1

LWM

Statyczna prba rozcigania

Sprawozdanie powinno zawiera:
1. Rysunek prbki.
2. Wzory stosowane w trakcie wypeniania protoku.
3. Uzyskany wykres rozcigania.
4. Protok statycznej prby rozcigania ze zmierzonymi i obliczonymi wielkociami.
( Powierzchni przekroju zaokrgli do 0,1mm
2
, naprenia do 1 MPa , wyduenie do 0,5%,
przewenie do 0,1% .)

Protok statycznej prby rozcigania wg PN-EN ISO 6892-1:2010

Data :
Imi i nazwisko wykonujcego prb :
Wydzia :
Grupa :
Typ maszyny wytrzymaociowej :
Temperatura otoczenia :

Oznaczenie prbki

Gatunek materiau

rednice zmierzone d
11
mm

d
12
mm

d
21
mm

d
22
mm

d
31
mm

d
32
mm

rednica prbki na dugoci roboczej d
mm

Maksymalna rnica zmierzonych rednic d
max
-d
min
mm

Dugo czci roboczej L
c
mm

Pocztkowa dugo pomiarowa L
0
mm

Sia odpowiadajca grnej granicy plastycznoci F
eH
N

Najwiksza sia F
m
N

rednice w przekroju o najmniejszej powierzchni d
u1
mm

po rozerwaniu d
u2
mm

Pomiar wyduenia wg Za. G



Liczba dziaek na dugoci L
0
N
Liczba dziaek midzy punktami X i Y n
Dugo odcinka XY XY
mm

Dugo odcinka YZ YZ
mm

Dugo odcinka YZ YZ
mm

Dugo odcinka YZ YZ
mm

Kocowa dugo pomiarowa po rozerwaniu L
u
mm

Pocztkowe pole przekroju poprzecznego S
0
mm
2

Najmniejsze pole przekroju po rozerwaniu S
u
mm
2

Grna granica plastycznoci R
eH
MPa

Wytrzymao na rozciganie R
m
MPa

Wyduenie procentowe po rozerwaniu A

%

Przewenie procentowe przekroju Z
%





podpis prowadzcego podpis wykonujcego

2
LWM

Statyczna prba skrcania





Wyniki statycznej prby skrcania

R
m,s

Lp. d L M
e
M
s max
M
z max o
max
W
0
R
e,s

wg (1) wg (2) wg (3)

max
mm mm Nm Nm Nm rad mm
3
MPa MPa MPa MPa rad
1


W obliczeniach zastosowa wzory:

0
max
max
W
M
s
= t , (1)
0
max
max
75 , 0
W
M
s
= t , (2)
0
max
max
W
M
z
= t , (3)
o
o
d
dM
M M
s
s z
25 , 0 75 , 0 + = , (4)
|
.
|

\
|
=
2
tg arc
d
L

, (5)
16
3
0
d
W
t
= . (6)

Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Dane o skrcarce (typ, zakresy pomiarowe, zakres wykorzystany)
2. Warunki prby (temperatura, prdko skrcania).
3. Rysunek prbki.
4. Wykres skrcania.
5. Wszystkie stosowane wzory i nazwy wszystkich wielkoci.
6. Tablic z wynikami statycznej prby skrcania.

3
LWM

Pomiar twardoci sposobem Brinella


Sprawozdanie powinno zawiera:
1. Omwienie sposobu doboru rednicy kulki i obcienia.
2. Wzr wicy twardo Brinella ze rednic kulki.
3. Protok pomiarw twardoci sposobem Brinella.


Protok pomiaru twardoci sposobem Brinella wg PN-EN ISO 6506-1:2002

Typ twardociomierza :
Temperatura otoczenia [C] :
rednica kulki [mm] :
Sia obciajca [ N ] :
Czas dziaania obcienia [ s ] :
Pomiar 1 2
rednica 1 d
1
mm
rednica 2 d
2
mm
rednica odcisku d

mm
Twardo Brinella HBW
. . . . . . .

rdednia twardo Brinella HBW
. . . . . . .




4
LWM

Pomiar twardoci sposobem Vickersa


Sprawozdanie powinno zawiera:
1. Opis badanej prbki.
2. Protok pomiaru twardoci sposobem Vickersa.


Protok pomiaru twardoci sposobem Vickersa wg PN-EN ISO 6507-1:1999

Typ twardociomierza :
Temperatura otoczenia [ C] :
Sia obciajca [ N ] :
Czas dziaania obcienia [ s ] :

Pomiar 1 2
Przektna 1 d
1
mm
Przektna 2 d
2
mm
rednia przektna odcisku d mm
Twardo Vickersa HV
. . . . .

rednia twardo Vickersa HV
. . . . .



5
LWM

Pomiar twardoci sposobem Poldi


Sprawozdanie powinno zawiera:
1. Opis badanej prbki.
2. Protok pomiaru twardoci sposobem Poldi.

Protok pomiaru twardoci sposobem Poldi
Typ twardociomierza :
Twardo prta wzorcowego [ HB ] :
Temperatura otoczenia [ C] :
Pomiar 1 2
rednica 1 na prbce d
1
mm
rednica 2 na prbce d
2
mm
rednia rednica odcisku na prbce d mm
rednica 1 na prcie wzorcowym d
w1
mm
rednica 2 na prcie wzorcowym d
w2
mm
rednia rednica odcisku na prcie d
w
mm
Wspczynnik k


Twardo HB
rednia twardo HB


6
LWM

Pomiar twardoci sposobem Rockwella



Sprawozdanie z wiczenia stanowi podpisany wydruk komputerowy.

7
LWM

Pomiar mikrotwardoci sposobem Vickersa


Sprawozdanie z wiczenia stanowi podpisany wydruk komputerowy.



8
LWM
Zmczenie materiaw
Prba Locatiego

Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Opis urzdzenia.
2. Rysunek prbki.
3. Charakterystyk obcienia i stanu naprenia w prbce.
4. Opracowanie prby Locati w tablicy:

Kumulacja uszkodze podczas prby Locatiego

Bazowy wykres Whlera o trwaej wytrzymaoci zmczeniowej Z
go
[ MPa]
o
i
n
i
100 120 140
MPa

/
i
N
/
i
i
N
n

//
i
N
//
i
i
N
n

///
i
N
///
i
i
N
n

i
i
N
n


n
i
liczba przepracowanych cykli przy napreniu o
i
,
N
i
trwao zmczeniowa przy napreniu o
i
dla danej krzywej Whlera.
5. Wykres interpolacyjny

i
i
N
n
= f(Z
go
).
6. Odczytan z wykresu interpolacyjnego trwa wytrzymao zmczeniow badanej prbki, przy
ktrej

i
i
N
n
= 1.

9
LWM
Metoda elementw skoczonych
Wspczynnik ksztatu paskownika z karbem

Tablica 1
Maksymalne naprenia osiowe o
x max
w modelu przy obcieniu osiowym
skrajnych pionowych krawdzi rwnomiernym napreniem
wywoujcym w paszczynie symetrii modelu naprenia nominalne o
nom
= 100 MPa

Parametry geometryczne Parametry modelu MES o
x max

R B A L ER EC H ND EL obliczone z literatury L.p.
mm mm mm mm mm mm - - - MPa MPa
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
gdzie: ER redni rozmiar elementw skoczonych,
EC redni rozmiar elementw skoczonych w pobliu wybranych krawdzi,
H = 0 elementy 4-wzowe,
H = 1 elementy 8-wzowe,
ND liczba wzw w modelu,
EL liczba elementw w modelu.

Sprawozdanie powinno zawiera:
1. Nazw programu MES.
2. Rysunek modelu.
3. Tablic 1.
4. Wykres wspczynnikw ksztatu o
k
= o
x max
/ o
nom
na podstawie oblicze MES i z literatury
w funkcji analizowanego parametru.
10
LWM
Statyczne pomiary tensometryczne
Pomiar napre w zginanym dwuteowniku


Maksymalne ugicie u
D
, naprenia normalne o
A
i styczne t
C
przy sile F = 15 kN
Zmierzone Teoretyczne
Lp.

x
u
D o
A
t
C
u
D o
A
t
C

mm mm MPa MPa mm MPa MPa
1 250 - - -
2 200 - - -
3 150 - - -
4 100 - - -
rednia - - - - - -

Dla ukadu pmostkowego odksztacenia wzgldne w miejscu naklejenia tensometru czynnego wynosz:
U
U
k
A
=
2
c ,
gdzie k = 2,1 - czuo tensometrw.
W zakresie sprystym naprenia normalne
U
U
k
E
E
A
A
= =
2
c o .
W punkcie C panuje stan czystego cinania, w ktrym odksztacenia gwne c
1
= c
2
wystpuj w
kierunkach pod ktem 45 do osi belki. Maksymalny kt odksztacenia postaciowego = c
1
c
2
, wic
dla stanu czystego cinania = 2c
1
a maksymalne naprenia styczne wystpujce w punkcie C
U
U
k
E
U
U
k
G G
C
A
+
=
A
= =
) 1 (
2 2
2
v
t .
Ugicie w rodku belki ( L = 2a ) liczymy ze wzoru zawierajcego poprawk uwzgldniajc wpyw
odksztace postaciowych na ugicie:
s z
D
A G
L F
J E
L F
u
4
1
48
1
3
+ = ,
gdzie A
s
= pole rodnika.



Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Szkic belki z usytuowaniem tensometrw.
2. Opis aparatury pomiarowej.
3. Tablic z wynikami pomiarw.
4. Obliczenia wielkoci teoretycznych u
D
, o
A
, t
C
dla F = 15 kN i x = a.
5. Wykres zalenoci teoretycznej o
A
= o(x) i t
C
= t(x) dla 0 < x < a i F = 15 kN z zaznaczonymi
wynikami pomiarw.

11
LWM
Statyczne pomiary tensometryczne
Pomiar napre w zbiorniku cienkociennym
1
2
3
4 5 6
10
9
8
7
12
Orientacja tensometrw:
X.1 - obwodowy
X.2 - prostopady do obwodowego
X.3 - pod ktem 45
o
11


1. Zapozna si z budow zbiornika, rozmieszczeniem punktw pomiarowych, typem
zastosowanych tensometrw i ich orientacj.
2. Zapozna si z aparatur pomiarow.
3. Uruchomi program Catman Professional.
4. Zapozna si zawartoci moduw I/O definitions CW2. IOD i Device setups.
5. Wej do moduu Online documents Cw2a, przej do segmentu rejestracja .
6. Otworzy zawr wylotowy na zbiorniku.
7. Wyzerowa kanay pomiarowe , odczeka a zakoczy si inicjalizacja wszystkich kanaw,
zamkn zawr wylotowy.
8. Uruchomi rejestracj , przesun poza ekran mae okno Data logger.
9. Otworzy zawr wlotowy, uruchomi sprark.
10. Obserwowa zalenoci odksztace od cinienia. W razie jakichkolwiek nieliniowo przerwa
obcianie.
11. Wyczy sprark przy cinieniu z przedziau 3 do 5 bar (0,3 do 0,5 MPa), zamkn zawr
wlotowy.
12. Otworzy zawr wylotowy. Obserwowa zalenoci odksztace od cinienia przy odcianiu.
13. Zatrzyma rejestracj .
14. Odczyta z Datebase editor maksymalne zarejestrowane cinienie, maksymalne co do
bezwzgldnej wartoci odksztacenia c, naprenia gwne o
i
i zredukowane o
red
na
poszczeglnych kanaach.
15. Przej na kolejne strony moduu Online documents - porwna zmierzony stan napre z
obliczonym metod elementw skoczonych.

Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Podstawowe informacje o przedmiocie bada i zastosowanej aparaturze.
2. Rozmieszczenie punktw pomiarowych.
3. Tablic z opracowanymi wynikami pomiarw.
4. Wnioski





Wyniki pomiarw

Zmierzone przy p = .. MPa Dla p = 0,5 MPa
c o
1,2
o
red
dowiadczalne
o
red
MES
o
red
bd
wzgldny
Punkt
pomiarowy
m/m MPa MPa MPa MPa %
1.1
1.2

11,2

2.1
2.2

57,4

3.1
3.2

23,2

4.1
4.2

20,3

5.1
5.2

30,5

6.1
6.2

27,9

7.1
7.2

44,5

8.1
8.2

27,2

9.1
9.2

50,1

10.1
10.1

42,3

11.1
11.2
11.3 -




20,3

12.1 23,9

Uwaga:

Przy obliczeniach dla punktu 12 zaoono, e stan napre w tym punkcie jest identyczny jak w
idealnych zbiornikach walcowych z moliwoci swobodnego wyduania:
naprenia obwodowe
1
o o = =
g
R
p
t
,
naprenia osiowe
1 2
2
1
2
o o o = = =
g
R
p
a
,
gdzie: p cinienie,
R = 139 mm promie walca,
g = 2,4 mm - grubo paszcza.
2 1
, o o - naprenia gwne.

Naprenia zredukowane wg hipotezy Hubera dla dwuosiowego stanu napre liczymy ze wzoru

2 1
2
2
2
1
o o o o o + =
red
.

12
LWM
Dynamiczne pomiary tensometryczne
Wspczynnik nadwyek dynamicznych


Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Szkic belki z usytuowaniem czujnikw tensometrycznych.
2. Opis stosowanej aparatury.
3. Tablice z wynikami pomiarw i oblicze.
4. Pene obliczenia dla obcinika 0,25 kg dziaajcego statycznie i spadajcego z wysokoci 0,4 m.
5. Wykres napre dynamicznych w funkcji prdkoci obcinika w chwili uderzenia o
d
= f(v).

W trakcie opracowywania wynikw posuy si midzy innymi wzorami:

001 , 0
000 000 1
1
1 = =
m
m
%O

s
d
d
K
c
c
= ,

|
.
|

\
|
+
+ + =
m
m
f
h
K
b
s
dt
o 1
2
1 1 , gdzie :
EI
mgl
f
s
3
3
1
= ,

2
3 2
140
2 35 105 105
q
q q q
o
+
= ,

l
l
1
= q ,

m
b
= a b l ,

g = 9,81 m/s
2
,
k i
i
w
w
k
+
= ln
1
o ,

|
E
l
b
f
j jt 2
= , gdzie: |
1
= 0,1617, |
2
= 1,02 ,

= 7850 kg/m
3
,

o
d
= o K
d
,

h g v 2 = .

Statyczne pomiary tensometryczne
Naprenie
Lp.
Ukad
pomiarowy
Czuo
ukadu
K
Masa
obcinika
m
Odksztacenie
c
s
dowiadczlne
o
sd
teoretyczne
o
st

kg m/m %O MPa MPa
1
2
3
4


Dynamiczne obcienia bijakiem o masie 0,25 kg
Odksztacenie statyczne c
s
m/m


Wysoko spadku h m 0,4 0,3 0,2 0,1
Prdko w chwili uderzenie v m/s
Maksymalne odksztacenie dynamiczne c
d
m/m


Amplituda odksztacenia
c
i
m/m


Amplituda odksztacenia c
i+k
m/m


Liczba okresw k


Pierwsza posta drga T
1
.
k s
Druga posta drga n


T
2
.
n s
Wsp. nadwyek dynamicznych K
d

K
dt

Dekrement logarytm. tumienia
o

Okres drga T
1
s
T
2
s
Czstotliwo drga f
1
Hz
f
2
Hz
Czstotliwo teoretyczna f
1t
Hz
f
2t
Hz



13
LWM
Elastooptyka


Wyniki bada elastooptycznych

Rzd Sia na kocu dwigni
izochromy
m
model pryzmatyczny
N
p
[N]
model z karbem
N
k
[N]
1


2


3


4


5


6


7



1. Wyniki bada elastooptycznych aproksymowa prostymi regresji
N
p
= N
1p
m + N
0p

oraz
N
k
= N
1k
m + N
0k
,
gdzie: N
1p
i N
1k
wspczynniki kierunkowe prostej regresji sens fizyczny tych wspczynnikw:
przyrosty si wywoujcych w modelach przyrosty izochrom o jeden rzd,
N
0p
i N
0k
wsprzdne przecicia osi si przez proste regresji warto rna od zera
wskazuje na wystpowanie napre wasnych w modelu lub na bdne
okrelenie izochromy zerowej (nie ma wpywu na warto wspczynnika ksztatu).
2. Wspczynnik ksztatu obliczy ze wzoru:
2
1
1
|
|
.
|

\
|
=
p
k
k
p
k
h
h
N
N
o .
0 1 2 3 4 5 6 7
rzd izochromy m
s
i

a

N
N
0
p
N
0
k
N
1
k
N
1
p
Np
=
Np
(
m
)

Nk
=Nk
(m
)


Wyprowadzenie wzoru na wspczynnik ksztatu
k .

Wychodz z podstawowego zwizku w elastooptyce
( )
2 1
o o

=
d C
m ,
dla m = 1 i o
2
= 0 mamy

1
1 o

d C
= .
Po zastosowaniu tego wzoru do modelu pryzmatycznego i z karbem mamy
d
p
o
1p
= d
k
o
1k
,
gdzie: d
p
, d
k
gruboci modeli pryzmatycznego i z karbem,
o
1p
, o
1k
przyrosty napre w modelach pryzmatycznym i z karbem wywoujce przyrost
izochrom o jeden rzd.
Uwzgldniwszy wzory na naprenie przy zginaniu i definicj wspczynnika ksztatu o
k
, otrzymujemy:
k
k
k
k
p
p
p
W
M
d
W
M
d o
1
1
= ,
a std
2
2
1
1
1
1
p
k
k
p
k
k
p
p
k
p
k
h
h
N
N
d
W
W
d
M
M
= = o ,
gdzie: M
1p
, M
1k
momenty gnce wywoujce naprenia o
1p
i o
1k
,
W
p
, W
k
wskaniki wytrzymaoci przekrojw modelu pryzmatycznego i z karbem,
h
p
, h
k
wysokoci przekrojw modelu pryzmatycznego i z karbem.
Sprawozdanie powinno zawiera:
1. Szkic ukadu obciajcego i dane o aparaturze pomiarowej.
2. Rysunek modelu pryzmatycznego i z karbem.
3. Tablice z wynikami bada elastooptycznych.
4. Wykresy we wsprzdnych (m, N) z zaznaczonymi punktami pomiarowymi, prostymi regresji N
p
=
N
p
(m) i N
k
= N
k
(m) oraz rwnaniami prostych regresji (wspczynniki kierunkowe tych prostych s
odpowiednio rwne N
1p
i N
1k
.
5. Obliczenie wspczynnika ksztatu modelu z karbem.

14
LWM
Wyboczenie prta smukego



Wyniki pomiaru przemieszczenia przy kolejnych obcieniach
i
Sia pionowa
F
i
Przemieszczenie
f
i


N mm
0 0
0
1


2
3
4
5
6

Sprawozdanie z wiczenia stanowi podpisany wydruk komputerowy.


15
LWM
Charakterystyka spryn

Tablica 1
Dowiadczalne wyznaczanie liniowej charakterystyki spryny 1
Numer
pomiaru
Ugicie

Sia ciskajca
Sia ciskajca
w zakresie
liniowym

Sia z prostej
regresji liniowej

Odchylenie
pomiaru od
prostej regresji
i f F F
zl
F
rl
b

mm N N N %
A B C D E F
1 0 0 0

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11


Tablica 2
Dowiadczalne wyznaczanie liniowej charakterystyki spryny 2
Numer
pomiaru
Ugicie

Sia ciskajca
Sia ciskajca
w zakresie
liniowym

Sia z prostej
regresji liniowej

Odchylenie
pomiaru od
prostej regresji
i f F F
zl
F
rl
b

mm N N N %
A B C D E F
1 0 0 0

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11



Tablica 3
Dowiadczalne wyznaczanie liniowej charakterystyki ukadu rwnolegego dwu spryn
Numer
pomiaru
Ugicie

Sia ciskajca
Sia ciskajca
w zakresie
liniowym

Sia z prostej
regresji
liniowej

Odchylenie
pomiaru od
prostej regresji
i f F F
zl
F
rl
b

mm N N N %
A B C D E F
1 0 0 0

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18


Uwaga: 1. wartoci w kolumnie E mona oblicza za pomoc Excela formuami typu
=JEELI(CZY.LICZBA(D1);REGLINX(B1;D$1:D$18;B$1:B$18);"")
2. wartoci w kolumnie F mona oblicza za pomoc Excela formuami typu
=JEELI(CZY.LICZBA(D1);(D1-E1)/MAX(D$1:D$18)*100;"")

Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Opis aparatu do wyznaczania charakterystyki spryn z podaniem informacji o czujnikach i
wzmacniaczach.
2. Tablice 1 do 3 z wynikami pomiarw dla spryn 1, 2 i ich ukadu rwnolegego, poszerzone o
wyznaczenie charakterystyki spryny w zakresie liniowym, w ktrym bd liniowo b nie
przekracza 2 %. (W kolumn D wpisa pocztkowo te same wartoci co w kolumn C, nastpnie
odrzuca z dou kolumny kolejne wartoci, a w kolumnie F bd liniowo b nie bdzie przekracza
2 %.)
3. Obliczenia sztywnoci obu spryn i ich ukadu rwnolegego ze wzorw:

n D
d G
C
3
4
8
= , gdzie D = D
w
+ d rednia rednica zwojw, C
rwn.
= C
1
+ C
2
.
4. Wykresy charakterystyk spryn 1, 2 i ich ukadu rwnolegego we wsprzdnych ( f , F )
z zaznaczonymi punktami pomiarowymi, prost regresji w zakresie liniowym i rwnaniem prostej
regresji (wspczynnik kierunkowy prostej regresji jest rwny dowiadczalnie wyznaczonej
sztywnoci spryny).

5. Porwnanie sztywnoci wyznaczonych dowiadczalnie z teoretycznymi w tablicy 4.
Tablica 4
Porwnanie sztywnoci dowiadczalnych z teoretycznymi
Sztywno [N/mm]
Spryna
dowiadczalna C
d
teoretyczna C
t
Bd
100
|
|
.
|

\
|
d
d t
C
C C

[%]
1
2
Ukad rwnolegy



16
LWM
Prba udarowego zginania


Prba udarowego zginania sposobem Charpyego wg PN-EN 10045-1:1994
Pocztkowa energia mota wahadowego E
max
J
Rami mota R m
Masa mota m kg
Pocztkowy kt wzniosu mota
o

Prdko uderzenia v m/s
Oznaczenie prbki


Typ karbu


Promie zaokrglenia dna karbu r mm
Odlego paszczyzny symetrii karbu od koca prbki l
k
mm
Dugo prbki l mm
Wysoko prbki h mm
Wysoko poniej karbu h
0
mm
Szeroko prbki b mm
Powierzchnia przekroju poprzecznego w miejscu karbu S
0
cm
2

Temperatura badania T C
Kt wzniosu mota po zamaniu prbki
|

Energia zuyta na zamanie prbki K
. . . . .
J
Udarno KC
. . . . .
J/cm
2

Typ przeomu


Uwagi



Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Rysunek prbki przed zamaniem i po zamaniu.
2. Tablic Prba udarowego zginania sposobem Charpyego wg PN-EN 10045-1:1994
3. Wzory stosowane przy wypenianiu tablicy.





17
LWM
Defektoskopia ultradwikowa

Sprawozdanie powinno zawiera:

1. Krtki opis aparatury i metody.
2. Rysunek supa z zwymiarowanym pooeniem wad.