XIX.

JAKOŚĆ MIKROBIOLOGICZNA KOSMETYKÓW

Kosmetyki są produktami o bardzo uniwersalnym działaniu, dlatego często trudno stwierdzić, gdzie kończy
się ich działanie upiększające, a zaczyna zastosowanie terapeutyczne. Kosmetyki, choć w pierwszej chwili tego nie
widać, mają w zasadzie dużo wspólnych cech z lekami. Dotyczy to w szczególności problemów mikrobiologicznych
na linii technologicznej, podczas pakowania, a także użytkowania gotowych wyrobów.
Według ogólnie przyjętych kryteriów kosmetyki nie muszą być produktami sterylnymi, dopuszczalne jest
występowanie niewielkiej ilości bakterii saprofitycznych. Istotne jest, aby ta niewielka ilość mikroflory utrzymywała
się przez cały czas na stałym poziomie. Zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy w 1 gramie kosmetyków,
przeznaczonych do pielęgnacji ciała osób dorosłych, liczba bakterii musi być niższa niż 103 komórek.
Wiele kosmetyków, ze względu na swój skład, stanowi doskonałe podłoże dla rozwoju drobnoustrojów.
Mikroflora obecna w kosmetykach może powodować rozkład składników produktu, powodując niekorzystne zmiany
estetyczne kosmetyku oraz zmiany jego właściwości fizykochemicznych. Na przykład w tonikach pojawiają się
zmętnienia, osady, może tworzyć się śluz, następuje zmiana barwy i zapachu. Również w kremach skażonych
mikroflorą lipolityczną obserwuje się jełki zapach, zmianę zabarwienia i barwne naloty (Rhodotorula spp.)
oraz rozwarstwienie. Mikroorganizmy mogą obniżać działanie pielęgnacyjne i terapeutyczne kosmetyków poprzez
biodegradację aktywnych składników oraz być, w sporadycznych przypadkach, bezpośrednią przyczyną
poważnych w skutkach infekcji. Rozwój takich drobnoustrojów, jak: Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa
i niektórych bakterii gramujemnych w kosmetykach może spowodować nagromadzenie się toksyn, produkowanych
przez te mikroorganizmy.
Oddzielny problem stanowi zanieczyszczenie produktów kosmetycznych, szczególnie takich jak: tonik,
mleczko kosmetyczne, peeling, czy pudry grzybami np. Candida ałbicans, Aspergillus flavus.
Źródłem zakażeń kosmetyków może być surowiec, szczególnie pochodzenia roślinnego, woda używana do
celów produkcyjnych oraz higiena procesu technologicznego (aparatura, stanowiska pracy, personel, powietrze). W
tabeli 10 zestawiono nazwy rodzajowe mikroflory wyizolowanej z produktów kosmetycznych przez
Rosamundę, M. Baird badającą jakość kosmetyków w Anglii.

Tabela 10. Mikroflora wyhodowana z kosmetyków

Bakterie Pleśnie Drożdże

Erwinia Mucor Candida

Streptococcus Aspergillus Monilia

Staphylococcus Fusarium Torula

Pseudomonas Trichoderma

Clostridium Monospora

Wymagania dotyczące jakości mikrobiologicznej produktów kosmetycznych dotyczą limitów ilościowych

mikroflory oraz wykluczenia obecności pewnych mikroorganizmów wskaźnikowych: Staphylococcus aureus,
Pseudomonas aeruginosa, Salmonella i E.coli.

Badanie kosmetyków

Zadanie 1
Z próbki wybranych kosmetyków (krem, mleczko kosmetyczne) przygotować preparat, utrwalić go chemicznie,
zabarwić metodą Grama i obejrzeć pod mikroskopem przy użyciu obiektywu imersyjnego. Obraz mikroskopowy
narysować i opisać. Ocenić jakość mikrobiologiczną analizowanych produktów.

Zadanie 2
Z próbki wybranych kosmetyków (płyn po goleniu, puder, tonik) przygotować preparat, utrwalić go termicznie,
zabarwić metodą Grama i obejrzeć pod mikroskopem przy użyciu obiektywu imersyjnego. Obraz mikroskopowy
narysować i opisać. Ocenić jakość mikrobiologiczną analizowanych produktów.