1. 2. 3. 4.

Pola magnetyczne w maszynach elektrycznych i ich cechy Siy elektromotoryczne w maszynach elektrycznych Jak z koenergi magnetycznej obliczy moment elektromechaniczny Narysowa charakterystyk ktow momentu statycznego dla zadanej struktury wzbudzenioworeluktancyjnej 5. Omwi dziaanie elektromagnesw (zmienny i stay )- charakterystyki itp. 6. Opisa dziaanie selsynowego zcza wskanikowego 7. Opisa dziaanie tpk sin-cos i poda oglne warunki kompensacji odziaywania obwodu wtrnego 8. TPK przeswnik fazowy -warunki pracy i zasada dziaania 9. Klasyfikacja rde bdw przetwornikw elektromaszynowych na przykadzie tpk 10. Opisz dziaanie acza magnesynowego 11. Opisz dziaanie mikrosynu 12. Pulsacja napicia prdnicy techometrycznej prdu staego przyczyny sposobu minimalizacji 13. Porwnaj prdnice synchroniczne o magnesie trwaym i induktorowa Ad.1 a. pole magnetyczne stae Pole stae w czasie i w przestrzeni. Moemy je uzyska za pomoc uzwojenia prdu staego lub za pomoc magnesu trwaego. Pole to moe pulsowa z rnych powodw.

b. pole magnetyczne przemienne Pole stae w czasie i w przestrzeni. Moemy je uzyska za pomoc uzwojenia prdu staego lub za pomoc magnesu trwaego. Pole to moe pulsowa z rnych powodw. Rozrniamy nastpujce rodzaje pl magnetycznych przemiennych: oscylacyjne wytwarzane przez cewk/uzwojenie zasilane prdem przemiennym; wirujce pole ze sta amplitud pole koowe Moe by wytworzone przez maszyn trjpasmow zasilan prdem trjfazowym: (1) przesunicie w przestrzeni o 120 el.; (2) przesunicie prdw o 120 el. (3) jednakowe, symetryczne obcienie Moe by take wytworzone przez maszyn dwupasmow zasilan prdem dwufazowym.

Dodatkowo zachodz zalenoci: (1) kade pole oscylacyjne mona rozoy na 2 pola koowe wirujce w przeciwne strony; (2) pole wirujce eliptyczne mona rozoy na 2 pola koowe o nierwnych amplitudach wirujce w przeciwne strony; pole eliptyczne zepsute pole koowe Ad.2 elektromotoryczna transformacji: a. Jest to napicie indukowane wystpujce w transformatorze przy polu staym i ruchomym uzwojeniu. b. Sia elektromotoryczna transformacji jest najwiksza, gdy osie pola i uzwojenia s zgodne.

sia elektromotoryczna rotacji: a. Jest to napicie indukowane przy polu oscylacyjnym w nieruchomym uzwojeniu. b. Sia elektromotoryczna rotacji jest zalena od prdkoci ktowej (). c. Maksymalna energia rotacji wystpi, gdy o uzwojenia i pola s przesunite o .

Ad.3 Moment elektromagnetyczny jest to zmiana koenergii w funkcji kata.

Ad.4 czerwony moment wypadkowy; niebieski moment wzbudzenia; zielony moment reluktancyjny

a. wirnik ze zmienn reluktancj szczeliny powietrznej

T
2

0 -180 -90 0 90

kt
180

-1

-2

b. wirnik z magnesem trwaym

T
2

0 -180 -90 0 90

kt
180

-1

-2

Ad.5 Elektromagnesy zasilane napiciem staym pracuj przy niezmiennym prdzie.

Elektromagnesy zasilane napiciem zmiennym pracuj przy zmiennym prdzie a nie zmieniajcym si strumieniu

Ad.6 cze selsynowe wskanikowe skada si z dwch takich samych selsynw.

Na wirniku kadego z nich jest uzwojenie wzbudzenia zasilane ze wsplnego rda napicia przemiennego o czstotliwoci w granicach od 50 do 500 Hz. Na wirniku jest jeszcze zwykle zwarty zwj o osi prostopadej do osi wzbudzenie, jego zadaniem jest tumienie drga w stanach przejciowych. Stojany zawieraj uzwojenie 3-pasmowe, analogicznie do uzwoje prdu przemiennego. S to tzw. uzwojenia synchronizacji. Dziaanie cza selsynowego: gdy kt jest rwny . Prdy wzbudzenia indukuj w pasmach uzwoje synchronizacji sem o czstotliwoci rwnej czstotliwoci prdw wzbudzenia i amplitudach zalenych od kta midzy osi danego wzbudzenia i osi danego pasma. Dla = amplitudy tych sem w pasmach jednoimiennych nadajnika i odbiornika s takie same. W uzwojeniach nie pynie prd, wirnik nie zmienia pooenia. Gdy jest rne od , to sem w pasmach jednoimiennych obu selsynw nie bd jednakowe. Bd pyn prdy dce do zlikwidowania przyczyn ich powstania. Na wirnik odbiornika bdzie wic dziaa moment dcy do zrwnania i . Wad tych selsynw s szczotki. Ad.7 Zasada dziaania: Przy zasilaniu jednego z uzwoje wejciowych (np. uzwojenia stojana) napiciem przemiennym, w uzwojeniach wyjciowych indukuj si napicia o amplitudach proporcjonalnych do sinusa i kosinusa kta obrotu wirnika.

Stojan skada si z dwch prostopadych pasm, wirnik rwnie, ale z innych ni w stojanie. Uzwojenia stojana 1 zasilane jest prdem przemiennym. Jeeli przyj, e prdko ktowa przekrcania si wirnika w nowe pooenie jest maa w porwnaniu do pulsacji napicia zasilania U1, to indukowane w uzwojeniach SEM rotacji mona pomin. Pozostaj tylko SEM transformacji zalene od aktualnego kta wirnika.Uzwojenia wirnika s zwarte poprzez impedancje. Warunek kompensacji wtrnej: Z3z=Z4z. Jeeli zewrzemy nie zasilane uzwojenie stojana 2 to warunek kompensacji pierwotnej jest nastpujcy: Z1=Z2.W takim przypadku napicie wyjciowe U3 przy ustalonym napiciu U1 jest proporcjonalne do cos. W taki sam sposb napicie wyjciowe U4 jest proporcjonalne do sin.

Ad.8 TPK przesuwnik fazowy to maszyna, ktra na podstawie pooenia jednego rdzenia w stosunku do drugiego zmienia faz napicia, ale nie zmienia przy tym jego amplitudy

Ad.9 wynikajce z zasady dziaania - w transformatorach sinusowo-kosinusowych s to bdy wynikajce z nieidealnej kompensacji, a w transformatorze liniowym s to bdy odchylenia zalenoci sina/(1+msina) od przebiegu liniowego,bdy wynikajce z zespolonej postaci napi wyjciowych wynikajce z ogranicze konstrukcyjnych i materiaowych - niesinusoidalny przepywy z uzwoje, - rozkad uzwoje, - nieliniowo charakterystyki magnesowania elaza wynikajce z technologii wykonania - istnienie zwojw zwartych w uzwojeniach i blach zwartych w obwodzie magnetycznym, - niedokadno wykonania uzwoje, - niedokadno wykonania skosu obkw, - mimorodowo rdzeni stojana i wirnika wynikajce z warunkw eksploatacji - zmiana temperatury otoczenia - wahania sieci zasilajcej (amplituda, czstotliwo) Ad.10 Z Wiki: Magnesyn - przetwornik elektromagnetyczny do zdalnego przekazywania pooe ktowych wau. Zwykle posiada magnetyczny rdze toroidalny z nawinitym uzwojeniem oraz osadzony wewntrz wirnik w postaci magnesu trwaego. Przekazanie danych umoliwia cze magnesynowe utworzone przez odpowiednie poczenie elektryczne dwch magnesynw zasilanych prdem zmiennym. Obrcenie o pewien kt wirnika jednego magnesynu powoduje obrcenie o taki sam kt wirnika drugiego magnesynu. Ad.11 Mikrosyn - indukcyjny, bezzestykowy przetwornik pooenia ktowego o zmiennym oporze magnet. (reluktancji); warto skutecznego napicia wyjciowego jest liniowo zalena od kta obrotu wirnika; czuo zmian napicia wyjciowego pozwala wykry przesunicie ktowe wirnika wzgldem stojana o ok. 0,01. Ad.12 pokryte srebrem lub zoone z prcikw irydowo-platynowych.Napicie na zaciskach prdnicy tachometrycznej nie jest idealnie stae, lecz pulsujce. Zjawisko pulsacji napicia wyjciowego moe by bardzo szkodliwe, szczeglnie przy stosowaniu p.t.p.s. w ukadach automatycznych regulacji.Do podstawowych przyczyn wystpowania pulsacji zalicza si: niedoskonao konstrukcji prdnicy (liczba obkw i dziaek komutatora, dobr skosu obkw, wymiarw bieguna i szczeliny powietrznej itp.), usterki produkcyjne (bicie komutatora, nierwnomierna szczelina powietrzna, luzy w oyskach, ze dotarcie szczotek itp.), niewaciwa eksploatacja (ze sprzenie prdnicy z silnikiem), W skadowej zmiennej mona wyrni kilka czstotliwoci pulsacji: pulsacje niskiej czstotliwoci odpowiadajce prdkoci obrotowej prdnicy, ktre s spowodowane niecentrycznoci osadzenia wirnika oraz anizotropi blach wirnika,

 pulsacje redniej czstotliwoci pochodzce od pulsacji strumienia na skutek uobkowania wirnika oraz zwizane z liczb dziaek komutatora, pulsacje duych czstotliwoci pochodzce od iskrzenia szczotek. Konstrukcja prdnic tachometrycznych powinna zapewnia minimalne wartoci pulsacji napicia wyjciowego przez odpowiedni dobr liczby i skosu obkw, dziaek komutatora, ksztatu nabiegunnikw i dokadno wykonania. W celu zmniejszenia pulsacji mona stosowa ukady filtrujce RC. Zastosowanie ich jednak powoduje zwikszenie staych czasowych ukadw regulacji. Ad.13 Induktorowe: Prdnice te skadaj si ze stojana, ktry stanowi zewntrzn, statyczn cz maszyny. Na obwodzie stojana umieszczone s uzwojenia (cewki), w ktrych indukuje si napicie przemienne, pod wpywem ktrego pynie prd przemienny. Wytwarzany prd moe by jedno- lub wielofazowy (najczciej trjfazowy) - zaley to od liczby uzwoje. Natomiast wewntrz stojana znajduje si wirnik wykonany w postaci rdzenia magnetycznego, ktry stanowi dynamiczny element maszyny. Wirnik jest osadzony na wale, ktry w przypadku pracy prdnicowej poczony jest z urzdzeniem napdzajcym. Na wirniku umieszczona jest tzw. cewka wzbudzajca, przez ktr pynie prd stay doprowadzany z zewntrznego rda. Prd ten wytwarza stae pole magnetyczne w wirniku, stanowicym elektromagnes. Obrt wirnika (a wic i pola magnetycznego) powoduje zmian strumienia pola magnetycznego przenikajcego przez uzwojenie stojana i na zasadzie zjawiska indukcji elektromagnetycznej powoduje indukowanie si napicia przemiennego w uzwojeniach stojana, pod wpywem ktrego pynie prd przemienny o przebiegu sinusoidalnym. Dla uzyskania odpowiedniej czstotliwoci napicia wirnik musi obraca si z odpowiedni prdkoci, w celu regulacji napicia zmienia si natenie prdu wzbudzajcego. Nazwa prdnicy synchronicznej wynika z synchronizmu prdkoci obrotowej wirnika i pola magnetycznego maszyny. Pole magnenicy i twornika wiruje w tym samym kierunku i z tak sam prdkoci. Z magnesem trwaym: W odrnieniu od induktorowej nie mamy regulacji prdem wzbudzenia.