Filozofia polityki online Kurs wprowadzajcy

Sylabus zagadnie poruszanych na wiczeniach

Platon W tym module zajmiemy si arcydzieem Platona Pastwem. Zapoznamy si ze specyfik i metod dialogu platoskiego. Przyjrzymy si synnemu radykalnemu programowi reform z V ksigi. W dalszej czci zaprezentowana zostanie polityczna interpretacja metafory jaskini z VII ksigi Pastwa. Przyjrzymy si te VIII ksidze, gdzie pojawia si kwestia relacji pomidzy dusz a polis. Literatura podstawowa: Platon, Pastwo, prze. W. Witwicki, rne wydania. Literatura uzupeniajca: A. Bloom, The Republic of Plato, transl. by Allan Bloom, 2nd ed. Basic Books, New York 1991. A. Bloom, Umys zamknity. O tym, jak amerykaskie szkolnictwo wysze zawiodo demokracj i zuboyo dusze dzisiejszych studentw, prze. T. Biero, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Pozna 1997. L. Strauss, Platon, [w:] L. Strauss, J. Cropsey, Historia filozofii politycznej, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2010. Arystoteles W tym module omwimy najwaniejsze elementy filozofii politycznej Arystotelesa, opierajc si na lekturze Polityki oraz Etyki Nikomachejskiej. Przyjrzymy si tezie Arystotelesa, e wsplnota polityczna jest naturalnym miejscem rozwoju czowieka. Polis posiada jednak take swe ciemne oblicze zastanowimy si, jakie. Na czym polega osiganie szczcia we wsplnocie politycznej ta kwestia zostanie wyjanione poprzez omwienie pojcia szczcia, cnoty (w tym cnoty roztropnoci) i przyjani. Poruszymy take zagadnienie zwizku przyjani i sprawiedliwoci we wsplnocie politycznej. Lektura Polityki skoni nas do przyjrzenia

si strukturze wsplnoty politycznej, omwimy Arystotelesowsk klasyfikacj ustrojw, cel ustroju politycznego. Omwimy take idea ustroju mieszanego, a take kwesti wychowania i kultury w najlepszym ustroju. Literatura podstawowa: Arystoteles, Etyka Nikomachejska, tum. D. Gromska, rne wydania. Arystoteles, Polityka, tum. L. Piotrowicz, rne wydania. Literatura pomocnicza: K. Lord, Arystoteles, [w:] L. Strauss, J. Cropsey, Historia filozofii politycznej, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2010. P. Simpson, A Philosophical Commentary on the Politics of Aristotle, University of North Carolina Press, Chapel Hill 1998. w. Augustyn W tym module przyjrzymy si dzieu w. Augustyna. Zaczniemy od tego, jak Augustyn rozumia ewolucj wiata od stanu natury (czyt. kondycji przed upadkiem) do stanu spoeczestwa politycznego. Omwimy wizj cnoty, krytyk kultury Rzymu i apologi wiary. Poruszona zostanie kwestia stosunku do poetw oraz teologii mitycznej/naturalnej/obywatelskiej/objawionej. Modu zakoczy si przedstawieniem synnej Augustyskiej metafory dwch pastw oraz wizji ostatecznego celu czowieka. Literatura podstawowa: w. Augustyn, O wolnej woli, [w:] Dialogi Filozoficzne, PAX, Warszawa 1953. w. Augustyn, Pastwo Boe, prze. W. Kubicki, rne wydania. Litera pomocnicza: Augustine: Political Writings, transl. by Michael W. Tkacz and Douglas Kries, Hackett, Indianapolis 1993. w. Tomasz z Akwinu W tym module przyjrzymy si, jak w. Tomasz z Akwinu przej i zinterpretowa spucizn klasyczn (nie tylko Arystotelesa). Omwimy konsekwencje pynce z idei czowieka jako istoty spoecznej i politycznej: potrzeb i charakter

wsplnoty politycznej, relacj osoby do wsplnoty, kwesti nierwnoci i najlepszego ustroju. Zajmiemy si Tomaszow teori prawa natury, koncepcj prasumienia i sumienia, relacj prawa stanowionego do prawa natury oraz kwesti, czy istnieje dziesi przykaza prawa natury. Na koniec zastanowimy si, czy, zgodnie z opini krytykw Tomasza, radykalnie znieksztaci on nauczanie Arystotelesa? Literatura podstawowa: w. Tomasz z Akwinu, O krlowaniu, tum. M. Matyszkowicz, OMP, Krakw 2006. w. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna, Katolickie Emigracyjne Wydawnictwo Veritas, Londyn, 1975-83. Literatura pomocnicza: J. Maritain, Czowiek i pastwo, Znak, Krakw 1993. Yves R. Simon, Filozofia rzdu demokratycznego, Wydawnictwo ARKA, Krakw 1993. Niccolo Machiavelli W module tym zajmiemy si analiz treci Ksicia. Postaramy si wydoby podstawowe cechy konstytutywne realizmu politycznego, a nastpnie, w odniesieniu do wielu komentarzy i krytyk, zbadamy ich zasadno jako dominujcego dzi podejcia metodologicznego. Zastanowimy si nad zwizkiem polityki i etyki, czy jest on jedynie przygodny, czy istotowy oraz przeanalizujemy konsekwencje relatywizmu historycznego. Literatura podstawowa: N. Machiavelli, Ksi, prze. Cz. Nanke, Wydawnictwo Marek Derewecki, Kty 2007. K. Grzybowski, Wprowadzenie do: N. Machiavelli, Ksi, Zakad Naukowy im. Ossoliskich, Warszawa -Wrocaw - Krakw - Gdask 1979. Literatura pomocnicza: V. Khan, Machiavellian Rhetoric. From the Counter-Reformation to Milton, Princeton University Press, Princeton 1994.

P. Kimla, Historycy politycy jako rdo realizmu politycznego: Tukidydes, Polibiusz, Machiavelli, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloskiego, Krakw 2010. A. Riklin, Niccolo Machiavelli. Nauka o rzdzeniu, Wydawnictwo Poznaskie, Pozna 2000. Thomas Hobbes W module dokadnie przeanalizujemy konstrukcj umowy spoecznej w Lewiatanie Hobbesa. Zapoznamy si z pojciami uprawnienie naturalne, prawo naturalne, stan natury, umowa spoeczna. Przeledzimy argumentacj Hobbesa, zwracajc uwag w szczeglnoci na konstrukcj suwerennoci, charakter uprawnienia i sytuacj sceptycyzmu w odniesieniu do pojcia sprawiedliwoci (Lewiatan, Roz. XV). Zastanowimy si, na ile Hobbes jest teoretykiem absolutyzmu (tyranii), na ile za liberalizmu. Literatura podstawowa: T. Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i wadza pastwa kocielnego i wieckiego, prze. Cz. Znamierowski, PWN BKF Warszawa 1954. M. Kuniski, Problem stanu natury i stanu politycznego w teorii umowy spoecznej Thomasa Hobbesa [w:] Z. Rau, M. Chmieliski (red.), Umowa spoeczna i jej krytycy w myli politycznej i prawnej, Scholar, Warszawa 2010, s.111-127. Literatura pomocnicza: H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, prze. M. Szawiel i D.Grinberg, Znak, Krakw 2008. J.Hampton, J. Hampton, Hobbes and Social Contract Tradition, CUP, Cambridge 1986. D. Gauthier, Thomas Hobbes: Moral Theorist, The Journal of Philosophy, vol.76, no 10 (1979), s.547. C. Schmitt, Lewiatan w teorii pastwa Tomasza Hobbesa, prze. M. Falkowski, Wydawnictwo Pruszyski i S-ka, Warszawa 2008. John Locke

Przeanalizujemy dokadnie konstrukcj kontraktu w teorii Lockea. Porwnamy j z pomysem Hobbesa. Odwoujc si do polemik, zbadamy zasadno i spjno tego projektu. Przeanalizujemy postulaty wolnoci negatywnej, prawa naturalnego i ludzkiej racjonalnoci, a take nowatorsk koncepcj wasnoci opartej na wykonanej pracy. Zadamy take pytanie, na ile Locke zabezpiecza jednostk przed dominacj wsplnoty, a na ile jest zwolennikiem wadzy wikszoci. Literatura podstawowa: J. Locke, Dwa traktaty o rzdzie, prze. Z. Rau, PWN BKF, Warszawa 1992. Z. Rau, Umowa spoeczna w doktrynie Johna Lockea [w:] Rau, M. Chmieliski (red.), Umowa spoeczna i jej krytycy w myli politycznej i prawnej, Scholar, Warszawa 2010, s.127-152. Literatura pomocnicza: J.W. Gough, The Social Contract. A Critical Study of its Development, Oxford, Clarendon Press 1957. H. Laski, English Political Thought from Locke to Bentham, Echo Library, New York 2007. R.W. Lee, The Social Compact. A Guide to Some Writers on the Science and Art of Politics, B.H Blackwell, Oxford 1898. L. Strauss, On Lockes Doctrine of Natural Right, The Philosophical Review, vol.61, no 4 (1952), s.478-482. L. Strauss, Prawo naturalne w wietle historii, prze. P. Grski, Wydawnictwo PAX, Warszawa 1969. W. Kendall, John Locke and the Doctrine of Majority Rule, Illinois Studies In The Social Science, vol.XXVI, no 2, Urbana, Illinois 1942. C. B. Macpherson, The Political Theory of Possessive Individualism: Hobbes to Locke, Oxford University Press, London Oxford New York 1962. Jean-Jacques Rousseau W module tym przeanalizujemy konstrukcj umowy spoecznej w teorii Rousseau oraz porwnany j z wczeniej ju poznanymi. Zadamy pytanie o relacj

pomidzy indywidualn autonomi a wadz woli powszechnej. Przeanalizujemy pojcie ludu, woli powszechnej, ciaa moralnego oraz antropologiczne zaoenia Rousseau. Zapytamy o wielko i charakter wsplnoty oraz o relacje pomidzy rzdem a spoeczestwem. Literatura podstawowa: D. Pietrzyk-Reeves, Republikaska koncepcja umowy spoecznej Jana Jakuba Rousseau [w:] Rau, M. Chmieliski, Umowa spoeczna i jej krytycy w myli politycznej i prawnej, Scholar, Warszawa 2010, s.152-172. J.J. Rousseau, Umowa spoeczna, prze. A. Peretiatkowicz, Wydawnictwo Marek Derewecki, Kty 2009. Literatura pomocnicza: B. Baczko, Hiob, mj przyjaciel. Obietnice szczcia i nieuchronno za, prze. J. Niecikowski, PWN, Warszawa 2002. J. Bartyzel, Krytyka teorii umowy spoecznej w myli tradycjonalistw francuskich [w:] Rau, M. Chmieliski, Umowa spoeczna i jej krytycy w myli politycznej i prawnej, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2010, s.362-378. M. Krl, Historia myli politycznej od Machiavellego po czasy wspczesne, Wydawnictwo ARCHE, Gdask 1998. Georg Wilhelm Friedrich Hegel W module tym przeanalizujemy relacje panujce pomidzy pastwem a spoeczestwem obywatelskim. Dowiemy si, czym jest pastwo absolutnej wolnoci (pastwo panw). Zadamy pytanie o antropologiczne presupozycje Hegla i jego progresywistyczne interpretacje. Dowiemy si, dlaczego Hegel krytykowa kontraktualizm. Zapoznamy si z licznymi komentarzami i polemikami. Sprbujemy si zastanowi nad pniejszym wpywem Hegla na ksztatowanie si nowoczesnych spoeczestw. Literatura podstawowa: G.W.F. Hegel, Zasady filozofii prawa, prze. A. Landman, PWN BKF, Warszawa 1969. M. Krl, Historia myli politycznej od Machiavellego po czasy wspczesne, Wydawnictwo ARCHE, Gdask 1998.

Literatura pomocnicza: A. Kojve, Wstp do wykadw o Heglu, prze. .F. Nowicki, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998. S. Kozyr-Kowalski, Urzdnicy pastwa jako stan spoeczny [w:] T. M. Jaroszewski, R. Palacz, T. Puaski, Hegel a wspczesno: materiay X Midzynarodowego Kongresu Heglowskiego, Moskwa, 25 VIII - 2 IX 1974, Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii, Zakad Naukowy im. Ossoliskich 1975. Z. Kuderowicz, Czy Hegel by obroc wolnoci pozytywnej czy negatywnej [w:] T. M. Jaroszewski, R. Palacz, T. Puaski, Hegel a wspczesno: materiay X Midzynarodowego Kongresu Heglowskiego, Moskwa, 25 VIII - 2 IX 1974, Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii, Zakad Naukowy im. Ossoliskich 1975. Z. A. Peczyski, Hegels Political philosophy. Problems and Perspectives, CUP, Cambridge 1971. J. F. Suter, Burke, Hegel, and the French Revolution [w:] Z. A. Peczyski, Hegels Political philosophy. Problems and Perspectives, CUP, Cambridge 1971. D.P. Verne, Hegels Account of War [w:], Z. A. Peczyski, Hegels Political philosophy. Problems and Perspectives, CUP, Cambridge 1971. Carl Schmitt W module tym zapoznamy si z najsynniejszym tekstem Schmitta O pojciu politycznoci. Zastanowimy si nad jego definicj polityki i przeanalizujemy konsekwencje tego podejcia. Sprbujemy wydoby, zrozumie i oceni paradoks neuturalizacji polityki w pastwach liberalnych. Zapytamy jaka jest, zdaniem Schmitta, relacja pomidzy demokracj a liberalizmem. Dowiemy si, czym jest pastwo totalne. Zapoznamy si z hipotez teologicznej genezy nowoytnego pastwa, a take odniesiemy si do polemik i komentarzy innych autorw, zapytamy, jaka jest waciwie relacja Schmitta do krytykowanego przez niego liberalizmu. Literatura podstawowa: M. Cichocki, Wprowadzenie do: C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, prze. M. Cichocki, Wydawnictwo Znak oraz Fundacja im. Stefana Batorego, Krakw 2000. C. Schmitt, Pojcie politycznoci [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, prze. M. Cichocki, Znak oraz Fundacja im. Stefana Batorego, Krakw 2000.

Literatura pomocnicza: M. Krl, Historia myli politycznej od Machiavellego po czasy wspczesne, Wydawnictwo ARCHE, Gdask 1998. P. Kaczorowski, My i oni, pastwo jako jedno polityczna. Filozofia polityczna Carla Schmidta w okresie republiki weimarskiej, Szkoa Gwna Handlowa, Warszawa 1998. L. Strauss, Notes on Carl Schmitt, Concept of the Political, [w:] H. Meier, Carl Schmitt and Leo Strauss: The Hidden Dialogue, transl. J. H. Lomax, Chicago-London 1995. Liberalizm Rawlsa oraz Nozicka W module tym zostan omwione zasadnicze elementy filozofii J. Rawlsa oraz R. Nozicka, w szczeglnoci ich podejcie kontraktualistyczne. Ich filozofia zostanie wpisana w szerszy spr pomidzy zwolennikami tzw. pastwa opiekuczego oraz pastwa minimalnego. Zostan oni rwnie ukazani jako kontynuatorzy tradycji filozoficznej zasadniczo Kanta i Locke'a, ale take utylitaryzmu, teorii racjonalnego wyboru czy innych prdw. Podkrelone zostan te podobiestwa ich filozofii gwnie liberalna perspektywa, ktr podzielaj obaj autorzy. Literatura podstawowa: R. Nozick, Anarchia, pastwo, utopia, tum. P. Maciejko, P. Szczubiaka, Aletheia, Warszawa 1999. J. Rawls, Teoria sprawiedliwoci, tum, M. Panufnik, J. Pasek, A. Romaniuk, PWN, Warszawa 1994 Literatura pomocnicza: D. Miller, Justification of Political Authority, [w:] Robert Nozick (red. D. Schmidtz), CUP, Cambridge 2002. J. Miklaszewska, Libertariaska teoria pastwa, [w:] Liberalizm u schyku XX wieku, (red. J. Miklaszewska), Meritum, Krakw 1999. Cz. Porbski, Umowa spoeczna. Renesans idei. Wydawnictwo Znak, Krakw 1999. Z. Rau. Liberalizm. Zarys myli politycznej XIX i XX wieku, Fundacja Aletheia, Warszawa 2000. J. Wolff, Robert Nozick. Property, Justice and the Minimal State, Stanford University Press, Stanford, Calif. 1991.

Komunitaryzm: Charles Taylor, Alasdair MacIntyre W module tym dowiemy si, co oznacza hipoteza cakowitego zapoznania mylenia etycznego w pastwach zachodnich. Dowiemy si, za co MacIntyre krytykuje tzw. emotywizm. Zapoznamy si z pogldami Charlesa Taylora na genez nowoytnego przeomu oraz jego ocen dyskursu ekonomicznego jako dominujcego w nowoczesnym spoeczestwie. Literatura podstawowa: A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, prze. A Chmielewski, PWN BKF, Warszawa 1996. Ch. Taylor, Nowoczesne imaginaria spoeczne, prze. A Puchejda, K. Szymaniak, Wydawnictwo Znak, Krakw 2010. Literatura pomocnicza: R. Rorty, Pierwszestwo demokracji przed filozofi [w:] R. Rorty, Obiektywno, relatywizm, prawda. Pisma filozoficzne t. I, prze. J. Margaski, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999.