1. Sygnały harmoniczne (definicja, parametry, opis...) u (t ) = U m sin (ω t +Ψu ) 6.

Półprzewodniki – materiały dla których wartość przerwy energetycznej 0<wg<2eV;

Przebieg jest sinusoidalny w funkcji czasu. Mają szczególne znaczenie w grupie przebiegów prąd płynący przez kondensator wynosi: samoistne – idealnie czyste, bez domieszek i defektów sieci krystalicznej; niesamoistne –
okresowych. donorowe(typu n, nadmiar elektronów w paśmie przewodnictwa) akceptorowe(typu p,
⎛ π⎞
cos(ωt ) = sin(ωt +
π
) i (t ) = ω C U m sin ⎜ ω t +Ψu + ⎟ = I m sin (ω t +Ψ i ) (2.40) domieszkowany B, Al., Ga). Gdy zetkniemy ze sobą przewodniki typu n i p otrzymamy złącze
2 ⎝ 2⎠ PN niespolaryzowane.
Gdzie: Z powyższej zależności wynika, że amplituda przebiegu prądu I m = ω C U m natomiast faza
Um-wartość maksymalna(amplituda) 7. Złącze p-n polaryzowane w kierunku przewodzenia i zaporowym
początkowa:
ψ - początkowy kąt fazowy a) złącze p-n spolaryzowane w kierunku przewodzenia:
π
ωt + ψ -kąt fazowy w chwili t Ψ i =Ψ u + Bariera potencjału zmniejsza się o wartość napięcia zewnętrznego U. Gdy U przekroczy
ω=2πf –pulsacja 2 wartość napięcia dyfuzyjnego przepływ dziur i elektronów pomiędzy warstwami p i n zostaje
Zatem przesunięcie fazowe ϕ między przebiegami u(t) i i(t) kondensatora wynosi: przywrócony. Nie może on zostać zatrzymany tak długo jak istnieje napięcie zewnętrzne U,
u(t)=Umsin(ωt + ψ)-wartość chwilowa napięcia
π ponieważ jego istnienie oznacza dopływ nowych ładunków elektrycznych.
ϕ =Ψu −Ψi = − b) złącze p-n spolaryzowane w kierunku zaporowym:
2 W tym przypadku bariera potencjałów zwiększa się, ponieważ napięcie dyfuzyjne zostaje
2. Elementy RLC (opis)
zwiększone o napięcie zewnętrzne U. Zwiększa się również wielkość obszaru zubożonego. Przy
a) REZYSTOR Przy występowaniu prądu harmonicznego 3. Prawa Ohma i Kirchoffa
takiej polaryzacji płynie tylko niewielki prąd unoszenia zwany prądem wstecznym. Wartość
i(t ) = I m sin (ω t +Ψ i ) 1.Prawo Kirchoffa – prądowe: Algebraiczna suma wartości skutecznych symbolicznych prądów
prądu wstecznego praktycznie nie zależy od przyłożonego napięcia, a jedynie od temperatury i
w rezystorze o rezystancji R, na jego zaciskach pojawi się napięcie w węźle jest równa 0
własności materiału.
2.Prawo Kirchoffa – napięciowe: Algebraiczna suma wartości skutecznych symbolicznych
u (t ) = R i(t ) = R I m sin (ω t +Ψi ) = U m sin (ω t +Ψu ) napięć w oczku jest równa 0
przy czym amplituda przebiegu napięcia Pojemność złącza:
3.Prawo Ohma - Symboliczna wartość skuteczna napięcia U dwójnika równa się iloczynowi
Um = R Im Złącze p-n spolaryzowane w kierunku zaporowym charakteryzuje pewna pojemność
impedancji dwójnika Z i wartości skutecznej prądu I w nim płynącego:
elektryczna, która nieliniowo zależy od szerokości obszaru zubożonego. Jest to tak zwana
a faza początkowa U = ZI pojemność złączowa. Szerokość obszaru może być sterowana przyłożonym napięciem, a więc
Ψ u =Ψ i także pojemność złączowa może być sterowana napięciem. Jest to wykorzystywane w diodach
Czyli przesunięcie fazowe ϕ między przebiegami u(t) i i(t) wynosi zero: 4. Rezonans napięć (przyczyny i skutki) pojemnościowych.
ϕ =Ψu −Ψ i = 0 Rezonans napięć występuje szeregowym układzie rezonansowym. Przebicie Lawinowe
b) CEWKA INDUKCYJNA Przy przepływie prądu w cewce idealnej o indukcyjności L a) przyczyny: Jeśli napięcie polaryzacyjne jest dość duże, to obszar zubożony jest szeroki. to nośniki
przechodzące przez obszar zubożony uzyskują dużą energię. Zderzając się z węzłami siatki
napięcie na jej zaciskach wyraża zależność XL = XC krystalicznej (z atomami) przekazują im część swojej energii, co powoduje przejście
d i(t )
u (t ) = L ωL =
1 elektronów do pasma przewodnictwa, a co za tym idzie również "utworzenie" dziur - innymi
dt ωC słowy ma miejsce jonizacja. Pojawiają się w ten sposób nowe nośniki, które również są
Przyjmując, że w cewce występuje prąd harmoniczny b) skutki: przyspieszane, zderzają się z węzłami siatki itd. Proces ten nabiera charakteru lawinowego i
i(t ) = I m sin (ω t +Ψ i ) - Impedancja układu jest minimalna i jest równa rezystancji nazywany jest przebiciem lawinowym - jednak wbrew nazwie nie powoduje uszkodzenia
napięcie na cewce wynos - Prąd w układzie jest maksymalny. złącza. Efektem tego procesu jest gwałtowny wzrost prądu w obwodzie; prąd ten zwie się
prądem jonizacji lawinowej. Przebicie lawinowe zachodzi dla napięć wstecznych większych
⎛ π⎞ - Prąd w całym układzie jest w fazie z napięciem.
u (t ) = ω L I m sin ⎜ ω t +Ψi + ⎟ = U m sin (ω t +Ψ u ) - Napięcie na cewce i kondensatorze jest równe co do modułu niż 7V.
⎝ 2⎠ - Napięcia na cewce i kondensatorze znoszą się nawzajem ϕ = π
Z powyższej zależności wynika, że amplituda przebiegu napięcia U m = ω L I m natomiast faza - Podbicie napięcia na cewce i kondensatorze jest równe dobroci układu 8. Wzmacniacze (podział, opis) – podstawową funkcją jest zwiększenie poziomu mocy
sygnału przyłożonego do zacisków wejściowych bez zmiany kształtu tego sygnału. Sam w
π
początkowa Ψu =Ψ i + 5. Charakterystyki częstotliwościowe sobie nie generuje energii, tylko nią steruje. Parametry : wzmocnienie mocy, napięciowe,
2 Jest to zależność transmitancji lub immitancji od pulsacji, lub częstotliwości. prądow, sprawność, impedancja WE, impedancja WY, pasmo przenoszenia. Klasyfikacja
Czyli przesunięcie fazowe ϕ między przebiegami u(t) i i(t) cewki indukcyjnej wzmacniaczy : napięciowe, prądu, mocy
Wyróżnia się:
π - charakterystykę amplitudową 9. Wzmacniacz różnicowy (opis, schemat...)
wynosi: ϕ =Ψu −Ψ i = Posiada 2 wejścia i 2 wyjścia. Podstawową cechą jest zdolność wzmacniania sygnałów
2 - charakterystykę fazową
c) KONDENSATOR Gdy istnieje napięcie u(t) na zaciskach idealnego kondensatora o - charakterystykę amplitudową w skali decybelowej podawanych na wejście, tłumienia zaś ich wspólnej części. Może być sterowany symetrycznie
bądź niesymetrycznie. Wzmacniacz różnicowy jest układem symetrycznym. Zbudowany jest z
d u (t ) - charakterystykę amplitudowo-fazową
pojemności C, to prąd płynący przez kondensator opisuje zależność i (t ) = C dwóch (identycznych) tranzystorów połączonych ze sobą emiterami. Bazy tranzystorów
dt
Przyjmując, że na zaciskach kondensatora występuje napięcie

stanowią dwa wejścia wzmacniacza, a ich kolektory – wyjścia). Rezystancje RC1 i RC2 mają prądem źródłowym. Wartość parametru zwanego prądem źródłowym jest niezależna od stanu - URWM – szczytowe wsteczne napięcie pracy.
takie same wartości. Schemat: pracy układu elektrycznego Parametry charakterystyczne:
+EC - UF – napięcie przewodzenia przy określonym prądzie przewodzenia (na ogół przy I0)
RC1 RC2 Z omówionych kombinacji połączenia czwórników K i β na wejściu i wyjściu wynikają cztery - IR – prąd wsteczny przy określonym napięciu wstecznym (zazwyczaj przy URWM)
WYA WYB podstawowe układy sprzężenia zwrotnego: Charakterystyka:
A B IF [mA]
- napięciowe – szeregowe,
WE1 T1 T2 WE2 - napięciowe – równoległe, I0
- prądowe – szeregowe,
- prądowe - równoległe
U1 RE U2
URWM UF
2. Rezonans elektryczny: zjawiskiem rezonansu nazywamy taki stan pracy obwodu
elektrycznego, przy którym prąd i napięcie na jego zaciskach są ze sobą w fa-zie (a argument UR UF(I0)
-EE
impedancji lub admitancji obwodu jest równy zeru) IR(URWN)
- warunki 1.f g = f obw, 2.występują elementy zachowawcze L, C, 3. Dobroć Q>1
10. Podstawowe rodzaje sprzężeń zwrotnych W układach elektronicznych sprzężenie - skutki
zwrotne polega na przekazywaniu części sygnału wyjściowego, zwanego sygnałem zwrotnym, 1.dla szeregowego(if Xl=Xc then Z=min & ϕ=0;Z=R;I=U/Z=max) . IR [μA]
z wyjścia na wejście układu, gdzie sumuje się on z sygnałem wejściowym, zmieniając 2.dla równoległego(if Bl=Bc then Y=min & ϕ=0;Y=G;I=UY=min) .
właściwość układu. 5. Generatory - definicja, klasyfikacje, warunki generacji drgań.
W zależności od pobieranego sygnału wyróżnia się: 3. Charakterystyki częstotliwościowe. Są układami wytwarzającymi zmienne sygnały elektryczne. Każdy generator jest przetwornicą,
sprzężenie napięciowe, w którym sygnał sprzężenia (zwrotny) jest proporcjonalny do napięcia Charakterystykami częstotliwościowymi układu nazywamy zależność transmitancji lub czerpie energię jedynie z zasilacza napięcia stałego i przemienia ją w energię napięcia
wyjściowego. sprzężenie prądowe - sygnał sprzężenia jest proporcjonalny do prądu immitancji układu od częstotliwości lub pulsacji sygnału harmonicznego. zmiennego o określonym kształcie. a) sinusoidalne, przebiegów odkształconych i impulsów b)
wyjściowego. Ze względu na sposób wprowadzenia sygnału na wejście rozróżnia się: K(ω) - częstotliwościowa charakterystyka amplitudowo-fazowa układowe : sprzężeniowe i dwójnikowe c) rodzaj wykorzystanych elementów : LC, ze
sprzężenie szeregowe - sygnał sprzężenia jest wprowadzany szeregowo z sygnałem K(ω) - częstotliwościowa charakterystyka amplitudowa stabilizacją piezoelektryczną, RC. Układ wytwarza drgania wtedy, gdy :
wejściowym. sprzężenie równoległe - sygnał sprzężenia jest wprowadzany równolegle z Θ(ω) - częstotliwościowa charakterystyka fazowa a) wzmacniacz kompensuje działania tłumiące czwórnika sprzężenia zwrotnego (warunek
sygnałem wejściowym częstotliwość graniczna - częstotliwość przy której moduł transmitancji maleje o 3 dB od amplitudy)
wartości nominalnej dla której umownie przyjęto poziom 0dB. Kβ = 1
1. Parametry pierwotne układu elektrycznego – opisują podstawowe zjawiska fizyczne pasmo przenoszenia - zakres częstotliwości, w którym moduł transmitancji maleje nie więcej b) suma przesunięć fazowych wzmacniacza czwórnika sprzężenia zwrotnego wy-nosi zero lub
występujące w układzie elektrycznym, są mierzalne. niż o 3dB od wartości nominalnej, a jest to zakres częstotliwości zawarty między wielokrotność 2∏ (warunek fazy)
a)rezystancja R – to wielkość fizyczna charakteryzująca zdolność układu do zmiany energii częstotliwościami granicznymi. Miarą pasma przenoszenia jego szerokość SP ϕ K + ϕ β = 0 + 2nπ n∈P
elektrycznej na energię cieplną(dyspazja-rozproszenie).Podstawową jednostką jest [ohm]Ω. selektywność układu - zdolność rozdziału częstotliwościowego przenoszonych sygnałów. Miarą Częstotliwość generowanego sygnału zależy głównie od elementów sprzężenia zwrotnego, zaś
Opisuje ją idealny rezystor. selektywności jest współczynnik prostokątności p nachylenie charakterystyki określa się liczbą amplituda od wzmocnienia wzmacniacza.
decybeli wyrażającą zmianę modułu transmitancji układu na dekadę w zadanym zakresie
b)indukcyjność L[henr H] – opisuje ją idealna cewka. Jest to wielkość fizyczna częstotliwości
charakteryzująca zdolność układu do wytwarzania pola magnetycznego (gromadzenia energii w
polu magnetycznym - AKUMULACJA). 4. Diody półprzewodnikowe - charakterystyki, podstawowe parametry.
Pojedyncze złącze p-n. Składa się z połączonych ze sobą półprzewodników typu N i typu P.
c)pojemność C[farad F]=C/V- opisuje ją idealny kondensator. Wielkość określająca zdolność końcówka dołączona do obszaru n nazywana jest katodą, a do p anodą. Charakteryzuje się
układu do gromadzenia ładunku elektrycznego pod wpływem przyłożonego napięcia lub inaczej jednokierunkowym przepływem ładunków od anody do katody (zawór prądowy).
do gromadzenia energii w polu elektrycznym. Przykładowe rodzaje:
- prostownicze,
d)napięcie źródłowe[V] – jest parametrem, występującego w układzie elektrycznym, procesu - uniwersalne,
przemiany innego rodzaju energii (mechanicznej, chemicznej, świetlnej itp.) w energię - impulsowe
elektryczną, a zatem jest parametrem opisującym własności generacyjne występujące w - stabilizacyjne (Zenera)
układzie. - specjalne

e)natężenie prądu źródłowego[A] - Własności generacyjne układu elektrycznego mogą być Parametry graniczne:
również charakteryzowane parametrem nazywanym natężeniem prądu źródłowego lub krótko - - I0 – maksymalny średni prąd przewodzenia (uznawany za prąd znamionowy IFN diody
spolaryzowanej w kierunku przewodzenia)