Pojedynek Wtorkowe konferencje rzecznika prasowego rzdu 1981-1985

Jerzy Urban Opracowa Marek Rudziski

O czym jest ta ksika

Ksika ta jest relacj o konferencjach prasowych rzecznika polskiego rzdu skomponowan przez Marka Rudziskiego, mojego pomocnika, jednego z gwnych wsptwrcw tych imprez. Celem przypomnienia nie s oczywicie konferencje same dla siebie. Stanowi one zwierciado biegu niektrych polskich zdarze w ostatnich latach. Starcia pomidzy korespondentami zachodnimi a rzecznikiem polskiego rzdu przydaj dramaturgii uatwiajcej ledzenie biegu spraw. Poza tym korespondenci zachodni akredytowani w Polsce s, w znacznym stopniu, reprezentantami punktu widzenia, racji, nawet taktyki dziaania tych si politycznych, przeciw ktrym wprowadzony zosta stan wojenny. Relacja o konferencjach jest wic zarazem prezentacj wewntrzpolskiego sporu zasadniczego. Ukazuje ona, e wanie nie jest on taki wewntrzpolski, jak przeciwnicy chcieliby go charakteryzowa. Czytelnik ksiki ten zasadniczy spr znajdzie rozpisany na setki kolejnych potyczek. Na konferencjach pojawiaj si coraz to inne sprawy oraz przeobraaj si one jak w kalejdoskopie. Sdz, e ich przypomnienie poprzez starcia racji i argumentw jest poyteczne dla kadego, kto szuka prawdy o ostatnich latach w Polsce oraz odpowiedzi na to, kto ma racj. Od 13 grudnia 1981 miny prawie cztery lata. Wielu ludzi stopniowo przewartociowuje swj niegdy odmienny sposb oceny faktw. Ronie wic popyt wanie na literatur faktu, ktra mwic o czasach najnowszych pozwala wasne przeobraenia pogldw oprze na przypomnieniu zdarze i kolejnych sporw o racje. W tej ksice gsto od faktw. Konferencje prasowe rzecznika polskiego rzdu z korespondentami zagranicznymi oraz gronem polskich dziennikarzy, ktrzy zechcieli si na nich akredytowa, odbywaj si w kady wtorek o dwunastej w poudnie. Trwaj najmniej godzin, czasem dwie lub trzy. Pora wybrana jest niepoczciwie, gdy ludzie z wikszoci krajw Zachodu jadaj posiki albo o dwunastej, albo o pierwszej. Trzymani o godzie adwersarze z biegiem konferencji czasem staj si bardziej rozeleni, a czasem sabn. Nie jest moim celem ani podjudzanie ich werwy, ani fizjologiczne wymczanie. Wczeniej nie mog zaczyna konferencji, poniewa musz mie par godzin, aby zebra najwiesze wiadomoci. Przeoenie imprezy na pniejsze godziny byoby za niewygodne dla dziennikarzy, ktrzy musz mie czas, aby napisa relacje i nada je tak, eby znalazy si w wieczornych dziennikach telewizyjnych i radiowych oraz porannych wydaniach gazet rodowych. Odbywaj si te imprezy w Centrum Interpressu, przy placu Zwycistwa w Warszawie, na tyach gmachu Opery, w parterowej, kiszkowatej, dusznej sali. Ja z pomocnikiem i z dyrektorem Centrum siedz na podium za stoem obstawionym mikrofonami. Dziennikarze siedz przy stoach ustawionych prostopadle. Ci, dla ktrych nie starcza miejsca, lokuj si z tyu w rzdach krzese. Konferencja jest tumaczona na angielski, tumaczenie biegnie przez suchawki, a przekad pyta z angielskiego lub innego jzyka na polski pynie z gonikw. Niektrzy korespondenci zagraniczni przychodz z wasnymi tumaczami. Sala przylega do korytarza, gdzie stoj stoliki z maszynami do pisania. W innych ssiednich pomieszczeniach s pokoje klubowe, bar, biura niektrych korespondentw i rne komrki Interpressu, suce obsudze prasy zagranicznej. Na zewntrz - mocno we wtorki przepeniony parking.

W tej samej sali, w rnych dniach i porach, odbywaj si licznie inne ni rzecznika rzdu konferencje prasowe. Raz musiaem czeka, a pewien zagraniczny baryton skoczy opowiada o swojej karierze i repertuarze. Zdarzao mi si te improwizowa nieplanowane konferencje na stojco, w barze. Byo tak np. w czasie wizyty papiea w Polsce w 1983 roku, kiedy przyjechaem oznajmi, e genera Jaruzelski jest w powietrzu i leci do Krakowa na niespodziewan dodatkow rozmow z Janem Pawem II. Inna naga dodatkowa konferencja odbya si, pamitam, pod koniec 1982 roku, dla odczytania listu podpisanego kapral Wasa i oznajmienia o jego zwolnieniu z internowania. Atmosfera wtedy bya niezwykle naelektryzowana. Z czasem wtorkowe konferencje rzecznika polskiego rzdu zaczy si cieszy pewnym rozgosem na wiecie. Uznano je za niekonwencjonalne. Powstawa zaczy na Wschodzie i Zachodzie artykuy i reportae o tych konferencjach jako bardzo szczeglnej metodzie prezentowania informacji o Polsce i polityce naszego rzdu. W niektrych krajach zachodnich rzecznicy rzdw take odbywaj systematyczne konferencje, nasze jednak rni si znacznie od tamtych. Na og te zachodnie trwaj krtko, prowadzcy je rzecznik udziela gosu tylko niektrym dziennikarzom, innych pomija. Kiedy powie to, co chcia tego dnia oznajmi, wychodzi, nawet jeli wida jeszcze las uniesionych rk. Odpowiada tylko na niektre z zadawanych mu pyta, te, ktre s mu wygodne lub na ktre ma przygotowan odpowied. Reszt zbywa si mwic: Nie mam niczego w tej sprawie do powiedzenia. Poza tym nie mona pyta rzecznika o kady fakt, kade zdarzenie w danym kraju. Nie jest on bowiem rdem wszechinformacji interesujcych dziennikarzy, lecz wypowiada si tylko w tych kwestiach, ktre absorbuj rzd, jaki on reprezentuje, lub dotycz bezporednio rzdu. U nas konferencja trwa tak dugo, a zadane zostan wszystkie pytania. Kady uczestnik zawsze, kiedy chce, dopuszczany jest do gosu. Rzadko nie udzielam odpowiedzi, poniewa jej nie znam, nie mam w danej sprawie niczego do powiedzenia lub uznaj, e pytanie powinno by zadane komu innemu ni reprezentantowi rzdu. Staram si by rdem informacji o wszelkich sprawach dotyczcych Polski lub rozgrywajcych si w Polsce, nawet jeeli w danej kwestii waciwie ciekawo dziennikarzy zaspokaja powinien np. przedstawiciel komisariatu milicji lub dyrektor jakiej fabryki, a nie reprezentant rzdu PRL. Budzi to zreszt u nas w kraju rne wtpliwoci i zastrzeenia, e rzecznik rzdu mwi take o drobnych incydentach. Pojawia si rwnie pogld, e przedstawiciel rzdu nie powinien zezwala na stawianie siebie w sytuacji podobnej oskaronemu, poddanemu krzyowemu ogniowi pyta, bo to godzi w presti i rang Rady Ministrw. Kieruj si jednak innymi motywami ni dbao o to, by przedstawicielowi rzdu nie chwiaa si korona na gowie. Jestemy przedmiotem wojny propagandowej, w ktrej stosowane s agresywne metody. Wszystko wic dobre, co suy temu, aby t agresj odpiera. Nie ma za lepszego ni wypowiedzi rzecznika rzdu sposobu, aby nasz punkt widzenia systematycznie trafia na amy wielkich gazet Zachodu oraz do ich dziennikw telewizyjnych i radiowych. Osignite zostao za to, e niemal wszystko, co mwi rzecznik polskiego rzdu, jest w taki lub inny sposb upowszechniane przez wielkie rodki masowego przekazu zachodniego wiata. Dziki formule tych konferencji nie jestemy przed opini publiczn Zachodu niemow bitym, jak tylko si podoba politycznym dysponentom tamtejszych rodkw masowego przekazu. Aby to jednak osign, konferencje rzecznika musz by dla korespondentw zachodnich rdem informacji i rzdowych komentarzy odnoszcych si do tych zdarze i zagadnie, ktre ich interesuj. Jeeli mwi im

bdziemy tylko o sprawach dla Polski najwaniejszych, np. o planach gospodarczych, pobiegn do konkurencji po wiedz o ekscytujcych ich incydentach. Inn odmiennoci moich konferencji w stosunku do wiatowych zwyczajw jest uprawianie przez rzecznika polskiego rzdu polemik z bzdurami i dezinformacjami zawartymi w zachodnich publikacjach o Polsce. Nigdzie w wiecie rzecznik nie polemizuje z pras, tylko odpowiada na pytania lub czyta owiadczenia. Spiera si co najwyej ze stanowiskiem innych rzdw. Dziki temu rozszerzeniu konwencji i formuy konferencji prasowych polskiego rzecznika w pewnym stopniu udaje si powciga napastliwo nieyczliwych nam komentatorw polskich zdarze, prostowa bzdury, ogranicza zachodniej prasie swobod kamania. Systematyczne przygwadanie kamstw przed polsk opini publiczn podwaa zaufanie do rzetelnoci prasy zachodniej. Poniewa za program Wolnej Europy i innych polskojzycznych radiostacji w gwnej mierze oparty jest na doniesieniach korespondentw akredytowanych w Warszawie, zdecydowanie obnia si wiarygodno tych radiostacji nawet wrd ich systematycznych suchaczy. W badaniach socjologicznych przeprowadzonych na ten temat coraz szersza jest kategoria takich odbiorcw dywersyjnych radiostacji, ktrzy powiadaj, e suchaj, ale nie wierz. Takie wielkie wsypy jak przygwodone kamstwo Reutera o tym, e TVP mistyfikowaa warszawski pochd 1-majowy, maj tu znaczenie zasadnicze. Zachodnie rodki masowego przekazu dbaj jednak o to, aby te demaskacje zostay zatajone przed zachodni opini publiczn, sprostowania daj rzadko i tak, aby nikt ich nie zauwaa. Adresatem tego, co mwi, nie jest wycznie, ani nawet przede wszystkim, zachodnia opinia publiczna. W pierwszym rzdzie wypowiadam si z myl o polskim spoeczestwie. Wzbudzao to u nas w kraju wtpliwoci, czy waciwe jest, e rzecznik polskiego rzdu informuje Polakw niejako poprzez dziennikarzy zagranicznych, bo w odpowiedzi na ich, a nie polskich dziennikarzy, pytania. Po pierwsze krytyki te nie bray pod uwag rzeczywistego skadu dziennikarzy uczestniczcych w konferencjach. Reprezentowane s na nich gwne polskie rodki masowego przekazu (TVP, Polskie Radio, PAP, Interpress, ycie Warszawy, Express Wieczorny) i take polscy dziennikarze zadaj pytania. Poza tym prosz zauway, co si dzieje: nienawistni wobec polityki polskich wadz zachodni dziennikarze, zadajc pytania, speniaj rol mimowolnie suebn wobec intencji rzecznika polskiego rzdu. Cz kamstw i oszczerstw produkuj w kraju skrajni przeciwnicy naszej polityki, inne rodz si na Zachodzie. Jedne i drugie rozpowszechniane s przez polskojzyczne radiostacje zachodnie i obiegaj cz polskiego spoeczestwa. Prasie krajowej, na konferencjach prasowych dla niej przeznaczonych, nie wypada wrcz pyta rzecznika rzdu, czy to prawda, e polskie wadze zjadaj dzieci na surowo. To znaczy, mwic niemetaforycznie, czy to prawda, e np. pewien pan, ktry zabi si po pijanemu, nie zosta aby zamordowany przez milicj. Wikszo polskich dziennikarzy nie koncentruje uwagi na podobnych zdarzeniach. Zreszt, dajmy na to, Rzeczpospolitej nie wypada ustawia si napastliwie wobec rzecznika rzdu. Tymczasem bzdury, kamstwa, pomwienia, wrogie nam komentarze, plotki poprzez zachodnie rozgonie docieraj do czci polskiego spoeczestwa, a potem w szerokich krgach kr przekazywane z ust do ust. Potykajc si z zachodnimi korespondentami, wykorzystujc wanie to, e zadaj oni pewne pytania, ktrych nasi dziennikarze nie zadaj, zyskuj okazj do prostowania nieprawd obiegajcych cz Polakw, dementowania plotek, przeciwstawiania wrogim nam nawietleniom naszego stanowiska i szczegowych jego uzasadnie czy objanie. Korespondenci dr szczegy, wymylaj podchwytliwe pytania, dwadziecia razy

wracaj do jednej kwestii, przedstawiaj drobiazgowe wtpliwoci. Czemu rzecznik rzdu poddaje si tak szczegowym przesuchaniom? Ano dlatego, e dziki temu odpowie na te wszystkie wtpliwoci, ktre tkwi take w gowach znacznej iloci Polakw. Bardzo wane jest to, e odpowiadam na wiele pyta wczeniej, ni dan kwesti w sobie waciwy sposb przedstawi radiostacje dywersyjne. Czasem udaje si wic - przez szybkie wyjanienie sprawy - zapobiec wykorzystaniu jej w audycjach skierowanych przeciw polskim interesom. Kiedy indziej osigam to, e nasz punkt widzenia obiega wiat i kraj przynajmniej obok przeciwstawnego. W wojnie informacyjnej bardzo si liczy to, ktra strona jest szybsza. Lepiej, kiedy ja powiem pierwszy o jakiej draliwej kwestii i nawietl j w odpowiedzi na pytanie zachodniego dziennikarza, ni kiedy odpowiednio spreparowan spraw podniesie jako pierwsza Wolna Europa, a my zaczniemy wtrnie polemizowa twierdzc, e oni kami. Wtedy ju bronimy si przed atakiem, zamiast sami pierwsi atakowa. Taka metoda postpowania rzecznika wynika wprost z zasad polityki informacyjnej rzdu generaa Wojciecha Jaruzelskiego. Do zaoe tych naley otwarto, jawno spraw, szerokie informowanie o wszystkim przy zaoeniu, e nie ma kwestii godnych przemilczenia, jeeli one interesuj opini spoeczn. Obecna formua konferencji prasowych rzecznika rzdu nie zostaa z gry obmylona i nastpnie zastosowana, ksztatowaa si ona stopniowo pod wpywem okolicznoci i dowiadcze. Wszystko zaczo si tu po wprowadzeniu stanu wojennego. Zagraniczni dziennikarze zaraz po 13 grudnia 1981 roku pozbawieni zostali w ogle cznoci telefonicznej, a take dalekopisowej ze swoimi redakcjami, nie mieli swobody poruszania si i zbierania informacji w naszych placwkach. Potem ju mogli przekazywa teksty i obrazy, ale cenzurowane. W tej sytuacji zaczem do nich jedzi, eby informowa, co si w Polsce dzieje, wyjania racj stanu wojennego itd. Czyniem to nieregularnie, w miar potrzeb. Tak si zaczy te konferencje. Jeszcze doniolejsz potrzeb byo wtedy informowanie prasy krajw zaprzyjanionych o tym, co si w Polsce dzieje i jakie s nasze racje i intencje. Przez dugi czas zachodnia prasa w ogle nie wierzya w informacje i odrzucaa wszelkie moje interpretacje naszej polityki. Korzystaa wycznie ze swoich kontaktw z tzw. opozycj i dawaa ucha wszelkim bzdurom, jakie te rda podaway. Takiej zreszt wiedzy z takich tylko rde oczekiway od zachodnich korespondentw ich redakcje. Nie potrafi powiedzie, ilu zachodnich dziennikarzy akredytowanych w Warszawie wierzyo w kamstwa, ktre przekazywali, a ilu kamao wiadomie. W kadym razie szy w wiat pseudowiadomoci o rozstrzeliwaniu w Polsce tysicy aktywistw Solidarnoci i o dziesitkach tysicy aresztowanych, a trzymanych w namiotach, na stadionach i mrcych od mrozu. Ogoszono np. o mierci red. Tadeusza Mazowieckiego i publikowano jego pomiertne sylwetki. Mao ktry czowiek za ycia wysucha mw pogrzebowych nad swoim grobem -red. Mazowiecki mia t frajd. Pokazaem wtedy, komu trzeba, ywego i zdrowego Mazowieckiego, a w ogle prostowaem, zaprzeczaem, podawaem prawdziwe dane o internowaniach. Jeeli przekazywano to, co mwiem, to prezentujc wycznie jako garstwa przedstawiciela junty, ktra si wypiera swoich zbrodni. Rozwj sytuacji w Polsce, powolna zmiana linii politycznej niektrych ugrupowa w krajach Europy Zachodniej wobec Polski, wreszcie i moje starania powodoway, e stopniowo, stopniowo staem si

dla prasy zachodniej drugim, mniej wanym i godnym zaufania, ale rwnolegym wobec opozycyjnych rdem informacji. Dzi jestem ju rdem gwnym, podstawowym. Coraz rzadziej korespondenci akredytowani w Warszawie wprost kwestionuj ciso czy prawdziwo tego, co podaj. Otrzymywaem listy od polskich czytelnikw relacji z moich konferencji, w ktrych pytano, czy warto i czy naley stara si informowa, przekonywa i poddawa si presji agresywnych pyta korespondentw zachodnich z gry wrogo do nas nastawionych. Pytano rwnie, po co my w ogle udzielamy im akredytacji, skoro pisz nieprawd, s nieuczciwi i skrajnie tendencyjni. Pisaem wiele listw wyjaniajcych, a take tumaczyem na wielu zebraniach, e nie ma sensu obraanie si i wyrzucanie z Polski korespondentw nam nieprzychylnych, a mijajcych si z prawd. Fakt, e oni tu s i e odpowiadam na ich pytania, w jakim stopniu wpywa na to, co pisz, i stopniowo powoduje korzystn ewolucj ich sposobu widzenia polskich spraw. Nasza otwarta na ich szczeglne zainteresowania polityka informacyjna komplikuje im obraz Polski, ktry zrazu postrzegali wedle nieprawdziwego, gupiego, prociutkiego schematu: represyjna wadza dziaa przeciw spoeczestwu, ktre w caoci z wadz t walczy. Poza tym - przypominaem - nie chodzi tu o gr z samymi korespondentami, lecz o opini publiczn na Zachodzie, o zmian mniema o Polsce setek milionw porzdnych ludzi poddanych praniu mzgw na polskie tematy. Komentatorzy spraw polskich wywodziem - siedzcy nie w Warszawie, lecz w centralach prasy, radia i telewizji zachodniej o wiele jaskrawiej rozmijaj si z faktami, o wiele bardziej tendencyjnie omawiaj polskie sprawy i bardziej agresywnie je komentuj. Dziennikarze rezydujcy w Polsce jednak w wikszym stopniu maj kontakt z polskimi realiami. Tu na miejscu w ograniczonym co prawda zakresie mona jednak oddziaywa na ich mniemania i rozszerza pakiet przekazywanych przez nich informacji. Pojawiay si te pogldy w Polsce aprobujce co prawda samo odbywanie tak pomylanych konferencji prasowych rzecznika, ale przeciwne relacjonowaniu ich w polskiej prasie. Twierdzono, e daje si trybun naszym przeciwnikom, mimowolnie nadaje rozgosu rnym plotkom i pomwieniom. Wytykano mi, e polemizujc lub prostujc nieprawdy rozpowszechniam mimo woli treci szkodliwe. Odpowiadaem, e styl informowania spoeczestwa polegajcy na stosowaniu przemilcze przynis ju ze skutki, zosta skompromitowany i na zawsze zarzucony. Jeeli nawet nie odpowiem przekonujco na kade agresywne pytanie zachodniego korespondenta, nie zawsze wygram walk sown, to przecie w tej grze, jak w kadej innej, liczy si to, kto w sumie jest gr. Nie mona oczekiwa, e odbij zawsze kad pik. Prawie wszystko to, o co zachodni korespondenci pytaj i co imputuj, i tak ju obiega cz polskiej opinii publicznej lub obiega bdzie. Lepiej wic wyjania i objania, ni milcze. Powoli w zasadzie wszyscy w Polsce przywykli do tych konferencji i przestay one szokowa nawet ich krytykw. Nie ma bowiem argumentu obronnego tak skutecznego wobec rnych zastrzee, co poczekanie, a wszyscy przywykn do tego, co ich dranio. Relacje PAP z przebiegu wtorkowych konferencji s coraz obszerniejsze. Rzeczpospolita ju dawno temu podja druk (co poniedziaek) penych stenogramw, aby szczeglnie zainteresowani mogli przeledzi dokadny bieg zmaga lub te pozna z detalami i szczegami wypowiedzi rzecznika w danej interesujcej ich sprawie. Wyjani te musz, e tylko relacja PAP z wtorkowych konferencji jest przeze mnie autoryzowana, wic miarodajna. Inne relacje odzwierciedlaj to, co dany dziennikarz usysza, jak moje sowa zrozumia i streci.

Od pewnego czasu organizowane s oparte o analogiczn formu comiesiczne, czwartkowe konferencje prasowe rzecznika przeznaczone wycznie dla dziennikarzy krajowych. Ich tematyka jest w znacznym stopniu odmienna ni wtorkowych, gdy pras polsk interesuj przede wszystkim konkretne kwestie ekonomiczne i spoeczne, zamiary rzdu, uzasadnienia jego posuni itd., itp., podczas gdy na konferencjach wtorkowych niezomne zainteresowanie korespondentw zachodnich ogranicza si wci do sfery konfliktw politycznych w Polsce, chocia schodz one coraz bardziej na margines naszego realnego ycia. Dyskutowana bya w pewnym okresie taka kwestia: czy waciw jest rzecz, e rzecznik spotyka si osobno z pras zachodni przy udziale tylko kilku lub kilkunastu polskich dziennikarzy, a osobno z dziennikarzami polskimi, ktrzy na spotkanie ze mn zjedaj raz na miesic z caego kraju. W wiecie bowiem praktykuje si raczej konferencje dla prasy krajowej i zagranicznej razem. Postanowilimy zachowa t odrbno po prostu ze wzgldu na wielkie rnice zainteresowa dziennikarzy polskich i zagranicznych, gwnie zachodnich. Korespondenci z Zachodu pouciekaliby z sali, gdzie mieliby przez 2 lub 3 godziny sucha o tym, dlaczego rzd jeszcze nie podj decyzji o przyszoci przemysu motoryzacyjnego, jak ksztatuj si proporcje dostaw na rynek wiejski i miejski, dlaczego opnione jest zawieranie ukadw zbiorowych pracy itp., itd. Pewne znaczenie maj te wzgldy techniczne. Na konferencje krajowe zapraszane s liczne redakcje, take pism zakadowych, branowych, tygodnikw regionalnych itd. Wsplne konferencje byyby zbyt ludne i dugie, trudne do relacjonowania. Spotykam si z zainteresowaniem tym, jak konferencje s przygotowywane. Sposb zadawania tych pyta wskazuje na to, e wiele osb sdzi, i warsztat rzecznika to tajemnica. Na rnych spotkaniach, np. z aktywem politycznym, proszony wic bywam o choby czciowe tajemnic mych odsonicie. Pytajcy podkrela lubi, e rozumiej, i wszystkiego nie powiem, bo nie mog. W rzeczywistoci nie ma w metodzie pracy rzecznika niczego, co musiabym otacza dyskrecj. Podobnie mylne jest przekonanie, z ktrym niekiedy si stykam, e umiejtno odpowiadania na prawie wszystkie pytania, ktrymi jestem zaskakiwany, stanowi sztuk niemal magiczn. Konferencje dla dziennikarzy zagranicznych przygotowuj korzystajc ze wsparcia dwch pomocnikw (jeden z nich jest autorem tej ksiki). ledzimy stale wszystko, co za granic pisze si o Polsce, i stenogramy tego, co mwi wrogie radiostacje polskojzyczne. W oparciu o to oraz o stale napywajce od rnych sub informacyjnych wiadomoci o wszelkich w Polsce zdarzeniach potrafimy przewidzie, o co w dany wtorek mog by pytany. Zakres zainteresowa zachodnich dziennikarzy jest bowiem wski i stale dotyczy gwnie konfliktw politycznych. Bez przerwy uzupeniamy nasz bank informacji. Jest on wielokrotnie obszerniejszy ni zestaw pyta, ktre zostan zadane. Gromadzenie i systematyzowanie informacji oraz materiau do polemik stanowi zadanie moich dwch asystentw pracujcych na dwie zmiany. Ja sam przede wszystkim ustalam stanowisko rzdu w sprawach, o ktre mog by pytany. Stopie i zakres uzgodnie zaley od rangi sprawy lub te od jej delikatnoci. Niektre wymagaj dyspozycji najwyszego szczebla. Czsto, lub nawet zazwyczaj, rzecznik sam proponuje odpowiednie formuy, konsultuje je i koryguje. Niekiedy stanowisko rzdu w danej sprawie improwizuj w toku konferencji na podstawie niezbdnej na stanowisku rzecznika dobrej wiedzy na temat oglnej polityki rzdu oraz na znajomoci biegu wszystkich wanych kwestii. Aby by w kursie spraw, rzecznik rzdu uczestniczy w wielu zespoach, gdzie decyzje zapadaj lub s przygotowywane, w tym w posiedzeniach rzdu i prezydium Rady Ministrw.

Rzadko zdarza si, aby moi przeoeni uznali za potrzebne skorygowa stanowisko, ktre wyraziem. Raz bodaj tylko ogaszaem specjalne sprostowanie nietrafnego sowa, jakiego uyem, gdy odbiegao ono od brzmienia urzdowego dokumentu. Dotyczyo to fragmentu wizyty papieskiej w 1983 roku. Zwykle wystarcza, jeeli raz jeszcze powrc do danej sprawy, nieco odmiennie wypowied cieniujc, lecz nie odnoszc si do poprzedniej wypowiedzi, ktr de facto koryguj. S to niuanse uchwytne tylko dla fachowych obserwatorw ycia politycznego. Jeeli jednak podam myln informacj, prostuj j publicznie bez ocigania si i poczucia wstydu. Zbyt wiele ogaszam informacji zbieranych gwnie przez telefon, aby w ogle ustrzec si pomyek. Panuje mniemanie, e trudne s dla mnie te pytania, ktre dotycz kwestii bardzo draliwych, a zadane s w sposb szczeglnie agresywny. To zupenie bdny pogld. Trudne s te pytania, ktre dotycz stanowiska rzdu w wanych sprawach, jeeli nie spodziewajc si danego pytania nie mam tego stanowiska wypracowanego, a jednoczenie nie mog si do tego przyzna mwic np., e udziel odpowiedzi za tydzie. W takiej sytuacji zmuszony jestem ad hoc tworzy formu. Wygaszam j i po konferencji sprawdzam jej trafno. Przykadw nie podam - to wanie jedyna tajemnica mojego warsztatu. Zupenie si natomiast nie wstydz powiedzie, e nie wiem o jakim niekluczowym zdarzeniu, ani przyzna, e nie umiem poda jakich danych, o ktre dziennikarz z naga prosi. Zapytano mnie np. kiedy o plony ziemniakw w okrelonym kwartale minionego ju roku. W kocu rzecznik nie jest rodzajem zegarynki podajcej dane z rocznika statystycznego. Nawet nie nosz ze sob tej ksiki. Gorzej, kiedy dziennikarz pyta np. o konkretny dorobek ktrego z licznych komitetw rzdowych. To rzecznik rzdu powinien wiedzie, lecz pami czsto zawodzi, a nie ma akurat w teczce odpowiednich notatek. Mwi wtedy bardziej oglnie o zakresie zainteresowa i przewodnich liniach dziaania owego rzdowego ciaa nie podajc oczekiwanych konkretw. W ogle najczstsz metod odpowiadania na pytania zaskakujce a dotyczce stanowiska rzdu jest wykadanie dosy oglnych zasad naszej polityki w danej kwestii. Tak np. postpiem, gdy zapytano mnie o stanowisko polskiego rzdu wobec bardzo lokalnego konfliktu na odlegym kontynencie. Odpowied cisa wymagaaby uprzedniej konsultacji z wyspecjalizowan terytorialnie komrk naszego MSZ. Najbardziej jest mi pamitane jako wpadka, e powiedziaem, i rzd nasz zawsze si jako wyywi. Tyle razy ju publicznie wyjaniaem sens i kontekst tego, co powiedziaem, a dalej przypisuje mi si nonszalancj wobec spoeczestwa. Tymczasem moja wypowied i jej kontekst zostay przez Woln Europ i Gos Ameryki umylnie tak spreparowane, aby sprowokowa niechtne wobec rzecznika rzdu reakcje spoeczne. W Wigili 1981 roku prezydent Ronald Reagan powiedzia, cytuj dosownie: Dla podkrelenia naszego podstawowego sprzeciwu wobec akcji represyjnej polskiego rzdu przeciwko wasnemu narodowi administracja zawiesia wszelkie popierane przez rzd [amerykaski przyp. J.U.] wysyki artykuw rolnych i nabiaowych dla polskiego rzdu. A wic prezydent Reagan ogosi co takiego: kredytowany eksport ywnoci z USA do Polski wartoci setek milionw dolarw rocznie szed na zaspokojenie apetytu trzydziestu kilku osb - polskiego rzdu i wstrzymanie tych dostaw nie bdzie dla polskiego spoeczestwa dolegliwe. Te akcje nie s skierowane przeciw narodowi polskiemu doda obudnie. Odpowiadajc na ten i jeszcze inny fragment deklaracji prezydenta Reagana mwiem na konferencji prasowej (cytuj wedle stenogramu):

Chciabym [...] wtrci uwag, e argumentacja, ktr zastosowa prezydent Stanw Zjednoczonych ustanawiajc restrykcje gospodarcze wobec Polski, opieraa si na stwierdzeniu, e te restrykcje bd minimalizowane, w miar jak w Polsce znoszone bd elementy represyjne stanu wojennego. Niezalenie od tego, e uznajemy to oczywicie za prb ingerencji politycznej w sprawy wewntrzne Polski przy uyciu mechanizmw ekonomicznych, jest to kalkulacja zupenie bdna. Prawidowe byoby rozumowanie zupenie odwrotne, mianowicie: im cisza bdzie sytuacja ekonomiczna wewntrz kraju, im bardziej ludno Polski odczuje restrykcje ekonomiczne - a przede wszystkim przecie, i waciwie wycznie, godz one w ludno, bo przecie nie w rzd, ktry jako si wyywi -tym wiksze moe by napicie polityczne w kraju, tym znaczniejsze mog wystpi niepokoje, ktre zmusz nas do stosowania administracyjnych rodkw zachowania spokoju. A wic procesy demokratyzacji w Polsce, proces likwidowania tych dolegliwoci i ogranicze, jakie spowodowane zostay stanem wojennym, zaley od zagranicy tylko w tym sensie, na ile utrudni nam gospodarowanie. Taka jest jedyna zaleno, poniewa Polska oczywicie nie bdzie ulega presjom politycznym majcym za instrument rodki ekonomiczne. Czyli po prostu polemizowaem z bzdurn tez, e wstrzymanie wysyki artykuw rolnych do Polski spowoduje tzw. liberalizacj i na marginesie tego przeczyem, e ten rodzaj restrykcji ugodzi tylko w rzd, a nie w spoeczestwo. I te wtrcone kilka sw stao si podstaw kampanii majcej na celu tworzenie przekonania, e rzd nie dzieli trosk narodu, lecz odnosi si do nich nonszalancko. Sposb funkcjonowania rzecznika prasowego rzdu, w szczeglnoci za cotygodniowe konferencje wtorkowe, maj pewien uboczny wpyw na funkcjonowanie niektrych ogniw administracji. Ot aden pastwowy organ nie wypracowuje swojego stanowiska we wszystkich moliwych sprawach, lecz okrela je tylko w niektrych, gdy jest to niezbdne dla sprecyzowania jego polityki, kiedy wynika to z programu jego prac albo staje si niezbdne pod wpywem sytuacji lub jakich wydarze. To, e rzecznik rzdu co wtorek musi odpowiada na znaczn ilo pyta - przewidywanych przeze, lecz zadawanych niezalenie od jego woli i chci - sprawia, e niektre resorty i inne ogniwa administracji pastwa s proszone o wypracowanie i zajcie stanowiska w wikszej iloci zagadnie, niby to czyniy, gdyby nie to, e rzecznik zgasza terminowe zapotrzebowanie wzmagajce tempo prac. Dziaalno rzecznika wpywa wic dopingujco, cho bardzo oczywicie ubocznie, na rytm dziaa niektrych resortw i innych ogniw rzdowych. Wsppraca rnych ogniw rzdu i rzecznika prasowego miewa take dodatni wpyw na tre pracy rozmaitych resortw i innych komrek aparatu wadzy. Rzecznik ustalajc, co w danej sprawie powiedzie publicznie, ustawicznie przypomina o spoecznym rezonansie rnych zagadnie. Pod presj pyta i ponagle rzecznika i jego wsppracownikw niektre ogniwa rzdowe zastanawia si zaczynaj nad publicznym uzasadnieniem swoich niektrych posuni. Presja ta, ktr uosabiam, jest zgodna z zaoeniami rzdzenia przy otwartej kurtynie wraliwego na spoeczny rezonans, a wic zdecydowanie korzystna. Wedle powszechnych mniema zajcia rzecznika rzdu sprowadzaj si do prowadzenia konferencji prasowych, odpowiadania na pytania dziennikarzy. W rzeczywistoci jest to tylko fragment moich obowizkw, tyle e te akurat najbardziej publicznie rzucaj si w oczy. Rzecznik rzdu sta si dziki cyklicznym konferencjom osob stale eksponowan, przez to wci zauwaan przez og, znan przede wszystkim w kraju, chocia take za granic. Prowadzi to do wielkiego przeceniania mojej roli i znaczenia w aparacie rzdowym. Mamy tu do czynienia

z podobnym zjawiskiem, co eksponowanie ktrego z towarw w witrynie sklepowej, przez co ciga on uwag, mimo e w samym sklepie ley mnstwo podobnych, a nawet droszych i lepszych. Albo z czym analogicznym do utosamiania przez widzw treci dziennika telewizyjnego z jego widocznym na ekranie prezenterem, chocia przecie nie on ustala, co bdzie w DTV pokazane i powiedziane, a na og nie jest te autorem odczytywanych tekstw. Ekspozycja rzecznika rodzi pytanie o spoeczny odbir moich wypowiedzi, rozmiar zaufania do nich. Jest to kwestia istotna, gdy w pewnym stopniu sposb wykonywania moich obowizkw wpywa na ocen spoeczn polityki rzdu. Badania wykazay, e zakres odbioru spoecznego relacji z konferencji rzecznika jest zaskakujco wysoki, a wskanik zaufania do tego, co mwi, niezy wrd zbiorowoci ledzcej konferencje. Zaufanie wynosi blisko 40 proc. W skali oglnospoecznej zaufanie do ust rzdu (jak kiedy sam si nazwaem) ksztatuje si o wiele poniej zaufania do samego rzdu i jego czoowych postaci; aczkolwiek popularno (pozytywna i negatywna cznie) rzecznika jest niezwykle wysoka. Dowodem na to wielo plotek i dowcipw na mj temat po czci bazujcych na mankamentach mojej powierzchownoci, przede wszystkim wybujaych uszach. Badania socjologiczne stosunku do rzecznika rzdu nie pozwalaj na proste sprecyzowanie odpowiedzi, czy Urban bardziej szkodzi, czy pomaga rzdowi, ktry reprezentuje. W ostatnich miesicach w wielkich tygodnikach i dziennikach Zachodu opublikowano ze dwie dziesitki obszernych sylwetek rzecznika polskiego rzdu od pochlebnych po bardzo napastliwe. Powtarza si teza, e jestem rzdowym odgromnikiem koncentrujcym na sobie rne erupcje niezadowolenia i nieufnoci wobec wadz charakteryzujce cz polskiego spoeczestwa. Gdyby tak byo, moja rola byaby politycznie korzystna. Jednake badania socjologiczne pokazuj, e sympatie i antypatie wobec rnych osobistoci ycia publicznego s sabiej, niby si zdawao, powizane z opcjami politycznymi oceniajcych, lecz maj silny zwizek z osobowoci danej persony. Obecny rzecznik rzdu razi agresywnoci wypowiedzi, poza tym le wypada w telewizji. Uwaam jednak, e wskanik aprobaty nie jest rwnoznaczny ze wskanikiem politycznej poytecznoci. Jeeli szerokie bardzo grono zwyko sucha tego, co rzecznik mwi, to chocia znaczna cz suchajcych ocenia potem ujemnie mwicego czy wyraa nieufno wobec wypowiedzianych przeze treci - mimo to jestem przekanikiem prawd docierajcych do odbiorcw nawet czasem mimo ich woli. Niech - zgodnie z reguami psychologii spoecznej - wzbudzana bywa czsto przez kogo, kto godzi w system mylenia odbiorcy i skutecznie go nadwera. Mona wic prowokowa ujemne emocje przez to wanie, e si jest przekonujcym. Cay wic problem politycznej poytecznoci mojej w roli rzecznika bardzo jest zoony. Sdz jednak, e mgbym z poytkiem zosta zastpiony przez osob bardziej aprobowan, bo ukadniejsz, lepiej wygldajc w telewizorze i nie obarczon balastem wszystkiego, co przez cztery lata mwiem, a przy tym odchodzi w przewiadczeniu, e uformowany w latach 1981-1985 model funkcjonowania urzdu rzecznika po ulepszeniu moe by dalej kultywowany. Sdz, e te objanienia uatwi czytanie relacji o konferencjach prasowych rzecznika i ich rezonansie, chocia opisanie mojego warsztatu pracy zapewne obedrze przedstawione w ksice zmagania z zachodnimi korespondentami z przewiadcze o magicznej wszechwiedzy rzecznika. Stykam si za, owszem, z takimi pochlebiajcymi mi wyobraeniami. Im mniej jednak przypuszcze o magicznych rdach rnych u nas zjawisk, tym oczywicie lepiej. Jerzy Urban

Nota redakcyjna
Na ksik t skadaj si fragmenty stenogramw z konferencji prasowych rzecznika prasowego rzdu odbywanych w okresie od 13 XII 81 do 24 VII 84 oraz wyjtki z reakcji zachodnich rodkw masowej informacji na zdarzenia omawiane podczas konferencji, a take na same konferencje. W przypadkach, ktre tego wymagaj, zamieszczone s te materiay rdowe wyjaniajce wydarzenia, na ktre powouje si rzecznik bd korespondenci. Na kocu ksiki znajduje si aneks, w ktrym zawarte s podstawowe wiadomoci o rodkach masowej informacji, ktrych przedstawiciele zabierali gos podczas konferencji. Wybr ram czasowych tego opracowania podlega rnorakim koniecznociom. Nie byo kopotu z ustaleniem pocztku. 13 XII narodzia si praktyka najpierw sporadycznych, nastpnie regularnych spotka rzecznika prasowego rzdu z dziennikarzami zagranicznymi. Trudniej byo wybra moment zamykajcy to opracowanie. Przyjcie, i ostatnim zamieszczonym stenogramem bdzie ten z 24 lipca 1984 roku, wyniko z tego, i rozmiary ksiki zaczy niebezpiecznie rosn. Jednoczenie data 22 lipca - czterdziestolecie Polski Ludowej - z ktrej to okazji Sejm uchwali amnesti umoliwiajc wyjcie na wolno wszystkim osadzonym za czyny popenione z pobudek politycznych, wydaje si dobr okazj dla zamknicia pewnego etapu w historii pogrudniowej Polski. Stenogramy z tego okresu licz ponad 1000 stron maszynopisu. Konieczno cisej selekcji materiau spowodowaa cakowite wyeliminowanie wtkw dotyczcych sytuacji ekonomicznej, reformy gospodarczej, stosunkw finansowych i handlowych z zagranic, zwizkw zawodowych, sytuacji w szkoach wyszych. Pominito te lub tylko pozostawiono w formie sygnau wiele spraw incydentalnych, ktre jednak wzbudzay bardzo ywe zainteresowanie prasy zachodniej, przygotowania do procesu przywdcw KOR i ekstremalnych dziaaczy Solidarnoci, konfliktw na tle wieszania krzyy w szkoach, procesu w sprawie Przemyka, konfliktw wewntrzkocielnych i par innych. Jest oczywiste, e dokonanie takiego wyboru jest rzecz bardzo ryzykown, albowiem kady wybr jest subiektywny i moe by oceniany jako tendencyjny. Zdecydowalimy si podj to ryzyko tylko dlatego, i na rynku ukazao si wydawnictwo zawierajce komplet penych stenogramw z tego okresu. Pozwoli to czytelnikowi zainteresowanemu omawianymi zdarzeniami na signicie do materiaw rdowych. Przedstawione opracowanie z wymienionych ju powodw nie pretenduje do miana kroniki wydarze lat 1982-1984. Fragmenty konferencji maj raczej zorientowa czytelnika, w jaki sposb korespondenci zachodni postrzegaj i relacjonuj ycie naszego kraju. Interesujce wydaje si by po pierwsze to, jakie informacje uznaj za istotne i w zwizku z tym warte przekazania swoim odbiorcom. Po drugie to, na jakich rdach opieraj swe doniesienia, a co za tym idzie, co uznaj za informacje wiarygodne. Po trzecie, jakim komentarzem opatruj tak wybrane wiadomoci. Polski czytelnik powinien sobie przy tym uwiadomi, i praktycznie rzecz biorc informacje wysyane przez korespondentw z Polski s jedynymi rdami wiedzy o Polsce, na podstawie ktrych zachodni odbiorca ksztatuje sobie wizj naszego kraju. Pominite partie stenogramw dotyczce zagadnie ekonomicznych przewanie nie znajdoway odzwierciedlenia na amach zachodnich rodkw

masowej informacji, natomiast pominite fragmenty dotyczce zdarze incydentalnych byy nawietlone w prasie zachodniej w sposb podobny do tych, ktre zostay zachowane. Innym powodem, dla ktrego powstao to opracowanie, jest fakt, i cotygodniowe spotkania rzecznika prasowego rzdu z korespondentami zagranicznymi s now jakoci w polskiej, i nie tylko, praktyce informacyjnej. Wpywaj one w powanym stopniu na ksztat doniesie z Polski, a take poprzez relacje PAP oraz druk penych stenogramw w Rzeczpospolitej na ksztat informacji krajowej. Dlatego wydaje si warte przeledzenia, w jakich warunkach i w jaki sposb powsta rytua wtorkowych konferencji. W przygotowaniu tej ksiki korzystano z zapisw magnetofonowych przebiegu konferencji odbywanych w Centrum Prasowym Interpress. Pytania korespondentw mwicych po polsku przytaczane s w ich oryginalnym brzmieniu. Relacje pozostaych korespondentw przytaczane s bd na podstawie bezporedniego tumaczenia ich tekstw, bd doniesie Polskiej Agencji Prasowej, bd rejestracji magnetofonowej audycji nadawanych w jzyku polskim przez zachodnie radiostacje. Marek Rudziski

1981-12-131
JERZY URBAN Panie i panowie, ja przede wszystkim chciaem wyrazi wspczucie, e jestecie pastwo w tak paskudnej sytuacji, e jest czno utrudniona, ale to jest normalne w kadym kraju, ktry ogasza stan wojenny, nadzwyczajny. Sam jako dziennikarz przeywaem tego rodzaju sytuacje, chocia 25 lat temu. Mam nadziej, e wkrtce pastwo uzyskacie moliwo nadawania wiadomoci z Polski. Uczestniczcy w konferencji kpt. Wiesaw Grnicki - doradca premiera - wyjani, e wprowadzenie stanu wojennego nie ma nic wsplnego z zamachem stanu. Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego jest tylko organem wykonawczym nie zastpujcym adnych konstytucyjnych wadz kraju. Konieczno przedsiwzicia rodkw nadzwyczajnych spowodoway uchway prezydium Komisji Krajowej w Radomiu, przebieg posiedzenia KK w Gdasku, a take zapowied zwoania na 17 grudnia masowych demonstracji w wielu miastach Polski, w tym rwnie w centrum Warszawy, ktrych celem miao by powoanie rzdu tymczasowego, konstytuanty i jawna, otwarta, masowa prba przejcia wadzy w Polsce. JERZY URBAN W Polsce panuje dzisiaj spokj. Oczywicie spokj panuje, jak na polskie standardy kraju ostatnio bardzo niespokojnego. W stosunku do wszystkich dni ubiegych, miesicy i tygodni ubiegych, dzi w kraju panuje spokj. Zdarzenia, ktre dokonay si ubiegej nocy, to znaczy wprowadzenie stanu wojennego, wyjcie wojska na ulice itd., itd. dokonay si bez adnych nieszczliwych wypadkw, bez adnych ofiar. W tej chwili - wg informacji, ktre napywaj - rolnicy, ktrzy okupowali liczne urzdy gminne, opucili lub opuszczaj urzdy gminne i inne budynki publiczne bd sami, z wasnej inicjatywy, bd natychmiast potem jak przychodzi jaki urzdnik i zaznajomi ich z panujcym obecnie reimem prawnym. Rzd przyj z zadowoleniem sowa kardynaa Glempa, wypowiedziane dzisiaj w Czstochowie. Wedug naszych informacji kardyna wzywa do spokoju, wzywa do pracy. Istniej nieliczne zakady przemysowe w Polsce, gdzie zbieraj si niewielkie grupy robotnikw, rozwaaj sytuacj, rozwaaj moliwo przystpienia do strajku, czy te po prostu fizycznie siadaj w jakim pomieszczeniu, i jest to kwestia interpretacji, czy przystpuj do strajku, czy nie. S to przypadki, ktre mona policzy na palcach obu rk. Nazw tych zakadw nie bd podawa, poniewa dzisiaj tak szybko takie zdarzenia nastpuj, potem zanikaj, e po prostu nie warto tych zakadw notowa. W dwch, trzech miastach stana komunikacja, po czym ruszya (z wyjtkiem Krakowa). Niewielka grupa ludzi w Warszawie mona to tak nazwa - demonstrowaa przed zamknit siedzib regionu Mazowsze. Chciabym poinformowa, e od jutra szkoy wszystkich szczebli rozpoczn ferie. Liczby internowanych jeszcze nie znam. Jest ona nieznana. Chciabym tylko podkreli, e owo internowanie nie stanowi represji, nie ma w podtekcie adnej chci odwetu za poczynania polityczne czy jakiekolwiek inne. Osoby internowane bd zwalniane tak szybko, jak tylko to bdzie moliwe. Poza

Wtorek godzina 12.00, rzecznik prasowy rzdu - minister Jerzy Urban - przybywa na konferencj do Centrum Prasowego Agencji Interpress. Za nim z lewej asystent dr Zbigniew Augustynowicz, z prawej dyrektor Centrum Prasowego red. Maciej Grski

tym bd to kwestie indywidualne, to znaczy, e niektre osoby - mamy nadziej - bd mogy by zwolnione bardzo szybko, inne nie tak szybko. Sprawy te bd przedmiotem wnikliwego badania. Jak wiadomo - ogoszona zostaa abolicja, ktra te dowodzi intencji rzdu, eby nie dokonywa adnych rozrachunkw politycznych, nie ma tutaj mowy o jakim odwecie, karaniu itd. Oczywicie warunkiem abolicji jest zaprzestanie po dniu 13 grudnia prowadzenia dziaalnoci karalnej w wietle prawa wojennego, tego, ktre dzisiaj obowizuje. Jedynym celem owego internownia i wszystkich innych przedsiwzi dzisiaj dokonanych, w tym tak licznych przedsiwzi o charakterze prawnym, zmieniajcych sytuacj prawn kraju, jest umocnienie pastwa, zlikwidowanie anarchii, przezwycienie tych wszystkich zjawisk, o ktrych mwi dzisiaj premier genera Jaruzelski w swoim przemwieniu. Wadza jest zdeterminowana, eby kontynuowa drog rewolucji, ktra w Polsce si dokonuje. Zamierzamy kontynuowa wszystkie reformy i polityczne, i gospodarcze, ktre suy bd stworzeniu tutaj doskonalszego sposobu rzdzenia i poprawie gospodarki oraz warunkw bytu. Rzd bdzie po prostu kontynuowa prace rozpoczte, bdzie dalej te wszystkie reformy przeprowadza w taki sam sposb, w jaki one zostay postanowione. Liczy na to, e stan wojenny, ktry zosta zaprowadzony, stworzy lepsze warunki dla przeprowadzenia tych reform, ktre byy w znacznym stopniu blokowane przez chaos, przez ustawiczne niepokoje i przez poczynania politykw opozycyjnych w stosunku do panujcego ustroju, ktrzy mwili na wszystko nie i przedsiwzicia te utrudniali. Moe to si wyda paradoksem, jednake nie jest paradoksem, e zaprowadzenie stanu wojennego i przejcie wielu istotnych funkcji w yciu publicznym przez armi ma w Polsce na celu wzmocnienie demokracji - ktra moe rozwija si tylko w warunkach, kiedy nie panuje anarchia - nie za zahamowanie demokratycznych przemian, i myl, e przyszo te przewidywania potwierdzi. Wreszcie chciabym wyjani, e wszyscy internowani s cali i zdrowi. Uprzedzajc pytania, chc powiedzie, e pan Wasa nie jest internowany. Przebywa pod Warszaw, prowadzone s z nim rozmowy. GOS Z SALI Prymas Glemp pisa do premiera Jaruzelskiego przed kilkoma czy kilkunastoma dniami, m.in. apelujc o niepodejmowanie represji wobec Solidarnoci. Jak pan interpretuje obecn sytuacj w wietle tego listu? JERZY URBAN O adnych represjach wobec Solidarnoci nie ma mowy. adne represje wobec Solidarnoci si nie zdarzyy. Zdarzy si stan wojenny i wszystko, co si stao, jest normalnym i niejako automatycznym tego skutkiem. Mamy nadziej, e kiedy powstan po temu warunki, zwizek Solidarno - tak jak i wszystkie organizacje spoeczne i zawodowe, ktrych dziaalno obecnie zostaa zawieszona - bdzie mg dziaa, rozwija si i spenia jak najlepiej swoje zadania. GOS Z SALI Czy mona by da wskazwk, rad, informacj na temat charakteru kontaktw ze Zwizkiem Radzieckim, ktre mogy mie miejsce w zwizku z sytuacj?

Kpt. Grnicki powoa si na owiadczenie Departamentu Stanu z 13 XII stwierdzajce, e nie wykryto obecnoci wojsk radzieckich nawet na granicy Polski. Stwierdzi, e jeli chodzi o poinformowanie sojusznikw, to trudno przypuszcza, eby operacja tego typu miaa by dla nich penym zaskoczeniem. Jednoczenie wskaza korespondentom na ten fragment w przemwieniu Wojciecha Jaruzelskiego, gdzie jest mowa o tym, e Polska jest krajem suwerennym i w tej chwili musi wasnymi siami pokona istniejce obecnie trudnoci. GOS Z SALI Czy Konstytucja PRL przewiduje jakie ograniczenia czasu zawieszenia prawa do strajku? JERZY URBAN O ile dobrze pamitam, polska konstytucja w ogle nie mwi o prawie do strajkw. GOS Z SALI Czy rzd nadal zachowuje swoje funkcje, czy wszyscy s za co odpowiedzialni itd. JERZY URBAN Tak, rzd normalnie funkcjonuje. Rada Wojenna ma cile sprecyzowane funkcje, ograniczone do zapewnienia adu i porzdku. Czyli po prostu ona jest po to, by stwarza warunki do normalnego funkcjonowania konstytucyjnych, normalnych wadz pastwa, to znaczy Rady Pastwa, Sejmu i rzdu. Wszystkie te organy dziaaj, natomiast delegowani s do nich komisarze, penomocnicy Rady Wojennej. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Troszk podobne pytanie, ale nie dotyczce rzdu, tylko partii. Jakie w tym okresie przejciowym jest organizowane rozgraniczenie kompetencji midzy wadz wojskow a Biurem Politycznym i Sekretariatem Komitetu Centralnego. Innymi sowy, czy ogoszenie stanu wojennego nie jest swego rodzaju tam dla przewodniej roli partii? JERZY URBAN Nie, nie jest tym zamachem. Biuro Polityczne nie spenia adnych funkcji organw wadzy pastwowej. Jest ono instancj polityczn, jak sama nazwa wskazuje, organizmu o charakterze politycznym i te swoje normalne, stae funkcje zapewne nadal bdzie normalnie spenia. Ja chciaem te podkreli, e Biuro Polityczne, jak kierownictwo kadej partii, zajmuje si bardzo szerokim zakresem spraw. Natomiast Rada Wojenna, jeszcze raz chciaem podkreli, ma ten zakres spraw wski, cho s to sprawy w obecnej chwili najwaniejsze, mianowicie zapewnienie adu, porzdku, funkcjonowania wszystkich organw konstytucyjnych, w tym funkcjonowania partii i jej organw.

1981-12-20 Agence France Presse

Radio norweskie podao w sobot, e od kul zgino 56 osb, a dalszych 10 zmaro wskutek pobicia palkami. Departament Stanu uzna informacje o 54 miertelnych ofiarach star za godne wiary. I program tv BBC otrzyma powtarzajce si, ale nie potwierdzone, informacje, e na poudniu Polski miay zbuntowa si oddziay wojskowe. Oddziay miay odmwi uycia siy wobec strajkujcych i porzuciy czogi.

1981-12-21 Reuters Co najmniej 200 Polakw zostao zabitych, a okoo 1000 rannych w starciach z siami bezpieczestwa w pierwszym tygodniu trwania stanu wojennego. Dane te przekazane zostay przez przedstawiciela Kocioa rzymskokatolickiego, przybyego do Wiednia, a oparte zostay na informacjach otrzymanych z rnych rde diecezji oraz od rodzin uczestniczcych w pogrzebach ofiar zaj. rda kocielne na Zachodzie stwierdziy, e podawane dane liczbowe mog by niekompletne, poniewa komunikacja w Polsce jest utrudniona, a rwnie wskutek tego, e mog nie by w to wliczone przypadki, w ktrych rodziny nie organizoway pogrzebu katolickiego. rda te rwnie poday, e w warunkach zatrzymania zmaro dwch czoowych przedstawicieli Solidarnoci. Jednym z nich jest Tadeusz Mazowiecki, ktry zmar wskutek ataku serca, drug za ofiar ma by Zygmunt Kohn, starszy adwokat pochodzenia ydowskiego, ktry by czoow postaci KSS KOR.

1981-12-21
JERZY URBAN [...] Stan wojenny wprowadzono w ostatniej ju chwili, wyczerpawszy przedtem ju wszystkie, jakie tylko istniay, moliwoci zawarcia porozumienia narodowego, wyczerpawszy wszelkie moliwoci doprowadzenia do jakiego wspdziaania coraz bardziej antagonistycznych si, ktre w Polsce dziaay. Uczyniono to w chwili, kiedy ju byo zupenie jasne, e w planach kierownictwa politycznego Solidarnoci znajduj si poczynania zagraajce bezporednio porzdkowi konstytucyjnemu w Polsce. Poczynania, ktre byy okrelane przez kierownictwo Solidarnoci na zebraniu prezydium tego zwizku w Radomiu, odbywanym z udziaem przewodniczcych regionw, a potem w Gdasku, na zebraniu Komisji Krajowej. Wprowadzenie stanu wojennego spowodoway dopiero te zupenie zdecydowane intencje: na przykad wymuszania w Sejmie rezygnacji z decyzji przeciwdziaania prbom prawnego pohamowania na jaki czas strajkw, poprzez grob ogoszenia strajku generalnego i przejmowania wadzy w zakadach pracy, wadzy nad gospodark, wadzy administracyjnej w miastach, a take zawaszczania produktw, paraliowania pastwa w jego normalnych poczynaniach. Opracowano scenariusz strajkowy, ktry przewidywa bardzo rozgaziony sposb przejmowania wadzy nad

systemem komunikacyjnym, nad systemem dystrybucji towarw. Objawy takie, jak powstawanie rnych cia, ktre pragny obj wadz i zastpi kierownictwo resortw rzdowych, jak np. konferencja rektorw w szkolnictwie wyszym albo koncepcja spoecznej rady gospodarki narodowej, ktra miaa w zamyle odebra rzdowi prawo prowadzenia polityki spoeczno-gospodarczej. Wszystko to sprawio, e stan wojenny w Polsce zosta wymuszony przez te poczynania. On nie powsta jakby z wolnej woli Rady Pastwa, ktra swoim dekretem go ustanowia, lecz wymuszony przez wydarzenia, ktre w innym przypadku w sposb niewtpliwy prowadziyby lub w kadym razie mogyby prowadzi do wojny domowej w Polsce i do destabilizacji w tym regionie Europy, poniewa pooenie Polski jest na tyle centralne, i mona przewidywa, e wydarzenia typu zbrojnego wewntrz Polski spowodowayby daleko idce reperkusje midzynarodowe. W gruncie rzeczy w wielu innych krajach tego rodzaju symptomy, tego rodzaju poczynania, jakie reprezentowaa Solidarno i jej kierownictwo, w tym stopniu sprzeczne z konstytucj, nazywane s przygotowaniami do zamachu stanu. Stan wojenny, ktry w Polsce panuje, bdzie ograniczany, w miar jak bdzie postpowao uspokojenie. To uspokojenie ju nastpuje i stan wojenny ju jest ograniczany. Chciaem podkreli, e to, co si w Polsce zdarzyo w cigu ostatniego tygodnia z okadem, jest spraw wycznie polsk. Wszelkie doniesienia prasy zagranicznej mwice o obcej inspiracji, obcym udziale lub obcej pomocy czynionej dla operacji, jakie podejmoway polskie siy zbrojne i siy porzdkowe, wszystkie te doniesienia s kamstwem, s zupen bzdur, maj na celu mcenie stosunkw midzynarodowych. Dalej chciaem jeszcze podkreli, e Solidarno nie jest rozwizana. Zwizek ten, jak wszystkie inne zwizki zawodowe i wiele innych organizacji, w zwizku ze stanem wojennym jest zawieszony w swoich poczynaniach. W pragnieniach wadz pastwowych ley oczywicie reaktywowanie ruchu zawodowego w Polsce wtedy, kiedy tylko powstan po temu moliwoci. Mona si spodziewa, e reaktywowana bdzie rwnie Solidarno, jeli taka bdzie wola czonkw tego zwizku. Oczywicie Solidarno jako zwizek zawodowy, taka Solidarno, ktra ma okrelony statut, i zakadamy, e w przyszoci, jeli powstanie, jeli jej dziaanie zostanie reaktywowane, bdzie si tego statutu trzyma. Procesy, ktre powstay po sierpniu 1980 roku, s nieodwracalne rwnie w tym sensie, e w Polsce bdzie miejsce na niezalene zwizki zawodowe, dziaajce samorzdnie i w sposb nieskrpowany. Tak samo wszystkie inne reformy, ktre biegy w oparciu o porozumienia sierpniowe z 1980 r., bd kontynuowane. Mam tu na myli zarwno przemiany sposobu rzdzenia, jak i reform gospodarcz, rozwj samorzdnoci oraz rozwj demokratycznych swobd. Rzecz tylko w tym, e musz po temu powsta warunki, gdy te wszystkie swobody i wolnoci zostay naduyte w sposb sprzeczny z porzdkiem konstytucyjnym. Jednym z celw stanu wojennego jest stworzenie warunkw po temu, aby dalej one si rozwijay w sposb zgodny i z porzdkiem prawnym pastwa, i z porzdkiem prawnym tych wszystkich organizacji, ktre swoje wewntrzne, statutowe prawa przekraczay. Obecnie w Polsce w zasadzie panuje ju spokj. Spoeczestwo w wikszoci respektuje prawa i przepisy stanu wojennego. Dziaania wojska i si porzdkowych byy bardzo sprawne. Nie istniay adne wypadki niesubordynacji w wojsku lub w siach podlegych Ministerstwu Spraw Wewntrznych. Takich zdarze nie byo i nie ma. Dalej rzecznik poinformowa o trwajcym strajku okupacyjnym ponad 2 tys. grnikw w kopalniach Piast i Ziemowit. Stwierdzi, e poza tymi przypadkami praca w kopalniach przebiega normalnie.

Jak wiadomo, w Kopalni Wujek zdarzya si tragedia. Zgino 7 grnikw. S to jedyne ofiary miertelne wydarze zwizanych ze stanem wojennym w Polsce. Wicej - ni te 7 - ofiar miertelnych nie ma. Jednake te ofiary, ktre w Kopalni Wujek byy, jest to w rozumieniu wadz i. caego spoeczestwa wielka tragedia, wielki wstrzs. Chciabym w zwizku z t tragedi owiadczy, uprzedzajc ewentualne pytania, e nie istnia aden rozkaz strzelania. Nikt takiego rozkazu nie wyda. Strzay, ktre pady w Kopalni Wujek, byy jednake zgodne z prawem, byy zgodne z przepisami o uyciu broni, tymi, ktre obowizuj w Polsce nie tylko w okresie stanu wojennego, ale zawsze. Podobne przepisy obowizuj w zasadzie na caym wiecie, przynajmniej w wikszoci pastw wiata. Przepisy te powiadaj, e policjant, czy inny uzbrojony z racji swojej suby dla pastwa czowiek, ma prawo odda strzay po to, eby ratowa swoje ycie, w chwili gdy jego ycie lub zdrowie jest zagroone. Tak jest na caym wiecie i w oparciu o te przepisy, a take t wysz konieczno, jak jest w wietle prawa polskiego obrona swojego ycia, tam uyto broni, poniewa siy, ktre wkroczyy do kopalni, byy atakowane przy uyciu narzdzi, ktre mog spowodowa mier. To byy narzdzia takie, jak prty, acuchy, siekiery, kilofy. Nawet takie dzidy rozgrzane w ogniu, tak e przebijay tarcze, ktrymi chronieni byli milicjanci. Wezwaniom si porzdkowych trzeba si podporzdkowa. Tak jest na caym wiecie. Kto takie siy atakuje, ten naraa swoje ycie, i takie byo po prostu podoe tragedii w Kopalni Wujek. Jest to - powtarzam - wielkie nieszczcie, ale jest te szczciem, e nigdzie poza tym nie zdarzyo si nic tak dramatycznego i e adnych innych ofiar miertelnych nie byo. Minister Jerzy Urban stwierdzi, e w zwizku z tym, e sytuacja w kraju ulega postpujcemu uspokojeniu, polityka wadz bdzie zmierzaa do agodzenia stanu wojennego. Zobrazowa to stwierdzenie przykadami skracania czasu trwania godziny milicyjnej, zwikszenia moliwoci poruszania si po kraju, uruchomienia lotw czarterowych, podjcia pracy przez niektre urzdy. Rzecznik poda rwnie, e rozpoczto ju zwalnianie pierwszych osb spord 5 tys. internowanych. Nastpnie kpt. Wiesaw Grnicki, doradca prezesa Rady Ministrw, ostro zaprotestowa przeciwko kolportowaniu przez zachodnie rodki masowej informacji nieprawdziwych i tendencyjnych wiadomoci na temat Polski. Szczeglnie smutny rekord nieodpowiedzialnoci pobia francuska agencja AFP - powiedzia Wiesaw Grnicki. - AFP podaje informacje, e w Polsce jest zabitych 21 osb, e pan Wasa dosta ataku serca, kolportuje rzekomy apel Wasy do robotnikw. Wszystkie te fakty s nieprawdziwe. BBC podaje z zimn krwi we wszystkich jzykach, e miay miejsca bunty wojska w poudniowej Polsce. To cakowita nieprawda. Nastpnie kpt. Grnicki wyrazi swoj dezaprobat wobec stwierdzenia przez rzecznika Departamentu Stanu, e w Polsce byy 54 ofiary miertelne. Pomijajc fakt, e jest to informacja nieprawdziwa, to sam fakt zabierania gosu przez Departament Stanu wydaje mi si w najwyszym stopniu rzecz niestosown - stwierdzi Wiesaw Grnicki. - Nie przypominam sobie, eby rzd polski ustami swojego rzecznika kiedykolwiek komentowa, nieprawdziwie do tego, liczb ofiar masakr na poudniu Stanw Zjednoczonych, czy te ogasza owiadczenia w sprawie zamordowania przez policj 4 studentw na Uniwersytecie Kent w stanie Ohio. GOS Z SALI Kiedy pan Wasa bdzie zwolniony? JERZY URBAN

Kiedy tylko pozwoli na to sytuacja w kraju. NICK GOWING - TV brytyjska ITN Czy moe pan powiedzie co o warunkach, w jakich przebywaj osoby internowane, poniewa dawny ambasador w Waszyngtonie powiedzia, e te osoby s trzymane pod namiotami. Czy to jest prawda? Rzecznik kategorycznie zaprzeczy. Stwierdzi, e internowanym zapewnia si nie tylko dobre warunki pobytu, odywiania i higieny, ale rwnie szerokie moliwoci kontaktu ze wiatem zewntrznym poprzez widzenia, listy, paczki i pras. Doda, i w miar stabilizowania si sytuacji osoby internowane bd zwalniane. GOS Z SALI Po pierwsze, czy zaprzecza pan, e ktokolwiek by trzymany w namiotach, a po drugie, czy warunkiem zwolnienia z internowania jest podpisanie deklaracji? JERZY URBAN Nie, nikt nie mieszka w namiotach i nie bdzie mieszka. To jest zoliwe pomwienie i oczywisty absurd. To chyba na Bliskim Wschodzie, gdzie jest inny klimat, a niekiedy i inny obyczaj humanitarny. Czy wszystkie osoby podpisuj? Ja tylko mog powtrzy, e zwalniane s te osoby, w stosunku do ktrych wadze uzyskuj przewiadczenie, e nie bd one po wyjciu na wolno dziaa w sposb przeciwny prawom stanu wojennego. Nie ma adnego wymogu, e jest zwalniana ta osoba, ktra co podpisuje w tym zakresie, lub e kto podpisze, jest zwalniany. Natomiast jedn z form jakiego ustalenia - gentleman's agreement - w tym zakresie moe by pisemne zobowizanie do takiego wanie postpowania po zwolnieniu. LESZEK PAWOWICZ - TV amerykaska CBS News Czy prawd s wypowiedzi byego ambasadora Spasowskiego, e niektrzy z internowanych znaleli si na obszarze pastw ociennych? Wiesaw Grnicki okreli to owiadczenie jako bredni nie zasugujc na dementowanie. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro W niedziel, to znaczy wczoraj, w kocioach mia by odczytany komunikat Rady Gwnej Episkopatu. Ten komunikat, ktry by do twardy, powiedzmy. Zamiast tego zosta odczytany do agodny z kolei list ksidza prymasa. W nawizaniu do tego chciabym zapyta, jak rzd ocenia stanowisko i dziaalno Kocioa w tych cikich dniach? JERZY URBAN W sprawie Kocioa - rzd wysoko sobie ceni wszelkie owiadczenia Kocioa, ktre sprzyjaj ustanowieniu w Polsce spokoju, ktre sprzyjaj take temu, aby ludzie, ktrzy uznaj Koci za autorytet respektowali prawa stanu wojennego. I wszelkie tego rodzaju owiadczenia rzd docenia jako istotn pomoc i dla wadz, ktre kieruj w tej chwili krajem, i dla samego spoeczestwa, w ktrego interesie ley jak najszybsza stabilizacja w kraju i spokj.

KORESPONDENT Goeteborgs Posten W tym komunikacie, o ktrym mwi pan Margueritte, jest proba, eby osoby, ktre s internowane, byy traktowane w sposb bardziej humanitarny, dlatego e niektre z nich, tak jak ten komunikat mwi, trzymane s np. bez ciepej odziey w zimnych miejscach. Czyby episkopat kama? JERZY URBAN Episkopat po prostu moe by le poinformowany, ulega takiej dezinformacji, jak i prasa zachodnia, niektre czasopisma i dzienniki, ktre pisz wanie o jakich namiotach czy innych mrocych krew w yach wydarzeniach. By moe, e kto nie zabra ciepej odziey. Sdz, e to jest uzupeniane przez rodziny. Temu su widzenia z rodzinami i inne formy, ale mog tylko powtrzy, e warunki, w jakich trzymani s internowani, aczkolwiek s zrnicowane, s humanitarne.

1981-12-22 Przekazujc wypowied Urbana na temat liczby internowanych, Reuter stwierdza, e, wedug ocen zachodnich, pena liczba Polakw aresztowanych i internowanych od chwili ogoszenia stanu wojennego waha si w przedziale od 15 do 75 tysicy. Przytaczajc polskie dane, e 3 tysice grnikw okupuje dwie kopalnie na lsku, Reuter stwierdza, e, wedug amerykaskich raportw wywiadowczych, strajkuje okoo 20 kopal. W informacji ze Sztokholmu AFP przekazuje wiadomo, otrzyman od szwedzkiego dziennikarza, wsppracownika agencji TT, e w trakcie star si porzdkowych z grnikami Kopalni Wujek byo co najmniej 40 ofiar miertelnych. Le Monde mier Tadeusza Mazowieckiego W sobot 19 grudnia Agence France Presse doniosa, e wedug informacji otrzymanych z godnego zaufania rda w Warszawie, a take w Paryu, zmar redaktor naczelny tygodnika Solidarno - Tadeusz Mazowiecki, ktry zosta internowany po ogoszeniu stanu wojennego. ycie naznaczone przekonaniami Robotnicy, intelektualici razem walczyli i razem umieraj w kopalniach, na ulicach miast, w obozach koncentracyjnych generaa Jaruzelskiego[...] W takim wanie obozie zmar Tadeusz Mazowiecki [...] Osieroci trzech synw [...] Pami o nim pozostanie w polskiej historii. Krzysztof Pomian * Wedug pewnego turysty przybyego do Szwecji w wyniku star pomidzy policj i robotnikami zgino ponad dwiecie osb.

1981-12-29

Henryk Kurta z La Libre Belgique poprosi o wyjanienie, kogo mia na myli gen. Wojciech Jaruzelski mwic w przemwieniu z okazji Boego Narodzenia o organizatorach spiskowych poczyna. Minister Urban odpar, e postara si na podstawie faktw udowodni, e chodzio o dziaalno spiskow ze strony kierownictwa Solidarnoci. JERZY URBAN Mianowicie w Radomiu albo w Gdasku na posiedzeniu Komisji Krajowej 11 i 12 XII Rulewski na przykad mwi, e trzeba doprowadzi do cakowitego obezwadnienia administracji pastwowej poprzez intensywn dziaalno kompromitowania wszystkich wadz stopnia podstawowego i wojewdzkiego. Frasyniuk: rozbudowa aparatu zwizkowego i przygotowanie go do przejcia stanowisk w administracji. Nastpnie: wyeliminowanie partii z zakadw pracy. Nie wyklucza si uycia przemocy fizycznej. Postanowione zostao przeprowadzenie wyborw w trybie przyspieszonym poza porzdkiem konstytucyjnym, gdy zwizek zawodowy mia organizowa wybory powszechne do rad narodowych wszystkich szczebli dla podporzdkowania tak wyonionym radom administracji terytorialnej. Dalej: uchwalone zostao ewentualne powoanie tymczasowego rzdu narodowego o charakterze bezpartyjnym, zorganizowanie nastpnie do maja wolnych wyborw do Sejmu, ktrego struktura ma ulec zasadniczej zmianie, i tam ju od razu rozdzielono mandaty w tym hipotetycznym Sejmie - a powoywa mia i organizowa wybory, przypominam, zwizek zawodowy gdzie 30% mandatw otrzymaaby PZPR, 25% - ZSL i SD, pozosta cz KPN, Znak i te nowo utworzone partie polityczne. Dalej: planowano w oparciu o baz zwizkow uruchomienie nowych partii politycznych o charakterze opozycyjnym, co jest rwnie sprzeczne z konstytucj polsk, ktra w swojej literze okrela, jakie partie dziaaj na terenie Polski. Przewidywano tworzenie bojwek zwizkowych, zwanych milicj lub stra robotnicz, uzbrojonych w rury i paki. Zreszt tego rodzaju elementy uzbrojenia potem wystpiy w czasie strajkw. Zakadano, e stanowi bd one wyposaenie gdzie 1/10 stanu zag. W przypadku strajku powszechnego te wszelkiego rodzaju organizacje wyonione przez Solidarno miay nie tylko przej wadz w zakadach i nad zakadami, ale take nad produktem wytworzonym, nad produkcj, wreszcie wadz typu administracyjnego w terenie. Zorganizowana bya suba cznoci midzy zakadami dla stworzenia wanie struktur ponadzakadowych w tym systemie strajku itd. Wszystko to miao wyranie charakter spisku majcego na celu zmian systemu wadzy w Polsce, a liczne dziaania Solidarnoci wskazyway, e bynajmniej nie chodzio tutaj o zmian na rzecz wadzy bardziej demokratycznej, poniewa np. na uroczystociach organizowanych z okazji 11 listopada w Warszawie, w apelu polegych, jaki tam ogoszono, przywracano honor, co byo szokujce dla polskiego spoeczestwa, Narodowym Siom Zbrojnym, organizacji wyranie faszystowskiej z okresu wojennego. HIROYASU YAMAZAKI - agencja Kyodo Pod koniec listopada premier Jaruzelski zapowiedzia poruszenie w Sejmie spraw przyznania nadzwyczajnych uprawnie rzdowi. Jak ma si ta sprawa w stosunku do ogoszenia stanu wojennego? JERZY URBAN

Sytuacja w Polsce wygldaa w ten sposb, e trway nieprzerwanie strajki, jedne si koczyy, drugie si zaczynay, wyniszczajc gospodark i destabilizujc ycie kraju. W tej sytuacji rzd ustami swojego premiera zapowiedzia w Sejmie wniesienie ustawy, ktra by ograniczaa na czas okrelony, mianowicie na 3 miesice mniej wicej, prawo do strajkowania, po to aby chroni kraj przed klsk gospodarcz i destabilizacj polityczn. Ustawa ta jeszcze do Sejmu nie wpyna, a ju Solidarno zaja wobec tego zamysu zdecydowane stanowisko. Mianowicie odpowiedziaa, e nie bdzie respektowa ustawy sejmowej, a wic sprzeciwi si legalnej wadzy w Polsce, nie bdzie jej respektowa, e przeciwnie - odpowie na ustaw o rodkach nadzwyczajnych strajkiem generalnym, przy czym scenariusz tego strajku generalnego by bardzo cile sprecyzowany i zobrazowaem go w skrcie [...] Jak mona z tego wnioskowa, pjcie t drog, aby stosowa bardziej ograniczone rodki ni stan wojenny, rodek w postaci ustawy o nadzwyczajnych penomocnictwach dla rzdu, po prostu doprowadziby do konfrontacji w kraju, a by moe do wojny domowej. W tym stanie rzeczy, skoro przeciwnik polityczny w ten sposb reagowa na zamys zastosowania rodkw ograniczonych, rodkw cile okrelonych w czasie, nie pozostawao nic innego, jak zastosowanie rodkw bardziej radykalnych dla zapewnienia w Polsce funkcjonowania konstytucyjnej wadzy oraz zapobieenia konfrontacji, ktra mogaby si przerodzi w wojn domow. Tyle chciaem uzmysowi w zwizku z tym. W dalszym cigu konferencji Jerzy Urban skomentowa niektre doniesienia prasy zachodniej o Polsce. JERZY URBAN [...] Chciaem [...] pokrtce zobrazowa, bo moe pastwo nawet nie wiecie, jak wyglda tak w pogrupowaniu na rne tematy obraz Polski przedstawiany dzisiaj w rodkach masowego przekazu na Zachodzie. Na przykad o Wasie. [...] La Stampa: Wasa usiowa uciec z domu, w ktrym jest internowany. BBC: Wasa rozpocz w sobot strajk godowy. AFP: Wasa mia dozna ataku serca dowiedziawszy si o ofiarach w Kopalni Wujek. Tutaj ciekawe, e i strajk godowy, i atak serca, co chyba si wyklucza. AFP: Lech Wasa w wizieniu na Rakowieckiej. Bardzo czsto zachodnie agencje powouj si przy tym na rda kocielne. Mam przed sob z kolei wiadomo Reutera, ktry w oparciu o rda watykaskie donosi, e Luigi Poggi owiadczy po powrocie z Warszawy do Rzymu, e Lech Wasa nie jest internowany, moe sucha mszy. Poggi doda rwnie, e istniej nadzieje na wszczcie rozmw midzy wadzami a siami spoecznymi. Zmarli dziaacze Solidarnoci. Na wiecu we Francji uczczono minut ciszy - donosi Reuter - mier Mazowieckiego. Reuter: Co najmniej 200 zabitych, 1000 rannych w starciach w pierwszym tygodniu stanu wojny. Wedug rde kocielnych zmarli czoowi przedstawiciele Solidarnoci: Mazowiecki i Kon. Ot tutaj zauway naley, e o ile ta kaczka ze mierci Mazowieckiego ju chyba zostaa w sposb naleyty zdementowana, poniewa Mazowiecki czuje si dobrze, no to Kon - istotnie jedna z czoowych postaci KSS KOR - by to staruszek, czowiek bardzo leciwy, ktry umar przed wprowadzeniem stanu wojennego.

Radio francuskie podaje, e ZSRR poinformowa USA o stanie wojennym w Polsce na 2 dni przed ogoszeniem tego stanu. Ciekawe, na jakie rda w ogle tutaj radio francuskie mogoby si powoa publikujc takie bzdury. W cigu tygodnia 200 zabitych, w tym 40 w Hucie Katowice, na lsku i Wybrzeu. [...] Ot w Hucie Katowice oczywicie nikt nie zgin, bo - jak wiadomo - wypadki miertelne ograniczaj si do 7 osb w Kopalni Wujek. [...} Dalej na przykad mamy wiadomo wie, e Miosz, Baraczak i Koakowski podpisali owiadczenie, w ktrym powoujc si na wiarygodne rda stwierdzili, e Kuro i Michnik byli bici i torturowani w areszcie i zwracaj si o pomoc w zwizku z tym do organizacji midzynarodowych. To kamstwo wywoao oczywicie ogromny rezonans, tyle e jest to cakowita nieprawda. Oczywicie nikt w ogle nie by bity. Owszem, Kuro i Michnik s, co jest oczywiste, internowani, ale wos im z gowy nie spad, upowaniono mnie do owiadczenia tego. [...] Dalej: aresztowani, zabici itd. Agence France Presse: 15 zabitych w Pafawagu. Absolutny nonsens, nikt we Wrocawiu nie dozna adnego uszczerbku. [...] Associated Presse: W starciach w Pafawagu zgino 29 osb. Nikt nie zgin. [...] Reuter: Liczba zatrzymanych dosza do 50 tys. osb. W Warszawie zatrzymano 15 tys. osb. Chciabym powiedzie, e w Warszawie internowano w sumie 384 osoby, z tego 40 osb, czyli ponad 10%, ju zwolniono. Deutsche Welle: 200 zabitych, masowe aresztowania, obozy koncentracyjne. Liczba aresztowanych w Polsce w zwizku ze stanem wojennym wynosi na dzie 27 grudnia 746 osb. [...] Ja sdz, e jest to odpowied na sformuowania typu: masowe aresztowania, ktre tworz w krajach zachodnich psychoz, e tutaj rozpta si jaki dziki terror. Radio norweskie: Od kul zgino 56 osb, a dalszych 10 od paek. Associated Press w Wigili podaa, e w Hucie Katowice zgino 11 osb. AFP: Okoo 100 grnikw zgino w starciach na lsku. BBC: W Polsce zgino dotychczas ponad 200 osb. Wielu internowanych cierpi na tyfus i gangren. Zatrzymani studenci byli bici. BBC i radio francuskie: Wedug rde kocielnych, liczba wizionych przekracza 45 tys. Przebywaj oni w opakanych warunkach sanitarnych. Radio Kanada: W obozach koncentracyjnych w Polsce mno si przypadki gangreny. Ja w ogle nie rozumiem, c to za dziwna historia z t gangren. Natomiast, co jest istotniejsze, sformuowania takie, jakich uywa Radio Kanada, e s tam stosowane metody, ktre starsi wiekiem pamitaj z czasw faszystowskich, jest niezwykle obraliwe dla wadz polskich, poniewa w Polsce pojcie faszyzmu i metod faszystowskich, a take pojcie obozw koncentracyjnych ma konotacje zwizane z ludobjstwem, z nadzwyczajnym dramatem narodu polskiego i s to rzeczy w najwyszym stopniu uwaczajce i nieodpowiedzialne. [...] Korespondent fiskiego dziennika Helsingin Sanomat cytuje wypowied chirurga, e w jednym z warszawskich szpitali operowano pewn liczb robotnikw, ktrzy otrzymali postrzay w nogi. Nikt w Warszawie adnych postrzaw w nogi nie otrzyma. [...] Associated Press podao o strzelaninie w rejonie Paacu Kultury i Nauki i dworca Centralnego w Warszawie, a take w Ursusie. Jest 40 rannych i kilku zabitych. adnej w ogle strzelaniny nie byo. [...]

O ksiach na lsku i Wybrzeu: Mno si przypadki aresztowania i bicia ksiy - to radio francuskie. Gos Ameryki poda: Kilku ksiy aresztowano, a innych bito. Mona by z tego domyla si, e te kilkadziesit tysicy, ktre pozostay po kilku aresztowanych - zostao zbitych. Tak to przynajmniej moe rozumie suchacz Gosu Ameryki. Associated Press: Aresztowano w Polsce 10 ksiy majcych powizania z Solidarnoci. O sytuacji w wojsku czytamy w Berliner Morgenpost: Niepokoje w wojsku polskim, wielu onierzy odmwio udziau w akcjach. Reuter: Oddziay wojska ocigajce si z wykonywaniem postanowie dekretu przeciwko Solidarnoci zostay odsunite przez specjalne jednostki si bezpieczestwa. AFP za rdami boskimi przewiduje moliwo star midzy armi a milicj w cigu najbliszych paru dni. BBC podao 23 grudnia: Genera Jaruzelski nie panuje ju w peni nad sytuacj w Polsce. Associated Press: onierze dezerteruj i przyczaj si do strajkujcych . Radio Wolna Europa-, ktre zwykle bije rekordy bzdur, podao, e w Polsce aresztuje si nieletnie dzieci, a 50 oficerw odmwio wykonania rozkazu i grozi im za to kara mierci. Bardzo bogata jest literatura dotyczca tego, e rzekomo w zapewnianiu stanu wojennego w Polsce bior udzia jednostki wojskowe z ZSRR i krajw socjalistycznych. Reuter: Radzieckie i czechosowackie oddziay wojskowe pomagaj polskim oddziaom w amaniu oporu robotnikw w portach i na lsku. Niektrych internowanych przekazano do Czechosowacji. [...] Reporter telewizji francuskiej: W lasach koo Warszawy pochowane s radzieckie czogi, oddziay wojskowe, gotowe do interwencji. AFP: Na czele Uniwersytetu Warszawskiego i PAN stanli komisarze radzieccy. Welt am Sontag: Internowani wysyani s do Zwizku Radzieckiego. W akcjach w Polsce bior udzia specjalne jednostki KGB. Radio sterreich: Dziaaczy Solidarnoci internowano w obozach koncentracyjnych, zupenie jak w czasie wojny hitlerowskiej. Cz przetransportowano do Zwizku Radzieckiego. France Soir: Ksidz z Gdaska osobicie spotka onierzy radzieckich w polskich mundurach, a Reuter: Radzieccy dowdcy w cywilnych ubraniach nadzoruj komendantw wojskowych w komisariatach policji i siedzibach partii. Mog doda, e nie ma adnych komendantw wojskowych w komisariatach milicji i w siedzibach partii. Tak e jest to ogromna bzdura pitrowa. Aresztowania w partii - AFP podao o aresztowaniu Stefana Olszowskiego oraz wielu czonkw KC. No, Stefana Olszowskiego spotykam codziennie, cieszy si naprawd kwitncym zdrowiem i pen wolnoci. Radio Montreal: Aresztuje si czonkw Biura Politycznego. O Wajdzie Telewizja RFN podaa: Andrzej Wajda zosta aresztowany, poniewa odmwi podpisania owiadczenia wspierajcego rzd wojskowy. AFP podao wiadomo o aresztowaniu Wajdy. Wajda jest akurat moim ssiadem, wic go widuj. Ja przepraszam, e to tak dugo trwao, ale tutaj ilo przechodzi w jako. Po prostu tworzy si obraz Polski zupenie, ale to zupenie nieadekwatny do rzeczywistoci. Pastwo oczywicie odpowiecie, e macie trudnoci z przekazywaniem wiadomoci prawdziwych i e to odcicie czciowe Polski od wiata sprzyja publikacjom rnych bzdur. No, ja na to jeszcze raz mog odpowiedzie, e w miar moliwoci, jakie stwarza stan wojenny, te kanay przekazu wszelkiego rodzaju bdziemy starali si odtyka. [...] Jednake to, co si w tej chwili wypisuje i gosi o Polsce, po prostu nie ma ju adnego, ale to adnego zwizku ze zdarzeniami, jakie tutaj rzeczywicie si dziej, i myl, e nie suy ani wspistnieniu, ani przyszym stosunkom Polski z jakimkolwiek krajem, ktrego przedstawiciele s tu reprezentowani.

1981-12-24 RONALD REAGAN [...] Jednake dla podkrelenia naszego podstawowego sprzeciwu wobec akcji represyjnych polskiego rzdu przeciwko wasnemu narodowi administracja zawiesia wszelkie popierane przez rzd wysyki artykuw rolnych i nabiaowych dla polskiego rzdu. To zawieszenie pozostanie w mocy do czasu uzyskania absolutnych gwarancji, e dystrybucja tych artykuw jest nadzorowana i gwarantowana przez niezalene agencje. Musimy by pewni, e kady kawaek ywnoci dostarczony przez Ameryk trafia do narodu polskiego, a nie do jego ciemiycieli. Stany Zjednoczone podejmuj natychmiastowe dziaania dla zawieszenia elementw naszych stosunkw gospodarczych z polskim rzdem. Wstrzymalimy odnowienie ubezpieczenia eksportowej linii kredytowej bankw eksportowo-importowych dla polskiego rzdu. Zawiesimy przywileje polskiego lotnictwa cywilnego w USA. Zawieszamy prawo dziaania na wodach amerykaskich polskiej floty rybackiej. Proponujemy take naszym sojusznikom dalsze restrykcje eksportu zaawansowanej technologii do Polski. Te akcje nie s skierowane przeciwko narodowi polskiemu. S ostrzeeniem dla rzdu Polski, e wolni ludzie nie mog i nie bd sta bezczynnie wobec faktu brutalnej represji [...]

1982-1-02 Associated Press GmbH Zbiegy polski ambasador Z. Rurarz na ponad godzinnej konferencji prasowej w Waszyngtonie owiadczy w czwartek, e bardzo powanie zaryzykowa postanawiajc uciec, poniewa wg powszechnych zasad panujcych w Polsce wszelcy uciekinierzy musz by unieszkodliwieni wcznie z fizyczn likwidacj.

1982-01-09
W toku konferencji gos zabra minister Jerzy Urban. JERZY URBAN Chciabym [...] wtrci uwag, e argumentacja, ktr zastosowa prezydent Stanw Zjednoczonych ustanawiajc restrykcje gospodarcze wobec Polski, opieraa si na stwierdzeniu, e te restrykcje bd minimalizowane, w miar jak w Polsce znoszone bd elementy represyjne stanu wyjtkowego. Niezalenie od tego, e uznajemy to oczywicie za prb ingerencji politycznej w sprawy wewntrzne Polski przy uyciu mechanizmw ekonomicznych, jest to kalkulacja zupenie bdna. Prawidowe byoby rozumowanie zupenie odwrotne, mianowicie: im cisza bdzie sytuacja ekonomiczna wewntrz kraju, im bardziej ludno Polski odczuje restrykcje ekonomiczne - a przede wszystkim przecie i waciwie wycznie godz one w ludno, bo przecie nie w rzd, ktry jako si wyywi tym wiksze moe by napicie polityczne w kraju, tym znaczniejsze mog wystpi niepokoje, ktre zmusz nas do stosowania administracyjnych rodkw zachowania spokoju. A wic procesy

demokratyzacji w Polsce, proces likwidowania tych dolegliwoci i ogranicze, jakie spowodowane zostay stanem wojennym, zaley od zagranicy tylko w tym sensie, na ile utrudni nam gospodarowanie. Taka jest jedyna zaleno, poniewa Polska oczywicie nie bdzie ulega presjom politycznym, majcym za instrument rodki ekonomiczne.

1982-01-14
W trakcie konferencji Jerzy Urban poda przykady agodzenia - zgodnie z intencj wyraon przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego 13 XII - stanu wojennego. Poinformowa o uchyleniu 12 I 1982 internowania wobec 1056 osb, a take o podejmowaniu normalnej dziaalnoci przez coraz wiksz ilo urzdw i instytucji, np. teatrw, kin, szk, prasy itp. Do objaww normalizacji sytuacji spoeczno-politycznej zaliczy wymian pogldw midzy gen. Jaruzelskim a prymasem Glempem dokonan na spotkaniu w dniu 9 stycznia oraz podjcie dziaalnoci w zakadach pracy przez zakadowe komisje socjalne. Poruszy te spraw formowania si w rnych rodowiskach Komitetw Ocalenia Publicznego i Pojednania Narodowego. Odnis si rwnie do posiedzenia NATO w sprawach polskich. JERZY URBAN Rzd polski uwaa, e ju samo odbywanie si zebrania rady NATO na tematy polskie jest pogwaceniem suwerennych praw Polski, bo przecie byoby rzecz raczej nie do pomylenia, eby np. organ Ukadu Warszawskiego debatowa na temat stosunkw pomidzy Flamandami a Walonami w Belgii. Wreszcie rzd polski uwaa uchway brukselskie za prb merytorycznego mieszania si w sprawy polskie, nawet dyktowania podanej przez rad NATO polityki wewntrznej w Polsce. Prowadzi to wszystko do sztucznego napicia w Europie, szczeglnie e oparte jest ono o zupenie zimnowojenn retoryk. Polska nie daa adnego powodu do tego rodzaju nieprzyjaznych aktw, poniewa wprowadzenie stanu wojennego w naszym kraju byo nie tylko aktem suwerennym i zgodnym z prawem i obowizkiem wadz polskich, ale te podyktowane byo przecie koniecznoci cile wewntrzn, i denia polskie w aden sposb nie s wymierzone przeciwko adnemu krajowi w Europie czy na wiecie ani w ogle nie mc, ani nie zagraaj stosunkom midzynarodowym.

1982-01-14 PAP PAP Debata w Bundestagu Ze strony CSU glos zabra Hans Klein, oskary ZSRR, e podobnie jak w najgorszych dniach stalinowskich czystek inspiruje masowe aresztowania, terror i mord w Polsce. Wedug najnowszych, bardzo pewnych informacji - stwierdzi mwca - liczba radzieckich onierzy w polskich mundurach wynosi obecnie 80 tys. Radziecka kontrola nad armi i milicj dosza niemal do perfekcji. United Press International

Krtkofalowiec holenderski Anton Oort owiadczy, e poczwszy od 13 grudnia spdza on przecitnie po 12 godzin dziennie nasuchujc doniesie od jego kolegw w Polsce. Jego ostatnie poczenie z polskimi krtkofalowcami, jednym z odzi, a innym w Poznaniu, zostao jednake raptownie przerwane w niedziel 10 bm. Jego polscy koledzy nagle przerwali nadawanie swych informacji i przesiali kilkakrotny sygna SOS alfabetem Morse'a. Po tym sygnale wczy si trwajcy okoo 2 minut jednostajny ton, nastpnie kontakt si przerwa. Mog tylko przypuszcza - powiedzia Oort - e moi polscy koledzy zostali albo zabici, albo zbici do nieprzytomnoci. Relacjonujc dalej otrzymane uprzednio informacje, Oort stwierdzi: Z moich polskich kontaktw dowiedziaem si, e w okupacji Huty Katowice brao udzia okoo 5 tys. hutnikw, e 328 zgino, a 74 stracono. W Lublinie czog przejecha przez autobus zabijajc 58 osb.

1982-03-08
Na wstpie prof. Sylwester Zawadzki - minister sprawiedliwoci - przedstawi aspekty prawne stanu wojennego. Stwierdzi, e pojcie stanu wojennego jest uznawane przez doktryn prawa konstytucyjnego i odpowiednie przepisy s zawarte w konstytucjach takich krajw, jak np. Francja czy RFN. Nastpnie omwi 6 warunkw, jakie nakada na pastwa sygnatariuszy art. 4 Paktw Praw Obywatelskich i Cywilnych w przypadku proklamowania stanu wojennego. Polska wypenia wszystkie te warunki. Dlatego rwnie z punktu widzenia prawa midzynarodowego legalno stanu wojennego nie moe by kwestionowana. Minister Zawadzki stwierdzi, e zgodnie z art. 33 ust. 2 konstytucji uchwaa Rady Pastwa o proklamacji stanu wojennego bya cakowicie legalna. Natomiast wytworzya si pewna luka prawna z powodu braku ustawy o stanie wojennym. Dlatego Rada Pastwa musiaa mimo trwajcej sesji Sejmu wyda dekrety o stanie wojennym. Prawidowo tej decyzji potwierdzi Sejm 25 I 82 zatwierdzajc ustaw moc prawn dekretw. Minister poda liczb aktualnie internowanych - 3953 - oraz wyjani, e stworzone przez rzd uatwienia wyjazdowe dla internowanych nie s adn kar, albowiem ich wyjazd za granic nie jest przymusowy i osoby ubiegajce si o paszport czyni to dobrowolnie. JAQUES MICHEL TONDRE - agencja AFP Ile jest w tej chwili orodkw internowania i czy s wrd tych orodkw miejsca, ktre s w pewnym sensie poza kontrol Ministerstwa Sprawiedliwoci? Jaki jest obecny status prawny pana Lecha Wasy? Czy warunki przewidziane dla osb internowanych przewiduj zwolnienie osoby internowanej na tak okazj, jak chrzciny jej dziecka? W odpowiedzi minister Zawadzki poda, e po zlikwidowaniu tych orodkw, w ktrych byy najtrudniejsze warunki, pozostao jeszcze 25 orodkw internowania.

Lech Wasa jest internowany, z tym e przebywa w oddzielnym miejscu, a regulamin internowania nie jest tak szczegowy, eby przewidywa przypadek chrzcin. CHARLES GANS - Chicago Sun-Times Czy te prawa wydane co do wyjazdw dotycz osb takich jak Edward Gierek czy Piotr Jaroszewicz oraz druga kwestia: ilu ksiy jest internowanych lub aresztowanych do tej pory? JERZY URBAN Wedle polskich przepisw, odpowiednie wadze mog kadej osobie udzieli prawa wyjazdu. Zastrzegam si, e mwi o zasadzie oglnej. Obecnie przepisy szczeglne, obowizujce w stanie wojennym, ograniczaj liczb tych wyjazdw. Czyli czysto teoretycznie rzecz biorc, rwnie Edward Gierek mgby wyjecha, a w kadym razie ubiega si o wyjazd. Jednake nie przewiduje si udzielenia zezwolenia na wyjazdy za granic osobom, ktre czeka odpowiedzialno na przykad przed Trybunaem Stanu albo odpowiedzialno karna przed sdami, albo innego typu odpowiedzialno. Drugie pytanie byo o ksiy. Nie, aden ksidz nie jest internowany. Aresztowany dotychczas by jeden ksidz, ktry zosta skazany, ksidz Jewulski. O ile si orientuj, obecnie jest aresztowany drugi ksidz w zwizku ze spraw o zamordowanie starszego sieranta milicji.

1982-08-27 Berliner Morgenpost Pisze o licie internowanych oficerw WP do nowo utworzonego wydawnictwa Solidarnoci Sprzeciw - w Geteborgu. List ten miao podpisa 5 generaw, 17 pukownikw, 41 majorw i 123 innych oficerw WP, internowanych po wprowadzeniu stanu wojennego. Ogem ma by 1000 internowanych funkcjonariuszy, 110 oficerw WP, przy czym 40 oficerw ma si znajdowa tam, gdzie Wasa - w Aramowie.

1982-08-31
JERZY URBAN Dobry wieczr pastwu. Mielicie, zdaje si, pastwo kopoty z dojciem tutaj, przynajmniej niektrzy, ale ja si teraz poczyem std z wadzami warszawskimi, z Ratuszem, i powiedziano mi tam, e ju te niepokoje w Warszawie si kocz. A w ogle mog pastwa zapewni, e zanim si dzie skoczy, w caej Polsce bdzie spokj. Bdzie on, poniewa tego chce spoeczestwo i wadze porzdkowe z caym zdecydowaniem ten spokj zapewni. [...] Chc powiedzie, e sia, ktr demonstrujemy, to pastwo mogli oglda idc tutaj, nie suy zastraszaniu spoeczestwa. Ona suy zastraszaniu tylko tych ekstremalnych si, ktre wbrew licznym

apelom wadz, a take wbrew apelom przedstawicieli Kocioa, pr do awantur ulicznych, obieraj ulic za miejsce konfrontacji i wci planuj polityczne konfrontacje tego rodzaju. GOS z SALI Czy mgby nam pan powiedzie, czy w dniu dzisiejszym jacy ludzie zostali ranni czy zabici? Mjr Krzysztof Protakiewicz, rzecznik Ministerstwa Spraw Wewntrznych, stwierdzi, e nie posiada informacji o adnych zabitych. JERZY URBAN Ja chciaem natomiast co doda. Na szczcie nie ma takich informacji i miejmy nadziej, e nie bdzie. Natomiast chc powiedzie, e mam przed sob owiadczenie Zbigniewa Bujaka wydrukowane w nielegalnym tygodniku Mazowsze z dat 18 sierpnia, gdzie ku pewnemu chyba przeraeniu kadego czytelnika jest mowa o tym, e w lad za decyzj o tych demonstracjach mog pj ofiary. Czyli pan Bujak si godzi jak gdyby z tego rodzaju hipotez. A w innym miejscu mwi, e musimy przygotowa takie grupy ludzi, takie ubezpieczenie, ktre bdzie mona uruchamia w zalenoci od przebiegu akcji. Ja po prostu lkam si, e podziemie opozycyjne okazuje tego rodzaju determinacj i tego rodzaju apetyty konfrontacyjne, e istnieje - mwic brutalnie - jak gdyby zapotrzebowanie na trupa, po to, eby tumy podekscytowa, po to, eby uzyska wiksze poparcie spoeczne. To si niestety przejawia w niektrych publikacjach. SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Czy jest przewidziane wprowadzenie godziny policyjnej w Warszawie i czy w ogle jest przewidziane wprowadzenie na terenie caego kraju? JERZY URBAN W tej chwili - przypuszczam - nie jest przewidziane wprowadzenie godziny milicyjnej w kraju. Jak ju major Protakiewicz wyjania, decyduj wojewodowie i to si decyduje w tej chwili. Nie potrafimy poda iloci miast, w ktrych wojewodowie takie decyzje podejm. Zaley to od lokalnej sytuacji i ma charakter przejciowy. Suy tylko uspokojeniu sytuacji w danym miecie. Natomiast nie ley w planach wadz przywracanie w ogle godziny milicyjnej w kraju. HIROYASU YAMAZAKI - agencja Kyodo Jak wyglda sytuacja w poczeniach telefonicznych midzy miastami w Polsce, szczeglnie automatyczne poczenia? JERZY URBAN Poniewa zamieszki maj charakter zorganizowany i istniej grupy konspiracyjne, ktre te zamieszki organizuj, wobec tego dla utrudnienia cznoci pomidzy nimi i utrudnienia koordynacji tego rodzaju przestpczych dziaa, zostaa przerwana tu i wdzie czno w takim zakresie, w jakim to byo konieczne. Tego rodzaju przejciowe ograniczenia wymierzone s wycznie przeciwko organizatorom zamieszek i nie maj adnych innych celw natury szerszej.

1982-09-01 Agence France Presse Rzecznik MSW okreli jako dobr sytuacj w kraju, uzna, e organizatorom nie powiodo si, robotnicy nie uczestniczyli w incydentach, nie byo strajkw, spoeczestwo nie posuchao apeli. Pierwszy wniosek z tej rocznicy narzuca si sam przez si - uwaaj obserwatorzy w Warszawie - w 8,5 miesica po wprowadzeniu stanu wojennego wadze, mimo caego aparatu milicyjno-wojskowego, poniosy dotkliwe fiasko. Dla Solidarnoci natomiast, mimo ryzyka zwikszonej represji, jest to znaczny sukces. Reuters Rzecznik rzdu owiadczy na konferencji prasowej, i zamieszki uliczne byy wydarzeniami incydentalnymi i nie ma mowy o zmianie polityki rzdu z powodu takiego nacisku. W Nowej Hucie kilka tysicy metalowcw usiowao uda si do centrum miasta, ale zostali zablokowani przez milicj, i wybuchy starcia. Natomiast w Warszawie i innych miastach wygldao na to, e wikszo robotnikw, ktrych reprezentantami mieni si przywdcy podziemia, nie bya gotowa do marszw wobec zmasowanej obecnoci milicji. United Press International Oficjalni rzecznicy ogosili wieczorem zwycistwo wadz owiadczajc, i zwizkowi nie udao si wyprowadzi mas robotniczych na ulice. Od tego wanie podziemie uzalenio przyszo Solidarnoci; jego przywdcy ostrzegli, e bd musieli cakowicie przemyle sw strategi, gdyby z powodu lku lub innych przyczyn zbyt maa liczba ludzi wysza na ulice. Nawet uwzgldniajc demonstracje w dziewiciu miastach, to udzia w nich w skali krajowej by prawdopodobnie znacznie poniej stu tysicy, a to oznacza may uamek z 10 mln czonkw zwizku. Associated Press GmbH Zamieszki w Warszawie, Wrocawiu, Nowej Hucie i Gdasku byy najpowaniejszymi niepokojami od czasu zaj w ponad 12 miastach w maju br. Jednake wikszo obserwatorw stwierdzia, e liczba uczestnikw bya nisza od tej, na jak liczyli ukrywajcy si przywdcy zwizku, co moe skoni ich do ponownego rozwaenia taktyki zwoywania masowych ulicznych protestw i demonstracji.

1982-09-03
Na wstpie Jerzy Urban przedstawi elementy dyskusji toczonej podczas obrad Rady Ministrw w punkcie dotyczcym wydarze 31 VIII. Obecn sytuacj w kraju ksztatuj trzy czynniki: Po pierwsze spadek stopy yciowej, ktra, obniya si o jedn czwart. Na tym tle ministrowie podkrelali cierpliwo i opanowanie klasy robotniczej, stwarzajce nadzieje na przezwycienie kryzysu gospodarczego. Po drugie - walka midzy zwolennikami i przeciwnikami socjalizmu.

Po trzecie - zjawiska natury midzynarodowej, a przede wszystkim polityka pastw NATO. Polityka ta od sierpnia 80 r. nakierowana jest na popieranie ruchw rokujcych nadziej na przewrt polityczny w Polsce. JERZY URBAN Na tym oglnym tle rzd rozwaa wydarzenia z 31 sierpnia podkrelajc, e wynikaj one z logiki walki konspiracyjnej, jaka teraz jest prowadzona przeciwko wadzom konstytucyjnym Polski, e one wynikaj z determinacji opozycji politycznej, ktra jest w podziemiu i ma poczucie, e z biegiem czasu traci grunt pod nogami, e zmniejsza si poparcie spoeczne, jakie opozycja miaa nadziej uzyskiwa. Przede wszystkim zawd ten dotyczy tego, e nie uday im si strajki, nie uday si ju 13 maja, wobec tego zrezygnowano ze strajkw na rzecz taktyki zamieszek ulicznych. Opozycja organizujca te zamieszki uliczne miaa nadziej, e przycz si do nich zaogi robotnicze. Zaogi robotnicze jako grupy zwarte w zasadzie nie przyczyy si do zamieszek. Spowodowao to zawd dlatego, e po prostu w tradycji ycia politycznego Polski jest tak, e czynnik zbiorowego protestu zag robotniczych ma decydujce znaczenie dla biegu wydarze w Polsce. W ocenie rzdu demonstracje urzdzali przeciwnicy ustroju, kierowani przez dobrze zorganizowane grupy przywdcw znajdujcych si w konspiracji. Do tych zamieszek doczya si rozgorczkowana i podjudzana bardzo metodycznie modzie. Cz tej modziey ukazaa swe cakowite niezorientowanie polityczne we wspczesnym wiecie i zjawiskach wewntrz Polski. W zamieszkach bray te udzia znaczne iloci lumpw, elementw z marginesu wielkomiejskiego, co wykazuj niektre rozprawy przed kolegiami do spraw wykrocze i sdami, gdzie poprzednia karalno jest badana. Demonstracje propagowane przez opozycj, ktra je organizowaa jako pokojowe, nie byy zamierzone jako pokojowe. Haso demonstracji pokojowych byo raczej wabikiem dla potencjalnych demonstrantw. W kadym razie przeksztaciy si one w agresywne zamieszki i miao miejsce wiele aktw niszczycielskich. W trakcie tych zdarze mia miejsce fakt tragiczny, mianowicie w Lubinie. Wszyscy pastwo wiecie, co tam si zdarzyo. Rzd bardzo ubolewa nad tym zdarzeniem. Nie byo polece, aby uywa broni, nie byo takiego zamiaru ze strony rzdu. Jednake rzd uprzedza, e walki uliczne, e zamieszki uliczne, e ywio uliczny moe mie tragiczne nastpstwa, bo taka jest i logika, i mechanika tego rodzaju zdarze. W ocenie rzdu ekstrema Solidarnoci odegraa swj marsz pogrzebowy 31 sierpnia. Nie znaczy to bynajmniej, e jest to ostatni akt ich poczyna. Natomiast chodzi tutaj o to, e w sposb zasadniczy przegraa ona politycznie. Twierdzia zawsze, e pragnie by partnerem dialogu, e pragnie si porozumiewa, rozmawia. Tego rodzaju jej aspiracje, z chwil kiedy sw pozycj polityczn chciaa wymusza si, mona uzna za cakowicie przegrane, nieaktualne. Rozmw z twrcami zamieszek nie bdzie w adnej sytuacji. Dla realizacji porozumienia narodowego zwracamy si do spoeczestwa, w tym do mas czonkowskich Solidarnoci, wskazujc nadal na ujemn rol ich byych przywdcw i nie korzystajc z porednictwa tych przywdcw [...] Stwierdzono, e istnieje wyrane poparcie Zachodu dla emigracji Solidarnoci ulokowanej w wielu stolicach zachodnich. Faktem jest jej agresywno polityczna i jej wkraczanie na drog zdrady narodowej oraz zwizki midzy t emigracj a podziemiem Solidarnoci w Polsce. Mwiono take o tym, e intencj organizatorw zamieszek byy spektakularne efekty propagandowe tych zamieszek

w takim rozumieniu, e to, co si dzieje na ulicy, jest obserwowane, fotografowane i tworzy na caym wiecie odpowiedni klimat wobec Polski. Podkrelono, e w 15 wojewdztwach panowa spokj, bez drobnych nawet ekscesw. [...] Wedle danych, jakie do dzisiaj udao nam si zebra, rannych jest 148 milicjantw, 42 z nich znajduje si w szpitalach, 3 w stanie cikim; jest 6 rannych straakw. Spord uczestnikw demonstracji doznao obrae 63 uczestnikw, 2 osoby poniosy mier w Lubinie, jedna we Wrocawiu. W zwizku z zamieszkami sytuacja tam nie jest jeszcze jasna. Najostrzejsze zamieszki 31 byy we Wrocawiu, Warszawie, Krakowie i Lubinie. Z innych liczb, drobniejszych: zniszczono 22 samochody stray poarnej. W caym kraju zatrzymano 4050 osb. 70 proc. z tego nie ukoczyo 30 lat [...] Decyzj Prokuratury Wojskowej aresztowani zostali Jacek Kuro, Adam Michnik, Jan Lityski i Henryk Wujec. Aresztowanie nastpio w zwizku z zarzutem popenienia przestpstw z artykuw 123 i 128 1 kodeksu karnego. Chodzi tu o przestpstwa polegajce na podjciu przygotowa zmierzajcych do obalenia przemoc ustroju panujcego w PRL [...] RUTH GRUBER - agencja UPI Co si stao z amnesti w stosunku do osb, ktre popeniy przestpstwa przed wprowadzeniem stanu wojennego? Chodzi o te osoby, ktre zostay dzisiaj aresztowane, czy rzd zmieni swoje zamiary w stosunku do nich? JERZY URBAN Z 12 na 13 grudnia ogoszono abolicj, a nie amnesti. Nie dotyczy ona tych przestpstw, o ktre oskareni s aresztowani. Po prostu sam fakt abolicji okrela, jakie przestpstwa ulegaj puszczeniu w niepami. GOS Z SALI W zwizku z wypowiedzi pana ministra na temat Solidarnoci chciaem si dowiedzie, czy mona zrozumie, e rzd moe podj decyzj o delegalizacji Solidarnoci JERZY URBAN Ja tutaj mwiem o politycznych implikacjach sprawy. RISTO KORHONEN - Kansan Uutiset Jakie kroki zostay przedsiwzite przez rzd, eby wyjani spraw aresztowania ambasadora Finlandii w Warszawie? JERZY URBAN Ambasador nie zosta aresztowany. Zosta przez pomyk zatrzymany w dosy gorczkowej sytuacji ulicznej i zosta przeproszony. JACQUES MICHEL TONDRE - agencja AFP Czy moe pan poda dokadn liczb osb aresztowanych po zajciach 31 i ile z nich zostao ju uwolnionych po 48-godzinnym zatrzymaniu?

JERZY URBAN Przed kolegiami do spraw wykrocze stany dotychczas 1862 osoby, ale ta liczba si zmienia, bo te rozprawy trwaj. Z tych 1862 osb ukarano 1802. Ukarano aresztem 137, grzywn 1667 osb. Liczb zatrzymanych podaem. JOHN KIFNER - The New York Times Czy moe pan wytumaczy, dlaczego rzd zdecydowa si akurat w tej chwili na aresztowanie przywdcw KOR JERZY URBAN Ocena polityczna zdarze, ktre przedstawiem, jest przedmiotem komunikatu z posiedzenia Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, ktry to komunikat zawiera te odpowiednie zalecenia. Poza aspektem prawnym fakty wskazuj tutaj na polityczn logik zdarze, poniewa w naszej ocenie szkodliwe dla kraju zamieszki s efektem dziaa tego rodzaju zawodowych opozycjonistw. DAN FISHER - Los Angeles Times Jeeli nie zawodzi mnie pami w stosunku do demonstracji z 3 maja, to te z 31 sierpnia miay o wiele wikszy zasig i byy waciwie pod kadym wzgldem powaniejsze, tak mi si wydaje. JERZY URBAN Byy bardzo dugo przygotowywane. GOS Z SALI Czy stanowisko rzdu jest takie, e ci przedstawiciele prawa, ktrzy strzelali w Lubinie i spowodowali mier, dziaali prawidowo, czy ta sprawa jest w dalszym cigu badana? JERZY URBAN Sprawa ta jest przedmiotem ledztwa, o czym wspomniaem. Wiemy, e to ledztwo trwa i adnych wiadomoci z tego ledztwa nie ma. Natomiast z samego opisu zdarze wiadomo, e tum otoczy grup milicjantw i e uyli oni broni bronic si przed atakiem. Ja poza tym mog tylko jeszcze owiadczy, e nie istniay adne zalecenia, aby uywa broni palnej w starciu z tumem. Natomiast istniej regulaminy w tym zakresie przewidujce, e milicjant - niezalenie, czy to si dzieje w czasie zamieszek, czy w jakiejkolwiek innej sytuacji - moe uy broni w obronie wasnej. Takie przepisy istniej na caym wiecie, tam gdzie policja nosi bro. Mog te tylko powtrzy wielkie ubolewanie rzdu, e doszo do tego rodzaju dramatycznych zdarze. Ale, jeszcze raz powtarzam: rzd przestrzega przed tym, e wanie w czasie tego rodzaju zdarze ulicznych moe doj do sytuacji dramatycznych, poniewa to wynika z logiki tego rodzaju zdarze, z logiki, ktra czasem tworzy konieczno obrony wasnej przedstawicieli prawa i porzdku publicznego. Dostaem pytanie, czy oddziay milicji byy uzbrojone? Oddziay biorce bezporedni udzia w rozpraszaniu tumu, tak zwana pierwsza linia, nie byy uzbrojone w bro paln. Bro osobist posiadali funkcjonariusze drugiej linii, uywani do patrolowania oczyszczonego terenu, ochrony miejsc i obiektw o szczeglnym znaczeniu.

1982-09-06 Dagens Nyheter publikuje relacje Thomasa Kangera, ktry by naocznym wiadkiem wtorkowych zaj w Gdasku. Sycha byo nieustann strzelanin, w ktrej mona byo odrni salwy z broni automatycznej. Oznacza to, e do walki zostali wprowadzeni onierze armii regularnej. Trudno rozstrzygn, czy strzelali oni ostrymi pociskami, ale regulaminowa dugo salw, 3 do 5 wystrzaw, na to wskazuje. Szwedzka agencja prasowa TT Wg informacji przekazanych przez komitet pomocy Solidarnoci w poudniowej Szwecji, ktrego czonkowie prowadz nasuch polskiego radia, w Lubinie zgino w sumie 9 osb.

1982-10-07
JERZY URBAN [...] To rozwizanie, ktre przyjmuje projekt ustawy o zwizkach zawodowych, jest wanie rozwizaniem jak gdyby porednim pomidzy delegalizacj tylko Solidarnoci a niereaktywowaniem ruchu zawodowego w ogle. Jest to wic rozwizanie porednie, a nie skrajne. Chciaem powiedzie, e jest bardzo prawdopodobne, e projekt ustawy jeszcze moe si zmieni, tzn., e ostateczna wersja moe si jeszcze rni od tego projektu, ktry przyjy komisje sejmowe. Odbya si konsultacja tego projektu z Midzynarodow Organizacj Pracy, ktra przedstawia pewne sugestie wysannikowi Urzdu Rady Ministrw, dyrektorowi Miroczukowi, i teraz to zaley od komisji sejmowych, czy i ktre z tych sugestii przyjm. Znaczna ich cz, jak si ocenia w tej chwili, ma szanse przyjcia przez komisje - jutro si dowiemy, jak ta sprawa przebiegaa. Bardzo pilnie teraz wadze studiuj reakcje spoeczne, poniewa zaoenia projektu ustawy s w zasadzie znane, byy one przez duszy czas propagowane. Badamy, jakie te reakcje s. Musz powiedzie, e wedle jednego z sonday, ktrym dysponujemy, gdzie sondowano reprezentacj caej dorosej ludnoci polskiej, zamys tworzenia zwizkw zawodowych od nowa uznany jest za dobre rozwizanie przez 34 proc. ludnoci, nieco wikszy odsetek uwaa, e lepiej byoby przywrci poprzednie centrale zwizkowe oczywicie po dostosowaniu dziaalnoci Solidarnoci do tych zasad, ktre zostay przedstawione w lutym przez komitet rzdowy - 17 proc. nie ma zdania, 10 proc. uwaa, e nie naley jeszcze w ogle reaktywowa ruchu zawodowego w Polsce. To s oczywicie dosy orientacyjne dane. One niekoniecznie mwi o opcjach natury merytorycznej, bo np. ludzie opowiadaj si z bardzo rnych pozycji za tym, eby przywrci poprzednie centrale zwizkowe, np. wielu dziaaczy i czonkw zwizkw branowych czuje al, e nowa ustawa jak gdyby likwidowaa dziaalno zwizkw branowych, wobec ktrych przecie nie wysunite byy adne zarzuty polityczne, i mona sdzi, e cz tych ludzi mieci si w tych konkretnych 39 proc., ktre uwaaj, e lepszym rozwizaniem byoby reaktywowanie poprzednich central zwizkowych. To jest to, co wydawao mi si na tyle ciekawe, e warte powiedzenia pastwu, ale moe s jakie pytania. PYTANIA Z SALI

Czy s ludzie, ktrzy imiennie nie mog wstpi do zwizku zawodowego? Od chwili gdy Solidarno przestanie istnie legalnie, czy pan Wasa, ktry korzysta z pewnych przywilejw, stanie si zwyk osob i warunki jego internowania ulegn zmianie? JERZY URBAN Czy istniej ludzie, ktrzy imiennie nie mog wstpi do zwizku zawodowego? Ja w ogle nie rozumiem pytania. Kady pracownik, ktry znajduje si w stosunku pracy, ma prawo wstpi do zwizku zawodowego. Z tego wynika, e kady, kto nie pracuje, a nie jest emerytem, nie ma prawa wstpienia do zwizkw zawodowych. Ustawa przewiduje rne ograniczenia, to znaczy istniej pewne kategorie osb, kategorie zawodowe, gdzie nie bd tworzone zwizki zawodowe lub bd tworzone specyficzne zwizki zawodowe, ale nie ma to oczywicie charakteru imiennego, np. wojskowi nie uczestnicz w zwizkach zawodowych. Wic oczywicie ci wojskowi nie bd ani w ustawie, ani w innym przepisie wykonawczym po imieniu wymieniani. Czy Wasa staje si zwyk osob, czy w zwizku z tym warunki jego pobytu nie ulegn zmianie? Nie, warunki jego pobytu nie ulegn zmianie. Pan Wasa ju z chwil zawieszenia dziaalnoci zwizku sta si osob w tym sensie prywatn, e publicznie nieczynn, wic faktycznie w jego sytuacji nic si nie zmienia. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Dlaczego rzd wybra wariant, ktry wedug tego sondau opinii publicznej nie uzyska aprobaty wikszoci spoeczestwa, ale akurat ten, ktry zyska mniejsze poparcie? JERZY URBAN Opinie na temat najlepszego moliwego rozwizania byy rne nie tylko wrd spoeczestwa. One byy take rnorodne wrd ludzi uczestniczcych w rzdzie i w innych wadzach. Te pogldy ewoluoway od stycznia i lutego obecnego roku i rne byy rozwaane moliwoci, zanim Rada Pastwa zgosia swoje propozycje. Ja mwiem ju, e fakt, i 39 proc. ogu uwaa, e lepiej byoby reaktywowa poprzednie centrale zwizkowe, nie oznacza, e 39 proc. opowiada si za Solidarnoci. Tutaj przemawiaj ludzie przywizani do rnych central zwizkowych. I wanie w zwizku z tym, e rnice zda s bardzo due, wadze, Rada Pastwa przyjy rozwizanie kompromisowe, to znaczy takie rozwizanie, aby ruchu zawodowego nie budowa ani w oparciu o poprzednie centrale zwizkowe, ani w oparciu o adn z tych central, np. o zwizki branowe, lecz tworzy niezalene samorzdne zwizki zawodowe od nowa - zwizki zawodowe zgodne z tym najwaniejszym plebiscytem, ktry si w Polsce odby w postaci protestu robotniczego w sierpniu 1980 roku.

1982-10-19
JERZY URBAN

Ja dostaem sporo pyta, wic po kolei. Jakie wnioski wycign rzd z ostatnich zaj w Gdasku i w Nowej Hucie? Przede wszystkim wycign wniosek, e ekstremalne grupy opozycji politycznej nie daj za wygran, organizuj dalsze niepokoje i prowadz polityk im gorzej, tym lepiej. Drugi wniosek jest tego rodzaju, e nie maj one siy, aby zorganizowa strajki i demonstracje na wiksz skal. Trzeci za wniosek jest tego rodzaju, e potrzebna jest odpowiednia propaganda postanowie ustawy zwizkowej, e trzeba j cierpliwie popularyzowa po to, aby wikszo ludzi pracy zrozumiaa, e moliwoci tworzenia nowych zwizkw zawodowych s bardzo szerokie, e jest to ustawa postpowa i dajca odpowiednie ramy dla dziaalnoci zwizkowej. Pytanie nastpne, podobno w Gdasku zgino 3 czonkw ORMO, ZOMO, czy to prawdziwe? Nie, to nie jest prawda. Nikt nie zgin. Pytanie trzecie, podobno w sierpniu w Gdasku zgin w wyniku zamachu prokurator wojskowy, pukownik Klain, czy to jest prawda? To nie jest prawda, nawet nie jest prawd, e istnieje taki prokurator. Sprawdziem, e taki nie istnieje. Czy po 13 grudnia zginli inni czonkowie si bezpieczestwa, inni ni, jak rozumiem, pukownik Klain? Tak, zgin sierant Zdzisaw Karos z Warszawy, nikt poza tym. Czy po przyjciu nowej ustawy zwizkowej miay miejsce akty sabotau? Nie, nie byo takich akcji [...] Aktualna liczba internowanych. Poniewa zgodnie z zapowiedzi zawart w sejmowym wystpieniu premiera Wojciecha Jaruzelskiego na polecenie ministra spraw wewntrznych zwolniono w ostatnim tygodniu wszystkich, ktrzy byli przeznaczeni do zwolnienia, tzn. zwolniono 308 osb, w tej chwili jest internowanych okoo 700 osb. [...] Jakie reakcje spoeczestwa odebra rzd po uchwaleniu nowej ustawy o zwizkach zawodowych? Reakcje byy bardzo rne, podzielibym je na trzy rodzaje: pierwszy rodzaj reakcji, to jest aprobata dla zamysu budowania nowych zwizkw zawodowych, aprobata o rnej skali, czsto aprobata poczona z wyczekiwaniem na to, jak te zwizki bd w przyszoci wyglda - niekoniecznie oznaczajca akces. Drugi rodzaj reakcji - to obojtno po prostu, niezainteresowanie przyszoci ruchu zwizkowego, ktre bierze si z rnych motyww. Bierze si z takich take motyww, jak po prostu rozczarowanie do zwizkw, ktre istniay i przed 1980 rokiem, i przed 13 grudnia. Inne reakcje - to s reakcje protestacyjne, one obejmuj stosunkowo niewielk liczb osb, niewielk liczb pracujcych, skoncentrowanych w niektrych punktach Polski, w niektrych zakadach. Jest to po prostu reakcja niechtna, nienawistna nowym rozwizaniom. [...] Jaka jest reakcja rzdu na ostatni wypowied prymasa Glempa? Nie ma adnej reakcji rzdu, rzd nie reaguje na kazania wygaszane w kocioach. Jest ich przecie bardzo wiele, natomiast znajc tre tego kazania mog tu poczyni pewne uwagi wasne. Pierwsza uwaga, ktra mi si nasuwa, jest taka, e chyba arcybiskup Glemp jest le poinformowany, skoro twierdzi, e ustawa o zwizkach zawodowych nie bya konsultowana spoecznie. Ta ustawa przecie jest dokumentem szerokim, bogatym i jej podstaw s te ustalenia, ktre byy owocem szerokiej konsultacji w 1981 roku. Natomiast poprawki, ktre na wniosek rzdu wprowadzia Rada Pastwa, opieray si o zaoenia polityki rzdu w sprawie zwizkw zawodowych, ogoszone w lutym obecnego roku. Nad tymi zaoeniami toczya si wielomiesiczna dyskusja. Do tego naley doda, e chyba troch dziwne jest, e arcybiskup Glemp do niekorzystnie ocenia t ustaw, bo przecie ona jest o wiele bardziej postpowa i daje wiksze moliwoci dziaania zwizkom zawodowym ni wiele, wiele innych ustaw tego rodzaju istniejcych w wiecie i ktre wrd hierarchii kocielnej nie budz adnych zastrzee, a przynajmniej nie byo

dotychczas tradycj, aby akurat Koci katolicki by t si, ktra jest jakby promotorem w ustawodawstwie zwizkowym, cho oczywicie rnie to w rnych krajach wyglda.

1982-11-09
NICK GOWING - TV brytyjska ITN Czy mgby pan wyjani, czy s jakie warunki postawione w zwizku z wizyt papiea? I po drugie, jaka jest przyczyna ostatecznego udzielenia aprobaty przez rzd wizycie papiea? JERZY URBAN Zaczn od drugiego pytania. Rzd od pocztku aprobowa wizyt papiea, tak e nie ma tu dnej zmiany. Po prostu okrelony zosta wsplnie termin tej wizyty. Czy s warunki? Na wczorajszym spotkaniu wsplnie okrelono, e musz by spenione warunki, eby wizyta przebiegaa w sposb godny i w sposb spokojny, eby towarzyszy jej klimat powagi odpowiedni do tego wydarzenia. I ustalono, e niezbdne s obustronne - podkrelam - obustronne wysiki na rzecz tworzenia klimatu sprzyjajcego dobremu przebiegowi wizyty. W odpowiedzi na jedno z pyta o przebieg spotkania, odbytego w dniu 8 listopada, gen. Wojciecha Jaruzelskiego z prymasem Glempem minister Jerzy Urban stwierdzi: Pragn powiedzie, e w ogle atmosfera sensacji, ktra na wiecie jest tworzona wok tego spotkania, jest o tyle nieuzasadniona, e w gruncie rzeczy wydany wczoraj komunikat, a dzi w prasie ogoszony, z tego spotkania nie zawiera elementw nowych. Prymas ju wczeniej, na przykad w Tarencie w czasie swojego pobytu we Woszech, wyraa mniej wicej te same pogldy, ktre s zawarte w komunikacie ze spotkania z gen. Jaruzelskim. Tutaj mam przed sob wycinek z Rzeczpospolitej z doniesieniem prasowym, wic to jest relacja: Odpowiadajc na pytania dotyczce stosunku Kocioa do hase strajkowych w Polsce, prymas ponownie przypomnia, e Koci nie angauje si w polityk. Jednoczenie ostrzeg przed moliwymi nastpstwami strajkw. Strajk moe spowodowa wszelkie konsekwencje. Koci jest jednak tylko w stanie odradza co spoeczestwu. Na tej konferencji prasowej prymas stwierdzi take, e dialog midzy Kocioem a pastwem nie zosta przerwany, e on trwa stale [...] Stanowisko Kocioa, stanowisko sprzyjajce spokojowi w Polsce, pojednaniu, przy jednoczenie odrbnym podejciu do wielu szczegowych zagadnie, nie jest niczym nowym, a jest czym, co stanowi kontynuacj stanowiska Kocioa. HELLA PICK - The Guardian Czy mgby pan poda, jaka jest reakcja na temat wizyty papiea w Polsce, reakcja wrd szeregw partyjnych? Zwaszcza wrd tych, ktrzy popieraj pogldy pana Grabskiego wyraone w jego licie? JERZY URBAN

Jestem dosy zakopotany pytaniem, bo ono skada si jakby z dwch czonw. Pierwsze, jaka w ogle jest reakcja w szeregach partyjnych na zapowiedzian wizyt papiea. Nie sdz, e bya jaka szczeglna reakcja, poniewa wizyta papiea jest zapowiedziana od dawna i nie stanowi to adnego zaskoczenia. Zapewne wikszo czonkw partii z rnych powodw - a przede wszystkim takich, e jak sam papie zapewnia, bdzie to wizyta sprzyjajca pokojowi wewntrznemu w Polsce raduje si z przyjazdu papiea. Sdz, e mog te by czonkowie partii obojtni temu zdarzeniu. Nie potrafi tutaj dokona adnej analizy. Druga cz pytania dotyczya jakby jakiej szczegowej grupy czonkw partii zaprzyjanionych z Tadeuszem Grabskim. Niestety, ja nie mam nic do powiedzenia. Wrd swoich osobistych znajomych nie mam nikogo z przyjaci Tadeusza Grabskiego, akurat. S to pytania zbyt szczegowe jak dla rzecznika rzdu. Zakadaj one jak moj wszechwiedz, co w kadym mieszkaniu w Warszawie si mwi.

1982-11-10 Agence France Presse Wadze nie widz adnego szczeglnego powodu do niepokoju na dzie przed rod, na ktr podziemne kierownictwo Solidarnoci wezwao do strajkw i manifestacji. Trudno przewidzie, co si wydarzy, ale jestemy spokojni i zdecydowani. Rzecznik podkreli, e rzd uczyni wszystko, co w jego mocy, aby unikn zamieszek, powiza uchylenie stanu wojennego z reakcj spoeczestwa na apele z zagranicy, chcia pomniejszy znaczenie komunikatu zapowiadajcego wizyt papiea, niemniej jednak zoy hod patriotycznej postawie prymasa.

1982-11-11
HELLA PICK - The Guardian Czy mgby pan powiedzie, co powiedzia Lech Wasa ministrowi spraw wewntrznych - takiego, co skonio ministra do wydania decyzji o uchyleniu internowania? Czy podj jakie zobowizania, obietnice, czy co podobnego? JERZY URBAN Po prostu z przebiegu rozmowy wynikao, e jego obecn postaw mona oceni w taki sposb, e daje to podstaw do zwolnienia z internowania. HELLA PICK te The Guardian Czy Wasa zaoferowa swoj gotowo do pracy w ramach nowej struktury zwizkowej, na przykad gdyby nowe zwizki wybray go na przywdc? JERZY URBAN

Z komunikatu wynika, e jego rozmwc by minister spraw wewntrznych. Nie jest to waciwy rozmwca do dyskusji na temat kandydowania na urzdy w zwizkach zawodowych. DAN FISHER - Los Angeles Times Czy pan Wasa wystpowa z jakimi wnioskami co do kontaktw z pras, a zwaszcza z pras zagraniczn? JERZY URBAN Nie mog panu przekaza adnych wiadomoci, aby pana zaprasza, ale po prostu pan Wasa staje si wolnym czowiekiem i bdzie robi to, co mu si podoba w tym i innym zakresie.

1982-11-12 Le Matin Po porace apeli do strajku, bez wtpienia wzgldnej, jeli wemie si pod uwag zakres represji, lecz niezaprzeczalnej, nadesza chwila zadowolenia dla rzdu polskiego, o czym wiadczy wypowied rzecznika rzdu.

1982-11-16
REPORTER ABC - Chicago Pracownik suby dyplomatycznej polskiej za granic powiedzia mi w zeszym tygodniu, e planuje si pewn rol dla Wasy w nowych zwizkach. Czy pan si z tym zgadza? JERZY URBAN Niczego o tym nie wiem, ale moe polska suba zagraniczna ma jakie plany. Ja, prosz pastwa, mog powiedzie, e ilo spekulacji zwizanych z osob Wasy siga paranoi. My syszymy o spekulacjach, e on zastpi ministra Cioska jako ministra do spraw zwizkw zawodowych, s spekulacje, e jego uwolnienie byo jak dyrektyw Kremla, byy spekulacje, e list - to wszystko jest z doniesie prasowych z zagranicy, ktre mam liczne tutaj - byy spekulacje, e list, ktry napisa do Jaruzelskiego, by dyktowany mu, czy w kadym razie wynika z sugestii papiea, najrozmaitsze s spekulacje dotyczce przyczyn tego, e on ten list napisa, wie si to cakowicie mylnie z rozmowami Glemp - Jaruzelski, przewiduje si, e Wasa uratuje -jak tu zacytuj jedn bodaj z austriackich czy belgijskich gazet, nie chc traci czasu na szukanie - e Wasa uratuje reim Jaruzelskiego, inni powiadaj, e nieuchronnie stanie na czele podziemia i zniknie w podziemiu. C, ja mog tylko ze stoicyzmem odbiera t lawin sensacji. Przypuszczam, e to minie, dlatego e jest to po prostu sensacja dnia, a istotne problemy Polski, problemy porozumienia narodowego nie bd i nie s efektem jakich spektakularnych dziaa i spotka, lecz trudnego i zoonego procesu politycznego, ktry jest w toku.

Przy okazji jeszcze powiem, e dosy szokujca bya np. wiadomo o rezolucji klubw poselskich w Bundestagu w Bonn, klubw poselskich wikszoci rzdowej, proponujcych Bundestagowi rezolucj wzywajc rzd do rozmw z rzdem polskim na temat anulowania ustawy o zwizkach zawodowych. Jest to o tyle szokujce, e Polska od 36 lat jest krajem niepodlegym, o czym w Bonn jak gdyby zapomnieli. Dosy nietaktownie zapomnieli i naprawd zastanawiamy si, czy zaproponowa polskim klubom poselskim, aby uchwaliy jak rezolucj skaniajc polski rzd do negocjowania z rzdem Republiki Federalnej Niemiec anulowania jakich ustaw regulujcych ycie w tym kraju. Naprawd dochodzi ju do obdu w polskich sprawach i do zdarze cakowicie szokujcych.

1982-12-13
Konferencja prasowa zostaa zorganizowana w kuluarach Sejmu w przerwie obrad. JERZY URBAN W zasadzie gwnym tematem dzisiejszej konferencji jest zawieszenie stanu wojennego i regulacje prawne z tym zwizane. [...] Tryb naszej konferencji jest normalny, to znaczy tylko pytania, bo to, co stanowio prezentacj problemu, odbyo si na sali plenarnych obrad Sejmu i wszyscy pastwo tego wysuchalicie. GOS Z SALI Chciaem zapyta pana ministra, jak paskim zdaniem wygldaj zachodzce teraz zmiany po zawieszeniu stanu wojennego dla szarego obywatela PRL.? JERZY URBAN Odpowied na pytanie, co to przyniesie przecitnemu obywatelowi. Zrobiem sobie katalog z tych przepisw. Internowanie go nie interesuje, przynajmniej bezporednio nie dotyczy przecitnych ludzi, nie maj oni na og w swoim krgu internowanych, ale wiadomo, e zniesienie tego przez cz spoeczestwa bdzie przyjte z zadowoleniem. Zniesione zostay wszelkie ograniczenia dotyczce poruszania si, jakie jeszcze istniay. Powraca swoboda zgromadze. Jeli ten obywatel naley do jakich zrzesze, organizacji, ktre byy zawieszone, to moe w nich z powrotem dziaa. Zlikwidowana zostaje cenzura przesyek i rozmw telefonicznych. W peni, bez adnych wyjtkw dziaa zaczyna ustawa o zwizkach zawodowych, co praktycznie znaczy, e moliwe s strajki. Wreszcie samorzdy, na ktrych funkcjonowanie potrzebne byo specjalne pozwolenie, w cigu kilku miesicy bd automatycznie wznawia swoj dziaalno. Myl tu o samorzdach pracowniczych.

1982-12-21
BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro W swoim licie do prezydium Sejmu episkopat wyrazi zastrzeenia i uwagi w stosunku do drugiej ustawy o zawieszeniu stanu wojennego i pisze w zakoczeniu, e to robi w celu utrwalenia pokoju spoecznego i wiarygodnoci wadz, i prosi, eby ten list zosta przyjty, odczytany i przyjty w tym duchu przez wadz. Czy to yczenie zostao zrealizowane? JERZY URBAN Wiele myli z listu episkopatu zbienych byo z deniami niektrych posw wypowiadajcych si w komisjach. W zwizku z tym nastpiy zmiany w stosunku do projektu ustawy idce po czci w takim kierunku, w jakim sugerowa to episkopat. Na przykad, w artykule drugim, ustp pierwszy, wprowadzona zostaa poprawka umoliwiajca osobom, ktrym odmawia si zgody na rozwizanie umowy o prac - w zakadach, ktre s objte tego rodzaju rygorami - odwoanie si do przeoonego dyrektora tego zakadu. Czyli e postpowanie w tych sprawach stao si w wyniku poprawek dwuinstancyjne. Wprowadzona zostaa poprawka przewidujca przeprowadzanie dochodzenia przed relegowaniem pracownika lub studenta za udzia w nielegalnych strajkach i demonstracjach. Zostaa wprowadzona poprawka w przepisach karnych, gdzie przedtem istniao pojcie przestpstwa zwizanego z sianiem niepokoju. Obecnie to zostao - podobnie jak to sugerowa episkopat sformuowane w ten sposb, e chodzi tu o zakcenie adu i porzdku. Natomiast posowie, jak to zreszt wynika z przebiegu debaty w Sejmie i z gosowania, nie podzielili wielu uwag episkopatu zawartych w licie do Sejmu. Przede wszystkim ten list wydaje si niesprawiedliwy w swej tonacji ze wzgldu na to, e w caym okresie stanu wojennego wadze, ktre stosoway prawa stanu wojennego, cechowaa wielka wstrzemiliwo w stosowaniu rygorw. Po drugie list ten jest bardzo jednostronnie krytyczny, bo pomija milczeniem zawieszenie okoo 30 rygorw obowizujcych dotychczas. Po trzecie, nie traktuje on problemw, ktre podejmuje, w kontekcie sytuacji gospodarczej Polski, bo przecie ograniczenie praw pracowniczych w niektrych zakadach pracy wynika nie z jakiej chci stosowania represji, a po prostu s to przejciowe przepisy wynikajce z kryzysu gospodarczego, majce na celu zapewnienie wzrostu produkcji artykuw niezbdnie potrzebnych spoeczestwu lub te na eksport, czyli s to postanowienia lece w interesie spoecznym. [...] A wic - mog tu wypowiedzie tylko moje zdanie - doceniam oczywicie trosk episkopatu, ktra jest podkrelana w tym licie. Rozumiem, e episkopat kieruje si przesankami humanistycznymi. Jednake wydaje si, e tre tego listu po czci nie bierze pod uwag wszystkich aspektw sprawy. Z drugiej strony wiele poprawek sejmowych, ktre wymieniem, zreszt mam tu ich dokadny spis i jest on obszerniejszy, idzie po linii propozycji episkopatu, chocia list episkopatu napyn, kiedy ju komisje zakoczyy prace. Jest to wic albo przypadkowa zbieno opcji, albo te posowie katoliccy, ktrzy w komisjach wystpowali ze swoimi wnioskami, znali sugestie episkopatu wczeniej. HENRYK KURTA - La Libre Belgique

Pierwsze pytanie: w swym przemwieniu genera Jaruzelski powiedzia, e sondae wykazay, e wikszo spoeczestwa wypowiadaa si na rzecz zawieszenia stanu wojennego. Czy mona uzyska dane konkretne, jakie to byy procenty? JERZY URBAN Ja mog tylko powoa si na ten sonda, ktry znam. Sonda z lata obecnego roku, gdzie 27 proc. ogu dorosej ludnoci Polski wypowiadao si za natychmiastowym zniesieniem stanu wojennego, a reszta bd uwaaa, e naley to zrobi pniej, kiedy warunki ku temu dojrzej, bd uwaaa, e naley stan wojenny utrzyma na dugo, bd nie miaa zdania. Mog si te powoa na nowsze, acz nie oglnopolskie badania, mianowicie w Olsztynie przeprowadzono lokalny sonda ju teraz po podjciu decyzji o zawieszeniu stanu wojennego. Wynika z niego, e 70 proc. spoeczestwa decyzj t popiera, 25 proc. ludzi opowiada si za cakowitym zniesieniem stanu wojennego, a 5 proc. uwaa, e podjta w tej sprawie uchwaa jest przedwczesna. A wic te proporcje si utrzymuj. Mog by orientacyjne.

1983-01-13
Konferencj rozpocz mjr Jerzy Karpacz z Biura ledczego MSW, informujc, e 11 stycznia Suba Bezpieczestwa zatrzymaa w Warszawie pani Ann Olszewsk, zatrudnion w biurze UPI, w trakcie odbierania od pracownicy PKP przesyki zaadresowanej do pani Ruth Gruber. Przesyka wrczona zostaa pracownicy PKP w Gdasku przez nieznajomego mczyzn, o ktrym Suba Bezpieczestwa otrzymaa informacj, i jest on w kontakcie z pani Gruber. Anna Olszewska zeznaa, i udaa si na dworzec po przesyk na wyrane polecenie pani Gruber. W przesyce znajdoway si 2 rolki filmu oraz 36 fotografii obiektw wojskowych z terenu Wybrzea o charakterze wywiadowczym. Pracownica PKP i pani Anna Olszewska zostay zatrzymane. Wdroono ledztwo. Uznano, i na obecnym etapie postpowania brak podstaw do postawienia pani Gruber w stan oskarenia, i zwolniono j. Nastpnie Jerzy Wyk, kierownik Wydziau Prasy MSZ, powiedzia w uzupenieniu, e 13 I o 10.00 pani Gruber zostaa wezwana do MSZ, gdzie poinformowano j o cofniciu akredytacji, oraz poproszono o opuszczenie Polski w cigu 48 godzin. BRYAN BRUMLEY - agencja AP Jest kilka aspektw tej sprawy, ktre zaskakuj mnie. Jeli policja nie stwierdzia mieszania si pani Gruber w dziaalno szpiegowsk j nie oskarya j o ni, to dlaczego podjto tak decyzj w tej sprawie? Mjr Jerzy Karpacz stwierdzi, e poza tym, co powiedzia na wstpie, nie ma nic do dodania. JERZY URBAN

Ja nie wiem, jak wygldaj prawne aspekty tej sprawy. Wiem tylko to, co wszyscy pastwo, e wadze ledcze nie uznay za konieczne czy nie miay podstaw do tego, eby pani Gruber aresztowa lub przedstawi jej zarzuty o przestpstwo, jakim jest zbieranie materiaw o charakterze szpiegowskim. Natomiast czym innym jest odpowiedzialno i sfera tego, czy czowiek popenia przestpstwo, czy nie popenia, a czym innym jest zakres zasad zawodowego funkcjonowania, uprawiania zawodu dziennikarza. Ot zdaniem wadz polskich pani Gruber przekraczaa te uprawnienia, ktre s waciwe dziennikarzowi zagranicznemu akredytowanemu w naszym kraju. Interesowaa si wiadomociami, ktre na og nie s przedmiotem publikacji agencji prasowych. Nasze przepisy przewiduj, e dziennikarz ma prawo interesowa si tym, co stanowi przyjty zwyczajowo i utarty w rnych porozumieniach narodowych zakres zainteresowa prasy i rodkw masowego przekazu. [...] Dziennikarze pragn uzyskiwa wiadomoci potrzebne dla informowania opinii publicznej w swoim kraju o yciu kraju, w ktrym pracuj. Z oficjalnej i jawnie deklarowanej polityki administracji amerykaskiej wynika, e ma ona ambicje innego rodzaju, mianowicie ambicje aktywnego ksztatowania stosunkw wewntrznych w Polsce. I istotnie dziaalno niektrych przedstawicieli Stanw Zjednoczonych w Polsce, w tym take niektrych dziennikarzy, wykracza poza zainteresowania czysto dziennikarskie, a ma na celu ksztatowanie stosunkw wewntrznych w Polsce. [...] Z informacji, jakie mam, wynika, e pani Gruber w ogle przejawiaa rne dziwne zainteresowania, a take centrala UPI j do rnych dziwnych zainteresowa nakaniaa. W sierpniu ub. roku, czyli w czasie gdy funkcjonowaa zgodnie z dekretem o stanie wojennym cenzura cznoci midzynarodowej, do pani Gruber, czyli do agencji UPI w Warszawie, nadszed teleks z centrali UPI w Nowym Jorku podpisany nazwiskiem Henkel. Streszcz pokrtce ten teleks. Zalecano pani Gruber zbieranie informacji dotyczcych rodzajw broni, komentarzy w polskich rodowiskach na temat uycia rnych typw broni radzieckiej w Libanie, poczyna radzieckich wobec ich partnerw z Ukadu Warszawskiego w zwizku z przebiegiem konfliktu zbrojnego w Libanie. Tutaj si wymienia rne rodzaje broni i pyta si o to, jak rne fachowe osoby czy placwki w Polsce oceniaj te bronie. Nadawca pisze, e planuje opracowanie dla komputera informacji na temat elektronicznych dziaa wojennych, opracowuje wnioski z wojny o Falklandy i w Libanie. [...] Ten bardzo obszerny teleks zawiera dalej rne rozwaania i pytania dotyczce broni, na ktre prosi si o odpowied. Amerykanie - jak twierdzi nadawca tego listu - mogliby si zdecydowa na zmniejszenie o poow swego budetu przeznaczonego na obron, gdyby - pisze on - zdoao si ustali, e w obozie wschodnim bro radziecka oceniana jest ujemnie. Jednak w tym przypadku spostrzegawczo i realia mog stanowi odrbne sprawy. Syszelimy, e w bloku wschodnim panuje konsternacja, e zwoywane s spotkania komisji technicznych, ktre staraj si ustali jakie kwestie zwizane z broni, i prosi si tu pani Gruber o to, aby ona si czego dowiedziaa na temat tych komisji. Scharakteryzowaem mniej wicej ten dokument i chocia nikt na jego podstawie nie ocenia co prawda tego rodzaju kontaktw midzy przedstawicielstwem w Warszawie a central jako szpiegowskie - szpiegostwo w Polsce jest zbrodni, ktra jest cigana - to chc tu po prostu owiadczy, e nam tego rodzaju formua pracy dziennikarskiej nie odpowiada, poniewa ona godzi w interesy naszego kraju. [...] I wtedy kiedy zainteresowania dziennikarza tego rodzaju sprawami w wietle kodeksw polskich nie stanowi przestpstwa lub kiedy przestpstwa takiego nasze organa cigania nie s w stanie udowodni, wwczas uznajemy to za wykroczenie przeciwko obowizujcym

w Polsce zasadom pracy dziennikarza zagranicznego i stosujemy restrykcje natury administracyjnozawodowej. I tak wanie wyglda casus pani Gruber. HORST IFFLANDER - Neues Deutschland Panie ministrze, pan mwi o uprawnieniach korespondentw zagranicznych w Polsce. Prasa zachodnia zbyt duo twierdzi, e te uprawnienia w Polsce s skromne, e warunki pracy dla korespondentw zagranicznych w Polsce s nie najlepsze. Mam cakowicie inn opini, bo nawet w okresie stanu wojennego byy due starania polskiego MSZ, aby stworzy nam dobre warunki dla naszej pracy. Ale nie chodzi tu teraz o moj opini. Chciabym prosi pana ministra raz jeszcze o okrelenie swojego stanowiska w sprawie warunkw pracy korespondentw zagranicznych w Polsce. JERZY URBAN Mnie si wydaje, e warunki pracy dziennikarzy zagranicznych w Polsce s bardzo dla nich korzystne, e nie podlegaj oni ju w tej chwili adnym ograniczeniom, ktre wystpiy na pocztku stanu wojennego, e maj pen moliwo informowania si u wszystkich osb, jakie zapragn spotka, o wszystkich aspektach ycia w kraju, jakie dla prasy mog by interesujce. Niestety, spotykamy si czsto z naduywaniem tego typu swobd, naduywaniem rozmaitym, w tym take naduywaniem z punktu widzenia rzetelnoci dziennikarskiej, gdy konstatujemy wielk jednostronno zainteresowa yciem w Polsce - dotyczy to oczywicie niektrych dziennikarzy zachodnich, nie wszystkich - poniewa interesuj si tylko bardzo wsk sfer zmaga politycznych, konfliktw politycznych, zwizanych z tym represji prawnych itd. Natomiast cae bogate ycie kraju umyka ich zainteresowaniu. Innym rodzajem, moim zdaniem, niewaciwego wykonywania zawodu dziennikarskiego jest ograniczenie kontaktw spoecznych w Polsce do przedstawicieli rodowisk niechtnych wadzy lub wadz zwalczajcych, rozbudowywanie w tym kierunku kontaktw towarzyskich, rnych porednikw dziaajcych pomidzy zagranicznym dziennikarzem a tego rodzaju orodkami. Godzi to bardzo w polityczne interesy Polski. Mechanizm tego jest taki, e ludzie, ktrzy na przykad tkwi w podziemiu lub w inny sposb zwalczaj panujcy w Polsce ustrj, wszystkie swoje poczynania, czsto bardzo kameralnej natury, poczynania dwch, trzech osb wydajcych jak odezw, przedstawiaj bezporednio lub przez porednikw dziennikarzom zachodnim. Ci rozgaszaj to poprzez swoje agencje i gazety, stamtd czerpie Wolna Europa, lub te nawet Wolna Europa czerpie z depesz nadawanych z Polski bez porednictwa oficjalnych gazet i w ten sposb to wraca do Polski poprzez Woln Europ i nie tylko. Sam fakt, e kto co napisa sam lub w trjk, lub w dziesi osb, nie jest zdarzeniem politycznym, ale jeeli ten sam tekst, ta sama faszywa informacja lub owiadczenie jest potem emitowane przez kilka radiostacji, kilka agencji, a w tym radiostacj na Polsk, to staje si faktem politycznym. W ten wic sposb zatarta niekiedy zostaje granica pomidzy relacjonowaniem zdarze z Polski a tworzeniem niekorzystnych dla ycia naszego kraju zdarze w Polsce. Gdy idzie wic o moje stanowisko w sprawie pracy dziennikarzy zagranicznych w Polsce, to jest ono takie. Nie chcemy w aden sposb ogranicza swobody, ale swobody dla pracy rzetelnej i majcej intencje informacyjno-propagandowe, nie za intencje tworzenia faktw politycznych lub te

dostarczania informacji innym ni opinia publiczna instytucjom wyspecjalizowanym w krajach zachodnich. JOHN COCHRAN - TV amerykaska NBC News Pomijajc ostatnie pogorszenie stosunkw midzy rzdem i zagranicznymi korespondentami, zagraniczni korespondenci, a szczeglnie ci pracujcy dla zagranicznych telewizji, maj duo szersze pole dziaania i moliwoci pracy ni w innych krajach obozu socjalistycznego. Moje pytanie jest nastpujce: co polski rzd, polskie wadze spodziewaj si uzyska przez dawanie nam tej swobody, ktr posiadamy, pomijajc te ograniczenia, ktre byy stosowane? Co chc polskie wadze osign przez udzielanie nam takiej swobody w dziaaniu? JERZY URBAN Nie jest dla mnie zbyt jasne to pytanie. Po pierwsze - chciaem powiedzie, e nie wydaje mi si trafne zdanie, od ktrego pan zacz wywd o pogorszeniu si stosunkw midzy rzdem a zagranicznymi korespondentami, bo - przy caym szacunku dla pastwa - tu ta paszczyzna partnerstwa jest przedstawiana w sposb nieco przesadzony. Polski rzd przez swoje agendy wyspecjalizowane stara si pastwa informowa, poprzez inne agendy reguluje niektre aspekty warunkw pracy dziennikarzy. Jednake trudno powiedzie, e zagraniczny dziennikarz i rzd kraju, jakim jest Polska, to s partnerzy. [...] Rzd polski spodziewa si uzyska obiektywn, wieloaspektow informacj i mdry komentarz o wszystkim, co w Polsce si dzieje. Czstokro te nasze spodziewania s zaspokajane, to znaczy moemy si rni co do ocen, moemy nawet negowa niektre fakty, ale rozumiejc odrbno punktu widzenia wielu dziennikarzy zachodnich uwaamy, e ich korespondencje s wielostronne, s rzetelne i su temu, aby obraz Polski ksztatowany w zachodniej opinii publicznej by obrazem zblionym do rzeczywistoci. Czstokro jednak, niestety nazbyt czsto, jest inaczej; przedstawiany jest obraz wypaczony, przedstawiany jest obraz jednostronny, popeniane te s wielkie omyki co do faktw, i to omyki niemal zawsze popeniane w sposb tendencyjny i zoliwy wobec wadz polskich. [...] Rzd polski jednake nie ma zudze, a przynajmniej ja tu mwi w imieniu suby prasowej polskiego rzdu, e te jego pragnienia zostan przez wszystkich pastwa spenione, poniewa doskonale wiemy, e wiele central, na rzecz ktrych pastwo pracujecie, w sposb dosy cisy okrela, jakie aspekty ycia w Polsce s dla nich interesujce, a jakie nie s interesujce. Wiemy te, e niektrzy z pastwa maj zainteresowania bardzo ograniczone, ograniczone do przebiegu konfliktu polskiego, a nie do ycia kraju. Jednake my si spodziewamy, e te korespondencje bd coraz lepsze i coraz bardziej obiektywne, a jeeli czynimy pewne posunicia administracyjne majce na celu okrelenie granic funkcjonowania korespondenta w Polsce, to po pierwsze chc powiedzie, e zakrelajc te granice, zakrelamy je szeroko, zapewniajc korespondentom swobod, po drugie, nie taj intencji, e naszym pragnieniem jest zlikwidowanie zwyczaju, jaki si uksztatowa, i praca korespondenta wykracza poza zbieranie wiadomoci, a jest on jak gdyby przedstawicielem rodowisk przestpczo-opozycyjnych lub te informatorem sub wyspecjalizowanych, a nie opinii publicznej. [...] DAN FISHER - Los Angeles Times

Panie ministrze, chciabym si upewni, czy dobrze rozumiem gwn zasad przypadku pani Gruber. Jeeli zdarzy si, e ja czy jeden z moich kolegw, czy moe pan sam przypadkiem znajdzie kiedy rano w skrzynce na listy zdjcie na przykad rakiety SS 20, to wtedy bdziemy pocignici do odpowiedzialnoci. Czy to prawda? JERZY URBAN Ja moe oddam gos przedstawicielowi Biura ledczego, poniewa on lepiej wie, za co ludzi pociga si do odpowiedzialnoci, a za co nie. Chc tylko powiedzie, e z dowiadcze powszechnego ycia w paskim kraju chyba wynika, e jeeli na przykad pan jako obywatel amerykaski mieszkajcy w Stanach Zjednoczonych znalazby w skrzynce na listy paczk heroiny, to byoby rzecz dosy uzasadnion, gdyby amerykaska policja zainteresowaa si, skd ta paczka do pana dotara, i niekoniecznie by panu uwierzono, gdyby pan powiedzia, e to przypadkowy przechodzie j tam wrzuci, a pan nie ma z tym nic wsplnego, cho nie wykluczam, e sd by w to uwierzy. Wszystko zaley od okolicznoci. W kadym razie ledztwo w tej sprawie byoby uzasadnione. A gdyby pan na przykad by dziaaczem towarzystwa zwalczania narkotykw i w zwizku ze znalezieniem paczki z narkotykami w paskiej skrzynce do listw zarzd tego towarzystwa zawiesiby pana w funkcjach czonka do wyjanienia sprawy, to, by moe, byoby to te zgodne z reguami ycia publicznego. Moe ta analogia wyjani panu kwesti. DOUGLAS STANGLIN - Newsweek Panie ministrze, co powinnimy zrobi, jeeli kto zadzwoni do nas i powie, e jest na dworcu do odebrania przesyka, czy powinnimy skontaktowa si z paskim biurem, czy te uwaa pan, e ley to w zakresie przepisw pracy dziennikarskiej? JERZY URBAN Najoglniej rzecz biorc zakadamy, e powane instytucje prasowe, ktre wysyaj swoich przedstawicieli do Polski, deleguj osoby, ktre kieruj si wasnym rozsdkiem i dobr wiar i na telefon reaguj tak, jak im to rozsdek dyktuje. Prosz pana, ja nie odpowiem na pytanie, co naley zrobi, jeli kto zadzwoni na dworzec itd., poniewa powiadam, tego rodzaju kwestie nie mog by uregulowane adnymi przepisami, i jest to pytanie, w ktrego podtekcie ley domniemanie, e pani Gruber nie wiedziaa, co jest w przesyce, itd. Ale mog odpowiedzie, e jeeli bdzie tak si pechowo skadao, e do pana bdzie dzwoni kto, kto zajmie si zbieraniem akurat wiadomoci natury wywiadowczej, i e przesyki, ktre do pana bd nadchodzi, bd zawieray zdjcia obiektw wojskowych, to jest bardzo prawdopodobne, e ten pech paski spowoduje drugi pech, mianowicie odebranie panu karty korespondenta, poniewa w yciu tak bywa, e pech o tym decyduje. BRYAN BRUMLEY - agencja AP Pytanie do pana Urbana. Czy w paskiej ocenie korespondencje wysyane przez pani Gruber z tego kraju tworzyy takie wydarzenia polityczne? JERZY URBAN

W mojej ocenie korespondencje pani Gruber byy bardzo czsto nie tylko niezwykle zjadliwe i nieprzychylne wobec wadz Polski, ale przedstawiay w niekorzystnym, przejaskrawionym i nieprawdziwym wietle przebieg zdarze. Natomiast ja nie przyszedem tutaj po lekturze wstecz korespondencji pani Gruber i nie mog odpowiedzie na pytanie, czy ona paraa si tym, co nas tak susznie boli i gniewa, mianowicie zasiganiem informacji w podziemiu: jakie ono planuje akcje, kampanie, pochody, manifestacje itd., by podajc daty, godziny i inne fakty via rozgonie zachodnie przemawiajce w jzyku polskim popularyzowa te zdarzenia w kraju i powodowa, aby rzeczywicie powstay. Przecie my tu nie mwimy o adnych abstrakcyjnych kwestiach, tylko o zdarzeniach bardzo konkretnych polegajcych na tym, e - jak tu ju kiedy wspomniaem - w pewnym momencie obliczylimy, e zachodnie radiostacje mwice w jzyku polskim podaway sto razy wezwanie do strajku powszechnego 10 listopada. Poniewa ja to mwiem na jaki czas przed 10 listopada, ilo wezwa zwikszya si pniej. A wic byo to bombardowanie wiadomoci tej czci spoeczestwa polskiego, ktra na tego rodzaju wezwania jest podatna, codziennie po kilka, po kilkanacie razy w kko, na og czy zawsze z powoaniem si wanie na agencje i gazety majce swoich przedstawicieli w Polsce, i to szo wobec tego pod paszczykiem informacji.

1983-01-14 United Press International Rzecznik Urban powiedzia, i dziaalno Gruber wykraczaa poza ramy dziaalnoci zwykle nalecej do sfery zainteresowa rodkw przekazu. Wyjaniajc decyzj o wydaleniu stwierdzi, e wadze musz broni pastwo nie tylko przed dziaalnoci szpiegowsk, ale take w aspekcie politycznym wykazywa szczegln wraliwo na dziaalno rnych przedstawicieli USA w powizaniu z amerykaskimi ambicjami tworzenia wydarze w Polsce. Gruber nie zostaa aresztowana, aby unikn dalszego napicia w stosunkach dwustronnych, jest to ponadto akt dobrej woli, mimo i ledztwo nie zostao zakoczone. Wydalenie powinno posuy jako sygna ostrzegawczy dla innych zachodnich dziennikarzy. Nie sdzimy, e rol zagranicznych korespondentw jest utrzymywanie kontaktw z grupami podziemia lub przestpczymi. Rzecznik stwierdzi rwnie, e materiay Gruber o Polsce byy wyjtkowo zoliwe i nieprzyjazne. Associated Press GmbH Rzecznik Urban na konferencji prasowej zasugerowa ponuro, e innym zachodnim korespondentom moe grozi podobna decyzja, jeli bd publikowa owiadczenia podziemnych przywdcw Solidarnoci. Zarzuty rzdowe wobec Gruber pozostaj pynne, ale zerodkowuj si wok tajemniczej paczki, ktra miaa zawiera zdjcia urzdze wojskowych, przesanej pocigiem z Gdaska do Warszawy na adres Gruber.

1983-02-08
W nawizaniu do poprzedniej konferencji poproszono ministra Urbana o komentarz w sprawie likwidacji biura UPI w Polsce.

JERZY URBAN Komentarz w sprawie likwidacji biura UPI. Jaki tu jeszcze komentarz mona? Mog tylko doda, powtrzy, e odebranie akredytacji panu Turkowi byo odpowiedzi na odebranie akredytacji red. Gbiskiemu, korespondentowi Polskiej Agencji Prasowej w Waszyngtonie. Wadze polskie uznay za niestosowny i wysoce dziwicy akt retorsyjny wobec red. Gbiskiego, poniewa w stosunku do pani Gruber wysunite zostay istotne zarzuty, a w stosunku do red. Gbiskiego nikt zarzutw nie wysuwa. W zwizku z czym po prostu ten wrogi wobec polskich interesw informacyjnych akt wadz amerykaskich wymaga odpowiedzi. Ponadto, i co jest niemniej istotne, w wyniku wydalenia ze Stanw Zjednoczonych red. Gbiskiego przestaa dziaa placwka Polskiej Agencji Prasowej w Waszyngtonie, w zwizku z czym uznalimy, e ekwiwalentno postpowania wymaga, aby placwka UPI w Warszawie znalaza si w tych samych warunkach, to znaczy w stanie zawieszenia. [...]

1983-02-15
JERZY URBAN Byo pytanie o manifestacje z ubiegej niedzieli. Istotnie powstay takie dziwne precedensy i zwyczaje, e od czasu do czasu po niektrych naboestwach, ktre zawsze byy i mam nadziej bd uroczystociami czysto religijnymi, cz uczestnikw urzdza demonstracje polityczne. Takie zdarzenia byy w ostatni niedziel w Gdasku, Wrocawiu i Warszawie. Zachodnie rodki masowego przekazu naday im, jak zawsze, rozgos, ale tym razem silnie przesadziy w swoich ocenach. Poday np., e w Warszawie tysice ludzi manifestoway na Krakowskim Przedmieciu. Tam szo ulic okoo 500 osb, nieprawd jest to, co podawaa prasa i agencje zachodnie, e milicja rozpdzaa, nieprawd byo, e uyto gazw - nie uyto. Przynajmniej w sensie zorganizowanych grup nie rozpdzono si tych manifestacji nigdzie w Polsce, ani w Warszawie nie uywano paek, gazw, wody. RENATE MARSCH-POTOCKA agencja DPA Pan minister mwi, e w niedziel nie byo gazw zawicych. Ja sama byam w niedziel wieczorem w miecie i byy gazy. Ja sama nie byam na manifestacji, ale byam w miecie i byo wicej ni 500 osb. Nie wiem, czy pan minister tam by. JERZY URBAN Opieram si tutaj na informacjach uzyskanych z Milicji Obywatelskiej. Informacjom tym w peni ufam i moe to byy jakie incydenty innego typu czy gdzie z boku, czy jakie nie zarejestrowane przez moich informatorw. Trudno mi na to odpowiedzie. Mog tylko powiedzie oglnie, e nie cechuje mnie taka naiwno, abym ukrywa tutaj przebieg zdarze, o ktrych wiem, e wikszo z pastwa je obserwowaa naocznie. RENATE MARSCH-POTOCKA - agencja DPA Byo bardzo mao gazw, ale byy gazy, ja sama to czuam.

1983-02-16 Radio Deutschlandfunk Konferencja prasowa J. Urbana dot. niedzielnych demonstracji w kilku polskich miastach Najnowsze protesty w Polsce na rzecz zabronionego zwizku zawodowego Solidarno byy powaniejsze, anieli pocztkowo przyjmowano. Rzecznik rzdu polskiego Urban przyzna wczoraj, e demonstracje miay miejsce nie tylko w Warszawie, lecz take we Wrocawiu i Gdasku. Rzecznik odrzuci doniesienia, zgodnie z ktrymi milicja zastosowaa przemoc wobec demonstrantw. 1983-02-19 Radio Wolna Europa Urban przyzna - pisze korespondent Frankfurter Allgemeine - e zarwno w Warszawie, jak i w Gdasku, i Wrocawiu doszo w niedziel do manifestacji ulicznych na rzecz Solidarnoci. Doda jednake, i byy one przewanie wyolbrzymione przez pras zachodni. Urban stwierdzi, e wg posiadanych przez niego wiadomoci, wadze porzdkowe w Warszawie nie uyway przy rozpraszaniu demonstracji gazw zawicych. Dziennikarze zachodni i naoczni wiadkowie twierdz zupenie co innego. Podekscytowany Urban wtedy powiedzia: Prosz pastwa, nie moim zadaniem jest szerzenie dezinformacji. Nie jestem na tyle naiwnym - bym podawa korespondentom faszywe informacje.

1983-04-12
Na pocztku konferencji minister Urban przedstawi spraw pana Andrzeja Zajca. JERZY URBAN Chciaem poinformowa, e Andrzej Zajc jest to byy czonek zarzdu regionu Solidarnoci Podbeskidzia, ktry mia siedzib w Bielsku Biaej. Pochodzi sam ze Starachowic. W lipcu 82 roku emigrowa do Francji, po okresie internowania, obecnie chce wraca do kraju. Prefektura policji w Lille odmawia wizy wyjazdowej, nie wypuszcza Zajca do Polski. Przypuszczalnie moe to mie zwizek z tym, e Zajc owiadczy, e pragnie wrci, poniewa rozczarowa si do dziaalnoci emigracyjnych komrek Solidarnoci i pragnie o ich dziaalnoci wypowiada si w Polsce. Chc poinformowa, e dzisiaj do MSW w Warszawie wzywany bdzie ambasador Francji i MSZ zoy protest w zwizku z niewypuszczeniem Zajca, co jest sprzeczne nie tylko z wszelkimi zasadami prawnymi, ale take sprzeczne w tym wypadku jakby z moralnoci, ze wzgldu na skonno rzdw zachodnich do stawiania nam zarzutw, e kogo nie wypuszczamy, e ograniczamy wolno osobist. Rodzina Zajca zwrcia si do Midzynarodowego Czerwonego Krzya o pomoc, zwrcia si take do ambasady francuskiej w Warszawie i do MSZ proszc o interwencj. To s sprawy, ktre chciaem przedstawi od siebie.

Poza tym napyno bardzo duo pyta uprzedzajcych nasze spotkanie i ja moe odpowiem na te pytania, ktre nadeszy. Pytanie brzmi: w programie przeciwdziaania inflacji mowa jest o zamroeniu wydatkw w sferze budetowej, czy to dotyczy wojska, milicji, bezpieczestwa? Odpowiadam, e program antyinflacyjny dotyczy caej gospodarki i dotyczy wszystkich dziaw wydatkw budetowych, w tym i tych rwnie dziedzin. Wzrost wydatkw na MON i MSW jest relatywnie duo mniejszy ni na inne dziedziny. I tak planowany wzrost wydatkw na obron narodow wynosi 4,4 proc., a na bezpieczestwo publiczne 4,3 proc. Dla przykadu: wzrost wydatkw na cele spoeczne, np. szkolnictwo oglnoksztacce i wychowanie, wynosi 18,7 proc., na szkolnictwo zawodowe 15,8 proc., a na szkolnictwo wysze 18,4 proc., na ochron zdrowia 9,4 proc., na opiek spoeczn 22,2 proc. A wic, w innych dziedzinach wzrost wydatkw jest o wiele wyszy i relatywnie mniej rodkw przeznaczonych bdzie na te dziedziny, o ktre pytano. Sumy wydatkw MON i MSW s opublikowane w budecie na rok 1983, to jest Dziennik Ustaw z 30 grudnia 1982 r. [...] Napyno pytanie, ktre brzmi tak: PZPR polecia swoim czonkom wstpowa do zwizkw zawodowych. Nie s znane takie zalecenia. [...] Nastpne pytanie, co jest ze spraw korespondentw UPI i BBC? Nie wiem, czy odpowiada na to pytanie, bo ci korespondenci s na tej sali. [...] BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Panie ministrze, chciabym zada trzy pytania na temat pana Zajca. Czy pan Zajc wyrazi t ch powrotu do kraju cakiem swobodnie, czy to byo wynikiem rnych presji, ktre moe byy uywane wobec czonkw jego rodziny w kraju, wic jednym sowem, czy to bya decyzja swobodna? Czy fakt, e pan Zajc nie moe wrci do Polski nie jest, przede wszystkim, wynikiem tego, e wyjedajc by w posiadaniu paszportu polskiego, ktry dziwnym trafem uniemoliwi mu powrt do swojego kraju ojczystego, czy tutaj nie tkwi rdo tego problemu? Ja nie znam nic o potrzebie wizy wyjazdowej z Francji, taka rzecz jest mi nieznana. Owszem, przyznaj, e w moim ukochanym kraju wiele rzeczy si pogorszyo, odkd socjalici i komunici przyszli do wadzy, ale nie znam nic na ten temat. JERZY URBAN Wedle moich informacji pan Zajc publicznie owiadczy, e pragnie wrci, i w zwizku z tym, e mu to uniemoliwiaj, podj dziaania poprzez francuskie rodki masowego przekazu. Wedle mojej informacji powiedziano mu, e wypuszczenia do Polski odmawia mu policja w Lille, policja specjalna (nie wiem dokadnie, co to znaczy), w zwizku z jakimi swoimi w tej mierze przeciwwskazaniami. Sugestie, jakoby postpowanie pana Zajca byo wynikiem jakiej presji, oczywicie oddalam i odrzucam jak najkategoryczniej. Po pierwsze dlatego, e u nas adne wadze nie wywieraj presji na rodziny, eby skania kogo do powrotu. Przecie to s jakie zupenie absurdalne tezy! Za nasze wadze nie maj moliwoci operowania we Francji, eby tam pana Zajca do czego przekonywa. Sprawa ta wynika nagle i ku naszemu zaskoczeniu stosunek wadz francuskich do zamiaru pana Zajca przyjazdu do Polski jest negatywny. Natomiast jak to wyglda w sensie formalnym, to ja szczegw nie znam. Sdz, e dzisiejsze rozmowy midzy MSZ polskim a ambasad francusk suy bd do wyjanienia tych wszystkich szczegw, jakimi pan Zajc dysponuje dokumentami itd. Nie znam si na tym, nie wiem, jak wyglda paszport pana Zajca, wiem natomiast, e polskie placwki

konsularne we Francji, tak jak polskie placwki konsularne na caym wiecie, mog wydawa paszporty, a wic zaopatrzy kad osob w taki paszport, jakiego pragn mu udzieli. By moe, e moja informacja, e tutaj chodzi o wiz wyjazdow, wynika z uycia zego sformuowania, istota rzeczy jednak nie ulega zmianie. JOHN K.IFNER - The New York Times Witamy pana ministra z powrotem na tej sali. Jest kwestia podjcia przez pana dziaalnoci pisarskiej pod pseudonimem Jan Rem, ktrego podobno pan wczeniej uywa. A oprcz tego, byy takie sugestie, wic chciabym wiedzie, czy pan rzeczywicie pisa w tym ostatnim okresie listy na swj wasny temat, a jeeli tak, to czy byy one pochlebne, czy niepochlebne. JERZY URBAN Ja odejd od zasady niekomentowania na tej sali swoich spraw pisarskich. Oczywicie owiadcz: adnych listw na swj temat nie pisaem i e felieton w Polityce, jaki na ten temat czytaem, by przecie wyranie tekstem artobliwym i nawet odwoywa si do tego, e niektrzy przyjm to jako prawd, i ujemnie ich umysowo kwalifikowa. Listy na mj temat s do wgldu w redakcji Tu i Teraz i moecie pastwo odpowiednich grafologw tam wysa, sprawdza take adresy, co za si tyczy mojego pisania pod pseudonimem, to ani nie potwierdzam, ani nie zaprzeczam.

1983-04-12-18.30 Radio France International Wezwanie ambasadora Francji w Polsce do MSZ Jak podaje France Press nieprawdopodobna historia wydarzya si dzisiaj ambasadorowi Francji w Warszawie. Zosta on wezwany do Ministerstwa Spraw Zagranicznych na temat wizy wyjazdowej, ktrej wadze francuskie miay odmwi obywatelowi polskiemu. To wezwanie do MSZ zostao zapowiedziane przez Jerzego Urbana w czasie tygodniowej konferencji prasowej. W jej ramach rzecznik rzdowy oskary Francj o postpowanie wbrew moralnoci politycznej. Wedug Jerzego Urbana sprawa dotyczy byego dziaacza Solidarnoci, Andrzeja Zajca, ktry po zwolnieniu z obozu internowanych przyjecha do Francji w lipcu 82 roku i ktry chciaby teraz powrci do Polski. Prefektura policji w Lille, mwi Jerzy Urban na konferencji prasowej, odmawia mu wizy wyjazdowej, moe dlatego, e Andrzej Zajc jest rozczarowany struktur organizacyjn Solidarnoci we Francji i ma zamiar powiedzie o tym publicznie po powrocie do Polski. Wedug rzecznika rzdowego rodzina Andrzeja Zajca interweniowaa bezskutecznie w ambasadzie francuskiej w Warszawie i w Midzynarodowym Czerwonym Krzyu. Ambasador francuski owiadczy, e nic nie wie o tych interwencjach, i przerwa ale swego rozmwcy w MSZ mwic, e we Francji wizy wyjazdowe nie istniej. 1983-04-12-21.45 Radio France International

Sprawa przyznania wizy wyjazdowej z Francji Andrzejowi Zajcowi (uzupenienie wiadomoci o godz. 18.30) Jak wyjani konsul PRL w Lille Tadeusz Zych, wobec tego e Andrzej Zajc nie posiada ju tzw. nansenowskiego paszportu uchodcy, a jego normalna wiza w polskim paszporcie dawno wygasa, musia wystpi o wiz francusk, albowiem znalaz si w sytuacji nieregularnej. Naley nadmieni, e jak powiedzia ju zreszt w polskim MSZ ambasador francuski w Warszawie, w normalnych warunkach we Francji adnej wizy wyjazdowej nie ma. W oczekiwaniu na wyjazd Andrzej Zajc osiedli si tymczasem w budynku Konsulatu PRL w Lille. Wadze francuskie, jak donosi agencja France Presse, s do zaskoczone ca t afer, albowiem wydanie zezwolenia na wyjazd w sytuacji, w jakiej znalaz si Andrzej Zajc, jest zwyk formalnoci.

1983-04-18
KEVIN RUANE - radio BBC Czy pan Urban mgby nam wyjani, dlaczego pan Wasa zosta zatrzymany w drodze do Warszawy, i co si stao, gdy zosta zatrzymany przez milicj. JERZY URBAN Zosta zatrzymany z dwch powodw. Pierwszy powd by taki, e pan Wasa deklarowa, i rzekomo spotka si z TKK Solidarno, ze struktur podziemn Solidarnoci, i zapowiada, e ma zamiar spotka si z ni powtrnie, oraz Tymczasowa Komisja Krajowa ogasza zacza w zwizku z tymi rzekomymi rozmowami - bo ja nie wiem, czy one si rzeczywicie odbyy - e planuje organizowanie jakich zaburze w pocztku maja. W zwizku z tym dziaania milicji miay charakter prewencyjny. Chodzio o to, aby upewni si w rozmowie z panem Was, e nie ma zamiaru odbywa spotka prowadzcych do czynw nielegalnych. Drugi powd za by taki, e pan Wasa mia by przesuchiwany dzi rano w zwizku ze spraw dotyczc finansw Solidarnoci i kwestiami zwizanymi z zaginiciem kilkudziesiciu milionw zotych we Wrocawiu, i milicja pragna take w rozmowie z nim upewni si, e nie wyjeda na tyle daleko, aby do tego przesuchania miao nie doj. [...] HENRYK KURTA - La Libre Belgique W zwizku z tym, co pan minister przed chwil powiedzia na temat pana Wasy. Czy oznacza to, e ma zakaz opuszczania Gdaska? JERZY URBAN Nie ma pan Wasa zakazu opuszczania Gdaska, natomiast do zada milicji naley dziaalno prewencyjna, ktra ma na celu zapobieganie powstawaniu przestpstw. Chciabym jeszcze w zwizku z tym powiedzie, e w Le Monde kolega pastwa napisa na przykad: Po raz pierwszy przewodniczcy Solidarnoci otwarcie przystpuje do organizowania akcji

sprzecznej z prawami stanu wojennego. Ja myl, e w tym zdaniu, ktre zacytowaem z Le Monde, zawarte jest uzasadnienie niepokoju milicji dotyczce wojay Wasy. DAVID STOREY - agencja Reutera Czy dyskutowano na posiedzeniu komisji kocielno-rzdowej apel TKK o demonstracje na pocztku maja? I po drugie - gdyby doszo do wikszych demonstracji w dniu 1 maja, czy mogoby to doprowadzi do odwoania, czy te odroczenia wizyty papiea? JERZY URBAN Czy dyskutowano t spraw - nie odpowiem, poniewa obrady s poufne [...] Mwiono jednak - tak jak zawsze rwnie o sytuacji spoeczno-politycznej w kraju. Niepokoje, gdyby jakie miay wybuchn - mam nadziej, e do tego nie dojdzie - zawsze komplikuj sytuacj i pogarszaj warunki, w jakich wizyta nastpi. Natomiast nie spodziewamy si jakich takich w Polsce niepokojw, aby mogo to stawia pod znakiem zapytania ch papiea do przyjazdu do Polski i moliwo, gotowo goszczenia go przez polski rzd i polski episkopat. DAVID ENSOR - TV amerykaska ABC News Dwa krtkie pytania. Czy Organizacja Wyzwolenia Palestyny zostaa zaproszona, czy te nie zostaa zaproszona, czy wrcz poproszono j, aby nie skadaa wieca na dzisiejszych uroczystociach. I drugie pytanie - czy wadze bezpieczestwa nie s pewne, czy doszo do tego spotkania midzy panem Was a czonkami TKK? JERZY URBAN Odpowiadam na drugie pytanie, czy nie s tego pewne. Nie ma adnych dowodw ani nawet poszlak, e do takiego spotkania doszo. Natomiast w kwestii skadania wiecw, nie mam adnej wiedzy na ten temat, o ktry pan pyta. Mam tylko list instytucji, ktre skaday wieniec w dniu 19 kwietnia o godz. 12.00, czyli dzisiaj. A wic wiadomo, e przebieg uroczystoci by zgodny z planem, e byo okoo 100 delegacji obecnych. Nastpnie rzecznik wyliczy fundatorw 30 wiecw zoonych pod pomnikiem bohaterw getta z okazji czterdziestolecia powstania w getcie, wrd ktrych nic byo Organizacji Wyzwolenia Palestyny. KRZYSZTOF BOBISKI - The Financial Times Czy mgby pan potwierdzi, e stowarzyszenie Grunwald zostao zawieszone lub rozwizane w ostatnich miesicach? JERZY URBAN Nie mog potwierdzi, nie syszaem o niczym takim. HENRYK KURTA - La Libre Belgique Czy prawd jest, e byo demarche ze strony arabskich ambasadorw w sprawie pobytu organizacji syjonistycznej w Polsce w czasie tych uroczystoci?

JERZY URBAN Nie bdzie odpowiedzi na ten temat.

1983-05-03
Na wstpie konferencji prof. Adam opatka, minister - kierownik Urzdu do Spraw Wyzna - oceni stan stosunkw wyznaniowych w Polsce. Stwierdzi, e istnieje w peni normalna sytuacja w sferze stosunkw midzy pastwem a wszystkimi nierzymskokatolickimi zwizkami wyznaniowymi. Postpuje rwnie proces normalizacji stosunkw z Kocioem rzymskokatolickim, co uzna za zjawisko pozytywne. Powiedzia, e uzgodniona wizyta Jana Pawa II w Polsce jest wiadectwem tej normalizacji, a jednoczenie czynnikiem pomnaajcym obszar wsppracy pomidzy pastwem a Kocioem zarwno w aspekcie krajowym, jak i midzynarodowym. Oznajmi, i dopracowuje si szczegy wizyty. SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Kwestie techniczne. Czy w zwizku z przemieszczaniem si wiernych do miejsc, w ktrych papie bdzie odprawia msz, czy w zwizku z tym przewiduje si jakie specjalne uatwienia typu, e te dni bd ogoszone dniami nie pracujcymi - wzgldnie umieszczenie specjalnych telewizorw w fabrykach itd., eby uatwi robotnikom, ludziom pracy ledzenie wizyty papiea? Adam opatka zapewni, e wszystkie niezbdne uatwienia bd realizowane. Stwierdzi, i nie przewiduje si, eby w czasie pobytu papiea miano w Polsce nie pracowa. Natomiast nie wykluczy, e w danych miejscowociach, w ktrych papie bdzie przebywa, na czas jego przebywania tam, wadze miejscowe czy te kierownictwa fabryk podejm stosowne decyzje polegajce gwnie na tym, e dany dzie czy dane p dnia bdzie wolne od pracy, a ta praca ktra miaaby by zrobiona w tym dniu, zostanie wykonana w soboty wolne od pracy. BERNARD GUETTA - Le Monde Czy na przykad robotnik ze Stoczni Gdaskiej bdzie mg prosi o dzie wolny na czas wizyty bezpatnie, o krtki urlop bezpatny? Adam opatka poradzi korespondentowi, aby zapyta dyrekcj fabryki. BERNARD GUETTA - Le Monde Czy pan Urban mgby odpowiedzie na to pytanie? JERZY URBAN Zgodnie z ustaw o przedsibiorstwach, przedsibiorstwa s samodzielne i rzd nie reguluje dyscypliny pracy w nich w tak szczegowych wymiarach.

ROBERT STRYBEL prasa polonijna w USA Na niepapieski temat. Wyjeda 100 tysicy dzieci, modziey do Wschodnich Niemiec. Chciaem zapyta w zwizku z tym, czy jest jaki plan, eby przydzieli polskojzycznych kapelanw do tej grupy czy te inne kroki, eby ci modzi mogli wypenia obowizki religijne w czasie tego pobytu? Adam opatka odpar, i nie sysza - jak dotychczas - o zamiarze wysyania 100 tysicy dzieci do NRD przez Koci. JERZY URBAN Jest po prostu przewidziana wymiana wakacyjna pomidzy Polsk i NRD i nie syszaem jeszcze o takich wydarzeniach jak towarzyszenie kapelanw turystycznym wyjazdom modziey na wakacje. Po prostu jest to jakie dziwne pytanie. Chciaem o kilku rzeczach powiedzie od siebie i odpowiedzie na kilka pyta nadesanych. Prezydent Ronald Reagan skierowa list do uczestnikw wiecu - a jak to niektre agencje poday manifestacji na cze byej Solidarnoci, ktra zostaa zorganizowana w Waszyngtonie. Wedug agencji UPI wiec skupi okoo 50 osb. Chciaem powiedzie, e u nas w Polsce zgromadzenie tych rozmiarw nie jest nazywane wiecem ani manifestacj, e mimo trudnoci ekonomicznych, jakie przeywa Polska, przecitne prywatne imieniny w Polsce skupiaj tak liczb uczestnikw. Wspominam o tym dlatego, e amerykaski prezydent napisa w licie, e przyszo Polski i wolno zwizkw zawodowych jest przedmiotem troski rzdu amerykaskiego i narodu amerykaskiego, o czym wiadczy wanie to 50-osobowe zgromadzenie. O tym wiadczy wasza dzisiejsza obecno napisa dosownie prezydent. Nie wiem, czy wszystkie wiadectwa prezydenta Reagana s rwnie wymowne. Prezydent Reagan ubolewa w swym licie nad tym, e polska gospodarka ley w ruinie. Chciabym skomentowa, e jest to objaw - dobieram sowa, ale nie znajduj innego - cynizmu politycznego ze strony szefa rzdu, ktry by inicjatorem sankcji gospodarczych wobec Polski. Prezydent Reagan powiedzia w swoim licie take tak: Nard polski obnay fundamentalne nierwnoci tkwice w komunistycznym systemie. I to pragnbym skomentowa. Wydaje mi si, e jest wiele rzeczy, ktrymi Stany Zjednoczone, wielkie i bogate mocarstwo, mog si chwali, ale wtpi, czy akurat rwnoci spoeczn. W dalszym cigu prezydent ingeruje w polityk wewntrzn Polski, i to usiuje w ni ingerowa w tonie ultymatywnym. Chciaem powiedzie, e to le rokuje stosunkom polsko-amerykaskim take w przyszoci. Na wiecu tym przemawia byy ambasador Stanw Zjednoczonych w Warszawie, Davies. Pamitamy go tu jako wytwornego dyplomat, takiego go znaem w czasie jego pobytu w Polsce, podczas penienia misji. Ambasador Davies okreli rzd polski, przy ktrym by akredytowany, sowami: klika Jaruzelski-Rakowski. Jest to o tyle dziwne, poniewa pki peni misj, zachowywa si ukadnie, i wida, e niektrzy amerykascy dyplomaci po zdjciu fraka jakby zmieniaj ton. Davies oskary Reagana o wspprac z rzdem polskim i o udzielanie rzdowi polskiemu milczcej pomocy. Ja te sdz, e dla Polski lepiej byoby, gdyby Reagan nie udziela nam tej pomocy - o ktrej mwi pan Davies. [...]

Kilka sw o manifestacjach pierwszomajowych. Doniesienia niektrych z pastwa byy na ten temat dosy bogate. Tutaj mam rne takie liczby, ktre podaway agencje, gdzie i ile osb brao udzia w kontrmanifestacjach. Z gry mona byo przewidzie, e w prasie zachodniej te kontrmanifestacje s wyolbrzymiane. Mio mi byo zauway, e koledzy z zachodniej prasy tym razem widzieli manifestantw na og podwjnie, najwyej poczwrnie, bo kiedy te zwielokrotnienia byway o wiele silniejsze, tak e tutaj mona zauway pewien postp. Wydarzenia 1 Maja mog skomentowa w ten sposb, e my je uwaamy za sukces polityczny. To znaczy uwaamy za sukces polityczny to, e manifestowao w Polsce ponad 6,5 miliona ludzi, czyli o blisko 2 miliony wicej ni w ubiegym roku, e manifestacje byy tak liczne w Warszawie, Gdasku i wielu innych miastach. Uwaamy za sukces, e mimo bardzo silnej propagandy, w tym przede wszystkim propagandy uprawianej przez rozgonie zachodnie mwice w jzyku polskim, w 34 wojewdztwach nie byo adnych zakce, adnych zdarze zakcajcych obchody 1 Maja. Przepraszam, o 2,5 miliona wicej byo w tym roku manifestantw ni w ub. roku. Uwaamy te za sukces, e bojkot pochodw, ktry by ogaszany i propagowany, cakowicie si nie uda. O ile bowiem liczebno kontrmanifestacji mona rnie interpretowa, mona je oczywicie wyjania take tym, e milicja - zgodnie zreszt ze swoim obowizkiem i z prawem - przeciwdziaaa organizowaniu si tych manifestacji, no to w bojkocie ju nikt nie przeszkadzaby nikomu i przeszkodzi nie mg, a wic tak liczny udzia w pochodach pierwszomajowych wskazuje na skal poparcia, jakiego ludzie pracy udzielili linii politycznej rzdu. Liczny udzia ludzi pracy w manifestacji pierwszomajowej przypisa minister Urban wzrostowi zaufania spoeczestwa do programu rzdu i jego polityki pojednania, ktrej przejawem byo midzy innymi zawieszenie stanu wojennego, zwolnienie internowanych itd. Oceni, i ten masowy udzia znamionuje powstawanie nowego klimatu politycznego. Gdy idzie o kontrmanifestacje, to zawsze mwilimy i dalej mwimy, e polskie spoeczestwo jest politycznie zrnicowane. Taka jest prawda i takim polskie spoeczestwo bdzie. Kontrmanifestacje byy przejawem tego zrnicowania. Oszacowalimy udzia w nich w caej Polsce na 40 tysicy osb. Oczywicie nikt nie twierdzi, e 40 tysicy zajadych wrogw politycznych wylego na ulice, gdy w tego rodzaju zdarzeniach zawsze jest cz uczestnikw apolitycznych, tych elementw, ktre lubi po prostu sport polegajcy na utarczkach z milicj, niezalenie od tego, co jest tego powodem, i nie zwracaj na to pewno uwagi. W dalszej czci wypowiedzi rzecznik uzna, i malejca liczba kontrmanifestantw wiadczy o spadku popularnoci opozycji. Doda mog, e ta determinacja przeciwnikw, ktra objawia si w tego rodzaju zdarzeniach ulicznych, ma charakter bezprogramowy, jest jaowa politycznie i jak obserwujemy - coraz bardziej pozbawiona szerszego spoecznego poparcia. A wic sytuacja jest inna ni rok temu. Stabilizacja polityczna czyni postpy. Te postpy - zdajemy sobie z tego spraw - bd stopniowe, bo zmiana postaw nie dokonuje si nigdy szybko, ale jestemy zadowoleni jako rzd reprezentujcy pewn lini programow z tendencji w nastrojach spoecznych sprzyjajcej naszemu programowi. Wikszo ksiy nie sprzyjaa tym awanturom ulicznym, liczni z nich namawiali do spokoju. Byli jednak i tacy, ktrzy albo zachcali do kontrmanifestacji, albo nie przeciwdziaali organizowaniu si

takich kontrmanifestacji czy to w kocioach, czy przed kocioami po naboestwach. Faktem jest jednak, e wikszo kontrmanifestacji wychodzia z kociow lub formowaa si wanie po naboestwach przed kocioem. Potwierdzia to zreszt agencja Reutera, bo prawie e j zacytowaem. Uwaamy, e jest to naduywanie miejsc kultu do celw politycznych i e jest to zwyczaj, ktry nie ma w Polsce przyszoci. Tego rodzaju naduywanie miejsc kultu religijnego do celw politycznych grozi bowiem mceniem stosunkw pastwo - Koci, co nie ley ani w interesie pastwa, ani w interesie Kocioa. S to zreszt dysonanse, szczeglnie w okresie przygotowywania wizyty papiea. A propos 1 Maja - to chciabym z rozbawieniem zauway, e 29 kwietnia wszystkie wielkie zachodnie agencje prasowe jako czoow wiadomo z Polski potraktoway wydanie zakazu sprzeday i podawania alkoholu, wycigajc z tego rozmaite polityczne wnioski. Rozbawienie moje wynika std, e odkd pamitam, to alkoholu si nie sprzedawao w tym okresie, a take w ogle te zakazy s zwykle wydawane przed wszelkimi zgromadzeniami, tak e bawi mnie te wnioski polityczne, jakie z tego byy wycigane. Take z pewnym smutkiem mog powiedzie, e jeli to bya czoowa wiadomo z Polski wikszoci wielkich agencji wiatowych, to - jak informuje mnie PAP - tylko jedna zachodnia agencja prasowa podaa o sesji Sejmu, ktry jednak zajmowa si kluczowymi dla ycia Polski zdarzeniami. Nastpnie rzecznik poinformowa, e w caym kraju w zwizku z kontrmanifestacjami zatrzymano tysic osb. Cz zwolniono po kilku godzinach, inne odpowiadaj przed kolegiami ds. wykrocze. Rzecznik odpowiedzia rwnie na nadesane wczeniej pytania o ilo osb przebywajcych jeszcze w wizieniach za przestpstwa przeciw przepisom stanu wojennego. Wedug danych Ministerstwa Sprawiedliwoci - powiedzia rzecznik - w dniu 30 IV 83 w zakadach karnych przebywao 215 skazanych za przestpstwa przeciwko przepisom dekretu o stanie wojennym. Cz z nich zostanie wkrtce zwolniona moc decyzji o uaskawieniach. Ministerstwo informuje, e niektrzy skazani nie chc si zwraca z prob o uaskawienie, a jedna osoba, wobec ktrej wdroono postpowanie o uaskawienie i na razie zarzdzono przerw w odbywaniu kary, nie chciaa opuci wizienia. Z powyszych faktw, ze skali problemu - stwierdzi rzecznik - wynika, e brak w tej chwili przesanek typu rzeczowego do ogoszenia w najbliszym czasie amnestii. Zwalnianie z wizienia osb, ktre nie gwarantuj poszanowania prawa, prowadzioby do wzrostu napi, co byoby sprzeczne z celami amnestii. Dalej minister nawiza do komentarzy prasy zachodniej sugerujcych, e obchody 40 rocznicy powstania w getcie urzdzone zostay w Polsce w celu pozyskania wpywowych k biznesu dla wsppracy gospodarczej z Polsk. Chc owiadczy, e te obchody w tym roku uroczystsze ni zwykle, midzy innymi ze wzgldu na okrg rocznic, miay na celu wycznie uczczenie pamici bohaterw powstania w getcie, uczczenia pamici powstania w getcie jako fragmentu walki caego spoeczestwa polskiego przeciwko okupacji hitlerowskiej. Walki, ktra miaa przejawy bardzo liczne i bohaterskie. [...] Rzd uwaa za niedorzeczne, a take nietaktowne wszelkie spekulacje zwizane z jakimi ubocznymi intencjami obchodw rocznicy getta, a dotyczce rzekomej interesownoci wadz polskich.

HENRYK KURTA - La Libre Belgique Pan minister by askaw zauway, e spoeczestwo polskie jest zrnicowane. Poda rwnie, e 6,5 miliona ludzi uczestniczyo w manifestacjach pierwszomajowych, co stanowi mniej wicej jedn pit mieszkacw. Przyjmujc t proporcj mona zakada, e te 40 tysicy ludzi, ktrzy kontrmanifestowali, reprezentuj mniej wicej 200 tysicy osb w Polsce. To jest wicej ni jedna partia, ktra wchodzi w skad Frontu Jednoci Narodu. W zwizku z tym mam pytanie, z kim w zwizku ze zbliajcym si kongresem PRON - zamierza si prowadzi dialog w sprawie porozumienia narodowego? JERZY URBAN Myl, e liczba 35 milionw minus 200 tysicy jest to spoeczno ogromna, gdzie porozumienie narodowe mona i warto realizowa.

1983-05-24
DAN FISHER - Los Angeles Times Panie ministrze, przed wyjazdem z Rzymu kardyna Glemp powiedzia, e Koci bdzie prbowa zaaranowa spotkanie midzy papieem a panem Was. Czy mgby pan okreli reakcj rzdu? JERZY URBAN Nie znam takiego owiadczenia kardynaa Glempa. Czytaem doniesienie prasowe, i mwi o tym, e tego spotkania nie ma w programie wizyty i e nie bdzie spekulowa na ten temat. Stanowisko rzdu wyrazi minister Adam opatka na konferencji prasowej mwic, e takiego spotkania w programie wizyty nie ma. [...] Nic te nie wiadomo o tym, aby papie chcia si spotka z Lechem Was. Na razie wiadomo tylko, e Lech Wasa rad by spotka si z papieem, tak jak wielu innych Polakw, ktrzy wyraali tego rodzaju pragnienie. LAZAR MARTINOVI - Borba A propos gdaskich porozumie. Artyku Nowoje Wriemia zaczyna si takim zdaniem, e frontalny atak kontrrewolucji zacz si w sierpniu 80 roku. Dwa dni pniej na kongresie PRON gen. Wojciech Jaruzelski powiedzia, e bunt robotniczy w sierpniu 80 roku by uzasadniony. Czy mona to traktowa jako bezporedni odpowied? JERZY URBAN Chciabym na kanwie tego pytania zniechca pana redaktora do przymierzania dowolnych zda z dwch rnych tekstw i wycigania z tego wnioskw.

1983-06-07
BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Pytanie na temat wizyty papiea. Wywiad pana prof. Adama opatki. Minister twierdzi, e podczas rozmw midzy generaem Wojciechem Jaruzelskim a Ojcem witym bd omawiane sprawy midzynarodowe. Czy pan minister moe potwierdzi, e sprawy midzynarodowe bd odgrywa wan rol w tych rozmowach? A szczeglnie sprawa walki o odprenie i walki przeciwko wycigowi zbroje? JERZY URBAN Mog potwierdzi, e sprawy midzynarodowe bd odgryway wan rol w rozmowach z papieem. Mog to stwierdzi oczywicie z tym zastrzeeniem, e taka jest intencja i pragnienie polskich rozmwcw, rozmwcw ze strony Polski. Chciabym jeszcze uzasadni to nasze pragnienie. Ot wydaje mi si, e istnieje hierarchia wanoci spraw najistotniejszych dla narodu polskiego. Na pierwszym miejscu jest to, eby w ogle przey, a to znaczy, eby oddali widmo wojny. Na drugim miejscu jest bezpieczestwo pastwa w jego obecnych granicach. A na trzecim miejscu rne sprawy ukadania stosunkw wewntrz Polski, ktre maj sens i znaczenie tylko wwczas, jeeli polskie pastwo i polski nard bdzie mia perspektyw bezpieczestwa, ktre jest zwizane z pokojem. Dlatego tego rodzaju gradacja spraw bdzie przez nasz stron w rozmowach prezentowana. BERNARD GUETTA - Le Monde Panie ministrze, czy w przypadku gdyby podczas wizyty papiea miay miejsce manifestacje polityczne, rzd skaniaby si ewentualnie ku przypisywaniu odpowiedzialnoci Kocioowi? JERZY URBAN Prosz pana, rzd, ktry reprezentuj, nigdy z gry nie okrela jeszcze i okrela nie bdzie, kto jest odpowiedzialny za wydarzenia, jakie w ogle nie nastpiy. Po prostu jeli mwimy, e kto jest za co odpowiedzialny, to wtedy, jeli zdarzenie nastpio i odpowiedzialno mona okreli. DAVID STOREY - agencja Reutera Byy doniesienia, e podczas spotkania, jakie genera Czesaw Kiszczak odby z przedstawicielami PRON, nawiza on do incydentu w kociele w. Marcina i mia jakoby powiedzie, e istotnie funkcjonariusze milicji wanie wkroczyli na teren tego klasztoru. Czy mgby pan potwierdzi, e istotnie tak byo, e to wanie funkcjonariusze milicji tam wkroczyli? JERZY URBAN Wydaje mi si, e ja ju to potwierdzaem, i to dosy dawno temu. BRYAN BRUMLEY - agencja AP

Chciabym dla jasnoci zapyta, czy potwierdza pan, e to wanie funkcjonariusze milicji wkroczyli tego dnia na teren klasztoru w. Marcina i pobili 6 osb? JERZY URBAN Prosz nie konstruowa pyta w ten sposb. Ja potwierdzam, e funkcjonariusze si porzdkowych weszli na ten teren, natomiast nie potwierdzam pobicia osb. To znaczy, po prostu nie mam adnych wiarygodnych informacji dotyczcych przebiegu zdarze. S one przedmiotem dochodze, ktre si jeszcze tocz.

1983-06-16
JERZY URBAN Przede wszystkich chciabym zwrci si do korespondentw z prasy francuskiej i poprosi o przekazanie we francuskiej prasie, radiu i telewizji, e rzd polski jest bardzo zdziwiony i zaniepokojony ostatnim owiadczeniem w parlamencie min. Chaissona, ktry mwic o ataku Republiki Poudniowej Afryki na stolic Mozambiku, nie wiadomo dlaczego, poniewa nie wizao si to z tematem, przeszed na sprawy polskie. Dokona on kolejnego aktu nieprzyjaznego wobec pastwa i rzdu polskiego, wygaszajc jak filipik o reimie totalitarnym w Polsce. Ku naszemu zdziwieniu Francja, ktra zawsze tradycyjnie miaa bardzo przyjazne stosunki z Polsk, po raz kolejny ustami przedstawiciela rzdu wtrcia si w nasze wewntrzne sprawy i to w sposb nieracjonalny i bardzo agresywny. Oceniamy to jako wykorzystanie tzw. sprawy polskiej do odwracania uwagi opinii publicznej od trudnoci, jakie rzd francuski ma w swoim kraju. Jestemy zdziwieni tym, e w sposb daleko idcy Francja popiera agresywn polityk Reagana wobec Polski. Obecnie Francja, co nas cigle jeszcze szokuje, naley do krajw o najbardziej agresywnej polityce i propagandzie antypolskiej. Chciabym tutaj przypomnie, e w swojej powojennej historii Francja przeywaa bardzo powane problemy wewntrzne. Jej polityka zagraniczna czsto bya przedmiotem krytyki opinii publicznej na wiecie. Myl tu np. o agresji na Suez w 1956 r., o wojnie algierskiej itd. Pragnbym przypomnie, e mimo zdecydowanych ideowych sympatii z walk wyzwolecz nasze wadze zawsze z ogromn powcigliwoci odnosiy si do polityki francuskiej, zachowyway znaczn wstrzemiliwo wanie w imi stosunkw z Francj. To, co czyni obecny rzd francuski, nie rokuje dobrze przyszym stosunkom polsko-francuskim i m.in. dlatego jest przedmiotem duego zdziwienia rzdu polskiego. GOS Z SALI Czy moe pan wyjani, dlaczego Suba Bezpieczestwa jest w tej chwili obecna w domu Wasy, czy bdzie moliwe, eby pojecha on do Czstochowy lub gdzie indziej, by spotka si z papieem? JERZY URBAN

Lech Wasa otrzyma ochron milicyjn ze wzgldu na to, e s sygnay, e istnieje moliwo jakiej prowokacji wobec jego osoby, zagraajcej jego bezpieczestwu. Jak wiadomo, Lech Wasa twierdzi, e dwukrotnie czy nawet trzykrotnie szykowane byy zamachy na jego ycie. ledztwa wdroone w tej sprawie nie potwierdziy tego. Przynajmniej nie zdoano wpa na trop osb czy organizacji, ktre by miay organizowa na jego ycie zamach. Jednake cigle istnieje pewna nerwowo czy niepewno zwizana z t osob. Widocznie odpowiednie organa uzyskay jakie sygnay wiadczce o tym, e naley w tych dniach chroni Lecha Was. Dlatego zarzdzona zostaa ochrona Lecha Wasy. Zosta on o tym powiadomiony. Ochrona nie tamuje ruchw Wasy, tzn. po prostu towarzyszy mu tam, gdzie on chodzi lub jedzi. Nie mog przewidzie, jakie bd inne dalsze posunicia tej ochrony, bo nie znam sygnaw, z ktrymi ustanowienie tej ochrony jest zwizane. Po prostu nie wiem, jakie rodki bezpieczestwa i kiedy bdzie ona musiaa zastosowa.

1983-06-17
JERZY URBAN Pragn wyrazi stanowisko rzdu w sprawach dzisiejszych rozmw przedstawicieli polskich wadz pastwowych z Jego witobliwoci Janem Pawem II. [...] Rozmowa gen. Wojciecha Jaruzelskiego i przewodniczcego Rady Pastwa, prof. Henryka Jaboskiego, z Jego witobliwoci papieem i prymasem J. Glempem toczya si wanie w czwrk i trwaa 2 godziny 20 minut. Rwnoczenie [...] trway rozmowy innych przedstawicieli wadz pastwa z przedstawicielami Kocioa. Rozmowy przecigny si ponad czas planowany w programie. Zasadnicze myli, ktre byy jak gdyby wstpem do tych rozmw bezporednich, zawarte byy w przemwieniach, ktre wymienili gen. Wojciech Jaruzelski i Jego witobliwo Jan Pawe II. [...] Moim zadaniem jest scharakteryzowanie tych zdarze, ktre miay dzisiaj miejsce w Belwederze, przedstawienie wrae, ktre odniosa strona reprezentujca pastwo polskie. Dostojni mwcy wymieniajc przemwienia przedstawili kady swj tok mylenia i bieg on, co jest oczywiste i zrozumiae, nieco innymi torami. Zespalaa je jednak, tak to ocenia nasz rzd, wsplna troska o los Polski, o jej pomyln przyszo i o zaspokojenie aspiracji narodu polskiego, zrnicowanego zreszt wielce pod wzgldem rnych pogldw, jednake niemal jednomylnego w sprawach dla kraju podstawowych. Przedstawiciele wadz z wielk uwag wysuchali tego, co mwi papie. W podobnym duchu zespolenia tych nadrzdnych celw toczyy si pniej rozmowy. Intencje rozmwcw byy podobne, tzn. pene troski o przyszo Polski, o jej pomylno i dobry los. I to wanie czyo rozmwcw, okrelajc tre rozmw, ich nastrj, ktry przedstawiciele wadz pastwowych oceniaj jako nastrj powagi, zrozumienia i wzajemnej yczliwoci. Jest to oczywiste i zrozumiae, e na wiele zagadnie inaczej spoglda Jego witobliwo Jan Pawe II, inaczej za gen. Wojciech Jaruzelski i wadze pastwowe. Mona by powiedzie, e chodzi tutaj o odmienne jakby drogi mylenia, odmienne propozycje rozwiza, ale jednak wiodce do bliskich sobie skutkw. [...]

Rozmowy bowiem czya wsplna troska o losy kraju, a take pokoju wiatowego i wsppracy midzynarodowej. A wic rozmwcy, takie mona byo odnie wraenie, posuwali si drogami biegncymi obok siebie, ale w jednym kierunku, w jednym celu pomylnego rozwizywania trudnych problemw Polski. Gen. Wojciech Jaruzelski nawietli sytuacj w kraju poprzedzajc wprowadzenie stanu wojennego, zarysowa cay dramatyzm sytuacji, wyjaniajc Jego witobliwoci motywy, ktre wiody do trudnej i dramatycznej, ale niezbdnej decyzji wprowadzenia stanu wojennego. Przedstawi take dalszy bieg zdarze po 13 grudnia 1981 roku, naszkicowa fakty wyjaniajce, e w zasadzie te zdarzenia rozwijaj si w kierunku coraz to pomylniejszym, cho wrd wielu trudnoci, ktre temu pomylnemu w generalnych tendencjach rozwojowi towarzysz. [...] Chc poinformowa, poniewa wczoraj mnie o to pytano, e papie Jan Pawe II spotka si prywatnie z Danut i Lechem Was oraz ich dziemi. Jednoczenie chc podkreli, e nie znaczy to, i zmieni si stosunek wadz pastwowych do Lecha Wasy i eby ta przyzwalajca decyzja w jakikolwiek sposb zmienia nasz stosunek do Lecha Wasy. Uwaamy, e jest to ten byy nasz partner, ktry okaza si czowiekiem dcym do konfrontacji, pozwalajcym powodowa sob ludziom dcym do wzniecania konfliktw w Polsce, bez wzgldu na koszty konfliktu, choby a do przelewu krwi. To byo wkalkulowane. Jest to czowiek, ktry po 13 grudnia 1981 roku te nie okaza, iby cokolwiek zrozumia. Lech Wasa naszym partnerem si nie stanie. Planowane przyjcie przez papiea rodziny Wasw bdzie zdarzeniem, ktre odbywa si na yczenie naszego dostojnego gocia, podbudowane, jak wie strona pastwowa, przesankami natury humanitarnej. Spotkanie to bdzie miao charakter rodzinny i cile prywatny. Miejsce i czas tego spotkania s przedmiotem uzgodnie. To jest wszystko, co miaem do powiedzenia. GOS Z SALI Jaki jest pogld ministra Urbana na wczorajsze demonstracje w Warszawie? JERZY URBAN Nie mam nic do dodania do komunikatu PAP na ten temat, ktry mwi, e dziki postawie i opanowaniu si porzdkowych, a take nieprzyczeniu si mieszkacw stolicy do prowokatorw, zamierzenia, aby wprowadzi zamieszanie w przebieg wizyty papiea, nie powiody si. Z gry uprzedzaem i mwiem o tym, e s grupki zajadych politycznie ludzi, ktre pragn zdyskontowa towarzyszce wizycie publiczne zgromadzenia, aby zademonstrowa swoj wrogo. Nie s to wobec tego zdarzenia zaskakujce. S to zdarzenia godne poaowania. wiadcz one o nieprzebieraniu w rodkach przez przeciwnikw socjalizmu, o niepoddaniu si przez nich religijnemu nastrojowi, ktry towarzyszy wizycie Jana Pawa II.

1983-06-19

Rozpoczynajc konferencj minister Urban odczyta owiadczenie dotyczce rozpocztej wizyty Jana Pawa II w Polsce. Stwierdzi, i sam fakt dojcia do skutku wizyty, ktrej rne siy w Polsce i na Zachodzie, sprzyjajce antypolskiemu kursowi administracji Reagana, manifestoway sw niech, jest wydarzeniem doniosym. Doprowadzenie do niej jest wsplnym sukcesem wadz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Stolicy Apostolskiej i Kocioa katolickiego w Polsce. Znaczc wymow powiedzia rzecznik - ma to, e papie Jan Pawe II, bdcy gow pastwa, po wprowadzeniu u nas stanu wojennego zoy wizyt w Polsce, nawiza bezporedni dialog z najwyszymi czynnikami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Uwaamy, e ma to pomyln wymow polityczn, tym bardziej, e w rozmowach wystpiy wane zbienoci merytoryczne. Nastpnie rzecznik stwierdzi, i nie wszyscy s zadowoleni z przebiegu wizyty, czego dowodem byy prby zakcenia uroczystoci religijnych poprzez wnoszenie do nich akcentw politycznych, a take wzniecanie ulicznych zamieszek po naboestwach z udziaem papiea w Warszawie i Czstochowie. Rzecznik oceni, i awanturnictwo nie zyskao poparcia spoecznego. Doda, i mimo to rzd z powag podchodzi do tych faktw obawiajc si, i mogyby one wpywa ujemnie na przysze stosunki pastwa i Kocioa. Liczymy na to, e czynniki kocielne cile przestrzega bd zasad przebiegu wizyty ustalonych wsplnie przed wizyt papiesk - powiedzia. W dalszym cigu swej wypowiedzi minister Urban zdementowa doniesienia korespondentw zachodnich, o tym jakoby wizyta papieska miaa zmieni kurs polityki wadz polskich, oraz podkreli donioso pobytu Jana Pawa II na Ziemiach Zachodnich, odzyskanych dla Polski w wyniku obfitej daniny krwi zoonej przez onierzy polskich i radzieckich.

1983-06-19 Agence France Presse Associated Press GmbH Rzecznik rzdu w owiadczeniu odczytanym wobec dziennikarzy obecnych w Warszawie skierowa pod adresem Kocioa ostrzeenie w zwizku z manifestacjami na rzecz Solidarnoci w cigu ostatnich 3 dni w Warszawie i Czstochowie po uroczystociach z udziaem papiea. Gdyby takie incydenty take powtrzyy si, miayby negatywny wpyw na stabilizacj i posunicia, ktrych spoeczestwo oczekuje dla potwierdzenia tej stabilizacji [aluzja do uchylenia stanu wojennego]. 1983-06-20 Agence France Presse Rzecznik rzdu unikajc przypisania odpowiedzialnoci papieowi otwarcie zarzuci Kocioowi, i nie uruchomi wszystkiego dla uniknicia manifestacji o charakterze politycznym. Umiarkowanym tonem, ktry nie ukrywa rzeczywistego zaniepokojenia, J. Urban przypomnia, e wadze i Koci zobowizay si do cisej wsppracy, tak aby ich siy porzdkowe zapobiegay jakiemukolwiek wypadkowi. Reuters Wadze powiedziay Kocioowi, i oczekuj, e suba porzdkowa bdzie bardziej energiczna w likwidowaniu gestw politycznych podczas wizyty papiea. J. Urban nie wdawa si w szczegy, ale wygldao na to, e jego wypowied nawizywaa wyranie do sztandarw

i hase poparcia dla Solidarnoci, ktre pojawiy si podczas zgromadze z udziaem papiea. Rzecznik stwierdzi take, i prywatne rozmowy premiera z papieem byy bardzo znaczce i wykazay zbieno pogldw nt. pokoju wiatowego i potrzeby spokoju i pojednania w Polsce. Byy rozbienoci w innych sprawach, ale mona byo ich oczekiwa. Associated Press GmbH Wydaje si, i papie zmierzy si w prbie si (test of wills) z rzdem, ktry wydaje si traci cierpliwo z powodu papieskiej krytyki bez osonek. W poowie pielgrzymki rzd dal do zrozumienia w niedziel, e Koci nie wywizuje si ze swych zobowiza co do wizyty. Ani Watykan, ani Koci nie skomentoway owiadczenia J. Urbana. Rzecznik nie czyni tajemnicy, i rzd przywizuje due znaczenie do wizyty papiea, drugiego szefa pastwa, ktry przyby do Polski po wprowadzeniu stanu wojennego. 1983-06-22 PAP Rzecznik prasowy papiea - dyrektor Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej Romeo Panciroli przekaza prasie wieczorem 21 bm. nastpujcy komunikat: Niektre rodki midzynarodowej informacji zdaj si interpretowa podr i sowa papiea w kontekcie zawartoci intencji o charakterze politycznym. Nie ma nic bardziej przeciwnego intencjom Ojca w., ktry wielokrotnie i jasno podkrela wycznie religijny i moralny charakter swej drugiej pielgrzymki do Polski z okazji 600-lecia obecnoci obrazu Matki Boej Czstochowskiej. Przyjmujc zaproszenie biskupw polskich i wadz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ktre aktywnie wspdziaaj w zapewnieniu waciwego przebiegu wizyty. Ojciec w. kontynuuje swoj pielgrzymk.

1983-06-23
JERZY URBAN Wczorajsze spotkanie gen. Wojciecha Jaruzelskiego z papieem Janem Pawem II trwao 1 godz. 37 min. Sigajc do jego genezy chciaem powiedzie, e pewien poredni impuls dla tego spotkania stworzyli niektrzy dziennikarze zachodni swoimi korespondencjami. Jest to oczywicie wypowied partobliwa, ale mwi tutaj o tego rodzaju zwizku przyczyn i skutkw, mianowicie, e niektre korespondencje pastwa skoniy rzecznika Watykanu, Pancirolego, do, e tak powiem, zrobienia przytyku na temat politycznego naduywania przez zachodnie rodki masowego przekazu, ktre, jak przypuszczam, mia na myli, pielgrzymki Jana Pawa II do Polski. Jak pastwo widzicie, nie tylko my reagujemy ze zdziwieniem i dezaprobat na bardzo jednostronne i tendencyjne, wychwytujce tylko sensacyjki polityczne, doniesienia zachodnich korespondentw. Mona by wic to owiadczenie rzecznika Watykanu uzna za jeszcze jeden dowd pewnego pogbiania si wsppracy, gdy nasze myli na temat niektrych korespondencji byy identyczne. Dlatego uwaam to za element genezy w spotkaniu papiea i szefa rzdu polskiego, e owiadczenie to, jakby byo pewnym akcentem w toku wizyty, ktry wiadczy o relatywnym podobiestwie sposobu mylenia i uatwi to spotkanie.

Spotkanie to [...] stanowio merytoryczne zakoczenie wizyty oficjalnej papiea w Polsce i kulminacyjny akcent zamykajcy t wizyt. Tego spotkania nie byo w planie. [...] Pragn wyrazi w imieniu rzdu zadowolenie, e do rozmowy tej doszo, i powiedzie, e: po pierwsze, suy ona pokojowi spoecznemu w Polsce i pokojowi midzynarodowemu, po drugie, posuy ona dla dalszego rozwoju polepszajcych si stosunkw midzy Polsk a Watykanem. Rozmowa ta odbya si dla dobra pastwa i Kocioa cznie, podkrelam to, poniewa nie interpretujemy, tak jak niektrzy z pastwa, tych zdarze jak czego w rodzaju zmaga Kocioa i pastwa, nasze interpretacje s przeciwne i widzimy tutaj korzyci wsplne. [...] Jak wida, nie speniy si rozmaite polityczne oczekiwania nieprzychylne wadzom polskim, wizane z t wizyt, byy one rne, wpierw byy to przewidywania, e do wizyty tej nie dojdzie, e to s z naszej strony zabiegi propagandowe, majce na celu oszukanie spoeczestwa, a potem znajdziemy jaki pretekst, eby do wizyty nie dopuci. Byy te spekulacje inne, i papie udaje, e chce do Polski przyjecha, po to, eby stworzy t sytuacj, e druga strona nie chce, i zaogni stosunki, rne byy spekulacje. Dalej, kiepsko wygldaj, z punktu widzenia swej wiarygodnoci, ci wszyscy, ktrzy nie tylko wtpili wpierw w to, czy wizyta dojdzie do skutku, ale take przepowiadali, e bdzie czarn godzin dla socjalizmu w Polsce i wadzy, kiepsko te wygldaj ci, ktrzy chcieli upiec swoj piecze na tej wizycie, szykujc najrozmaitsze demonstracje, transparenty i usiujc wykorzysta t bardzo wan dla ycia kraju wizyt dla zaznaczenia swojej obecnoci, dla urzdzenia pod cieniem emblematw religijnych demonstracji politycznych, ktre im si nie udaj w innych okolicznociach. ROMOLO COCCAROLE LUnit Chciabym si zapyta o tak spraw, czy byby pan w stanie powiedzie, w jakiej atmosferze przebiegay te rozmowy, o ktrej to komunikat nic nie mwi. JERZY URBAN Okrelibym t atmosfer tak, e przebiegay w atmosferze dobrej, przebiegay w atmosferze zrozumienia wzajemnych racji lub pragnienia ich zrozumienia, e przebiegay w atmosferze wielkiej powagi i troski o dobro kraju; duej szczeroci i poczucia rzeczywistoci. SYLWIA ODORIZ - agencja EFE Czy w wyniku tej pozytywnej atmosfery, ktra ma miejsce po spotkaniu, mona spodziewa si jakiego dialogu pomidzy rzdem a Solidarnoci? JERZY URBAN Nie, Solidarno naley do historii Polski, a wskutek kierunku politycznego, jaki obrao jej kierownictwo, nie jest to jasna karta w historii Polski.

1983-06-23 United Press International Gen. Jaruzelski nie zamierza zmieni polityki swych wadz w wyniku spotkania z papieem powiedzia rzecznik rzdu. Oficjalna ocena nieoczekiwanego spotkania na szczycie Koci -

pastwo wskazywaa, e doszo do rnicy zda midzy papieem a W. Jaruzelskim podczas ich rozmw w cztery oczy.

1983-07-12
JII VASKO - agencja TK Co pan minister moe powiedzie na temat pogosek o utworzeniu chrzecijaskich zwizkw zawodowych pod egid Kocioa katolickiego w Polsce? JERZY URBAN To jest jakie przypuszczenie prasy zachodniej, ktra snua rne spekulacje dotyczce charakteru treci rozmw gen. Jaruzelskiego z papieem w czasie jego pobytu. Wszystkie te spekulacje byy na og nieprawdziwe, te przynajmniej, ktre dotyczyy jakich przypuszcze, e toczyy si negocjacje, e zawierano tam jakie porozumienia. Ju owiadczaem, e rozmowy nie miay takiego charakteru. Na kanwie tych przypuszcze dotyczcych treci rozmowy gen. Jaruzelskiego z papieem spekulowano na temat moliwoci tworzenia w Polsce jakich nowych zwizkw zawodowych pod egid Kocioa itd. Na ten temat wypowiedzia si kardyna Glemp na lotnisku w Rzymie oddalajc tego rodzaju spekulacje. Chc owiadczy, e oczywicie papie i gen. Jaruzelski nie zawarli adnych takich porozumie, take nie omawiali spraw zwizkw zawodowych. To byoby wrcz absurdalne, zwaywszy charakter spotkania i natur godnoci, ktr peni go, Jan Pawe II. Chc powiedzie, e tutaj zamiast spekulacji lepiej byoby czyta po prostu Trybun Ludu, Rzeczpospolit i inne gazety, gdzie my dosy jasno wykadamy, jak wyobraamy sobie przyszo ruchu zawodowego w Polsce, jakie koncepcje w tej dziedzinie istniej [...] BENGT SCOTLAND - radio Polonia Panie ministrze, prezydent Reagan ostatnio jak gdyby zapowiedzia zniesienie niektrych sankcji antypolskich, a przynajmniej zagodzenie. Jaka jest reakcja wadz polskich na te zapowiedzi? JERZY URBAN Ja bym nie okrela sytuacji w ten sposb, e prezydent Reagan zapowiedzia zagodzenie sankcji, poniewa jego wypowiedzi w tym wzgldzie s bardzo niewyrane i co prawda zmieniaj si, ale zmieniaj si dosy formalnie. [] Po pierwsze - ustanawiajc sankcje prezydent Reagan mwi o cofniciu pomocy Polsce. Pod tym wzgldem prezydent amerykaski mija si z prawd. Kredytowanie obrotw gospodarczych z Polsk byo niemal wstrzymane ju wtedy, kiedy u nas hulaa jeszcze ekstrema Solidarnoci, ktr rzd amerykaski popiera. Tak e faktyczne posunicia gospodarcze, niekorzystne dla ksztatu stosunkw gospodarczych polsko-amerykaskich, wyprzedzay wprowadzenie stanu wojennego.

Wic w rzeczywistoci Stany Zjednoczone po 13 grudnia 1981 roku nie zaniechay pomocy dla Polski, bo ta pomoc ju nie istniaa, natomiast, co nastpio? Nastpio jednostronne zerwanie obustronnie obowizujcych umw i porozumie. Stany Zjednoczone w latach siedemdziesitych wielokrotnie stwierdzay, e wsppraca gospodarcza midzy naszymi krajami nie pocignie za sob i pocign nie moe adnych warunkw politycznych. Te zasady ogaszane byy przy okazji obu spotka polskoamerykaskich na szczycie w latach siedemdziesitych. To zobowizanie niewizania stosunkw gospodarczych z Polsk z warunkami politycznymi rzd Stanw Zjednoczonych take podepta. W wyniku wiaroomstwa Stanw Zjednoczonych nard polski ponis straty, ktre wstpnie szacujemy na kilka miliardw dolarw, straty bezporednie. Rzecznik doda, e straty te narastaj w dalszym cigu. W odpowiednim momencie Polska przedstawi ich bilans rzdowi USA domagajc si rekompensaty. Nastpnie rzecznik omwi kwestie polityczne zwizane z narzuceniem restrykcji amerykaskich, wyjaniajc, i polsk polityk wewntrzn ksztatuj czynniki wewntrzne, a nie adne dania zagraniczne. dania, ktre kolejno wadze amerykaskie wobec Polski wysuwaj, s nielogiczne. One s nielogiczne w swoim samym brzmieniu; e tu odwoam si znowu do tego, e dano nawizania przez rzd dialogu z Kocioem, cho ten dialog nigdy nie zosta przerwany itd. Sdz zreszt, e obecnie rzd Stanw Zjednoczonych mg si przekona o ywoci tego dialogu. Obecnie ju si te nie mwi o Solidarnoci, tylko wzywa si nas do rozmw ze zwizkami zawodowymi, niezalenymi od administracji pastwowej. Rzd nasz bardzo duo i owocnie rozmawia ze zwizkami zawodowymi, niezalenymi od administracji pastwowej, i przecie nie chodzi o to. Te rne sformuowania administracji amerykaskiej s pewnym kluczem politycznym. Po prostu dla prezydenta Stanw Zjednoczonych zwizkami niezalenymi od administracji w Polsce s takie zwizki, ktre popieraj cele antykomunistycznej krucjaty, ktr Stany Zjednoczone ogosiy, zwizki zawodowe zwalczajce na gruncie politycznym ustrj i wadz swojego kraju. Ot, takich zwizkw zawodowych wicej w Polsce nie bdzie i dialogu z takimi zwizkami take w zwizku z tym nie bdzie. Zreszt mog tu zauway, e na uytek wewntrzny prezydent Reagan stosuje cakowicie inn miar niezalenoci ruchu zawodowego, gdy amerykaski ruch zawodowy silnie popiera nie tylko istniejcy w Stanach Zjednoczonych ustrj, ale czsto take agresywne segmenty polityki kolejnych rzdw waszyngtoskich, a mimo to Stany Zjednoczone nie twierdz, e s to zwizki zawodowe zalene od administracji. Dalej Reagan da zniesienia stanu wojennego, chocia my wanie do tego zmierzamy szybkimi krokami. Zreszt zmierzalimy do tego od pocztku wprowadzenia stanu wojennego, e przypomn deklaracj gen. Jaruzelskiego w momencie wprowadzenia stanu wojennego, gdzie genera deklarowa od razu, e celem jest jak najszybsze tego stanu zniesienie, i to pragnienie jest stopniowo realizowane, niemal od pierwszych chwil wprowadzenia stanu wojennego. To samo dotyczy uwolnienia osb skazanych i uwizionych za przestpstwa popenione z motyww politycznych. Jednym sowem, wszelka werbalizacja da amerykaskich pozbawiona jest szczeglnego sensu. Pod t werbalizacj kryj si dania generalnych zmian politycznych, ktre my generalnie odrzucamy. Biay Dom i Departament Stanu zapowiadaj take, e ewentualnie drugorzdne sankcje bd znoszone, jeeli tylko Waszyngton dostrzee w Polsce te tendencje liberalizacyjne, o ktrych tam

cigle mwiono. My w ogle odrzucamy tak sytuacj, w ktrej by Waszyngton ocenia to, co u nas si dzieje, czy to s postpy liberalizacji, czy antyliberalizacja itd. C jeszcze? Oglny ksztat stosunkw polsko-amerykaskich zaleny jest w znacznym stopniu od oglnego biegu wydarze Wschd-Zachd. Wobec perspektywy umierania od amerykaskich rakiet wycelowanych w Polsk, nabiera wtrnego znaczenia to, czy Polak na ostatni swj obiad zje kur, ktra spoywaa kukurydz amerykask, czy te ryb zowion na amerykaskich owiskach. Po prostu dostrzegamy te sprawy w odpowiednich proporcjach, to jest chyba oczywiste. Gdyby nawet Waszyngton skoni si do mitygowania zbroje, niepchania stosunkw midzynarodowych w prowojennym kierunku, to mimo to i tak mamy jeszcze swoje odrbne, cakowicie bilateralne rozliczenia z rzdem Stanw Zjednoczonych i dokonania tych rozlicze wymaga normalizacja stosunkw polsko-amerykaskich czy te jakie istotne ich ocieplenie. Do warunkw normalizacji min. Urban zaliczy przerwanie agresji propagandowej przez Gos Ameryki i Woln Europ -oraz zaprzestanie prb ingerencji USA w wewntrzn polityk Polski. Rzd polski nie pozostanie lepy na tzw. gesty zachcajce, jeeli bd one wynikiem rzeczywistego przewartociowania polityki ekipy Ronalda Reagana wobec Polski - powiedzia rzecznik. Jednoczenie zauway, e za wolnociowymi frazesami kryj si w amerykaskiej polityce restrykcji interesy gospodarcze, czego przykadem jest wchodzenie z dubbingowymi cenami wgla na tradycyjne polskie rynki. Rynki, ktre zostay opuszczone przez Polsk wskutek strajkw organizowanych przez ekstremistw politycznych na lsku w okresie dziaania Solidarnoci.

1983-07-20
JERZY URBAN Konferencja powicona jest ustawom, ktre jutro Sejm bdzie uchwala. [...] Ja z tej dzisiejszej okazji chciabym przypomnie, e pierwszy raz spotkalimy si tutaj po wprowadzeniu stanu wojennego. [...] Myl, e co nieco w Polsce si zmienio od tamtych, dosy dramatycznych chwil. Zastanawiam si wobec tego, czy co si zmienio na tych konferencjach i w relacjach, to znaczy wzajemnych stosunkach midzy rzecznikiem rzdu a odbiorcami informacji, ktrych udzielam. Sdz, e w pewnym stopniu co si zmienio, poniewa zaczynalimy od takiego momentu, kiedy znaczna cz prasy zachodniej pisaa o dziesitkach tysicy aresztowanych, ktrzy w namiotach na mrozie konaj z zimna itd. Ja nie taj, e byem bezbronnym wobec takich rewelacji. Mwiem, e nie jestem wielbdem, jak gosi polskie przysowie, to znaczy, e to, co mwi, jest prawd, e daj wam sowo, e tak nie jest. I stan zaufania wzajemnego by niky. W midzyczasie sdz, e oficjalne rda informacyjne rzdu stay si w pewnym stopniu rdami rzeczywistymi, e nawet przez niechtn nam ze wzgldw politycznych pras zachodni s brane pod uwag i cytowane, oraz e wiadomoci, ktre podaj, nie s gry odrzucane i deprecjonowane. W tym sensie te nasze relacje si zmieniy. Take opis wydarze polskich, aczkolwiek nie zawsze zgodny z prawd, bliszy jest teraz realiw tego, co si rzeczywicie dzieje, ni to byo po wprowadzeniu

stanu wojennego. Niestety, dalej nie jestem przekonany, czy te konferencje maj sens z punktu widzenia interesw rzdu, ktry reprezentuj, poniewa nadal stosunek do tego, co my mwimy, jest peen niewiary, natomiast komentarze czy nawet informacje, ktre s z Warszawy nadawane, bywaj bardzo odlege od prawdy. Chciabym kilka sw powiedzie o komentarzach i informacjach uprzedzajcych t dzisiejsz konferencj prasow, a mianowicie dotyczcych znoszenia stanu wojennego. Ja, czytujc codziennie doniesienia zagraniczne z Polski, wci czytaem o tym, jak strasznym koszmarem - mwi oczywicie cay czas o doniesieniach prasy zachodniej jest stan wojenny dla ludnoci Polski, co to za nieszczcie spado na nard polski i jak on przeywa tragedi. Ze zdziwieniem wobec tego przez ostatnie dni czytuj bardzo zgodne ze sob doniesienia prasy zachodniej e Polacy stanu wojennego i tak nie odczuwali, a e te kagace, ktre wadza im szykuje w zwizku ze znoszeniem stanu wojennego, s gorsze ni sam stan wojenny lub przynajmniej niczego nie zmieniaj. Przy czym bardzo czsto komentatorzy nie tylko mwi to od siebie, lecz powouj si na pana Lecha Was, ktry nadal pozostaje bardzo istotn wykadni zdarze w Polsce. Tutaj chciaem zada pytanie, czy pan Wasa nadal powinien by bardzo miarodajnym rdem opinii o tym, co si dzieje, a take chciaem zada prostsze pytanie: czy ci, ktrzy pisz, w momencie kiedy pisali, wierzyli, e pan Wasa te dokumenty przeczyta, bo ja osobicie w to nie wierz. Dalej mamy doniesienia, e w Polsce jest 2 tysice winiw politycznych, to jest mniej wicej szacunek, ktry niektre agencje lub korespondenci gazet podaj. Ja nie mam sposobu, eby pastwa przekona, e liczby, ktre my podajemy, s miarodajne. Ja chciaem powiedzie, e przez ten okres wielomiesiczny, kiedy si spotykamy, podawaem bardzo wiele liczb i e potem wszystkie wasze oceny jednak byy dostosowane do naszych wiadomoci. Jednym sowem, e dane, ktre my podajemy, s uznawane przez pras zachodni, tylko e z opnieniem. Nie mam metody, eby pastwa przekona, w stosunku do jakiej liczby osb bdzie amnestia miaa rzeczywiste zastosowanie. Nie mog zaproponowa wycieczki po wizieniach dla liczenia przebywajcych tam osb. Chc tylko powiedzie, e jeli prasa brytyjska podaje, e w Irlandii zgino 2 tysice osb, no to my te w to wierzymy, a moglibymy napisa, e zgino 6 tysicy osb i ju. S po prostu przyjte pewne standardy wiary i moemy uznawa za wyjtkowo z wol, jeli si puszcza w wiat jakie liczby wyssane z palca dlatego, e jakie rdo opozycyjne, czyli pan czy pani, z ktr si kto spotka w kawiarni, szacuje na 2, a nie wiem dlaczego, nie na 20 tysicy osb. Tu wtrt wykraczajcy poza nasze porachunki, mianowicie mam przed sob fragment przemwienia Campelmana, przedstawiciela Stanw Zjednoczonych w Madrycie, ktry powiedzia, e nadal przetrzymuje si w obozach internowania lub w wizieniach tysice ludzi goszcych i bronicych praw czowieka. Tak wygldaj przekazy informacyjne z Polski. Dla pana przedstawiciela Stanw Zjednoczonych w Madrycie internowanie dalej w Polsce istnieje, w wizieniach s tysice ludzi, w jego rozumieniu - goszcych te pogldy, o ktrych wspomina. Wiem, e mamy mao czasu, konferencja si przecignie w noc, ale mimo to chc jeszcze troch zacytowa najnowszych doniesie niektrych z pastwa, jakie ostatnio poszy w wiat. Agencja AFP podaje: Wedug obserwatorw ten projekt [czyli to, co dzi bdziemy omawia] ustawy czyni ze zniesienia stanu wojennego formalno pozbawion sensu, rozszerzajc jednoczenie w wielu dziedzinach uprawnienia rzdu. A wic teza o tym, e zniesienie stanu wojennego pozbawione jest sensu. Obserwatorzy uwaaj, e w tych warunkach i przy uwzgldnianiu oficjalnych danych co do liczby winiw politycznych ogoszenie amnestii bdzie dotyczy wycznie osb przebywajcych ju na wolnoci. Bd wdziczny, jeli po dzisiejszej konferencji agencja sprostuje te informacje, jeli

zechce zaprzesta kwestionowania liczb, ktre podajemy, i jeli zechce bardziej rzeczowo podawa rda informacji, poniewa formua obserwatorzy uwaaj to jest formua tchrzowska. Bo to nie jest adne rdo informacji, to jest po prostu lekkie zaasekurowanie tego, e wiadomoci, opinia s pozbawione podstaw. [...] Associated Press zwraca uwag, e wprowadzajc hamulec wobec samorzdw projekt ustawy oznacza krok wstecz wobec podstawowego elementu programu gospodarczego Solidarnoci, ktry rzd niechtnie obiecywa kontynuowa. To nieprawda, oczywicie. Chc te powiedzie, e mnie troch miesz te wraliwoci agencji amerykaskiej na zakres praw samorzdu w Polsce. Ju mniejsza o to, e sama ta wiadomo jest na tyle nieprecyzyjna, e bliska nieprawdy, ale ja nigdy nie syszaem o tym, eby w Stanach Zjednoczonych zaogi wybieray wacicieli czy dyrektorw, a tutaj oburzenie. UPI powiada, e dziaacze polityczni, ktrzy chc wyj z podziemia, musz przysiga lojalno wobec rzdu. Jest to kamstwo po prostu. [...] UPI stwierdza, e ponad 100 osobom nie bdzie dane skorzystanie z aktu amnestii. Ciekaw jestem rda tych szacunkw. [...] Nie daj satysfakcji te akty prawne - pisze Le Monde - tym, ktrzy oczekiwali prawdziwego zagodzenia, oczekiwali powrotu do normalnego stanu. Wasa uwaa nawet, e wiele rozporzdze wprowadzi zakaz tego, co jeszcze byo dozwolone. Lepiej byoby - powiedzia on - utrzyma stan wojenny. Wasa zreszt wystpuje tutaj jako koronny wiadek koncepcji, e stan wojenny by po prostu pyszny. [...] Jeszcze pewna rzecz dotyczca uchway ju uchwalonej, ustawy o ministrze spraw wewntrznych, ktr komentuje pan Boyes w Times oburzajc si na prawne usankcjonowanie uprawnie milicji i suby bezpieczestwa do strzelania do ludzi. Prawo to po raz pierwszy zostao okrelone w ustawie o milicji i zaaprobowane przez parlament w ubiegym tygodniu. A wic jest tekst o tym, e Sejm polski uchwali dla milicji moliwo polowa na ludzi. Nowe prawo - pisze - stwierdza, e dowdcy milicji mog wyda rozkaz do strzelania, jeeli wymaga tego sytuacja, co oznacza, e nie ma potrzeby czekania na instrukcje kierownictwa partyjnego. W ten sposb pan Boyes maluje groz ogln sytuacji, w ktrej nagle milicja zostaa wyposaona w prawo strzelania do ludzi w Polsce. W dalszych czciach swojego tekstu wyjania za pewne szczegy tak zakwalifikowanego ewenementu. Pisze, e bro palna moe by uyta dla zapobieenia zamachom na ycie milicjantw lub agentw bezpieczestwa, dla zapobieenia atakowi na wany budynek lub urzdzenie pastwowe, przeciwko komukolwiek, kto atakuje konwj wiozcy ludzi lub pienidze, i dla zapobieenia ucieczce aresztowanego. Zarwno klauzula o samoobronie, jak i ochronie budynkw uatwiaj milicji strzelanie podczas demonstracji. Mam tu dwa komentarze. Pierwszy taki, e nie rozumiem, dlaczego prawo, ktre ogranicza wyranie przypadki, kiedy mona uywa bro paln, ma rzekomo suy do tego, aby mona byo strzela w innych przypadkach, bo jest akurat odwrotnie. Mwi tu o pewnej logice prawnej wywodu. Po drugie, jak pan Boyes sobie to wyobraa? Zgodnie z tym, co pisze, jeeli na przykad kto zagraa yciu milicjanta, to milicjant nagle ma prawo strzela nie czekajc na instrukcje kierownictwa partyjnego. Czyli wyobramy sobie konkretn sytuacj, e bandzior czy terrorysta polityczny z noem idzie na milicjanta i milicjant ma powiedzie chwileczk i prosi o zwoanie Biura Politycznego, czy on ma strzela, czy nie strzela? Co za nonsensy tu si wypisuje! I w ilu krajach wiata - chciabym wiedzie - jeeli wizie ucieka konwojentom, to konwojenci nie maj prawa strzela? W ilu krajach wiata nie wolno uy broni, jak nastpuje atak na budynek publiczny, pastwowy, w ilu wreszcie krajach wiata nie wolno strzela do winia, ktry ucieka z wizienia? Przecie to by oznaczao, e nie ma winiw i nie ma wizie, gdyby tego rodzaju rodki

przymusu nie byy stosowane. A co to wszystko razem znaczy? To znaczy, e po prostu to wszystko, co przedtem byo w rnych przepisach rozproszone, zostao skupione w ustawie po to wanie, aby istnia rygor prawny, okrelajcy kiedy i w jakich okolicznociach mona uy broni, i aby to regulowa i okrela Sejm, a nie aparat milicyjny swoimi zarzdzeniami wewntrznymi. A wic wszystko to wskazuje na daleko idc tendencyjno komentarzy i preparowanie informacji wedle jak by zaoonej tezy: co te w Polsce w tej chwili si dzieje [...] Komentujc ustaw o amnestii Tadeusz Gra - wiceminister sprawiedliwoci - stwierdzi, e ustawa ta dotyczy prawie wycznie przestpstw o charakterze politycznym. Wyjani ten fakt wysokim w dalszym cigu zagroeniem przestpczoci pospolit, zwaszcza o charakterze gospodarczym, oraz liberaln polityk karania za te przestpstwa. Poda, e o ile w poowie lat 70-tych liczba osb pozbawionych wolnoci znacznie przekraczaa 100 tys. ludzi, w 1979 r. wynosia 106 tys., to w 1983 r. wynosi 83 tys. Nastpnie minister Skra przeszed do omawiania polityki karnej w zakresie przestpstw o charakterze politycznym. W okresie po 13 XII wszystkie sdy powszechne i wojskowe skazay za te czyny 2580 osb, z tego 995 na bezwzgldn kar pozbawienia wolnoci. Obecnie - powiedzia minister Skra - z tego niecaego tysica - przebywa w zakadach karnych 190 osb. Pozostae zostay uaskawione, warunkowo zwolnione, korzystaj z przepustki bd odroczenia kary. Amnestia dotyczy zarwno tych 190, jak i 460 tymczasowo aresztowanych oraz tych, ktrzy s na wolnoci korzystajc z przerw lub odrocze w odbywaniu kary, o ile nie popenili przestpstw wymienionych w art. 1 ustawy o amnestii, ktre amnestii nie podlegaj. Stosuje si ona rwnie do tych osb, ktre do 31 X 83 ujawni swoj nielegaln dziaalno przed wadzami. DAVID ENSOR - TV amerykaska ABC News Czy po zacytowaniu szeregu krytycznych uwag na temat doniesie w rodkach zachodnich, na temat, co dzieje si i bdzie si dziao w najbliszych dniach w Polsce, czy pan minister Urban mgby nam powiedzie, co jego zdaniem, poza sam amnesti, przyczyni si do tego, eby Polska czy ludzie w Polsce byli wolniejsi i eby yli w wikszej swobodzie? JERZY URBAN Ja bym po prostu jednak odwoa si tutaj do pana ministra Rybickiego z prob o przypomnienie tych przepisw obowizujcych obecnie, podstawowych przepisw z okresu zawieszenia stanu wojennego, ktre w sposb zdecydowany i nie ulegajcy wtpliwoci uchylone zostan wraz ze zniesieniem stanu wojennego. Minister Zygmunt Rybicki - podsekretarz stanu w Urzdzie Rady Ministrw - przedstawi generaln zasad, e wszystkie akty prawne zwizane z wprowadzeniem stanu wojennego wynikajce z dekretu o postpowaniach szczeglnych w sprawach o przestpstwa i wykroczenia w czasie obowizywania stanu wojennego, przepisy o przekazaniu do waciwoci sdw wojskowych spraw o niektre przestpstwa oraz o szczeglnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego trac moc prawn w momencie zniesienia stanu wojennego. Stwierdzi, e katalog tych moliwoci, ktre mogy by lub byy wprowadzone w okresie stanu wojennego, rozpoczyna si od moliwoci internowania, poprzez ograniczenie swobody poruszania si osb, dalej - obowizku uzyskiwania szczeglnych zezwole na organizowanie zgromadze, imprez artystycznych, rozrywkowych, sportowych, zbirek

publicznych itd., zawieszenia prawa do strajku w akcji protestacyjnej, zawieszenie dziaalnoci stowarzysze i zwizkw zawodowych, zrzesze oraz organizacji spoecznych i zawodowych, zawieszenia dziaalnoci samorzdu zag i przedsibiorstw, cenzurowania przesyek pocztowych, korespondencji telekomunikacyjnej oraz kontroli rozmw telefonicznych, zakazu wykonywania zdj, fotografii filmowych oraz obrazw telewizyjnych, szczeglnych zasad funkcjonowania administracji gospodarczej. To wszystko zostaje zniesione. Zniesione zostaje rwnie to, co obowizywao w okresie zawieszenia stanu wojennego, jak np. militaryzacja wielu zakadw pracy i zwizane z tym rygory pracy, rwnie karanie za uczestnictwo w akcjach protestacyjnych, zgromadzeniach itd., ktre wynikay z tych przepisw. Doda, e - jeeli Sejm uchwali 29 ustaw o zmianie ustawy kodeksu karnego - bdzie to zagodzenie wielu przepisw prawa karnego wprowadzonych bd utrzymywanych w okresie stanu wojennego oraz w przypadkach niektrych przepisw w odniesieniu do obowizujcego kodeksu karnego.

1983-08-30
GABOR MIKLOS - Nepszabadsg Panie ministrze, jak paski rzd ocenia spotkanie generaa Jaruzelskiego ze zwizkowcami w Hucie Baildon w Katowicach i jakie jest wasze zdanie o uwagach zwizkowcw? Rzd uwaa, e byo to bardzo doniose spotkanie - powiedzia minister Urban. - Dyskusja wykazaa du niezaleno zwizkw zawodowych od administracji pastwowej, ktra zostaa poddana ostrej i czsto niestety uzasadnionej krytyce. Spotkanie wykazao, e wyrosa nowa kadra dziaaczy zwizkowych, ktrzy zajmuj miejsca dawnych dziaaczy Solidarnoci. Wane byo podkrelenie przez gen. Jaruzelskiego wagi, jak partia i rzd przywizuje do dziaalnoci zwizkw zawodowych stwierdzi rzecznik. JERZY URBAN Genera Jaruzelski [...] bardzo obszernie mwi o tym, jak pojmuje rol ruchu zwizkowego. Jest to rola cakowicie inna ni rola zwizkw zawodowych w latach siedemdziesitych. Poza tym zbieno w czasie sprawia, e ta narada w Baildonie odbywaa si niemal rwnolegle ze spotkaniem wicepremiera Rakowskiego, przewodniczcego Komitetu do Spraw Zwizkw Zawodowych, z reprezentacj Stoczni im. Lenina w Gdasku. Wydaje mi si dosy interesujce i symptomatyczne zestawienie tego, co mieli do powiedzenia przedstawiciele nowego ruchu zawodowego, ktry dopiero wchodzi i rozwija si, do ktrego naley przyszo, i przedstawiciele sympatykw dawnej Solidarnoci, a cilej biorc ekstremalnych w tej Solidarnoci elementw, ktrych cae stanowisko prezentowane na sali, myl tu o tej grupie, ktr wczoraj mona byo sysze w telewizji, polegao na niegrzecznych okrzykach, gwizdach, nie znajdowao adnej wyrazistszej programowej artykulacji. [...] Wydaje mi si, e warto zestawi take zachowanie si i postaw dziaaczy nowych zwizkw zawodowych z postaw Wasy na spotkaniu z wicepremierem Rakowskim. Przede wszystkim Wasa

wypowiada si w sprawach nalecych do przeszoci. Po drugie, prawd mwic, nie mia nic do powiedzenia po przeczytaniu tego, co mia napisane. Premier Rakowski mwi mi po tym spotkaniu, e zaskoczony by tym, e Wasa, w trakcie kiedy Rakowski mu odpowiada czy po tej odpowiedzi, nie mia ju nic do powiedzenia. Mg przecie zabra gos, replikowa, broni swoich racji. Nie uczyni tego. [...] Jego zwolennicy take nie prbowali zabra gosu, tylko gwizdali i krzyczeli. Nie musz dodawa, e oczywicie tam mikrofony byy dla wszystkich otwarte i kady mg zabra gos. [...] Chciabym powiedzie, e jednak cigle jestem zaskoczony sposobem reagowania wikszoci prasy zachodniej. Mianowicie cae to wczorajsze spotkanie prezentowane byo w taki sposb, e Rakowski przyjecha do stoczni, skd zosta wygwizdany i niemal spuszczony ze schodw (mwi metaforycznie, bo schodw tam nie byo). Natomiast zwyciski Wasa zosta wyniesiony na ramionach. Notabene w ogle nie widziaem takiego zdarzenia, cho byem tam obecny na sali. I do tego sprowadza si cay sens relacji z tego spotkania. C tam jeszcze si mwi poza tym, e Rakowski zosta wygwizdany? No mwi si, e spotkanie byo wielkim zwycistwem Wasy i Solidarnoci, mwi si, e wygwizdali go robotnicy w liczbie tysica zgromadzeni na tej sali, podczas gdy transmisja chyba uwidocznia fakt, e to nie tysic osb zebranych na sali zajmowao si gwizdaniem. W relacjach take pomija si, co jest oczywiste i naley do zwyczajw korespondentw zachodnich, wszelkie argumenty podawane przez Rakowskiego. W ogle nikt si nie zajmuje zestawieniem argumentacji tych dwch protagonistw, ktrzy si na tej sali starli. [...] Reuter poda: Szeroki rozgos nadany wystpieniu Wasy wyglda na kolejny sposb izolowania go i jego zwolennikw. To ja przytaczam w celach artobliwych, bo kiedy nie daje si gosu Wasie, to le, to si go knebluje, a gdy ma on mono wystpienia w telewizji, to jest sposb izolowania go i jego zwolennikw. Czyli wszystko, co czynimy, jest niedobre i perfidne. Svenska Dagbladet: Kiedy na koniec prosi Rakowski partyjnych o podniesienie do gry legitymacji, spotka si ze sabym bardzo odzewem. Znikn bocznymi drzwiami, podczas gdy Was robotnicy wynieli na ramionach. No, to znowu jest przykad na rzetelno relacji, bo Rakowski poprosi o podniesienie rk partyjnych po to, eby w telewizji byo widoczne, i nieprawdziwe s zapowiedzi prasy zachodniej, e odbdzie si spotkanie z nim wybranych, wyselekcjonowanych aktywistw partyjnych. [] Natomiast tutaj to si interpretuje w inny sposb mwic, e to byo na kocu, a nie na pocztku, e partyjni wstydzili si podnie rce. [...] Chciabym jednak przytoczy komentarz Gosu Ameryki pira Davisa Lenta, poniewa uwaam, e amerykascy dziennikarze znajdujcy si tutaj powinni - jeli pragn obiektywnie relacjonowa i odnosi si do tego rodzaju wydarze - zareagowa na to w jaki sposb. Mianowicie Gos Ameryki, radio w kocu rzdowe Stanw Zjednoczonych, powiada, e wrd okrzykw protestu, gwizdw i drwin Rakowski owiadczy, e wadze maj obowizki nie tylko w stosunku do Polski (to prawda) i e winni o tym pamita wszyscy ci, ktrzy sdz, e teraz jest wanie odpowiednia chwila, aby podawa w wtpliwo trwao socjalizmu na polskiej ziemi i kierownicz rol partii. I teraz: Decyzja Rakowskiego przyznania publicznie, e suwerenno Polski ma ograniczony charakter, wydaje si potwierdza doniesienia dziennikw brytyjskich i szwajcarskich na temat listu, jaki genera Jaruzelski wystosowa ostatnio do prymasa Polski kardynaa Glempa. W licie tym genera wyjania podobno

prymasowi, e domaganie si przeze, by rozporzdzeniom wprowadzanym w miejsce stanu wojennego nadano mniej represyjny charakter, nie mog by spenione, bowiem socjalistyczni sojusznicy polscy odrzucili moliwo takich zmian. Konkretnie genera Jaruzelski przyzna podobno, e jego zobowizania wobec sojusznikw Ukadu Warszawskiego uniemoliwiaj mu ogoszenie powszechnej amnestii dla winiw politycznych itd. Czyli jest tu ciekawa technika. Po pierwsze - mwi si cakowit nieprawd o tym, e Rakowski mwi, e suwerenno Polski ma ograniczony charakter. To jest po prostu nieprawda! Po czym cytuje si jaki rzekomy list generaa Jaruzelskiego zawierajcy zdania i twierdzenia, ktrych genera Jaruzelski nigdy nie napisa, po czym dugo si je komentuje. Jest to technika gangsterska z punktu widzenia roboty dziennikarskiej i poda, poniewa s to brudne intrygi polityczne. BRIAN BRUMLLEY - agencja AP Czy w wietle przebiegu dzisiejszej konferencji moemy si spodziewa, e nastpne konferencje bd miay charakter wykadw czy te poucze ze strony rzdu na temat sposobu relacjonowania wydarze, na ktre nie jestemy dopuszczani? JERZY URBAN Po pierwsze -ja chciabym, jeli idzie o metodologiczn stron tego pytania, wskaza, e konferencje te nie s obowizkowe. Ja wcale nie zachcam osb, ktre uwaaj, e nie odnosz korzyci z tych konferencji, lecz tylko doznaj uszczerbku na swej godnoci dziennikarskiej, aby w nich uczestniczyy. Po drugie - nie przyznaj si do tego, e udzielam poucze. Ja przedstawiam swoje stanowisko, swoje pogldy na wiele kwestii i jeli te pogldy s odmienne ni pogldy niektrych pastwa, ktrzy tu uczestniczycie, to nie ma to charakteru szokujcego. Ja sdz, e nie tylko informacje, ale i pogldy rzecznika rzdu polskiego s, lub powinny by, dla pastwa interesujce. Co si tyczy cytowania pewnych relacji dziennikarskich. Chciaem uzmysowi po emisji sprawozdania ze spotkania gdaskiego rozbieno pomidzy relacjami niektrych z pastwa a tym obrazem, ktry znaczna cz spoeczestwa polskiego widziaa. Sdz, e jest interesujce dla relacjonujcych weryfikowanie ich opinii, a w tym celu chciaem je przypomnie. Nastpne konferencje mog take zawiera tego rodzaju elementy, poniewa ten dialog, ktrego si pastwo domagacie w skali oglnospoecznej, toczy si take na tej sali i swoje opinie dotyczce publikacji pastwa mam zamiar wyraa dopty, dopki na tej sali nie zostan sam. DAN FISHER - Los Angeles Times Ja mam na ten temat take swoje zdecydowane zdanie i przy tej okazji chciabym je wyrazi. Ot ja take mam obiekcje w stosunku do tego, ebym wysuchiwa poucze na temat sposobu relacjonowania wydarze w Polsce przez korespondentw zachodnich. A poniewa akurat dzisiaj ta wyliczanka nie obja mnie, wic tym bardziej chciabym da temu wyraz. I uwaam to za naruszenie samej zasady, na ktrej odbywaj si tego rodzaju spotkania i konferencje, albowiem rzd ma wiele innych okazji i moliwoci, aby wyrazi swoje pogldy na rozmaite sprawy. JERZY URBAN

Ja chciabym jeszcze raz odpowiedzie, e te obiekcje nie zostan uwzgldnione. Nie znaczy to, e ja mam zamiar przemieni konferencje prasowe w wywiadwki, ale znaczy to, e mam zamiar mwi to, co w danym momencie uwaam za stosowne. Wyraam tu pogldy rzdu. Pogldy rzdu na to, co pastwo pisz, s te pogldami rzdu w sprawach wanych, poniewa sdz, e w tym punkcie bdziemy zgodni, e i pastwo uwaacie za wane to, co piszecie. JOS COMAS El Pais Czy w zwizku z obszernymi relacjami dotyczcymi pana Lecha Wasy, pokazywaniem go w telewizji, publikowaniem jego wystpienia w prasie, czy pan Wasa przesta by osob prywatn? JERZY URBAN Lech Wasa nie przesta by osob prywatn. Lech Wasa przyby na spotkanie z premierem Rakowskim, tak jak wszyscy inni uczestnicy spotkania, jako pracownik Stoczni Gdaskiej, gdy kady pracownik Stoczni Gdaskiej mia prawo na to spotkanie przyby i kady mia prawo si wypowiedzie. Z prawa tego Lech Wasa skorzysta. Zgromadzenie byo legalne, a wic std nie byo przeciwskaza, aby jego opinie byy nastpnie rozpowszechniane. DAN FISHER- Los Angeles Times Czy rzd podejmie jakie kroki w celu zapobieenia ewentualnemu bojkotowi prasy i rodkw masowego transportu, na przykad poprzez zmian godzin wydawania poszczeglnych gazet czy wycofania niektrych linii tramwajowych z obiegu? JERZY URBAN Nie, adnych takich krokw rzd ani wadze miejskie podejmowa nie zamierzaj. Przeciwnie, rzd czyni starania, aby bojkot masowych rodkw komunikacji uatwi wzmagajc produkcj butw, ktrych w Polsce brakuje. Na temat bojkotu rodkw komunikacji premier Rakowski mwi w Gdasku, e nie wydaje mu si grone dla istnienia pastwa, jeeli spacer przy tej pogodzie si odbdzie. Ale ja myl, e dowiadczenia z tego strajku polegajcego na zwolnieniu pracy wskazuj, e nie macie pastwo, ktrzy s tym zainteresowani, co liczy na sukces bojkotu prasy czy bojkotu rodkw komunikacji miejskiej, ktry miaby jak znaczniejsz skal. S to takie formy protestu, ktre cechuje jedna rzecz. Mianowicie, e one s niestwierdzalne, e jest to kwestia subiektywnych ocen, czy komunikacja bya bojkotowana, czy w autobusie byo troch mniej ludzi, czy nie byo bojkotowania. Czy prasa bya kupowana normalnie, czy te wicej egzemplarzy zostao. Bo jak my na przykad ogosimy dane, to przecie nie uwierzycie w to, co powiemy. Jest to specjalnie tak pomylane, aby da moliwo osobom relacjonujcym zdarzenia z Polski, ktre pragn propagowa sukcesy podziemia i wspieraj to podziemie, aby mogy one twierdzi, e widziay ppuste autobusy itp. Ja wczoraj widziaem na przykad bardzo duo cakowicie pustych autobusw w godzinach transmisji tego spotkania gdaskiego. Ale te nie omielibym si twierdzi, e dlatego wanie one byy puste, poniewa nie przygldaem si tym autobusom w analogicznej porze innego dnia.

1983-09-06
ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Panie ministrze, czy pan si zgadza z ocen ksidza prymasa, e jest nieetyczne, jeeli czowiek wyksztacony z doktoratami ponia i omiesza robotnika? JERZY URBAN Na ten temat chciaem po pierwsze powiedzie to, e jak czytaem w wielu tekstach, ktre pastwo nadawalicie z Polski, wicepremier Rakowski zosta pognbiony przez robotnika i po prostu Wasa wygra pojedynek z inteligentem Rakowskim. Wobec tego wydaje si, e te humanitarne kopoty, ktre pan w tej chwili przedstawi, powinny zosta odwrcone i dotyczy nie Lecha Wasy, lecz Mieczysawa Rakowskiego. No, ale zostawiajc arty, ja myl, e istniej pewne reguy walki politycznej. Pki jest to walka na argumenty, jest ona rzecz naturaln. Jednake opinia ksidza prymasa Glempa, ktra zawieraa jego trosk o samopoczucie Wasy po pojedynku politycznym z Rakowskim, bya tylko fragmentem homilii bardzo interesujcej, w korelacjach z komunikatem 195 Konferencji Episkopatu. DAVID STOREY - agencja Reutera Czy pan minister mgby nam powiedzie, ktre miasta i ile miast byo wiadkami zaj, wydarze w dniach 31 sierpnia i 1 wrzenia? Minister Urban poinformowa, e najwiksze zaburzenia miay miejsce w Nowej Hucie, a mniej intensywne w 7 miastach. Poza tym w niektrych orodkach dochodzio do prb organizowania manifestacji. We wszystkich zakadach pracy utrzymywa si wysoki rytm produkcji. Cakowitym fiaskiem zakoczyy si wezwania do bojkotu prasy i rodkw komunikacji miejskiej. W porwnaniu do 31 VIII 81 r. zakres awantur wywoanych przez podziemie by znacznie mniejszy powiedzia rzecznik. - Ogem zatrzymano w Polsce 1472 osoby. 35 spord nich aresztowano. W nielegalnych zgromadzeniach uczestniczyo ogem kilkanacie tysicy osb. Rzecznik wycign std wniosek o zanikajcej skonnoci do dawania posuchu podziemiu wzywajcemu do niepokojw. GOS Z SALI Panie ministrze, chodzi mi w tej chwili o zmian zupenie tematu, mianowicie o paski osobisty bd oficjalny pogld na konkurs piknoci Miss Polonia. Jest to pierwsze wydarzenie tego typu od 25 lat w Polsce i teraz chciaem si zapyta, czy jest to prba skanalizowania pewnych niepokojw czy te jakich nastawie w spoeczestwie przez urzdzanie tego rodzaju, e tak powiem, igrzysk. JERZY URBAN adnego oficjalnego stosunku do tego rodzaju zdarze nie mam. W Polsce odbywa si bardzo wiele imprez najrozmaitszego typu i rzd nie wypracowuje swojego stosunku do tych imprez. Mog o tym zapewni. [...]

Mj prywatny stosunek do konkursu na miss piknoci jest peen aprobaty, cho nie miaem nigdy okazji tego oglda. Natomiast wszelkie interpretacje, e s to igrzyska dla odwrcenia uwagi spoeczestwa od rzeczy istotnych, s oczywicie zoliwoci. [...] Prosz naprawd ju tak nie prymitywizowa naszych sposobw dziaania, i ebymy mieli specjalnie popiera konkursy piknoci dla dostarczania ludziom igrzysk. [...]

1983-09-07 Agence France Presse Usiujc zminimalizowa zakres wydarze, J. Urban podkreli, e najpowaniejsze zaburzenia miay miejsce w Nowej Hucie, a w mniejszym stopniu w Warszawie, Krakowie, Wrocawiu, Czstochowie, Lublinie, Poznaniu i widniku, o ktrym to miecie wspomniano po raz pierwszy [piszc o widniku AFP prawdopodobnie pomylia nazw, poniewa minister Urban mwi o widnicy - przyp. red.]. dpa DEUTSCHE PRESSE-AGENTUR GMBH Rzecznik rzdowy w odpowiedzi na pytania dotyczce homilii wygoszonej przez kard. J. Glempa w Czstochowie odpowiedzia, e jest rzecz cakowicie naturaln istnienie rozbienoci pogldw nt. rnych spraw midzy rzdem a hierarchi kocieln, nie istnieje jednak aden kryzys w stosunkach midzy Kocioem i pastwem. United Press International Na temat wystpienia wicepremiera Rakowskiego w Stoczni Gdaskiej i jego rezonansu, ktre to spotkanie byo szeroko relacjonowane w telewizji, minister Urban w oparciu o sonda przeprowadzony przez polsk TV stwierdzi, e 80 proc. telewidzw w Warszawie obserwowao konfrontacj Rakowski-Wasa. Jest to rekordowa liczba ludzi, najwysza z dotychczasowych, z wyjtkiem programw emitujcych poszczeglne etapy wizyty papieskiej. Urban doda, e 62 proc. respondentw ocenio wystpienie Rakowskiego jako dobre lub bardzo dobre, a 36 proc. podobn opini wyrazio nt. owiadczenia Wasy.

1983-09-20
JERZY URBAN Prosiem o gos na wstpie, eby przeczyta pastwu pocztek audycji Wolnej Europy. Zazwyczaj nie zajmuj si ni, ale znalazem tam komentarz pana Piotra Jareckiego, ktry brzmi tak: Ciki jest los zagranicznych korespondentw prasowych w Polsce. Naraeni s na wiele nieprzyjemnoci, na odebranie akredytacji prasowej, niedawno nawet na wizienie, na cige inwigilacje, a na dodatek musz uczszcza na konferencje prasowe Jerzego Urbana. A trudno si z tych konferencji czego dowiedzie, a najtrudniej prawdy. Po czym powiedzia, e mona jednak, jeli si kade sowo Urbana przyjmuje odwrotnie. Zacytowaem to, by wyrazi pastwu wspczucie.

Druga rzecz, ktr chciaem ju nie zacytowa, ale z zadowoleniem stwierdzi, to e w dzienniku New York Times ukaza si - jak oceniam - po raz pierwszy obiektywny i cakowicie prawdziwy tekst o Polsce. Dotyczy on stadniny koni w Janowie Podlaskim i stwierdza, e tam s pikne konie i e one s drogie. Byem w Janowie, opini t podzielam. Natomiast mniej artobliwie nastraja to, e powana gazeta francuska Le Monde za Agence France Presse podaa po prostu kamstwo, co chciabym publicznie stwierdzi. Ukaza si w Le Monde, a gazeta powouje si na AFP, tekst pt. Za pasoytnictwo spoeczne ponad 23 tysice osb zostao skazanych na prac przymusow. To by tytu. Trybunay polskie od czasu wejcia w ycie w styczniu br. ustawy na temat pasoytnictwa skazay 23 190 osb na prac przymusow - owiadczy wiceminister spraw wewntrznych Jzef Musio cytowany w sobot 10 wrzenia przez dziennik Kurier Polski. To prawo zaczerpnite z modelu sowieckiego odnosi si do mczyzn od 18 do 45 lat, ktrzy nie mog si wykaza zatrudnieniem przez 3 miesice. Pozwala ono wadzom na tworzenie jeszcze jednego zagroenia dla opozycji, zwaszcza dla byych internowanych lub skazanych, ktrzy czsto odbijaj si od zamknitych drzwi, kiedy szukaj zatrudnienia odpowiadajcego ich kompetencjom. Ze wzgldu na to, e francuska agencja i francuska gazeta powouj si tu na przedstawiciela rzdu polskiego, chciabym oznajmi, e minister Musio niczego takiego nie powiedzia. Wypowied jego, ktr mam przed sob, dotyczya zupenie czego innego. Mianowicie owe 23 tysice osb to s osoby, ktre albo zostay skazane na kary wizienia z zawieszeniem, albo odbyway kar i zostay przedterminowo zwolnione z wizienia, to znaczy kary im skrcono. W zwizku z tym sd wyda zalecenie, aby podjy prac zarobkow. Liczby wic i caa sprawa dotyczy zupenie innej kategorii spraw ni jakakolwiek opozycja polityczna, ni ustawa o pasoytnictwie spoecznym. [...] MARIAN KAFARSKI - agencja AFP Panie ministrze, z tego, co pan w tej chwili powiedzia, rozumiem, e nikt nie zosta skazany i nikt nie zosta wpisany do adnego rejestru, jeli chodzi o winiw tak zwanych politycznych lub za pogldy. JERZY URBAN Oczywicie, e tak.

1983-09-21 Agence France Presse Wedug J. Urbana, wikszo winiw politycznych w Polsce zostaa zwolniona na podstawie amnestii z 22 lipca br. Po tej dacie zostao zatrzymanych okoo setki innych osb za dziaalno na rzecz zdelegalizowanego zwizku Solidarno. Obecnie - nie pozostaje w Polsce wicej ni 55 winiw politycznych, ktrzy odbywaj rne kary wizienia. 41 z nich skorzystao z postanowie o amnestii, majc zmniejszon kar do poowy. Amnesti objto okoo 500 osb, uwizionych z powodw politycznych. Wedug J. Urbana 293 podziemnych dziaaczy Solidarnoci ujawnio si milicji od 22 lipca br. Z drugiej strony - zaznaczy rzecznik - od czasu wejcia w ycie amnestii po zniesieniu stanu wojennego prokuratury w kraju wszczy 145 dochodze przeciwko 177 osobom podejrzanym o popenienie wykrocze politycznych. 116 z nich zostao zatrzymanych.

Urban z drugiej strony formalnie zdementowa rozpowszechniane na Zachodzie informacje, wedug ktrych winiowie polityczni s skazywani na roboty przymusowe na podstawie ustawy o pasoytnictwie spoecznym, ktra wesza w ycie w styczniu br.

1983-09-27
JERZY URBAN Chciabym sprostowa niektre nieprawdziwe wiadomoci nadane z Polski przez Agence France Presse. Ju na poprzedniej konferencji ustosunkowaem si do relacji firmowanych przez t agencj, teraz otrzymaem peny tekst z rnymi kolejnymi rewelacjami. Ot AFP powoujc si na Prymasowski Komitet Spoeczny podaa na cay wiat, e w Polsce jest 150-200 tysicy ludzi, ktrzy po 13 grudnia stracili prac i nie mog jej podj. Pozbawienie pracy, komentuje agencja, jest jedn z ulubionych kar stosowanych przez wadz wobec oponentw. Ustosunkowujc si do tej liczby, ktra obiega cay wiat, przewanie w wersji 200 tysicy ludzi, chciabym powiedzie, e przede wszystkim jest ona absurdalna z punktu widzenia oglnych danych na temat rynku pracy w Polsce. Mianowicie w sierpniu br. w Polsce byo 326 tysicy wolnych miejsc pracy, natomiast liczba poszukujcych zatrudnienia i zarejestrowanych w odpowiednich urzdach wynosia 7900 osb. Z tej grupy - ktra jak wynika z przekroju roku nigdy nie przekroczya 8 tysicy w poszczeglnych miesicach - ogromna wikszo osb bya bezczynna zawodowo od kilku do kilkunastu dni. Jeli zastosowa kryteria obowizujce na temat bezrobocia w krajach zachodnich, to w sierpniu tego roku byo w Polsce 140 bezrobotnych, to znaczy tych, ktrzy mimo e pracy poszukiwali, nie znaleli jej w terminie nie przekraczajcym kilkunastu dni. Tylu te osobom wypacono zasiek. Pojawiaj si czasem wrd rnych skomplikowanych spraw zwizanych z porednictwem pracy trudnoci z zatrudnieniem byych dziaaczy byej Solidarnoci. Dotyczy to tych, ktrzy uprzednio byli pracownikami zwizku Solidarno. rdem tych trudnoci s aspiracje pacowe tych osb, poniewa nie mona dla nich znale pracy o takim poziomie pac, jaki by w zwizku Solidarno. Czy istniej lub istniay zwolnienia z pracy z przyczyn politycznych? Tak, s takie przypadki, ktre prasa zachodnia nazywa zwolnieniami z przyczyn politycznych, a faktycznie wynikaj one z nieprzestrzegania regulaminw pracy, na przykad za udzia w nielegalnych, dzikich strajkach, ktry to udzia miewa motywy polityczne. Zdarzao si take, e z dziaaczami Solidarnoci wracajcymi z internowania czy te zwalnianymi po aresztowaniu, czy te nawet nie internowanymi i nie zwalnianymi z aresztu, rozwizywano stosunek pracy, jeli przekroczyli oni regulamin pracy - na przykad biorc udzia w strajkach i manifestacjach, po czym nie chciano ich przyj w macierzystym zakadzie pracy. Nie naley jednak myli tego rodzaju wydarze, przypuszczalnie niezbyt licznych, z pozbawianiem moliwoci pracy w ogle. Takich przypadkw nie ma, przeciwnie, istniej w tej chwili przepisy prawne, midzy innymi moliwoci wprowadzenia obowizku porednictwa pracy, ktre tworz szczeglne preferencje - midzy innymi ze wzgldw socjalnych dla rnych kategorii osb. Do tych osb preferowanych, ktrym w pierwszej kolejnoci daje si oferty pracy, nale na

przykad ci, ktrzy opuszczaj zakady karne z mocy amnestii. Chodzi o przyspieszenie i uatwienie im powrotu do normalnego ycia. W tym roku do sdw pracy wpyny 5544 odwoania od decyzji rozwizujcych umowy o prac. Jeli t liczb potraktowa jako orientacyjn, to znaczy - ile w ogle osb odwouje si i porwna j z liczb 200 tysicy - podan przez AFP to rwnie wida absurdalno informacji tej agencji. [...] Dalej agencja AFP pisze o czystce, ktra dotkna dziennikarzy radia i telewizji. Agencja twierdzi, e wedug wadz 400 dziennikarzy stracio prac, a wedug rodowiska zawodowego - 1000 osb. Agencja pisze: Zwolnienia dotkny tych dziennikarzy i realizatorw, ktrzy nie wykazali wystarczajcego entuzjazmu wobec reimu. W Komitecie ds. Radia i Telewizji w caej Polsce wszystkich zatrudnionych jest 9200 osb. Wrd nich 2 tysice stanowi dziennikarze. Zwolniono z tej grupy 172 osoby. Powody byy rne - naturalna fluktuacja kadr, reorganizacja programw, racjonalizacja zatrudnienia, wreszcie brak aktywnoci zawodowej niektrych osb przez duszy czas. Z tych 172 osb 87 pracowao w Warszawie i 50 z nich Radiokomitet zaatwi prac dziennikarsk gdzie indziej; sprawy pozostaych osb s w toku zaatwiania. W odrnieniu od weryfikacji politycznej kadr dziennikarskich, jaka dokonywaa si po wprowadzeniu stanu wojennego, te redukcje personelu w Komitecie ds. Radia i Telewizji nie miay charakteru politycznego, cho w ocenie pracownika i jakoci jego pracy mogy gra rol rwnie czynniki polityczne, ale pastwo i tak w t interpretacj motyww nie uwierz, wobec tego ograniczam sprostowanie do wskazania na skal zjawiska - 172 dziennikarzy, czyli 8 procent ogu dziennikarzy zatrudnionych w Radiokomitecie. [...] Taka sama jak w telewizji - pisze AFP - panuje sytuacja w szkolnictwie wyszym. Cytuj: Wedug k uczelnianych wielu profesorw stracio prac w wyniku represji, a kilku dziekanw otrzymao oficjalne pismo z dat 18 lipca informujce o czarnych listach. Dalej AFP twierdzi, e jest to tylko wierzchoek gry lodowej, to znaczy, e gdzie pod powierzchni tego szczytu te restrykcje zawodowe s wiksze. W zwizku z tym chciabym poda dane dotyczce zwolnie z resortu szkolnictwa wyszego. Istotnie, odby si tam przegld kadr, ktry spowodowa rne decyzje personalne. Celem przegldu kadr byo zapewnienie rozwoju najbardziej uzdolnionym i twrczym pracownikom nauki przy zapewnieniu im moliwoci osignicia awansu, wyeliminowanie z zawodu nauczycieli akademickich osb nie wywizujcych si ze swych obowizkw dydaktyczno-wychowawczych i naukowobadawczych, poprawienie organizacji pracy, oszczdnoci etatowe itd. W wyniku przegldu, ktrym objto 42 252 nauczycieli akademickich pracujcych w szkolnictwie pastwowym, decyzje o rozwizaniu umowy o prac podjto wobec 1329. Wrd tej grupy byo 1034 asystentw, ktrzy nie rokowali nadziei na rozwj lub nie dopenili w przepisowym terminie obowizku uzyskania doktoratu, 14 docentw, 137 adiunktw, 144 wykadowcw majcych inne tytuy. cznie zwolnieniami objto 3,1 procent ogu nauczycieli akademickich w szkoach podlegych Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyszego. Na uniwersytetach zwolnienia objy 2,5 procent ogu pracownikw. Nie tylko aden profesor nie zosta zwolniony, ale nie wpyn aden taki wniosek. adna ze spraw, o ktrych mwiem, nie wywoaa protestw czy sprzeciww rodowiska akademickiego, ktre

wykroczyyby poza dan szko wysz. Do wadz wyszych nie wpyny adne petycje, e kogo niesusznie zwolniono.

1983-09-28 Radio France International Konferencja rzecznika prasowego rzdu PRL AFP donosi, e rzecznik rzdu Jerzy Urban przyzna, e w ramach kampanii weryfikacyjnej w polskich szkoach wyszych usunito ponad 1000 pracownikw naukowych. Kampania zostaa rozptana po to, aby - jak stwierdzi Urban - wyeliminowa osoby, ktre nie osigny zadowalajcych wynikw w pracy dydaktycznej. Zweryfikowano ponad 43 tys. pracownikw w caym kraju. W tej samej deklaracji Urban poinformowa, e w cigu ostatnich miesicy zwolniono 172 dziennikarzy i 231 pracownikw radia i telewizji. Przed reorganizacj, ktra podawana jest jako oficjalna przyczyna czystki, radio i telewizja zatrudniaa 2000 dziennikarzy. Radio Wolna Europa Ostatnia konferencja prasowa Jerzego Urbana (Lechosaw Gawlikowski) Na wtorkowej konferencji prasowej rzecznik rzdu Urban mwi nie tylko o stosunkach midzy pastwem a Kocioem, ale take o akcji usuwania pracownikw zakadw uspoecznionych i instytucji w odwet za nieugit postaw patriotyczn. Kamstwa nie wolno zbywa milczeniem. Dlatego te chciabym na gorco chocia kilka sw powiedzie o kolejnej prbie dezinformacji zagranicznych dziennikarzy przez Jerzego Urbana. Ot rzecznik wadz PRL zaprzeczy doniesieniom francuskiej agencji prasowej AFP, wedug ktrej liczba osb zwolnionych z pracy z przyczyn politycznych wynosi midzy 150 a 200000. Tymczasem ocena ta jest bardzo ostrona, a w rzeczywistoci akcja czystek obja prawdopodobnie znacznie wiksz liczb osb. [...]

1983-10-04
W trakcie konferencji Jerzy Urban odnis si midzy innymi do zaprezentowanego w TVP programu pt. Pienidze. JERZY URBAN Chciaem do tej sprawy, tego programu, dorzuci kilka sw w zwizku z podnoszonymi przez niektrych korespondentw zachodnich wtpliwociami, czy przedstawiona tam rozmowa braci Wasw jest autentyczna, a take z innymi wtpliwociami, jakie ten program rodzi. Ot po pierwsze - chc wyjani, e obywatel polski mieszkajcy w kraju, ktry posiada dewizy, nie moe bez zezwolenia dewizowego wydanego przez Narodowy Bank Polski posiada kont dewizowych za granic. Reguluje to ustawa dewizowa. [...] Poniewa gazety przynosiy wiadomoci o tym, e Lech Wasa posiada pienidze za granic pynce na jego imi z rnych rde, dla wyjanienia tej

sprawy wzywany by do Izby Skarbowej w Gdasku. Poniewa mwi, e nigdzie adnych pienidzy nie posiada, wobec tego przedstawiono mu tam tam, nagranie jego rozmowy z bratem. Tam, ktrej pochodzenie wyjani program telewizyjny pt.: Pienidze. Tyle e pokazywano mu to w obszerniejszym wymiarze, to znaczy, pokazano mu tyle, ile zostao przez jego brata nagrane. Program telewizyjny przekazywa za tylko cz tego nagrania. Lech Wasa tam zawierajc rozmow z jego bratem obejrza z magnetowidu. Nie zaprzeczy, e jest to jego gos. Twierdzi, e tama ta jest faszerstwem powstaym z montau jego przemwie. Osoba prowadzca przesuchanie, dyrektor Izby Skarbowej w Gdasku, wyrazi wtpliwo, czy rzeczywicie Lech Wasa uywa na wiecach, czy w innych miejscach, gdzie przemawia w czasach, gdy by przewodniczcym Solidarnoci, brzydkich wyrazw, ktre s utrwalone na tamie. Wasa powiedzia, e by moe on to mwi przez sen i zostao to nagrane przez jakie podsuchujce go rzekomo osoby, w czasie gdy by internowany. Po wyjciu z Izby Skarbowej Lech Wasa wspomnia zachodnim dziennikarzom o tej tamie, ktr mu przedstawiono, nie komentowa. Zachowa na ten temat do wymowne milczenie. To tyle, gdy idzie o to, jakie byy poprzednie dzieje tej tamy. Rodzi si pytanie, dlaczego Telewizja Polska tak pno skorzystaa z moliwoci nadania tego programu. Odpowiadam na to, e z tego, co wiem, nie miaa takiego zamiaru, dopki Lech Wasa publicznie nie owiadczy przez Telewizj Polsk, e nie ma ani grosza i e publikacje na ten temat s kamstwem, s kampani przeciwko niemu. Tak e tutaj chodzio o udzielenie odpowiedzi na zarzuty, ktre wysuwa Lech Wasa. Nastpnie rzecznik przedstawi korespondentom ekspertyz autentycznoci tamy wykonan przez Zakad Kryminalistyki Komendy Gwnej MO. ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Panie ministrze, czy polskie prawo zezwala na publiczne publikowanie prywatnej rozmowy prywatnego obywatela w tej formie i czy rwnie przewiduje jak form obrony, na przykad, czy mgby dany delikwent oskary telewizj, pocign do odpowiedzialnoci o oszczerstwo czy co w tym rodzaju? JERZY URBAN Na pytanie pierwsze odpowiadam, e tego rodzaju materiay dowodowe mog by i s bardzo czsto publikowane wtedy, gdy organ, w ktrego dyspozycji si znajduj, udziela na to zgody. Natomiast, oczywicie, Wasa mgby skary do sdu w takiej sprawie, gdyby czu si zniesawiony lub gdyby chcia twierdzi, e to jest faszerstwo.

1983-10-11
DAN FISHER - Los Angeles Times Czy mgby pan powiedzie, czy przyznanie Nagrody Nobla Lechowi Wasie bdzie miao jaki wpyw na sposb traktowania go przez rzd i pras?

JERZY URBAN Nie, nigdy jeszcze Nagroda Nobla ani adna inna nie zmienia biegu wydarze w adnym kraju i ta nagroda w niczym nie zmieni biegu wydarze w Polsce. Rzd polski niezachwianie kontynuuje swoj lini programow, wyznaczon przez IX Zjazd PZPR. Jest to linia socjalistycznej odnowy, program porozumienia i walki. adne ingerencje zewntrzne nie zmieni jej ani o milimetr. Tegoroczna Nagroda Nobla nie stanowi dla nas zaskoczenia. Jest to po prostu jedna z bardzo wielu premii i zacht otrzymywanych z Zachodu przez tych polskich obywateli, ktrzy zajmuj postaw destruktywn wobec interesw wasnego kraju. Ci nieliczni Polacy, ktrzy aktywnie popieraj polityk USA i NATO wobec Polski i wsplnoty pastw socjalistycznych, otrzymuj z Zachodu liczne zachty materialne i moralne. Sam tegoroczny laureat Nagrody Nobla, zwanej jak na ironi pokojow, podtrzymywany by wieloma nagrodami pieninymi. Same uniwersytety amerykaskie przyznay mu 6 doktoratw honorowych. Jest doktorem honoris causa Uniwersytetu w Harvard, Uniwersytetu Columbia, Uniwersytetu Alberta, Uniwersytetu De Paul w Chicago, Uniwersytetu Fordham i Uniwersytetu Notre Dame. 100 takich doktoratw i tysic nagrd take nie zmieni ukadu si w Polsce ani naszej polityki. Przewaajca wikszo Polakw odrnia bowiem doskonale racje stanu socjalistycznej Polski od intencji polityki NATO, traktujcej Polsk jako instrument majcy suy do wzmagania polityki konfrontacji. Deklaracje wielu politykw Zachodu, niezliczone komentarze prasy zachodniej, omawiajce werdykt z Oslo, wskazuj wyranie, e tegoroczny Nobel jest nagrod na rzecz wzmacniania podziau w Europie, za konfliktami, a przeciw pokojowi i wspistnieniu. Jest on nie pierwszym, ale zapewne nie ostatnim epizodem antysocjalistycznej krucjaty. JOS COMAS - El Pais Czy wadze polskie zezwol Lechowi Wasie na wyjazd w celu odebrania nagrody i nastpnie, czy zezwol mu na powrt do kraju? JERZY URBAN Wadze polskie nie zajmuj si t spraw, a Komenda Milicji w Gdasku, tak jak kada komenda milicji rozpatruje takie sprawy wtedy dopiero, kiedy wpynie podanie o paszport zagraniczny. BRYAN BRUMLEY -- agencja AP Panie ministrze, w Polsce zostaa wydana seria 4 znaczkw uhonorowujcych dotychczasowych laureatw Nagrody Nobla. Czy istnieje szansa, moliwo, e ta ostatnia nagroda rwnie zostanie w ten sposb uczczona? JERZY URBAN Wtpi.

1983-10-18
JERZY URBAN Zanim przejdziemy do pyta, chc powiedzie, e niektre agencje bardzo nieuczciwie przedstawiy rozmow ministra Adama opatki, wywiad jego dla PAP-u. Mianowicie i Reuter, i AFP, i UPI, i Associated Press poday, e minister opatka zaatakowa kultur katolick. Wic mia rzekomo powiedzie, e kultura katolicka stanowi zagroenie dla socjalizmu. AFP podaa, e minister opatka ostrzeg przed grob kultury katolickiej w Polsce. Na tym tle AFP prowadzi spekulacje o pogorszeniu si w Polsce stosunkw pastwo-Koci. W zwizku z tym nieprawdziwym przedstawieniem treci wywiadu ministra opatki chc przypomnie, e mwi on o kulturze kocielnej tak: Kultura kocielna, a dokadniej wyznaniowa, bya, jest i pozostanie istotn czci kultury narodowej. W innym miejscu: Naley sobie otwarcie powiedzie, e w ksztatujcej si polskiej socjalistycznej kulturze narodowej jest trwae miejsce dla kultury wyznaniowej. Natomiast mwi take o pewnych grobach zwizanych ze wspyciem rnych nurtw kulturalnych w Polsce, mianowicie, e wystpuje realna groba wykraczania kultury wyznaniowej, zwaszcza katolickiej, poza waciwe jej miejsce w kulturze narodowej, i wyjania, e to polega na tendencji do podporzdkowania kulturze kocielnej caej kultury narodowej, na tendencji do eliminowania z kultury narodowej wtkw postpowych i rewolucyjnych. Tendencje te - w innym miejscu mwi minister opatka - zmierzaj do separowania polskiej kultury narodowej od socjalistycznej kultury narodw innych pastw socjalistycznych, a zwaszcza kultury ssiadw. Ja namawiam, eby istota tekstw, ktre s relacjonowane, nie bya przeinaczana. Jest to zwyczajne judzenie i przedstawianie w sposb skrajnie nieprawdziwy naszej polityki i wyznaniowej, i kulturalnej. Przeinaczenia te nie powinny byy powsta ze wzgldu na to, e sekretarz KC Jzef Czyrek, prezentujc referat Biura Politycznego, dosy szczegowo omwi na ostatnim plenum kwesti stosunkw pastwa i Kocioa, mwic, e partia niezmiennie kierowa si bdzie konstytucyjnymi zasadami rozdziau Kocioa od pastwa we wszystkich dziedzinach ycia spoecznego, zasadami wolnoci sumienia i wyznania. W trosce o dobro pastwa, o wewntrzny porzdek i ad, ktrym zasady te su, stanowczo przeciwstawia si bdziemy wszelkiemu ich naruszaniu. Nie bdziemy godzi si ze zjawiskami nietolerancji, wojujcego klerykalizmu, z jtrzcymi wystpieniami, ktre nie maj nic wsplnego z religi. I dalej sekretarz Czyrek powiada tak: Nie mona jednak nie dostrzega, e w kraju i na Zachodzie istniej siy, ktre za wszelk cen chciayby doprowadzi do zderzenia Kocioa z socjalistycznym pastwem. Tym prbom przejawiajcym si w rnej postaci bdziemy si zdecydowanie przeciwstawia. Ot w stosunku do tych relacji agencji zachodnich, ktre cytowaem, byy to sowa prorocze, gdy one poprzedzay doniesienia dotyczce wywiadu ministra opatki. Wanie to s prby, aby za wszelk cen zderza Koci z pastwem i aby w zachodniej opinii stwarza wraenie, e my atakujemy Koci i potpiamy katolick kultur, podczas gdy z caego wywiadu ministra opatki wynikao, e w polityce kulturalnej pastwa przeznaczamy jej poczesne miejsce. Przeciwstawiamy si natomiast integryzmowi, nietolerancji i atakom integrystycznym ze strony tych, ktrzy pragn, aby w Polsce istniaa tylko kultura o inspiracji wyznaniowej. Prosibym take o zapoznanie si z punktem 4 uchway plenum, ktry t kwesti podejmuje. ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA

Panie ministrze, czy mgby pan to jako zdefiniowa. Na przykad, co to znaczy integryzm, oraz, co to jest wojujcy klerykalizm? Na przykad, czy to jest ksidz mwicy, nawoujcy do modw za uwizionych, z ambony, czy co? Moe pan par takich konkretnych przykadw poda? Dzikuj bardzo. JERZY URBAN Posu si moe takim przykadem z ycia. W pewnej miejscowoci ksidz uzalenia moliwo uczestniczenia uczennic w lekcjach religii i w praktykach religijnych od wystpienia przez nie ze Zwizku Socjalistycznej Modziey Polskiej. A nastpnie uda si z nimi do zarzdu miejsko-gminnego tej organizacji, gdzie poleci uczennicom zoy legitymacje czonkowskie. W innej miejscowoci, prosz wybaczy drastyczno zdarzenia, pewien ksidz duszc za gardo i szarpic 10-letniego chopca usiowa zmusi go do udania si do punktu katechetycznego oraz wbrew woli rodzicw zabra tam jakiego innego chopca. Pastwa to mieszy? Oczywicie osb zainteresowanych to nie mieszy. Tego rodzaju rzadkie oczywicie ekscesy trzeba zakwalifikowa do zjawiska wojujcego klerykalizmu, sprzecznego zreszt z wszelkimi w tej sprawie tendencjami i zasadami, ktre uznaje sam Koci. Wypadki nietolerancji s czste. Mwiem ju o tym, e uznajemy za tendencje integrystyczno-klerykalistyczne prby sakralizacji budynkw pastwowych poprzez wieszanie symboli religijnych w budynkach pastwowych o przeznaczeniu publicznym, przede wszystkim w szkoach. To, w czego istnienie pan Strybel powtpiewa, objawia si take w czci publicystyki katolickiej, gdzie si mwi, e kultura polska powstaa tylko w wyniku inspiracji religii chrzecijaskiej i adna inna polska kultura poza kultur zwizan z religi nie istnieje itd. Przy czym chc podkreli, e nikt nie twierdzi, ani ja nie twierdz, e takie s pogldy Kocioa, e tak myli, mwi czy kae czyni Koci. Twierdz tylko, e takie tendencje w obrbie Kocioa si pojawiaj. Wyranie deklarujemy, e bdziemy si im przeciwstawia i przeciwstawiamy si. TIMOTHY EWART - TV brytyjska Rozumiem, e ksidz Jankowski zosta wezwany do prokuratury dzisiaj w Gdasku. Chciabym po prostu zada pytanie, czy te inni ksia w podobny sposb bd wzywani do prokuratur? JERZY URBAN Nie rozumiem pytania. To jest tak, jak ja bym panu zada pytanie, czy to, e jaki brytyjski obywatel zosta wezwany do prokuratury, znaczy, e inni obywatele brytyjscy bd wzywani do prokuratury. ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Panie ministrze, pan poda na moje pytanie poprzednie dosy drastyczny przykad wojujcego klerykalizmu. Ale czy na przykad mwienie po prostu z ambony to rwnie uwaa si za dziaalno polityczn, jeeli to jest niezgodne z lini partii? JERZY URBAN Pytanie jest te znowu niedobrze skonstruowane, dlatego e nigdy z ambon nie mwio si, nie mwi i nie bdzie mwi zgodnie z lini partii. Nikt tego nie spodziewa si i nie oczekuje. Nie jest to w ogle miejsce, z ktrego goszona jest linia partii, ani te partia nie marzy o tym, aby akurat z ambon jej linia bya goszona. Natomiast zdarzaj si z ambon wypowiedzi, ktre s sprzeczne z istniejcym

porzdkiem prawnym, ktre stanowi przestpstwo z punktu widzenia naszych przepisw karnych. W niektrych takich wypadkach powoduje to konsekwencje prawne, podobnie jak wypowiedzi z innych ni ambona miejsc. Ma to oczywicie dosy cisy zwizek ze spraw ksidza Jankowskiego, ktry by dzisiaj w prokuraturze, gdzie mu przedstawiono zarzut, mianowicie, e jest obwiniony o przestpstwa z artykuw 194, 270 i 271 kodeksu karnego. [...] Natomiast gdy idzie o wojujcy klerykalizm, o ktry pan Strybel pyta, jako jego przejaw mona uzna to, e tam dzisiaj. prokuratur szturmowaa grupa kobiet usiujca wkroczy do tego urzdu. No, to s objawy fanatyzmu, ktre nie s zgodne z normami wspycia w cywilizowanym kraju. Kiedy obywatel jest podejrzany o popenienie powanych przestpstw, nie jest waciwe, gdy jego admiratorki szturmuj urzd pastwowy. ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Panie ministrze, skoro obecny laureat jest jak najwyraniej nie do przyjcia dla paskiego rzdu, czy zna pan jakiego yjcego Polaka, ktry paskim zdaniem bardziej by zasuy na t nagrod? JERZY URBAN Nie nale do grona jurorw Nagrody Pokojowej Nobla i nie zastanawiaem si nad takimi kandydaturami. Gdybym jednak chcia jakiego Polaka uhonorowa, to wtpi, czy rekomendowabym go do Nagrody Pokojowej Nobla ze wzgldu na to, e jest ona, zreszt nie po raz pierwszy w dziejach, silnie zdeprecjonowana, e wspomn choby udzielenie jej Beginowi i Kissingerowi.

1983-10-25
JERZY URBAN Chciaem sprostowa kilka wiadomoci nieprawdziwych nadawanych z Warszawy. Wydaje mi si, e pan Bremer z Frankfurter Allgemeine Zeitung przekroczy granic prawdopodobiestwa w przeinaczaniu prawdy. W Frankfurter Allgemeine Zeitung 20 padziernika ukazaa si korespondencja zatytuowana Strach przed spiral ustpstw, wielu Polakw sdzi, i Zachd musi pozosta twardy w Genewie. Cytowaem tytu. W korespondencji tej pan Bremer charakteryzuje nastroje w spoeczestwie polskim i stwierdza, e panuje oczekiwanie na now wojn, ktra mogaby poprawi obecny trudny los kraju. Na tym twierdzeniu oparty jest cay wywd, jakoby polityka wojenna [...] bezkompromisowe stanowisko wobec Wschodu, miay poparcie polskiego spoeczestwa. Chciabym w zwizku z tym powiedzie, e pogldy polityczne s w polskim spoeczestwie zrnicowane. Istniej take ludzie, ktrzy pragnliby, aby zmieni si tu ustrj, zmienia si wadza, maj inne wyobraenie o doskonaym rzdzie i dobrym ustroju. Natomiast nie spotkaem si z takimi pogldami, nigdy i nigdzie, i pragnie si wojny dla zmiany ustroju w Polsce i e na wojn si oczekuje. Stwierdzam, e w wietle caej wiedzy, jak mam na temat nastrojw, pogldw

spoeczestwa polskiego a po opozycj - s to doniesienia nieprawdziwe. Albo odzwierciedlaj jakie wypaczenia psychiczne osb niepoczytalnych. Korespondent francuskiej agencji prasowej AFP poda informacj, e grupa oficerw zaznaczya swj sprzeciw wobec polityki wadz PRL. Powouje si przy tym na anonimowy list wydrukowany, jak to okrela, w jednym z pism komitetw obrony spoecznej. To jaki podziemny organizm. A wic sugeruje, e jest wiele tego rodzaju pism. W jednym z nich ukaza si list przez nikogo nie podpisany i to jest podstawa do twierdzenia, e grupa polskich oficerw wystpia przeciwko polityce swojego rzdu. Sama wiadomo jest nieprawdziwa, a rdo, w oparciu o ktre zostaa podana, jest po prostu mieszne. Istnieje jaki standard wiarygodnoci rde. Chciabym ostro zaprotestowa przeciwko tego rodzaju podawaniu rzekomych wiadomoci. Takie wiadomoci, w oparciu o takie rda, mona preparowa cakowicie dowolnie z kadego kraju na wiecie, twierdzc, e gdzie wychodzi jakie bliej nieokrelone podziemne pisemko, w ktrym jacy anonimowi ludzie wyraaj jaki pogld. Jest to po prostu rdo niepowane z punktu widzenia jakichkolwiek zasad sztuki dziennikarskiej. SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Zwizek Radziecki zakomunikowa, e zostay rozpoczte przygotowania do umieszczenia rakiet na terenie republiki demokratycznej Niemiec i na terenie Czechosowacji. Czy w tym wypadku rzd Zwizku Radzieckiego konsultowa z rzdem Polski ewentualno zainstalowania takich urzdze na terenie Polski? JERZY URBAN Tak, te kwestie omawiane byy w onie Ukadu Warszawskiego. Konsultacje trway i dalej trwaj we wszystkich sprawach zwizanych z umacnianiem systemu obronnego pastw-Stron Ukadu Warszawskiego w zwizku z postpujcym niebezpieczestwem wynikajcym z nowych posuni zbrojeniowych krajw NATO. SYLVIA ODORIZ -agencja EFE Czy w zwizku z tym pan minister stwierdza, e w Polsce rwnie zostan zainstalowane tego rodzaju urzdzenia? JERZY URBAN Gdyby pani Odoriz przeczytaa komunikat z posiedzenia ministrw obrony, dowiedziaaby si z niego, e przygotowania do ewentualnego zainstalowania rakiet trwaj na terenie Czechosowacji i Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

1983-11-04
ANATOLU DRUZENKO - Izwiestia Jak pan ocenia stan stosunkw polsko-amerykaskich?

JERZY URBAN Wystpienie rzecznika Biaego Domu Speakesa, ktre miao miejsce 2 listopada br., oceniamy jako krok do tyu w stosunkach pomidzy Polsk a Stanami Zjednoczonymi. Tre tego owiadczenia jest obraliwa dla Polski i wyraa lekcewaenie naszego kraju. [...] Rezultatem stanu stosunkw jest nota rzdu polskiego do rzdu Stanw Zjednoczonych wrczona i ogoszona wczoraj. Zawiera ona jasne i kompleksowe przedstawienie punktu widzenia rzdu, ktry mam zaszczyt reprezentowa, na aktualny stan stosunkw polsko-amerykaskich i na polityk Stanw Zjednoczonych wobec Polski. Nota ta akcentuje, e potrzebna jest zmiana samego punktu widzenia rzdu USA na nasze wzajemne stosunki. Restrykcje i szkody, ktre one spowodoway, musz by uwzgldnione i usunite. Tak zwane nowe kroki, o ktrych mwi pan Speakes. Ju samo werbalne opakowanie tych amerykaskich rzekomych inicjatyw wiadczy, e nie jest to adna zmiana, poniewa nadal atakuje nasz kraj, nasze stosunki wewntrzne i stawia warunki, np. zwizane z winiami politycznymi. S tam twierdzenia, e nasze reformy gospodarcze nie podobaj si rzdowi Stanw Zjednoczonych, e jeli te reformy nie stan si bardziej aprobowane przez USA, to nie znormalizuj z nami stosunkw. Takim warunkiem jest te kwestia cenzury. Nie analizujemy tych warunkw, odrzucamy je z gry traktujc tak postaw jako zasad. Speakes stwierdzi, e sankcje s utrzymane, co jest prawd, dostarczy te nowych przykadw mieszania si Stanw Zjednoczonych w nasze sprawy, przykadw zaprawionych mocarstwow arogancj. Ja mog doda, e mamy poczucie, e Stany Zjednoczone rade byyby potraktowa nas tak jak Grenad, i z ulg oddychamy na myl, e jest to po prostu dla Stanw Zjednoczonych niemoliwe. Polska odrzuca jakiekolwiek uzalenienia wzajemnych stosunkw od rozwoju sytuacji wewntrznej w Polsce i charakteru jej oceny przez Stany Zjednoczone. Powtarzam to jeszcze raz, poniewa prasa zachodnia wci zajmuje si niepotrzebnymi spekulacjami - jaka bdzie reakcja Polski na ktrekolwiek z nowych da w tej mierze. Odrzucamy po prostu prby dyktatu, do ktrych Stany Zjednoczone nie maj ani politycznych, ani moralnych praw. Nowe kroki, o ktrych mwi pan Speakes, to sprawa wszczcia rozmw w sprawie polskiego zaduenia w klubie paryskim, czyli aprobaty Stanw Zjednoczonych dla dopuszczenia do tego rodzaju rozmw. Dla nas jest zrozumiae, e wierzyciele chc odzyska swoje pienidze. Dziwne byo, e nie chcieli rozmawia na ten temat. Zawsze Polska wyraaa gotowo do rozmw. Stwierdzamy, e musz by stworzone warunki, aby Polska moga wywiza si z zobowiza finansowych. Poniewa restrykcje wobec naszego kraju utrudniaj zarwno eksport, jak i import oraz swobodn wymian handlow, ktra powinna by odczona od wszelkich warunkw politycznych, nie stwarza to dobrych warunkw do wywizywania si przez Polsk z zobowiza finansowych. Druga kwestia, ktra bya podana przez pana Speakesa jako rzekomy krok naprzd w stosunkach polsko-amerykaskich, to pozwolenie przedstawicielom Polski na rozpoczcie dyskusji z amerykaskimi firmami prywatnymi na temat potencjalnych porozumie rybowczych. Przy czym Larry Speakes doda, e zakaz pooww dla polskich statkw na wodach amerykaskich zostaje utrzymany, a jego znoszenie bdzie uwarunkowane ksztatem dyskusji z amerykaskimi firmami rybowczymi oraz dziaalnoci polskiego rzdu w dziedzinie praw czowieka. Nie ma wic nic

nowego, jeli chodzi o poowy. Zakaz ich zostaje utrzymany. Mamy w ogle trudnoci ze zrozumieniem, co to znaczy przyzwolenie na rozmowy ze spkami rybackimi w kontekcie utrzymania zakazu pooww. Jest dla nas jasne, e ta caa kompozycja jest jakim manewrem. Nie wiem, czy susznie rozumuj, ale sugeruje ona chyba, e konsorcja rybakw amerykaskich powinny oceni stan realizacji praw czowieka w Polsce. Caa ta kombinacja wynika z amerykaskiej polityki wewntrznej. Jak mnie informuje nasz resort zajmujcy si sprawami morskimi, lobby rybackie w Stanach Zjednoczonych wywiera naciski na prezydenta Reagana, by znis zakaz pooww przez kutry polskie ze wzgldu na to, i firmy rybowcze odnosiy z tych pooww pewne korzyci. Jest to wic jaki gest uspokojenia - tak to oceniaj nasi specjalici - amerykaskich firm niezadowolonych ze strat, jakie ponosz w wyniku sankcji. Za wizanie tego owienia ryb z realizacj praw czowieka chyba trzeba rozumie tak, e rzecznik prezydenta rad by wymieni Kuronia, Michnika i tak dalej na dorsze. Ja chc owiadczy, e prosz bardzo - mog wzi tych panw bez adnego ekwiwalentu. S to pozorne zmiany, a nawet cofnicie w stosunku do zapowiadanych poprzednio posuni. Stany Zjednoczone nie zmieniaj polityki wobec Polski. Odrzucamy te wszystkie propozycje, a przede wszystkim ca frazeologi, w jak s one opakowane. I taki jest stan stosunkw bilateralnych pomidzy Polsk a Stanami Zjednoczonymi. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Pytanie chciabym na temat propozycji pana ministra wyjazdu dla przywdcw KOR-u i Solidarnoci. Jeli dobrze zrozumiaem tre paskiej wypowiedzi, to ci ludzie nie s, powiedzmy, gronymi przestpcami politycznymi, ktrym grozi kara mierci, jakby wskazywa akt oskarenia, lecz po prostu s ludmi niewygodnymi dla wadz w danym okresie. Na przykad jak meble, ktre na czas malowania mieszkania trzeba odstawi na bok. JERZY URBAN Sugestia o ewentualnej moliwoci zastosowania artykuu 5 ustawy o amnestii do tych jedenastu osb, a take ewentualnie do wikszoci innych osb aresztowanych z przyczyn politycznych czy nawet skazanych z przyczyn politycznych jest wyrazem pragnienia, eby - gdyby taka bya wola tych osb - w sposb bardziej humanitarny mona byo zabezpieczy stosunki wewntrzne w Polsce przed ich dziaaniami. Nie oznacza to, e my uwaamy ich przestpstwa, ktre bdzie rozwaa sd, za niewane czy za stanowice tylko pretekst do izolowania dla uniemoliwienia im dziaalnoci politycznej. Polski system prawny w swoich oglnych zaoeniach powiada, e za przestpstwo uwaa si to, co powoduje spoeczne niebezpieczestwo. Zjawiska, ktre spoecznego niebezpieczestwa nie powoduj lub powoduj je w stopniu maym, uwaane s za przestpstwa mae, ktre s odpowiednio agodnie traktowane. Bierze si te pod uwag potencjalne zagroenie adu ze strony sprawcy czynw karalnych. Rezygnacja z represji karnej wynikaaby midzy innymi z rozumowania tego rodzaju, e przy wyjedzie tych osb maleje realne niebezpieczestwo spoeczne wynikajce z kontynuacji ich poczyna. Poza tym jest to rozwizanie humanitarne, biorce pod uwag przesanki humanitarne, o ktrych obrocy tych osb tak wiele mwi. DAVID ENSOR - TV amerykaska ABC News

Czy w wietle tych nowych posuni amerykaskich rzd polski rozpatruje jakie nowe kroki, pozytywne czy te negatywne? JERZY URBAN Rzd polski nie ma adnych postulatw, gdy idzie o amerykask polityk wewntrzn. Rzd polski postuluje wobec Stanw Zjednoczonych, aby rezygnoway z takiej polityki wobec Polski, jak zarysowaa nasza nota. Jest to wic sytuacja cakowicie niesymetryczna. To, czego pragnie rzd polski w stosunkach bilateralnych ze Stanami Zjednoczonymi, precyzuje nota. Chodzi o stosowanie si do norm prawnych, norm midzynarodowych, rezygnacj z polityki nacisku, z ambicji zmieniania poprzez nacisk stosunkw wewntrznych w Polsce, z arogancji wobec narodu polskiego polegajcej na niedopuszczalnym w treci i w formie mieszaniu si w nasze sprawy. Oczywicie bdziemy konkretyzowa w odpowiednich posuniciach nasz polityk wobec USA.

1983-11-23
BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro W ostatnim czasie, panie ministrze, niektre organa prasowe na Zachodzie pisay o licie, ktry podobno Urzd do Spraw Wyzna wystosowa do episkopatu polskiego, i tam miaa by mowa o 69 ksiach, ktrzy - jak to zostao podane - zajmowali stanowisko publiczne w sposb dyskusyjny. Chciabym po prostu si zapyta, czy faktycznie istnieje taka lista tych zych ksiy. Po drugie - jak wiadomo - jutro rozpoczyna si proces w Warszawie, ktry stowarzyszenie Grunwald wytoczyo przeciwko wybitnemu filozofowi, Adamowi Schaffowi, ktry jest jakoby jednym z elementw jakiego rzekomego spisku syjonizmu midzynarodowego. Czy pan minister nie uwaa, e fakt, e s wystosowane podobne zarzuty i e wybitny naukowiec jest pocignity przed sd pod takimi zarzutami, jest odzwierciedleniem pewnego niezdrowego klimatu politycznego w kraju? I rozszerzajc temat, chciabym zapyta pana ministra, czy pan jest zdania, e istnieje w Polsce jakie potencjalne zagroenie, powiedzmy, tendencji komuno-faszystowskiej? JERZY URBAN Chciabym stwierdzi, e wiadomo o licie ksiy oskaronych o naduycie kultu religijnego dla celw politycznych jest jedn z wielu informacji kamliwych, jakie nadawane s przez niektrych korespondentw zachodnich z Warszawy. T informacj na przykad podaa BBC w programie na Polsk, mwic o tym, e minister opatka przekaza prymasowi Polski list 69 ksiy oskaronych o naduywanie kultu religijnego dla celw politycznych. Do tej listy - podao BBC - zaczona jest dokumentacja zawierajca nagrane fragmenty kaza. Wadze pastwowe - mwio BBC - zmierzaj do tego, by skoni episkopat do zastosowania rodkw dyscyplinujcych wobec tych 69 kapanw. List otwieraj dwaj biskupi. Dalej nastpuj nazwiska biskupw, ksiy, z podziaem na zakony i z opisem ich zaj. Wszystko to jest po prostu nieprawd i ju. Natomiast my nie taimy, e wadze pastwowe maj pretensj do niektrych ksiy, a take biskupw, i uprawiaj oni dziaalno polityczn wymierzon przeciwko pastwu i jego wadzom, naduywajc moliwoci, jakie im stwarza funkcja kapana, i naduywajc do tego celu kultu religijnego. W kontaktach z reprezentantami

Kocioa przedstawiciele pastwa bardzo czsto mwi o poszczeglnych tego rodzaju wypadkach naduywania swobd religijnych do dziaalnoci sprzecznej z powoaniem Kocioa. Mwi wwczas o konkretnych wypadkach i uzasadniaj je. Natomiast, tak jak kiedy istniaa opowie o jakiej akcji Kruk, opartej o bajd na temat listy ksiy przeznaczonych do aresztowa, i obiego to zachodni pras, tak teraz ogaszanie tej wiadomoci ma suy wzniecaniu niepokoju, poczucia zagroenia. Goszenie o istnieniu jakich list nieprawomylnych ksiy jest to dziaalno prowokatorska, nie oparta na adnych faktach, mimo e autorzy tych wiadomoci, dla uczynienia ich bardziej wiarygodnymi, powouj si na rda kocielne. W ten sposb i przy uyciu takich zabiegw typu powoywania si, e miarodajne rda kocielne podaj, fabrykuje si sensacje, podnieca si jak gorczk wok Polski, nie ponoszc adnej odpowiedzialnoci za rda rewelacji. Teraz proces Grunwaldu. Panie Margueritte - pytanie typu, czy istnieje zagroenie tendencji komuno-faszystowskiej, ktre pan tutaj formuuje, s pytaniami prowokacyjnymi i ja bym bardzo prosi, eby nie uywa tego rodzaju obraliwej terminologii, poniewa adnego komuno-faszyzmu w Polsce nie ma. Jest to po prostu sformuowanie obraliwe w stosunku do ruchu komunistycznego. Jest to proba, do ktrej, mam nadziej, e pan si zastosuje. Na ten temat, o ktry pan pyta, wiem tyle, e w Sdzie Rejonowym w Warszawie toczy si sprawa z oskarenia prywatnego, wytoczonego przez Zjednoczenie Grunwald przeciwko profesorowi Adamowi Schaffowi, o czyn z artykuu 178, par. 1 kk, konkretnie o podniesienie i rozgoszenie w ksice pt.: Ruch komunistyczny na rozdrou wydanej w jzyku niemieckim w Wiedniu, zarzutw dotyczcych Grunwaldu. Wiem te, e tam jutro odbdzie si rozprawa. To jest wszystko, co mam w tej sprawie do powiedzenia w trybie czysto informacyjnym. Pan natomiast pyta, czy uwaam, e fakt, e wybitny naukowiec jest pocigany przed sd, stanowi dowd zego klimatu politycznego. Ja w ogle nie rozumiem tego pytania i nie rozumiem tego rodzaju sposobu rozumowania. Przecie kady, kto czuje si obraony czy zniesawiony, ma prawo kadego skary przed sdem i nikt na to nie ma adnego wpywu. Nie rozumiem, dlaczego ma by dowodem czegokolwiek, dowodem jakiegokolwiek klimatu politycznego, proces o zniesawienie z prywatnego oskarenia. Co to znaczy pociganie przed sd wybitnego naukowca? Przecie w kadym kraju kadego mona skary prywatnie przed sdem.

1983-11-30 Le Figaro (Bernard Margueritte) Jest oczywiste, e ,.Grunwald dy m.in. do jeszcze troch wikszego skompromitowania ekipy gen. Jaruzelskiego. Oczekiwano wic, e wadza wyranie zdystansuje si od tej sprawy. Niestety, nic nie zrobia w tym wzgldzie. Indagowany podczas konferencji prasowej rzecznik rzdu odmwi zajcia stanowiska, obawiajc si, e nie rozumie, o co chodzi, i dodajc, e ,.Grunwald nie odgrywa (istotnej) roli w yciu publicznym. Tym gorzej dla p. Urbana, a zwaszcza dla gen. Jaruzelskiego. Reuters Zarwno czoowe osobistoci Kocioa, jak i rzecznik rzdowy zaprzeczyli doniesieniom, jakoby wadze polskie ostrzegay kardynaa Jzefa Glempa i zaapeloway do niego, by uciszy 69 ksiy, ktrzy otwarcie krytykuj rzdy komunistyczne w Polsce. Jerzy Urban okreli jako nieprawdziwe doniesienia prasy zachodniej, jakoby minister Adam opatka

przesa prymasowi list wraz z list ksiy, w tym dwch biskupw, ktrzy obrazili wadze. Sekretarz kard. Glempa owiadczy Reuterowi, e takiego listu nie byo. Oba dementi s sprzeczne z wczeniejszymi informacjami z wysoko postawionych rde kocielnych, ktre stwierdziy, e kard. Glemp takie pismo z list od rzdu otrzyma. Lista powysza zostaa opublikowana ok. 3 tygodni temu przez Keston College - brytyjski instytut zajmujcy si badaniem problemw religijnych w Europie Wschodniej. Dementi Urbana, ktre wskazywao, e informacje podawane na ten temat stanowiy przykad przekazywania przez korespondentw zachodnich z Warszawy faszywych informacji, byo starannie sformuowane. Dobrze poinformowane rda twierdz, e nie naley wyklucza moliwoci, i lista taka rzeczywicie istnieje, chocia moga by ona podpisana przez kogo innego ni minister opatka, bd te jedynie pewne szczegy podane w informacjach zachodnich mogy nie by cise. Urban owiadczy na konferencji prasowej, i rzd nie ukrywa swych zastrzee co do dziaalnoci niektrych ksiy i biskupw, ktrych oskara o niewaciwe uywanie swego religijnego stanowiska. 1983-12-01 Reuters W zwizku z dementi rzecznika rzdu na konferencji prasowej instytut brytyjski Keston College podtrzyma w rod swe stanowisko, jakoby rzd przesa prymasowi list 69 ksiy. Instytut nie przyj zaprzecze wysokich przedstawicieli rzdu i Kocioa polskiego, ma nadziej uzyska wkrtce kopi tej listy i wwczas ogosi j.

1983-12-06
ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Panie ministrze, czy w zwizku z wczorajszym apelem pana Wasy o zniesienie sankcji zachodnich rozwaa si zmian stosunku paskiego rzdu do jego osoby i dziaalnoci? JERZY URBAN Nie widz po temu powodu. Pragn przypomnie, e genera Jaruzelski przemawiajc na Barbrce mwi, e najbardziej obrzydliwie wygldaj Polacy, ktrzy milcz w sprawie sankcji, a zwaszcza ci, ktrzy popieraj amerykaskie sankcje, i e znaleli si oni w lepym zauku. Moe bd chcieli si z tego wyga - mwi genera Jaruzelski. Potem mwi, e oczywicie lepiej pno ni nigdy. Co wicej - rzd polski ma obowizek nie po prostu oczekiwa, ale da od polskich obywateli, aby zaniechali postawy sprzecznej z ywotnym interesem narodu i pastwa. W wietle tych sw oczywicie lepiej, e pan Wasa zmieni stosunek do sankcji amerykaskich, ktre przedtem popiera, ni gdyby go nie zmienia. Jednake sprawa nie ma zwizku z rzeczywistymi stosunkami polsko-amerykaskimi i ze spraw sankcji. Mona rnie spekulowa na temat tej wolty, ktr pan Wasa wywin. Mona twierdzi, e Wasa popiera amerykaskie sankcje, spostrzeg, e znalaz

si w ten sposb w konflikcie z opini spoeczn w Polsce, e to mu popularnoci nie przysparza, a poniewa o popularno t zabiega, wic chce si z tego wywika i ratowa twarz. Mona spekulowa take w taki sposb, e Stany Zjednoczone maj poczucie fiaska politycznego sankcji, poniewa te sankcje amerykaskie spowodoway co prawda bardzo gbokie trudnoci gospodarcze w Polsce (o tych trudnociach mwilimy na konferencji prasowej z udziaem ministra Nestorowicza i Dugosza), natomiast cele polityczne Stanw Zjednoczonych nie zostay osignite poprzez sankcje. Przeciwnie - zamiast zyska wpyw na bieg zdarze w Polsce, co Stany Zjednoczone wci usiuj, Stany Zjednoczone trac wpywy na ten bieg zdarze. Jak powiedzia genera Jaruzelski - same si ewakuuj z Polski. W wietle tego mona sobie wyobraa, e Stany Zjednoczone szukaj sposobu, aby odej od polityki sankcji, zachowujc twarz. [...] Trudno mi w tej chwili powiedzie, czy Wasa tak jak poprzednio spenia znw obstalunki polityki amerykaskiej, czy te jego inicjatywa jest ratowaniem si przed oburzeniem spoecznym, jakie spowodowa w Polsce aprobujc w rozmowach z politykami amerykaskimi polityk sankcji. HELLA PICK H The Guardian Poniewa jest to przypuszczalnie paska ostatnia konferencja prasowa... JERZY URBAN Nie! HELLA PICK - The Guardian Przed wrczeniem Nagrody Nobla... JERZY URBAN Przepraszam, ale miej si z pani tak, e ja nie sysz niczego. Prosz o powtrzenie jeszcze pytania. HELLA PICK - The Guradian Poniewa jest to prawdopodobnie ostatnia paska konferencja prasowa przed wrczeniem Nagrody Nobla w Oslo, chciaam si dowiedzie, czy rzd nadal uwaa, e przyznanie tej nagrody byo gestem nieprzyjaznym wobec Polski i wobec rzdu polskiego. JERZY URBAN Co prawda ja mojego ycia nie periodyzuj w ten sposb i nie dziel na czas przed wrczeniem Wasie Nagrody Nobla i po wrczeniu, ale na pani pytanie, gdy idzie o jego meritum, odpowiadam zdecydowanie twierdzco. Jest to typowa polityczna operacja, jedna z bardzo wielu majcych charakter nieprzyjazny wobec interesw naszego kraju. KRZYSZTOF BOBISKI- The Financial Times Termin komisji mieszanej parokrotnie zosta odoony. Czy to nie wiadczy o impasie w stosunkach Koci-pastwo, w ktrym obie strony waciwie ju nie maj sobie wiele do powiedzenia i pozostaje im si tylko albo rozej, albo pokci.

JERZY URBAN Nie oceniam tak jak pan Bobiski stosunkw pastwo-Koci. [...] Jest bardzo wiele spraw, ktre s przedmiotem regulowania midzy pastwem a Kocioem. Jeli jakie ciao akurat w ktrym momencie si nie zbiera, to niekoniecznie to wiadczy o impasie. [...] Ja tylko chc powiedzie, wracajc jeszcze do jednej sprawy, e raczej spotykaj si z niepowodzeniem zamysy niektrych zachodnich organw prasowych, eby tak za wszelk cen pokci w Polsce pastwo i Koci. Mam tutaj na myli cigle kwesti owej listy 69 czy 89, ju nie pamitam, ksiy, ktr dementowaem. To znaczy mwiem, e taka lista nie istnieje. O ile wiem z doniesie czci prasy zachodniej, miarodajni przedstawiciele Kocioa take dementowali, ale nadal ta sprawa jest rozgrywana na Zachodzie po to, eby wpyn na stosunki pastwo-Koci w Polsce. Na przykad jaki instytut brytyjski - Keston College - podtrzyma, tutaj podaj za Reuterem, swe stanowisko, jakoby rzd przesa prymasowi list 69 ksiy. Instytut nie przyj zaprzecze wysokich przedstawicieli rzdu i Kocioa. Ma nadziej uzyska wkrtce kopi tej listy i wwczas j ogosi. No to jest ju chyba surrealizm. Ten, co mia wysya, mwi, e nie wysa. Ten, co mia dosta, e nie dosta. Natomiast Keston College twierdzi, e lista istnieje. Prosz pastwa, to jest dowd po prostu zacietrzewienia, prba chwytania byle pretekstu dla jtrzenia stosunkw w Polsce, bo sama materia sprawy nie wydaje si taka istotna. Jak powiedziaem wadze pastwowe, rne waciwe wadze pastwowe maj pretensje w stosunku do pewnej liczby ksiy, ktrzy naduywaj miejsc kultu religijnego do urzdzania najrozmaitszych imprez o charakterze czysto politycznym. Oczywicie, mona sobie wyobrazi sytuacj, w ktrej przedstawiciel rzdu siada i spisuje list ksiy, do ktrych prokuratura na przykad ma pretensje, i wrcza j wadzom kocielnym, aby na tych ksiy wpyny. Nie byoby w tym niczego zego. Tylko e akurat nic takiego si nie zdarzyo. KEVIN RUANE - Radio BBC Czy mgby pan minister w przyblieniu chocia poda jaki szacunek ksiy, o ktrych pan wspomnia, e wadze maj do nich jakie skargi czy zastrzeenia. Czy ona jest choby w przyblieniu zgodna z t podawan 69 JERZY URBAN Ja mog poda nie tylko szacunek, i nie tylko w przyblieniu, ale dokadnie panu powiedzie. Aktualnie toczy si 11 postpowa karnych przeciwko ksiom w Polsce. W tym 4 to s sprawy o przestpstwa popenione z pobudek politycznych. Inne sprawy nie maj nic wsplnego z pastwa zakresem zainteresowa. Natomiast o zakresie pretensji, ja panu nie mog odpowiedzie dlatego, e pretensje s rzecz niezliczaln. Po prostu rne wadze lokalne mog mie rne pretensje do rnych ksiy, nawet bardzo uzasadnione. Ja mwi o krokach prawnych, o rzeczach, ktre wi si z podejrzeniem o wykroczenie poza obowizujce prawo. Natomiast pretensje polityczne mog by bardzo rozlege.

1983-12-20
Dla polskiego rzdu nie jest zaskoczeniem, e szesnastego grudnia w Polsce nie byo dramatycznych wydarze, zapowiadanych niepokojw - powiedzia minister J. Urban na rozpoczcie konferencji. W imieniu rzdu podzikowa spoeczestwu za jego postaw, za zrozumienie, e polityka konfrontacji szkodzi Polsce. Nastpnie rzecznik stwierdzi, e brak spoecznego odzewu na dramatyczne apele podziemia o strajki i demonstracje jest dowodem gbokiej reorientacji w sposobie mylenia spoeczestwa oraz spadku znaczenia i rosncej izolacji si pragncych konfrontacji. Przyczyn reorientacji jest zarwno rzdowa polityka porozumienia i socjalistycznych reform wyprowadzajca powoli kraj z kryzysu, jak i dostrzeenie nawet przez t cz spoeczestwa, ktra poprzednio sympatyzowaa z przywdcami Solidarnoci, braku jakiegokolwiek pozytywnego programu podziemia. Dalej rzecznik zacytowa fragmenty przemwienia ministra Kiszczaka w Sejmie 5 grudnia, ktry oceni, e przesilenie dziaalnoci podziemia nastpio na jesieni ubiegego roku. lepota polityczna, brak sensownego programu, kumanie si z najbardziej nawet skrajnymi nurtami antypolskimi w rodzaju rewizjonistw z RFN, opowiedzenie si przez byych liderw Solidarnoci za restrykcjami ekonomicznymi, uderzajcymi w cae spoeczestwo - to wszystko odstrcza od kontrrewolucyjnej ekstremy nawet ludzi rozgoryczonych i w stosunku do wadzy nieufnych, lecz mylcych kategoriami polskimi [...] Dla wyjanienia minister Urban owiadczy, e wbrew temu, co naday AFP i Reuter, siy milicji zgromadzone 16 XII byy znacznie mniejsze ni przed rokiem. W wyniku wydarze 16 XII w caym kraju aresztowano 2 osoby. Nastpnie rzecznik ustosunkowa si do relacji korespondentw zachodnich. JERZY URBAN Niektrym korespondentom milicja i nie tylko milicja wielokrotniaa w oczach. Wolna Europa, powoujc si na korespondentw zachodnich, mwia o pochodzie w Warszawie raz setek, raz znw tysicy ludzi. Gos Ameryki 17 grudnia o 6 rano poda o 15 tysicach demonstrantw w Warszawie. BBC twierdzio, e demonstracje nie uday si tylko z powodu zaskakujcego mrozu, tak jakby o tej porze roku w Polsce panoway przewanie upay. Potem pan Kevin Ruane zmieni diagnoz na bardziej racjonaln. Nazajutrz prasa zachodnia pisaa ju na og, e apele podziemia nie znalazy po prostu posuchu. Pojawia si zaczy na Zachodzie liczne gosy o porace podziemia i o politycznym podou niepowodzenia. Liberation zatytuowaa sw relacj: Poraka podziemnego kierownictwa Solidarnoci. Meksykaski Excelsior napisa: Opozycja bez programu politycznego nie daje spoeczestwu nic poza okazywaniem swego niezadowolenia. Moe w przyszoci z wiksz wiar przyjmowane bd oceny i prognozy przedstawiane przez rzecznika polskiego rzdu. Wrmy bowiem do tego, co Zachd gosi u progu grudnia obecnego roku, peen nadziei na to, e u nas dojdzie do wymarzonej konfrontacji, zamieszek ulicznych, eksplozji politycznej. Reuter i Associated Press przedstawiy apel TKK podpisany przez Zbigniewa Bujaka i trzech jego kolegw o strajki w fabrykach i marsze w miastach caej Polski. Cytuj: Wyjdziemy

z naszych fabryk, zorganizujemy przemarsze i wiece w centrum miast. AFP podawaa apel RKW, tj. Bujaka i stoecznej konspiracji, o demonstracje uliczne w Warszawie. Zachodnie rozgonie polskojzyczne przez kilka dni, po par razy dziennie, emitoway potem za agencjami te wezwania, wskazujc pory i miejsca zamierzonych demonstracji. Wolna Europa np. powoywaa si 15 grudnia na depesze prasowe z Warszawy, by ogasza, e podziemne kierownictwo Solidarnoci wzywa ludno stolicy po wyjciu z pracy do protestacyjnego marszu, do stawienia si na placu Konstytucji i do ruszenia aw ulic Marszakowsk. I panw gorsz potem milicyjne mundury na ulicach? A kto, jak nie wy, prbowa wsporganizowa niepokoje, przed ktrymi na wszelki wypadek trzeba byo zabezpieczy polskie miasta! Przekazywaniu z Warszawy judzcych wezwa towarzyszyo tworzenie na Zachodzie odpowiedniej atmosfery. Widzowie zachodnich telewizji i czytelnicy tamtejszych gazet upewniani byli przez informacje z Warszawy, e w Polsce co dramatycznego narasta i si wydarzy. Christian Science Monitor pisa: Rzd staje przed krytycznym okresem, Die Presse: Opr w spoeczestwie znw odywa. Pisano powszechnie, e w Polsce zaczyna si gorcy grudzie. UPI 5 grudnia podaa: Genera Jaruzelski zarzdzi ogoszenie oglnokrajowego alarmu wojskowego - wysa onierzy na ulice polskich miast. Frankfurter Allgemeine Zeitung: Robotnicy powinni wsplnie wyj z zakadw i skierowa si ku centrum miast. I dalej, e wojsko w tych miastach stoi ju w pogotowiu. Wasze obrazki z Wrocawia to stan oblenia w miecie, przeczesywanie mieszka, fala aresztowa. Reuter podawa, e 13 grudzie przeszed spokojnie, bo caa energia ma by zachowana na 16 grudnia, na ten dzie oszczdza si siy. Klner Stadt-Anzeiger: Sytuacja w Polsce, jak wynika z relacji prasowych oraz telewizyjnych, ulega znw pogorszeniu, konfrontacja midzy rzdem a spoeczestwem nie tylko trwa, lecz ulega nawet zaostrzeniu. I wszystko to, odpowiednio jeszcze dobierane, zaraz wracao do Polski przez polskojzyczne radiostacje zachodnie, ktre twierdz, e su prawdzie. Czy to jest informowanie o zdarzeniach w Polsce, czy te prby wywoywania zdarze? Czy to jest informowanie opinii publicznej o tym, co dzieje si w naszym kraju, czy te tworzenie sztucznej psychozy, e lada moment w Polsce zacznie si jaka wielka awantura? Obwiniam znaczn cz pa i panw o branie swoich pragnie za rzeczywisto, o ingerowanie w sprawy polskie poprzez wywoywanie nastrojw konfrontacji i konfliktu. Wszystko to wraca do Polski poprzez Woln Europ i Gos Ameryki uparcie usiujce sprowokowa kryzys polityczny w naszym kraju. Polityka waciciela tych rozgoni - rzdu USA - wobec Polski jest bowiem wci stawk na wybuch konfliktu. Usiuje si go podsyci rodkami ekonomicznymi, polityczn presj na rzdy Europy Zachodniej i propagand emitowan do Polski. Niektrzy z was wspomagaj t presj urabiajc w odpowiednim kierunku opini publiczn waszych krajw. Szczegln rol w tej caej grze odgrywa posta Lecha Wasy, na ktrej skupiona jest uwaga korespondentw zachodnich. Tworzycie pastwo jego wit, jego echo, dbacie o to, aby nie zamilk choby na kilka godzin. Dzisiejszy Lech Wasa sta si ju w dominujcym stopniu tworem zachodnich rodkw masowego przekazu.

Ju od dawna, kiedy tylko zachodni korespondenci pytali Lecha Was o rne sprawy, usiowali wykrzesa ze jakie na co pogldy, byy przewodniczcy Solidarnoci odpowiada: 16 grudnia stan przed pomnikiem i przedstawi program dla Polski, powiem narodowi, co robi. Te rzeczowe propozycje miay by uoone w jakich czterech - pisalicie - segmentach. Na przykad Agence France Presse zapowiadaa w listopadzie, e Wasa 16 grudnia przedstawi nowy program dostosowany do aktualnej sytuacji w Polsce. Pozwol sobie zwrci uwag prasy zachodniej, e mimo robienia przez ni takiej oto atmosfery, i Wasa przemwi i Polska bdzie zbawiona - adnego konstruktywnego jego programu nie byo i nie ma. Lech Wasa przekaza prasie zachodniej tylko par odwiecznych swoich zarzutw pod adresem wadz. Poniewa, mimo stara zachodnich dziennikarzy, osoba Wasy sza w Polsce w coraz wiksze zapomnienie, zdecydowano udzieli jej gigantycznego propagandowego wsparcia. Nagroda Nobla, Wasa na ustach wiata! Wrczenie nagrody pani Wasowej byo imprez propagandow na miar niespotykan w historii nagrd Nobla. Dalsze sekwencje tego scenariusza oywienia postaci Lecha Wasy: Wasa, ktry popiera sankcje amerykaskie godzce w Polakw, nagle wzywa prezydenta Reagana do zniesienia niektrych, tych mniej wanych. Wielka propagandowa wrzawa. Milczy si raczej o tym, e Lech Wasa nadal popiera te wszystkie restrykcje, ktre s dla naszego spoeczestwa prawdziwie dolegliwe. Prezydent Reagan osobicie odpowiada Wasie i w zadymk nien - jak donosi podekscytowana prasa zachodnia - wysya do niego swego warszawskiego charg d'affaires. W przeddzie 16 grudnia Wasa owiadcza prasie zachodniej, e jest chory na przezibienie. Suba Bezpieczestwa przyprawia go o katar. Lech Wasa bierze kolejne zwolnienie lekarskie. Oznajmia jednak prasie zachodniej, e mimo to pod pomnik pjdzie choby na klczkach. Niektre agencje podaj, e obieca si czoga. Nie idzie jednak pod pomnik, nie ma te adnego programu do wygoszenia czy ogoszenia! Potem komentarze zachodnie byy takie: jedni pisali, e Wasa nie poszed pod pomnik, bo go Suba Bezpieczestwa prawdziwie przezibia, drudzy, dlatego i jest wrogiem star i konfrontacji, inni pisali, e dlatego nie poszed, i miaby przykroci w pracy, e mimo lekarskiego zwolnienia spaceruje, zamiast lee w ku, a jeszcze inni, e za duo byo na ulicach milicji, wic si ugi przed si. Zreszt spjrzcie pastwo: wy piszecie, e na ulicach Gdaska milicja, armatki wodne i paki w ruchu, tu tu wielkie starcie, groza - a Wasa wysya pod pomnik kobiet, swoj on. Oczywicie to dobrze, e Lech Wasa postanowi zosta w domu. Jak przed szesnastym bm. mwi wicepremier Mieczysaw Rakowski na konferencji partyjnej w Stoczni Gdaskiej, cytuj: Uprawianie gier politycznych pod pomnikiem polegych stoczniowcw to czyn wysoce niemoralny. Szkoda, e Lech Wasa nie wszystkich przestrg sucha lub nie sucha ich w por. Po 16 grudnia, gdy wiadomo ju byo, e podziemie ponioso klsk, Wasa owiadczy, e TKK i Bujak nie powinni byli wzywa do demonstracji, bo to wezwanie byo bez szans. Wiadomo, e poraka jest sierot. Wczeniej jednak Lech Wasa mwi prasie zachodniej, e spotka si potajemnie z Bujakiem i TKK, e wszystko razem ustalili, jak ma by 16 grudnia, idc rka w rk. Lech Wasa oznajmi wam, e podziemie popiera w caej rozcigoci - teraz si wobec was od tego dystansuje, mwic, e to nie on ogasza demonstracje, tylko TKK ogaszaa, i e takie rzeczy trzeba robi bardziej z gow. Ju teraz nie ma z Bujakiem nic wsplnego. Sdz, e pan Turek z UPI moe powiadczy, e tak Lech Wasa mwi.

Panowie i panie z prasy zachodniej! Przypominam to wszystko, co po kolei pisalicie lub nadawalicie cakowicie bezkrytycznie i i niezmiennym zachwytem nad Lechem Was, eby zapyta: czy prasowa wita Lecha Wasy nie popada czasem w mieszno? Wyraam nadziej, e te wszystkie ostatnie dowiadczenia skoni choby niektrych spord zachodnich korespondentw do bardziej obiektywnej i wnikliwej oceny przyczyn poraki podziemia Solidarnoci, ktra ujawnia si 16 grudnia. Prasa zachodnia mogaby si przysuy poprawie klimatu w Europie, gdyby nie zacza teraz z kolei oczekiwa i stawia na jak now dat rewolty w Polsce, od nowa budowa atmosfer napicia i konfliktu. Polska jest krajem, ktry si stabilizuje i w cikim trudzie goi rne swoje rany gospodarcze i polityczne. Wypracowujemy wiele nowych ciekawych rozwiza. Nasze stosunki wewntrzne - jak na ciki okres, ktry przeywamy - nie s ani srogie czy dolegliwe dla kogokolwiek ponad konieczn miar, ani zamknite na wspprac ludzi rnie mylcych. Moecie nie lubi naszego ustroju, jednake to, co piszecie, rzadko wykracza poza jeden nieprawdziwy schemat polskich spraw. To, co najczciej piszecie, wci suy polityce karania Polski i prbom wywoywania za wszelk cen konfliktw. A przecie sami twrcy tej polityki restrykcji wtpi ju zaczynaj w jej sens i skuteczno. To wszystko, co miaem do powiedzenia na tej sali w zwizku z brakiem wydarze w dniu 16 grudnia. JII VAKO - agencja TK Takie pytanie: w ilu miastach, pan minister wspomnia tylko Czstochow i Wrocaw, w ilu miastach byy te prby zamieszek i ilu ludzi, wedug danych rzdowych, uczestniczyo w tych prbach? Minister Urban wyjani, e w caym kraju rodkw przymusu bezporedniego w postaci armatek wodnych uyto tylko w Czstochowie i Wrocawiu w stosunku do zgrupowa liczcych kilkaset osb. Poza tym w Elblgu, Warszawie, Ursusie, Biaymstoku, Gdasku i Poznaniu od kilkudziesiciu do kilkuset osb usiowao tworzy pochody, ktre rozchodziy si same lub wskutek legitymowania przez MO. HENRY CHAMP - TV amerykaska NBG News Czy ma pan jakie uwagi na temat wypowiedzi prymasa Glempa do ksiy z okazji Nowego Roku, eby nie wdawali si w polityk? JERZY URBAN witeczne posanie kardynaa prymasa cenimy jako akt kocielny dowodzcy waciwego rozumienia roli Kocioa w yciu publicznym kraju.

1983-12-20 Radio Wolna Europa Konferencja prasowa Jerzego Urbana We wtorek z dziennikarzami zachodnimi spotka si Jerzy Urban. Ujawni on, e zasig robotniczych demonstracji w dniu 16 grudnia by znacznie szerszy, ni donosiy o tym agencje zachodnie. Oto na licie miejscowoci, w ktrych demonstrowali robotnicy, pojawiy si take: Elblg, Czstochowa, Biaystok.

1983-12-21 Reuters Rzecznik rzdu pochwali posanie prymasa mwic: To posanie jest [pozytywnie] oceniane przez nas jako waciwe rozumienie roli Kocioa w tym kraju. Stwierdzi, e dzie akcji protestacyjnych by porak [ rozwizanego ] zwizku, ktrego apel zosta praktycznie zignorowany. Krytycznie odnis si do rozgosu nadanego Wasie i do dziennikarzy zachodnich, ktrym zarzuci tworzenie sztucznej psychozy, e w kadej chwili dojdzie w Polsce do czego wielkiego. United Press International Rzd stwierdzi, e Polacy cakowicie odrzucili apel przywdcw Solidarnoci o demonstracje antypastwowe. ,.Skala demonstracji bya maa - powiedzia J. Urban usiowao uczestniczy ponad 2,5 tys. osb w 8 miastach, uyto tylko armatek wodnych, 2 aresztowania, we Wrocawiu wicej udzi na ulicach z powodu awarii tramwaju (agencja za rdami niezalenymi twierdzi, e we Wrocawiu uyto armatek wodnych wobec ok. 2 tys. ludzi). Rzecznik stwierdzi, e udzia w demonstracjach by niski, bo spoeczestwo zmienio sposb mylenia. Wymia wyjanienia Wasy stwierdzajc, e wraz z przywdcami podziemia by on architektem apelu, ktry nie wypali. Niezalene doniesienia zebrane przez zachodnie rodki przekazu wykazay znacznie wikszy udzia w demonstracjach od podanego przez rzecznika - w samym tylko Wrocawiu uczestniczyo do 10 tys. ludzi - ale oglny udzia w tym dniu protestw sprawi zawd dziaaczom Solidarnoci. Zachodni reporterzy, ktrzy napotykaj na surowe ograniczenia ze strony wadz w prbach opisania takich wydarze, jak protesty Solidarnoci, nic nie wiedzieli o kilku akcjach protestacyjnych, ujawnionych przez J. Urbana. [Agencja odnotowaa take zarzut rzecznika wobec dziennikarzy zachodnich o wywoywaniu sztucznej psychozy rychego konfliktu.] Wasy nie mona byo znale dla uzyskania komentarza, a jego sekretarka powiedziaa, e do koca roku nie bdzie udziela wywiadw.

1984-01-04
BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro To nie jest zoliwe pytanie, tylko proba, postulat. Czy po spotkaniu midzy generaem Jaruzelskim a kardynaem Glempem mona byoby zorganizowa na tej sali wspln konferencj prasow pana ministra i dyrektora Biura Prasowego Episkopatu, ksidza Orszulika? JERZY URBAN Nie, ze wzgldu na to, e obaj zapewne nie mielibymy do powiedzenia wicej, ni bdzie to ujmowa komunikat ogoszony po ewentualnym spotkaniu. Rozmowy takie maj charakter poufny. Lecz w ogle pomys wsplnej konferencji jest inicjatyw, ktr ja chtnie bym przyj, jeliby rzecznik episkopatu tego pragn.

Na zakoczenie konferencji minister wypowiedzia si w sprawach niektrych publikacji prasowych w RFN. Chciaem te powiedzie, e z duym oburzeniem traktujemy te gosy prasowe w Republice Federalnej Niemiec, ktre pojawiy si w lad za wypowiedzi wiceministra spraw zagranicznych Mertesa. Chodzi tutaj mianowicie o wypowied, o ktrej ju mwilimy na jednej z konferencji. Bya to odpowied Mertesa na interpelacj w Bundestagu, dotyczc rzekomych Niemcw w ogromnej masie zamieszkujcych polskie ziemie zachodnie. Chciaem owiadczy, e roszczenia zwizane z koncepcj obywatelstwa, ktra istnieje w RFN, rzd polski odrzuca, nie uznajc tego ustawodawstwa. Uwaa te roszczenia za amanie porozumie z 1970 roku i usiujce podwaa ca powojenn struktur europejsk, gdy za tymi roszczeniami kryje si potencjalne negowanie suwerennoci Polski na tym terytorium. Poza tym w spoeczestwie polskim, a ja nieczsto powouj si tu na spoeczestwo polskie, mwi w imieniu rzdu, ktry reprezentuj, i staram si cile tej reguy przestrzega, lecz tym razem mog chyba z czystym sumieniem powiedzie, e polskie spoeczestwo oburza ze wzgldw ju nie politycznych, lecz przede wszystkim moralnych, powoywanie si na to, e za Niemcw, a nawet obywateli RFN, uwaa si wszystkich, ktrzy mieli obywatelstwo niemieckie przed kocem 1937 roku lub takie obywatelstwo uzyskali w czasie okupacji w postaci Volkslisty. Skojarzenia, jakie tutaj istniej, w spoeczestwie polskim s dosy oczywiste. W czasie okupacji hitlerowskiej wadze okupacyjne decydoway przecie o tym, kto jest Niemcem, podobnie jak decydoway o tym, kto jest ydem, czego sam, notabene, dowiadczaem. Tego rodzaju nowe, bo przedtem nie spotykane na szczeblu rzdowym w RFN, nurty kc si bardzo z deklaracjami wyraanymi przez niektrych przedstawicieli wadz pastwowych Republiki Federalnej Niemiec o pragnieniu poprawy stosunkw z Polsk. Nie tworz bowiem po temu dobrych podstaw.

1984-01-10
RENATE MARSCH-POTOCKA - agencja DPA Ja mam tylko mae dodatkowe pytanie do zwizkw zawodowych. Dzisiaj jest w prasie, e 3,8 miliona czonkw maj zwizki zawodowe. Teraz wiadomo, e do duo jest rencistw. Czy pan minister mgby nam powiedzie, ile procent w tym stanowi rencici? Minister Urban odpar, i proporcje nie s odleje od skadu, jaki istnia wczeniej w ruchu zawodowym, natomiast nie ma dokadnych danych i doda: JERZY URBAN Mog tylko na marginesie powiedzie, e obserwujemy, i to wanie ze strony prasy zachodnioniemieckiej, dosy dziwn przemian akcentw w sposobie komentowania zdarze w polskim ruchu zawodowym. Dotychczas czytywaem u was, e s to zwizki reimowe, fasadowe, stanowice przybudwk, tworzone przez parti itd. Teraz czytam w Die Welt, e te zwizki trac wzgldy wadz, rzd je obwinia, e stawiaj jedynie dania, nie troszczc si o popraw produkcji. S to takie same zarzuty - pisze Die Welt -jakie wysuwano pod adresem Solidarnoci. Rzd ma znowu kopoty ze zwizkami zawodowymi. Te syntetycznie konstruowane twory zwizkowe

zaczynaj mianowicie prowadzi wasne ycie, co w najwyszym stopniu jest niechtnie widziane przez wadze. Kiedy zaczto dyskutowa problem podwyek cen, zwizki te zapomniay o wiernoci i konformizmie i zaprotestoway gwatownie przeciw planowanym przez rzd zmianom. No, musz powiedzie, e czytam z do duym rozbawieniem t ekwilibrystyk sown, poniewa kiedy tutaj zapewniaem, e zwizki te nie s adn przybudwk ani tworem sztucznym, tylko tworem rozwijajcym si, cho w pewnych blach i przy trudnociach, ktre nie miny, tworem bardzo autentycznym. Kiedy wyjaniaem sens tak zwanej opcji zerowej, to zachodnia prasa uwaaa te interpretacje i informacje za nieprawdziwe i niemiarodajne. Chc powiedzie, e rwnie nieprawdziwe i niemiarodajne s opinie, e nowe zwizki zawodowe s w zasadniczym konflikcie z wadzami pastwowymi. Radzibym, jeli w ogle wolno mi tu radzi, wicej umiaru i spokoju w ocenianiu biegu zdarze.

1984-01-17
JORG BREMER - Frankfurter Allgemeine Zeitung Czy prawd jest, e umorzone zostao dochodzenie w sprawie mierci Wosika, tego, ktry zgin podczas zaj w Nowej Hucie, i czy prawd jest take, e wszczte zostao dochodzenie przeciwko obrocy, Rozmarynowiczowi? JERZY URBAN Nie znam takiego nazwiska. KEVIN RUANE - radio BBC eby wyjani spraw. Pan mwi, e nie zna nazwiska Rozmarynowicz, ale czy prawd jest, e przeciwko adwokatowi zajmujcemu si tak spraw zostao wszczte jakie dochodzenie? JERZY URBAN Nie syszaem o takiej sprawie, cho znajc zainteresowania korespondentw zachodnich staram si ledzi wszystkie sprawy majce jakikolwiek zwizek ze sfer spraw o wydwiku politycznym.

1984-01-24
JERZY URBAN Chciaem wskaza na rne nieprawdziwe doniesienia prasy zachodniej. Ja wiem, e pastwa nie interesuj moje dementi, ale jednak je zo.

Bardzo wiele informacji nieprawdziwych podaje Agencja France Presse. Pan Castex pisze: Wadze polskie nakazay ostatnio dyrektorom szk podstawowych i rednich sporzdzenie list wszystkich uczniw, ktrych zalicza mona do tak zwanego marginesu. Dyrektywy te oficjalnie uzasadnione trosk o zwalczanie patologii spoecznej - twierdz dobrze poinformowane rda w Warszawie zostay skierowane do dyrektorw placwek szkolnych przez sub MSW. Zalecaj one dyrektorom sporzdzanie szczegowych list wszystkich uczniw podejrzanych o naleenie do grup marginesu, takich jak hipisi, punki, faszyzujcy lub narkomani. Ministerstwo Spraw Wewntrznych precyzuje w swych instrukcjach, e listy te powinny zawiera nie tylko nazwisko i imi ucznia, ale take dat i miejsce urodzenia, zamieszkania i pewne inne szczegy. Obserwatorzy s zdania, e mimo susznych motyww walki z patologi spoeczn tego typu dyrektywy, nie majce precedensu od czasw stalinowskich w Polsce, mieszcz si w kontekcie posuni represyjnych ju podejmowanych przeciwko rodowiskom szkolnym i studenckim bdcym bastionami Solidarnoci. Na uniwersytetach ju wprowadzone zostay czarne listy profesorw i studentw ocenianych jako niepodanych przez reim z racji ich opinii politycznych. I tak dalej. Jednym sowem przedstawia si tu w sposb niegodziwy, i na zlecenie Suby Bezpieczestwa sporzdzono listy nieprawomylnych politycznie dzieci. S to idiotyzmy i kamstwa. Dugo dociekaem, skd one si rodz, i doszedem do tego. Jest to po prostu nieuczciwy sposb wykorzystywania pretekstw nie majcych nic wsplnego z polityk. Prosibym bardzo, eby przedstawiciel AFP zechcia przyj ode mnie egzemplarz takiej rozsyanej przez Ministerstwo Owiaty i Wychowania ankiety statystycznej. Jest to po prostu przeprowadzana przez administracj szkoln ju od 1977 roku statystyka dzieci niedostosowanych spoecznie: wczgostwo, wypadki kradziey szkolnych itd., itd. Jednym sowem rzeczy nie majce ze sfer polityczn niczego wsplnego, a majce na celu uchwycenie pewnych zjawisk o charakterze wychowawczym, po to eby szkolnictwo mogo programowa swoj dziaalno wychowawcz. Nie podaje si adnych nazwisk uczniw, tylko szacunki liczbowe. Na odwrocie jest sporzdzona instrukcja wypeniania, gdzie si to wyjania i to take, jak modzie naley traktowa jako niedostosowan spoecznie czy zagroon patologi. Nie ma tu mowy o adnych politycznych postawach. [...] AFP informuje, e w Krakowie wszczto postpowanie prokuratorskie przeciwko adwokatowi Andrzejowi Rozmarynowiczowi. Pytano mnie o to na poprzedniej konferencji. Powiedziaem, e nie znam sprawy i nie znam nazwiska. Teraz ju znam spraw i znam nazwisko. Owszem, toczy si postpowanie, poniewa adwokat Rozmarynowicz zoy zaalenie na organa ledcze, wic w zwizku z tym zaaleniem toczy si postpowanie, tak jak prawo to nakazuje. Czyli odwrotnie, ni to zostao przedstawione. adnego postpowania przeciwko Rozmarynowiczowi nie ma. Jedyne, co tam si zdarzyo, to to, e adwokat Rozmarynowicz nie zosta przyjty przez sd wojskowy jako obroca, w sprawie znajdujcej si w gestii sdu wojskowego, gdy adwokat Rozmarynowicz nie znajduje si na licie obrocw wojskowych. To jest wszystko, co dotyczy sprawy Rozmarynowicza. Chc wskaza, e to s wszystko rzeczy, ktre AFP nadaa jednego dnia. Prosz zway na to nasilenie bzdur i przeinacze majce na celu tworzenie odpowiedniego nastroju wobec Polski jako kraju, w ktrym rzdzi jakby mafia gangsterw. DONALD FORBES - agencja Reutera Co pan sdzi o spotkaniu midzy kardynaem Glempem i Lechem Was w tak krtkim czasie po kontaktach midzy papieem i generaem Jaruzelskim?

JERZY URBAN Gdyby takie spotkanie midzy kardynaem Glempem a Lechem Was si odbyo, nie byaby to i tak sprawa dla rzecznika rzdu. Ale ja niczego nie wiem o tym, aby takie spotkanie si odbyo. Znam natomiast rne sensacyjne doniesienia prasy zachodniej z Gdaska o rzekomej dyskusji politycznej w centrum katedry gdaskiej, czyli - jak si domylam - wrd tumw zgromadzonych tam na jubileusz biskupa Kaczmarka. Znam te sensacyjne doniesienia o tysicach ludzi, ktrzy rzekomo pniej szli spod katedry do innego kocioa. Po prostu jako czytelnik tych doniesie na zasadzie w pierwszym wypadku logiki, w drugim wypadku wiedzy, musz uzna, e ich autorzy wprzgaj do pracy fantazj.

1984-03-06
BRYAN BRUMLEY - agencja AP Panie ministrze, w ostatnich dniach byo doniesienie z Nowego Jorku na temat zatrzymania przez amerykaskie wadze celne prywatnego samolotu z broni na pokadzie. I ta bro rzekomo miaa by przeznaczona lub te zakupiona przez rzd polski. Czy mgby pan co na ten temat powiedzie? JERZY URBAN Istotnie, w Stanach Zjednoczonych wybucha prasowa sensacja na temat rzekomej prby przemytu do Polski broni, a take narzdzi tortur i rnych akcesoriw, ktrych wedug okrelenia prasy amerykaskiej uywa filmowy James Bond. Prasa amerykaska rozniecajc te bzdury powouje si na urzdnikw amerykaskiej suby celnej i wymiaru sprawiedliwoci. Przemyt ten, obok broni, amunicji, mia obejmowa na przykad narzdzia do torturowania Polakw, w postaci paek elektrycznych i zdj nagich kobiet firmy wydawniczej Playboy. Prowokacja ta ma charakter niewybredny. Gdyby rzeczywicie jakiekolwiek w Polsce wadze chciay kupowa bro i policyjne akcesoria, nie musiayby wynajmowa przemytnikw ani opaca transkontynentalnego samolotu transportowego. Legalne instytucje pastwowe mog kupowa, czego tylko potrzebuj, korzystajc z cakowicie legalnego obrotu takimi akcesoriami, na przykad dokonywanego przez firmy europejskie. Wrcz wstyd to tumaczy. Polskie suby porzdkowe nie potrzebuj zreszt tego rodzaju wyposaenia. Naiwnie spreparowana sensacyjka ma bezporednio sugerowa, e polskie wadze gromadz wyrafinowany sprzt dla amania praw czowieka, gdy amerykaska propaganda potrzebuje nowych kamstw dla dalszego rozwijania mrocych krew doniesie na temat Polski. Oznacza to, e w USA nadal czynne s siy, ktre za wszelk cen pragn podtrzyma na forum midzynarodowym tzw. spraw polsk i zbija kapita polityczny kosztem wzmagania wrogoci wobec naszego kraju. Jestem oburzony t brudn prowokacj, a take jej niskim poziomem. Oczekujemy od miarodajnych wadz Stanw Zjednoczonych wyraenia stanowiska dystansujcego si od kamstw i prowokacyjnych metod robienia propagandy politycznej. Oczekujemy oficjalnych wyjanie.

1984-03-27
JERZY URBAN Podawano o zajciach w Barczewie powoujc si na korespondentw zachodnich w Polsce. Konkretnie take AFP firmowaa w swoim serwisie wiadomo o tym, e odby si atak milicjantw na winiw w Barczewie. Wedug tych informacji 29 lutego do wizienia przybyo 60 milicjantw, pobili grup winiw. Frasyniuk zosta ranny w biodro i rami. Bednarz przetrzymywany jest dotd w nieogrzanej izolatce. Wadze wizienne usuny z cel krzye i inne symbole religijne. Tu wida, jak uparty jest obstalunek na wojn o krzye. Wadze wizienne rzekomo motywoway to tym, e mury wizienne s wasnoci pastwa. 29 w Barczewie nie byo adnych zaj, nie przybyy tam adne jednostki milicji. W tym dniu dokonywano przeszukania cel. Dwaj skazani: Frasyniuk i Bednarz, odmwili wyjcia w czasie przeszukiwania. Wyprowadzono wic ich z cel, doszo do szarpaniny, po czym jak zwykle poddano ich badaniu lekarskiemu. Tam stwierdzono lekkie otarcie naskrka na prawym stawie kolanowym. Nie byo adnych zakce porzdku na tle tego incydentu itd. Nigdzie w wizieniach nie byo te adnych konfliktw zwizanych z przedmiotami kultu religijnego. Kady pozbawiony wolnoci ma prawo zawiesi emblematy religijne nad kiem. W wydzielonych do naboestw pomieszczeniach stale wisz krzye, a jeli naboestwa odbywaj si w pomieszczeniach, ktre normalnie peni inne przeznaczenie, to tam krzye zawiesza si na czas naboestw. Nigdy nie byo jakichkolwiek konfliktw na tym tle w zakadach karnych. DAN FfSHER - Los Angeles Times Panie ministrze, wczoraj papie powiedzia w Rzymie, e chtnie odwiedziby Polsk po raz trzeci, i jako przyczyn poda, e nie mg dotychczas odwiedzi pnocnych terenw kraju. Czy mgby pan w zwizku z tym powiedzie, czy tego rodzaju sprawa jest moe obecnie dyskutowana, a take, jaka byaby reakcja rzdu i opinia rzdu, w wypadku gdyby papie zwrci si z wnioskiem, z projektem takiej podry? JERZY URBAN Stosunek wadz wyrazi profesor Henryk Jaboski w przemwieniu poegnalnym w czasie ostatniej wizyty papiea. Papie jest mile widziany w Polsce. Natomiast nie ma adnych konkretnych projektw wizyty, nie jest to przedmiotem rozmw. DAN FISHER - Los Angeles Times Uczestnicy zajcia w kociele w. Marcina zostali niedawno powiadomieni, e dochodzenie zostao wstrzymane. Powiadomiono ich take, e zostao wanie wstrzymane to dochodzenie z powodu przypuszczalnego braku dowodw. Ot zwrcono take uwag na pewne nieprawidowoci w dziaaniu organw milicji. A mianowicie, na przykad, e gdy funkcjonariusze milicji zatrzymali tych wrogo nastawionych intelektualistw, to dlaczego ich nie zabrali na komisariat pobliski, tylko wywieli ich gdzie poza miasto? Owiadczenie prokuratora stwierdzao, e jednak to byy nieprawidowoci w dziaaniu i e oficerowie dowodzcy t akcj zostali pocignici do jakiej

regulaminowej czy administracyjnej odpowiedzialnoci. Czy mgby nam pan powiedzie, jak zostali oni ukarani? JERZY URBAN Pan ma obszerniejsze informacje na ten temat ni ja. Jeli s one cise. Ja mam tylko informacj, e ledztwo zostao umorzone wobec braku dostatecznych dowodw popenienia obu przestpstw, ktre byy przedmiotem ledztwa, to znaczy o pobicie funkcjonariuszy i o czynn napa na funkcjonariuszy. ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Moe to w charakterze proby, poniewa obchodzi si 40-lecie rzdw komunistycznych w Polsce, a pan ujawni nam niegdy, e zajmuje si osobicie zamawianiem sonday opinii publicznej. Czy mgby pan zleci przeprowadzenie takiego sondau wrd ludnoci, jak ocenia si ten okres? Zdecydowanie pozytywnie, mieszane uczucia, raczej negatywnie. Myl, e to i dla paskiego rzdu byoby ciekawe. JERZY URBAN Ja myl, e generalny wybr polityczny wikszoci ludzi w Polsce jest tak wyrazisty, e nie wymaga szczeglnych bada, cho ich nie wykluczam. Inicjatyw przyjmuj do wiadomoci. Na przykad, e wyniki wyborw do rad narodowych bd miay ten walor poznawczy, o ktry panu Stryblowi chodzi. To znaczy sdz, e wyniki wyborw do rad narodowych bdzie mona oceni z tego wanie punktu widzenia.

1984-03-27 Radio BBC Z konferencji prasowej Jerzego Urbana - liczba osb aresztowanych za czyny o motywach politycznych ( Kevin Ruane) Rzecznik rzdowy Jerzy Urban poinformowa dzisiaj zagranicznych dziennikarzy, e obecnie liczba winiw politycznych w Polsce wynosi 427 osb, z tego 58 osb odbywa wyroki, a pozostali przebywaj w tymczasowym areszcie ledczym. Poprzednio na konferencji prasowej 29 lutego rzecznik prasowy poda liczb winiw politycznych jako 310 osb, co oznacza, i wzrosa ona od tego czasu o 117 osb. Radio France International Informacja kapelanw wiziennych nt. sytuacji w polskich zakadach karnych Agencja France Presse donosi, e jak wynika z informacji podanej przez kapelanw wiziennych, w Polsce przebywa obecnie w wizieniach z powodw politycznych od 400 do 500 osb, w tym okoo 100 stawao ju przed sdem i otrzymao wyroki, pozostali za czekaj na procesy. Dane te odbiegaj wedug agencji od cyfr podawanych przez rzecznika rzdu. Zdaniem kapelanw wiziennych warunki bytowe winiw, szczeglnie za osb w areszcie ledczym, s niezmiernie trudne z powodu braku higieny i bardzo zego zarwno pod wzgldem jakociowym, jak ilociowym wyywienia.

1984-04-03
ROBERT STRYBEL - prasa polonijna w USA Panie ministrze, czy przewidziane s jakie sankcje za nieuczestnictwo w przyszych wyborach? I na ten sam temat, jak niski musiaby by procentowo udzia wyborcw w wyborach, eby rzdzcy uznali to za rodzaj votum nieufnoci? Dzikuj. JERZY URBAN Oczywicie, adne sankcje nie wchodz w rachub, poniewa udzia w wyborach jest prawem, a nie obowizkiem obywatela. Jest tylko obowizkiem obywatelskim, a nie prawnym. Nie znam kraju, gdzie byoby inaczej, i std dziwi si temu pytaniu. W Polsce te nigdy inaczej nie byo. Natomiast spekulacje, o ktre pan Strybel mnie pyta [...] Pragnie, ebym komentowa z gry wynik wyborw. Ja tego nie uczyni. Uczyni to po wyborach. Mog tylko powiedzie, e sdzimy, i udzia w wyborach i wyniki gosowania bd odpowiada interesom kraju i spoeczestwa, nikomu nie pozwol na snucie takich wnioskw, jakie pan Strybel sugeruje.

1984-04-10
SZABOLCS SZILAGYI - wgierskie radio i TV Czy w ostatnim okresie co si zmienio w sprawie restrykcji amerykaskich wobec spoeczestwa polskiego, czy s nowe elementy w sankcjach? JERZY URBAN Nie, nie ma nowych elementw. Rejestrujemy tylko pewne nowe na ten temat wypowiedzi. Wiceprezydent Stanw Zjednoczonych George Bush w wywiadzie, ktrego udzieli, powiconym w znacznym stopniu sprawom polskim, powiedzia tak: Ile wicej moemy zrobi, nie wiem, z pewnoci chcemy jednak odby w tej sprawie konsultacj z naszymi sojusznikami. [Chodzi o proces ewentualnego znoszenia sankcji.] Oglnie mwic jednostronne kroki ekonomiczne nie s efektywne i my to wiemy. Koniec cytatu. Ot ten sceptycyzm wobec skutecznoci sankcji wydaje si zjawiskiem nasilajcym si w sferach politycznych Stanw Zjednoczonych. Zastpca sekretarza pan Wallice mwi niedawno, e ocena skutecznoci sankcji wobec Polski jest trudna, i take wyraa pewien dystans wobec mniema o skutecznoci tego instrumentu polityki amerykaskiej, nieprzyjaznej wobec Polski. Chc zreszt przypomnie, e pani Jean Kirkpatrick, ambasador Stanw Zjednoczonych przy ONZ, w kwietniu 1981 roku, kiedy oczywicie nie byo jeszcze mowy o adnych sankcjach wobec Polski, powiedziaa, sprzeciwiajc si zastosowaniu sankcji przeciwko reimowi Republiki Poudniowej Afryki,

e to s rodki, ktre id w zym kierunku. Po czym powiedziaa dosownie tak: Nie uwaamy, aby sankcje gospodarcze byy skutecznym rodkiem wywierania wpywu na polityk. W naszym przekonaniu historia potwierdza nasz opini, e nie byy one skuteczne, ani kiedy zastosowano je w latach trzydziestych przeciwko Wochom, ani przeciwko Rodezji w latach siedemdziesitych. Mog doda, e niska opinia o sankcjach gospodarczych mojego rzdu, jako instrumentu polityki, znalaza odzwierciedlenie w niedawnej decyzji dotyczcej embarga na zboe. Ot ta wypowied o nieskutecznoci sankcji wynika z duych dowiadcze historycznych Stanw Zjednoczonych, gdy wikszo restrykcji gospodarczych, jakie w ogle wspczenie na wiecie zostay zastosowane, zastosowane byy wanie przez rzd Stanw Zjednoczonych. Ma on wic podstawy do oceny skutecznoci sankcji. Ocena sankcji w ustach reprezentatywnego przedstawiciela rzdu amerykaskiego w kwietniu 1981 roku bya ujemna. A jednak Stany Zjednoczone ju w grudniu 1981 roku zastosoway restrykcje przeciw Polsce. Nie dziwi nas, e w wietle dowiadcze, jakie i tym razem Stany Zjednoczone zebray, skuteczno polityczna tych sankcji znw budzi ich sceptycyzm. Skomentowa to mog tak: dla nas s interesujce wszelkie objawy nawrotu realizmu w ocenach politycznych wykazywane ze strony administracji amerykaskiej. My jednak przede wszystkim oczekujemy na realne kroki, ktre pjd w lad za tymi realistycznymi sowami. Na zakoczenie konferencji minister Urban odnis si do korespondencji dotyczcych samorzdu pracowniczego. Ja czytuj w prasie zachodniej bardzo liczne krytyki, e nasz samorzd jest nie taki, jaki mia by, e jego kompetencje s sztuczne czy uszczuplone, e on jest tworem, ktry wadza tamsi lub ktremu nie daje si rozwin. Pisze si take, e samorzdu po prostu w Polsce nie ma i nie bdzie. Co do faktw, to po prostu te fakty s nieprawdziwe. Jak wczoraj o tym pose Barecki informowa, w 90 procentach zakadw funkcjonuj samorzdy, w ich organach zasiada ponad 100 tysicy osb. To ju jest potga. Ich kompetencje s due, cho nie w peni jeszcze wykorzystywane, ale w kadym razie samorzdy dynamicznie si rozwijaj. Mwi o tym, aby [...] wspomnie, e te krytyki i przytyki pod adresem polskich wadz, rzekomo ograniczajcych samorzdno, wyraaj dziennikarze z krajw, gdzie nie ma mowy w ogle o adnej samorzdnoci w sferze pracy. Za drzwiami miejsca pracy, gdzie czowiek przebywa wiksz cz dnia, koczy si wszelka demokracja. Robotnik nie ma wpywu na stosunki w swoim zakadzie, na jego rozwj, jego gospodark. Nie ma nic do gadania. Wadza nad zakadami pracy znajduje si w rku posiadaczy pienidzy. Oni mianuj kadr zarzdcz. Wadza nad pracownikami spoczywa w rkach ludzi, ktrzy maj stosown ilo pienidzy, a to jest sytuacja nadzwyczaj dla nas Polakw egzotyczna, ktra polskiemu robotnikowi wydawaaby si nie do zniesienia.

1984-04-17
JERZY URBAN

Chciaem tylko sprostowa dwie informacje. Agencja Reutera podaa chyba 16 kwietnia, e rzd przyzna, i winiowie polityczni prowadz w 4 zakadach karnych strajki godowe. Jak przypuszczam, odnosi si to do mojej poprzedniej konferencji. Zostaem mylnie zrozumiany. W ogle w tym roku nie podawaem informacji o strajkach godowych w 4 zakadach karnych. Przeciwnie - zdementowaem oficjalnie doniesienia o rzekomych godwkach w zakadach karnych w czycy i w Strzelinie. Od 23 marca dwch winiw odmawia przyjmowania posikw w Barczewie. W zwizku z tym ostatnio s sztucznie karmieni. Poza tym codziennie nie przyjmuje razem z nimi pokarmw jeden spord innych winiw, wic 3 osoby w Barczewie. W Braniewie dwie cele przemiennie nie przyjmuj posikw dostarczanych w wizieniu. W jednej celi jest 7 osb, w drugiej 3 osoby. Czyli cznie 10 osb w Braniewie i tak wyglda sytuacja rzeczywista. Chciaem zaprotestowa przeciwko informacji podanej 14 kwietnia przez Deutschlandfunk w audycji w jzyku polskim. Jest to nieczsty - przyznam - przypadek, kiedy rozgonia ta podaa tekst wyjtkowo zy w intencjach w stosunku do nas, wyjtkowo judzcy, a oparty na cakowicie nieprawdziwych informacjach. Powiedziano, e nie dziki sabej produkcji rolnej Polska nie moe si wyywi, ale z powodu okradania gospodarki polskiej przez Zwizek Radziecki. Najlepszym przykadem tego - jak podaa rozgonia - jest opublikowana przez Trybun Ludu w dniu 18 stycznia statystyka, wedug ktrej produkcja misa w Polsce wynosi 100 kg na gow ludnoci i jest rwna produkcji w Republice Federalnej. A tymczasem na stoy polskie trafia z tego zaledwie jedna trzecia lub jedna czwarta. Nawet eksport polskich towarw na Zachd nie stanowi dochodu dla spoeczestwa polskiego, poniewa wszelkie rozliczenia patnicze nastpuj przez bank RWPG w Moskwie i tam dokonuje si rabunku wysiku gospodarczego narodu polskiego. Jest to jaki zupenie nie spotykany stek bzdur, a powoanie si na Trybun Ludu jest mylne. Produkcja misa w 1982 roku na gow mieszkaca w Polsce wynosia 71,2 kg, w 1983 roku niestety tylko 68,5 kg. W I kwartale obecnego roku import misa, uzupeniajcy potrzeby, wynis 46 tysicy ton, a eksport 32 tysice, czyli bilans obrotw misem jest dodatni dla polskiego rynku, przy czym eksportujemy gwnie konin, dziczyzn i baranin. Ostatni fakt eksportu misa do Zwizku Radzieckiego, w minimalnej zreszt iloci, wystpi w 1974 roku, czyli 10 lat temu. Wszystkie rozliczenia w handlu zagranicznym dokonywane s przez Bank Handlowy w Warszawie, czciowo take Bank PKO. Bank RWPG zajmuje si zupenie czym innym, mianowicie prowadzi jedynie rozliczenia wielostronne i finansuje najwiksze inwestycje oraz udziela kredytw itp. Tak e jest to nie tylko stek bzdur, ale stek bzdur o intencjach bardzo wyrafinowanych, jeli idzie o prb mcenia w gowach ludziom. DOMINIQUE GARRAUD - agencja AFP Jaka jest w tej chwili aktualna liczba winiw politycznych? Ilu spord nich zostao osdzonych, a ilu nie, i czy mgby pan minister poda nam liczby dotyczce aresztowa od pocztku tego roku za przestpstwa polityczne? JERZY URBAN Mam stan na dzie 9 kwietnia. Tymczasowo aresztowanych 348, skazanych za przestpstwa z motyww politycznych 61, razem 409 osb. DOMINIQUE GARRAUD - agencja AFP

Pan minister nie odpowiedzia na moje pytanie dotyczce oglnej liczby aresztowa od pocztku tego roku. Zadaj to pytanie dlatego, e z bilansu, ktry pan minister nam daje regularnie na temat liczby winiw politycznych, mogoby wynika, poniewa ta liczba cigle maleje od kilku tygodni, e nie ma nowych aresztowa. W zwizku z tym chciaem zapyta, czy rzeczywicie od pewnego czasu nie ma nowych aresztowa. Chciaem zapyta, jaka jest oglna liczba aresztowa cznie z osobami, ktre zostay zwolnione z wizie od pocztku roku, i jaka jest liczba zwolnie przed procesem? JERZY URBAN Ja podaem ogln liczb aresztowanych. Ona wynosi na dzie 9 kwietnia 348 osb. To jest liczba tymczasowo aresztowanych, podejrzanych o przestpstwa popenione z motyww politycznych. Jaka cz z tych osb zostaa aresztowana przed 1 stycznia, a jaka po 1 stycznia, tego nie wiem, poniewa w tym ukadzie nie interesowaem si t kwesti. Jest to liczba zmienna. Nie sugeruj, e nie ma nowych aresztowa. S. Liczba aresztowa to jest wanie liczba tymczasowo aresztowanych. Musz te panu wyjani, e ja nie stoj tutaj przed komisj sejmow, jako przedstawiciel Prokuratury Generalnej, ktry wyjania te sprawy. W zwizku z tym sformuowanie, e mam tutaj przedstawi bilans, jest nietrafne, i mylnie pan interpretuje zarwno zajcia korespondenta, jak i zajcia rzecznika rzdu. Po prostu udzielam informacji, w tym wypadku informacji a nadto precyzyjnych. Niestety o agencji, ktr pan reprezentuje, nie mona powiedzie, aeby nadawaa z Polski informacje precyzyjne. Musz jeszcze nawiza do dziaalnoci paskiego poprzednika, niesawnej pamici pana Castexa. W jednej depeszy z 5 kwietnia pan Castex poda 6 informacji nieprawdziwych, a nie bya to duga depesza. Zacytuj informacje nieprawdziwe. Dyrektorzy szk w Lublinie otrzymali nakaz sporzdzenia list uczniw i profesorw najbardziej wierzcych. Oczywicie jest to cakowita bzdura i adnych takich lub podobnych nakazw nie byo. Druga: W innych miastach administracja wymaga od wykadowcw podpisania deklaracji o uznaniu laickiego charakteru nauczania. Nigdzie takie deklaracje nie byy wymagane. Take w Mitnem, wbrew temu co pisano, deklaracje tej treci nigdy nie byy przedstawiane do podpisu. W Toruniu dyrektorzy wszystkich licew zostali poproszeni o wypenienie pod nadzorem miejscowych aktywistw partyjnych ankiet dotyczcych uczszczania na msz. Za udzielenie informacji niezgodnych z prawd dyrektorom gro represje. Ani w Toruniu, ani w jakimkolwiek innym miejscu nie wymagano od dyrektorw szk wypeniania tego rodzaju ankiet i ta caa informacja o represjach i trybie zaatwiania tych spraw jest, trudno to powiedzie inaczej wiadomym kamstwem. Dalej: Na ostatnim posiedzeniu Komisji Wsplnej Rzdu i Episkopatu z dnia 26 marca strona rzdowa domagaa si od episkopatu sporzdzenia kadorazowo dokadnych list uczestnikw pielgrzymek. Nieprawda, strona rzdowa nie domagaa si sporzdzania adnych imiennych list uczestnikw pielgrzymek, to jest bzdura. Nastpnie: Prace ostatniego posiedzenia Komisji Mieszanej utkny w impasie, bez ustalania daty nowego spotkania. W adnym razie rozmowy nie utkny w impasie, nie ma zreszt zwyczaju ustalania terminu kolejnego spotkania. Tak form stosowano tylko w latach 1980-1981, ale okazaa si niepraktyczna, i od tego czasu terminw nastpnego spotkania nie ustala si. Czyni si to roboczo, gdy narasta potrzeba spotkania si ponownego. Wspomniaem o tym, poniewa naprawd chciabym, aeby stosunki pomidzy informatorem z ramienia rzdu a Agence France Presse byy wyzbyte a tak jaskrawych przeinacze - myl

o agencji - a zarazem, eby byy wyzbyte nadmiernych uproszcze, gdy idzie o polskie wadze pastwowe, ktre reprezentuj. SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Czy moe nam pan powiedzie, czy w wizieniach nadal odbywaj si strajki godowe? JERZY URBAN Odpowiedziaem na to pytanie, pani przeoczya, ale si dowie od kolegw.

1984-05-02 Agence France Presse Solidarno z Lechem Was na czele raz jeszcze rzucia wyzwanie ustrojowi gen. Jaruzelskiego mobilizujc na 1 Maja kilkadziesit tysicy manifestantw w duych miastach Polski, mimo wszechobecnoci jednostek do zwalczania demonstracji (ZOMO). Prowizoryczna mapa kontrmanifestacji, ktra dotara do AFP, mwi sama za siebie: bastiony Solidarnoci - Warszawa, Gdask, gdzie doszo do star midzy porzdkowymi i manifestantami, Szczecin, Wrocaw i nawet Czstochowa - odpowiedziay na apel dziaaczy podziemnych mimo wielokrotnych ostrzee wadz, ktre dosownie wprowadziy stan oblenia w niektrych dzielnicach tych miast. Podczas zaimprowizowanej konferencji prasowej rzecznik rzdu Jerzy Urban przyzna, e niepokoje miay miejsce w Warszawie, Czstochowie, Gdasku i Elblgu, ale zapewni, e apele TKK do bojkotu uroczystoci oficjalnych zakoczyy si fiaskiem. W ubiegym roku 43 tys. manifestantw zarejestrowano w 35 miastach - powiedzia Urban, dodajc, e w tym roku liczba demonstrantw nie przekroczya 8 tys. w ograniczonej liczbie miejscowoci. Rzecznik rzdu nie sprecyzowa, ile byo zatrzyma. Jerzy Urban stwierdzi, e w uroczystociach oficjalnych wzio udzia 8 mln osb w caym kraju (na 36 mln Polakw), z czego kilkaset tysicy w Warszawie, gdzie oficjalny pochd pilnie strzeony przez siy porzdkowe trwa okoo 5 godzin, zrzeszajc zdaniem obserwatorw wicej uczestnikw ni w 1983 roku. Reuters Policja do zwalczania rozruchw zaatakowaa demonstrantw Solidarnoci pakami i armatkami wodnymi w co najmniej 5 miastach Polski podczas wielkich protestw 1majowych, ktrym przewodzi Lech Wasa, przywdca zakazanego zwizku. Starcia miay miejsce w Gdasku, Warszawie, Czstochowie, Wrocawiu i Szczecinie, gdzie tysice zwolennikw zwizku rzucio wyzwanie potnym siom policji i ostrzeeniom rzdu zapowiadajcym surowe kary. * Polski rzd zaprzeczy dzi depeszy Reutera, e majowy pochd w Warszawie trwa wczoraj 2 godz., oraz stwierdzi, e uroczystoci z udziaem przywdcw rzdu trway przez 5 godz. Informacja rwnie mylnie stwierdzia, e telewizyjne sekwencje tumw uczestniczcych w tym wydarzeniu byy powtarzane, aby stworzy wraenie, e uroczystoci trway duej, ni wadze powiedziay.

Czonek biura rzecznika rzdu, Ryszard Straus, powiedzia: Pragniemy skorygowa informacj Reutera i powiedzie, e uroczystoci trway 5 godz. Ani w Warszawie, ani w innych orodkach telewizja nie transmitowaa powtrek, poniewa nie byo potrzeby. W pochodzie w Warszawie uczestniczyo 220 tys. osb. Urzdnik take powiedzia, e jedynie kilkaset osb wzio udzia w demonstracji Solidarnoci w Szczecinie, jakkolwiek przedstawiciel (staff correspondent) Reutera w tym miecie poinformowa, e widzia przemarsz 10 tys. osb, ktre zostay zaatakowane przez milicj. Urzdnik zaprzeczy naocznym informacjom kilku zachodnich korespondentw o uyciu przez milicj gazu wobec demonstrantw we Wrocawiu i Czstochowie. Straus powiedzia, e poszczeglni milicjanci mogli uy podczas demonstracji osobistych pojemnikw obronnych z aerozolem. TVP w komentarzu nadanym pniej stwierdzia, e informacja Reutera gboko obrazia mieszkacw Warszawy i oszkalowaa polsk telewizj. Zarzucia agencji prb nastawienia zachodniej opinii publicznej przeciwko Polsce i stwierdzia, e jej relacje 1- majowe nieprawdziwie odmaloway wito 1 Maja w Polsce jako jedno masowe starcie z milicj. Relacja pokazujca korespondenta Donalda Forbesa w rozmowie ze Strausem utrzymywaa, e odmwi on odpowiedzi na pytania nt. rde jego relacji 1-majowych. United Press International Weterani prasowi stwierdzili, e po raz pierwszy za ich pamici wadze poskaryy si na informacj prasow w postaci reportau telewizyjnego.

1984-05-03
JERZY URBAN Chc na wstpie porozmawia troch o przekazywanych z Polski informacjach biorc za punkt wyjcia znan ju oglnie spraw kamstwa agencji Reutera. Agencja ta - przypomn - nadaa wiadomo o tym, e pochd w Warszawie trwa 2 godziny, a nie 5 godzin, i e telewizja faszowaa rzeczywisto pokazujc w kko te same obrazki, imitujc przebieg pochodu. Nie jest to zreszt jedyne zmylenie zawarte w relacjach agencji Reutera. Podaa ona - cytuj tumaczenie wedug Polskiej Agencji Prasowej: W porcie szczeciskim korespondent Reutera, Tony Barbers, stwierdzi, e pochd Solidarnoci z udziaem 10 tysicy osb zosta rozproszony przez policj przy pomocy paek. T informacj poda te, powoujc si na Reutera, pan Graham z Washington Post i pan Kifner z New York Times. Potwierdzi on take, e pochd w Warszawie by krtszy znacznie, ni to poday wadze, i e telewizja kilka razy pokazywaa jako pochd transmitowany na ywo fragmenty uprzednio nagrane na tamie. Wspominam o tym, aby ukaza obieg tego rodzaju rewelacji, ktre natychmiast s z wielk skwapliwoci powielane. Tej sprawy nie traktuj jako incydentalnej, poniewa ona mieci si w kampanii oszczerstw prowadzonej przeciw Polsce, faszujcych rzeczywisto polsk we wszystkich dziedzinach i przejawach. Agencja Reutera przed 1 Maja informowaa, e ulice i fabryki w Warszawie i w innych wikszych miastach Polski zalane zostay dosownie ulotkami podziemnych organizacji zwizku Solidarno, wzywajcymi do bojkotowania oficjalnych obchodw 1- majowych. Istotnie byo duo takich ulotek. Reuter podawa take w przeddzie 1 Maja, e przebieg

jutrzejszego dnia bdzie pierwszym od grudnia probierzem ukadu si zarwno dla wadz, jak i zwizku Solidarno w podziemiu. A wic przed 1 Maja Reuter, tak jak i wikszo zachodnich agencji i gazet, tworzy z gry atmosfer, e szykuj si wielkie manifestacje przeciwko wadzy ludowej. Reuter take stwierdza, e podziemie wzywa do bojkotu. Dalej Reuter powiada, e proporcje manifestacji i kontrmanifestacji bd probierzem ukadu si politycznych w Polsce. Wobec tego trudno uzna, e to, co po zdarzeniach Reuter poda, byo jakim wypadkiem przy pracy, omyk zawodow, nie za podciganiem rzeczywistoci do z gry zaoonych i ogoszonych tez, do z gry tworzonego nastroju i do z gry przedstawianych przewidywa. Sdz, e ju dosy kampanii oszczerstw przeciwko naszemu krajowi i tworzenia, na podstawie faktw przerysowanych, tendencyjnie dobranych lub skamanych, nieprawdziwego obrazu rzeczywistoci polskiej. Wmawia si polskim wadzom rzeczy wrcz nieprawdopodobne, ktre chyba dla kadego, kto w Polsce yje, nieprawdopodobnymi si musz wydawa, niezalenie od jego intencji politycznych. Wmawia nam si bez przerwy skrytobjstwa, ktre przecie si nie potwierdzaj. To s wszystko rewelacje, ktre pojawiaj si i gin. Oskara si polskie wadze o terroryzm, o popieranie terroryzmu za granic, o zncanie si nad ludmi, w tym nad winiami. Jaskrawo wypacza si ocen sytuacji w Polsce w ogle, a take poszczeglnych zdarze, nastroje spoeczne. Zreszt uwaam, e wanie obchody 1 Maja, jak to trafnie Reuter uj, byy pewnym obrazem ukadu si w polskim spoeczestwie, ukadu zrnicowanego, ale wykazujcego przecie, gdzie jest wikszo i za czym jest wikszo, gdzie jest mniejszo i jak maa jest ta mniejszo. Dziwimy si, e rzd francuski ustami rzecznika Ministerstwa Spraw Zagranicznych wyraa zadowolenie z tego, e byy prby prowokacji na ulicach i e wci ten rzd, jak i niektre inne zachodnie rzdy, usiuje wystawi wadzom polskim cenzurki. Zreszt nie tylko polski rzd, ale w ogle polskie spoeczestwo traktuje si w wielu krajach na Zachodzie w sposb obraliwy. Na przykad, skoro ju mowa o Francji, dla narodu polskiego s uwaczajce przetargi o to, czy przedstawiciele organizacji kombatanckich z Polski bd, czy nie bd zaproszeni na rocznic ldowania w Normandii. Chc podkreli, e samo zastanawianie si nad tym uwacza Polsce i uwacza Polakom, ktrzy na tych normandzkich plaach przelewali krew take za Francj. Musz sarkastycznie zauway, e nie byo takich waha, czy zaprosi przedstawicieli rzdu Republiki Federalnej Niemiec, rzdu kraju, ktry, o ile dobrze pamitam, nie uczestniczy w przeprawie przez kana La Manche. Prosz zrozumie nasz gorycz. Jest to jeden po prostu z bardzo wielu symptomw tego, jak si traktuje polskie spoeczestwo. Nastpnie rzecznik omwi przebieg manifestacji 1-majowych. W caym kraju brao w nich udzia ok. 8 mln 200 tys. ludzi - to jest o blisko 1,5 mln wicej ni w 1983 r. Ten wyrany wzrost zaznaczy si zwaszcza w duych skupiskach klasy robotniczej. Zanotowano rwnie znaczny udzia modziey. Minister stwierdzi, i w wietle tych danych mona uzna, e cakowicie odrzucone zostao haso podziemia do bojkotw manifestacji 1-majowych. Doda, e poza jednym incydentem nie udao si rwnie przeciwnikom wczenie do pochodw i zmcenie ich przebiegu. Tak zwane kontrmanifestacje byy nieliczne i bez znaczenia. Od obiadu w caym kraju panowa peny spokj. Ten obraz 1 Maja, ktry zarysowaem, jest zupenie innym obrazem ni obraz zawarty w relacjach wikszoci korespondentw zachodnich. 1 Maja przedstawiany by przez nich jako wielki festiwal opozycji, pasmo star z milicj, wielki wybuch sprzeciwu spoeczestwa przeciw wadzy. W relacjach

korespondentw zachodnich to, co ja mwiem o 1 Maja, pojawiao si nie jako stwierdzenie faktw, ktre przecie mona oglda goym okiem na ulicy. Relacjonowano z przesad incydenty dodajc, e rzd mwi, i byy wielotysiczne pochody. Zawsze po zarysowaniu sytuacji cakowicie odbiegajcej od rzeczywistoci. Podawao si tylko, e polski rzecznik temu obrazowi zaprzecza. W tej synnej ju relacji Reutera agencja ta, tak znana, szacowna i o dugoletniej tradycji, dostosowywaa rzeczywisto do swoich zapowiedzi, wic wedle tej relacji po prostu w Polsce trway starcia, takiego uyto sformuowania, wymieniajc Gdask, Warszaw, Czstochow, Wrocaw i Szczecin, zreszt oba te miasta nieprawdziwie. Podawano, e tysice zwolennikw zwizku Solidarno rzucio wyzwanie potnym siom policji itd. Powszechna demonstracja opozycji kontrastowaa - wedle Reutera z fiaskiem podjtych przez Solidarno poprzednio wysikw w celu zorganizowania oglnonarodowego protestu antyrzdowego w grudniu ub. roku, wic Reuter notuje wielki wzrost nastrojw opozycyjnych i zdolnoci organizacyjnych opozycji. Doszo do powanych star - twierdzi w Hucie Warszawa. Ten Szczecin ju podawaem. W 11 regionach, w tym take w Warszawie twierdzi Reuter - powoano sdy dorane dla sdzenia demonstrantw - cho kilku agencjom ju wyjaniaem t kwesti dementujc nieprawdziw wiadomo ju przed 1 Maja. Reuter przecie odbiera inne agencje i mg z tym wyjanieniem si zapozna. Gdy ilustrowaem rzeczywist skal zakce mwic, e w Elblgu okoo 100 osb co tam prbowao czyni, a mwiem o tym, poniewa tam zatrzymano czy aresztowano (nie wiemy, jaki jest dalszy bieg sprawy) 3 dziaaczy Solidarnoci znaczcych ongi - w skali oglnokrajowej, Reuter poda, e rzecznik rzdu powiedzia, e byy rwnie niepokoje w pnocnym miecie Elblgu. Po prostu jest to metoda budowania w formie opisowej, poprzez zbieranie rnych prawdziwych lub nieprawdziwych incydentw, przewanie drobnych, w sumie cakowicie nieprawdziwego obrazu kraju, obrazu zdarze. Dosy podobne byy konstrukcje niektrych innych zachodnich rodkw masowego przekazu. Nie tak jaskrawo wypaczajce rzeczywisto, lecz opierajce si zawsze na dostrzeganiu tylko czci zdarze, poniewa adnych pochodw i uroczystoci 1-majowych w ich ujciu w Polsce nie byo. Istnia tylko fakt, e rzecznik mwi o czym takim. Natomiast odbyway si rne przedsiwzicia wymierzone przeciw wadzy ludowej. Chc tutaj powoa si, rozwaajc rda tych wrogich incydentw, na artyku, ktry ukaza si ostatnio w amerykaskim dzienniku Washington Post. Artyku z 23 kwietnia Evensa i Nowaka. Jest to artyku traktujcy o powoaniu specjalnego funduszu na popieranie, jeli idzie o Polsk, dziaalnoci wymierzonej we wadze i w ustrj kraju. Powsta - jak pisze Washington Post - komitet zoony z przedstawicieli najwikszej amerykaskiej centrali zwizkowej z udziaem pana Fascelle, przewodniczcego Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantw, i pana Hatcha, senatora-republikanina z Komisji do Spraw Zwizkw Zawodowych i - cytuj - z myl o udzieleniu bezzwocznej pomocy: radia tranzystorowe, drukarnie i inne wyposaenie potrzebne w podziemnej walce. Fundacja ta, nazwana Fundacj Wolnoci i Demokracji (National Endowment for Democracy), ktra zostaa powoana przez wadze USA i ma odpowiednie fundusze, cytuj znowu Washington Post: Nie nakada adnych ogranicze na wysiki majce na celu budow i ochron wolnych zwizkw zawodowych. Istotnie, rejestrujemy, e napywaj te wszystkie drukarnie, radiostacje nadawcze i inny sprzt potrzebny w podziemnej walce. W sprzeniu z dziaalnoci rozgoni finansowanych przez rzd Stanw Zjednoczonych, te rodki s zdolne wytworzy od czasu do czasu rne niepokoje i incydenty. Coraz wyraniej te niewielkie iloci ludzi, ktrych wybr polityczny jest taki, aby wystpowa przeciwko panujcemu w Polsce ustrojowi, maj gwne oparcie w zapleczu materialnym i politycznym, ktre stwarzane jest na Zachodzie. [...]

Ostatnio wrd metod stosowanych przez niektre zachodnie rodki masowego przekazu dla ksztatowania coraz to bardziej jaskrawie sprzecznego z rzeczywistoci obrazu Polski istotn rol odgrywaj rewelacje na temat mczenia ludzi w polskich wizieniach. Mam przed sob tak typow relacj Agence France Presse, gdzie si czyta o winiach zim pobitych i oblanych zimn wod na mrozie, o czstym biciu, o zwyczaju pryskania gazem zawicym w oczy, o zakuwaniu w kajdanki na dzie i na noc. Stranicy zaklejaj usta winiom plastrem - czytam - tak jak to robili hitlerowcy przed rozstrzeliwaniem polskich patriotw - i daje si winiom do zrozumienia, e wybia ostatnia ich godzina. Dalej mowa jest o tym, e Bauka, ktry zosta przewieziony do Gdaska, zosta w dziki sposb pobity. Bauce zamano dwa ebra, a mimo to z tymi zamanymi ebrami zmuszono go do noszenia kaftanu bezpieczestwa. Nastpna relacja zachodnia znowu podnosi to, e si grozi winiom, e zostan wymordowani. Chc zwrci uwag, e liczne grypsy polityczne, ktre przychodz z wizie od winiw politycznych, od Michnika i innych, nie robi jako takiego wraenia, jakby ci ludzie si bali, e jutro ich wyprowadz do piwnicy i zlikwiduj. Mam tu na myli na przykad list Michnika obraajcy ministra spraw wewntrznych. Po prostu ja tego strasznego strachu nie zauwaam. Ale autor relacji tak pisze, e a strach pomyle, co si dzieje w areszcie ledczym. To jest cay festiwal okropnoci, przedstawiony oczywicie za anonimowymi rdami opozycyjnymi, ktre si obficie cytuje, i we wszystkie te bzdury, brednie i nie bezinteresowne przecie kamstwa wierzy lub udaje si, e si wierzy. Niesamowite zupenie jest nasilenie informacji o torturach i mczeniu ludzi w zakadach karnych w poczeniu z informacjami o ich cikim i beznadziejnym czsto stanie zdrowia. Mam tutaj rozmaitoci o cigle bitym Frasyniuku, o uszkodzeniu wtroby Bauce, o Szeremietiewie, ktremu zaoono kaftan bezpieczestwa w taki sposb, e zmniejszyo mu to krenie krwi itd. Cytuje si raporty anonimowych lekarzy, ktrzy przebadali setki osb spord internowanych tym razem. Stwierdzaj oni, e tylko 15 proc. eks-internowanych jest zdrowych, a reszta to ciko chorzy. Ja oczywicie w ogle nie kwestionuj ani anonimowych, ani tym bardziej diagnoz wystawionych przez realnych lekarzy, ich zawiadcze i diagnoz dotyczcych stanu zdrowia kadej osoby uwizionej z osobna. Natomiast fakt, e kady, kto zostanie aresztowany lub jest skazany, od razu ogaszany jest czowiekiem ciko chorym, zmusza do takiej refleksji: wyglda na to, e tylko ludzie ciko chorzy zajmuj si w Polsce sprzeczn z prawem dziaalnoci polityczn! Jeli tak jest, to humanitaryzm nakazywaby apelowa, aby moe t dziaalno, jeli ona ju musi by prowadzona, podjli ludzie zdrowi. Nastpnie zabra gos pk Stanisaw Wrona - zastpca dyrektora Centralnego Zarzdu Zakadw Karnych. Wyjani, e aktualnie w kraju jest 61 skazanych za czyny popenione z pobudek politycznych. Stosuje si wobec nich odrbny tryb postpowania; odbywaj kary bez stycznoci z winiami kryminalnymi i nie maj obowizku pracy. Odrbnie korzystaj take z posug religijnych w postaci mszy witej, spowiedzi w niedziel i wita, jak rwnie ze spacerw, widze, kpieli, zakupw artykuw ywnociowych, zaj kulturalno-owiatowych. W przypadku wyraenia zgody byliby take zatrudnieni bez stycznoci z winiami kryminalnymi, ale aden z nich dotychczas zgody nie wyrazi. Innym problemem - powiedzia - jest postawa skazanych odbywajcych kar pozbawienia wolnoci w Barczewie, ktrego to zakadu karnego dotycz wszystkie korespondencje czy te raczej pomwienia prasy zachodniej. Ot do grudnia ub. roku skazani odbywajcy kar pozbawienia wolnoci w Barczewie, tacy jak Bauka, Frasyniuk, Kosmowski, Kropiwnicki, Moczulski, Staski, Sowik,

Szeremietiew, zachowywali si stosunkowo dobrze przestrzegajc przepisw regulaminu wykonania kary pozbawienia wolnoci i w zwizku z tym korzystali z wielu uprawnie. Midzy innymi takich jak chodzenie we wasnej odziey, jak wsplne zajcia kulturalno-owiatowe, zakup artykuw ywnociowych, czstszych widze, korespondencji itd., itd. Uznali jednak, e taka postawa nie jest postaw demonstracyjn, i w grudniu ub. roku postanowili zachowywa si inaczej. I waciwie od 5 grudnia 1983 roku datuje si specyficzny, bardzo demonstracyjny, o wyranym wydwiku propagandowym, charakter zachowania tych skazanych. W dalszym cigu wypowiedzi pk S. Wrona poinformowa o wynikach dokonanej w kwietniu analizy stanu zdrowia osadzonych (tj. zarwno skazanych, jak i tymczasowo aresztowanych) za przestpstwa z pobudek politycznych. Lekarze z wasnej inicjatywy bd na wniosek osadzonych w 92 przypadkach przyznali, ze wzgldu na stan zdrowia, rnego rodzaju ulgi w postaci dodatkowych talonw na paczki ywnociowe, duszych spacerw, diet leczniczych i odywczych itd. W 7 wypadkach komisje lekarskie przy szpitalach wiziennych wystpiy z wnioskiem o udzielenie przerwy w karze. Nastpnie pk Stanisaw Wrona przedstawi stan opieki lekarskiej nad niektrymi skazanymi. Sowikowi w dniu 12 wrzenia 1983 r. lekarz zapisa diet L-1, 19 wrzenia zrobiono badanie moczu, morfologi, 26 wrzenia - powtrne badanie moczu, 18 padziernika badanie okulistyczne, 31 padziernika - morfologi, OB, 2 listopada Sowik odmwi zgody na rentgen przewodu pokarmowego, 10 stycznia 1984 r. odka i dwunastnicy, 16 lutego 1984 - rentgen krgosupa, 26 marca - odmwi bada laboratoryjnych, konsultacji psychologicznej i psychiatrycznej, 2 i 7 kwietnia odmwi bada oglnych, oglna ilo porad ambulatoryjnych - 20. Kropiwnicki w trakcie odbywania kary korzysta z 18 porad ambulatoryjnych. Staski z 16 porad ambulatoryjnych. Frasyniuk z 16 porad ambulatoryjnych. Kosmowski z 12 porad ambulatoryjnych, Szeremietiew z 21 porad, Bednarz - z 26 porad, Moczulski z 7 porad. Poniewa w wielu korespondencjach zachodnich twierdzono, e skazani s godzeni, pk Wrona poruszy te sprawy zwizane z wyywieniem, osadzonych. Przedstawi wielko dodatkowych zakupw artykuw ywnociowych i przemysowych ze rodkw wasnych: Moczulski - 15 razy kupowa rnego rodzaju artykuy na sum 14 329 z, Staski - 16 razy na sum 14 876 z, Szeremietiew - 17 razy na sum 11 833 z, Bednarz 9 razy na sum 4 278 z, Bauka - 10 na sum 7 256 z, Frasyniuk - 10 na sum 3 640 z, Kosmowski - 10 na sum 3 716 z, Kropiwnicki - 10 na sum 6 843 z i Sowik 6 razy na sum 4 228 z. Na zakoczenie pk S. Wrona stwierdzi, e na sytuacj osadzonego w zakadzie karnym w sposb istotny wpywa zachowanie skazanego, jego podporzdkowanie si przepisom regulaminu. Tymczasem skazani Szeremietiew i Kropiwnicki owiadczyli 28. 03. 84 r. naczelnikowi zakadu karnego, e skazani w Barczewie podjli wiadom decyzj niepodporzdkowania si regulaminowi i poleceniom naczelnika i w zwizku z tym bd wywoywa rnego rodzaju incydenty. Administracja wizienna bardzo skrupulatnie stosuje si do przepisw prawa, ale to prawo musi by take przestrzegane przez skazanych, inaczej by nie moe. Dlatego administracja musi i bdzie si ucieka do szczeglnych rodkw bezpieczestwa, aby wyegzekwowa poszanowanie regulaminw - powiedzia pk Wrona.

DONALD FORBES - agencja Reutera Poniewa wydaje si, e pan powici dzisiaj duo czasu sprawie etyki dziennikarskiej, chciabym si zapyta wobec tego o sposb, w jaki zwrci si pan o wywiad telewizyjny dla Telewizji Polskiej przez przedstawiciela Reutera, i dlaczego wywiad ten zosta uzyskany pod faszywymi pretekstami, a nastpnie wypaczony i znieksztacony. Czy by to zwyky bd, czy te po prostu z zaoenia zoliwa robota? JERZY URBAN Telewizja Polska nie nadaa rozmowy na temat rde nieprawdziwych wiadomoci podanych przez agencj Reutera, poniewa przedstawiciel Reutera odmwi rozmowy na ten temat. Dzi ta odmowa potwierdzona zostaa przez kierownictwo agencji Reutera. Widocznie nie jest w interesie agencji wyjanianie metod pracy, nawet gdy rodz kamstwa. Biuro Prasowe Rzdu zgodzio si, aby telewizja zarejestrowaa t rozmow, mimo e pan niczego nie chcia wyjani, po to, eby polskie spoeczestwo dowiedziao si, e przedstawiciel agencji nie chce polskiej widowni telewizyjnej niczego wyjania, e odmawia. Korzystam z okazji, eby zacytowa, bo to przeoczyem, jak wyglda w autentycznej relacji Reutera ten fragment dotyczcy pochodu w Warszawie: Urban powiedzia, e zasig oficjalnych pochodw by wikszy, ni si spodziewano, nawet w miastach, gdzie pada deszcz, i e uroczystoci w Warszawie trway 5 godzin. Naoczni wiadkowie w stolicy mwi, e ceremonie trway nie wicej ni 2 godziny i e transmisja telewizyjna na ywo trwaa dugo po zakoczeniu pochodu, przy czym stale powtarzano te same sceny pokazujce tumy. Przypuszcza si, e transmisje na ywo z innych miast, w tym take z Gdaska, byy rwnie powtrzeniami. A wic neguje si prawdziwo uroczystoci 1-majowych w ogle i sugeruje mi si kamstwo, gdy przedstawiem rozmiary i charakter tych uroczystoci 1-majowych. Fragment, ktry ju cytowaem o porcie szczeciskim. Chc wyjani, e w ogle nic si tam nie zdarzyo, to znaczy, e nie byo nie tylko 10 tysicy demonstrantw, ale adnego demonstranta, e nikogo nie rozpraszaa policja i nie uywano paek, jak to agencja Reutera stwierdzia. Swoj skrupulatno posunem tak daleko, e przed przyjazdem tutaj na konferencj poczyem si ze Szczecinem i zapytaem, czy czasem nie mg powsta bd tego rodzaju, poniewa zdarzy si koo Bazyliki niewielki incydent nie powodujcy stosowania siy przez milicj, to czy czasem nie byo to w pobliu portu i czy czasem wobec tego nie chodzio korespondentowi o zdarzenie przed Bazylik, ktre Reuter wyolbrzymi dodajc paki i rozpraszanie ludzi. Odpowiedziano mi, e nie, e port jest po jednej stronie rzeki czy zalewu, a Bazylika po drugiej, e to jest w ogle w innych czciach miasta i e o adnej pomyce nie mogo by mowy. DONALD FORBES - agencja Reutera Chciabym jedn rzecz wyjani, eby nie byo wtpliwoci. Ot nie zostao nigdy uzgodnione w rozmowie midzy naszym przedstawicielem a paskim funkcjonariuszem, e jakikolwiek fragment tego wywiadu czy tej rozmowy moe by bez uprzedniej zgody nadany w polskiej telewizji. Chciabym to jeszcze raz podkreli. Poza tym nie byo adnej odmowy udzielenia wywiadu, tylko po prostu powiedziaem, e ja nie mog tego wywiadu udzieli, natomiast jeli pan chce uzyska wywiad, to niech pan si zwrci o to odpowiednimi kanaami. Natomiast co do Szczecina, to wbrew temu, tym informacjom, ktre uzyska pan od swoich informatorw, to w Szczecinie byy demonstracje i ja obstaj przy podanej przez nas liczbie 10 tysicy demonstrantw.

JERZY URBAN Prosz przej do innych spraw. Waciwym do wyjanienia ewentualnych krzywd korespondentw jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych. KEVIN RUANE - radio BBC Czy jeli korespondenci zachodni s zapraszani do paskiego biura, to skd my moemy wiedzie, czy bez naszej wiedzy nagle nie zostaniemy pokazani na ekranach polskiej telewizji? JERZY URBAN Do nas si nie wzywa, do nas nikt nie jest obowizany przychodzi. Nikt te nie musi siada w owietleniu jupiterw i mwi do kamery, jeli naprawd nie chce. Telewizja Polska stara si rejestrowa wszystko, co j interesuje, we wszystkich miejscach w Polsce. Nie wiem, skd nagle ten straszny lk przed kamer telewizyjn, uczestniczc w rozmowie. Tutaj te s kamery, pan mwi przed kamer. Pan oczywicie powiedzia to, co pan chcia powiedzie, nie powiedzia pan tego, czego pan nie chcia powiedzie, paskie obiekcje zostay lojalnie przedstawione wielomilionowej rzeszy polskich telewidzw. KRZYSZTOF BOBISKI - The Financial Times Ja jestem ciekaw, czy Centralny Zwizek Zakadw Karnych by widzia jakie praktyczne przeciwwskazania dla ustanowienia statusu winia politycznego? Centralny Zarzd widzi takie przeciwwskazanie - odpar pk Stanisaw Wrona. Po pierwsze ta grupa liczy obecnie 61 skazanych i s to osoby, ktre w sposb wiadomy i niebezpieczny dziaay przeciwko ustrojowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dc do jego obalenia. Std nie wida powodw, dlaczego t wanie grup skazanych naleaoby uprzywilejowywa. Istniej inne grupy skazanych, ktre o wiele bardziej zasugiwayby na taki status. Myl o skazanych za przestpstwa nieumylne - powiedzia pk Wrona. -Poza tym w tych krajach zachodnich, ktrych prasa dopomina si o status winia politycznego w Polsce, taki status nie istnieje i nie wida powodu, dla ktrego mielibymy go wprowadza w naszym kraju.

1984-05-03 Radio BBC Konferencja prasowa rzecznika rzdu PRL (Kevin Ruane korespondencje z Warszawy) Liczba osb zatrzymanych dzisiaj wynosi 686. W ubiegym roku zatrzymano 1000, a wic rnica nie jest tak wielka. Cz aresztowanych bdzie zwolniona, ale wikszo - jak powiedzia Jerzy Urban - stanie przed sdem. Okoo 40 osb bdzie oskaronych o przestpstwa kryminalne. Oprcz Urbana w konferencji prasowej wzi udzia rwnie wicedyrektor Zarzdu Wiziennictwa, pk Stanisaw Wrona, ktry oznajmi, e ostatniego dnia kwietnia w wizieniach przebywao 61 winiw politycznych, ktrzy ju otrzymali wyroki, a 411 czekao jeszcze na procesy. [...]

Pukownik Wrona zaprzeczy, jakoby winiowie polityczni byli maltretowani, i odrzuci projekt dopuszczenia do wizienia w Barczewie przedstawicieli zagranicznej prasy. Winiowie tam - powiedzia - w dalszym cigu bior udzia w godwce sztafetowej, a dwch cakowicie odmawia przyjmowania pokarmu. S oni karmieni sztucznie, jeden pod przymusem. Najwicej czasu podczas konferencji zaj wykad Urbana o rzekomych kamstwach przekazywanych na Zachd przez zagranicznych korespondentw. Urban zaatakowa przecie wszystkim agencj Reutera, ktra doniosa we wtorek, e oficjalny pochd 1-majowy w Warszawie trwa tylko 2 godziny, a nie 5 -jak doniosa polska telewizja. Wczoraj wieczorem Telewizja Polska emitowaa 15-minutowy film z rozmowy korespondenta Reutera z jednym z pracownikw biura rzecznika rzdu. Korespondent len nie wiedzia, e rozmowa bdzie filmowana, i specjalnie prosi, by kamera nie bya wczona. Dzi Urban nie dal odpowiedzi na pytanie, dlaczego rozmowa zostaa sfilmowana ani dlaczego film ten zosta pokazany w telewizji. Nie odpowiedzia on take, gdy go zapytano, czy film zosta pokazany przez pomyk, czy te by to podstp. Nie ujawni tego, kto by odpowiedzialny za audycj i czy w przyszoci wszyscy zachodni korespondenci zapraszani do jego biura bd mogli oczekiwa, e jeszcze tego samego wieczoru uka si w telewizji, niezalenie od tego, czy wyrazili na to zgod, czy nie. Gos Ameryki Echa rozmowy przeprowadzonej z D. Forbesem w Biurze Prasowym Rzdu Wadze PRL oskaryy brytyjsk agencj prasow Reutera o podawanie niedokadnych informacji na temat przebiegu 1-majowych uroczystoci w Polsce. Wadze PRL wezway kierownika biura Reutera w Warszawie D. Forbesa oskarajc go o kamstwo i dajc wyjanie. Pomimo sprzeciww D. Forbesa rozmowa midzy nim a przedstawicielami wadz PRL zostaa sfilmowana, a jej fragmenty zostay nadane przez telewizj. W komentarzu nadanym po filmie prasa zachodnia zostaa oskarona o manipulowanie informacjami i kamliwe przedstawienie sytuacji w Polsce. D. Forbes zaprzeczy tym zarzutom. Wadze PRL miay zastrzeenia co do doniesie agencji Reutera mwicych, e pochd 1- majowy w Warszawie by duo krtszy, ni wskazyway na to rodki masowego przekazu w PRL. Depesza Reutera mwia, e wadze PRL prboway sprawi wraenie, e pochd by wikszy przez kilkakrotne nadawanie tego samego filmu z przebiegu pochodu 1-majowego.

1984-05-08
SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Panie ministrze, czy moe nam pan potwierdzi, czy sekretarz Olivares, specjalny wysannik Narodw Zjednoczonych, by, przebywa w Polsce? JERZY URBAN Nie mam nic do powiedzenia w tej sprawie.

BOGUSAW TUREK - agencja UPI Rodziny uwizionej jedenastki twierdz, e wadze przeprowadziy z tymi uwizionymi rozmowy, czy mgby pan skomentowa t wiadomo? JERZY URBAN Nie mam nic do powiedzenia w sprawie jedenastu. By moe w przyszym tygodniu bd mia co do powiedzenia. WALTER WISHNIEWSKI - agencja UPI Rzecznik ONZ powiedzia wczoraj, e pan Olivares by w Polsce na zaproszenie rzdu polskiego. Czy jest pan pewien, e nie ma pan nic do powiedzenia na ten temat? JERZY URBAN Zupenie pewien. Nastpnie minister Urban przedstawi ocen wydarze 3 maja. Oceniamy, e obchody 3 Maja przebiegay bardzo uroczycie i bez zakce. Podziemie antysocjalistyczne wzywao bardzo obficie do wystpie. W zamyle miay by one jeszcze burzliwsze ni 1 maja. Szykowano si do wykorzystania naboestw odbywajcych si w caym kraju do prowokowania zamieszek. W kilku miastach grupy od kilkunastu do 500 osb prboway prowokowa zamieszki starajc si wciga do nich osoby wychodzce z naboestw. Generalnie si to nie udao. Przytaczajca wikszo wiernych rozesza si spokojnie do domu. Na skutek takiego braku oparcia, a take na skutek braku reakcji si porzdkowych, prowokowanie zamieszek byo dla inicjatorw trudne. Byy za prby dziaa chuligaskich, eby sprowokowa siy porzdkowe. Grupy prowokujce rozchodziy si na og same w wyniku wezwa MO do rozejcia si. Symptomatyczne s wydarzenia we Wrocawiu. Tam po naboestwie w katedrze, gdzie uczestniczyo okoo 6 tys. osb, kilkaset osb spord tych 6 tys. prbowao po wyjciu z kocioa sprowokowa milicj, ale brakowao reakcji ze strony si porzdkowych i po 10 minutach te kilkaset osb rozeszo si. W zasadzie wiksze demonstracje odbyy si tylko w Gdasku, gdzie uczestniczyo w nich okoo 3 tys., i w Warszawie okoo 800 osb. Trzeba jednak powiedzie, e w Warszawie na mszy byo kilka tysicy osb i zdecydowana wikszo rozesza si po naboestwie spokojnie. W Gdasku uyto do rozproszenia tumu armatki wodnej. Nigdzie nie byo star. W Warszawie nie stosowano przymusu bezporedniego. Nieprawdziwe wic s doniesienia prasy zachodniej, e tum zosta zaatakowany pakami w Warszawie, e w Gdasku uyto paek. W Warszawie, tak jak w kilku innych przypadkach, ograniczano si wycznie do wezwania do rozejcia si i do legitymowania niektrych uczestnikw. Poniewa skala wydarze bya o wiele mniejsza ni 1 maja, to take liczba zatrzymanych bya odpowiednio mniejsza. Apele podziemia o demonstracje w dniu 3 maja zakoczyy si wic kolejnym fiaskiem. W porwnaniu do lat poprzednich byo mniej incydentw i znacznie mniej osb w nich uczestniczyo. Bya to te liczba znikoma w stosunku do liczby osb uczestniczcych w oficjalnych uroczystociach, a take w stosunku do liczby osb uczestniczcych w naboestwach kocielnych, ktre z gry, wedle zapowiedzi podziemia, miay by zaczynem niepokojw o charakterze ulicznym. KEVIN RUANE - radio BBC

Wracajc jeszcze do wydarze 3 maja, chciabym si dowiedzie, czy minister Urban by przy nich obecny, tak jak ci korespondenci, o ktrych mwi, e nadsyaj niewaciwe czy te nieprawdziwe informacje, czy te otrzyma swoje informacje od naocznych wiadkw? JERZY URBAN Prosz nastpne pytanie. KRZYSZTOF BOBISKI - The Financial Times To jest dosy istotny problem, bo np. ja wyranie pamitam 3 maja na mnie biegncego czowieka w niebieskim mundurze z podniesion pak. I teraz gdybym uzna, e naley da wiar owiadczeniom ministra-rzecznika, to bym nie zacz ucieka. Na szczcie uciekem. JERZY URBAN W tej mierze mog udzieli wyjanie. Ja mwi o nieuywaniu siy przez oddziay zwarte si porzdkowych wobec caych grup osb prbujcych urzdza demonstracje lub demonstrujcych. Natomiast paki s staym wyposaeniem milicji i codziennie, w rnych, jak przypuszczam, licznych sytuacjach w kadym miecie s one uywane przez indywidualnych milicjantw wobec indywidualnych osb, wtedy kiedy to jest konieczne i w zgodzie z regulaminem, ktry milicjantw obowizuje. Nie ma wic sprzecznoci midzy tym widokiem, ktry zaobserwowa redaktor Bobiski, a moim wyjanieniem. CHARLES GANS - The Chicago Sun-Times Wczoraj odbyy si wybory rektora Uniwersytetu Warszawskiego. Wybrany zosta Klemens Szaniawski. Chciabym si dowiedzie, czy mgby pan skomentowa, jak rzd odnosi si do wyniku tych wyborw i czy bdzie skonny zaakceptowa wybr, demokratyczny wybr warszawskiego rodowiska uniwersyteckiego? Rzecznik wyjani, e minister szkolnictwa wyszego ma 2 tygodnie na okrelenie swojego stanowiska. Doda, e dotychczas wybory odbyy si w 30 z 54 szk wyszych podlegajcych Ministerstwu Szkolnictwa Wyszego. Wrd 30 wybranych rektorw 16 jest czonkami PZPR. JERZY URBAN Przepraszam, czy pan Gans jest z dziennika Sun-Times? Ja tylko powiem, e susznie pan si odci od zwizku z t gazet, poniewa chciaem wyrazi zdziwienie: czy jest normalnym we wsppracy midzy pras a oficjalnymi jej informatorami ze strony wadz kraju, w ktrym korespondent goci, zamieszczanie publikacji, w ktrych si pisze: Podenerwowany rzecznik rzdu prbowa usilnie zatuszowa prawd o wydarzeniach; w napuszonym tonie typowego aparatczyka ten klown nazwa obchody 1 Maja pikn manifestacj itd. Cytuj, eby pokaza, e zdarzaj si niezwykle wytworne objawy stosunku Amerykanw do nas.

1984-05-15
JERZY URBAN Dzie dobry pastwu. W zwizku z pytaniami dotyczcymi rozmw przedstawicieli Kocioa i wadz pastwowych na temat rozwizania problemu pozbawionych wolnoci czonkw byego KSS KOR i siedmiu czonkw kierownictwa byego NSZZ Solidarno, a take innych osb pozbawionych wolnoci za czyny popenione z pobudek politycznych Biuro Prasowe Rzdu i Biuro Prasowe Episkopatu zostay upowanione do poinformowania, e takie rozmowy s prowadzone. Od pocztku obie strony uzgodniy, e przebieg i tre rozmw winna by objta pen dyskrecj. Wobec powyszego, adna ze stron nie bdzie udziela informacji na ten temat rodkom masowego przekazu. Biuro Prasowe Rzdu nadto informuje, e rozmowy z aresztowanymi czonkami byego KSS KOR i czonkami kierownictwa byego NSZZ Solidarno prowadzi take wysannik sekretarza generalnego Organizacji Narodw Zjednoczonych pan Emilio de Olivares. O wynikach rozmw opinia publiczna zostanie poinformowana w stosownym czasie. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Panie ministrze, czy minister szkolnictwa wyszego wypowiada si ju w sprawie wyboru profesora Szaniawskiego jako rektora Uniwersytetu Warszawskiego? JERZY URBAN Nie, jeszcze si nie wypowiada, ale jest symptomatyczne, e pytanie dotyczy akurat wyboru profesora Szaniawskiego rektorem-elektem Uniwersytetu Warszawskiego. Symptomatyczne jest dlatego, e wybranych ju zostao do wczoraj 75 rektorw wyszych uczelni. Pytanie za dotyczyo tylko i akurat prof. Szaniawskiego. Widocznie pytajcy te uwaa, e jest to dziwny wybr. Dotychczas minister szkolnictwa wyszego, nauki i techniki nie wypowiedzia si co do osoby rektora-elekta Uniwersytetu Warszawskiego, ale ja mog powiedzie, e prof. Klemens Szaniawski jest przewodniczcym ugrupowania opozycyjnego zaangaowanego w walk z wadzami pastwa, a nie uznawanego przez wadze, tzw. Komisji Porozumiewawczej Organizacji Twrczych. W mojej ocenie wysuwanie na stanowisko rektora, stanowisko wymagajce wsppracy z wadzami, dziaacza politycznego, ktry zaciekle zwalcza polityk pastwa, wzbudza co najmniej zdziwienie. Jak si okazuje, wybr ten wzbudza take zdziwienie korespondentw zachodnich. Odnotuj to. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Moe najpierw, eby sprostowa, jeeli wolno, nie tyle uwaaem wybr prof. Szaniawskiego za nienormalny, tylko za wielce ciekawy. Po drugie - stwierdzam, e pan minister ju wyrazi swoje veto, i chyba mona zakada, e minister szkolnictwa wyszego bdzie si stosowa do zalece rzdu. Czy tak? Wobec tego miabym jeszcze dodatkowe pytanie, czy jeeli na wyszej uczelni rektor spotka si z negatywn opini wasnej organizacji partyjnej i mimo wszystko jest wybrany, to czy w takiej sytuacji mona mie nadziej, e mimo wszystko nie spotka si z veto ministra szkolnictwa wyszego? JERZY URBAN

Odnosz si tylko do pytania, ktre pan zada, poniewa reszta byy to komentarze nie cakiem spjne z konwencj konferencji prasowej, gdzie moj rol jest dawanie interpretacji, a pask zadawanie pyta. Wybory akademickie reguluje ustawa o szkolnictwie wyszym. Ja przedstawiem pewn analiz polityczn. Oczywicie organizacje partyjne w szkoach wyszych optuj w wyborach na rzecz ktrego z kandydatw. Nie zawsze jest to kandydat - czonek partii, dlatego e nie zawsze organizacja partyjna popiera kandydata nalecego do partii. Kieruje si poczuciem dobra uczelni. Oczywicie zdarza si, e ta osoba, ktr popiera organizacja partyjna, nie wygrywa w wyborach. Zaley to od ukadu si, wpyww organizacji partyjnej. Oczywicie zostaje rektorem czy prorektorem ta osoba, ktr wybrano. Czsto zreszt nie znaczy to, e wyoniona zostaa osoba, ktr organizacja partyjna ujemnie ocenia, nie rokuje, i elekt bdzie dobrze spenia swoje obowizki. Czsto wybiera si przecie spord kilku dobrych kandydatw, cho elektorzy partyjni na jednym tylko skupiaj swoje gosy. GERT BAUMGARTEN - Stuttgarter Zeitung Panie ministrze, pan powiedzia, e pan profesor Kle mens Szaniawski w przeszoci by przewodniczcym tej opozycyjnej komisji - Komitet Porozumiewawczy. Ale czy wadze i pan minister nie uwaaj, e moe pan Klemens Szaniawski w midzyczasie swoje stanowisko zmieni? Ja znajc go mam pogld, e on w niektrych sprawach swoje pogldy w midzyczasie zmieni. JERZY URBAN Odnotowuj rekomendacj Stuttgarter Zeitung dla prof. Szaniawskiego ze wzgldu na rzekom zmian przeze mylnych pogldw. Ja wspomniaem jeden z faktw charakteryzujcych postaw polityczn prof. Klemensa Szaniawskiego. Wbrew sugestiom red. Margueritte, ja nie narzucam ani nie przesdzam decyzji ministra szkolnictwa wyszego. Natomiast nie wiem, jak si odnie do tej deklaracji adwokackiej czy porki za prof. Szaniawskiego, ktr zgosi pan Baumgarten, twierdzc, e prof. Szaniawski zmieni pogldy. Nie wiem, co wiadczy o ewolucji jego postawy. Powiedziaem tylko dwie rzeczy: e jest to wybr, ktry ma wyrane oblicze polityczne i e minister jeszcze nie podj co do tej sprawy decyzji.

1984-05-22
SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Jaka jest sytuacja winiw politycznych w Barczewie? JERZY URBAN 16 i 17 maja kierownictwo wizienia w Barczewie podjo skuteczn prb wpynicia na zmian dotychczasowego zachowania si skazanych z pobudek politycznych. W wyniku przeprowadzonych z nimi rozmw zobowizali si oni, e od dnia 18 maja zaprzestaj wszelkich protestw i demonstracji oraz zachowa zakcajcych spokj i porzdek. [...] Rwnoczenie wszyscy skazani zadeklarowali, e podporzdkuj si wymogom regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolnoci i przepisom

porzdkowym. W tej sytuacji kierownictwo zakadu karnego w Barczewie podjo decyzj o czasowym zawieszeniu wymienionym skazanym wymierzonych im kar dyscyplinarnych oraz o przywrceniu niektrych uprawnie regulaminowych, z ktrych korzystali wczeniej, zanim zaczli narusza regulamin. Obecnie w zakadzie karnym w Barczewie panuje spokj. Sowik i Kropiwnicki przerwali protest godowy i wszyscy skazani z pobudek politycznych zachowuj si poprawnie. Bednarz, w zwizku z dokonanym samookaleczeniem, 17 maja na mocy decyzji sdu penitencjarnego w Olsztynie uzyska przerw w odbywaniu kary i przebywa na leczeniu w oddziale chirurgicznym szpitala. KRZYSZTOF BOBISKI - The Financial Times Sprawa jeszcze profesora Szaniawskiego. Zdaje si, e dziaacze Komitetu Koordynacyjnego Stowarzysze Twrczych napisali do nas wszystkich list w sprawie okrelenia ich jako grupy opozycyjnej. Przypominaj, e przecie uczestniczyli w pracach Sejmu, byli przyjmowani przez premiera w okresie 1980-1981. Ciekaw jestem, czy pan ma jaki komentarz do tego? JERZY URBAN Pytanie pana Bobiskiego dotyczce, e wyjani, sprzeciwu nadesanego do premiera przez byych czonkw byego Komitetu Porozumiewawczego Stowarzysze Twrczych, protestu przeciw mojej wypowiedzi, wczeniej ogoszonego przez zachodnie rodki masowego przekazu. By to sprzeciw wobec tego, co mwiem na temat Komitetu Porozumiewawczego Stowarzysze Twrczych i Naukowych. Dokument taki wpyn do Urzdu Rady Ministrw, w zwizku z tym mog powiedzie tak: wyraon przeze mnie ocen podtrzymuj, nie dostrzegam potrzeby jej zmieniania. Osoby, ktre podpisay ten list do premiera z protestem, otrzymaj odpowied. Kiedy ta odpowied bdzie udzielona, gotw bd j skomentowa. Mog dzi powiedzie tylko jedno: jeeli panowie Gustaw Holoubek, Klemens Szaniawski, Andrzej Wajda, Juliusz uawski, Andrzej Jarecki czy Kazimierz Dziewanowski czuj si obraeni tym, e stwierdziem, i s oponentami wobec polityki rzdu, no to jest to odruch, ktry skwitowa naley z satysfakcj. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Panie ministrze, w ubiegym tygodniu rzd francuski szczliwie zmieni decyzj w sprawie zaproszenia delegacji polskiej na obchody wyzwolenia Francji. Ambasador powiadomi o zmianie tej decyzji w sobot na zjedzie Towarzystwa Przyjani Polsko-Francuskiej. Na tym zjedzie korespondent agencji PAP by obecny. Mimo to dotychczas prasa nie poinformowaa o zmianie tej decyzji rzdu francuskiego i jeszcze wicej, w poniedziaek, zreszt w wielce ciekawym artykule, onierz Wolnoci jeszcze raz skrytykowa poprzedni decyzj. Poniewa Le Figaro si zaangaowa przeciwko tej niefortunnej decyzji, wydaje mi si, e mamy tytu do tego, eby zapyta, kiedy wreszcie spoeczestwo polskie bdzie poinformowane o zmianie tej rzeczywicie wielce szokujcej poprzedniej decyzji? W zwizku z tym chciabym si zapyta teraz, czy genera Grudzie przyjmie zaproszenie wystosowane przez wadze francuskie? JERZY URBAN Nie mog odpowiedzie w sposb zupenie pewny, ale przypuszczam, e po prostu tej informacji dotychczas nie byo, gdy t decyzj nam zasygnalizowano, ale jeszcze, jak przypuszczam, bo nie

sprawdzaem tego dzisiaj, nie nadeszo formalne zaproszenie dla gen. Grudnia. Otrzymalimy tylko sygna drog dyplomatyczn. Sdz, e jak pojawi si formalne zaproszenie, to bdzie na nie przychylna odpowied. Chtnie pana poinformuj we waciwym momencie. Nie ma z naszej strony, zapewniam, adnych chci przecigania sprawy. Po prostu ona od dawna ju tak jako biegnie, e strona francuska przedstawia rne pozytywne sygnay, a potem one si nie potwierdzaj. Czekamy, a ta sprawa bdzie w sposb jasny i formalny zaatwiona. Nie wykluczam jednak, e dzi to ju jest faktem.

1984-06-12
JERZY URBAN BBC nadao wywiad, rozmow z panem Bobiskim. Pan Bobiski zechcia powiedzie, e kr pogoski o tym, e z tym sprawdzaniem list wyborczych nie odbyo si to tak gremialnie, jak wadze podaj, e raczej oceny oscyluj bliej 20, a niewiele wicej ni 30% sprawdzajcych. Na tej podstawie mona widzie, jaka jest rozbieno, bo wadze poday, e 70% sprawdzio listy. Od kwestionowania cisoci i wiarygodnoci naszych urzdowych informacji pan Bobiski dochodzi do podwaania z gry wynikw wyborw. [...] Mwimy o dwch rnych rzeczach - mwi do swojego rozmwcy. - Jaki bdzie rzeczywisty wynik wyborw, a jaki bdzie podany do publicznej wiadomoci. O tym pierwszym to chyba si tylko wadze dowiedz. Jest to w istocie rzeczy sformuowanie z gry zarzutu o sfaszowanie wyborw w Polsce! Jest to zarzut powany, ktry oczywicie nie moe mie, w szczeglnoci przed wyborami, adnego uzasadnienia. Chciaem bardzo ostro zaprotestowa przeciwko tego rodzaju oszczerstwom, o ktre moglibymy nawet dochodzi swoich racji na drodze prawnej. [...] Radio francuskie podao fragmenty tekstu pira francuskiego filozofa. Andre Glksmanna, zamieszczonego w miesiczniku Actuel. Cytuj: Do francuskich orodkw kulturalnych telefonowano ostatnio z prob o tekst erotycznego bestsellera Emmanuelle, ktry partia zamierza drukowa w odcinkach w swych regionalnych tygodnikach. To jeszcze nic. Glksmann twierdzi, e prawnicy i dziaacze Solidarnoci oskaraj rzd o bezporednie uatwienie rozpowszechniania tak agodnych, jak i ostrych narkotykw. Nigdy nie syszaem o filozofie francuskim nazwiskiem Glksmann, natomiast wyraam zdziwienie w stosunku do radia francuskiego, zdziwienie wynikajce z tego, e powinna by jaka miara nonsensw, jakie si podaje. Informacje o telefonach partii, ktra pragnie drukowa w swoich tygodnikach pornografi, oraz oskarenie rzdu o rozpowszechnianie narkotykw, to s po prostu nonsensy tak jawne, e przyzwoita rozgonia, do tego pastwowa, nie powinna, niezalenie od swoich intencji politycznych, siga do takich metod. Wyraam zdziwienie, e cigle z Warszawy pyn jaskrawe bzdury. Mam tu take na myli tekst korespondencji Frankfurter Allgemeine Zeitung, na ktr powouje si BBC. Cytuj: Polskie rodki masowego przekazu zaatakoway personalnie korespondenta agencji Reutera, a telewizja warszawska chciaa zaprezentowa go przed kamerami, by nastpnie zarzuci mu podawanie faszywych danych na temat oficjalnych obchodw

1-majowych. Ale wybieg ten si nie uda. Dziennikarz i jego tumacz nie odezwali si przed kamerami ani sowem, (miech na sali) Mnie nie chodzi o ciso tych rewelacji, wzbudzajcych nawet tu tak wesoo, bo to mnie w kocu nie obchodzi. Chodzi mi o to, e przy tej klasycznej sprawie Reutera, o ktrej zarwno ta agencja, jak i ja pragnlibymy ju zapomnie, wida, e ona jest cigle odgrzewana na Zachodzie, ale nie jako objaw dezinformacji Reutera, tylko jako objaw zncania si nad korespondentem Reutera. Sugeruje si tak, eby to nie ulegao wtpliwoci, e on poda prawd o 1 Maja w Warszawie, a my si nad nim zncamy. Agence France Presse podaa wczoraj dwie wiadomoci nieprawdziwe. Mianowicie podaa wiadomo o aresztowaniu wraz z Lisem w Gdasku panw o nazwiskach: Marczuk, Dowgiaa i Szapczyski. Dla porzdku protestuj, bo jest to po prostu nieprawda. Dalej AFP podaje, powoujc si na miarodajne rda w Warszawie, o zadaniu przez Prokuratur Wojskow w Warszawie w Izbie Adwokackiej podjcia sankcji dyscyplinarnych wobec W. Johana, obrocy dwch spord 11 uwizionych przywdcw KOR i Solidarnoci za naruszenie etyki zawodowej. Proponuj agencji, eby zmienia swoje rda informacyjne, bo to jest po prostu zupena nieprawda. W trakcie wypowiedzi rzecznik poinformowa o treci 4 zarzutw przedstawionych 10. 06 przez prokuratora Bogdanowi Lisowi. 1) Lis po 12 grudnia nie odstpi od dziaalnoci w Solidarnoci. Sporzdzi nagranie radiowe podburzajc do strajku powszechnego. 2) Dziaa w TKK i Regionalnej Komisji Koordynacyjnej Solidarnoci nawoujc do akcji protestacyjnej i demonstracji wbrew przepisom prawa. 3) W celu dziaania na szkod interesw politycznych PRL wszed w porozumienie z osobami dziaajcymi na rzecz obcych organizacji w tym m.in. z Jerzym Milewskim, szefem tzw. Biura Solidarnoci w Brukseli. 4) Posugiwa si podrobionym dowodem osobistym. JERZY URBAN W zwizku z zarzutem 3 prokuratura dysponuje dowodem, jakim jest przejty list Jerzego Milewskiego do Lisa, gwnie traktujcy o zwizkach finansowych midzy podziemnym kierownictwem Solidarnoci za porednictwem emigracyjnych przedstawicielstw podziemnej Solidarnoci z rnymi organizacjami na Zachodzie. Dosy symptomatyczne w tym licie jest takie zdanie: Mamy szans uzbierania - pisze Milewski - sumy zblionej do 1 miliona dolarw, gwnie od Amerykanw i Japoczykw, zwaszcza jeli uda si bojkot wyborw do rad narodowych. Czyli mowa jest o bezporednim wynagradzaniu za wykonanie bezporedniego zadania. To mj komentarz. Dalej cytuj: W tych dniach dostalimy od AFL-CIO dotacj 200 tysicy dolarw, prosz, napisz krtki list do Lane Kirklanda, dzikujc mu za t i za poprzedni tak sum z jesieni 1983, oraz wyraajcy nadziej, e AFL-CIO potraktuje ze zrozumieniem przyszoroczne potrzeby Solidarnoci, wyszczeglnione w budecie 1985. To bardzo wane, bo pienidze s z projektu National Endowment for Democracy, o ktrym ci ju pisaem. Lecz, eby je dosta, trzeba uzyska od nich odpowiednio wysok wiarygodno, e w kraju potraficie t fors efektywnie zagospodarowa. List TKK do Zarzdu MKWZZ (czyli Midzynarodowej Konfederacji Wolnych Zwizkw Zawodowych) zrobi na nich pod tym wzgldem dobre wraenie. Itd. Wskazuje to nie tylko na to, o czym wiadomo, e pienidze,

dewizy pyn od rnych organizacji zachodnich, ale e te wypaty s zwizane z wyznaczaniem okrelonych zada politycznych do wykonania w Polsce. W tym zada zwizanych z funkcjonowaniem pastwa polskiego i z procedurami wyborczymi. Innymi sowy, e za bojkot wyborw si paci, jeli ju to dopowiedzie bez ogrdek. Te wszystkie sprawy s, jak powiedziaem, przedmiotem ledztwa. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Panie ministrze, pan zdradza wielkie zainteresowanie Francj na tych konferencjach, za co bardzo dzikujemy, czasem tylko brak troszk ciepa w tych wypowiedziach. Niestety, czsto pan krytykuje rne wypowiedzi prasy francuskiej. Wedug pewnej plotki, ktra kry wrd nas, to moe pan bdzie mia okazj niebawem bezporednio wyrazi te krytyki do zainteresowanych. Ot syszaem tak plotk, e pan przygotowuje wielk konferencj prasow w ambasadzie polskiej w Paryu w ostatnich dniach miesica dla prasy francuskiej i prasy midzynarodowej. Czy ta plotka odpowiada prawdzie, a jeeli tak, czy pan minister nie obawia si, e ta konferencja czy to spotkanie moe si okaza szczeglnie burzliwe? JERZY URBAN Jest prawd, e mam by przejazdem w Paryu w podry na Kub i e ambasada w Paryu zaproponowaa, e ten mj krtki pobyt tam w ambasadzie pragnaby wykorzysta dla spotkania z pras. Nie wiem, czy to bdzie konferencja wielka czy maa, burzliwa czy nie, ale czsto konferencje burzliwe s ciekawsze. Natomiast wobec tego, co pan powiedzia stawiajc mi zarzut, e zbyt mao ciepa jest w tym, co ja mwi w stosunku do Francji, to pragn powiedzie, e jest wewntrzn potrzeb Polakw, eby wanie Francj traktowa w sposb ciepy. Chtnie bd prbowa traktowa Francj w sposb ciepy, gdy bd po temu moliwoci wynikajce z ksztatu stosunkw polsko-francuskich. Doo wtedy stara uczuciowych, cho ta sala nie jest miejscem, gdzie w ogle potrafibym uprawia ycie uczuciowe.

1984-06-16 Radio Swoboda Przed wyborami do rad narodowych w Polsce (Krystyna Mikolajewicz) Nawet jeli w wyborach wemie udzia 70 do 80 proc. wyborcw, to rwnie bdzie bardzo dobrze, bo rwna si to redniemu udziaowi w wyborach na Zachodzie, owiadczy na konferencji prasowej rzecznik wadz polskich Jerzy Urban. Podtekst tego owiadczenia jest jasny. Wynika z tego, e wybory w Polsce s rwnie demokratyczne, jak na Zachodzie. Jerzy Urban przygotowa ju tym stwierdzeniem wyjanienie ewentualnego, wyjtkowo niskiego, jak dla Polski, procentu uczestniczcych w wyborach. Tymczasem wadze polskie staraj si nakoni ludno do udania si do lokali wyborczych przy pomocy rnego rodzaju chwytw propagandowych. Agitatorzy chodz grupami po mieszkaniach namawiajc do udziau w wyborach, przeprowadza si stale spotkania wyborcw z kandydatami, na ktrych gosi si m.in. takie hasa, jak nowy moment przeomowy, oczekujcy jakoby po wyborach.

1984-06-18 Le Figaro Pewna tajemnica otacza gosowanie hierarchii kocielnej. Jak wiadomo, episkopat udzieli reprymendy ksidzu Popieuszko, zblionemu do Solidarnoci, za publiczne wypowiedzenie si na rzecz bojkotu [wyborw]. Ale niektrzy biskupi, jak si wydaje, obeszli t przeszkod: w istocie uczestniczyli w niedziel w Radomiu w uroczystociach religijnych ku czci witego Kazimierza, a wic nie gosowali, poniewa nowa ordynacja wyborcza nie zezwalaa na gosowanie poza miejscem zamieszkania. Wikszo biskupw bya oczywicie usatysfakcjonowana tym, e moga si wstrzyma od gosowania. Ale wedug informacji posiadanych przeze mnie swoboda decyzji w sprawie tego, czy gosowa, czy nie, zostaa pozostawiona kademu. Tak wic, na przykad, biskup sufragan Lublina, rektor Uniwersytetu Katolickiego, wzi udzia w gosowaniu. Podobnie ksidz Orszulik, zastpca sekretarza episkopatu, ktrego spytaem, czy gosowa, odpowiedzia mi na przykad: Tak, uczyniem to, poniewa uwaam, e jest to mj obywatelski obowizek, dalej, poniewa Koci zawsze uwaa, e naley prbowa poprawi sytuacj, sprawy wewntrz kraju, i wreszcie, poniewa mam powody przypuszcza, e jaki postp bdzie mg wkrtce si zmaterializowa. Biuro Prasowe Episkopatu Polski Nieprawdziwa informacja radia France International W zwizku z korespondencj p. Bernarda Margueritte, nadan w dniu 18 czerwca 1984 r. przez radio France International, stwierdzam, e jedynie prawdziw informacj jest fakt, e w dniu 17 czerwca br. odbyem krtk rozmow z panem Bernardem Margueritte. Natomiast tre rozmowy podana przez p. Margueritte jest jego domysem, a sowa mi przypisane nie odpowiadaj prawdzie. Ks. Alojzy Orszulik Warszawa, 1984-06-18 1984-06-19 Le Figaro ( Bernard Margueritte) Odnotujmy jeszcze, e komunikat opublikowany wczoraj przez konferencj episkopatu, ktra odbya si w Radomiu, nie wspomina najmniejszym sowem niedzielnych wyborw. Mona sobie zreszt postawi pytanie, czy zajmujc tak dwuznaczn postaw episkopat w rezultacie nie wykaza troch za duej zdolnoci przystosowania si. Ta postawa pozwolia ju w kadym razie Urbanowi wyjani, e poniewa adna wadza duchowa nie popara formalnie apelu rzdu o udzia w wyborach, to wadze nie maj zamiaru dzieli tego sukcesu z adn wadz duchow i e naley on [sukces] do nich cakowicie. Le Monde Jeden fakt jest pewien, te wybory przybrayby cakiem inny obrt, gdyby - tak jak to niektrzy mieli nadziej - zostay poprzedzone gestem ze strony wadzy: ogoszeniem uwolnienia winiw politycznych, w szczeglnoci 11 przywdcw Solidarnoci i KOR, na temat ktrych podjte zostay rokowania za porednictwem Kocioa. Logiczn konsekwencj niepowodzenia tych rokowa byo to, e episkopat powstrzyma si od wszelkiej inicjatywy, z ktrej mogyby skorzysta wadze w przededniu wyborw, jak choby spotkanie Jaruzelskiego z Glempem lub deklaracja na rzecz udziau w gosowaniu. Nic takiego si nie

zdarzyo i Urban zatroszczy si o wyjanienie w czasie konferencji prasowej: adna wadza duchowa nie udzielia nam poparcia, nie bdziemy wic dzieli naszego sukcesu z nikim.

1984-06-19
Rozpoczynajc konferencj minister Urban przedstawi szacunkowe dane dotyczce wyborw do rad narodowych. Frekwencja w kraju wyniosa niecae 75 proc. Na skutek nieosignicia 50 proc. liczby gosujcych wybory bd ponowione w 85 na 23 214 okrgw wyborczych dla rad stopnia podstawowego. W Warszawie frekwencja wyniosa ok. 71 proc. W wyborach wzio udzia ok. 38 proc. ogu ksiy, a na wsi 60 proc. ksiy. JERZY URBAN Szwedzka gazeta Expressen pisaa w dniu wyborw: W Warszawie nie osign wicej ni 50 proc., w Krakowie i Wrocawiu 40 proc., a jeli w Gdasku bdzie 17 proc., to wadze mog to uzna za wielki sukces. Prognozy pana Larsa Perssona z Expressen okazay si bdne. W Gdasku gosowao przeszo 68 proc. wyborcw. Mimo to wcale nie chc uywa sowa sukces, ktry pan Persson mi sugerowa. Wadze pastwowe s jak najdalsze od tonu triumfu. Wyniki wyborw, w ktrych bezwzgldna wikszo obywateli wyrazia zaufanie wobec naszego programu socjalistycznej odnowy, traktujemy jako wielkie zobowizanie wobec caego spoeczestwa. Rzd mnoy bdzie wysiki i starania, aby tego zaufania nie zawie. W ostatnich czasach liczni obywatele naszego kraju doznawali uczucia zawiedzionego zaufania. Rne nadzieje byy gboko i bolenie kaleczone. Mwi tu nie tylko o rozczarowujcych rezultatach polityki gospodarczej lat siedemdziesitych. Take na innym biegunie o jaskrawo zawiedzionych nadziejach, jakie liczni ludzie pracy w latach 1980-1981 lokowali w zwizku Solidarno, ktrego kierownictwo obrao kurs sprzeczny z interesami pastwa i narodu, doprowadzio ten zwizek do poraki. Wadze otrzymay kredyt zaufania w takim okresie, kiedy ju o kredyt ten trudno, gdy na zaufanie nieatwo zapracowa. Jestemy wiadomi tego, e zaufanie zawiedzione po raz kolejny byoby ponad ludzk wytrzymao. W tych kategoriach, kategoriach wielkiego zobowizania rzd traktuje wic wyniki wyborw do rad narodowych. Wyniki wyborw umacniaj lini socjalistycznej odnowy. Pokazuj owocowanie dziaalnoci PRON, potwierdzaj skuteczno harmonijnego wspdziaania partii, stronnictw i organizacji uczestniczcych w Patriotycznym Ruchu Odrodzenia Narodowego. [...] Nie gosujcy to w wikszoci obywatele zachowujcy rezerw wobec naszych poczyna, wahajcy si w ocenach, jeszcze nieufni, jeszcze nie w peni przekonani do naszego programu i naszych intencji lub niezdecydowani. Chcemy, eby jak najszybciej wzroso ich zaufanie do naszej polityki. Rzd wie, e jeszcze musi na to zapracowa.

Deklarujemy polityk wycignitej rki. Nie dotyczy to przeciwnikw socjalizmu, na przykad podziemia i jego wiadomej klienteli politycznej, dziaajcej wedle instruktau Wolnej Europy, opacanej w dewizach przez wrogw Polski Ludowej. Ogromna wikszo narodu zbojkotowaa twrcw bojkotu wyborczego. Ich osamotnienie bdzie coraz wiksze. Panie i panowie korespondenci zachodni. Macie rozlege kontakty z naszymi przeciwnikami. Zapytajcie ich, prosz, o samopoczucie. Zagadnijcie ich take, dokd - ich zdaniem - prowadzi droga, ktr obrali. Co widz u jej kraca, gdy bior pod uwag nie swoje, pode zreszt marzenia, ale realn sytuacj. Przeciwnicy naszego ustroju, z ktrymi walczymy i walczy bdziemy, prezentuj tylko coraz wiksz zapieko, nienawi i bezmylno. Agence France Presse i inne agencje zachodnie, a take liczne gazety poday przed wyborami uroczyst deklaracj Lecha Wasy, wygoszon urbi et orbi. Cytuj dziennik Washington Post: Wasa owiadczy w ubiegym tygodniu, e zawiesi swoj dziaalno po wyborach, co byo przyznaniem, e rezygnuje z dziaalnoci opozycyjnej, jeli bojkot wyborw nie zakoczy si cakowitym sukcesem. Sowo si rzeko. Pan Wasa podj wobec was zobowizanie, panowie korespondenci zachodni, a wycie jak zawsze przekazali to, co powiedzia, setkom milionw waszych czytelnikw i suchaczy. Idcie wic i zapytajcie, czy wykona to swoje wobec was zobowizanie, i zanotujcie, jak bdzie si wykrca z tego, co obieca, podobnie jak to ju 100 razy przedtem bywao. A jeeli zrobi z was po raz setny durniw, prosz, zastanwcie si nad tym. Na przykad nad sensem traktowania serio sw, ktrych ciar jest mniejszy ni puchu i ktre wysychaj szybciej ni krople wody. Poniewa obywatel Wasa powiedzia wam, e w niedziel jedzie na ryby, i te rewelacje przekazano na cay wiat, zapytajcie go wic take, ile ryb zowi w dniu wyborw, tylko nie wierzcie jego odpowiedzi nawet na to pytanie. Chciaem niektre rzeczy jeszcze z ostatnich doniesie sprostowa. [...] Warszawski korespondent Expressen Lars Persson 16 b.m. donis, e wedug przeciekw z poufnych rde z polskiej partii komunistycznej, najwyej 20 proc. wyborcw sprawdzio listy przed niedzielnymi wyborami. Nie tylko ten procent jest nieprawdziwy, ale nie jest moliwe i prawdopodobne, eby ktokolwiek takie przecieki czyni. Po prostu stwierdzam, e jest to wiadomo nieprawdziwa, podana w oparciu o powoanie si na wyimaginowane rdo. Gazeta Die Welt podaa, e wzywa si ludno do wyprbowanych form ruchu oporu w rodzaju przywdziewania przez kobiety ciemnych sukien w dniu 17 czerwca i odmowy odbioru przez robotnikw premii pieninych w dniu 17 czerwca. Cytuj to, poniewa dla tworzenia jakiego takiego nastroju szalonej opozycji i sprzeciwu chyba rzeczywicie si nawet fantazjuje, bo nie tylko nie istniay adne demonstracje polegajce na noszeniu ciemnych sukien, ale nie znam takich wezwa, cho oczywicie mogy i takie by. Natomiast cytuj to zdanie gwnie dlatego, e premii pieninych 17 czerwca nie sposb byo podejmowa, bo wszystkie kasy s zamknite w niedziele.[] BRADLEY GRAHAM - The Washington Post Z tego, co ja si orientuj, frekwencja wyborcza, jak podano w tych wyborach, jest najnisza ze wszystkich, jakie kiedykolwiek byy ogoszone podczas sprawowania wadzy przez rzdy komunistyczne. Czy zgodziby si pan w zwizku z tym z wnioskiem takim, e ten zestaw wybranych czonkw rad narodowych, ktry obecnie zosta wybrany, jest najmniej popularny ze wszystkich, jakie dotychczas byy wybierane?

JERZY URBAN Nie. Ale ja moe wpierw w odpowiedzi zacytuj jedno zdanie z francuskiego dziennika Le Matin bardzo nam nieprzychylnego. Pisze on przed wyborami: Po raz pierwszy wadza i opozycja s zgodne. Te wybory bd sprawdzianem, ktry pozwoli kadej stronie zmierzy swe siy za pomoc miary frekwencji wyborczej. Istotnie frekwencja wyborcza bya nisza ni w poprzednich wyborach i o przyczynach tego, przyczynach politycznych, spoecznych i psychologicznych mwiem, niezalenie od przyczyn natury technicznej, ktre z gry zakaday obnion o okoo 4-5 proc. frekwencj wyborcz ze wzgldu na zmian ordynacji wyborczej. Udzia w gosowaniu w czerwcu 1984 r. znaczy co wikszego i wyrazistszego jednak ni poprzednio, ma wikszy ciar gatunkowy. Nie jest to frekwencja odruchowa, z nawyku. Obniona frekwencja wie si niewtpliwie z sytuacj w Polsce, z przebytym kryzysem zaufania, z rnorodnoci postaw. Co do tego nie ma wtpliwoci. JOS COMAS - El Pais Panie ministrze, pan powiedzia, e udzia kleru w wyborach by 38 proc. Czy ma pan jakie dane, jaka liczba biskupw wzia udzia w wyborach. JERZY URBAN Gosowao 5 biskupw rzymskokatolickich i wikszo biskupw innych wyzna. KEVIN RUANE - radio BBC Panie ministrze, mwi pan o tym, e rzd zdaje sobie spraw z tego, e musi pracowa po to, eby odzyska zaufanie tej czci ludzi, ktra nie braa udziau w gosowaniu. Czy oznaczaoby to, e rzd zamierza zmieni w jaki sposb swoj dotychczasow polityk, a take, czy ma pan co do powiedzenia na temat owiadczenia biskupw katolickich, ktrzy stwierdzaj, e jest potrzebna zmiana klimatu politycznego w celu wyeliminowania rde istniejcych napi? JERZY URBAN Rzd nie zmienia swojej polityki. Rzd bdzie swoj polityk, ktra przecie przynosi pomylne dla ogu skutki, kontynuowa i tak j doskonali i uzupenia, aby bya coraz bardziej skuteczna i aby przyniosa takie efekty, ktre spowoduj dalszy wzrost zaufania do naszych poczyna. Drugie pytanie dotyczce komunikatw z konferencji biskupw. Ja nie komentuj komunikatw z konferencji biskupw. Chciaem tylko wskaza na to, e pan je cytowa w sposb niepeny, mianowicie punkt 3 tego komunikatu mwi o potrzebie usuwania rda napi. Podzielam opini episkopatu, e trzeba koniecznie usuwa rda napi, a wtedy usunite bd take skutki tych napi. SYLVIA ODORIZ - agencja EFE Powracajc na chwil do komunikatu biskupw. W rzeczywistoci usunicie rde napi naley chyba rozpatrywa w kontekcie uwolnienia winiw politycznych. Poniewa pan podziela, jak pan

przed sekund stwierdzi, opini biskupw, e naley usun rda napi, czy naley to interpretowa w ten sposb, e rzd byby gotowy do zwolnienia winiw politycznych? JERZY URBAN Za rda napi uwaam te zdarzenia, ktre wi si z amaniem prawa i powoduj skutki prawne, w tym aresztowania. Dobrze byoby, eby prawo w Polsce nie byo amane. To jest jeden z objaww istniejcych jeszcze napi. Wwczas oczywicie nie byoby skutkw amania prawa w postaci na przykad aresztowa. WERNER SONNE - TV zachodnioniemiecka ARD Jako minister i rzecznik rzdowy przed chwil zwrci si pan do nas, ebymy skontaktowali si, skomunikowali si z polityczn opozycj w celu zasignicia ich opinii. Ale jak pan tumaczy wobec tego fakt, e jeeli istotnie to robimy, zwracamy si do nich, filmujemy ich, to koczy si to naszym aresztowaniem. JERZY URBAN Po pierwsze zaprzeczam, iby w Polsce aresztowano ktregokolwiek korespondenta zagranicznego. Po drugie - zachcam do podjcia tego ryzyka zawodowego raz jeszcze, skoro jest podejmowane od tylu lat niemal codziennie. KRZYSZTOF BOBISKI - The Financial Times Ja ciekaw jestem, czy w ramach polityki otwartej rki wadze zamierzaj w najbliszej przyszoci zastosowa zeszoroczn amnesti wobec osb skazanych z powodw politycznych? JERZY URBAN Bardzo dobre pytanie, poprosz o nastpne.

1984-06-19 Gos Ameryki Dziennik ..Los Angeles Times w korespondencji Dana Fishera z Warszawy poda, e pomimo twierdze wadz PRL o zignorowaniu apelw Solidarnoci o bojkot wyborw do rad narodowych przez spoeczestwo, pozostaje faktem, e miliony ludzi nie poszo gosowa. A rzecznik prasowy PRL Jerzy Urban powiedzia dzi, e wyniki wyborw niedzielnych wskazuj na trwajc nadal nieufno spoeczestwa w stosunku do rzdu. [...] The New York Times (Michel Kaufman) Jak owiadczy rzd, frekwencja wyborcza stanowi wyraz zaufania do jego polityki. Ale wstpne obliczenia wskazuj, e w wielu okrgach miejskich wezwanie Solidarnoci do zbojkotowania wyborw spotkao si ze znacznym poparciem jej zwolennikw. [...] Wielu Polakw zastanawia si, dlaczego podziemie ponioso powan porak i wezwanie do demonstracji nie zmaterializowao si. Jedni utrzymuj, e apel by niewaciwy i pokaza, e

podziemie stracio kontakt z ludmi, inni przypisuj to pojawieniu si sil milicyjnych w miejscach, gdzie glosowano.

1984-06-26
JERZY URBAN Ja chciaem na wstpie powiedzie kilka sw o niektrych korespondencjach z Warszawy i komentarzach na temat minionych wyborw do rad narodowych. Ze smutkiem musz bowiem stwierdzi, e widocznie nasza dziaalno informacyjna w tym wzgldzie bya niewystarczajca, gdy powstaj nieporozumienia, ktre na gruncie tych informacji, ktre podawalimy, nie powinny byy powstawa. Troch przykadw. S to bardzo rne stwierdzenia, ktre bd cytowa, ale na przykad Le Nouvel Observateur pisze: Ustawienie poprzeczki na 75 procent byo powanym ustpstwem wadz, za w rzeczywistoci liczby oficjalne dzieli naley zazwyczaj przez 2. Jest to tekst reprezentujcy nurt kwestionowania wynikw wyborw poprzez sugerowanie, e wyniki byy z gry ustalone, oraz wyraanie nieufnoci do ogoszonych rezultatw, przy czym francuskie pismo najdalej w tym wzgldzie idzie, bo kae dzieli przez 2. [...] Szwedzka Expressen powiada: Wybory w wielu okrgach wyborczych musz by powtrzone. Liczba okrgw, w ktrych musi doj do ponownego gosowania jest mocno zaniona. Czyli sugestia, e nie uzyskano w wikszej liczbie okrgw, ni podawalimy, 50 procent. Podaje on take, e przeduono czas pracy komisji do pnych godzin wieczornych, aby uzyska w jaki sposb frekwencj. To jest nieprawda, poniewa to jest niedozwolone, i takich wydarze nie byo, aby ponad ogoszony z gry czas przeciga wybory. Dalej - zachodnioniemieckie radio w programie Panorama powiada, i to jest kolejny nurt doniesie, po raz pierwszy zaobserwowano, e w rejonach wiejskich, jak nigdy dotd, dua cz wyborcw, najbardziej przecie na wsi naraonych na zidentyfikowanie i zarejestrowanie, skorzystaa z prawa udania si do kabinki osonitej kotar, gdzie najprawdopodobniej przez skrelenie caych list uniewania swj gos. Przypuszcza si, e procent gosw w ten sposb uniewanionych by bardzo znaczny i o wiele wikszy od liczby gosw oficjalnie przyjtych za niewane. Znowu wic mamy kolejne kwestionowanie prawomocnoci wyborw i prawdziwoci wynikw, nie oparte cakowicie na niczym. Dalej zreszt zachodnioniemieckie radio mwi, powoujc si na doniesienia korespondentw zachodnich, e w wielu miastach Polski w dniu wyborw doszo do licznych manifestacji i protestw. W Warszawie ponad 100 tysicy osb, wcznie z przewodniczcym zdelegalizowanej Solidarnoci, wzio udzia w mszy witej na intencj aresztowanego tu przed wyborami przywdcy podziemia Bogdana Lisa, w innych dzielnicach stolicy doszo do marszw milczenia oraz do burzliwych demonstracji. Mamy tutaj jakie opisy z wyobrani, zdarze nie istniejcych, przemieszanych w sposb dowolny. La Libre Belgique, pirem byego panw kolegi, pana Kurty, pisze tak: Rezultaty byy znane wczeniej [chodzi oczywicie o rezultaty wyborw] i to wszystko dziki faktowi, e jedne i drugie

wybory, jak i wszystkie inne, ktre odbyy si w midzyczasie, byy zgodnie z postanowieniami Jaty, kontrolowane przez Armi Czerwon. Przede wszystkim - i to jest pocieszajce - mimo 40 lat indoktrynacji, represji, kamstw szeroka cz polskiej opinii, szczeglnie modzie, pozostaa nieczua na naciski reimu. A wic z jednej strony pan Kurta twierdzi, e Armia Czerwona pilnowaa tutaj wyborw, frekwencji i gosowania i rezultaty wyborw s rezultatem owych naciskw Armii Czerwonej, z drugiej za strony twierdzi, e modzie pozostaa nieczua na te naciski i wyniki wyborw s niekorzystne dla wadz. Ot bardzo liczni komentatorzy twierdz dwie sprzeczne ze sob rzeczy. Z jednej strony, e wyniki s faszowane, z drugiej strony, e s niekorzystne dla wadz. W ten sposb implikuje si nam nie tylko faszerstwo, ale jeszcze faszerstwo czynione przeciwko sobie samemu. [...] Le Monde stwierdza, e nie naley porwnywa rzeczy nieporwnywalnych, a wic udziau wyborcw w wyborach do Parlamentu Europejskiego, swobodnej konsultacji w spoeczestwie demokratycznym udziaem wyborcw w wyborach do rad narodowych, a zatem przymusowego rytuau. Twierdzi wic, e u nas wybory i pjcie do wyborw byo przymusowe. Trudno jednak sobie wyobrazi, dlaczego wobec tego jedna czwarta wyborcw nie posza. Widocznie ten przymus by bardzo nieskuteczny. [...] Polacy - szczeglnie zamieszkali na wsi - pisze Chicago Tribune - zmuszeni byli do udziau w wyborach. I nastpnie - to ju nurt powtarzajcy si w wielu pismach - zawarta jest pretensja. Oddawane gosy s anonimowe, lecz nazwiska gosujcych rejestruje si. I z tego wyciga si wnioski o tym, e wobec tych, ktrzy si nie zarejestrowali, nie przyszli do lokali, bd stosowane represje i wobec tego ze strachu przychodzili dokonywa wyboru. Ja oczywicie nie mog przeprowadzi adnych dowodw dotyczcych motyww, dla ktrych ludzie przychodzili wybiera. Te motywy s zoone. Ja tylko chc zapyta, czy istnieje w ogle na wiecie kraj, gdzie nie rejestruje si, kto przyszed dokona aktu wyborczego, a kto nie przyszed. Myl, e taka ordynacja wyborcza nigdzie na wiecie nie istnieje, bo gdyby istniaa, to znaczyoby, e jeden czowiek moe 100 razy wybiera w dowolnych lokalach itd. To stwierdzenie, e u nas rejestruje si gosy wyborcze, i to stwierdzenie, ktre ma na celu podwaanie swobody wyboru, powtarza si za w bardzo wielu korespondencjach. S i takie kwiatki - na przykad La Suisse - znowu pan Kurta - cytuje owiadczenie, fragment owiadczenia episkopatu polskiego na temat udziau w wyborach. Ten cytat brzmi: Byoby amoralne i do urn w sytuacji, ktra panuje dzisiaj w Polsce. Chc powiedzie, e nie znam takiego owiadczenia ani takiego zdania. [...] Expressen - dziennik szwedzki: Osoby nie gosujce pozbawione zostan paszportu [tu mwi o pogoskach krcych], niektrzy wyborcy przybywali w samochodach zarejestrowanych daleko od miejsc gosowania i oddawali gos tam, gdzie s zameldowani, aby mc zachowa mieszkanie. Die Welt dziennik zachodnioniemiecki: Bezporednio przed wyborami mona byo okreli Jaruzelskiego jako tego, ktry ponis klsk. Wynika to std, e w komunizmie panuje kult wyborw, i dlatego frekwencja jest zwykle prawie 100-procentowa. Tym razem reim generalski nie tylko nie osign frekwencji o 2,5 czy nawet 10 procent mniejszej od 100 procent. Liczono nawet, e w wyborach nie wemie udziau do 35 procent uprawnionych. Poniewa wyniki, jakie zostan oficjalnie ogoszone, i tak nie zasuguj na wiar, pozostaje decydujcym faktem to, e mimo wszystkich represji rzd uzna za moliwe, e 35 procent wyborcw zbojkotuje wybory. Dla partii

i rzdu jest to potworno. Wszystkie te agencje z wielk starannoci przekazay najrozmaitsze bzdury w postaci kontroblicze frekwencji wyborczej. To, co zacytowaem, po prostu wydaje mi si uzasadnia to, co chc powiedzie na temat czci komentarzy i doniesie w sprawie wyborw. Poniewa pragn przedstawi pewne argumenty. Stwierdza si dosy licznie, e jedna czwarta nie gosujcych to klska wadz, i zarazem sugeruje si, e wybory s sfaszowane. Na ten temat ju powiedziaem, e kady racjonalnie mylcy komentator powinien wybiera midzy dwiema moliwociami, poniewa twierdzenie, e ktokolwiek by sfaszowa wybory na swoj niekorzy, jest bardzo silnym absurdem. Chc take zapyta w zwizku z tymi komentarzami, czy istnieje taki teoretyczny wynik wyborw, ktry ci komentatorzy uznaliby za sukces naszej linii politycznej, za afirmacj dla tej linii. Bo tak. Gdyby na przykad 98 czy 100 procent, czy 90 procent wyborcw przyszo gosowa, to komentarze brzmiayby, e wybory s sfaszowane, e ta frekwencja jest faszywa. Gdyby przyszo wybiera 70-80 procent mniej wicej, to jak to zdarzyo si, komentarze by brzmiay, e i wybory sfaszowane, i e wynik jest - mimo e sfaszowany - niekorzystny. Gdyby wynik wyborczy by inny i gdyby przybyo gosowa 50-60 procent, jak to byo w wyborach do Parlamentu Europejskiego, to komentatorzy by stwierdzili, e wadza wybory te przegraa. Ja o tym mwi po to, e zachcam do podania mi takiego wyniku, takiej dowolnej liczby, ktra by moga wiadczy o tym, w rozumieniu komentatorw, ktrych cytowaem, e nie opozycja, lecz wadza i jej polityka odniosa sukces wyborczy. Ot chc stwierdzi, e w oczach tych komentatorw my nie mamy adnej, nawet teoretycznej, moliwoci sukcesu, poniewa kada liczba wiadczy przeciwko nam. Nastpna kwestia - teoria o nacisku i zastraszaniu gosujcych. Gdyby ludzie si bali nie gosowa, to zachowaliby si w sposb nastpujcy: przychodziliby do lokali wyborczych, tam odnotowywano by ich obecno, a wic nie grozioby im - jak to kto pisa - zabranie im mieszka, natomiast nie gosowaliby, tylko wrzucaliby do urny puste koperty albo te wrzucali gosy niewane. Chyba pastwo przyznacie, e tego ju skontrolowa nie mona, co kto wrzuca do urny. Tymczasem osb, ktre tak zachoway si, byo tylko okoo 1 procent. Przed wyborami przyszed tutaj pan Szymaski, sekretarz Pastwowej Komisji Wyborczej, eby poinformowa, jak wyglda metoda liczenia gosw i ogaszania wynikw wyborw. Te informacje nie zostawiy adnego ladu w znacznej czci komentarzy i doniesie. Wobec tego ja chciabym pewne rzeczy przypomnie, eby wyjani, i sugestie o sfaszowaniu wyborw, o tym, e istniej jakie inne prawdziwe wyniki, s po prostu absurdalne, bo taka moliwo faszerstwa nie istnieje. Ot wyniki gosowania liczone s w okrgach wyborczych, czyli tam w gminach, w maych miasteczkach lub w okrgach, na ktre podzielone s wiksze miasta, i tam s te przez te komisje ogaszane. Od kilku dni ju ukazuj si w lokalnej prasie i w formie obwieszcze lokalne wyniki wyborw. Ogasza si wyniki tam na miejscu, cznie z frekwencj. Suma tych danych musi si zgadza, to znaczy suma tych danych ogaszanych tam na miejscu musi zgadza si z tymi danymi, ktre Pastwowa Komisja Wyborcza na temat frekwencji podaa bezporednio po wyborach. Prosz zrozumie, e oblicze gosw dokonuje prawie 20 tysicy komisji. Zasiada w nich 175 tysicy osb. Oprcz tego - mowie zaufania bior udzia jako kontrolerzy w obliczaniu gosw. eby wic

da impuls, iby faszowano wyniki wyborw, naleaoby w t intencj wtajemniczy okoo wier miliona osb. Z moich dowiadcze, nie tylko chyba polskich, ale i wiatowych, wynika, e nawet tajemnica, w ktr wtajemniczy si 5 czy 10 osb, przestaje by tajemnic. Tajemnicy w skali wier miliona osb po prostu na wiecie nie ma. Wreszcie, eby ju zamkn temat minionych wyborw, pragn przedstawi w sposb bardziej precyzyjny, ni to czyniem, nasz ocen motyww niegosowania przez 25 procent uprawnionych do gosowania. Ot, jak podawalimy, 4 do okoo 5 procent gosowa nie mogo wskutek pobytu poza miejscem zamieszkania. Zostaje wic 20 procent. Cz z nich - naszym zdaniem - to ludzie obojtni na ycie publiczne. Tacy s w kadym spoeczestwie. Jeli w poprzednich wyborach gosowali, to wynikao to ze skonnoci do zachowania si tak jak wszyscy. Jest to skonno dosy znana. Poniewa ten odruch powszechnoci w tych wyborach nie wystpowa, to tego typu ludzie po prostu cakowicie obojtni do wyborw nie poszli. Cz nie gosujcych to ludzie, ktrzy nie poszli wiadomie, poniewa ywi wtpliwoci wobec polityki wadz, urazy, rozczarowania, no i jeszcze nie udao si rozbi tej skorupy, w ktrej zastygli. Nie uwaamy ich za naszych przeciwnikw, uwaamy, e to s zjawiska naturalne bdce rezultatem dramatycznych zdarze i konfliktw, jakie w Polsce miay miejsce. Zjawiska, ktre bd ustpowa - mam nadziej - pod wpywem pomylnego rozwoju sytuacji i dobrych rezultatw naszej polityki. Cz, i to powana cz, nie gosowaa z przyczyn niepolitycznych, a mianowicie z przyczyn lokalnych. Odmawiaa gosowania, poniewa szkoa nie u nich, lecz w ssiedniej wsi zostaa zlokalizowana, poniewa protestowano przeciwko temu, e zjazd nudystw ma si odby w pobliu, poniewa przystanek autobusowy zosta inaczej ulokowany. Te wszystkie lokalne motywy, a take rne animozje miay istotny wpyw, jak zawsze, w wyborach lokalnych, w wyborach do podstawowych ogniw administracji. Oczywicie nie wie si to z postaw polityczn, a pretensjami innego charakteru, cho niektre z nich s istotne i bardzo powinny by brane pod uwag przez nowe rady. Wreszcie cz tych, ktrzy nie gosowali, s to ci, ktrzy posuchali wezwania do bojkotu. Nie poszli z przyczyn politycznych w wyniku dziaa podziemia. Wikszo z nich pragniemy pozyska, przekona, zreszt sdzimy, e tutaj take czas czyni swoje. Natomiast to nasze pragnienie nie odnosi si do przywdcw tego nurtu politycznego, do tych, ktrzy rzucili haso bojkotu. Sdzimy, e ta cz, ktra nie posza z przyczyn politycznych, w peni uwiadamianych sobie, czy z jakich odruchw mniej wiadomych, to jest znaczna mniejszo spord 20 procent, ktra nie gosowaa w wyniku tego rodzaju decyzji.

1984-06-30 Liberation Lekcja dziennikarstwa. Polska - Challot bdzie uwolniony za okup. Miody Francuz wiziony od trzech miesicy za prb wwiezienia do Polski publikacji antypastwowych moe wykupi si od kary. Oto, co ogosi Jerzy Urban, bardzo przebiegy rzecznik rzdu polskiego, przejedajcy przez Pary. [...] Kilka minut pniej, w wykadanych boazeri salonach ambasady, Jerzy Urban rzuca si w dug mow obrocz pro domo polityki rzdu Jaruzelskiego. Szczeglna posta, w rzecznik. Przypomina zredukowany model Nikity Chruszczowa. Szczuplejszy, drobniejszy, jednak krgy, ysina otoczona biaym wosem, oko ywe i sowa pedagoga. To kto

przebiegy: nie ma mowy o wypiewywaniu pochwa najpikniejszego z socjalizmw polskich, jest po prostu apel do tych, ktrzy rozumuj w kategoriach realnych. Tak wic stan wojenny by czym w rodzaju koniecznego za dla obrony granic, systemu politycznego, porzdku spoecznego. Gdyby go, panie i panowie, nie wprowadzono, byaby nastpia wojna domowa [...] a w kadym razie perturbacje midzynarodowe. Jakie? Ano, nie mona byoby liczy na rop naftow i surowce kopalne z ZSRR, podstaw polskiej gospodarki. By moe przyznana byaby w zamian pomoc amerykaska, w kadym razie oznaczaoby to jednak: destabilizacj. Przedstawiwszy tak zapity do koca dowd, Urban apeluje do zebranej prasy, by braa pod uwag problemy realne, a nie swoje sympatie. Lekcja dziennikarstwa, w pewnym sensie. Ale jest jeszcze co lepszego. Stosunki francusko-polskie s bardzo ze, a to wielka szkoda. A byy przecie bardzo dobre w latach siedemdziesitych. Dlaczego? Poniewa prezydent Mitterrand, na przykad, w swym wywiadzie dla telewizji amerykaskiej powiza wyzwolenie ludu polskiego ze znikniciem podziau Europy i systemu ktry gnbi lud. Nie chc polemizowa - byby to dla mnie brak taktu w Paryu - precyzuje J. Urban, dodajc jednak, e jeli trzeba czeka na koniec podziau Europy i koniec systemu polskiego, ktry nie podoba si Francji, to nie ma o czym mwi. [...] Le Monde Rady rzecznika p. Jaruzelskiego (Jan Krauze) Jak byo do przewidzenia, Jerzy Urban, rzecznik rzdu z Warszawy, przyby do Parya, gdzie nikt go nie zaprasza, na do dziwaczn operacj reklamow przeznaczon dla prasy i opinii francuskiej. Nie kopoczc si ponad miar ewidentnym poirytowaniem, jakie wzbudzi jego projekt w oficjalnych kolach francuskich, wykorzysta on wizyt prywatn, aby da konferencj prasow w lokalach ambasady polskiej i by spotka kilka osobistoci politycznych, ktrych nie chcia bliej okreli (rdo francuskie wskazuje, i w kadym razie aden reprezentant Quai d'Orsay, czy oglnie rzdu nie przewidywa spotkania z p. Urbanem). W gruncie rzeczy rozumowanie przedstawione przez Urbana jest do proste. Wadze francuskie uzasadniaj opory we wznowieniu stosunkw z Warszaw naciskiem opinii publicznej. Tymczasem ta opinia jest ksztatowana przez pras, a akurat prasa francuska pisze rzeczy aberracyjne o Polsce, gdzie -- w rzeczywistoci - sytuacja si poprawia i gdzie wadza dokonuje bardzo interesujcych i bardzo wanych reform. Czy Urbanowi udao si sprowadzi z powrotem na dobr drog swe audytorium dziennikarskie, jak to chce czyni co tydzie w Warszawie od przeszo trzech lat? Nie dostarczy on w kadym razie adnej nowej informacji, z wyjtkiem jednej, moliwej do przewidzenia w tych okolicznociach: uwolnienie J. Challota zaley ju tylko od wniosku jego adwokata o zmian kary wizienia na grzywn. Miejmy nadziej, e ma dobrego adwokata - doda Urban odzyskujc na t okazj gryzc ironi, ktra charakteryzuje go zwyke jako oficjalnego rzecznika. Co do reszty jednak, paryski wystp Urbana pozwoli jego suchaczom na wyrobienie sobie co najwyej bladego pojcia o bardzo dziwnej osobowoci tego utalentowanego felietonisty, ktry stal si jednym z najbardziej znanych, ale rwnie najbardziej znienawidzonych ludzi w Polsce. [...] Le Figaro

[...] Konferencja ta bya przede wszystkim okazj dla p. Urbana, by omwi stan stosunkw polsko-francuskich [...] Owiadczy on bez ogrdek, e stosunki te s ze, a oznaki polepszenia, jakie si niedawno pojawiy, s sabe. [...] Wydaje si, e jednym z celw wizyty Urbana [...] byo wy chostanie francuskich rodkw masowego przekazu za sposb, w jaki przedstawiaj sytuacj w Polsce. Podpierajc si tekstami i cytatami, Urban nie oszczdzi nikogo. [...] 1984-07-04 International Herald Tribune Polski urzdnik pyszni si prowokacj. Jerzy Urban atakuje zachodni pras, ale i niele j informuje (Bradley Graham) Warszawa. W kady wtorek w poudnie korespondenci polscy i zagraniczni zbieraj si na konferencji prasowej, ktrej przewodniczy jedna z najbardziej dyskredytowanych, utalentowanych, czytywanych i kontrowersyjnych osobistoci w Polsce - Jerzy Urban. Jako rzecznik najbardziej zakopotanego rzdu w Europie Wschodniej J. Urban zamieni niewidoczny niegdy urzd w platform administracyjnych wpyww i rozgosu. Poprzez cotygodniowe konferencje prasowe, ktre zainicjowa - nigdzie indziej w Europie Wschodniej urzdnik pastwowy nie spotyka si tak regularnie z pras - wprowadzi polityk, ktra jest wielce obelywa w stosunku do dziennikarzy zachodnich, ale zarazem niezwykle informujca, jak na komunistyczny rzd. J. Urban, lat 50, rozprawia z okularami na nosie, ys gow wiecc i reflektorach telewizyjnych i uszami tak odstajcymi - jakby lada moment miay unie w powietrze jego okrg twarz. Nie ma posiedzenia, na ktrym nie wyszydziby kilku zachodnich instytucji informacyjnych za podawanie rzekomo znieksztaconych wiadomoci o Polsce. Na niedawnym spotkaniu J. Urban rozpocz od zaatakowania British Broadcasting Corporation za sugerowanie, e rzd polski zamierza poda przesadzone wyniki wyborw do rad narodowych, oskary The Associated Press o uprzedzenia do milicji w reakcji nt. warszawskiego procesu [wicego si z] brutalnoci policyjn oraz zaprzeczy doniesieniu Agence France Presse o tym, e adwokat, ktry broni dysydentw politycznych, zosta oskarony o naduycia przez warszawskiego prokuratora. Proponuj, powiedzia J. Urban, aby korespondent AFP zmieni swoje rda informacji, poniewa na tych, ktre posiada obecnie, absolutnie nie moe polega. Takie ataki sowne podbudoway reputacj J. Urbana, opart na 30-letniej karierze dziennikarza i felietonisty, jako czowieka, ktry lubi prowokowa innych. Piszc teraz pod rnymi pseudonimami, J. Urban nadal smaga biczem nie tylko Zachd, ale i polskie osobistoci i instytucje, obejmujc szeroki zasig opinii. [...] Jego podstawowym celem wydaje si jednak nie tyle zdobywanie uznania i szacunku dla rzdu, co podnoszenie wtpliwoci odnonie niezalenoci i obiektywizmu zachodnich relacji o Polsce. O swojej agresywnej taktyce J. Urban powiedzia: W znacznym stopniu zmierza to do tego, aby polskiej opinii publicznej pokaza, e dziennikarze zachodni nie s tak obiektywni, za jakich lubi si uwaa, e nie zawsze dziaaj zgodnie z oficjalnymi przepisami i etyk zawodow, e ich zainteresowania tematyczne s bardzo wskie i w systematyczny sposb

ukierunkowane, e dezinformuj selektywnie, wybierajc informacje odpowiadajce ich linii propagandowej i co wicej, e zmieniaj i ubarwiaj fakty. J. Urbanowi powszechnie przypisuje si zasug dostarczania zachodnim korespondentom i Polakom wikszej iloci wanych informacji, ni to czyni uprzednio jakikolwiek rzd polski, z wyjtkiem okresu Solidarnoci w latach 1980-1981. Odpowiadajc na pytania dziennikarzy, J. Urban przedstawia szczegowe relacje ze strajkw godowych w wizieniach, omawia pooenie winiw politycznych, przebieg rnych akcji milicyjnych, chocia jego wersje czasem rni si od tych przedstawionych przez wiadkw czy niezalene rda. W dniu wyborw, 17 czerwca, zachodni korespondenci po raz pierwszy dowiedzieli si o demonstracji ulicznej w krakowskiej dzielnicy Nowa Huta od J. Urbana. Gazeta rzdowa publikuje pene transkrypty konferencji prasowych J. Urbana. Z pyta zadawanych na tych spotkaniach przez zagranicznych korespondentw Polacy mog dowiedzie si o wielu wydarzeniach, ktrych w przeszoci nie relacjonowano. [...] Jest on pierwszym rzecznikiem, ktry przeama oficjalny opr i przekona przywdcw, e pozostawanie w defensywie jest gorsze od tego, by samemu, jako pierwszy, ujawni informacje, mwi byy wsppracownik J. Urbana. Za kuluarami J. Urban czsto pogania ministerstwa, by podejmoway dziaania lub wyjaniy jak lini polityczn - w przewidywaniu konferencji prasowej. Jestem instrumentem wywierania presji na inne czci rzdu, mwi. [...] 1984-07-16 El Pais Stanowisko nie do pozazdroszczenia (Jos Comas) [...] Jako rzecznik rzdu Urban wystpuje co wtorek na konferencji prasowej dla dziennikarzy zagranicznych w Warszawie. Ceniona jest jego cita argumentacja jako dziennikarza, jego wypowiedzi wobec dziennikarzy s zaprawione zgryliwoci z pewn doz cynizmu. Jego konferencje prasowe zaczynaj si od niekoczcych si reprymend, kiedy Urban dokonuje przegldu artykuw korespondentw i pitnuje ich bdy. Czsto miewa on racj, poniewa w Polsce nie jest atwo rozrni informacj prawdziw od stronniczej. Innym razem rzecznik przyznaje si sam do bdw, czasem odpowiada dziennikarzom lub pismom, ktre atakuje.

1984-07-17
JERZY URBAN [...] Washington Post puci si na odniesienie, ktre - moim zdaniem jest ju humorystyczne. Jest to surrealistyczny humor. Mianowicie gazeta podja wygas ju, zdawao si, spraw rzekomego transportu broni do Polski, ktr mieli szmuglowa ze Stanw Zjednoczonych dwaj panowie. Tu na konferencjach prasowych kursowaa taka sprawa wiele miesicy temu, potem ucicha i teraz wanie Washington Post j podejmuje. Autor nawizuje do tej sprawy transportu broni rzekomo szmuglowanej do Polski, piszc, e w zamian za t szmuglowan bro i rne akcesoria policyjne,

przypominam, przemycane ze Stanw Zjednoczonych do Polski, mieli oni od Polski uzyska czog radziecki. Podczas pobytu w Polsce jeden z tych osobnikw - cytuj - nawiza kontakt z polskim generaem, ktry mia pomc w zdobyciu jednego lub dwch czogw, dajc za to odpowiedniej sumy zdeponowanej w banku szwajcarskim jako zabezpieczenie dla niego i jego rodziny. Chc powiedzie, e ta sprawa od pocztku bya humorystyczna, ale staje si jak gdyby bardziej humorystyczna, wic z przyjemnoci t rewelacj cytuj nieco zdumiony, e to podaje Washington Post, pismo przecie niehumorystyczne i odgrywajce powan rol w powanym pastwie. Chc take doda par sw komentarza do licznych na Zachodzie publikacji o problemie wiz udzielanych przez zachodnie placwki konsularne w Warszawie. W wielu pismach amerykaskich, brytyjskich, a take teraz w pismach innych krajw dyskutowany jest problem trudnoci, na jakie napotykaj polscy obywatele, gdy ubiegaj si o wizy turystyczne do krajw zachodnich. Rzecznik Departamentu Stanu stwierdzi m.in., e ambasada amerykaska i inne ambasady pastw zachodnich w Warszawie s ostatnio zasypywane podaniami o wizy turystyczne w zwizku ze zagodzeniem przepisw paszportowych przez wadze PRL. Ot ja pomijam ca spraw trudnoci z uzyskiwaniem wiz, gdy to jest sprawa midzy petentami konsulatw a wadzami tych krajw, ktre wiz niechtnie udzielaj. Chc natomiast powiedzie, e jest zaskakujcy ten ton pretensji do wadz polskich, e zbyt obficie udzielaj paszportw, przez co stwarzaj trudnoci placwkom konsularnym w Warszawie. Przypominam sobie zarzuty publikowane w tej samej prasie w stosunku do nas w okresie stanu wojennego, e Polska nie daje paszportw, co jest rzekomo amaniem zasad KBWE. Nie wiem, czy niedawania wiz nie mona kwalifikowa jako amania tyche samych zasad o swobodnym przepywie osb, bo przecie istot jest ruch osb, nie za uzyskanie paszportu lub te uzyskanie wizy. Wszystko jedno, czego si nie dostaje, bo chodzi o faktyczn moliwo wyjazdu. Krytycy zakresu swobd w Polsce stosuj podwjn miar do siebie i do nas, i z tego wanie punktu widzenia z pewnym rozbawieniem asystuj tej burzy, ktra si w prasie brytyjskiej i amerykaskiej teraz rozwina w zwizku z trudnociami, na jakie napotykaj polscy obywatele, gdy maj uzyska wizy. My nie dajemy paszportw powoujc si na interes naszego pastwa - gwacimy ludzkie prawa. Oni nie daj wiz w imi interesw swoich pastw - s mimo to obrocami swobd jednostki i z tych pozycji mog nam ublia. W kadym razie ten obraz Polski jako kraju, z ktrego nie mona wyjecha, i obraz krajw zachodnich, ktre wycigaj ramiona, aby przygarn spragnionych wolnoci Polakw, jakby si w wietle tej dyskusji nieco chwieje. KEVIN RUANE - radio BBC Chciabym si dowiedzie, czy nie byoby moliwe w zwizku z tym, e korespondenci zachodni nie s dopuszczeni do procesu KOR, czy mona by chocia byo zaaranowa, eby korespondenci mogli sta na zewntrz - na ulicy? JERZY URBAN Jak ju wielokrotnie wyjaniaem, ja nie reguluj ruchu na ulicy. Sprawy dopuszczania na proces s za w kompetencji sdu. Sprawy warunkw pracy korespondentw znajduj si w gestii Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Ja po raz pierwszy dowiaduj si, e pan z BBC chce sta na ulicy, i jestem gotw wyjania to w paskim imieniu z MSZ - czy istniej jakie przeciwwskazania w tej sprawie.

Oglnie biorc korespondenci zachodni mog sta, gdzie chc, jeli tylko kwestie porzdkowe nie staj temu na przeszkodzie. Po prostu traktowani s tak, jak wszyscy ludzie, ktrzy mog sta i chodzi na ulicy. Chyba, e akurat na tej ulicy co takiego si dzieje, e milicja musi prosi o to, eby si usunli. Ja nie znam sytuacji, w jakiej pan si znalaz, ale proponuj, ebymy nie wyjaniali tego publicznie w obliczu kilku telewizji, bo jednak sprawa paskiego stania na ulicy ma ograniczon donioso. JANUSZ SOBIERAJ - Telewizja Polska Panie ministrze, po paskim spotkaniu w Paryu doradca ministra Cheyssona spotka si z panem Blumsteinem. Prosibym o skomentowanie tego faktu. JERZY URBAN Nie ma powodu, eby wiza to z moim pobytem w Paryu, bo ja nie zachcaem do takiego spotkania, ale serio mwic - to jest oczywicie kolejny przejaw kontynuowania przez wadze francuskie polityki mieszania si w sprawy wewntrzne Polski. Krok nieprzyjazny wobec Polski, ktry nie suy poprawie stosunkw. Chciabym na ten temat moe doda pewien komentarz oglniejszy. Mam przed sob wycinek z ustawy amerykaskiej, ustawy zwanej ustaw Logana, na temat prywatnego kontaktowania si Amerykanw z obcymi rzdami. Ustawa ta uwaa takie kontaktowanie si z obcymi rzdami za przestpstwo karane wizieniem lub grzywn, obu tymi karami cznie lub rozcznie. To samo dotyczy korespondencji lub jakichkolwiek stosunkw z obcym rzdem, z jakimkolwiek jego urzdnikiem lub przedstawicielem, jeli dzieje si to z zamiarem wpywania na dziaania lub postpowanie jakiegokolwiek obcego rzdu lub jakiegokolwiek jego urzdnika lub przedstawiciela w zwizku ze sporami lub kontrowersjami tego rzdu ze Stanami Zjednoczonymi, lub te w celu udaremnienia dziaa wadz Stanw Zjednoczonych. Jednym sowem prawo amerykaskie kwalifikuje kontakty swoich obywateli z obcymi rzdami, stawanie po stronie tych obcych rzdw, a przeciw interesom Stanw Zjednoczonych jako przestpstwo. A wic nie tylko my uwaamy za akty co najmniej w sensie moralnym i politycznym zdradzieckie wobec wasnego kraju takie postpowanie emigrantw jak to, o ktre pan pyta, czyli spiskowanie z obcymi rzdami przeciw interesom wasnego kraju. BERNARD MARGUERITTE - Le Figaro Panie ministrze, nawizujc do pytania kolegi z telewizji, chciaem si zapyta jednak, czy pobyt paski w Paryu by poyteczny w jakikolwiek sposb i czy porwnujc grono uczestnikw na konferencji prasowej tam, pan uwaa, e ono rwna si z gronem uczestnikw na naszej konferencji? JERZY URBAN Czy mj pobyt w Paryu by poyteczny? Moim zdaniem, by bardzo poyteczny, mimo e odgosy prasy niekoniecznie byy przyjazne temu punktowi widzenia, ktry prezentowaem. Na konferencji prasowej frekwencja bya rekordowa - 70 osb, wszystkie wielkie dzienniki, wielu wybitnych dziennikarzy. Rezonans konferencji by bardzo szeroki. Relacje w TV, radiu, chyba we wszystkich wanych gazetach. Dziao si to mimo ogaszanego hasa bojkotu tej konferencji. By to pobyt poyteczny dlatego, e miaem moliwo szerokiego przedstawienia zasad naszej polityki

w ostatnich latach. Wikszo wielkich gazet paryskich, a take telewizja i radio obszernie przedstawiy wyraony przeze mnie punkt widzenia. Nawet si z nim nie zgadzajc, jednak go zreferoway. Jest to pewien ewenement, poniewa dotychczas zainteresowania wikszoci gazet paryskich dotyczyy nie caoksztatu naszej polityki, jej motyww i racji, lecz tylko najrozmaitszych incydentw i spraw wycinkowych. Ja myl, e, by moe, w niektrych redakcjach to spotkanie owocowa bdzie nie tylko doranie, lecz bardziej dugofalowo, suc jakim ewentualnym przemyleniom linii redakcyjnej w sprawach polskich. Ale to jest tylko nadzieja. Porwnanie tej sali i owej sali w Paryu. Znajdujemy si w slumsach, w przymiarce do sali, na ktrej odbywaa si konferencja paryska, a wic i poziom dialogu w Paryu by bardziej wersalski z obu stron. Znw serio mwic, tamta konferencja bya o tyle - z mojego punktu widzenia - podna i ciekawa, e my tutaj rozmawiamy o sprawach biecych, rne sprawy fundamentalne s jakby ju poza nami. Tutaj nikt nie pyta o nasze racje generalne, bo je zna niezalenie od tego, czy si z nimi zgadza, czy nie. W Paryu zgromadzili si dziennikarze przewanie na co dzie nie zajmujcy si Polsk ani nawet krajami socjalistycznymi, a wic pytajcy o rzeczy bardziej fundamentalne. W zwizku z tym miaem okazj i pretekst, aby mwi o rzeczach bardziej dugofalowych i o zasadach naszej polityki, o co na tej sali trudno. RENATE MARSCH-POTOCKA - agencja DPA Ja chciaam mimo wszystko wrci do stania na ulicy przed sdem. Ostatnim razem milicjant podszed i mwi do nas, e jak nie odejdziemy, to bd nas adowa do samochodu i wywozi poza Warszaw. I mwi, e ma prawo do tego. Chciaabym spyta, jakie jest to prawo, ktre pozwoli na to. JERZY URBAN By moe wzgldy porzdkowe sprawiay, e pani obecno tam bya niepodana. Milicja ma prawo regulowa kwestie porzdkowe na ulicy. A tej propozycji przejadki nie chc komentowa. Myl, e Centrum Interpressu powinno zwrci si do milicji i wyjani motywy dziaa porzdkowych, bo po c niepotrzebne zadranienia na tej sali. Mam jeszcze tak prob. Mianowicie chciabym powiedzie par sw nie jako rzecznik rzdu, a w swoim imieniu. Uznajcie, e dzieje si to jakby poza konferencj prasow z rzecznikiem rzdu. Ot miaem ostatnio okazj przeczyta sporo tekstw w zachodniej prasie traktujcych o mnie jako o osobie. Taka jaka moda si zarysowaa na publikacje o mnie, ktra oczywicie bardzo mi pochlebia. Ale po prostu nie mog si powstrzyma, eby kilku sw komentarza do niektrych z tych tekstw nie wygosi. Pierwszy chronologicznie by to tekst pana Gerlicha w Die Welt. Ozdobiony by moim zdjciem i to zdjcie byo ozdobione podpisem rzecznik polskiego rzdu, yd i antysemita. Ja auj, e nie mam pienidzy i czasu, eby wytoczy proces o zniesawienie zwizany ze sowem antysemita w jakim sdzie zachodnioniemieckim. Nie mam niestety takich moliwoci. W tym tekcie autor ustala moje ydowskie pochodzenie, sigajc trzy pokolenia wstecz, i ustala, kim byli moi dziadkowie. Znw nie mog si powstrzyma, eby nie powiedzie, e w prasie zachodnioniemieckiej skonno do ustalania pochodzenia o trzy pokolenia wstecz budzi silnie race reminiscencje. Skoro ju jednak ustalono, zreszt zgodnie z prawd, e mj dziadek by optykiem, co zreszt nie wydaje si specjalnie rewelacyjne, to dziwi si, e nie wspomniano o tym, e moi dziadkowie, wikszo ich dzieci, a take

caa pozostaa rodzina zostaa wymordowana przez faszystw narodowoci niemieckiej, gdy to wydaje mi si wikszym ewenementem jako element moich dziejw osobistych ni to, e dziadek by optykiem. Publikacji na mj temat ostatnio byo sporo. Bya taka w amerykaskim Time Magazine, bya w Washington Post, w International Herald Tribune, Liberation zajmowao si moj sylwetk itd., itp. Tego byo do sporo. Zauwayem, e gwnym rdem ujemnych charakterystyk mojej skromnej osoby jest mj dawny przyjaciel, red. Dariusz Fikus. Ot red. Fikus wyrazi w jednej ze swych cytowanych wypowiedzi opini, e mj stosunek do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jest stosunkiem pozbawionym lojalnoci i szczeroci. Chc powiedzie, e ta opinia o tyle mnie zaskoczya, e ja przez 20 lat pracowaem w redakcji, gdzie Dariusz Fikus by sekretarzem partii. Jeli tak dugoletni sekretarz partii, dzi bdcy przeciwnikiem tej partii, oskara mnie o nielojalny stosunek do partii, to wydaje mi si ta sytuacja nieco paradoksaln. Rwnie pewnym paradoksem, skoro ju podejmuj ten wtek prywatny, wydaje mi si wykorzystanie w ogle Fikusa jako rda informacji o Urbanie. Fikus charakteryzuje mnie niezwykle ujemnie, przypisuje mi wiele cech osobistych, ktre budz zgroz. Wydaje mi si, e opinie te s sabej wiarygodnoci, skoro ten Fikus wanie z ohydnym Urbanem przyjani si przez 20 lat. Dziwi mnie, e te moje paskudne cechy osobiste go nie zraay. Jednoczenie zapewniam, e uwaam za trafne, niestety, opisy mojej kiepskiej urody, niekiedy w prasie zachodniej bardzo malownicze, cytuj: Urban z okularami na nosie, ys gow wiecc w reflektorach telewizyjnych i uszami tak odstajcymi, jakby lada moment miay unie w powietrze jego okrg twarz. Chc jednak przypomnie, e urod Polakw reprezentuje pani Joanna Karska w Miami, na konkursie Miss Piknoci, a nie ja.

1984-07-20 The Guardian [...] Wikszo dziennikarzy zachodnich w Warszawie nie lubi Urbana, ktry przypuszczalnie odwzajemnia te uczucia. Obie jednak strony doszy do tego, e nawzajem si potrzebuj. Urban dostarcza faktw i liczb, jak te propagandy i stara si wyjani polityk swojego rzdu w sposb, ktry jest odwieajco wolny od argonu. Doprowadza on do furii dziaajcych w Warszawie dziennikarzy, wykazujc ,.bdy w informacjach BBC, Washington Post czy Die Welt lub kogokolwiek, kto co napisa czy nada przez radio, co szczeglnie poirytowao Urbana. Nie mwi on adnym jzykiem obcym, ale wydaje si mie sterty tumacze artykuw i nasuchw do rannego czytania. Urban jest dowcipnym czowiekiem i niekiedy sprawia, e jego suchacze miej si wbrew samym sobie. Czciej jednak odparowuj jego ostre krytyki stawiajc pytania, ktre najeone s krytycyzmem wobec polityki rzdowej lub te jego wasnych owiadcze. Kiedy jednak wyjeda, jak uczyni to w pocztku lipca podrujc do Francji, Hiszpanii i Kuby, zachodniej prasie mocno brakuje tygodniowych dawek. Szybko zdaje sobie ona spraw, e jego zastpca, nawet jeli jest bardziej przyjazny, nie dostarcza jej wielu informacji, nie mwic ju o citych dowcipach. [...] Jego regularne konferencje prasowe s powan innowacj. Jest on take dostpny do brefingw off the record, ktre mog da interesujce rezultaty. [...]

W sztuce sterowanego przecieku czy prbach kierowania informacj Urban znalazby wicej wsplnego ze swoim partnerem na Downing Street [siedziba rzdu brytyjskiego - przyp. red.] ni z Leonidem Zamiatinem, rzecznikiem Kremla. W gruncie rzeczy Rosjanie przypuszczalnie zdecydowanie dezaprobuj polityk informacyjn Polski i dziennikarze z krajw wsplnoty socjalistycznej nie s zachcani do brania udziau w konferencjach prasowych Urbana. Chocia PAP i TVP przychodzi na nie, nigdy nie zadaj pyta. W tydzie po konferencji prasowej Urbana jedna z gazet polskich zamieszcza stenogram z niej, przy czym nie s omijane adne delikatne politycznie sprawy. W normalnych warunkach wszystkie te stenogramy wywoayby wielkie ziewanie. W Polsce oznacza to jednak, e informacja, ktrej normalnie nie puciby cenzor, dostaje si mimo wszystko do druku, nawet jeli jest ona w partyjnej gazecie. Polska publiczno jest czsto mniej zainteresowana deklaracjami Urbana ni pytaniami mu stawianymi. Byoby gupot wycign z tego wniosek, e Polacy uwaaj, i zachodni korespondenci powinni mie dostp do prawdy i tylko prawdy: Wiedz oni jednak, e niemal kade sowo, jakie zachodni korespondenci wysyaj z Polski, wkrtce wraca przez BBC, Gos Ameryki i inne zachodnie radiostacje. Polska zaniechaa wysikw zaguszania ich wszystkich. Nie mogc ich wic zby jako agentw zachodnich sub wywiadowczych, wadze polskie staraj si zapewni, eby ich gos take wystpowa w zachodnich rodkach przekazu i eby polska opozycja nie osigaa w tej dziedzinie monopolu. Oczywicie polski rzd zakada, e przywdcy Solidarnoci, ktrzy obecnie s zwalniani, jak te intelektualici jak Kuro, znowu zwrc si do zachodnich rodkw przekazu i zachodniej opinii publicznej. Ale tym razem jest take rzecznik rzdowy, Urban. Jakiekolwiek ma wady, Urban sprawi, e scena polska staa si nieskoczenie bardziej interesujca dla rodkw przekazu.

1984-07-24
YOZO HASEGAWA - The Nihon Keizai Shimbun Co pan sdzi, panie ministrze, o reakcji Zachodu na amnesti? JERZY URBAN Nie mamy jeszcze oficjalnych reakcji rzdw zachodnich. Mog si opiera na razie na tym, co donosi prasa zachodnia. [...] Najobszerniej pisze na ten temat agencja Associated Press, a mianowicie, e: Prezydent Ronald Reagan studiuje spraw sankcji gospodarczych w Polsce po decyzji polskiej zwalniania winiw politycznych. Cytuj agencj: Prawdopodobnie w cigu najbliszych kilku dni postanowi, czy zagodzi ograniczenia, powiedzia w poniedziaek rzecznik prezydenta. Rzecznik Biaego Domu Larry Speakes wskaza, e Departament Stanu ju okreli decyzj rzdu polskiego w sprawie ogoszenia amnestii dla 652 winiw politycznych jako pozytywny krok. Urzdnicy, ktrzy rozmawiali jedynie pod warunkiem, e nie ujawni si ich nazwisk, powiedzieli, e obecnie rozwaa si zniesienie zakazu regularnych lotw samolotw polskich rejsowych oraz zagodzenie ogranicze wymiany naukowej z Polsk. Oczekuje si, e w chwili obecnej pozostan w mocy amerykaskie

odmowy poparcia przyjcia Polski do Midzynarodowego Funduszu Walutowego, utrzymanie odmowy klauzuli najwyszego uprzywilejowania oraz zakaz amerykaskich kredytw rzdowych na zakup ywnoci i innych artykuw. Jeeli wierzy rozmwcom agencji AP, to przewidzie mona, e rzd Stanw Zjednoczonych po raz kolejny owiadczy, e Polska zrobia krok we waciwym kierunku. Tomy ju syszeli wiele razy i to brzmi miesznie. Chc przypomnie, e prezydent Reagan oznajmi wprowadzajc restrykcje przeciw Polsce w grudniu 1981 r., e pozostan one w mocy do chwili zakoczenia stanu wojennego, zwolnienia wszystkich winiw politycznych, podjcia dialogu z Kocioem i z Solidarnoci. Potem w czerwcu 1983 r. przesta mwi o Solidarnoci, jak gdyby biorc pod uwag realia, stan faktyczny, a zacz mwi o znaczcych, liberalizacyjnych krokach. Po pierwsze, nasuwa si pytanie oglne, czego waciwie chce rzd USA? Stosowa wobec Polski prby nacisku przez 2,5 roku. Te prby nacisku niczego nie day. Rozwizalimy i rozwizujemy nasze sprawy sami, wedug wasnego kalendarza, zgodnie z moliwociami i potrzebami wewntrzkrajowymi. Natomiast w tej lub zmodyfikowanej postaci tzw. dania amerykaskie s powtarzane, jakby zupenie niezalenie od tego, co si dzieje u nas w Polsce. Zakoczenie stanu wojennego nastpio definitywnie rok temu. Zwalnianie winiw politycznych jest to proces ustawiczny, ktry w tej chwili dozna swojego ukoronowania. Podjcie dialogu z Kocioem? Nigdy ten dialog nie by zrywany, wic nie mona byo go podejmowa. Natomiast Solidarno to jest przeszo, a wic w tej chwili prezydent Reagan mwi o dialogu z narodem. C to znaczy dialog z narodem i kto go toczy, a kto tego dialogu nie toczy? Na przykad, czy wybory do rad narodowych to by, czy nie by dialog? Czy zapowied wyborw parlamentarnych, wyborw do Sejmu, to jest krok dalej w kierunku dialogu, czy nie jest? Oczywicie to znaczca zapowied dialogu i to w jzyku, ktry powinien by Stanom Zjednoczonym znany i doceniany, poniewa wanie w rozumieniu amerykaskim wybory to przede wszystkim jest gwna forma dialogu. Nowe zwizki si rozwijaj itd. Wic c, wydaje si, e coraz bardziej oczywista staje si nieuczciwo tych tzw. da Stanw Zjednoczonych w stosunku do Polski, wskazuj one na instrumentalne traktowanie Polski. Wydaje si, e mnoenie i modyfikowanie tych da, coraz to bardziej oderwanych od polskiej rzeczywistoci, wskazuje po prostu na nieaprobowanie naszych stosunkw ustrojowych i oczekiwanie na ich zmian. Stany Zjednoczone wiedz, e w odpowiedzi na adne ich dania nie bdziemy modyfikowa naszych stosunkw ustrojowych, a wic te nie oczekuj bynajmniej spenienia swoich da, gdy idzie o ich myl generaln. W tej chwili wydaje si ju, e istot polityki Stanw Zjednoczonych wobec Polski jest denie do osabienia Polski w wiecie, do osabienia Polski w Europie. Jest to polityka antypolska godzca ju nawet nie w nasz ustrj, lecz po prostu w nard polski. Nie udao si uczyni z Polski jakiego zaczynu, procesu rozsadzania obozu socjalistycznego, nie udao si w Polsce spowodowa korzystnego z punktu widzenia polityki rzdu amerykaskiego przewrotu i pragnie si w rewanu za to osadzi Polsk na miejscu drugorzdnym. Jednak saba Polska to dla Europy narastanie duych niebezpieczestw, gdy Europa jest polityczn kompozycj o rwnowadze narosej historycznie. Silna Polska jest niezbdna dla tej rwnowagi. Saba Polska to dekompozycja

rwnowagi europejskiej, za silna Polska oznacza stabilizacj w Europie. Tak na gorco musz oceni sens generalny polityki Stanw Zjednoczonych wobec Polski w tej chwili. Co za si tyczy zapowiedzi tzw. znoszenia sankcji, to wydaje mi si, e jeli potraktowa serio to, co zdradzaj rozmwcy AP, z gry musz powiedzie, e to nie byyby adne powane kroki ze strony rzdu Stanw Zjednoczonych. Kwestia regularnych pocze lotniczych dokonywanych przez polskie samoloty do Stanw Zjednoczonych nie jest to sprawa o pierwszorzdnym znaczeniu dla spoeczestwa polskiego, tak pierwszorzdnym, jak warunki bytu, jak sprawy wyywienia, w ktre restrykcje amerykaskie godz rzeczywicie, a one godz w kad polsk rodzin.[] Naleaoby take przede wszystkim pomwi o wyrwnaniu przez wadze amerykaskie strat, jakie ponieli polscy pasaerowie w momencie przerwania tych lotw, kiedy musieli ponosi znaczne koszty, pastwo musiao te ponie znaczne koszty, aby mogli powrci do kraju. Drugi czynnik, o ktrym mowa jako o ewentualnym znoszeniu restrykcji, to pewne kroki w dziedzinie wsppracy naukowej. To jest dziedzina, gdzie zainteresowania stron maj charakter rwnorzdny, a wic niedyskrecje rozmwcw agencji AP wskazuj na to, e przynajmniej na razie rzd Stanw Zjednoczonych nie zmierza w kierunku znoszenia takich restrykcji, ktre s dla spoeczestwa polskiego uciliwe. FRANCESCO BIGAZZI - agencja ANSA Pan minister mwi, e nie byo jeszcze oficjalnej reakcji ze strony Zachodu na temat amnestii, ale bya pewna reakcja ze strony spoecznoci Zachodu i PAP si na razie nie wypowiedzia, czy mgby pan minister skomentowa ten temat? JERZY URBAN Bya wstpna reakcja rzecznikw amerykaskich. Mona uzna to, co powiedziaem, za nasz wstpn reakcj na tamt wstpn reakcj. Odnotowalimy take wypowied ministra Mertesa z RFN. Zawiera ona, jak zwykle, pewne oglne deklaracje pragnienia poprawy stosunkw z Polsk, jednake bez wymiernych elementw pozytywnych. Przeciwnie, wypowied ta zawiera w sobie takie stwierdzenia o amnestii, e dopiero trzeba zbada, czy chodzi o krok sprzyjajcy pokojowemu dialogowi midzy siami spoecznymi w Polsce, czy te o posunicie szachowe uzgodnione z kierownictwem radzieckim, ktre ma w kocowym efekcie umoliwi jeszcze ostrzejsze dyscyplinowanie zwolennikw Solidarnoci i Kocioa, i polskiej inteligencji. S to tony aroganckie podajce w wtpliwo suwerenno polsk, a take nasze dobre intencje, dosy oczywiste przy tak szerokim akcie amnestii. KRZYSZTOF BOBISKI - The Financial Times Wczoraj wieczorem w telewizji pukownik Pudysz da do zrozumienia, e nadal szuka Bujaka. Boj si, e moemy mie do czynienia w cigu nastpnych miesicy z ruchem dwustronnym, tzn. bd ludzie wychodzi z wizienia, a niektrzy bd zamykani. Czy moemy liczy na pana, e pan bdzie nas informowa o liczbie nowych winiw politycznych? JERZY URBAN

Jeli Subie Bezpieczestwa uda si znale Bujaka, poinformuj o tym natychmiast z przyjemnoci. Natomiast pytanie o to, czy ruch bdzie dwustronny, jest niewaciwie skierowane. Ja mam nadziej, e ruch nie bdzie dwustronny - ale naley skierowa to pytanie do tych, ktrzy potencjalnie mog podj dziaalno sprzeczn z prawem. Mam nadziej, e jej nie podejm. Po zeszej amnestii tylko 12 spord ogu amnestiowanych z powrotem weszo w konflikt z prawem w wyniku swojej dziaalnoci, jest to odsetek znikomy. Mam nadziej, e tak bdzie i tym razem. Mwi tutaj oczywicie o interesujcych dziennikarzy zachodnich ludziach parajcych si przestpczoci polityczn, gdy idzie bowiem o kryminalnych, to takich, niestety, byo wicej. GOS Z SALI Panie ministrze, pan ju powiedzia pewien komentarz na temat amerykaskiej reakcji co do amnestii. Czy mgby pan co powiedzie na temat radzieckiej reakcji? Ja zauwayem, e radziecki premier nie powiedzia nic, w kadym razie nie wyrazi niczego na temat tej amnestii ostatniej. JERZY URBAN Prosz si nie dziwi. Nie wszyscy na wiecie podzielaj jednostronno pastwa zainteresowa, a tym bardziej politycy reprezentujcy wielki kraj. Delegacja KPZR i rzdu radzieckiego wyrazia uznanie dla dorobku naszego kraju, wyrazia uznanie dla pomylnych procesw, jakie ostatnio si w Polsce dokonuj. Myl, e w tych istotnych i oglnych sowach, jakie zostay powiedziane na temat polityki partii i rzdu, mieci si take uznanie dla wielu naszych poczyna szczegowych, ktre t polityk ogln kontynuuj i ktre przynosz dobre dla ycia kraju i stabilizacji rezultaty. DAVID ENSOR - TV amerykaska ABC News Panie ministrze, chciabym si dowiedzie, jak pan sdzi, jak si miewa komunizm polski po 40 latach, i jak pan oczekuje, jak to bdzie za 40 lat? JERZY URBAN Wczoraj uczestniczyem w posiedzeniu jury, ktre oceniao prace nadesane na konkurs ogoszony przez Stowarzyszenie Dziennikarzy PRL i Biuro Prasowe Rzdu o minionym 40-leciu Polski Ludowej. Nadeszy bardzo ciekawe prace i myl, e pen i dosy barwn odpowied mgbym panu przedstawi, w chwili gdy wyjdzie ksika, ktra bdzie zawieraa zbir tych prac. Prosibym o przypilnowanie, ebym panu j przysa. Myl, e komunizm po 40 latach w Polsce czuje si dobrze. Po prostu bilans 40-lecia jest bilansem zdecydowanie pozytywnym. Wszystkie bdy, poraki i regresy z tym ostatnim na czele nie mog przesoni tych wielkich osigni, jakich dokonalimy w cigu 40 lat, wycigajc kraj z zacofania, ktrego paski kraj nie zna, wycigajc kraj ze zniszcze, jakie nie byy udziaem paskiego kraju. Bilans nasz to take stabilizacja samego istnienia pastwa polskiego i pozycji Polski w Europie, ktre poprzednio byy pod znakiem zapytania. Mam tu na myli ten 20-letni epizod niepodlegoci, ktry nastpi po stukilkudziesiciu latach niewoli, a przed okupacj hitlerowsk. Jak oczekuj, e Polska bdzie wyglda za 40 lat? Mam nadziej, e wydobdzie si ze wszystkich obecnych kopotw i bdzie rozwijaa si pomylnie, ma bowiem po temu wielkie moliwoci, ktre tkwi w samym ustroju i w owocach jego dziaania, np. takich jak ogromna, bijca rwnie kraje wysoko rozwinite, ilo ludzi o wysokim wyksztaceniu zawodowym i o wyksztaceniu wyszym, jak

duy przemys, ktry zosta zbudowany i ktry nie funkcjonuje jeszcze tak, jak bymy pragnli, jak bogactwa naturalne, ktre tkwi w tej ziemi i w lepszych warunkach ekonomicznych bd mogy by obficie wydobywane, jak oparcie na ogromnym rynku zbytu i rdle zasilania naszej gospodarki, jakim jest Zwizek Radziecki i kraje socjalistyczne. Mam te nadziej, e przyszy wiat, wiat zachodni, bdzie bardziej sprzyja normalnej wsppracy gospodarczo-ekonomicznej z Polsk, poniewa to jest te jedna z przesanek pomylnego rozwoju. Gdy za idzie nie o stron ekonomiczn, a polityczn i spoeczn, to myl, e nie uprzedzony obserwator zauway moe, e kadziemy dzi podwaliny pod reformy bardzo dalekosine, e wspomn o caym systemie samorzdw: samorzdzie zakadowym, rozwijaniu si samorzdw lokalnych, o odnowionej roli zwizkw zawodowych i wielu, wielu innych poczynaniach, ktre s przecie prac kadc podwaliny pod przyszo i pod przyszy ksztat stosunkw w Polsce.

Aneks
Prasa

Los Angeles Times (USA) - korespondent Dan Fisher (do 1984) Dziennik poranny o kierunku republikaskim wydawany w Los Angeles oraz w Costa Meso. Zaoony 4 grudnia 1881 r. Trzeci pod wzgldem nakadu dziennik w USA. Nakad podstawowy 1 043 025 egz. o objtoci min. 64 stron. Nakad niedzielny 1 289 314 egz. o objtoci ponad 400 stron i wadze do 2 kg. Najbardziej popularny dziennik na zachodnim wybrzeu Stanw. Zatrudnia 3700 pracownikw, w tym ponad 500 dziennikarzy. Posiada 18 wasnych placwek za granic.

Berliner Morgenpost (Berlin Zachodni) Dziennik poranny ukazujcy si w Berlinie Zachodnim. Zaoony w 1898 r. Waciciel: koncern Springera. Nakad ok. 190 000 egz.

The Chicago Sun-Times (USA) - korespondent Charles Gans (do 1984) Dziennik poranny o orientacji konserwatywnej wydawany w Chicago. Zaoony w 1947 r. Nakad podstawowy 639 100 egz. Nakad niedzielny 680 900 egz.

Dagens Nyheter (Szwecja) Dziennik poranny o orientacji liberalnej wydawany w Sztokholmie. Zaoony w 1864 r.

Nakad podstawowy 390 900 egz. Nakad niedzielny 466 700 egz.

Le Figaro (Francja) - korespondent Bernard Margueritte Dziennik poranny wydawany w Paryu. Zaoony 14 stycznia 1826 r. W 1976 r. zakupiony przez Roberta Hersanta. Nakad 414 800 egz. Ulubione pismo wielkiej i redniej buruazji.

The Financial Times (WB) - korespondent Krzysztof Bobiski Dziennik wydawany w Londynie, a od 1979 r. take we Frankfurcie nad Menem. Zaoony w 1888 r. Nakad 196 322 egz. Adresowany przede wszystkim do k biznesu, podaje informacje gospodarcze i finansowe.

Frankfurter AUgemeine Zeitung (RFN) Dziennik poranny wydawany we Frankfurcie przez spk akcyjn. Zaoony w 1949 r. Nakad ok. 350 000 egz. Jeden z czoowych dziennikw kapitalistycznych kolportowany w ponad 100 krajach. Gwnymi czytelnikami s przemysowcy, politycy - ludzie majcy znaczny wpyw na sytuacj ekonomiczn i polityczn RFN.

Gteborgs Posten (Szwecja) Dziennik poranny o orientacji liberalnej wydawany w Gteborgu. Zaoony w 1905 r. Nakad podstawowy 285 500 egz.

Nakad niedzielny 278 600 egz.

The Guardian (WB) Dziennik niezaleny o profilu liberalnym wydawany w Londynie i w Manchester. Zaoony 5 maja 1821 r. pt. The Manchester Guardian, od 1959-08-24 zmieni tytu na The Guardian. Nakad ok. 500 000 egz. Obok The Times uwaany jest za najpoczytniejszy dziennik w Wielkiej Brytanii. Czytany przede wszystkim przez klas redni i inteligencj. Materiay o Polsce najczciej pisuje Hella Pick.

International Herald Tribune (USA) Dziennik wydawany w Paryu, drukowany jednoczenie w Marsylii, Hadze, Londynie, Zurychu, Hongkongu i Singapurze. Zaoony 4 padziernika 1887 r. Wacicielami s: The New York Times Co i Washington Post Co. Nakad 179 000 egz.

Izwiestia (ZSRR) - korespondent Leonid Toporkow Dziennik centralny wydawany w Moskwie przez Prezydium Rady Najwyszej ZSRR. Zaoony 13 marca 1917 r. Nakad 6 900 000 egz.

Kansan Uutiset (Finlandia) - korespondent Risto Korhonen Dziennik wydawany w Helsinkach. Organ Demokratycznego Zwizku Narodu Fiskiego i Komunistycznej Partii Finlandii. Zaoony 1 stycznia 1957 r. Nakad 57 262 egz.

Liberation (Francja)

Dziennik prezentujcy pogldy lewackie, wydawany w Paryu. Zaoony w 1973 r. Nakad 220 000 egz.

La Libre Belgique (Belgia) - korespondent Henryk Kurta (do 1983) Dziennik poranny wydawany w Brukseli w jzyku francuskim. Zaoony 21 grudnia 1883 r. Nakad 115 000 egz. Reprezentuje interesy Partii Socjalno-Chrzecijaskiej.

Le Matin (Francja) Dziennik poranny wydawany w Paryu. Zaoony 1 marca 1977 r. Nakad podstawowy 200 000 egz. Zbliony do Partii Socjalistycznej.

Le Monde (Francja). - korespondent Jan Krauze (do 1982) Dziennik wieczorny wydawany w Paryu. Zaoony 11 grudnia 1944 r. Nakad podstawowy 550 000 egz. Wychodzi 6 razy w tygodniu, raz w tygodniu po angielsku. Od 1979 r. take Le Monde Dimanche. 20% nakadu sprzedawane jest za granic, co stanowi absolutny rekord wrd gazet francuskich. Dziennik zaliczany do prestiowych, przeznaczony jest gwnie dla czytelnikw wyksztaconych. Jego lini przewodni ma stanowi obiektywizm i liberalizm.

Nepszabadsg(Wgry) - korespondent Gabor Miklos (do 1985) Dziennik poranny wydawany w Budapeszcie. Organ centralny Wgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej.

Zaoony 1 lutego 1942 r. jako nielegalna gazeta pt. Szabad Np od 3 listopada 1956 r. ukazuje si pod obecnym tytuem. Nakad 758 000 egz.

Newsweek (USA) - korespondent Douglas Stranglin (do 1984) Tygodnik wydawany w Nowym Jorku. Zaoony w 1933 r. Dodatkowo dwa wydania specjalne: europejskie pod nazw Newsweek International, wydawane w Szwajcarii od 1972 r., oraz zachodnio-amerykaskie. Nakad 2 950 000 egz.

The New York Times (USA) - korespondent John Kifner, Michel Kaufman Dziennik poranny wydawany w Nowym Jorku, wychodzi te w Limie, Manili, Melbourne. Zaoony 18 lutego 1854 r. Nakad podstawowy 915 000 egz. przy wadze jednego egzemplarza ok. 2,5 kgWydanie niedzielne pt. The York Times Magazine w nakadzie 1 477 000 egz. Najwikszy dziennik wiata. Zatrudnia 5000 pracownikw. Posiada 31 placwek zagranicznych. Ogoszenia zajmuj miejsca i przynosz 75% zysku.

Nihon Keizai Shimbun (Japonia) - korespondent Yozo Hasegawa Dziennik wydawany w Tokio w edycji porannej i wieczornej. Wychodzi take w Osace, a od 1964 r. rwnie na wyspie Kiusiu. Zaoony w 1976 r. czny nakad: 2 800 000 egz. Najwikszy jednorazowy nakad w wersji porannej w Tokio - 1 100 000 egz. Raz w tygodniu w Tokio ukazuje si specjalne wydanie pt. The Japan Economic Journal. Jest organem wielkiego przemysu.

El Pais (Hiszpania) - korespondent Jos Comas Dziennik poranny o charakterze liberalnym wydawany w Madrycie. Zaoony 4 maja 1976 r.

Nakad podstawowy 296 167 egz. Nakad niedzielny 471 466 egz. Najpowaniejszy dziennik hiszpaski kolportowany w caej Europie Zachodniej.

Stuttgarter Zeitung (RFN) - korespondent Gert Baumgarten Dziennik poranny wydawany w Stuttgarcie. Zaoony w 1945 r. Nakad 160 000 egz.

The Washington Post (USA) - korespondent Bradley Graham (do 1985) Dziennik poranny wydawany w Waszyngtonie. Zaoony w 1877 r. Nakad podstawowy 578 831 egz. Nakad niedzielny 808 404 egz. Zatrudnia 200 osb. Ma kilkunastu korespondentw zagranicznych i wasny system elektronicznego przekazu informacji. Czytany przez urzdnikw administracji rzdowej, kongresmenw i senatorw.

Agencje prasowe
AGENCE FRANCE PRESSE (AFP) (Francja) - korespondent Michel Castex (do 1983 r), Dominigue Garraud, Marian Kafarski Agencja wiatowa, niezalena. Zaoona 30 wrzenia 1944 r. w Paryu. Obecny status przyja w styczniu 1957 roku. Uchodzi powszechnie za instytucj pastwow, wyraajc pogldy rzdu (50% wydatkw pokrywa pastwo, 50% finansowane przez instytucje prywatne - koncerny prasowe, redakcje). AFP zatrudnia okoo 2000 osb, w tym 800 dziennikarzy. Posiada 18 biur we Francji i ponad 100 za granic. W rnych krajach wiata zatrudnia 790 osb (dziennikarze, technicy i inny personel). AGENCIA EDITORIAL FALANG ESPANOLA (Agencja EFE) (Hiszpania) - korespondent Sylvia Odoriz (do 1985) Agencja zaoona w 1939 r. w Madrycie; dziaa jako spka akcyjna - Agencia EFE, SA. Posiada 59 oddziaw i biur za granic, prowadzi serwis fotograficzny. AGENZIA NAZIONALE STAMPA ASSOCIATA - ANSA (Wochy) Zaoona w Rzymie w styczniu 1945 r., ma status agencji niezalenej dziaajcej na zasadzie spdzielni. Naley do najwikszych agencji we Woszech. Posiada 17 oddziaw krajowych i 89 biur za granic. Zatrudnia 600 pracownikw.

Opracowuje codzienny serwis informacyjny w jzykach: woskim, angielskim, francuskim, hiszpaskim, arabskim i portugalskim. ANSA przekazuje take serwis fotograficzny. ASSOCIATED PRESS (AP) (USA) - korespondent Bryan Bramley (do 1984). Mathew Vita, Charles Gans Agencja wiatowa z central w Nowym Jorku. Instytucja spdzielcza, zaoona w 1848 r. (4965 czonkw udziaowcw w Stanach Zjednoczonych i 7000 abonentw zagranicznych). Posiada 110 oddziaw krajowych, 2500 korespondentw, 57 biur zagranicznych. Serwis AP ukazuje si na amach 1800 dziennikw amerykaskich, jest odtwarzany na terenie caych Stanw Zjednoczonych za porednictwem ponad 3500 stacji radiowych i telewizyjnych. Depesze AP odbierane s w przeszo 100 krajach. ESKOSLOVENSKA tiskov kancela (TK) (CSRS) - korespondent Jii Vako Agencja pastwowa z siedzib w Pradze. Zaoona 28 padziernika 1918 r. Nadaje dziennie ok. 18 000 sw; oprcz szeregu biuletynw codziennych wydaje co drugi dzie gazet oraz 7 tygodnikw, 2 dwutygodniki, 4 miesiczniki i kwartalnik. DEUTSCHE PRESSE-AGENTUR (DPA) (RFN) - korespondent Renate Marsch-Potocka Waciciel:Deutsche Presse-Agentur Gmbh; towarzystwo, ktrego udziaowcami mog by tylko rodki masowego przekazu i wydawnictwa RFN. Siedziba: Hamburg. Zaoona w 1949 r. Zatrudnia ok. 1000 dziennikarzy, ma wasnych korespondentw w waniejszych stolicach wiata. Publikuje serwisy w jzykach: angielskim, francuskim, hiszpaskim i niemieckim. Prowadzi serwis fotograficzny. KYODO TSUSHIN-KYODO NEWS SERVICE (Japonia) Kyodo News Service, najwiksza agencja prasowa w Japonii. Naley do towarzystwa akcyjnego, w skad ktrego wchodzi m.in. 66 japoskich dziennikw. Powstaa w 1945 r. Ma wasn stacj odbiorcz oraz najnowoczeniejsze urzdzenia do przekazywania informacji. Wsppracuje z 50 agencjami i najwikszymi dziennikami na wiecie. Personel agencji liczy 1500 osb i wydaje 16 serwisw informacyjnych w jzykach: japoskim i angielskim. REUTERS LTD (WB) - korespondent Donald Forbes, Tony Barber, Reuters, jedna z najwikszych agencji informacyjnych na wiecie, zaoona zostaa w 1851 r. przez Juliusa Paula Reutera. Reuters jest prywatn spk z ograniczon odpowiedzialnoci - zarejestrowan w Wielkiej Brytanii. Zatrudnia ponad 2 tys. osb. Serwisy informacyjne przygotowuje ponad 600 dziennikarzy przy wsppracy ok. 1000 dziennikarzy terenowych. Reuters posiada za granic ponad 100 oddziaw, przygotowujcych ok. 90 rnorodnych serwisw informacyjnych w piciu jzykach. Serwisy informacyjne publikowane s przez 10 oddziaw Reutera zlokalizowanych w Londynie, Nowym Jorku, Chicago, Hongkongu, Bonn, Paryu, Kairze, Buenos Aires, Nairobi i Bahrainie. Najwikszy oddzia Reutera znajduje si w Londynie. Gwne piony to: redakcja zagraniczna, finansowa i towarowa, ktre przygotowuj codzienny serwis informacyjny o cznej objtoci 5 milionw sw. Agencja wydaje 11 rnych serwisw finansowo-ekonomicznych. TIDNINGARNAS TELEGRAMBYRA (TT) Prasowe Biuro Telegraficzne (Szwecja)

Agencja informacyjna nastawiona gwnie na wiadomoci ze wiata i wspprac z innymi agencjami: Reuter, AFP, DPA etc. Zaoona w 1921 r. w Sztokholmie. Posiada 4 oddziay w kraju i filie poza granicami: w Brukseli, Moskwie, Nowym Jorku i Reykjaviku. Zatrudnia 190 osb. UNITED PRESS INTERNATIONAL (UPI) USA) - korespondent Walter Wishniewski, Bogusaw Turek Agencja wiatowa z siedzib w Nowym Jorku. Utworzona przez koncerny prasowe w 1958 r. z poczenia United Press (zaoony w 1907 r.) oraz International News Serwis (zaoony w 1909 r.) Wacicielem agencji jest E.W. Seripps Co. i czciowo Hearst Co. UPI posiada 151 oddziaw krajowych i 110 biur zagranicznych, obsuguje 7000 abonentw na wiecie. Z serwisw agencji korzysta 1592 gazet i 3760 rozgoni radiowych i stacji telewizyjnych w USA. UPI zatrudnia okoo 10 000 osb. Agencja posiada system serwisw notowa giedowych pod nazw STOX-QUOTE. UPI nie jest agencj rzdow, ale na skutek bardzo duego powizania z amerykaskim wiatem biznesu reprezentuje amerykaski punkt widzenia, wynikajcy ze specyficznego zainteresowania k wielkiego kapitau.

Rozgonie radiowe
BBC EXTERNAL SERVICES (Program zagraniczny radia BBC) stanowi integraln cz BBC radiotelewizji majcej charakter instytucji uytecznoci publicznej i cieszcej si duym zakresem autonomii, jednak pozostajcej pod ogln kontrol rzdu. W przeciwiestwie do programw krajowych BBC, finansowanych gwnie z opat abonamentowych, program zagraniczny finansowany jest z dotacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych Wielkiej Brytanii, ktre uczestniczyy w okreleniu zasad polityki programowej i kierunkw nadawania. Program zagraniczny radia BBC nadaje 720 godzin audycji tygodniowo w 37 jzykach, w tym 25 godzin 15 minut audycji w jzyku polskim. DEUTSCHLANDFUNK jest instytucj uytecznoci publicznej zarzdzan przez 22-osobow rad, ktrej czonkowie mianowani s przez Bundestag (6 czonkw), Bundesrat (6 czonkw), rzd federalny RFN (5 czonkw), a take przez Koci ewangelicki i katolicki, zwizek pracodawcw, zwizki zawodowe i Centraln Rad ydw. Deutschlandfunk nadaje dwa programy: Program I (niemieckojzyczny) przeznaczony dla europejskich krajw niemieckojzycznych oraz Program II w 10 jzykach obcych, w tym 18 godzin tygodniowo w jzyku polskim. RADIO FRANCE INTERNATIONAL (Program dla zagranicy radia francuskiego) jest autonomicznym towarzystwem programowym, ktrego zadaniem jest produkcja i emisja audycji dla zagranicy, jak rwnie dla cudzoziemcw przebywajcych we Francji. 54% akcji tego towarzystwa ma radio francuskie, reszt - pastwo. Wrd 12 czonkw Rady Nadzorczej RFI znajduje si 2 mianowanych przez Zgromadzenie Narodowe i Senat oraz 3 mianowanych przez rzd. Parlament i rzd decyduj rwnie o budecie RFI. Rozgonia ta nadaje 449 godzin audycji tygodniowo, w tym na zagranic w 7 jzykach. Audycje nadawane do Polski trwaj 7 godzin 35 minut tygodniowo. RADIO FREE EUROPE (Radio Wolna Europa) stanowi cz Radia Free Europe/Radio Liberty Inc. Do 1974 r. finansowane z budetu CIA. Obecnie z formalnego punktu widzenia jest prywatn korporacj finansowan przez Kongres Stanw Zjednoczonych (m.in. z funduszy przeznaczonych na realizacj polityki zagranicznej) i nadzorowan przez Board of International Broadcasting (BIB), agend rzdu

Stanw Zjednoczonych. Przepisy stanowi, e korporacja ta ma realizowa polityk programow, ktra nie byaby niezgodna z polityk zagraniczn Stanw Zjednoczonych. Piecz nad tym sprawuje BIB pod nadzorem Sekretarza Stanu USA. Radio Wolna Europa nadaje 544 godzin audycji tygodniowo w 6 jzykach, w tym 139 godzin w jzyku polskim. VOICE OF AMERICA (Gos Ameryki) - rozgonia rzdowa podporzdkowana agendzie federalnej, United States International Communication Agency, ktra z kolei podlega sekretarzowi stanu USA. Jest finansowany przez rzd Stanw Zjednoczonych, ktrego agendy decyduj o polityce programowej, kierunkach nadawania i o polityce personalnej. Gos Ameryki nadaje 966 godzin audycji tygodniowo w 43 jzykach, w tym 49 godzin w jzyku polskim.

Stacje i sieci telewizyjne

ARBEITSGEMEINSCHAFT DER OFFENTLICHRECHTLICHEN RUNDKANSTALTEN DER BUNDESREPUBLIK DEUTSCHLAND (ARD) - zrzeszenie 9 radiotelewizji krajw zwizkowych RFN, majcych charakter instytucji uytecznoci publicznej, finansowane z opat abonamentowych i wpyww z reklamy. Niezalenie od wasnych programw telewizyjnych, nadaj one jeden wsplny program oglnokrajowy, do ktrego wnosz wkad programowy w proporcji do ich wielkoci i sytuacji finansowej. ARD ma korespondentw w Atenach, Bejrucie, Belgradzie, Buenos Aires, Genewie, Istambule, Johannesburgu, Kairze, Londynie, Madrycie, Meksyku, Moskwie, Nairobi, New Dehli, Nowym Jorku, Paryu, Pekinie, Pradze, Rio de Janerio, Rzymie, Singapurze, Sztokholmie, Tel-Awiwie, Tokio, Tunisie, Warszawie, Waszyngtonie i Wiedniu. INDEPENDENT TELEVISION NEWS (ITN) - serwis informacyjny angielskiej telewizji komercyjnej, bdcy wasnoci 15 komercyjnych stacji telewizyjnych i przygotowujcy dzienniki telewizyjne do nadania w ich wsplnym programie oglnokrajowym. Angielska telewizja komercyjna, ktra rozpocza dziaalno w 1955 r., nadaje dwa programy. ITN przygotowuje wszystkie dzienniki nadawane w programie ITV oraz gwny dziennik wieczorny nadawany przez Channel 4, jak rwnie inne programy informacyjne i dokumentalne. ITN ma stae biura w Waszyngtonie, na Bliskim Wschodzie, w Polsce i RPA. Ponadto wysya wasne ekipy do obsugi wszystkich waniejszych wydarze na wiecie. ITN wraz z amerykask agencj prasow UPI utworzyy UPITN, agencj aktualnoci telewizyjnych, ktra dostarcza depesze filmowe do ponad 200 stacji telewizyjnych na caym wiecie. NIPPON HOSO KYOAKI (NHK) - radio i telewizja japoska zaoona w 1926 roku. Dziaa jako instytucja uytecznoci publicznej, kierowana przez Rad Zarzdcw mianowanych przez premiera za zgod obu izb parlamentu japoskiego. Parlament zatwierdza roczne budety i plany dziaalnoci NHK. NHK finansowana jest wycznie z opat abonamentowych. Nadaje trzy programy radiowe i dwa telewizyjne (jeden program oglny, a drugi owiatowy). Na sie telewizyjn skada si 69 regionalnych i lokalnych stacji telewizyjnych, ktre emituj lokalne wiadomoci i wasne programy w audycjach oglnokrajowych. NHK zatrudnia 16 500 osb. Ma biura i korespondentw w Singapurze, Bangkoku, New Dehli, Hongkongu, Dakaracie, Pekinie, Seulu, Sydney, Paryu (na Europ Zachodni), Londynie, Moskwie, Rzymie, Genewie, Bonn, Kairze (na Bliki Wschd i Afryk), Wiedniu

(na Europ Wschodni), Nowym Jorku, Waszyngtonie, Los Angeles, Rio de Janeiro (na Ameryk Poudniow). ZWEITES DEUTSCHES FERNSEHEN (ZDF) - program II telewizji RFN, powoany do ycia przez rzdy krajw zwizkowych RFN jako instytucja uytecznoci publicznej, zarzdzany przez Rad Telewizyjn. W jej skad wchodz przedstawiciele krajw zwizkowych, partii politycznych, Kocioa ewangelickiego i katolickiego, zwizkw zawodowych, organizacji modzieowych, dobroczynnych i sportowych. ZDF finansowany jest z opat abonamentowych i wpyww z reklamy. Ma korespondentw w Bejrucie, Brukseli, Caracas, Londynie, Moskwie, Madrycie, Nairobi, Paryu, Rio de Janeiro, Rzymie, Singapurze, Tel-Awiwie, Tokio, Warszawie, Waszyngtonie i Wiedniu. NATIONAL BROADCASTING COMPANY (za. 1926 r.); COLUMBIA BROADCASTING SYSTEM (za. 1927 r.); AMERICAN BROADCASTING COMPANY (za. 1944) - wielkie amerykaskie komercyjne sieci radiowo-telewizyjne afiliujce po kilkaset stacji radiowych i telewizyjnych na caym terenie USA. Zorganizowane s jako spki akcyjne nalece do wielkich konglomeratw i uprawiajce, obok nadawania oglnokrajowych programw radiowych i telewizyjnych, rnorodn i rozleg dziaalno produkcyjn i handlow. Dziaalno programowa finansowana jest wycznie z wpyww za reklam. Prawodawstwo amerykaskie nie nakada na komercyjne radio i telewizj powaniejszych ogranicze, tote sieci te dziaaj jako korporacje komercyjne nastawione na maksymalizacj zysku. Wszystkie trzy maj sie korespondentw na wiecie. ABC zajmuje 31 miejsce na licie 500 najwikszych firm przemysowych. Posiada 250 kin, zarzdza przemysem rozrywkowym, produkuje pyty, wydaje wasne magazyny i publikuje ksiki. CBS - 102 miejsce. Jest wacicielem fabryk produkujcych bardzo szeroki asortyment artykuw poczwszy od zabawek do narzdzi przemysowych, instrumentw muzycznych, pyt. Wydaje take magazyny ilustrowane. NBC - 170 kolejne miejsce. Jest wacicielem firmy Hertz wypoyczajcej samochody, fabryki mroonek Bangnet, zakadw produkujcych telewizory, wydawnictwa ksikowego Random House oraz ma kontakty z przemysem zbrojeniowym.

Czytelnik - Warszawa 1985 Okadk i kart tytuow projektowa Wadysaw Brykczyski Zdjcia Polska Agencja Interpress, CAF Copyright by Spdzielnia Wydawnicza Czytelnik Warszawa 1985 ISBN 83-07-01590-1 Czytelnik, Warszawa 1985. Wydanie I Nakad 50 320 egz. Ark. wyd. 13,2; druk. 17,5 Papier druk. offset, kl. III, 70 gy rola 82 Skad: Drukarnia Narodowa w Krakowie Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca w Krakowie Zam. wyd. 156; druk. 1629/85. N-68 Printed in Poland

Fotografie zostay pominite zorg.