Zacznik do uchway Nr IX/59/11 Rady Gminy Damasawek z dnia 30 czerwca 2011 roku

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY DAMASAWEK na lata 2011 2014

Wojewdztwo Wielkopolskie Powiat Wgrowiecki Urzd Gminy Damasawek ul. Rynek 8, 62-110 Damasawek tel. (067) 26-13-002 fax. (067) 26-13-002 e-mail: sekretariat@damaslawek.nowoczesnagmina.pl www.damaslawek.nowoczesnagmina.pl

SPIS TRECI 1. 2. 3. 4. Pooenie i krtka charakterystyka gminy Damasawek Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Uwarunkowania zewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa kulturowego 4.1 Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie wojewdztwa i powiatu 4.1.1 Strategia rozwoju Wojewdztwa Wielkopolskiego 4.1.2 Strategia rozwoju Wojewdztwa Wielkopolskiego. Program zachowania i rozwoju rodowiska kulturowego: Raport ROBiDZ, Pozna 2000 r. 4.1.3 Plan zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego. Uwarunkowania. Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego, Pozna 2001 r. 4.1.4 Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2007-2013. Zarzd Wojewdztwa Wielkopolskiego, Pozna 2007 r. 4.1.5 Strategia rozwoju turystyki w Wojewdztwie Wielkopolskim, 2007 r. 4.1.6 Wielkopolski wojewdzki program opieki nad zabytkami na lata 2008-2011 4.1.7 Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Wgrowieckiego na lata 2006-2015 4.1.8 Strategia Rozwoju Powiatu Wgrowieckiego, Wgrowiec 2001 r. 5. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.1 Rys historyczny 5.2 Charakterystyka zasobw dziedzictwa kulturowego 5.3 Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyszym znaczeniu dla gminy 5.4 Wszystkie obiekty znajdujce si w ewidencji zabytkw (razem z obiektami z rejestru zabytkw) 5.5 Krajobraz kulturowy obszarowe wpisy do rejestru zabytkw (ukady urbanistyczne, parki kulturowe, parki krajobrazowe) 5.6 Zabytki archeologiczne 5.6.1 Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw 5.6.2 Stanowiska archeologiczne ewidencja 5.7 Zespoy najcenniejszych zabytkw ruchomych na terenie gminy 6. Uwarunkowania wewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 6.1 Stan zachowania i obszary najwikszego zagroenia zabytkw 6.1.1 Stan zachowania zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw 6.1.2 Stan zachowania zabytkw stanowicych wasno Gminy Damasawek

6.1.3 Stan zachowania zabytkw ruchomych 6.1.4 Stan zachowania zabytkw archeologicznych 6.2 Obszary najwikszego zagroenia 6.3 Uwarunkowania wynikajce ze Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Damasawek 6.4 Uwarunkowania wynikajce z Planu Odnowy Miejscowoci 6.5 Uwarunkowania Przestrzennego 6.6 Uwarunkowania wynikajce z ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej 6.7 Uwarunkowania wewntrzne ochrony zabytkw archeologicznych wynikajce z miejscowych Planw Zagospodarowania

7.
8.

Cele gminnego programu opieki nad zabytkami Kierunki dziaa dla realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 8.1 Gminna ewidencja zabytkw 8.1.1 Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw nieruchomych 8.1.2 Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw archeologicznych 8.2 Udostpnianie i promocja zabytkw 8.3 Popularyzacja i edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego 8.4 Aktywizacja spoecznoci lokalnych na rzecz opieki nad zabytkami 8.5 Zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania

9.

Okrelenie sposobu realizacji celw gminnego programu opieki nad zabytkami

10. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 11. Monitoring 12. Niektre zewntrzne rda finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami

1.

Pooenie i krtka charakterystyka gminy Damasawek Gmina Damasawek to gmina wiejska w wojewdztwie wielkopolskim, w powiecie

wgrowieckim. W latach 1975-1998 gmina pooona bya w wojewdztwie pilskim. Siedzib gminy jest Damasawek. Wedug danych gmina Damasawek ma obszar 104,7 km, co stanowi 10% powierzchni powiatu, jest drug najmniejsz gmin w powiecie. Gmina Damasawek jest gmin typowo rolnicz; uytki rolne zajmuj a 89% powierzchni (najbardziej rolnicza gmina w powiecie), lasy jedynie 2%. Administracyjnie gmina dzieli si na 18 soectw, a sie osadnicza zamieszkiwana jest przez ok. 5745 osb (wg. informacji zawartej na stronie internetowej Urzdu Gminy). Gmina pooona jest na wysoczynie morenowej. Powierzchnia gminy obnia si generalnie w kierunku pnocno-zachodnim. Rzeba terenu jest mao urozmaicona. Znaczna cze powierzchni gminy pooona jest w przedziale wysokociowym od 100 do 110 m n.p.m. Najwyszy punkt w gminie o rzdnej 120,1 m n.p.m. znajduje si na poudnie od wsi Dbrowa. Najniszy punkt o rzdnej 88,2 m n.p.m. znajduje si na brzegu jeziora Czeszewskiego w pnocno-zachodniej czci gminy. Gmina Damasawek jest uboga w surowce mineralne. Wystpuje tu w niewielkich ilociach kruszywo naturalne. W rejonie jeziora Stpuchowskiego, w obnieniach terenowych w rodkowej czci gminy oraz w okolicach Dbrowy zostay rozpoznane zoa torfu i gytii. W rejonie Stpuchowa stwierdzono wystpowanie z ropy naftowej, jednake zoa te s znikomej wielkoci i w chwili obecnej nie nadaj si do wykorzystania w procesie wydobywczym. Gmina Damasawek jest pooona na terenach nie objtych systemem obszarw chronionego krajobrazu w wojewdztwie wielkopolskim. Bardzo maa powierzchnia lasw i duy area gruntw ornych wpywa na to, e gmina Damasawek ma typowo rolniczy krajobraz. W gminie pomimo wystpowania niewielu obiektw historycznych moe nastpi wzrost zainteresowania turystyk. Gmina Damasawek z punktu widzenia geograficznego pooona jest w atrakcyjnym regionie. Przez gmin przebiega droga krajowa nr 251 Wgrowiec-nin-Inowrocaw. Stosunkowo blisko pooone s due orodki miejskie: Pozna, Bydgoszcz, Inowrocaw, nin, Wgrowiec. Wystpuj wic sprzyjajce warunki do uprawiania aktywnych form turystyki, tj. wycieczek rowerowych, pieszych oraz wypoczynku nad wod.

2. Cel opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Podstawowym, oglnie pojtym, zaoeniem niniejszego Programu opieki nad zabytkami dla gminy Damasawek na lata 20112014 jest ukierunkowanie dziaa Samorzdu Gminnego majce na celu popraw stanu zachowania i utrzymania gminnego rodowiska kulturowego. Dla realizacji powyszego zaoenia niezbdna jest realizacja szczegowych celw okrelonych m.in. w art. 87 ust. 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, (Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw, z dn. 18 marca 2010 r. z pniejszymi zmianami) do ktrych nale: wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych

wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami; zapoznanie z zasobami dziedzictwa kulturowego, histori i zabytkami gminy Damasawek, w tym take rozrnienie obiektw wpisanych do rejestru zabytkw wojewdztwa wielkopolskiego i figurujcych w ewidencji Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw; wspieranie dziaa zmierzajcych do pozyskania rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw przy sporzdzaniu i zmianie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego miasta.

3. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Konieczno opracowania przez gminy Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami reguluj zapisy nastpujcych aktw prawnych: Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 z pniejszymi zmianami) art. 7 ust. 1 pkt. 9 Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy: kultury w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568 z pniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw art. 4 Ochrona zabytkw polega, w szczeglnoci, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu: 1) zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw; 3) udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw; 4) przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic; 5) kontrol stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw; 6) uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. art. 5 Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego waciciela lub posiadacza polega, w szczeglnoci, na zapewnieniu warunkw: 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku;

3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; 4) korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci; 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. art. 18 i art. 19 zakadaj obowizek uwzgldniania ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami w strategii rozwoju gminy, w treci studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz zapisach zawartych w gminnym programie opieki nad zabytkami; art. 20 studium i plany miejscowe wymagaj odpowiednio zaopiniowania lub uzgodnienia przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw; art. 22 ust. 4 Wjt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminn ewidencj zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy; art. 32 ust. 1 pkt. 3 i ust 2 stanowi o przyjmowaniu przez wjta (burmistrza, prezydenta miasta) zawiadomie o znalezieniu w trakcie prowadzenia robt budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem i zawiadomienie o tym fakcie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw; art. 33 ust. 1 i ust 2. stanowi o przyjmowaniu przez wjta (burmistrza, prezydenta miasta) zawiadomie o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, e jest on zabytkiem archeologicznym i zawiadomienie o tym fakcie waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw; art. 81 organ stanowicy gminy lub powiatu ma prawo udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw, na zasadach okrelonych w podjtej przez ten organ uchwale;

art. 87 stanowi, e: - wjt (prezydent miasta) sporzdza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami; - gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw; - gminny program opieki nad zabytkami ogaszany jest w wojewdzkim dzienniku urzdowym; - z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami wjt (prezydent miasta) sporzdza co 2 lata sprawozdanie, ktre przedstawia Radzie Gminy.

4. Uwarunkowania zewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa kulturowego 4.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z opracowaniami wykonanymi na poziomie wojewdztwa i powiatu Gminny program opieki nad zabytkami na lata 20112014 jest spjny z nastpujcymi opracowaniami: 4.1.1. Strategia rozwoju Wojewdztwa Wielkopolskiego Strategia rozwoju Wojewdztwa Wielkopolskiego do roku 2020 jest dokumentem opracowanym przez Urzd Marszakowski Wojewdztwa Wielkopolskiego, przyjtym przez Sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego dnia 19 grudnia 2005 r. Strategia okrela uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju wojewdztwa. Ustalenia zawarte w ww. dokumencie stanowi podstaw do sporzdzenia planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa, przez co maj bezporedni wpyw na zachowanie i popraw krajobrazu kulturowego. Celem gwnym strategii rozwoju wojewdztwa wielkopolskiego jest poprawa jakoci przestrzeni wojewdztwa, systemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery spoecznej skutkujcej wzrostem poziomu ycia mieszkacw regionu. W celach strategicznych dotyczcych dostosowania przestrzeni do wyzwa XXI wieku, okrelony zosta cel operacyjny 1.3. Wzrost znaczenia i zachowania dziedzictwa kulturowego, ktry ma by realizowany m.in. poprzez ochron dorobku kulturowego.

Dziedzictwo kulturowe w rozwoju Wielkopolski jest czynnikiem integracji spoecznej, stanowi instrument promocji regionu oraz przyczynia si do wzrostu gospodarczego, poniewa moe by baz dla rozwoju turystyki i usug kulturalnych. Cel ten realizowany bdzie przede wszystkim poprzez: inwestycje w instytucje kultury ochron dorobku kulturowego wsparcie dziaa powikszajcych dorobek kulturalny regionu promocje aktywnoci kulturalnej mieszkacw. potencjaw

Cel strategiczny zakadajcy Zwikszenie efektywnoci wykorzystania

rozwojowych wojewdztwa ma by realizowany poprzez cel operacyjny 2.4. Zwikszenie udziau usug turystycznych i rekreacji w gospodarce regionu, ktrego zaoeniem jest, i Przyrodnicze, krajobrazowe oraz kulturowe atuty Wielkopolski tworz szanse na rozwj sektora usug turystyczno-rekreacyjnych. W poczeniu z turystyk biznesow sektor ten ma szanse na znaczny udzia w gospodarce regionu. Jest to tym bardziej wane, i tego typu usugi generuj du liczb miejsc pracy przy stosunkowo niskich nakadach. Cel ten realizowany bdzie m.in. poprzez: - inwestycje w infrastruktur poprawiajc stan zagospodarowania obszarw atrakcyjnych pod wzgldem turystycznym i rekreacyjnym z poszanowaniem wymogw ochrony rodowiska, - wsparcie bazy noclegowej i gastronomicznej, - promocj przedsibiorczoci w tym zakresie, - wsparcie rozwoju agroturystyki, - promocj turystyki alternatywnej. 4.1.2. Strategia rozwoju Wojewdztwa Wielkopolskiego. Program zachowania i rozwoju rodowiska kulturowego: Raport ROBiDZ, Pozna 2000 r. W programie przedstawiono ocen stanu kultury w poszczeglnych gminach, zasb dziedzictwa kulturowego w zakresie zabytkw nieruchomych i ruchomych, a take kultury niematerialnej. Wskazano ponadto mocne i sabe strony caego regionu. Przedstawiono instytucje kultury podlege samorzdowi wojewdzkiemu, samorzdom powiatowym oraz aktywno spoeczn.

Zapisany zosta rwnie cel ochrony rodowiska kulturowego: Harmonijne rodowisko kulturowe, zadbane i sukcesywnie rewaloryzowane, poddane czciowo ochronie przyniesie wymierne korzyci: m.in. gospodarcze (dochody z turystyki), spoeczne (zintegrowanie z miejscem zamieszkania), wzmocni poczucie tosamoci z miejscem urodzenia, wprowadza ad przestrzenny i podwysza komfort ycia. Cel taki mona osign poprzez: 1) ochron istniejcego zasobu materialnego i duchowego, 2) ksztatowanie przestrzeni, 3) ksztatowanie wiadomoci. Sposoby dziaania: 1) niezwykle istotne jest rozpoznanie i ochrona dziedzictwa, ktre pozostao i wzbogacanie go o nowe wartoci, 2) potrzeba promocji kulturowej Wielkopolski skierowanej do: - mieszkacw regionu, - mieszkacw kraju, - goci zza granicy, 3) dziaania zmierzajce do ochrony i poprawy rodowiska kulturowego powinny by rozoone na wiele lat, wzajemnie si uzupenia i by przygotowane na kilku poziomach, by je modyfikowa w razie potrzeby. 4.1.3. Plan zagospodarowania przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego. Uwarunkowania. Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego, Pozna 2001 r. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego uchwalony przez Sejmik Wojewdztwa Wielkopolskiego uchwa Nr XLII/628/2001 w dniu 26 listopada 2001 r. nie ma rangi prawa miejscowego, jest jednak wicy, poniewa: jego ustalenia musz by uwzgldnione w uchwalanych przez organy samorzdu terytorialnego studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin, z ktrymi z kolei musi by spjny kady opracowany miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w planie zapisane zostaj wszystkie zadania rzdowe i samorzdu wojewdztwa suce realizacji ponad lokalnych celw publicznych ze wskazaniem obszarw, na ktrych przewiduje si realizacj tych zada.

Podstawowym celem planu jest harmonijny i zrwnowaony rozwj obszaru caego wojewdztwa. Pojcie zrwnowaony rozwj czy w sobie: ad spoeczny, ad ekonomiczny, ad ekologiczny oraz najbardziej podkrelony ad przestrzenny wyraajcy si deniem do harmonijnoci, uporzdkowania i proporcjonalnoci wszystkich elementw rodowiska czowieka. Plan uznaje, e podstawow zasad pozwalajc na zachowanie dbr kultury dla przyszych pokole jest bezwzgldne przestrzeganie obowizujcego w tym zakresie prawa. Ochrona dziedzictwa kulturowego powinna by realizowana poprzez waciwe zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin. Ochrona dbr kultury materialnej i niematerialnej jest celem polityki przestrzennej. Plan podkrela, e elementy naturalne i kulturowe w krajobrazie mog pozytywnie stymulowa inne dziedziny ycia jednake pod warunkiem m.in. waciwego wykorzystania zasobw dziedzictwa kulturowego poprzez dostosowanie funkcji obiektw dla turystyki, przez dbao o stan techniczny i estetyk zabytkw i otoczenia. W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Wielkopolskiego przyjto, e: cisej ochronie konserwatorskiej powinny podlega tereny, na ktrych zachoway si zespoy przestrzenne wpisane do rejestru zabytkw; celem takich dziaa jest zachowanie ich historycznego charakteru oraz zapewnienie ochrony i rewaloryzacji, naley chroni historyczne zespoy sakralne, paacowoparkowe, folwarki, zabytkowe budynki mieszkalne, gospodarcze, szkoy, wiatraki, myny, gorzelnie i inne elementy specyficzne dla architektury zarwno miejskiej jak i wiejskiej, np. krzye, kapliczki, naley przestrzega wytycznych zabytkowych ukadw urbanistycznych, chroni krajobraz, a w rejonach o najwyszych walorach przyrodniczych i kulturowych, wykluczy realizacje obiektw, ktre swym charakterem bd kolidowa z otoczeniem, szanowa ksztatowan tradycyjnie rnorodno form osadnictwa, wydoby w ukadzie przestrzennym elementy kompozycji urbanistycznej: dominant przestrzennych, osi widokowych, ekspozycji, charakterystycznych form terenowych, grup zieleni, alei, itp. konserwatorskich w zakresie nie tylko poszczeglnych obiektw objtych ochron, ale rwnie zasad zagospodarowania

4.1.4. Wielkopolski

Regionalny

Program

Operacyjny

na

lata

20072013

Zarzd Wojewdztwa Wielkopolskiego, Pozna 2007 r. W dokumencie tym ustanowiono przepisy oglne dotyczce Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego i Funduszu Spjnoci. Dokument ten jest bardzo istotny z punktu widzenia wskazania moliwoci szerokiej dostpnoci do rodkw z funduszy Unii Europejskiej. W Priorytecie VI. Turystyka i rodowisko kulturowe zapisano, i naley wykorzysta rodowiska kulturowe i przyrodnicze dla zwikszenia atrakcyjnoci regionu. Cel ten mona osign poprzez wzrost udziau turystyki w gospodarce regionu oraz wzrost udziau kultury w yciu mieszkacw. Naley dlatego: 1) zadba o stworzenie, a w dalszej konsekwencji o rozwj, infrastruktury na terenach turystycznych, 2) zadba o rozwj kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego. 4.1.5 Strategia rozwoju turystyki w Wojewdztwie Wielkopolskim, 2007 r. Wrd priorytetw i celw rozwoju turystyki w wojewdztwie wskazane zostay gwne pola strategiczne, w ktrych generuj i kumuluj si procesy rozwojowe i dziaalno w dziedzinie turystyki. Wskazane pola strategiczne maj stanowi gwne obszary wieloletnich i docelowych dziaa zmierzajcych do osignicia celu nadrzdnego w turystyce wielkopolskiej. Do priorytetw rozwojowych zaliczono rozwj walorw turystycznych. Celem strategicznym jest tu podnoszenie atrakcyjnoci turystycznej regionu poprzez lepsz ochron, ekspozycj i organizacj zasobw kulturowych i przyrodniczych. Dwa cele operacyjne odnosz si wprost do obiektw zabytkowych: - wytyczenie i zagospodarowanie historycznych tras zwiedzania w centrach zabytkowych oraz przystosowania zespow rezydencjonalnych i sakralnych do potrzeb ruchu turystycznego o charakterze krajoznawczym i pielgrzymkowym, - wykorzystanie i adaptacja budowli zabytkowych na turystyczne obiekty usugowe.

4.1.6 Wielkopolski Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2008-2011 przyjty Uchwa Nr XVIII/243/07 Sejmiku Wojewdztwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2007 r. Podstawowym celem Wielkopolskiego Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami w skali wojewdztwa jest koordynacja i stymulacja dziaa zwizanych z opiek nad zabytkami. Cele programu opieki nad zabytkami zostay okrelone w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. nr 162, poz. 1568 z pn. zmianami). Program zawiera raport o stanie zabytkw na terenie wojewdztwa wielkopolskiego oraz zaoenia programu ochrony zabytkw i stanowi element regionalnej polityki rozwoju. Omwiono zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego wojewdztwa z podaniem zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru, zabytkw nieruchomych ujtych w ewidencji konserwatorskiej, zabytkw ruchomych i parkw kulturowych. Wymieniono obiekty znajdujce si na licie wiatowego dziedzictwa, europejskiego dziedzictwa, pomniki historii, parki kulturowe oraz szlaki kulturowe wystpujce na terenie wojewdztwa. Okrelono uwarunkowania wewntrzne opieki nad zasobami dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w Wojewdztwie Wielkopolskim okrelajc stan zachowania i wspczesne zagroenia zabytkw w Wielkopolsce. W pkt. 5 Realizacja Wielkopolskiego Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami okrelono rda finansowania zada realizowanych w ramach wojewdzkiego programu opieki nad zabytkami w wojewdztwie wielkopolskim m.in. w okresie programowania 2007-2013 z postulatem, aby w obiektach, w ktrych przeprowadzono prace z udziaem rodkw publicznych, istniaa moliwo ich udostpnienia dla spoeczestwa. Okrelone zostay sposoby organizacji i realizacji Wielkopolskiego Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami poprzez: ewidencj, dokumentacj, udostpnianie, promocj i monitoring.

4.1.7 Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Wgrowieckiego na lata 2006-2015 uchwalony 28.10.2004 r. uchwa Nr XXIV/115/2004, zmieniony uchwa Nr XL/213/2006 w dniu 22 lutego 2006 r. przez Rad Powiatu Wgrowieckiego Opracowanie Planu Rozwoju Lokalnego jest niezbdnym elementem przygotowania powiatu wgrowieckiego do pozyskania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Dokument ten stanowi niezbdny zacznik do wnioskw o dofinansowanie inwestycji realizowanych w ramach Priorytetu 3. Rozwj Lokalny. Celem Planu Rozwoju Lokalnego jest zapewnienie koncentracji rodkw na strategiczne dziaania samorzdu. W pkt. 4.2 Stan dziedzictwa kulturowego zostay wymienione najcenniejsze zabytki regionu. Z terenu gminy Damasawek zosta wymieniony: koci parafialny p.w. w. Stanisawa Kostki w Damasawku oraz zaoenie paacowo-parkowe w Koybkach. Poprawie szeroko pojtej kondycji dziedzictwa kulturowego su wszelkie dziaania majce na celu wczenie z poszanowaniem postulatw ochrony konserwatorskiej zasobw zabytkowych w inwestycje aktywizujce turystyk i wypoczynek mieszkacw. Su temu zapisane w Planie Rozwoju postulaty m.in. rozbudowa infrastruktury turystycznej, czy wspieranie rozwoju pozarolniczej dziaalnoci wytwrczej i usugowej ze szczeglnym uwzgldnieniem agroturystyki. 4.1.8 Strategia Rozwoju Powiatu Wgrowieckiego, Wgrowiec 2001 r. Strategia formuuje potencja i moliwoci powiatu oraz przedstawia wizj, kierunki dziaania i warianty jego rozwoju. Stanowi instrument planowania, organizowania i realizowania przedsiwzi oraz jest podstaw do tworzenia programw finansowania z udziaem rodkw zewntrznych. Strategia opowiada na podstawowe pytanie: co powinnimy zrobi, aby funkcjonowa i rozwija si w przyszoci w celu optymalnego zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkacw? Podkrela jednoczenie konieczno ochrony walorw i zasobw rodowiska przyrodniczego oraz dziedzictwa kulturowego, a take przeciwdziaanie ich degradacji oraz promocj powiatu w kraju i za granic. Opracowujc program promocji powiatu naley zwrci uwag na zasadnicze jej aspekty (dziedziny), promocja skierowana do potencjalnych turystw przedstawienie walorw przyrodniczych, dziedzictwa kulturowego, bazy noclegowo-gastronomicznej, w tym agroturystycznej, imprez sportowych i kulturalno-rozrywkowych, moliwoci uprawiania rnego rodzaju dyscyplin sportowych i aktywnej rekreacji.

5. Zasoby dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.1 Rys historyczny Gmina Damasawek leca w historycznym regionie Pauk jest terenem wystpowania licznych ladw najstarszego osadnictwa i odrbnoci kulturowej. lady osadnictwa na terenie gminy sigaj modszej epoki kamienia neolitu. Szczegln aktywno na tych terenach zaznaczya ludno kultury uyckiej, przypadajca na okres 1200-500 p.n.e. Odsonite osady, cmentarzyska i pojedyncze skarby wiadcz o zamieszkiwaniu na omawianym obszarze ludnoci osiadej, o wysokim poziomie kultury materialnej. Najbardziej okazae grodzisko z tego okresu odkryte zostao w Smuszewie. W czasie bada archeologicznych prowadzonych w 1956 r. odsonito na terenie grodziska fragmenty drewnianych domw (przekrj poziomy do 9,5 x 10,0 m), waw obronnych (szeroko 3,5 m, wysoko 5,0 m), ulic (szeroko 3-5 m) oraz due iloci ceramiki, koci, wyrobw ze szka, elaza, brzu, kamienia, drewna, zota i bursztynu. W pobliu Smuszewa zachowane zostay rwnie lady wczesnoredniowiecznej osady otwartej. W IX w. wzniesiono drewniany grd otoczony waem i fos. Wedug niektrych historykw wanie w Smuszewie miecia si pierwotnie gwna siedziba rodu Paukw. W XI-XII w. na terenie przygranicznego regionu Pauk toczyy si czste walki z Pomorzanami, a od 1 po. XIV w. z Krzyakami. Administracyjnie tereny te wchodziy w skad powiatu kcyskiego wojewdztwa kaliskiego. Pocztki samego Damasawka sigaj XIII w. Tradycja czy powstanie wsi z rycerzem zwanym Damasawem. W XIV w. wacicielami Damasawka byli Damasawscy herbu Nacz. W 1396 r. w zapiskach historycznych odnotowany zosta Andreas Domaslafszky, a w 1398 r. - Piotr Damasawski, jego brat - Witt oraz Filip Damasawski. Pozostae wsie na terenie gminy Damasawek posiadaj rwnie redniowieczn metryk, w zapiskach historycznych z XIII w. wymieniane s: Dbrowa, Kozielsko, Niemczyn, Mokronosy, Staryn. W XVI w. zaoona zostaa wie Stpuchowo, ktra w zapiskach z 1458 r. i 1510 r. nazywana bya miastem. W 1521 r. dokument z wizytacji diecezjalnej parafii Jucewo, do ktrej nalea Damasawek, podaje o pobieraniu przez proboszcza Mikoaja abiskiego od chopw z Damasawka po mierze yta z kadej zagrody. W 1610 r. krl Wadysaw IV nada woci Damasawka zakonowi cystersw z Wgrowca, w 1620 r. wacicielami Damasawka oraz pobliskiego Staryna byli Starscy. Damasawek oraz wsie obecnej gminy Damasawek nie tworzyy w przeszoci wsplnego klucza majtkw ziemskich, jako niewielkie posiadoci naleay do rnych, czsto zmieniajcych si wacicieli. Stan ten nie uleg zmianie rwnie po przyczeniu tego regionu w 1793 r. do Prus.

W 1868 r. na terenie obecnej gminy Damasawek zakoczono budow linii kolejowej Gniezno-Nako, dwa lata pniej, w 1870 r., zostaa oddana linia kolejowa Inowrocaw-Krzy. W 1900 r. w zwizku z oywieniem ruchu pasaerskiego wzniesiono w Damasawku uytkowany do dnia dzisiejszego budynek dworca kolejowego wraz z tunelem podziemnym prowadzcym na perony. Na mocy postanowie Traktatu Wersalskiego w 1919 r. obszar obecnej gminy Damasawek znalaz si ponownie w granicach Polski. 5.2 Charakterystyka zasobw dziedzictwa kulturowego Gmina Damasawek w stosunku do innych rejonw wojewdztwa wielkopolskiego posiada niewiele zabytkw dawnej architektury. Wsie nalece do gminy Damasawek nie stanowiy znaczcych orodkw gospodarczych ani politycznych, nie byy te gwnymi siedzibami monych rodw szlacheckich. Std te brak z okresu nowoytnego wieckiej architektury reprezentacyjnej i okazaych kociow. Zabudowa omawianego regionu stanowia przez stulecia zabudow wiejsk najniszych warstw spoecznych. Wikszo budowli tego regionu wznoszona bya do koca XVIII w. najczciej z drewna. Budynki te, bardzo nietrwae, paday czsto ofiar poarw. Nie zachowa si aden obiekt wiadczcy o dawnej metryce tych terenw. Najstarsze zachowane obiekty pochodz z XIX w. Na terenie gminy jedynie Damasawek posiada rozbudowany ukad przestrzenny dostosowany do konfiguracji terenu i przebiegu drg. W Damasawku wystpuje ukad oparty na skrzyowaniu czterech drg, w miejscu przecicia drg utworzony zosta niewielki prostoktny rynek. Ten ukad urbanistyczny oraz wystpujca historyczna zabudowa charakterystyczne s dla maego miasta, cho sam Damasawek nigdy praw miejskich nie posiada. Podobny ukad oparty na skrzyowaniu drg wystpuje w Niemczynie oraz w mniejszej skali w Kozielsku i Turzy. Zabudowa wsi Staryn i Mokronosy reprezentuje ukad ulicwki z zabudow o zrnicowanej gstoci, najczciej usytuowan po obu stronach drogi. W pozostaych wsiach gminy Damasawek zabudowa nie utworzya ukadu urbanistycznego, wystpuje rozproszona w terenie. Taki ukad istnieje we wsiach Koybki, Kopanina, Smuszewo oraz Stpuchowo. Obecnie tylko ukad ruralistyczny Damasawka podlega ochronie; ujty jest w spisie ewidencji obiektw zabytkowych gminy Damasawek. Ukady przestrzenne pozostaych wsi nie zostay objte ochron konserwatorsk. W przeszoci prawie we wszystkich wsiach pooonych na terenie gminy Damasawek obok zabudowy gospodarstw wiejskich istniao zaoenie paacowo (lub dworsko) - parkowe wraz z folwarkiem. Zaoenia te zostay wzniesione w 2 po. XIX w. Najlepiej zachowane

elementy dawnego ukadu: obiekt rezydencyjny, park, cz zabudowa folwarku, wystpuj w Stpuchowie (wasno prywatna*) i Koybkach (wasno prywatna). *uwaga forma wasnoci dla wszystkich obiektw stanowicych zasoby kulturowe Gminy Damasawek zostaa podana w komputerowej bazie danych Gminnej Ewidencji Zabytkw. Zesp w Smuszewie (wasno prywatna) zachowa czytelny ukad dawnego zaoenia, gdzie obiekt rezydencjalny oraz park zachowane s w stopniu dostatecznym, natomiast obiekty gospodarcze folwarku ulegy zniszczeniu. Przykadem mniejszego zespou dworsko-parkowego Mokronosach s zaoenia prywatna), w Kopaninie (wasno (wasno Gminy Skarbu Damasawek), Pastwa) oraz (wasno Starynie

w Niemczynie (wspwasno Gminy Damasawek oraz osoby prywatnej). Obecnie zaoenia te s w duym stopniu zniszczone. Zabytki architektury mieszkalnej oraz obiekty budownictwa objte ochron

konserwatorsk zachowane na terenie gminy Damasawek pochodz gwnie z XIX w. i pocz. XX w. Historyczna zabudowa wystpuje najliczniej na terenie Damasawka. Najstarszym zachowanym zabytkiem architektury jest pnoklasycystyczny dworek, wzniesiony w 1 po. XIX w. dla Daleszyskich, wczesnych wacicieli Damasawka (wasno kocielna). Kiedy w 1911 r. rozpoczto na terenie parku budow kocioa, przebudowano dworek, adaptujc go na potrzeby plebani przykocielnej. Koci (wasno kocielna) konsekrowany w 1923 r. jest skromn budowl jednonawow, z piciobocznie zamknitym prezbiterium, niska czworoboczna wiea nie stanowi wyranej dominanty architektonicznej miasta. Mimo, e Damasawek pod wzgldem administracyjnym zaliczany jest jako wie, stosunkowo zwarta zabudowa charakterystyczna jest dla maego miasteczka o dominujcej funkcji rolniczej. Wystpuje typ szerszej dziaki z niskim murowanym budynkiem mieszkalnym ustawionym kalenic rwnolegle do ulicy oraz budynkiem gospodarczym w gbi. Charakter taki posiada zabudowa rynku i ulic przylegych. Niestety wzniesione w okresie powojennym realizacje architektoniczne nie dostosowane do zabudowy otaczajcej czciowo ten obraz zatary. Przykady historycznej zabudowy mieszkalnej zostay zachowane przy Rynku i przy ulicach przylegych. Domy mieszkalne wzniesione w 1 w. XX w. s parterowe lub pitrowe, nakryte wysokim dachem, niekiedy zachowany zosta ozdobny detal architektoniczny (niemal w caoci wasno prywatna).

Wzdu ul. Kolejowej usytuowana jest historyczna zabudowa dworca kolejowego wraz z zespoem domw mieszkalnych pracownikw kolei (wasno Skarbu Pastwa). Dworzec wzniesiony w 1900 r., jest budynkiem murowanym z cegy, pitrowym, elewacje zdobione s dekoracyjnymi pasami glazurowanej cegy, naprzeciwko budynku dworca znajduje si utrzymany w analogicznym charakterze budynek gospodarczo-mieszkalny. Domy mieszkalne s obiektami pitrowymi, o skromnych ceglanych elewacjach. Analogiczne domy mieszkalne, nalece take do zespou dworcowego, znajduj si przy ul. Kcyskiej (wasno Skarbu Pastwa oraz wasno prywatna). W pozostaych wsiach historyczna zabudowa zachowana jest bardzo nielicznie, najwicej dawnych obiektw wystpuje w zespoach paacowo (lub dworsko) - parkowych. Najlepiej zachowany zesp pozosta we wsi Stpuchowo (wasno prywatna). Malowniczo pooony nad brzegiem Jeziora Stpuchowskiego paac zosta wzniesiony w latach 1860-1870 dla Wadysawa Moszczeskiego. Obiekt dwukrotnie rozbudowywany w k. XIX w. i w XX w. reprezentuje typ willi neorenesansowej, otoczonej rozlegym parkiem (5.0 ha). Park zaprojektowany w XIX w. stanowi poczenie ukadu krajobrazowego i geometrycznego wzbogaconego o cechy eklektyczne, nawizujce do wzorw renesansu i baroku. Od strony zachodniej paacu usytuowany jest folwark; z dawnych budynkw z k. XIX w. zachowane zostay gorzelnia i stodoa oraz zesp czworakw przy drodze dojazdowej. Drug siedzib Wadysawa Moszczeskiego by zesp paacowo-parkowy w Koybkach. Paac o cechach eklektycznych wzniesiony zosta w 1882 r. Otaczajcy paac park krajobrazowy (5,88 ha) jest zaoeniem wczeniejszym, datowanym na podstawie wieku drzew na 1 po. XIX w. Zesp folwarczny usytuowany z boku, poczony by kompozycyjnie z paacem alej dbow. Obecnie na miejscu dawnych zabudowa folwarcznych zostay wzniesione nowe budynki. Trzecim zespoem paacowo-parkowym godnym uwagi jest zaoenie w Smuszewie (wasno prywatna). Pochodzi ono rwnie z 2 po. XIX w. Paac usytuowany w pnocnowschodniej czci parku posiada form architektoniczn podobn do stylu paacu w Stpuchowie. Park o charakterze krajobrazowym zachowany jest w granicach pierwotnych (3,4 ha), w czciowo zachowanym drzewostanie najliczniej wystpuje jesion wyniosy oraz kasztanowiec. Pozostae zaoenia dworsko-parkowe na terenie gminy Damasawek posiadaj jedynie pojedyncze zachowane obiekty historyczne, a niekorzystne przeksztacenia zatary w duym stopniu ich pierwotny ukad przestrzenny.

architektury

sakralnej

zabytkowy

charakter

posiada

zesp

kocioa

p.w. w. Jzefa we wsi Kozielsko (wasno kocielna). W skad zespou wchodzi plebania wzniesiona w k. XVIII w., neogotycki koci z 1874 r. oraz dom parafialny z pocz. XX w. Na terenie placu przykocielnego zachowane zostay pyty nagrobne z XVIII w. i XIX w. Najstarsze zabytkowe cmentarze na terenie gminy Damasawek znajduj si we wsi Kozielsko i Niemczyn (wasno kocielna). Cmentarze usytuowane przy kociele parafialnym, zaoone zostay w XV i XVII w. W Damasawku (cmentarz czynny, wasno kocielna), Dbrowie (wasno Gminy Damasawek), Gruntowicach (wasno Skarbu Pastwa), Kozielsku (wasno kocielna ) i Winiewku (wasno kocielna) zachowane zostay historyczne cmentarze z 2 po. XIX w. i pocz. XX w., objte s one ochron konserwatorsk. Cmentarze te, nieczynne, zachowane w rnym stopniu, niekiedy prawie cakowicie zniszczone.

5.3 Obiekty zabytkowe nieruchome o najwyszym znaczeniu dla gminy DAMASAWEK park dworski, 1 po. XIX w., nr rej.: A-417 z 12.03.1982 (wasno kocielna) dworek, ob. plebania, 1 po. XIX w., nr rej.: A-584 z 03.05.1969 (wasno kocielna) KOYBKI zesp paacowy, XIX w. (wasno prywatna): - paac, nr rej.: A-435 z 23.04.1983 - park, nr rej.: A-391 z 18.03.1981 KOPANINA zesp dworski, 1 po. XIX w. (wasno Gminy Damasawek) - park, nr rej.: A-376 z 23.06.1979 - kaplica grobowa Sobierajskich, nr rej.: A-375 z 23.06.1979 KOZIELSKO koci par. p.w. w. Jzefa, 1869-1874, nr rej.: A-737 z 04.12.1992 (wasno kocielna) plebania, XVIII w., nr rej.: A-587 z 03.05.1969 (wasno kocielna)

NIEMCZYN koci paraf. p.w. Wniebowzicia NMP, 1897, nr rej:. 759/Wlkp/A z 31.08.2009 (wasno kocielna), cmentarz przykocielny, katolicki, 1 po. XIX w., nr rej.: A-571 z 29.07.1988 oraz 759/Wlkp/A z 31.08.2009 (wasno kocielna), park dworski, 1po. XIX w., pocz. XX w., nr rej.: 726/Wlkp/A z 12.12.2008 (wspwasno Gminy Damasawek oraz prywatna), kaplica ewangelicka (w parku), pocz. XX w. nr rej.: /Wlkp/A z 12.12.2008 (wasno prywatna). SMUSZEWO zesp paacowy, 2 po. XIX w.: nr rej. 753/Wlkp/A z 19.06.2009 (wasno prywatna) - paac, nr rej.: A-377 z 23.06.1979 i 753/Wlkp/A z 19.06.2009 - park, nr rej.: A-413 z 12.03.1982 i 753/Wlkp/A z 19.06.2009 oraz stanowiska archeologiczne (wasno Skarbu Pastwa): - grodzisko wczesnoredniowieczne, nr rej.: 1294/A z 29.11.1974 - grodzisko kultury uyckiej, nr rej.: 1293/A z 29.11.1974 STARYN park dworski, 2 po. XIX w., nr rej.: A-412 z 12.03.1982 (wasno Skarbu Pastwa) STPUCHOWO zesp paacowy, 1 po. XIX w., XIX/XX w. (wasno prywatna): - paac, nr rej.: A-213 z 29.04.1970 - obora, nr rej.:A-213 z 29.04.1970 - park, nr rej.: A-392 z 28.03.1981 Pozostae obiekty bardzo wane dla caoksztatu dziedzictwa kulturowego gminy Damasawek widniej w gminnej ewidencji zabytkw, nale do nich: - Koci Parafialny p.w. w. Stanisawa przy ul. Kocielnej, (wasno kocielna), - Zesp Dworca Kolejowego (wasno Skarbu Pastwa): dworzec PKP z pocz. XX w. przy ul. Kolejowej, infrastruktura towarzyszca: wiaty przejcia podziemne na perony z pocz. XX w., wiea cinie mur. z 1907 r. przy ul. Kcyskiej; oraz - Zesp Budynkw Mieszkalnych Pracownikw Kolei przy ul. Kolejowej i Kcyskiej z pocz. XX w.

- Zesp Cmentarny ul. Lipowa (wasno kocielna): kaplica cmentarna z lat 20-tych XX w., brama cmentarna z tego samego okresu, - Myn z lat 20-tych XX w. przy ul. Wgrowieckiej, (wasno prywatna) - Remiza z pocztku XX w. przy ul. Kcyskiej, (wasno prywatna) - dawna Szkoa przy ul. Janowieckiej z pocz. XX w. (wasno prywatna) - Szkoa przy ul. Rynek z pocz. XX w. (wasno Gminy Damasawek) - Budynek Urzdu Gminy przy ul. Rynek wybudowany ok. 1915 r. (wasno Gminy Damasawek) 5.4 Wszystkie obiekty znajdujce si w ewidencji zabytkw (razem z obiektami z rejestru zabytkw) DAMASAWEK 1. UKAD RURALISTYCZNY 2. ZESP KOCIOA PAR. p.w. w. Stanisawa Kostki, ul. Kocielna: a. koci poewangelicki, ob. rzym.-kat., mur., l. 1914-22 b. dwr Recw, ob. plebania, mur., 1. p. XIX W./1920 r. c. mur kocielny, mur., ok. 1920 r. d. park krajobrazowy, XIX w.; d. brama przykocielna, mur., 2 po. XX w. 3. POZOSTAOCI ZESPOU FOLWARCZNEGO, ul. Kocielna: a. budynek mieszkalny, nr 3, mur., pocz. XX w. b. stodoa, nr 3, mur., pocz. XX w. (obecnie przy ul. niskiej 9) c. budynek gospodarczy, nr 3, mur., pocz. XX w. d. budynek gospodarczy, nr 3, mur., pocz. XX w. e. spichlerz, ob. budynek mieszkalny nr 5, mur., pocz. XX w. f. a. b. brama, mur., pocz. XX w. kaplica cmentarna, mur., l. 20-te XX w. brama cmentarna, mur., l. 20-te XX w. 4. ZESP CMENTARZA, ul. Lipowa:

5. ZESP DWORCA KOLEJOWEGO: a. dworzec, mur., pocz. XX w., ul. Kolejowa b. rampa kolejowa, ul. Kolejowa c. toalety dworcowe, ul. Kolejowa d. wiata przejcia podziemnego na perony, stal, pocz. XX w., ul. Kolejowa e. wiata przejcia podziemnego na perony, stal, pocz. XX w., ul. Kolejowa f. wiea cinie, mur., 1907 r., ul. Kcyska

6. ZESP BUDYNKW MIESZKALNYCH PRACOWNIKW KOLEI, ul. Kcyska: a. budynek mieszkalny nr 27, mur., pocz. XX w. b. budynek mieszkalny nr 29, mur., pocz. XX w. c. budynek mieszkalny nr 31, budynek gospodarczy, cznik, mur., pocz.XX w. d. budynek mieszkalny nr 33, budynek gospodarczy, cznik, mur., pocz.XX w. e. budynek mieszkalny nr 35, mur., pocz. XX w. f. budynek mieszkalny nr 37, mur., pocz. XX w. 7. ZESP BUDYNKW MIESZKALNYCH PRACOWNIKW KOLEI, ul. Kolejowa: a. budynek mieszkalny nr 1, mur., pocz. XX w. b. budynek mieszkalny nr 3, budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w. c. budynek mieszkalny nr 5, budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w. d. budynek mieszkalny nr 7, ob. poczta, mur., pocz. XX w. e. budynek mieszkalny nr 9, mur., pocz. XX w. f. budynek mieszkalny nr 10, mur., pocz. XX w. 8. SZKOA, mur., ok. 1910 r., Rynek 4 9. SZKOA, mur., pocz. XX w., ul. Janowiecka 2 10. MLECZARNIA, mur., ok. 1918 r., ul. Janowiecka 29 11. MYN, mur., l. 20-te XX w., ul. Wgrowiecka 7 12. REMIZA, mur., pocz. XX w., ul. Kcyska 4 ul. ul. Duga 13. DOM nr 1, mur., l. 20-te XX w. 14. DOM nr 2, mur., l. 20-te XX w. 15. DOM nr 4, mur., l. 20-te XX w. 16. DOM nr 5, mur., l. 20-te XX w. 17. DOM nr 7, mur., l. 20-te XX w. ul. Janowiecka 18. DOM nr 5, mur., pocz. XX w. 19. DOM nr 8, mur., 2. p. XIX w. 20. DOM nr 16, mur., pocz. XX w. 21. DOM nr 15/17, mur., ok. 1915 r. 22. DOM nr 18, mur., ok. 1915 r. 23. DOM nr 19, mur., l. 20-te XX w. 24. DOM nr 22, mur., pocz. XX w. 25. DOM nr 27, mur., l. 30-te XX w.

26. ZESP DOMU nr 33: a. budynek mieszkalny, mur., ok. 1915 r. b. budynek gospodarczy, mur., ok. 1915 r. 27. DOM nr 34, mur., l. 30-te XX w. 28. DOM nr 36, mur., pocz. XX w. ul. Kcyska 29. DOM nr 1, mur., pocz. XX w. 30. DOM nr 7 z bram, mur., ok. 1915 r. 31. DOM nr 8, mur., l. 20-te XX w. 32. DOM nr 10, mur., l. 20-te XX w. 33. DOM nr 12, mur., l. 20-te XX w; 34. DOM nr 14, mur., 1929 r. 35. DOM nr 17, szach., l. 20-te XX w. 36. DOM nr 18, szach., l. 20-te XX w. 37. DOM nr 20, szach., l. 20-te XX w. 38. DOM nr 23, mur., pocz. XX w. 39. DOM nr 25, mur., pocz. XX w. 40. DOM nr 30, mur., l. 20-te XX w. 41. DOM nr 32, szach., l. 20-te XX w. 42. DOM nr 34, mur., l. 20-te XX w. 43. DOM nr 36, mur., l. 20-te XX w. 44. DOM nr 50, mur., l. 20-te XX w. ul. Kocielna 45. DOM nr 1, mur., l. 30-te XX w. 46. DOM nr 7, mur., l. 20-te XX w. ul. Lipowa 47. DOM nr 5, mur., ok. 1915 r. 48. DOM nr 7, mur., ok. 1915 r. ul. Piotrkowicka 49. DOM nr 2, mur., l. 30-te XX w. 50. DOM nr10, mur., l. 30-te XX w.

ul. Podgrna 51. DOM nr 1, mur., l. 20-te XX w. 52. DOM nr 2, mur., l. 30-te XX w. 53. DOM nr 9, mur., l. 30-te XX w. (obecnie ul. Duga 9) 54. DOM nr 10, mur., l. 30-te XX w. (obecnie ul. Duga 10) 55. DOM nr 11, mur., l. 20-te XX w (obecnie ul. Duga 11) 56. DOM nr 12, mur., l. 30-te XX w. (obecnie ul. Duga 12) 57. ZESP DOMU nr 13: (obecnie ul. Duga 13) a. budynek mieszkalny, mur., ok. 1915 r. b. budynek gospodarczy, mur., ok. 1915 r. c. brama, furtka, ogrodzenie, mur., ok. 1915 r. 58. ZESP DOMU nr 14: (obecnie ul. Duga 14) a. budynek mieszkalny, mur., l. 20/30-te XX w. b. budynek gospodarczy, mur., l. 20-te XX w. c. budynek gospodarczy, mur., l. 20-te XX w. d. brama, mur., l. 20-te XX w. 59. DOM nr 15, mur., l. 20-te XX w. (obecnie ul. Duga 15) 60. DOM nr 16, mur., ok. 1915 r. (obecnie ul. Duga 16) 61. DOM nr 20, mur., ok. 1915 r. (obecnie ul. Duga 20) 62. DOM nr 21, mur., ok. 1915 r. (obecnie ul. Duga 21) ul. Rynek 63. DOM nr 1a, mur., pocz. XX w. 64. DOM nr 3, mur., ok. 1915 r. (obecnie Rynek 9) 65. DOM nr 5, mur., l. 20-te XX w. 66. DOM nr 6, mur., l. 20-te XX w. 67. DOM nr 8, ob. Urzd Gminy, mur., ok. 1915 r. 68. DOM nr 10, mur., l. 20-te XX w. ul. Wgrowiecka 69. DOM nr 8, mur., l. 30-te XX w. 70. DOM nr 9, mur., l. 30-te XX w. 71. DOM nr 10, mur., l. 30-te XX w. 72. DOM nr 15, mur., l. 30-te XX w. 73. DOM nr 16, mur., 1929 r. 74. DOM nr 17, mur., l. 30-te XX w. 75. DOM nr 18, mur., l. 20-te XX w.

76. ZESP DOMU nr 19: a. budynek mieszkalny, mur., l. 20-te XX w. b. budynek gospodarczy, mur., l. 20-te XX w. c. brama, mur., l. 20-te XX w. 77. DOM nr 25, mur., 1932 r. 78. DOM nr 29, mur., l. 20-te XX w. 79. ZESP DOMU nr 31: a. budynek mieszkalny, mur., pocz. XX w. b. b. brama, mur., pocz. XX w. ul. niska 80. DOM nr 4, mur., l. 20-te XX w. 81. DOM nr 7, mur., l. 30-te XX w. DBROWA 82. POZOSTAO ZAOENIA DWORSKO-PARKOWEGO: a. brama, mur., l. 20-te XX w. b. b. park krajobrazowy, 2. p. XIX w. 83. CMENTARZ EWANGELICKI, pocz. XX w. 84. SZKOA, nr 54, mur., l. 20-te XX w. 85. ZESP DWORCA KOLEJOWEGO: a. dworzec kolejowy, mur., pocz. XX w. b. b. budynek mieszkalny pracownikw kolei, mur., pocz. XX w. 86. ZESP DOMU nr 33: a. budynek mieszkalny, mur., l. 20-te XX w. b. b. stodoa, mur., l. 20-te XX w. c. c. brama i ogrodzenie, mur., l. 20-te XX w. 87. DOM nr 5, mur., l. 30-te XX w. 88. DOM nr 12, mur., 1935 r. 89. DOM nr 21, mur., l. 20-te XX w. 90. DOM nr 26, mur./kam., k. XIX w. 91. DOM nr 27, mur./kam., k. XIX w. 92. DOM nr 48, mur., l. 20-te XX w. 93. DOM nr 65, mur., l. 30-te XX w.

GRUNTOWICE 94. CMENTARZ EWANGELICKI, II po. XIX w. 95. SZKOA, mur., ok. 1915 r. (obecnie wietlica wiejska i budynek mieszkalny) 96. DOM nr 2, mur., ok. 1918 r. 97. DOM nr 10, mur., k. XIX w. 98. DOM nr 13, mur., l. 30-te XX w. 99. DOM nr 19, mur., 1918 r. KOYBKI 100. ZAOENIE DWORSKO-PARKOWE: a. dwr, nr 5, mur., ok. 1890 r., rozbudowany ok. 1920 r. b. park krajobrazowy, k. XIX w. 101. POZOSTAOCI ZAOENIA FOLWARCZNEGO: a. obora, mur./kam., k. XIX w. b. chlewnia, mur., pocz. XX w. c. brama i ogrodzenie, mur./kam., k. XIX w. 102. KAPLICA, mur., 2. p. XIX w. 103. DOM nr 15, drewn., l. 30-te XX w., tzw. poniatwka" KOPANINA 104. POZOSTAOCI ZAOENIA DWORSKO-PARKOWEGO: a. kaplica dworska, mur., l. 1830-45 b. park krajobrazowy, 1. p. XIX w./ k. XIX w. 105. ZESP DOMU nr 1: a. budynek mieszkalny, mur., pocz. XX w. b. budynek gospodarczy, mur., pocz. XX w. 106. DOM nr 7, mur., I. 20-teXXw. 107. SPICHLERZ, mur., 1908 r. KOZIELSKO 108. ZESP KOCIOA PAR. p.w. w. Jzefa: a. koci, mur., ok. 1874 r., proj. Wiktor Stabrowski b. plebania, mur., k. XVIII w., rozbudowana 1937 r. c. dom parafialny, mur., pocz. XX w. d. d. brama i ogrodzenie, mur./el., ok. 1874 r. e. cmentarz przykocielny, XV w.

109. CMENTARZ KATOLICKI, 1914 r. nieczynny a. brama cmentarza kat., mur., 2. p. XIX w., przy drodze na Midzylesie 110. CMENTARZ KATOLICKI, 1869 r. czynny 111. DOM nr 1, mur., l. 30-te XX w. 112. DOM nr 3, mur., l. 30-te XX w. 113. DOM nr 13, mur., l. 30-te XX w. MIA 114. SZKOA, mur./kam., pocz. XX w. 115. DOM nr 3, mur., ok. 1920 r. (obecnie budynek jest ruin) MIDZYLESIE 116. DOM nr 3, mur., ok. 1910 r. 117. DOM nr 4, mur., ok. 1910 r. 118. DOM nr 5, mur., l. 20-te XX w. 119. DOM nr 36, mur., l. 20-te XX w. 120. DOM nr 40, mur., l. 30-te XX w. 121. DOM nr 51, mur., ok. 1910 r. MOKRONOSY 122. PARK DWORSKI KRAJOBRAZOWY, 2 po. XIX w. 123. ZESP SZKOY: a. szkoa, nr 3, mur., ok. 1910 r. b. b. budynek gospodarczy, szach., ok. 1910 r. 124. DOM nr 1, mur., l. 20-teXXw. 125. DOM nr 7, mur., ok. 1910 r. 126. DOM nr 9, mur., ok. 1910 r. (budynek nie istnieje) 127. DOM nr 28, mur., l. 20-te XX w. 128. DOM nr 40, mur., l. 20-te XX w. NIEMCZYN 129. ZESP KOCIOA PAR. p.w. NMP: a. koci, mur., 4. w. XIX w. b. brama, mur., 2. p. XIX w. c. cmentarz przykocielny, katolicki, nieczynny, XVII w.

130. POZOSTAO ZESPOU DWORSKO-PARKOWEGO: a. poewangelicka kaplica dworska, mur., pocz. XX w. b. dzwonnica przy kaplicy ewangelickiej, mur., pocz. XX w. c. park krajobrazowy, k. XVIII w./XIX w. 131. SZKOA, mur., pocz. XX w. 132. DOM, dawna oficyna dworska, mur., 1 po. XIX w. 133. ZESP ZAJAZDU,: a. zajazd, ob. budynek mieszkalny, nr 43, mur., 3. w. XIX w. b. spichlerz, mur., l. 30-te XX w. c. brama i ogrodzenie, mur., l. 30-te XX w. 134. ZESP DOMU nr 66: a. budynek mieszkalny, ob. poczta, mur./kam., 1881 r. b. b. budynek mieszkalno-gospodarczy, mur., l. 20-te XX w. 135. DOM nr 18, mur., l. 30-te XX w. 136. DOM nr 20, mur./drewn., ok.. 1940 r. 137. DOM nr 22, mur., pocz. XX w. 138. DOM nr 25, mur./kam., ok. 1918 r. 139. DOM nr 26, mur., l. 20-te XX w. 140. DOM nr 32, mur./kam, l. 20-te XX w. 141. DOM nr 40, mur., l. 30-te XX w. 142. DOM nr 52, mur., l. 20-te XX w. 143. BUDYNEK GOSPODARCZY, nr 41, mur./kam., ok. 1918 r. 144. KUNIA, mur., k. XIX w. 145. BRAMA l OGRODZENIE, gospodarstwo nr 37, mur., l. 20-te XX w. RAKOWO 146. SZKOA, nr 14, mur., ok. 1910 r. SMUSZEWO 147. POZOSTAO ZESPOU DWORSKO-PARKOWEGO: a. dwr, mur., ok. 1870 r. b. park krajobrazowy, XIX w. 148. ZESP DOMU nr 24: a. budynek mieszkalny, mur., l. 20-te XX w. b. budynek gospodarczy, mur., l. 20-te XX w. 149. DOM nr 32, mur., l. 30-te XX w.

STARYN 150. POZOSTAOCI ZESPOU DWORSKO-PARKOWEGO: a. dwr, nr 11, mur., ok. 1907 r. b. park krajobrazowy, 2. p. XIX w. STARYNEK 151. CMENTARZ CHOLERYCZNY, pocz. XX w. STPUCHOWO 152. POZOSTAO ZESPOU DWORSKO-PARKOWEGO: a. dwr, mur., l. 1860-70, XX w. b. b. brama i ogrodzenie, mur./el., 3. w. XIX w. c. park krajobrazowy, p. XIX w. 153. POZOSTAO ZESPOU FOLWARCZNEGO: a. stodoa, mur., k. XIX w. b. b. gorzelnia, mur., k. XIX w. c. c. czworak, nr 7, mur., k. XIX w. d. czworak, nr 8, mur., k. XIX w. e. czworak, nr 9, mur., k. XIX w. f. czworak, nr 10, mur., k. XIX w. g. czworak, nr 11, mur., k. XIX w. 154. ZESP DWORCA KOLEJOWEGO: a. dworzec kolejowy, mur., pocz. XX w. b. b. budynek mieszkalny, nr 28, mur., pocz. XX w. c. c. budynek mieszkalny, nr 29, mur., pocz. XX w. TURZA 155. SZKOA, nr 23, mur., ok. 1910 r. (obecnie budynek mieszkalny) 156. REMIZA, mur., pocz. XX w. 157. DOM nr 3, mur./drewn., pocz. XX w. 158. DOM nr 5, mur./drewn., pocz. XX w. 159. DOM nr 27, mur., pocz. XX w. 160. DOM nr 28, mur., ok. 1918 r. 161. DOM nr 35, mur., ok. 1918 r. 162. DOM nr 37, mur., pocz. XX w. 163. DOM nr 66, mur., 2. p. XIX w. WINIEWKO 164. CMENTARZ EWANGELICKI, II po. XIX w.

5.5 Krajobraz kulturowy obszarowe wpisy do rejestru zabytkw (ukady urbanistyczne, parki kulturowe, parki krajobrazowe) Na terenie gminy Damasawek nie wystpuj ukady urbanistyczne i ruralistyczne wpisane do rejestru zabytkw. Z obszarowych wpisw do rejestru zabytkw wymieni naley parki dworskie i paacowe zaoone w stylu krajobrazowym w miejscowociach: Damasawek, Koybki, Kopanina, Niemczyn, Smuszewo, Staryn i Stpuchowo. W wojewdzkiej ewidencji zabytkw w ochronie konserwatorskiej znajduje si historyczny ukad ruralistyczny miejscowoci Damasawek.

5.6 Zabytki archeologiczne 5.6.1 Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw Smuszewo: grodzisko i osada - stanowisko 3 (wasno Skarbu Pastwa) A 240 Smuszewo: osada - stanowisko 1 (wasno Skarbu Pastwa) 5.6.2. Stanowiska archeologiczne - ewidencja STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE grodziska osady cmentarzyska inne 2 187 24 10 A 241

rdo: Raport o stanie zabytkw w gminie Damasawek Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw w Poznaniu. 2004 r

Pod

wzgldem

chronologiczno-kulturowym

na

omawianym

terenie

dominuje

osadnictwo kultury uyckiej z okresu epoki brzu, kultury przeworskiej z okresu wpyww rzymskich oraz osadnictwo z okresu wczesnego redniowiecza. Osadnictwo skupiao si w partiach niewielkich wyniesie morenowych, unikajc na og wysoczyzn. Jednymi z najbardziej zasiedlonych byy tereny wok miejscowoci Starynek, kolejne skupisko osadnicze wystpio wok wsi Kopanina, na pnoc od wsi Kozielsko oraz wok Damasawka. Miejscem intensywnego osadnictwa by rejon miejscowoci Niemczyn i Turza. Wany jest rwnie obszar wsi Smuszewo (jezioro Czeszewskie).

5.7. Zespoy najcenniejszych zabytkw ruchomych na terenie gminy Na terenie gminy Damasawek wpisano do rejestru zabytkw wojewdztwa wielkopolskiego trzy skromne zespoy wyposaenia kociow parafialnych: - w Damasawku w kociele parafialnym p.w. w. Stanisawa Kostki wpisano do rejestru 5 obiektw zabytkowych (nr rej. B 1195-1199 z 1984 r.), - w Kozielsku w kociele parafialnym p.w. w. Jzefa wpisano do rejestru zabytkw zesp 6 elementw wyposaenia, na ktry skadaj si gwnie starsze XVII-XVIII wieczne zabytki (nr rej. B-1186-1192 z 1984 r.), - w kociele parafialnym w Niemczynie wpisano do rejestru zabytkw trzy obiekty zabytkowe (nr rej. B 1192-1194 z 1984 r.). W roku 2001 wykonano dokumentacj figur i kapliczek przydronych z terenu gminy Damasawek, w wyniku, ktrej zewidencjonowano w formie kart zabytkw ruchomych 3 obiekty w Damasawku.

6. Uwarunkowania wewntrzne ochrony zasobw dziedzictwa i krajobrazu kulturowego 6.1 Stan zachowania i obszary najwikszego zagroenia zabytkw 6.1.1 Stan zachowania zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw Z obiektw architektury i budownictwa wpisanych do rejestru zabytkw na terenie gminy Damasawek najlepiej zachowane s obiekty stanowice wasno kocieln. W gorszym stanie znajduj si zabytki bdce wasnoci prywatn oraz te nalece do Skarbu Pastwa.
MIEJSCOWO DAMASAWEK KOYBKI OBIEKT dwr (ob. plebania) park dwr park kaplica dworska Sobierajskich park koci p.w. w. Jzefa plebania park dworski NIEMCZYN kaplica w parku koci p.w. Wniebowzicia N.M.P. cmentarz przykocielny SMUSZEWO dwr park park dwr STPUCHOWO park obora STAN ZACHOWANIA Dobry Dostateczny Dostateczny Dobry Dostateczny Zy Dobry Dobry Zy bardzo zy Dobry Dobry bardzo zy Zy Zy Dostateczny Dostateczny Zy

KOPANINA

KOZIELSKO

STARYN

rdo: Raport o stanie zabytkw w gminie Damasawek Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw w Poznaniu. 2004 r. Zaktualizowano stan zachowania na 2010 r.

6.1.2 Stan zachowania zabytkw stanowicych wasno Gminy Damasawek Na ogln liczb 231 zabytkw znajdujcych si na terenie Gminy tylko 16 z nich stanowi wasnoci Gminy, obiekty te wymieniono poniej. Obecna ocena stanu zachowania ma charakter jedynie pogldowy i bazuje na ogldzie zewntrznym stanu zachowania murw, elewacji, tynkw, stolarki okiennej, pokry dachowych itp. skadajcych si na substancj techniczn obiektu. Damasawek budynek Urzdu Gminy, ul. Rynek 8; stan zachowania dobry; elewacja odnowiona, otynkowana, pomalowana; stolarka okienna nowa; pokrycie dachowe dachwk ceramiczn, bez ubytkw. szkoa, ul. Rynek 4, stan zachowania dobry; elewacja odnowiona, otynkowana, pomalowana; stolarka okienna nowa; nowe pokrycie dachowe - dachwk ceramiczn. budynek mieszkalny, ul. Janowicka 18 stan zachowania dobry; elewacja otynkowana, w przyziemiu niewielkie miejscowe ubytki i zawilgocenia; stolarka okienna czciowo nowa, plastikowa, stolarka drewniana do odnowienia. Dbrowa park dworski stan zachowania zaniedbany; brak biecych zabiegw porzdkowych i pielgnacyjnych, liczne samosiewy do usunicia, zatarty ukad pierwotnej kompozycji; zabytkowa, ceglana brama parkowa wymaga pilnego odnowienia. cmentarz ewangelicki stan zachowania: - dobry, wszystkie zachowane nagrobki zostay umieszczone w wydzielonej przedniej czci cmentarza, ta cz cmentarza zostaa uporzdkowana; pozostay teren z licznymi drzewami i krzewami wymaga oglnych prac porzdkowych: wycicia samosieww i oczyszczenia; granice cmentarza nie s wyranie widoczne.

budynek dawnej szkoy obecnie budynek mieszkalny (nr 54), wspwasno z osob prywatn, stan zachowania czci nalecej do gminy dobry; elewacje w dobrym stanie, zachowany ceglany detal architektoniczny; nowa, plastikowa stolarka okienna; nowe pokrycie dachowe blacha dachwkowa. Gruntowice budynek dawnej szkoy obecnie wietlica wiejska, stan zachowania dobry; elewacja odnowiona, otynkowana, niemalowana; nowe orynnowanie; nowa, plastikowa stolarka okienna; pokrycie dachowe dachwk ceramiczn do odnowienia. Kopanina park dworski (rejestr A-376 z 23.06.1979), stan zachowania zaniedbany; brak biecych zabiegw porzdkowych i pielgnacyjnych, liczne samosiewy do usunicia, zatarty ukad pierwotnej kompozycji. kaplica grobowa w parku (rejestr A-375 z 23.06.1979), stan zachowania zaniedbany; brak biecej opieki; zawilgocenia w przyziemiu, najwikszym zagroeniem dla stanu zachowania jest brak uytkownika; remontu wymagaj schody zewntrzne. Mia budynek dawnej szkoy obecnie budynek mieszkalny, stan zachowania dobry; elewacja ceglana nieotynkowana w dobrym, pierwotnym stanie; stolarka okienna nowa, plastikowa; pokrycie dachowe dachwk ceramiczn w dobrym stanie. Niemczyn park dworski (rejestr 726/Wlkp/A z 12.12.2008) w czci nalecej do gminy stan zachowania dobry; teren funkcjonuje jako boisko sportowe, otoczenie zadbane. szkoa stan zachowania dobry; elewacja otynkowana, z zachowanym detalem architektonicznym, noszca lady znacznego zuycia, uszczca si farba oraz ubytki tynkw, ciany ze ladami zawilgocenia; stolarka okienna wymieniona, plastikowa; pokrycie dachowe i kominy do renowacji.

zesp domu nr 66 w czci nalecej do gminy stan zachowania dobry; elewacja kamienna w stanie dobrym, z zachowanym ceglanym detalem architektonicznym, widoczne zawilgocenia w czci przyziemia; stolarka okienna dawna, drewniana; pokrycie dachowe pap i kominy stan dobry. Rakowo budynek dawnej szkoy obecnie wietlica wiejska stan zachowania dobry; elewacja otynkowana, z widocznymi miejscowymi zawilgoceniami w przyziemiu, zachowana dawna drewniana stolarka okienna oraz drzwi wejciowe stan dobry; pokrycie dachowe dachwka ceramiczna i kominy w stanie dobrym. Smuszewo cmentarz ewangelicki nie istnieje Starynek cmentarz choleryczny stan zachowania dobry; teren zadbany, wyranie wyodrbniony.

6.1.3 Stan zachowania zabytkw ruchomych Zabytki ruchome na terenie gminy, stanowice wyposaenie obiektw sakralnych, s waciwie i prawidowo chronione. 6.1.4 Stan zachowania zabytkw archeologicznych MIEJSCOWO
Smuszewo, stan. 1

OBSZAR AZP
42-32/9

OBIEKT
grodzisko

STAN ZACHOWANIA
nie wymaga adnych zabiegw konserwatorskich

Smuszewo, stan. 3

42-32/95

grodzisko

wymaga zmiany zagospodarowania terenu oraz zabezpieczenia i uzupenienia ubytkw w rzebie

rdo: Raport o stanie zabytkw w gminie Damasawek Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw w Poznaniu. 2004 r. Zaktualizowano, stan zachowania na 2010 r.

Naley zaznaczy na wstpie, e wszystkie stanowiska archeologiczne s tak samo wane dla rekonstrukcji wikszych procesw lub wyjanienia mniejszych problemw i zagadnie. W myl art. 6 pkt. 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z p. zmian.) wszystkie zabytki archeologiczne bez wzgldu na stan zachowania podlegaj ochronie i opiece. Najlepiej zachowane s stanowiska archeologiczne pooone na nieuytkach, terenach niezabudowanych oraz terenach zalesionych, gdzie ingerencja czowieka w substancj zabytkow stanowiska jest najmniejsza. Stan zachowania nawarstwie kulturowych w obrbie stanowisk najczciej jest trudny do okrelenia. Ustala si go przy okazji bada rozpoznawczych (powierzchniowych i sondaowych), planowych bada naukowych czy bada ratowniczych przy realizacji inwestycji

6.2. Obszary najwikszego zagroenia a) zabytki nieruchome Gmina Damasawek oprcz czstkowych (6 uchwalonych i 3 w przygotowaniu) miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego nie posiada oglnego planu bdcego prawem miejscowym. Fakt ten z punktu widzenia ochrony konserwatorskiej jest istotnym zagroeniem dla zabytkw nieruchomych figurujcych w ewidencji WWKZ. Bowiem ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy jest jedn z czterech form ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Pozostae - wpis do rejestru zabytkw, dotyczy jedynie niewielu obiektw zabytkowych na terenie gminy, za uznanie za pomnik historii i utworzenie parku kulturowego, gminy Damasawek nie dotyczy. Fakt ten moe mie negatywne nastpstwa w postaci niekorzystnych przeksztace przestrzennych i braku dostatecznej opieki nad zabytkami z ewidencji. urbanistyka: - zy stan techniczny obiektw powstaych w kocu XIX w. i pocz. XX w. oraz nie przystawanie ich do standardw wspczesnego budownictwa powoduj zastpienie ich wspczesnymi realizacjami, - naraenie obiektw posiadajcych walory historyczne bd warto. lokalno-kulturow, nieobjtych wpisem do rejestru zabytkw, a ujtych w ewidencji WWKZ, na degradacj spowodowan wymogami wspczesnoci, W zwizku z prowadzonymi adaptacjami i remontami obiektw zabytkowych ma miejsce likwidacja oryginalnych elementw dekoracji architektonicznej, zdobionej stolarki okiennej,

drzwiowej,

klatek

schodowych,

dawnych

witryn

sklepowych,

wprowadzanie

wspczesnych materiaw budowlanych typu blacha dachwko podobna w miejsce ceramicznych pokry dachowych, okien z PVC oraz ocieplanie pytami styropianowymi. Dziaania te prowadz do degradacji pojedynczych obiektw, a take caych obszarw starej zabudowy, pozbawiajc je charakterystycznego klimatu, a co za tym idzie wartoci zabytkowych i historycznych. znaczenie nowej zabudowy lokalizowanej w obrbie zespow historycznych,

wprowadzanie nowoczesnej wielkokubaturowej architektury w cigach historycznej zabudowy, problemy z respektowaniem staych zasad ksztatowania architektury w odniesieniu do zabytkowej zabudowy oraz harmonijnym wprowadzeniem nowego budownictwa - wymogiem koniecznym przy projektowaniu jest dopasowanie nowych budynkw gabarytami oraz stylistyk do istniejcej historycznej zabudowy poprzez zachowanie kolorystyki, - zabudowa gospodarcza w niewielkich miejscowociach budownictwo mieszkaniowe byo cile powizane z zabudow gospodarcz; w zwizku z zanikaniem pierwotnej funkcji nastpuje szybka degradacja obiektw prowadzca do cakowitego zniszczenia, a w dalszej kolejnoci do rozbirki budynkw gospodarczych, - brak nowych funkcji i uytkownikw dla obiektw architektonicznych zwizanych z kolej, takich jak dworce kolejowe, magazyny, wiee cinie oraz inne elementy infrastruktury kolejowej. Wie si to z przeksztaceniami strukturalnymi i wasnociowymi w obrbie spek PKP oraz cigym zmniejszaniem ruchu kolejowego i zamykaniem nierentownych linii kolejowych. Z tego powodu obszarem najbardziej zagroonym jest zesp dworca kolejowego w Damasawku; brak natychmiastowych dziaa doprowadzi w krtkim czasie do cakowitego zniszczenia tego okazaego i wartociowego przykadu budownictwa kolejowego z pocztku XX w. (w skad zespou wchodz rwnie dwie kolonie domw pracownikw kolei przy ul. Kolejowej i przy ul. Kcyskiej). W mniejszej skali problem ten wystpuje w Stpuchowie i Dbrowie. - niewielka moliwo wykorzystania starych budynkw folwarcznych do nowoczesnej produkcji, niszczenie kompozycji podwrza folwarcznego oraz charakteru zachowanej zabudowy. Budynki te wymagaj przerbek i adaptacji, a w wielu przypadkach rwnie znalezienia nowej funkcji. Z tych powodw w zym stanie jest wiele obiektw folwarcznych na terenie gminy. S to midzy innymi zabudowania folwarczne w Koybkach i Stpuchowie. tradycyjnych ksztatw dachw, ceramicznych pokry, stonowanej

ukady ruralistyczne, ukady przestrzenne - generalnym problemem, nie tylko w skali gminy lecz i powiatu, jest lokalizacja wie telefonii komrkowej oraz pojawiajce si potencjalnie nowe zagroenie elektrownie wiatrowe. Obiekty te wpywaj deprecjonujco na panoram miejscowoci i zespow zabytkowych, stanowic niekorzystny konkurencj wpyw na dla zabytkowej architektury zabytkowej wie kociow, jako bdcych element historycznymi dominantami zabudowy obszarw wiejskich. Tego typu inwestycje maj uksztatowanie przestrzeni nieharmonizujcy z krajobrazem kulturowym. Poprzez ingerencj elementw obcych zniszczeniu ulegaj wartoci widokowe, przestrzenne zaoenia, panoramy oraz otoczenie zabytkowych obiektw o wartoci lokalnej. cmentarze - obszarami zagroonymi s tereny dawnych cmentarzy ewangelickich. Nieuytkowane cmentarze podlegaj dewastacji. Gwnym problemem jest tu brak rodkw finansowych na rewaloryzacj i utrzymanie oraz brak oznacze i tablic informacyjnych. zespoy paacowo/dworsko-parkowe : - zagroone s parki dworskie bdce zarwno wasnoci Skarbu Pastwa, Gminy, a take prywatne. W gminie Damasawek prawie wszystkie zachowane parki s mocno zaniedbane, jedynie park w Koybkach jest w stanie dobrym. Najbardziej zagroone s miejsca, gdzie nie istnieje ju rezydencja lub istniejce budynki dworw lub paacw pozostawione s bez dozoru, a drzewostan w parkach suy w okresie zimowym do pozyskiwania drewna na opa dla okolicznej ludnoci. b) zabytki archeologiczne Aktualnie zagroeniem dla stanowisk archeologicznych s gwnie inwestycje budowlane i przemysowe, takie jak: budownictwo mieszkaniowe, budowa drg, obwodnic drogowych, lokalizacje wirowni i kopalni kruszywa, planowane zalesienia, budowa zbiornikw retencyjnych wody. Istotne zagroenie dla zachowania substancji zabytkowej stanowisk archeologicznych zlokalizowanych na terenie pl uprawnych (gmina Damasawek jest gmin typowo rolnicz) stanowi gboka orka gleby. Niektre zagroenia pojawiy si w cigu ostatnich lat, jak np. dziaalno tzw. poszukiwaczy skarbw z wykrywaczami metali; rozmiarw tego typu dziaalnoci nie potrafimy oceni. Wiele zagroe wynika z postpujcego rozwoju gospodarczego wsi: uywanie cikiego sprztu w rolnictwie, rozwj budownictwa na obrzeach miejscowoci, budowa drg, uzbrojenie techniczne terenu. A zatem podstawowym zagroeniem dla stanowisk archeologicznych oraz

nawarstwie

kulturowych

wszelkie

inwestycje

zwizane

zabudowaniem

i zagospodarowaniem terenu, ktre wymagaj prowadzenia prac ziemno-budowlanych. Aby zapobiec zniszczeniu stanowisk archeologicznych oraz nawarstwie kulturowych prace ziemne prowadzone w strefie ochrony stanowisk archeologicznych wymagaj przeprowadzenia bada archeologicznych w zakresie uzgodnionym z Wielkopolskim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw. Jest to szczeglnie wane podczas takich inwestycjach jak budowa budynkw mieszkalnych i usugowych oraz inwestycji liniowe: przycza kanalizacji deszczowej, sanitarnej, gazowej, telekomunikacyjnej. Natomiast realizacja inwestycji takich jak budowa obwodnic, drg, zbiornikw retencyjnych, bezwzgldnie wymaga prawidowego rozpoznania terenu pod wzgldem faktycznej iloci stanowisk archeologicznych oraz przeprowadzenia ratowniczych bada wykopaliskowych na wytypowanych stanowiskach. Naley pamita rwnie o pracach ziemno-budowlanych zwizanych z przebudow lub rozbirk budynkw wpisanych do rejestru zabytkw i ujtych w ewidencji zabytkw. Plany inwestycji gminy Damasawek zwizanych z wykonywaniem prac ziemnych, mogcych stanowi istotne zagroenie dla zabytkw archeologicznych z terenu gminy, zostay szczegowe okrelone w Strategii Rozwoju gminy Damasawek na lata 2008-2017 oraz w Planach Odnowy Miejscowoci. Gmina Damasawek opracowaa i sporzdzia wykaz inwestycji przewidzianych do realizacji na terenie gminy w latach 2011-2014, obejmujce: 1. Rozbudowa oczyszczalni ciekw w Damasawku, 2. Budowa kanalizacji sanitarnej Kozielsko Stpuchowo Koybki (w trakcie realizacji), 3. Przebudowa i remont sieci wodocigowej w Niemczynie i Koybkach z przyczami do Mokronos i Rakowa, 4. Przebudowa drogi Starynek Kozielsko, 5. Przebudowa drogi gminnej do ulicy Boisko w Damasawku, 6. Przebudowa drogi w Niemczynie, 7. Przebudowa ulic wok Placu Wiosny Ludw w Damasawku, 8. Przebudowa ulicy Rynek w Damasawku, 9. Budowa drogi dojazdowej do gruntw rolnych w Midzylesiu, 10. Budowa drogi i boiska sportowego w Starynie, 11. Dobudowa z przebudow budynku wietlicy wiejskiej w miejscowoci Midzylesie oraz budowy wietlic w Koybkach i Stpuchowie, 12. Budowa sali sportowej wraz z zespoem boisk terenowych przy Zespole Szk Powszechnych w Damasawku (w trakcie realizacji).

Realizacja ww. inwestycji uzaleniona bdzie w gwnej mierze od pozyskania przez Gmin rodkw finansowych z zewntrz. c) zabytki ruchome Najwikszym zagroeniem dla obiektw ruchomych jest niewaciwie przeprowadzona konserwacja, uytkowanie (niewaciwa instalacja elektryczna, wilgo), a take brak waciwego zabezpieczenia przed poarem i zodziejami. Z tych powodw istnieje potrzeba zaoenia instalacji przeciwwamaniowej i przeciwpoarowej w kocioach parafialnych, np. w kociele p.w. w. Jzefa w Kozielsku.

6.3 Uwarunkowania wynikajce ze Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Damasawek Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy

Damasawek zostao uchwalone przez Rad Gminy w Damasawku Uchwa nr XII/70/07 Rady Gminy Damasawek z dnia 7 grudnia 2007 roku (zmiana studium z 2010 r. zmian Studium zostaa objta caa gmina w granicach administracyjnych z uwagi na dostosowanie zakresu dokumentu i formy jego przedstawienia do obowizujcych przepisw prawa). Studium jest podstawowym dokumentem planistycznym okrelajcym polityk przestrzenn gminy. Studium uwarunkowa nie jest aktem prawa miejscowego jednak wprowadzenie przyjtych w nim zapisw do obiegu prawnego nastpuje poprzez ustalenia miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego. Ustalenia Studium s wice dla organw gminy przy sporzdzaniu miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego. W studium uwzgldnia si uwarunkowania wynikajce w szczeglnoci z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu; stanu adu przestrzennego i wymogw jego ochrony, stanu rodowiska i wymogw ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego; stanu dziedzictwa kulturowego, zabytkw oraz dbr kultury wspczesnej; warunkw i jakoci ycia mieszkacw; zagroenia bezpieczestwa ludnoci i jej mienia; potrzeb i moliwoci rozwoju gminy; stanu prawnego gruntw, wystpowania obiektw i terenw chronionych na podstawie przepisw odrbnych. W rozdziale 2. Uwarunkowania wynikajce ze stanu rodowiska, pkt. 2.1 Stan rodowiska przyrodniczego wymieniono zabytkowe zaoenia zieleni: Do najwikszych skupisk zieleni wysokiej w gminie, oprcz kompleksw lenych, naley ziele parkw zabytkowych, z ktrych obecnie 7 (Damasawek, Kopanina, Koybki, Niemczyn, Smuszewo, Staryn i Stpuchowo) wpisanych jest do rejestru zabytkw, a parki w Dbrowie

i Mokronosach objte s ochron konserwatorsk. Zwarty drzewostan uksztatowany w XIX wieku odgrywa wan rol w krajobrazie rolniczym. W rozdziale 2 Uwarunkowania, w pkt. 3 Stan dziedzictwa kulturowego i zabytkw przestawiono krtk wzmiank na temat pocztkw osadnictwa, pierwszych wzmianek o Damasawku i pozostaych wsiach z terenu gminy. Nastpnie zostay scharakteryzowane zasoby dziedzictwa kulturowego gminy oraz doczony peny wykaz zabytkw wpisanych do rejestru zabytkw oraz bdcych w wojewdzkiej ewidencji. W rozdziale Kierunki Zagospodarowania Przestrzennego wskazano najwaniejsze cele polityki przestrzennej gminy, m.in.: - wspieranie i inicjowanie dziaa zwizanych z ochron zabytkowych zaoe paacowoparkowych oraz porednio zwizane z tematyk zachowania dziedzictwa kulturowego wspieranie i inicjowanie przedsiwzi majcych na celu popraw estetyki terenw zurbanizowanych, w tym przeksztacanie terenw zaniedbanych przestrzennie oraz tworzenie oferty terenw rekreacyjnych i wspieranie turystyki (np. tereny parkw dworskich). W rozdziale Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz przeznaczenia terenw wskazano na moliwoci uaktywnienia funkcji turystyczno-rekreacyjnej poprzez stworzenie odpowiedniej bazy turystycznej w oparciu o atrakcje zabytkowo-historyczne Pauk wraz z przebiegajcym przez gmin Damasawek (z zachodu na wschd) szlakiem cysterskim. Przedstawiono dwa oznakowane szlaki w ramach eknesko-Wgrowieckiego odcinka Wielkopolskiej Ptli Szlaku Cysterskiego W rozdziale Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytkw i dbr kultury

wspczesnej przestawiono zapisy na temat ich ochrony. Zamieszczono nastpujce wnioski konserwatorskie: W obrbie ochrony konserwatorskiej zespow dworsko-parkowych obowizuje: - zachowanie 100 m strefy ochronnej, w ktrej lokalizacja budynkw i innych obiektw wymaga uzgodnienia z Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw, - historyczna parcelacja (zgodnie z zasad niepodzielnoci zespow), - zachowanie zabytkowej zieleni, - zachowanie zabytkowej zabudowy, - podporzdkowanie nowych obiektw ukadowi zabytkowemu w zakresie lokalizacji, skali i formy, - uytkowanie niekolidujce z historyczn funkcj obiektu. Na terenie cmentarzy objtych ochron konserwatorsk obowizuje: - historyczna parcelacja,

- historyczne rozplanowanie, zachowanie zabytkowej sztuki sepulkralnej i ogrodzenia, - zachowanie zabytkowej zieleni.

Zapisy dotyczce obiektw architektury wpisanej do rejestru zabytkw: obiekty architektury wpisane do rejestru zabytkw na terenie historycznego ukadu urbanistycznego objte s wszelkimi rygorami prawnymi wynikajcymi z treci odpowiednich aktw prawnych, w tym przede wszystkim ustawy o ochronie dbr kultury. Wszelkie prace remontowe, zmiany wasnoci, zmiany funkcji i przeznaczenia obiektu wymagaj pisemnej zgody Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. zapisy dotyczce ochrony konserwatorskiej obiektw znajdujcych si w ewidencji w stosunku do historycznej zabudowy mieszkalnej objtej ochron konserwatorsk znajdujcej si w ewidencji WKZ stanowi, by zasign opinii WKZ, ktry okreli dopuszczalno prowadzonych prac, ich zakres i zalecan form architektoniczn. Dla budynkw ujtych w ewidencji, a nie wpisanych do rejestru, dopuszcza si wymian zabudowy w przypadku, gdy jest to uzasadnione wzgldami technicznymi lub planistycznymi, po uprzednim uzyskaniu akceptacji WKZ.

zapisy dotyczce ochrony zabytkw archeologicznych osobnym zagadnieniem ochrony konserwatorskiej jest wymg konsultowania z WKZ wszelkich prac ziemnych prowadzonych na obszarach stanowisk archeologicznych. Rozpoznane i zinwentaryzowane stanowiska archeologiczne stanowi dobro kultury i s objte ochron konserwatorsk.

6.4. Uwarunkowania wynikajce z Planu Odnowy Miejscowoci Plan Odnowy Miejscowoci Damasawek - Uchwaa Nr XXIV/149/09 Rady Gminy Damasawek z dnia 12 lutego 2009 r. W rozdziale 6 - Opis planowanych przedsiwzi - w pkt 6.15 zapisano : Jak ju wczeniej wspominano w Damasawku najwiksze znaczenie pod wzgldem przyrodniczym posiada park dworski, krajobrazowy zlokalizowany niedaleko kocioa parafialnego o powierzchni 4,2 ha (oczko wodne 0,5 ha). Wpisany do rejestru zabytkw w 1982 r. Park wymaga uporzdkowania w celu stworzenia dogodnego miejsca rekreacji,

edukacji i wypoczynku na onie natury dla mieszkacw wsi. Park tworzy stary i bardzo ciekawy drzewostan zoony gwnie z dbw, jesionw i wizw. Doskonale nadaje si do stworzenia cieki dydaktycznej dla dzieci i modziey szkolnej. Plan Odnowy Miejscowoci Gruntowice uchwaa Nr XXXIII/216/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 31 marca 2010 r. Plan Odnowy Miejscowoci Koybki uchwaa Nr XXXIII/214/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 31 marca 2010 r. Plan Odnowy Miejscowoci Kozielsko uchway Nr XXIV/151/09 Rady Gminy Damasawek z dnia 12 lutego 2009 r. Plan Odnowy Miejscowoci Midzylesie uchwaa nr XXXII/210/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 8 lutego 2010 r. Plan Odnowy Miejscowoci Mokronosy uchwaa nr XXXII/209/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 8 lutego 2010 r. Plan Odnowy Miejscowoci Niemczyn uchwaa Nr XXIV/150/09 Rady Gminy Damasawek z dnia 12 lutego 2009 r. Plan Odnowy Miejscowoci Staryn uchwaa Nr XXXIII/218/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 31 marca 2010 r. Plan Odnowy Miejscowoci Stpuchowo uchway Nr XXIII/215/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 31 marca 2010 r. W Planach Odnowy Miejscowoci wymieniono wszystkie obiekty zabytkowe na terenie gminy, nie formuujc jednak w dalszej czci wnioskw dotyczcych wykorzystania zabytkw jako jednego z wanych elementw podnoszcych atrakcyjno gminy, sprzyjajcych rozwojowi turystyki na jej terenie. W Planie Odnowy Miejscowoci Koybki i Kozielska, w punkcie silne strony oraz szanse miejscowoci okrelono istniejce w tych miejscowociach zabytki jako ciekawe.

6.5 Uwarunkowania wynikajce z miejscowych Planw Zagospodarowania Przestrzennego Gmina Damasawek nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego obejmujcego teren caej gminy. Jedynym dokumentem planistycznym obejmujcym obszar gminy w caoci jest Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego. Obowizuj natomiast miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego sporzdzone dla nastpujcych miejscowoci: Miejscowy uchwaa Nr plan zagospodarowania Rady Gminy przestrzennego Damasawek z wsi dnia Damasawek, 25.03.2003 r., VI/36/03

ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 127 z dnia 25.07.2003 r.

21.1. Na obszarze planu prawn ochron konserwatorsk objte s : 1) Budynki znajdujce si w rejestrze zabytkw, zaznaczone na rysunku: a) plebania przy kociele p.w. w. Stanisawa, dawny dworek A-173, b) budynek gospodarczy, ul. Rynek 7 A-180, (budynek nie istnieje), 2) dworski park krajobrazowy A-417, znajdujcy si w rejestrze zabytkw, ograniczony granic ochrony konserwatorskiej, zaznaczon na rysunku, 3) budynki i obiekty znajdujce si w ewidencji zabytkw, zaznaczone na rysunku: a) koci parafialny p.w. w. Stanisawa Biskupa, b) szkoa, ob. Zasadnicza Szkoa Zawodowa, c) cmentarz komunalny, czynny, d) domy przy ul. Janowieckiej, Kcyskiej, Rynek i Kolejowej. 4. Stanowiska archeologiczne objte ewidencj zabytkw, zaznaczone na rysunku: a) stan. 29, Damasawek (A), cmentarz kultura uycko-pomorska, b) stan. 30, Damasawek (1), punkt osadniczy kultura przew. OR, c) stan. 31, Damasawek (2), l. osad. kultura pomorska- Ha, d) stan. 32, Damasawek (3), osada kultura uyckopomorska Ha, cmentarz, l. osad. - kultura nowoytna XVI-XVII w., l. osad., e) stan. 33, Damasawek (4), l. osad. kultura nowoytna XVI-XVII w., l. osad., f) stan. 34 Damasawek (5), osada kultura przew. OR, l. osad. kultura wczesnego redniow. m. fazy, g) stan. 35, Damasawek (6), osada kultura uycka EB Ha, p. osadn. kultura nowoytna XVI, XVII w.

h) stan. 36 Damasawek (7), l. osad. kultura nowoytna XVI, XVII w.,

l. osad.,

i) stan. 37, Damasawek (8), l. osad. neolit, l. osad., l. osad. kultura

nowoytna XVI, XVII w. 5. prowadzenie prac ziemnych na obszarach wystpowania stanowisk archeologicznych wymaga nadzoru archeologicznokonserwatorskiego, 6. ustala si zakaz przeksztacania obiektw znajdujcych si w rejestrze zabytkw, Wszelkie zmiany dotyczce obiektw objtych ochron konserwatorsk wymagaj zgody Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Damasawek uchwaa Nr IX/49/07 Rady Gminy Damasawek z dnia 14 wrzenia 2007 roku ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 155 z dnia 31 padziernika 2007 roku (zmiana planu). 3. Dla zapewnienia ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ustala si: 1) lokalizacj tylko przedsiwzi okrelonych w niniejszej uchwale, 2) zachowanie walorw krajobrazowych terenu objtego planem poprzez waciwe zagospodarowanie terenw, 3) zachowanie zieleni naturalnej wzdu ciekw wodnych, 4) komunalny system odbioru odpadw oraz postpowanie zgodne z planem gospodarki odpadami gminy Damasawek, 5) pene techniczne uzbrojenie terenu, w tym zbiorowe zaopatrzenie w wod oraz odbir ciekw komunalnych, z zachowaniem z zachowaniem przepisw o ochronie rodowiska, 6) ochrona konserwatorska obejmuje tereny oznaczonych stanowisk archeologicznych, dla ktrych ustala si obowizek zgaszania prac ziemnych, zwizanych z zagospodarowaniem i zabudowaniem terenu do Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w celu ustalenia obowizujcego inwestora zakresu bada archeologicznych.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Niemczyn uchwaa Nr XIII/74/04 Rady Gminy Damasawek z dnia 23 lutego 2004 roku ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 70 z dnia 19 maja 2004 roku. 2.Teren zieleni urzdzonej, kaplicy i cmentarza (ZP); obejmuje teren istniejcej zieleni parku, nieczynnej kaplicy i dzwonnicy oraz teren zamknitego cmentarza, dla ktrego ustala si: 1) zachowanie istniejcych obiektw z prawem do odbudowy pod warunkiem uzgodnienia z odpowiednim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw, 2) prawo do urzdzenia zieleni parkowej, realizacji obiektw maej architektury, urzdze rekreacji, odtworzenia ukadu komunikacyjnego, lokalizacji miejsc parkingowych oraz linii i obiektw infrastruktury technicznej, z zachowaniem zasad rewitalizacji zaoenia parkowego, 3) zachowanie istniejcego starodrzewu z zakazem wycinki drzew, 4) projekt zagospodarowania terenu parku naley uzgodni z waciwym Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw, 5) prawo do przeznaczenia obiektu byej kaplicy, obok dotychczasowego na funkcje usug administracji, kultury i rekreacji oraz opieki socjalnej, takie jak: biura, wietlica, przedszkole itp. 8.1.Teren usug edukacji (UE), obejmuje teren istniejcej szkoy, dla ktrego ustala si: 1) zachowanie istniejcych budynkw z moliwoci rozbudowy i przebudowy, z wyczeniem obiektw objtych ochron konserwatorsk, 2) dla budynkw objtych ochron konserwatorsk obowizek uzgadniania z waciwym Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw wszelkich zmian wymagajcych pozwolenia na budow, 3) zachowanie istniejcego starodrzewu z zakazem wycinki drzew, 4) projekt zagospodarowania terenu parku naley uzgodni z waciwym Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw.

 9.Teren usug kultury sakralnej ( UKs ), obejmuje istniejcy koci, bram kocieln, budynek plebani i cmentarz zamknity, dla ktrego ustala si: 1) zachowanie przeznaczenia, istniejcych budynkw i obiektw budowlanych z zakazem zmiany formy zewntrznej budynku kocioa, 2) zachowanie istniejcego starodrzewu z zakazem wycinki drzew, 3) dla obiektw budowlanych objtych ochron konserwatorsk obowizek uzgadniania wszelkich zmian wymagajcych pozwolenia na budow z waciwym Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw, 4) prawo do przebudowy i rozbudowy budynku plebani z zakazem nadbudowy, 32.1. Na obszarze planu prawn ochron konserwatorsk objte s: 1) cmentarz katolicki znajdujcy si w rejestrze zabytkw ( A 571 ), oznaczony na rysunku lit. O, 2) budynki i obiekty znajdujce si w ewidencji zabytkw: a) zesp kocioa parafialnego p. w. NMP: - koci parafialny p. w. NMP, oznaczony na rysunku lit. A - brama kocielna, oznaczona na rysunku lit. B, b) pozostao zespou dworsko parkowego: - poewangelicka kaplica dworska, oznaczona na rysunku lit. K, - dzwonnica przy kaplicy ewangelickiej, oznaczona na rysunku lit. Z, - park krajobrazowy, oznaczony na rysunku lit. P, - cmentarz ewangelicko-augsburski, oznaczony na rysunku lit. N, c) szkoa, oznaczona na rysunku lit. I, d) zesp zajazdu: - zajazd, obecnie budynek mieszkalny, oznaczony na rysunku lit. E, - spichlerz, oznaczony na rysunku lit. F, - brama i ogrodzenie obok spichlerza, oznaczone na rysunku lit. S, e) zesp domu nr 66: - budynek mieszkalny, obecnie poczta, oznaczona na rysunku lit. D, - budynek mieszkalno-gospod. obok poczty, oznaczony na rysunku lit. D, f) dom nr 18, oznaczony na rysunku lit. , g) dom nr 20, oznaczony na rysunku lit. M, h) dom nr 40, oznaczony na rysunku lit. H, i) dom nr 52, oznaczony na rysunku lit. J, j) budynek gospodarczy nr 41, oznaczony na rysunku lit. G, k) kunia, oznaczona na rysunku lit. C, l) brama i ogrodzenie gospodarstwo nr 37, oznaczone na rysunku lit. R.

2. Obszar objty planem znajduje si w strefie wystpowania licznych stanowisk archeologicznych. Przy podejmowaniu prac ziemnych na terenie wsi Niemczyn inwestor zobowizany jest zleci stay nadzr archeologiczno-konserwatorski nad caoci prac ziemnych wraz z ratowniczymi badaniami wykopaliskowymi, w miejscu odkrycia reliktw archeologicznych, po uprzednim uzgodnieniu sposobw realizacji prac ze subami konserwatorskimi. 3. Ustala si zakaz przeksztacania formy obiektw znajdujcych si w rejestrze zabytkw. Wszelkie zmiany dotyczce obiektw objtych ochron konserwatorsk wymagaj zgody Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Niemczyn uchwaa Nr VIII/47/07 Rady Gminy Damasawek z dnia 12 lipca 2007 roku ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 129 z dnia 10 wrzenia 2007 roku (zmiana planu). 3. Dla zapewnienia ochrony rodowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego ustala si: 1) lokalizacj tylko przedsiwzi okrelonych w niniejszej uchwale; 2) zachowanie walorw krajobrazowych terenu objtego planem poprzez waciwe zagospodarowanie terenw; 3) zachowanie zieleni naturalnej wzdu ciekw wodnych; 4) komunalny system odbioru odpadw oraz postpowanie zgodne z planem gospodarki odpadami Gminy Damasawek; 5) pene techniczne uzbrojenie terenu, w tym zbiorowe zaopatrzenie w wod oraz odbir ciekw komunalnych, z zachowaniem przepisw o rodowisku; 6) ochrona konserwatorska obejmuje tereny oznaczonych stanowisk archeologicznych, dla ktrych ustala si obowizek zgaszania prac ziemnych, zwizanych z zagospodarowaniem i zabudowaniem terenu do Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw w celu ustalenia obowizujcego inwestora zakresu bada archeologicznych.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Kozielsko uchwaa Nr IV/28/07 Rady Gminy Damasawek z dnia 5 lutego 2007 roku ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 71 z dnia 16 maja 2007 roku. 14. Dla terenu usug kultury obiektu sakralnego (UKs), ustala si: 1) zachowanie istniejcego budynku szkoy parafialnej z: a) zakazem rozbirki i rozbudowy budynku oraz zmiany zewntrznej formy architektonicznej, b) obowizkiem zapewnienia prawidowej ekspozycji budynku poprzez zakaz lokalizowania na dziace zabudowy i zieleni wzdu drogi powiatowej, od strony istniejcego kocioa; 2) rozbirk istniejcego budynku ubikacji, oznaczonego na rysunku; 3) zasady ochrony konserwatorskiej wg ustale zawartych w 16; 4) moliwo usytuowania parkingu dla obsugi obiektw sakralnych. 16.1. Ochrona konserwatorska obszaru obejmuje budynku dawnej szkoy parafialnej, oznaczonej na rysunku Uks, chroniony na podstawie ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dla ktrego maj zastosowanie przepisy Prawa budowlanego 2. Dla ochrony dziedzictwa archeologicznego, na obszarze objtym planem ustala si z obowizek zagospodarowaniem zgaszania lub prac ziemnych, terenu zwizanych zabudowaniem do Wielkopolskiego

Konserwatora Zabytkw, celem ustalenia prac archeologicznych Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla farmy wiatrowej w gminie Damasawek uchwaa Nr XXXV/228/10 Rady Gminy Damasawek z dnia 20 maja 2010 roku ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Wielkopolskiego Nr 155 z dnia 5 sierpnia 2010 roku. .6. W zakresie zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytkw oraz dbr kultury wspczesnej ustala si, dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego obowizek prowadzenia bada archeologicznych podczas inwestycji zwizanych z zagospodarowaniem i zabudowaniem terenu, a wymagajcych prac ziemnych. Inwestor powinien uzyska pozwolenie na badania archeologiczne przed otrzymaniem pozwolenia na budow.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego bdce w przygotowaniu: zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Damasawek uchwaa Nr XXV/157/09 Rady Gminy Damasawek z dnia 27 marca 2009 roku w sprawie przystpienia do sporzdzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Damasawek, zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Niemczyn uchwaa Nr XXV/158/09 Rady Gminy Damasawek z dnia 27 marca 2009 roku w sprawie przystpienia do sporzdzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Niemczyn. Zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wynikaj z treci zawartej w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego i kadorazowo s uzgadniane z Wielkopolskim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw.

6.6 Uwarunkowania wynikajce z ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej

Na terenie gminy Damasawek nie wystpuj obszary objte Krajowym Systemem Obszarw Chronionych, czyli parki narodowe, rezerwaty przyrody, zespoy przyrodniczokrajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu. Gmina pooona jest rwnie poza ukadem obszarw wzowych i korytarzy ekologicznych systemu obszarw chronionych. Obszar gminy nie posiada znaczcych zasobw przyrodniczych. Dominuje typowo rolniczy krajobraz, ktrego zasadniczym elementem s rozlege areay gruntw ornych. Szata rolinna gminy jest stosunkowo uboga a jej zrnicowanie zwizane jest gwnie z naturalnymi warunkami siedliskowymi i sposobem gospodarowania. Dominujc formacj rolinn na obszarze gminy stanowi rolinno pl, bowiem grunty orne stanowi prawie 80% jej oglnej powierzchni. Do najwikszych skupisk zieleni wysokiej w gminie, oprcz nielicznych kompleksw lenych, naley ziele parkw zabytkowych (dworskich), z ktrych siedem (Damasawek, Niemczyn, Smuszewo, Kopanina, Staryn, Koybki i Stpuchowo) wpisanych jest do wojewdzkiego rejestru zabytkw, a dwa parki (Dbrowa i Mokronosy) objte s ochron konserwatorsk (znajduj si w wojewdzkiej ewidencji). Zwarty drzewostan uksztatowany w XIX w. odgrywa wan rol w krajobrazie rolniczym.

Kady obszar zieleni wysokiej naturalny czy komponowany (parki i cmentarze), z uwagi na typowo rolniczy charakter gminy Damasawek, jest niezwykle cenny i powinien by chroniony. Gmina Damasawek nie posiada obszarw przyrodniczo cennych objtych ochron prawn. Wystpuj jednak drzewa uznane za pomniki przyrody. Uchwaa nr XXVIII/179/09 Rady Gminy Damasawek z dnia 26.08.2009 w sprawie uznania drzew za pomniki przyrody, uznaje nastpujce drzewa (8 szt.) za pomniki przyrody prawem chronione: db szypukowy o nazwie Herkules (obwd pnia 415 cm), na dziace nr ewid. 62/8 w Kopaninie, db szypukowy o nazwie Wincenty (obwd pnia 390 cm), na dziace nr ewid. 62/8 w Kopaninie, grup 5 dbw szypukowych (obwd pnia 237 cm, 343 cm, 220 cm, 375 cm, 213 cm), ), na dziace nr ewid. 62/8 w Kopaninie, platan klonolistny o nazwie Piotr (obwd pnia 323 cm), na dziace nr ewid. 367 w Damasawku, platan klonolistny o nazwie Pawe (obwd pnia 320 cm), na dziace nr ewid. 367 w Damasawku, jesion wyniosy o nazwie Sylwester (obwd pnia 315 cm), na dziace nr ewid. 41/3 w Turzy, lipa szerokolistna o nazwie Maria (obwd pnia 315 cm), na dziace nr ewid. 65 w Kozielsku, lipa szerokolistna o nazwie Ostoja Kanonika (obwd pnia 310 cm), na dziace nr ewid. 65 w Kozielsku. Wzdu gwnych drg w gminie istniej fragmenty szpalerw drzew, ktre ze wzgldw krajobrazowych i przyrodniczych powinny zosta zachowane. Korzystne byoby rwnie wprowadzenie nasadze uzupeniajcych istniejce ju cigi drzew oraz cakiem nowych przy rdpolnych drogach. Na uwag zasuguje m.in. aleja lipowa prowadzca od ulicy Janowieckiej do cmentarza w Damasawku.

6.7 Uwarunkowania wewntrzne ochrony zabytkw archeologicznych Przy sporzdzaniu dokumentw planistycznych naley respektowa strefy ochrony stanowisk archeologicznych i wynikajce z tego zalecenia konserwatorskie. Wie si to rwnie z koniecznoci wprowadzenia zapisu zapewniajcego prawidow ochron archeologicznego, dziedzictwa kulturowego w stosunku do stref wystpowania stanowisk archeologicznych oraz obszarw chronionych tj. ukadu ruralistycznego wsi Damasawek, parkw, zabytkowych cmentarzy, obiektw wpisanych do rejestru zabytkw i ujtych w ewidencji zabytkw. Prace inwestycyjne, w tym ziemne zwizane z budownictwem i zagospodarowaniem terenu, w obrbie obszarw chronionych i stref wystpowania stanowisk archeologicznych, wymagaj uzgodnienia z WUOZ, ktry okreli warunki realizacji inwestycji. Dla ochrony stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw istnieje konieczno uwzgldniania zakazu prowadzenia wszelkich robt budowlanych oraz przemysowych na terenie ww. stanowisk, a prace porzdkowe prowadzone w ich obrbie wymagaj uzgodnienia z WWKZ.

7. Cele gminnego programu opieki nad zabytkami (art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, z dnia 18 marca 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw) ) Opracowanie Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami gminy Damasawek ma na celu popraw stanu zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego w oparciu o istniejce instrumenty prawne i dziaania ochronne. Ponisze cele wynikaj z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami i z dnia 18 marca 2010 roku o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw): wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania;

wyeksponowanie kulturowego;

poszczeglnych

zabytkw

oraz

walorw

krajobrazu

podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami;

okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.

8. Kierunki dziaa dla realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami 8.1 Gminna ewidencja zabytkw 8.1.1 Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw nieruchomych Przepisy art. 22 ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami nakadaj na wjta gminy obowizek prowadzenia gminnej ewidencji zabytkw. Dla gminy Damasawek wykonano w 2010 r. gminn ewidencj zabytkw nieruchomych (znajdujcych si w wojewdzkiej ewidencji zabytkw) wpisanych i nie wpisanych do rejestru zabytkw. Gminna dokumentacja zabytkw zostaa wykonana w oparciu o program komputerowy Baza Danych Gminnej Ewidencji Zabytkw GEZ 2.2 polecany przez Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Warszawie. Tworzy j zbir kart adresowych zawierajcych podstawowe dane o obiekcie, m.in. pooenie z uwzgldnieniem informacji o nr geodezyjnym dziaki oraz wycinek mapy z zaznaczonym obiektem, czas powstania, materia, stan wasnoci, stan zachowania obiektu oraz fotografie. Obecnie w gminnej ewidencji znajduje si 231 kart adresowych obiektw zabytkowych. W urzdzie gminy znajduje si 1 egz. opracowanych kart adresowych z terenu gminy dostpny do celw projektowych i badawczych dla sub i podmiotw opracowujcych wszelkie plany zagospodarowania przestrzennego i inne programy rewitalizacyjne dla okrelonych obszarw posiadajcych substancj zabytkow. Istnieje rwnie projekt sporzdzenia kopii kart adresowych i przekazanie sotysom i radnym w kadym soectwie po 1 egz. opracowanych kart adresowych z terenw im podlegych, w celu systematycznego monitorowania obiektw zabytkowych.

Gminna ewidencja zabytkw bdzie przez Urzd Gminy systematyczne uzupeniana o uzyskane dane i dokumentacj fotograficzn, zwaszcza zostan odnotowane wszelkie zmiany powstae w wyniku rozbirek, modernizacji i remontw obiektw. Elektroniczny egzemplarz ewidencji zabytkw nieruchomych powinien rwnie zosta przekazany w Poznaniu. 8.1.2. Sporzdzenie gminnej ewidencji zabytkw archeologicznych Gmina zobowizana na jest do sporzdzenia od gminnej ewidencji zabytkw przez Urzd Gminy Wojewdzkiemu Urzdowi Ochrony Zabytkw

archeologicznych

podstawie

otrzymanego

Wojewdzkiego

Wielkopolskiego

Konserwatora Zabytkw wykazu stanowisk archeologicznych. Ww. ewidencja zostanie wykonana w terminie zgodnym z ustaw.

8.2 Udostpnianie i promocja zabytkw Udostpnianie i promocja zabytkw moe by realizowana poprzez: popularyzacj poszczeglnych zabytkw oraz krajobrazu kulturowego poprzez ich wyeksponowanie, rozwj turystyki kulturowej obejmujcej szlaki turystyczne i cieki przyrodniczo-kulturowe, ustalenie z wacicielami obiektw zabytkowych zasad udostpniania obiektw w celach turystycznych i edukacyjnych, oznakowanie obiektw, udostpnianych w celach turystycznych, stanowicych wasno gminn, prywatn, diecezjaln lub Skarbu Pastwa, opracowanie tablic informacyjnych zawierajcych podstawowe dane o obiekcie, wydanie mapki z zaznaczonymi obiektami zabytkowymi na terenie gminy, sporzdzenie aktualnej dokumentacji i oznakowanie Miejsc Pamici Narodowej i miejsc upamitniajcych wydarzenia historyczne, udostpnienie gminnej ewidencji zabytkw oraz Programu opieki nad zabytkami gminy Damasawek na stronie internetowej Urzdu Gminy w Damasawku, oznakowanie na terenie gminy kierunkw i drg dotarcia do okrelonych zabytkw i zespow historyczno-zabytkowych.

8.3. Popularyzacja i edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego

edukacja w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, wczenie w programy ksztacenia szk prowadzonych przez gmin (szkoy podstawowe i gimnazja) elementw wiedzy na ten temat, wczenie tematyki ochrony dbr kultury do zaj szkolnych, opracowanie z nauczycielami planw zaj z modzie i dziemi uwzgldniajcych problemy ochrony dziedzictwa kulturowego, przygotowanie konspektw oraz pomoc merytoryczna w prowadzeniu lekcji dotyczcych ochrony dziedzictwa kulturowego, wspieranie inicjatyw zmierzajcych do upowszechnienia wiedzy na temat regionalnych zabytkw i dziedzictwa;

organizowanie w ramach zaj szkolnych wycieczek krajoznawczych, prezentacja najcenniejszych obiektw zabytkowych i ich historii, ksztatowanie wiadomoci i postaw odpowiedzialnoci za wsplne dziedzictwo kulturowe oraz potrzeb jego ochrony teraz i w przyszoci; popularyzacja tematyki poprzez publikacj materiaw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami w prasie lokalnej i na stronie internetowej gminy, wczanie si poprzez media rodowiska lokalnego do rnorodnych inicjatyw w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, informowanie mediw o sprawach zwizanych z ochron zabytkw oraz o inicjatywach podejmowanych w tym zakresie, wsppraca z lokaln pras i ukazywanie obiektw po przeprowadzeniu prac konserwatorskich;

tworzenie stron internetowych na temat zabytkw i tradycji; wspieranie dziaalnoci organizacji spoecznych, pozarzdowych i rodowisk zajmujcych si ochron i opiek nad zabytkami;

wykorzystanie cieek turystyczno-edukacyjnych do promocji znajdujcych si na nich obiektw zabytkowych. 8.4 Aktywizacja spoecznoci lokalnych na rzecz opieki nad zabytkami

planowane jest take podejmowanie dziaa umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami jak; wsppraca z urzdami pracy w zakresie prowadzenia biecych prac pielgnacyjnych, porzdkowych i zabezpieczajcych na terenach objtych ochron, wsparcie utrzymywania na rynku pracy zanikajcych rzemios i zawodw poprzez m.in. szkolenie chtnych do nauki rzemios zwizanych z tradycyjn sztuka budowlan;

planuje si przygotowanie kompleksowej i atwo dostpnej informacji multimedialnej o ofercie turystyczno-kulturowej regionu, i bazy danych ofert; wspieranie poczyna wacicieli obiektw zabytkowych przy dziaaniach zwizanych z waciwym utrzymaniem i uytkowaniem obiektw;

wspieranie dziaa sprzyjajcych szerszemu zaangaowaniu si sektora prywatnego w ochron dziedzictwa kulturowego.

8.5 Zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania

wspdziaanie z Urzdem Ochrony Zabytkw w sprawie informowania wacicieli obiektw zabytkowych o moliwociach pozyskania rodkw na ich remonty; poinformowanie wacicieli obiektw znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw o statusie ich nieruchomoci oraz z wynikajcych z tego konsekwencjach; nawizanie wsppracy z wacicielami obiektw znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw przy czynnym udziale Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw poprzez: - rozpowszechnianie wrd nich informacji na temat zasad konserwatorskich, zasad etyki i profilaktyki konserwatorskiej - zbieranie od nich informacji na temat przeprowadzonych remontw i odnotowanie tych faktw w kartach adresowych obiektw

aktywne zachcanie sektora prywatnego do zagospodarowania obiektw zabytkowych; zakresie staego podnoszenia wiadomoci spoecznej poprzez zwikszanie atrakcyjnoci zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych;

w celu poprawy stanu zasobw dziedzictwa kulturowego regionu naley podj dziaania w

okrelenie zasad i moliwoci udzielania pomocy finansowej wacicielom remontujcym obiekty zabytkowe (wpisane do rejestru zabytkw i figurujce w gminnej ewidencji zabytkw) w ramach rodkw zabezpieczonych w budecie gminy na dany rok (dotacje, ulgi podatkowe);

ustanowienie skutecznych zasad interwencyjnych robt zabezpieczajcych, podejmowanych w przypadku zagroenia zabytkowej substancji oraz skutecznej egzekucji zwrotu poniesionych kosztw; realizacja zasad partnerstwa publiczno-prywatnego w sferze adaptacji zabytkw do nowych funkcji; prba rozwizania problemu nieczynnych cmentarzy ewangelickich na terenie gminy; w tworzonych planach zagospodarowania przestrzennego uwzgldnienie docelowych funkcji cmentarzy poprzez wyszczeglnienie, ktre pozostan cmentarzami i objte zostan ewentualnym programem rewitalizacji, a ktre stanowi bd tereny zielone z moliwoci utworzenia miejsc pamici lub lapidarium.

9. Okrelenie sposobu realizacji celw Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Obiekty wpisane do rejestru zabytkw stanowice wasno Gminy Damasawek to: Kopanina park dworski (rejestr A-376 z 23.06.1979), Kopanina kaplica grobowa w parku (rejestr A-375 z 23.06.1979), Niemczyn park dworski (rejestr 726/Wlkp/A z 12.12.2008) (z wyczeniem prywatnej dziaki nr 122) Obiekty zabytkowe bdce w ewidencji zabytkw, stanowice wasno Gminy Damasawek to: Damasawek budynek Urzdu Gminy, ul. Rynek 8, Damasawek szkoa, ul. Rynek 4, Damasawek budynek mieszkalny, ul. Janowicka 18, Dbrowa park dworski, Dbrowa cmentarz ewangelicki, Dbrowa budynek dawnej szkoy obecnie budynek mieszkalny nr 54, wspwasno z osob prywatn, Gruntowice budynek dawnej szkoy obecnie wietlica wiejska, Mia budynek dawnej szkoy obecnie budynek mieszkalny, Niemczyn szkoa, Niemczyn zesp domu nr 66, wspwasno z osob prywatn, Rakowo budynek dawnej szkoy obecnie wietlica wiejska, Smuszewo cmentarz ewangelicki - nie istnieje, Starynek cmentarz choleryczny, Obiekty zabytkowe stanowice wasno Skarbu Pastwa to: - park dworski w Starynie (rejestr zabytkw), - dwa stanowiska archeologiczne w Smuszewie (rejestr zabytkw), - cmentarze: ewangelicki w Gruntowicach, ewangelicki w Niemczynie (ewidencja), - zesp dworca kolejowego oraz domy pracownikw kolei w Damasawku (ewidencja) Pozostae obiekty zabytkowe na terenie gminy Damasawek pozostaj wasnoci parafii rzymsko-katolickiej, bd s wasnoci prywatn.

Gmina Damasawek opracowaa i sporzdzia wykaz inwestycji przewidzianych do realizacji na terenie gminy w latach 2011-2014, ktry uwzgldnia nakady finansowe (z zasobw wasnych gminy bd pozyskanych z zewntrz) na remonty i modernizacj obiektw zabytkowych oraz na renowacj parkw i cmentarzy. Stan zachowania zabytkowych parkw dworskich nalecych do gminy naley okreli oglnie jako zy. Jednym z najcenniejszych obiektw zabytkowych gminy Damasawek jest park dworski krajobrazowy w Kopaninie, z wartociowym starodrzewiem oraz z zachowanym obiektem kaplicy grobowej. Zaoenie to wymaga kompleksowego programu rewaloryzacji i koniecznych znacznych funduszy, przekraczajcych jednak moliwoci finansowe gminy. W miar swoich finansowych moliwoci gmina podejmie prace porzdkowe i pielgnacyjne. Corocznie Gmina Damasawek planuje przeznacza na renowacj parkw kwot 5000 z: w tym 3000 z na nowe nasadzenia i 2000 z na zabiegi pielgnacyjne. W 2011 r. dodatkowo 500 z na pielgnacj i utrzymanie parku w Kopaninie przeznaczya Rada Soecka Wsi. Zaplanowana jest rwnie adaptacja parku przy kociele katolickim w Damasawku i kaplicy ewangelickiej w Niemczynie na teren rekreacyjnowypoczynkowy, ale uzalenione jest to od pozyskania funduszy zewntrznych. W Planie Odnowy Miejscowoci Damasawek przewidziano porzdkowanie i rewaloryzacj parku dworskiego (termin realizacji 2009-2015, koszt ok. 30000 z, z funduszy zewntrznych). W ramach aktywizacji spoecznoci lokalnej oraz jako jedna z form zaj z modzie i dziemi, uwzgldniajcych problemy ochrony dziedzictwa kulturowego, planuje si podczas corocznej akcji ,,Sprztanie wiata, po wczeniejszym uzgodnieniu z urzdami i wacicielami obiektw, organizowanie sprztania terenu parkw podworskich, bdcych wasnoci gminy i Skarbu Pastwa. Wanym zagadnieniem jest ochrona nieczynnych, zaniedbanych, dewastowanych cmentarzy ewangelickich. Aby przywrci waciw rang tym miejscom wiecznego spoczynku, podjta zostanie inicjatywa ich uporzdkowania. Do akcji wczona zostanie spoeczno lokalna oraz modzie szkolna, gdy jej zaangaowanie w odtwarzanie ladw lokalnej historii jest wanym elementem w procesie edukacyjnym. Nawizana zostanie wsppraca z gminami i szkoami majcymi dowiadczenie w tego typu przedsiwziciach.

W latach 20112014 Gmina Damasawek planuje przeznaczy na remonty i modernizacje budynkw stanowicych wasno gminy i znajdujcych si w ewidencji zabytkw kwot 110 000 z w nastpujcym rozbiciu: 2011 rok 15 000 z 2012 rok - 40 000 z 2013 rok - 35 000 z 2014 rok - 20 000 z Bd to roboty polegajce na wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, naprawie i konserwacji pokry dachowych oraz kominw. W Planie odnowy miejscowoci Gruntowice przewidziano remont i modernizacj budynku wietlicy wiejskiej w Gruntowicach. Historyczny budynek dawnej szkoy znajduje si w gminnej ewidencji zabytkw i objty jest ochron konserwatorsk (termin realizacji 20102015, koszt 37000 z, z funduszu Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich oraz budetu gminy). Pozostae zabytki w gminie nie s jej wasnoci, w zwizku z tym gmina nie ma moliwoci bezporedniego sprawowania opieki nad nimi. Natomiast dziaania porednie, wynikajce z ustawy o ochronie zabytkw oraz polityki prowadzonej przez gmin sprowadzaj si do: promowania najcenniejszych zabytkw z terenu gminy, uwzgldniania dziedzictwa kulturowego przy sporzdzaniu dokumentw planistycznych, wspierania przy wspudziale Urzdu Ochrony Zabytkw poczyna wacicieli obiektw zabytkowych ksztatowania przy dziaaniach potrzeby zwizanych ochrony z waciwym kulturowego uytkowaniem (np. funkcja i utrzymaniem samego zabytku, jak rwnie jego otoczenia, spoecznej dziedzictwa spoecznych opiekunw zabytkw), edukacji spoeczestwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego poprzez: - prowadzenie i doskonalenie edukacji na rzecz ochrony zabytkw na poziomie szk podstawowych lokalnych, - popularyzacj wszelkiego rodzaju konkursw promujcych wiedz z zakresu szeroko pojtego dziedzictwa kulturowego. i gimnazjalnych, ze szczeglnym uwzgldnieniem tradycji

W celu promocji zabytkw gmina moe wykorzysta wymienione w Studium Uwarunkowa i Kierunkw Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Damasawek istniejce szlaki turystyczne: szlak rowerowy odcinek eknesko-Wgrowiecki Wielkopolskiej Ptli Szlaku Cysterskiego oraz pozostae oznakowane szlaki rowerowe. Gmina planuje wspprac z instytucjami wprowadzajcymi dodatkowe oznakowania na drogach gminnych, powiatowych i wojewdzkich w celu uatwienia dojazdu do obiektw zabytkowych.

10. Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami Gmina w odniesieniu do obiektw wpisanych do rejestru moe korzysta z Ustawy o podatkach i opatach lokalnych (Dz. U. z 12 stycznia 1991 r) zwalniajcej z opodatkowania obiekty uytkowane i remontowane w sposb waciwy, zgodnie ze wskazaniami konserwatorskimi. Rada Gminy Damasawek corocznie w uchwale budetowej okreli wysoko rodkw przeznaczonych na: sporzdzenie ewidencji, inwentaryzacji, oznakowania obiektw zabytkowych, edukacj, promocje zabytkw, dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy obiektach wpisanych do rejestru zabytkw oraz prace rewitalizacyjne i porzdkowe na terenie zabytkowych parkw i cmentarzy stanowicych wasno gminy, Zakada si, e w realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Damasawek wykorzystane zostan nastpujce grupy instrumentw: instrumenty prawne, finansowe, koordynacji, spoeczne oraz instrumenty kontrolne. Instrumenty prawne: programy okrelajce polityk pastwa i wojewdztwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego, dokumenty wydane przez Wielkopolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw wynikajce z przepisw ustawowych, uchway Rady Miejskiej (miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, zwolnienia i ulgi dla wacicieli obiektw zabytkowych).

Instrumenty finansowe: rodki wasne zatwierdzone uchwa Rady Gminy, dotacje, subwencje,

dofinansowania, m.in. programy uwzgldniajce finansowanie z funduszy Unii Europejskiej

Instrumenty spoeczne: uzyskanie poparcia lokalnej spoecznoci dla programu poprzez sprawn

komunikacj, edukacja i tworzenie wiadomoci potrzeby istnienia i ochrony dziedzictwa kulturowego w lokalnej spoecznoci, wsppraca z organizacjami spoecznymi. Koordynacja i kontrola gromadzenie stale aktualizowanej wiedzy o stanie zachowania obiektw, prowadzonych pracach remontowych i konserwatorskich, utworzenie w ramach organizacyjnych Urzdu Gminy w Damasawku zespou koordynujcego realizacj poszczeglnych zada wynikajcych z ustale programu opieki nad zabytkami, wewntrzne okresowe sprawozdania z realizacji niniejszego programu.

11. Monitoring Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami Wjt Gminy Damasawek zobowizany jest do sporzdzania co 2 lata sprawozdania z gminnego programu opieki nad zabytkami. Sprawozdanie to przedstawiane jest Radzie Gminy. Po 4 latach program powinien zosta zaktualizowany i ponownie przyjty przez Rad Gminy. Proces osigania celw Programu opieki nad zabytkami bdzie monitorowany przez wyznaczon osob odpowiedzialn za koordynacje prac. Monitoring prowadzony bdzie poprzez analiz stopnia ich realizacji. Analiza ta bdzie dokonywana kadorazowo po upywie 2 lat funkcjonowania i zakoczona raportem przedkadanym Radzie Gminy. W miar rozwoju systemu monitorowania przewiduje si weryfikacj sposobu teje oceny. 12. Niektre zewntrzne rda finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami Ustawowy obowizek utrzymania zabytku we waciwym stanie, co wie si m.in. z prowadzeniem i finansowaniem przy nim prac konserwatorskich, restauratorskich i robt

budowlanych spoczywa na jego posiadaczu, ktry dysponuje tytuem prawnym do zabytku wynikajcym W przypadku Wszystkie z prawa jednostki podmioty wasnoci, samorzdu uytkowania wieczystego, trwaego i zarzdu. terytorialnego, do prowadzenie prac finansowanie

wspomnianych robt jest jej zadaniem wasnym. zobowizane finansowania konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytkw mog ubiega si o ich dofinansowanie ze rodkw udostpnianych przez m.in.: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Corocznie ogaszane s rne programy i priorytety dotyczce poprawy opieki i ochrony nad zabytkami; naley zwrci na nie uwag przy staraniach si o konkretne dotacje finansowe suce realizacji dziaa zawartych w gminnym programie. Informacj mona uzyska na stronie internetowej: http://www.mkidn.gov.pl Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi W ramach dziaania Odnowa i rozwj wsi objtego Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013. Informacj mona uzyska na stronie internetowej: http://www.minrol.gov.pl Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji, Departament Wyzna Religijnych oraz Mniejszoci Narodowych i Etnicznych, Wydzia Funduszu Kocielnego Dotacje udzielane wycznie na remonty i konserwacje zabytkowych obiektw o charakterze sakralnym i to tylko na wykonywanie podstawowych prac zabezpieczajcych sam obiekt. Z Funduszu nie finansuje si remontw i konserwacji obiektw towarzyszcych, wyposaenia obiektw sakralnych oraz otoczenia wityni, a take staych elementw wystroju wntrz. Podmiotami uprawnionymi do otrzymywania rodkw Funduszu Kocielnego s: osoby prawne Kocioa Katolickiego; osoby prawne innych kociow i zwizkw wyznaniowych dziaajcych na podstawie ustaw o stosunku Pastwa do kociow oraz zwizkw wyznaniowych; osoby prawne kociow i zwizkw wyznaniowych wpisanych do rejestru kociow i zwizkw wyznaniowych, o ktrym mowa w art. 30 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania (Dz. U. z 2005 Nr 231, poz. 1965, z pn. zm.) Informacj mona uzyska na stronie internetowej: http://www.mswia.gov.pl

Wielkopolski Wojewdzki Konserwator Zabytkw w Poznaniu Ze rodkw finansowych z budetu pastwa w czci, ktrej dysponentem jest Wojewoda Wielkopolski. Dotacja moe by udzielona na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw (art. 74 ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami). Informacj mona uzyska na stronie internetowej: http://wosoz.ibip.pl/public/ Urzd Marszakowski Wojewdztwa Wielkopolskiego w Poznaniu Budet wojewdztwa wielkopolskiego przewiduje rodki na pomoc finansow ukierunkowan na ochron zabytkw i opiek nad zabytkami. S to dotacje celowe z budetu na finansowanie jednostkom. Informacj mona uzyska na stronie internetowej: http://www.umww.pl/, http://www.bip.umww.pl/ Wojewdzki Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu Na zadania zwizane z ochron i ksztatowaniem przyrody. Informacj mona uzyska na stronie internetowej: http://www.wfosgw.poznan.pl Dziaania o charakterze strategicznym i ponadregionalnym mog rwnie liczy na finansowanie z Funduszy Unii Europejskiej, m.in. 1) Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), ktrego dziaalno koncentruje si na rnych dziedzinach, m.in. rozwj turystyki oraz inwestycje w dziedzinie kultury. 2) Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013, ktry zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 (NSRO) stanowi jeden z programw operacyjnych przy wykorzystaniu rodkw Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach programu realizowanych bdzie 17 osi priorytetowych, m.in. 12 kultura i dziedzictwo kulturowe. Wymienione rda finansowania s wskazwk dla wacicieli obiektw zabytkowych i przedstawicieli wadz samorzdowych, w jakich instytucjach mona pozyskiwa rodki na ochron zabytkw i opiek nad zabytkami. Szczegowe informacje dotyczce rodzaju finansowanych zada, uprawnionych wnioskodawcw, trybu skadania wnioskw, kryteriw oceny i warunkw rozliczenia mona znale na stronach internetowych instytucji udzielajcych pomocy finansowej. lub dofinansowanie prac remontowych i konserwatorskich obiektw zabytkowych zarwno jednostkom sektora finansw publicznych jak rwnie pozostaym

Przewodniczcy Rady Gminy Wojciech Ollek