanie papierem ciernym. Powlekanie klejem powierzchni odpowiednio przygotowanej odbywa si za pomoc rcznych narzdzi pracy, takich jak pdzle, bagietki, opatki, bd za pomc maszyn zwanych powlekarkami. Po naniesieniu kleju ciska si czone elementy celem ich wzajemnego unieruchomienia oraz dokadnego przylgnicia klejonych powierzchni. Folie czone klejami o duej przyczepnoci wystarczy tylko przewalcowa wakiem gumowym. Wyroby o skomplikowanym ksztacie skleja si zazwyczaj w odpowiednich formach.

Przebieg procesu klejenia jest zdeterminowany przez: - temperatur - temp. klejenia zaley przede wszystkim od temp. polimeryzacji lub topnienia uytego kleju, temp. topnienia albo miknienia mat. czonych oraz od danych waciwoci poczenia - czas - czas klejenia okrelonym klejem zaley od temp. klejenia - nacisk - wywierany podczas klejenia powinien zapewnia waciwy przebieg procesu polimeryzacji, dokadne przyleganie do siebie czonych czci oraz optymaln grubo skleiny. Warto nacisku zaley od tego czy klej przechodzi w stan stay w wyniku polimeryzacji kondensacyjnej ( 1 MPa ) czy w inny sposb ( 0,05 Mpa ). Aby otrzyma prawidowe sklejanie czonych czci naley przestrzega podanych poniej zalece: - powierzchnie wyczyci z brudu, kurzu, resztek farby i innych cia obcych - powierzchnie zmatowi przez szlifowanie papierem ciernym - powierzchnie gruntownie odtuci. Nadaj si do tego np. aceton, alkohol, rozpuszczalnik nitro powierzchnie klejone wysuszy - przygotowanych do klejenia powierzchnie nie dotyka dla uniknicia przeniesienia tuszczu ze skry na tworzywo klej nanie rwnomiernie i cienk warstw - niedopuszcza do zabrudzenia brudem lub kurzem wieo pokrytych klejem - prace takie jak szlifowanie itp. przerwa, do czasu a uzyska si wystarczajce poczenie Klejenie tworzyw sztucznych Praktycznie wszystkie dostpne obecnie tworzywa sztuczne mona z powodzeniem czy za pomoc klejw. Niektre tworzywa sztuczne mona sklei o wiele atwiej od pozostaych. Powierzchni wielu tworzyw naley przygotowa do klejenia tylko przez piaskowanie, podczas gdy niektre inne tworzywa wymagaj chemicznej obrbki powierzchni w celu uzyskania dobrego zwilenia. Rozpuszczalniki Rozpuszczalniki odgrywaj powan rol przy klejeniu tworzyw sztucznych zarwno wwczas, gdy podane jest zmikczenie podoa jak te w przypadku wymaganej odpornoci na rozpuszczalniki. Poniewa rozpuszczalniki wchodz w skad znacznej wikszoci klejw, dobr kleju ma decydujce znaczenie w niektrych zastosowaniach. Rozpuszczalniki mona podzieli na kilka grup. W pierwszej z nich znajduj si rozpuszczalniki aktywne, tzn. rozpuszczajce polimery ( ywice ) wchodzce w skad

kleju lub atakujce klejone tworzywo. Drug grup stanowi rozpuszczalniki utajone: wzmagaj one dziaanie rozpuszczajce rozpuszczalnikw aktywnych, nie mona ich jednak do rozpuszczalnikw zaliczy. Rozcieczalniki zmniejszaj lepko ywic i klejw. S one podanym skadnikiem receptur klejw poniewa nie wydzielaj oparw w takiej iloci, jak typowe rozpuszczalniki aktywne. Techniki czenia Tworzywo sztuczne czy si za pomoc trzech podstawowych grup technologii: - czenie za pomoc rozpuszczalnikw, - zastosowanie klejw w postaci cieczy, past lub bon, - spawanie na gorco lub zgrzewanie. Niekrystaliczne, bezpostaciowe tworzywa termoplastyczne mona czy ze sob za pomoc odpowiednich rozpuszczalnikw roztworw polimeru w rozpuszczalnikach lub kompozycji monomerw. W przypadku czenia dwch rnych tworzyw sztucznych zaleca si stosowanie roztworw polimerw w rozpuszczalnikach. Elementy z tworzyw sztucznych, ktrym nadano ksztat w formach metalowych, naley zawsze piaskowa lub szlifowa w celu usunicia rodkw rozdzielajcych, zmniejszajcych wytrzymao cza. Przy klejeniu laminatw naley w miar monoci usun jedn warstw materiau w miejscu sklejenia. W tym celu wciska si cienki n pod warstw laminatu, oddziera odpowiedni fragment i odrywa. Czci z tworzyw termoplastycznych czy si najczciej przez spawanie gorcym gazem i zgrzewanie gorcym narzdziem. Tworzywa akrylowe Tworzywa akrylowe - tworzywa termoplastyczne wywodzce si z kwasu akrylowego i metakrylowego - obejmuj szerok gam materiaw czonych przez klejenie. Mona je atwo ksztatowa na gorco, a take wytacza, formowa wtryskowo, obrabia mechanicznie, przecina. Powierzchnie tworzyw akrylowych przed klejeniem mona zmikcza dwuchloroetanem, chlorkiem metylenu, acetonem. Do klejenia tworzyw akrylowych stosuje si zazwyczaj kleje polisiarczkowe, poliuretanowe, akrylowe i modyfikowane epoksydowe. Spord tworzyw akrylowych najczciej klei si polimetakrylan metylu. Poliwglany Klejenie jest najlepszym sposobem czenia poliwglanw. Elementy poliwglanowe mona czy midzy sob za pomoc rozpuszczalnikw lub klejw a take przez zgrzewanie gorcym gazem. Najprociej jest jednak klei rozpuszczalnikiem. Poliwglany mona czy z wikszoci metali; do tego celu najlepiej nadaj si kleje epoksydowe, poliuretanowe, polisiarczkowo- epoksydowe, epoksydowo- fenolowe, topliwe. Przy czeniu poliwglanw za pomoc rozpuszczalnikw jest rzecz wan, eby nie stosowa rozpuszczalnika w iloci wikszej ni to jest niezbdne w celu zwilenie jednej lub obu powierzchni. Nadmiar rozpuszczalnika moe spowodowa powstawanie pcherzy i zmniejszenie wytrzymaoci zcza.

Polipropylen Polipropylen jest tworzywem termoplastycznym o duej odpornoci na uderzenia i maym ciarze waciwym. Ma wyjtkowo dobr odporno na pkanie, dobra odporno chemiczn, bardzo du twardo powierzchniow. Dziki tym wasnociom fizycznym oraz dziki temu, e atwo si go przetwarza i formuje mona go klei, zgrzewa, spawa, itd.. Przed klejeniem naley zmieni charakter powierzchni polipropylenu poprzez np. utlenianie go pomieniowo lub obrabianie chemicznie. Do klejeni polipropylenu wykorzystuje si nastpujce kleje: - epoksydowe - poliamidowe - nitrylowo-fenolowe - poliurytanowe. Poliamidy Oznaczaj si du wytrzymaoci mechaniczn, odpornoci na cieranie, niskim wspczynnikiem tarcia i dobrymi wasnociami elektrycznymi. Mona je zgrzewa, spawa lub klei, lecz adhezje do powierzchni poliamidw trudno byoby okreli jako bardzo dobr. Przed klejeniem naley czci poliamidowe dokadnie wysuszy, nawet z lekkim podgrzaniem. W celu uzyskania lepszej adhezji zaleca si stosowanie podkadw nitrylowo-fenolowych, winylowo-fenolowych, silanowych. Na powierzchnie metali nanosi si epoksydy a nastpnie przykleja si poliamid do epoksydu. Zaleca si stosowanie klejw nitrylowo-fenolowych, poliuretanowych, modyfikowanych epoksydowych. Polistyren Termoplast ten produkuje si z wglowodorw uzyskiwanych ze smoy wglowej i gazu ziemnego. Jest on jednym z najtaszych tworzyw sztucznych. Polistyren mona klei rozpuszczalnikami: toluenem, ksylenem, trjmetylobenzenem. Mona go te atwo czy za pomoc wielu rnych klejw, oraz klei kompozycjami opartymi na ywicach epoksydowych, akrylowych i elastomerach. Piankowy polistyren klei si atwo. Powierzchnie powinny by suche i czyste, a klej powinien mie lepko od redniej do duej i zawiera niewielk ilo rozpuszczalnika. Polisulfon Polisulfony odznaczaj si przezroczystoci, du wytrzymaoci mechaniczn i wysoka odpornoci termiczn. Dobre wyniki uzyskuje si przy czeniu polisulfonw klejami epoksydowymi i poliuretanowymi. Przygotowanie powierzchni polega najczciej na przemyciu alkoholem, lekkim opiaskowaniu lub na obu tych operacjach po kolei. W celu polepszenia adhezji mona stosowa podkady winylowe, poliuretanowe lub silanowe.

Amoinoplasty Amoinoplasty (tworzywa mocznikowe i melaminowe) S to twarde sztywne tworzywa termoutwardzalne o duej odpornoci na cieranie. Odznaczaj si ponadto dobr odpornoci na rozpuszczalniki i wod, oraz na pezanie. Klejenie dotyczy zazwyczaj ksztatek prasowanych. Mona je czy klejami epoksydowymi, epoksydowo-fenolowymi, poliestrowymi i elastomerowymi. Powierzchnie przed klejeniem naley przetrze detergentem z dodatkiem cierniwa, stosowanym zazwyczaj w gospodarstwie domowym; Nastpnie zmywa si je wod, suszy, piaskuje, przemywa izopropanolem, znowu suszy, po czym nanosi si podkad lub od razu klei.

Poczenia klejowe blach: a) doczoowe, b) zakadkowe proste o elementach citych prosto, c) zakadkowe proste o elementach citych ukonie, d) zakadkowe skone, e) f) zakadkowe odsadzane, g) przekadkowe, h) nakadkowe jednostronne o nakadce citej prosto, i) nakadkowe jednostronne o nakadce citej ukonie, j) nakadkowe dwustronne o nakadkach citych prosto, Spawanie - definicja

Spawaniem nazywa si czenie uplastycznionych krawdzi tworzyw sztucznych za pomoc dodatkowego materiau w postaci prta spawalniczego. Proces odbywa si bez wywierania nacisku wzajemnego czonych elementw. Najwiksze znaczenie ma proces spawania w strumieniu gorcego gazu przy uyciu prtw spawalniczych speniajcych rol spoiwa. Znajduje on zastosowanie gwnie do

spawania elementw z twardego PVC, rzadziej zmikczonych poliolefin, poliamidw i polimetakrylanu metylu. Najczciej stosowanym nonikiem ciepa jest sprone powietrze, ktre nie powinno zawiera oleju i wody. Do spawania tworzyw, podatnych na utlenianie w podwyszonej temperaturze, uywa si obojtnego gazu (zwykle azotu). Prty spawalnicze s wykonywane z tego samego tworzywa co czone elementy. Jedynie do spawania polimetakrylanu metylu stosuje si rwnie prty wykonane z zmikczonego PVC. Umoliwiaj one uzyskanie wikszej wytrzymaoci poczenia ni prty z PMMA.

Charakterystyka zcz spawanych

Rodzaje pocze spawanych tworzyw przedstawiono na rysunku:

Rodzaje pocze spawanych: a) doczoowe, b) zakadkowe, c) nakadkowe, d) teowe, e) krzyowe, f) ukone, g) ktowe.

Z pokazanych pocze nie zaleca si stosowa pocze zakadkowych i nakadkowych podczas czenia czci grubych, powstaje bowiem wwczas niekorzystny rozkad napre przy obcieniu pocze. Omawiane poczenia spawane mona wykona za pomoc rnych rodzajw spoin (rysunek II), np. poczenie doczoowe moe by wykonane za pomoc spoiny V lub spoiny X, poczenia teowe - za pomoc spoiny pachwinowej lub spoiny K. Wybr rodzaju poczenia i spoiny oraz jej wymiarw

zaley przede wszystkim od konstrukcji poczenia, rodzaju i wartoci przenoszonych obcie i powstajcych napre pospawalniczych.

Rodzaje spoin: a) spoina V, b) spoina X, c) spoina pachwinowa, d) spoina HV, e) spoina

Urzdzenia do spawania

Do rcznego spawania tworzyw gorcym powietrzem uywa si gwnie palnikw zasilanych elektrycznie. W mniejszym zakresie stosowane s palniki gazowe. Palniki elektryczne s ogrzewane spiralami oporowymi o mocy 250-500 W. Do palnikw gazowych stosuje si acetylen, gaz ziemny, pynny gaz propan-butan. Palniki s zasilane sprzonym powietrzem o cinieniu 5-40 kPa, ktrego zuycie wynosi 1,2-2 m3/h. Aby zwikszy wydajno procesu i polepszy jako wykonywanych zczy stosuje si coraz czciej zmechanizowane, pautomatyczne i automatyczne urzdzenia do spawania. Mechanizacja i automatyzacja dotycz takich czynnoci, jak podawanie, podgrzewanie i prowadzenie prta spawalniczego oraz przesuw palnika.

Technika spawania

Przygotowanie elementw do spawania obejmuje takie operacje i zabiegi, jak wycinanie wykrojw z pyt i twardych folii, przecinanie rur i ukosowanie krawdzi. W przypadku elementw przeznaczonych do spawania czoowego obrabia si ich krawdzie w celu

uatwienia dostpu ciepa do dolnych warstw spajanego materiau. Przy wykonywaniu spoje czoowych ukosuje si powierzchnie czonych elementw zwykle pod tym samym ktem (30-35 dla PVC, PP i PMMA i 20-25 dla PA). Jedynie przy spajaniu elementw o rnej gruboci, cieszemu elementowi jest nadawany mniejszy, a grubszemu wikszy kt tak, by np. w przypadku spawania PVC tworzyy one w sumie 60-70. Spajajc elementy o gruboci powyej 2 mm nakada si kolejno kilka warstw spoiwa, gdy wypenienie nim caej objtoci rowka w jednej operacji jest niemoliwe, z uwagi na ograniczony czas nagrzewania. Aby uzyska spoin V o dobrych waciwociach wytrzymaociowych, naley wypeni jej dno cieszym prtem a reszt rowka grubszymi prtami. Liczba warstw spoiwa niezbdna do wypenienia spoiny czoowej jest uwarunkowana gruboci czonych elementw. Ze wzgldu na niebezpieczestwo termicznego rozkadu spoiwa, ogrzewanie przy spawaniu powinno by moliwie jak najszybsze a zarazem efektywne. Prt spawalniczy naley prowadzi zawsze prostopadle do spawanych powierzchni, wywierajc przy tym nacisk odpowiednio do przekroju prta. Dla prta o przekroju koowym i rednicy 2 mm, nacisk wynosi 5-8 N, a dla rednicy 5 mm - 20-26 N. Przy wahadowym ruchu kocwki palnika powoduje si uplastycznienie termiczne koca prta spawalniczego, ktry ugina si pod ktem prostym i wypenia rowek. Prdko przesuwania spoiwa wzdu rowka zaley od temperatury i gruboci prta.

Spawanie rczne.

Zgrzewanie

Definicja i podzia

Zgrzewaniem nazywamy proces czenia tworzyw sztucznych poprzez ich docisk z podgrzaniem do stanu plastycznego miejsca styku czonych elementw, bez dodawania spoiwa. Na skutek wywierania nacisku zachodzi wzajemne przeplatanie si acuchw polimeru w wyniku ich czciowego przenikania z czonych elementw. Spltane segmenty makroczsteczek tworz, po ochodzeniu (pod naciskiem), trwae poczenie. Proces zgrzewania jest determinowany przede wszystkim przez: - temperatura (do jakiej nagrzewa si tworzywo czone) - docisk wywierany na czone czci - czas zgrzewania - czas i warunki chodzenia zcza W zalenoci od miejsca doprowadzenia lub powstawania ciepa w procesie zgrzewania rozrnia si nastpujce metody: - zgrzewanie w ktrym ciepo doprowadza si do zewntrznej strony elementw czonych (zgrzewanie za pomoc nagrzanego drutu, tamy, listwy - zgrzewanie impulsowe) - zgrzewanie w ktrym ciepo doprowadza si do wewntrznej strony elementw czonych (zgrzewanie przy uyciu nagrzanego klina lub pyty) - zgrzewanie w ktrym ciepo jest wytwarzane w warstwach wierzchnich tworzyw czonych lub maej masie tworzywa (zgrzewanie tarciowe,drganiowe,pojemnociowe, ultradwikowe lub indukcyjne) Zgrzewanie kontaktowe

Nazywane czsto zgrzewaniem oporowym lub zgrzewaniem metod gorcej elektrody. Metoda ta polega na dociniciu elementw nagrzan listw do zimnego podoa lub na ciniciu elementw midzy dwiema nagrzanymi listwami. Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych metod czenia folii. Niekiedy stosuje si elementy grzejne w postaci noy, tam lub drutw. Temperatura elementu grzejnego zaley od rodzaju spajanej folii i wynosi 300 - 400oC. W miejscu przecicia folii powstaje charakterystyczne zgrubienie zapewniajce dobr wytrzymao zcza.

chemat oraz rozkad temperatury w czonych foliach podczas zgrzewania kontaktowego. a) ogrzewanie jedn elektrod b) dwiema elektrodami, 1-elektroda, 2elementy grzejne, 3-podkadka z PTFE, 4-podkadka z Zgrzewanie impulsowe

Polega na ciniciu i uplastycznieniu tworzywa czonych elementw midzy szybko nagrzewajcymi si i nastpnie ochadzanymi listwami. Podobnie jak w zgrzewaniu kontaktowym, ciepo dopywa od elementu grzejnego poprzez folie do miejsca spojenia, z tym e element jest ogrzewany nie w sposb cigy, lecz przez krtki impuls prdu elektrycznego o duej mocy. Zalet metody zgrzewania impulsowego jest chodzenie zcza pod dociskiem (przy zwartych listwach ciskajcych), co eliminuje moliwo jego uszkodzenia przed cakowitym schodzeniem np. w czasie napeniania wieo uformowanego opakowania. Przy zgrzewaniu jednostronnym moemy zgrzewa impulsowo folie o gruboci do 0,2 mm, a przy dwustronnym do 0,5 mm. Proces zgrzewania impulsowego znajduje zastosowanie gwnie w produkcji opakowa z jednoczesnym ich napenieniem.

Schemat zgrzewania metod impulsow z odcinaniem:1-listwa dociskowa, 2-przekadka z gumy porowatej, 3-przekadka z PTFE, 4-drut, 5-tama impulsowa.

Zgrzewanie gorcm klinem

Polega na uplastycznieniu tworzywa elementw czonych poprzez kontakt z nagrzanym klinem, przesuwanym wzdu miejsca czenia(z zachowaniem styku) i docisku do siebie elementw czonych, np. przy uyciu rolki. Zgrzewanie gorcym klinem jest stosowane najczciej do czenia folii i cieszych pyt z PVC oraz z polietylenu i poli (metakrylanu metylu). Metod t wykonuje si zcza zakadkowe. Temperatura klina przy zgrzewaniu z PVC powinna wynosi 250-300oC, PEdg - 220260oC, PEmg - 190-220oC, PMMA - 260-300oC.

Schemat zgrzewania oraz rozkad temperatury w czonych foliach podczas zgrzewania gorcym klinem: a) zgrzewanie rczne, b) zgrzewanie mechaniczne, 1-waek dociskowy, 2 Zgrzewanie nagrzan pyt

T metod spajania uplastycznia si powierzchnie zgrzewanych elementw za porednictwem gorcej pyty wprowadzonej midzy czone powierzchnie, usuwa si pyt i dociska do siebie spajane elementy. Otrzymuje si w ten sposb doczoowe zcza rur, profili, ksztatownikw i prtw z twardego PVC, poliolefin, PMMA i innych tworzyw. Do zgrzewania elementw o rednicy do 250 mm pyta ma zwykle ksztat koa, natomiast przy wikszych rednicach elementy zgrzewane maj ksztat piercienia. W celu przeciwdziaania przywieraniu uplastycznionego tworzywa powierzchnia pyty grzanej jest pokryta materiaem antyadhezyjnym, np. tkanin impregnowan PTFE.

Schemat zgrzewania za pomoc nagrzanej pyty; Zgrzewanie indukcyjne

Jest ono moliwe wwczas, gdy w strefie czenia umieszczony zostanie przewodnik elektryczny, ktry nagrzewa si w zmiennym polu magnetycznym. Wok przewodnika tworzywo ulega uplastycznieniu wskutek przewodzenia ciepa od niego do tworzywa. Wad tej odmiany zgrzewania jest m.in. pozostawanie przewodnika w obszarze zgrzeiny.

Zasada zgrzewania indukcyjnego: 1-pyty dociskowe, 2-cewka indukcyjna, 3-piercie Zgrzewanie pojemneciowe Polega na ciniciu i uplastycznieniu tworzywa czonych elementw pomidzy listwami, bdcymi elektrodami kondensatora, w ktrym wytwarza si zmienne pole elektryczne, powodujce nagrzewanie si tworzywa w caej masie, i nastpnie ochodzeniu zcza oraz wyjciu elementw spod elektrod. Tworzywa sztuczne jako typowe dielektryki wykazuj w polu elektrycznym zjawisko polaryzacji ( uporzdkowane ustawienie si rnoimiennych adunkw elektrycznych, zgodnie z kierunkiem linii si pola). W wyniku zmian kierunku dziaania pola, zmieniaj si orientacje makroczsteczek. Na skutek tarcia zwizanego z tymi ruchami, wydziela si

ciepo. Jeli do okadzin doprowadzi si prd o dostatecznie wysokiej czstotliwoci, makroczsteczki zostan wprowadzone w szybkozmienne drgania. W takich warunkach ilo wydzielonego ciepa jest wystarczajca do uplastycznienia niektrych tworzyw. Wydajno procesu ogrzewania, zaley gwnie od czstotliwoci prdu przemiennego oraz od wspczynnika strat dielektrycznych. Ze wzrostem wartoci tg Ro zwiksza si stopie przemiany energii elektrycznej ciepln, a tym samym korzystniejsze s efekty zgrzewania. Metoda ta znajduje zastosowanie przede wszystkim do czenia folii PVC, ze wzgldu na jej wysoki wspczynnik strat dielektrycznych. W odrnieniu od innych metod metoda ta umoliwia wykonywanie dowolnych zczy o najbardziej skomplikowanym ksztacie i wytrzymaoci rwnej wytrzymaoci folii z PVC .Ze wzgldu na moliwo przebicia elektrycznego nie zgrzewa si pojemnociowo folii o gruboci poniej 0,1 mm.

Rozkad temperatury w procesie zgrzewania pojemnociowego folii o rwnym wspczynniku strat dielektrycznych: a) zgrzewanie folii o jednakowej gruboci, b) zgrzew Zgrzewanie ultradwikowe

Zgrzewanie ultradwikami elementw z tworzyw polega na wprowadzeniu ich w szybkie drgania mechaniczne z czstotliwoci ok. 20 kHz. Wskutek tego nastpuje nagrzewanie powierzchni styku spajanych elementw do temperatury uplastycznienia. Wywierany jednoczenie nacisk na miejsca spajania powoduje zgrzewanie elementw. Ciepo, niezbdne do uplastycznienia tworzywa, wydziela si na powierzchni zcza oraz wewntrz zgrzewanych materiaw wskutek tarcia czstek polimeru wprowadzonych w mechaniczne drgania. Czas zgrzewania ultradwikowego nie przekracza 1-2 s i zaley od rodzaju tworzywa oraz gruboci i ksztatu czonych elementw. Zasad procesu zgrzewania ultradwikowego przedstawia rysunek. Do przetwornika drga jest doprowadzony z generatora prd wysokiej czstotliwoci. Przetwornik zmienia drgania elektryczne w mechaniczne o tej samej czstotliwoci. Z przetwornikiem jest poczony trzpie drgajcy (sonotroda) , ktry przenosi drgania mechaniczne na zgrzewane materiay. Umieszczony naprzeciw sonotrody trzpie suy do przejmowania jej drga oraz do odprowadzania wytwarzanego ciepa.

Do czenia t metod nadaj si tworzywa odznaczajce si wysok zdolnoci przenoszenia drga mechanicznych, czyli materiay o duym module sprystoci (poliwglan, polimetakrylan metylu, poliestry termoplastyczne, tworzywa styrenowe, acetalowe oraz politlenek fenylenu). Aby przyspieszy proces zgrzewania ultradwikami oraz uzyska zcze o wymaganej wytrzymaoci mechanicznej, naley odpowiednio uksztatowa powierzchnie czonych elementw, np. przez wykonanie w jednej z nich trjktnego wystpu. W takim wystpie zachodzi intensyfikacja procesu wydzielenia ciepa, dziki czemu nastpuje szybkie uplastycznienie materiau.

Zasada zgrzewania ultradwikowego bezporedniego (a), oraz zgrzewania ultradwikowego poredniego (b): 1- sonotroda, 2- kowado, 3-transformator ultradwikowy, 4- elementy zgrzewane, 5- przetwornik ultradwikowy.

Czsto do czenia czci z tworzyw z czciami z metalu wykorzystuje si zgrzewanie ultradwikowe