Projekt z dnia 14 listopada 2011 r. ROZPORZDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia .2011 r.

w sprawie szkolenia osb ubiegajcych si o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorw i wykadowcw Na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujcych pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151) zarzdza si, co nastpuje: 1. Rozporzdzenie okrela: 1) szczegowe wymagania w zakresie wyposaenia dydaktycznego, warunkw lokalowych i placu manewrowego: a) orodkw szkolenia kierowcw i innych podmiotw prowadzcych szkolenie osb ubiegajcych si o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub tramwajem, b) orodkw szkolenia kierowcw i innych podmiotw prowadzcych szkolenie osb ubiegajcych si o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub tramwajem, speniajcych dodatkowe wymagania w zakresie, o ktrym mowa w art. 31 ust. 1 ustawy; 2) szczegowy program: a) szkolenia osb ubiegajcych si o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub tramwajem, b) szkolenia kandydatw na instruktorw i instruktorw oraz kandydatw na wykadowcw i wykadowcw, c) 3-dniowych warsztatw doskonalenia zawodowego dla instruktorw i wykadowcw; 3) szczegowe warunki i tryb: a) postpowania z dokumentami dotyczcymi osb ubiegajcych si o uzyskanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdami silnikowymi lub tramwajem i kandydatw na instruktorw oraz wzory stosowanych dokumentw, b) prowadzenia dokumentacji przez orodki szkolenia kierowcw; 4) wzory dokumentw zwizanych z prowadzeniem szkolenia. 2.Ilekro w rozporzdzeniu jest mowa o: 1) ustawie - rozumie si przez to ustaw z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujcych pojazdami; 2) pozwoleniu - rozumie si przez to pozwolenie do kierowania tramwajem, o ktrym mowa w art. 7, ust. 1, pkt 1 ustawy; 3) osobie szkolonej rozumie si przez to osob, o ktrej mowa w art. 21 ustawy; 4) egzaminie pastwowym rozumie si przez to egzamin, o ktrym mowa w art. 49 ustawy; 5) orodku egzaminowania - rozumie si przez to wojewdzki orodek ruchu drogowego, o ktrym mowa w art. 56 ustawy; 6) osobie egzaminowanej rozumie si przez to osoby, o ktrych mowa w art. 49 ust. 1 ustawy;

1)

Minister Infrastruktury kieruje dziaem administracji rzdowej - transport, na podstawie 1 ust. 2 pkt 4 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegowego zakresu dziaania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594).

7) pojazdach szkoleniowych rozumie si przez to pojazdy, o ktrych mowa w art. 24 ustawy; 8) pojedzie z automatyczn skrzyni biegw - rozumie si przez to pojazd, w ktrym nie ma pedau sprzga, a w przypadku motocykli rcznej dwigni sprzga; 9) karcie kandydata na kierowc rozumie si przez to kart o ktrej mowa w ; Orodek szkolenia kierowcw 3. 1. Infrastruktura, o ktrej mowa w art. 28 ust 2 pkt 1 powinna spenia nastpujce wymagania: 1) Sala wykadowa powinna: a) mie powierzchni nie mniejsz ni 25 m2, b) by wyposaona w stoliki i miejsca siedzce dla kadej osoby biorcej udzia w szkoleniu, c) by owietlona, ogrzewana i przewietrzana, d) by odizolowana od innych pomieszcze, e) by zlokalizowana w pobliu toalety, f) by oznaczona nazw orodka szkolenia kierowcw oraz informacj Sala Wykadowa; g) by wyposaona w pomoce dydaktyczne odpowiadajce obowizujcemu stanowi prawnemu i poziomowi techniki, zawierajce co najmniej: tablic do pisania, makiet lub programy komputerowe umoliwiajce symulowanie sytuacji na drodze, tablice pogldowe z zakresu szkolenia, programy komputerowe lub filmy wideo prezentujce: zasady bezpiecznego poruszania si w ruchu drogowym, zasady kierowania pojazdem, podstawowe czynnoci kontrolno-obsugowe i zasady udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadku, urzdzenia umoliwiajce korzystanie z pomocy okrelonych w tir. 2 i 3. 2) Pomieszczenie biurowe powinno: a) by oznaczone nazw, adresem oraz godzinami pracy orodka szkolenia kierowcw, b) umoliwia obsug osb i przechowywania dokumentacji zwizanej z prowadzonymi szkoleniami; 3) Plac manewrowy powinien: a) by utwardzony, b) posiada nawierzchni asfaltow, betonow lub kostkow, c) by wyczony z ruchu pojazdw innych ni pojazdy szkoleniowe, d) umoliwia, poprzez trwae wyznaczenie odpowiednich stanowisk, wykonanie kadego z zada egzaminacyjnych przewidzianych do wykonania na placu manewrowym na egzaminie pastwowym (z wyjtkiem ruszania na wzniesieniu), e) umoliwia jazd tramwajem na odcinku o dugoci co najmniej 100 m - przy szkoleniu w zakresie pozwolenia; 4) Pojazdy przeznaczone do nauki jazdy powinny: a) odpowiada warunkom, o ktrych mowa w art. 24 pkt 1, oraz spenia wymagania okrelone w przepisach w sprawie warunkw technicznych pojazdw oraz zakresu ich niezbdnego wyposaenia w zakresie kadej kategorii , b) pozwala na prowadzenie szkolenia w zakresie kadej z kategorii prawa jazdy okrelonej w zawiadczeniu o wpisie do rejestru dziaalnoci regulowanej bdcej zakresem szkolenia, c) by dopuszczone do ruchu, d) by oznaczone nazw i adresem orodka szkolenia kierowcw umieszczonymi na zewntrz pojazdu na jego prawej i lewej stronie - z wyjtkiem motocykli, przyczep i tramwajw; litery i cyfry wystpujce w napisie powinny mie wysoko co najmniej: 6 cm wielka litera, 3 cm maa litera. Oznakowania nie

stosuje si w przypadku podmiotw, o ktrych mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy. 2. Jeeli w sali, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1, prowadzone jest szkolenie jednoczenie dla wicej ni 20 osb, to powierzchni tej sali zwiksza si o 1 m2 - dla kadej szkolonej osoby powyej 20. 4. Orodek szkolenia kierowcw w celu uzyskania powiadczenia o spenianiu dodatkowych wymaga, zwanym dalej powiadczeniem powinien oprcz wymaga o ktrych mowa w 3, oraz wymaga, ktrych mowa w art. 31 ust 1 ustawy powinien spenia nastpujce warunki dodatkowe w zakresie: 1) sali wykadowej, ktra powinna: a) by zlokalizowana pod tym samym adresem co lokal biurowy orodka szkolenia kierowcw, b) by wyposaona w rzutnik multimedialny oraz komputer umoliwiajcy wspprac z rzutnikiem, c) by wyposaona w stanowiska komputerowe przeznaczone do prowadzenia szkolenia, o ktrym mowa w art. 26 ust. 2 ustawy, 2) lokalu biurowego, ktry powinien: a) posiada osobne pomieszczenie wycznie do przyjmowania interesantw wyposaone w co najmniej 5 miejsc siedzcych dla interesantw, b) posiada osobne pomieszczenie do przechowywania dokumentacji zwizanej ze szkoleniem, c) by wyposaone w telefon, d) by wyposaone w komputer z dostpem do internetu, 3) placu manewrowego, ktry powinien: a) by ogrodzony w sposb uniemoliwiajcy wejcie na teren placu osb postronnych, b) umoliwia, poprzez trwae wyznaczenie odpowiednich stanowisk, wykonanie kadego z zada egzaminacyjnych przewidzianych do wykonania na placu manewrowym na egzaminie pastwowym dla wszystkich kategorii prawa jazdy. 4) pojazdw szkoleniowych, ktre powinny stanowi wasno lub wspwasno przedsibiorcy, lub by w jego posiadaniu na podstawie umowy leasingu. 5) dysponowania odpowiednim oprogramowaniem komputerowym pozwalajcym na prowadzenie zaj o ktrych mowa w art. 23 ust. 3 ustawy. Szkolenie osb ubiegajcych si o uprawnienia do kierowania pojazdami 5. 1. Osoba ubiegajca si o prawo jazdy lub pozwolenie podlega szkoleniu, ktre obejmuje: 1) szkolenie podstawowe - przed przystpieniem po raz pierwszy do egzaminu pastwowego, w zakresie okrelonej kategorii prawa jazdy lub pozwolenia; 2) szkolenie uzupeniajce - przeprowadzane na wniosek osoby szkolonej. 2. Szkolenie: 1) podstawowe przeprowadza si zgodnie z programem szkolenia kandydatw na kierowcw lub motorniczych okrelonym w zaczniku nr. do rozporzdzenia; 2) uzupeniajce - przeprowadza si w zakresie ustalonym przez osob szkolon i kierownika orodka szkolenia kierowcw. 3. Nie wymaga si ukoczenia szkolenia podstawowego od osb ubiegajcych si o prawo jazdy kategorii: 1) B lub B1 - jeeli posiadaj prawo jazdy kategorii C lub D; 2) A1, A2, A, B1, B, C1, C, D1 lub D - jeeli posiadaj odpowiednio prawo jazdy kategorii A1, A2, A, B1, B, C1, C, D1 lub D z ograniczeniem do prowadzenia tylko pojazdw z automatyczn skrzyni biegw. 6. 1. Szkolenie podstawowe moe rozpocz osoba, ktra:

2.

3. 4.

5.

6.

7. 8.

1) spenia warunek, o ktrym mowa w art. 21 ustawy; 2) nie spenia warunkw, o ktrych mowa w art. 22 ustawy; 3) uzyskaa orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskaza zdrowotnych do kierowania pojazdem; 4) posiada prawo jazdy kategorii A2 od co najmniej 21 miesicy lub ma ukoczone 23 lata i 9 miesicy jeeli zakres szkolenia obejmuje prawo jazdy kategorii A, 5) posiada zawiadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu pastwowego w zakresie prawa jazdy kategorii B albo prawo jazdy kategorii B - jeeli zakres szkolenia obejmuje prawo jazdy kategorii C, C1, D lub D1; 6) posiada zawiadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu pastwowego w zakresie prawa jazdy kategorii B, C, C1, D lub D1 albo prawo jazdy kategorii B, C, C1, D lub D1 - jeeli zakres szkolenia obejmuje odpowiednio prawo jazdy kategorii B+E, C+E, C1+E, D+E lub D1+E. Szkolenie uzupeniajce moe rozpocz osoba, ktra posiada wydane zawiadczenie o ukoczeniu szkolenia podstawowego lub dodatkowego i nie przystpia do egzaminu pastwowego na prawo jazdy lub go nie zdaa oraz spenia warunki o ktrych mowa w 6 ust. 1. Przepisw ust. 1 pkt 5 i 6 nie stosuje si do onierzy zasadniczej suby wojskowej. Orodek szkolenia kierowcw przyjmujc osob na szkolenie podstawowe lub uzupeniajce: 1) sprawdza czy osoba spenia warunki okrelone odpowiednio w ust. 1 lub 2; 2) sprawdza i zatrzymuje w dokumentach orodka szkolenia kart kandydata na kierowc, o ktrej mowa w przepisach w sprawie wydawania uprawnie do kierowania pojazdami. 3) wpisuje j do ksiki ewidencji osb szkolonych; 4) przydziela jej instruktora prowadzcego szkolenie; 5) wydaje jej kart przeprowadzonych zaj przed rozpoczciem zaj: a) teoretycznych albo b) praktycznych - jeeli zakres szkolenia obejmuje wycznie zajcia praktyczne. Jednostka wojskowa lub jednostka organizacyjna sub podlegych lub nadzorowanych przez ministra waciwego do spraw wewntrznych przyjmujc osob na szkolenie podstawowe lub uzupeniajce: 1) sprawdza czy osoba spenia warunki okrelone odpowiednio w ust. 1 lub 2; 2) sprawdza i zatrzymuje w dokumentach orodka szkolenia kart kandydata na kierowc, o ktrej mowa w przepisach w sprawie wydawania uprawnie do kierowania pojazdami; 3) wpisuje j do ksiki ewidencji osb szkolonych; 4) przydziela jej instruktora prowadzcego szkolenie; 5) wpisuje j do dziennika przeprowadzonych zaj; 6) wydaje jej kart przeprowadzonych zaj przed rozpoczciem szkolenia praktycznego. Szkoa rozpoczynajc zajcia szkolne dla uczniw: 1) sprawdza czy osoba spenia warunki okrelone odpowiednio w ust. 1 lub 2; 2) sprawdza i zatrzymuje w dokumentach orodka szkolenia kart kandydata na kierowc, o ktrej mowa w przepisach w sprawie wydawania uprawnie do kierowania pojazdami; 3) wpisuje j do ksiki ewidencji osb szkolonych; 4) przydziela jej instruktora prowadzcego; 5) wpisuje j do dziennika przeprowadzonych zaj; 6) wydaje jej kart przeprowadzonych zaj przed rozpoczciem szkolenia praktycznego. Wzr ksiki ewidencji osb szkolonych okrela zacznik nr do rozporzdzenia. Wzr karty przeprowadzonych zaj okrela zacznik nr . do rozporzdzenia.

 7. 1. Przeprowadzenie poszczeglnych zaj teoretycznych i praktycznych jest potwierdzane w karcie przeprowadzonych zaj, kadorazowo po ich zakoczeniu przez osob prowadzc zajcia i osob szkolon. 2. W przypadku szkolenia prowadzonego przez jednostk wojskow, jednostk organizacyjn sub podlegych lub nadzorowanych przez ministra waciwego do spraw wewntrznych lub szkolenia prowadzonego przez szko na karcie przeprowadzonych zaj dokonuje si wpisu i potwierdzenia przeprowadzenia wycznie zaj praktycznych. Potwierdzenie przeprowadzenia zaj teoretycznych dokonywane jest w dzienniku przeprowadzonych zaj. 8. Celem szkolenia jest przygotowanie osb ubiegajcych si o uprawnienia do kierowania pojazdami silnikowymi lub tramwajami, zwanych dalej "osobami", do kierowania odpowiednimi rodzajami pojazdw lub zespoami pojazdw, w sposb niezagraajcy bezpieczestwu i porzdkowi ruchu drogowego. Szkolenie obejmuje zajcia teoretyczne i praktyczne. 9. 1. Osoba ktra ukoczya szkolenie podstawowe powinna posiada wiadomoci, umiejtnoci i zachowania umoliwiajce bezpieczne kierowanie pojazdem, w tym co najmniej: 1) dawa dowd znajomoci i dobrego zrozumienia: a) zachowania ostronoci i waciwej postawy w stosunku do innych uczestnikw ruchu drogowego; b) zasad zachowania bezpiecznych odlegoci pomidzy pojazdami, przy uwzgldnieniu jazdy w rnych warunkach atmosferycznych, porach dnia i nocy i po rnych nawierzchniach jezdni; c) wpywu na funkcje percepcyjne, podejmowane decyzje, czas reakcji lub zmian zachowania kierujcego pojazdem m.in.: alkoholu lub innego podobnie dziaajcego rodka, waha stanu emocjonalnego, zmczenia; d) zagroe zwizanych z niedowiadczeniem innych uczestnikw ruchu drogowego, najbardziej podatnych na ryzyko, takich osb jak: dzieci, piesi, rowerzyci lub osoby o ograniczonej swobodzie ruchu; e) zagroe zwizanych z ruchem drogowym i prowadzeniem rnego rodzaju pojazdw w rnorodnych warunkach widocznoci; f) zasad korzystania z wyposaenia pojazdu zwizanego z zapewnieniem bezpieczestwa jazdy; g) zasad uytkowania pojazdu, przewozu osb i adunkw, z uwzgldnieniem ochrony rodowiska; h) zasad ruchu drogowego, w szczeglnoci odnoszcych si do ogranicze prdkoci, pierwszestwa przejazdu, znakw i sygnaw oraz dokumentw uprawniajcych do kierowania i uywania pojazdu; i) zasad postpowania w razie uczestnictwa w wypadku drogowym oraz zasad udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadku; j) rodzajw drg i zagroe zwizanych ze stanem ich nawierzchni; k) zada i kryteriw oceny obowizujcych na egzaminie pastwowym; 2) posiada umiejtnoci i zachowania w zakresie: a) przygotowania si do jazdy i sprawdzenia stanu technicznego podstawowych elementw pojazdu odpowiedzialnych bezporednio za bezpieczestwo jazdy; b) sprzgania i rozprzgania pojazdu z przyczep lub naczep w zakresie - kat. B+E, C+E, C1+E, D+E, D1+E, T prawa jazdy; c) posugiwania si urzdzeniami sterowania pojazdem podczas jazdy i parkowania; d) wczania si do ruchu, zajmowania waciwej pozycji na drodze, respektowania praw innych uczestnikw ruchu oraz porozumiewania si z nimi przy uyciu dopuszczalnych rodkw;

e) bezpiecznego wykonywania wszelkich manewrw wystpujcych w rnych sytuacjach drogowych; f) obserwowania drogi i przewidywania rzeczywistych lub potencjalnych zagroe; g) skutecznego reagowania w przypadku powstania rzeczywistego zagroenia, w tym hamowania awaryjnego; h) jazdy z prdkoci nieutrudniajc ruchu i dostosowan do warunkw ruchu; i) jazdy z zachowaniem obowizujcych przepisw ruchu drogowego; j) zachowania rodkw ostronoci przy wysiadaniu z pojazdu; k) wykonywania podstawowych czynnoci kontrolno-obsugowych tych mechanizmw i urzdze pojazdu, ktre maj bezporedni wpyw na bezpieczestwo jazdy; l) podejmowania dziaa w zakresie udzielenia przedlekarskiej pomocy ofiarom wypadkw drogowych. 2. Osoba, o ktrej mowa w ust. 1 powinna dodatkowo posiada wiedz na temat: 1) w zakresie kategorii A i A1 prawa jazdy: a) wykorzystywania rodkw ochronnych (kask, rkawice, ubranie); b) widocznoci kierujcych motocyklami przez innych uytkownikw drg; c) czynnikw ryzyka zwizanych ze liskimi elementami drg (studzienki, szyny tramwajowe); 2) w zakresie kategorii C, C+E, C1, C1+E, D, D+E, D1, D1+E prawa jazdy: a) przepisw regulujcych czas pracy i odpoczynku kierowcw (umiejtno korzystania z tachografu); b) zasad odnoszcych si do rodzaju wykonywanego transportu: osb lub towarw oraz dokumentw wymaganych w krajowym i midzynarodowym przewozie osb i towarw; c) rodkw ostronoci podejmowanych w przypadku awarii pojazdu; d) planowania tras przejazdu, czytania map drogowych; e) warunkw bezpieczestwa zwizanych z zaadunkiem, rozmieszczeniem i zamocowaniem adunku: dotyczy kategorii C, C+E, C1, C1+E prawa jazdy; f) odpowiedzialnoci i obowizkw kierowcy wobec przewoonych osb: dotyczy kategorii D, D+E, D1, D1+E prawa jazdy; g) oglnych zasad budowy, eksploatacji i utrzymania podstawowych ukadw jezdnych pojazdu. 10. 1. Liczb godzin zaj teoretycznych i praktycznych dla kadej osoby podlegajcej szkoleniu podstawowemu ustala indywidualnie instruktor, przy czym: 1) liczba godzin dla zaj teoretycznych nie moe by mniejsza ni: a) 30 godzin w zakresie kategorii A1, A2, A, B1, B, T prawa jazdy lub pozwolenia - w tym co najmniej 4 godziny szkolenia teoretycznego i wicze w zakresie udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadkw drogowych, b) 20 godzin w zakresie kategorii AM, C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E; 2) liczba godzin dla zaj praktycznych nie moe by mniejsza ni: a) 10 przy kategorii AM b) 15 - przy kategorii B+E, c) 20 - przy kategorii A1, A2, A, C1, C1+E, D1+E, T, d) 25 - przy kategorii C+E lub D+E, e) 30 - przy kategorii B1, B, C, D1 lub pozwoleniu z zastrzeeniem pkt 4, f) 60 - przy kategorii D; 3) wymogi, o ktrych mowa w pkt 1, nie dotycz osb ubiegajcych si o prawo jazdy kategorii B, C lub D, jeeli posiadaj prawo jazdy odpowiednio kategorii B1, C1 lub D1 albo zawiadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu pastwowego w zakresie prawa jazdy odpowiednio kategorii B1, C1 lub D1.

4) wymogi, o ktrych mowa w pkt 1, nie dotycz osb ubiegajcych si o prawo jazdy kategorii A2, jeeli posiadaj prawo jazdy kategorii A1, oraz osb ubiegajcych si o prawo jazdy kategorii A, jeeli posiadaj prawo jazdy kategorii A1 lub A2. 5) dla szkolenia w zakresie kategorii C prawa jazdy prowadzonego przez jednostki wojskowe dla onierzy suby zasadniczej liczba godzin zaj praktycznych wynosi 20 godzin. 2. W przypadku gdy osoba rozpoczyna szkolenie: 1) jednoczenie w zakresie wicej ni jednej kategorii prawa jazdy, to: a) okrelona w ust. 1 pkt 1 lit. a liczba godzin zaj teoretycznych ulega zmniejszeniu o 10 dla kadej okrelonej w tym punkcie kategorii, b) okrelona w ust. 1 pkt 1 lit. b liczba godzin zaj teoretycznych ulega zmniejszeniu o 5 dla kadej okrelonej w tym punkcie kategorii; 2) w zakresie kategorii C, C1, D lub D1 prawa jazdy, to okrelona w ust. 1 pkt 2 liczba godzin zaj praktycznych ulega: a) zmniejszeniu o 10 - przy kategorii C1 lub C, jeeli posiada odpowiednio prawo jazdy kategorii D1 lub D albo zawiadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu pastwowego w zakresie prawa jazdy odpowiednio kategorii D1 lub D, b) zmniejszeniu o 20 - przy kategorii D, jeeli posiada prawo jazdy odpowiednio kategorii C1 lub C albo zawiadczenie o uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu pastwowego w zakresie prawa jazdy odpowiednio kategorii C1 lub C; 3) w zakresie kategorii A lub B prawa jazdy, to okrelona w ust. 1 pkt 2 liczba godzin zaj praktycznych ulega zmniejszeniu o 10, jeeli osoba posiada prawo jazdy odpowiednio kategorii A1, A2 lub B1. 3. Instruktor dokonuje podziau godzin zaj oraz ustala ich zakres tematyczny odpowiednio do stwierdzonego u osoby poziomu wiedzy i umiejtnoci, jej predyspozycji, atwoci przyswajania poszczeglnych zagadnie itp. 4. Zajcia praktyczne obejmuj zajcia prowadzone na placu manewrowym i w ruchu drogowym, przy czym: 1) mog by rozpoczte po przeprowadzeniu zaj teoretycznych; 2) musz uwzgldnia jazd poza obszarem zabudowanym lub na drogach o dopuszczalnej prdkoci poruszania si powyej 70 km/h o cznym czasie nie krtszym ni: a) 3 godziny, przy kategorii A1, A lub B1, b) 4 godziny, przy kategorii B, C1, C, T, B+E, C1+E lub D1+E, c) 10 godzin, przy kategorii D1, C+E oraz D+E, d) 20 godzin, przy kategorii D; 3) powinny by prowadzone cznie na odcinku nie mniejszym ni 50 km (z wyjtkiem kategorii T) w czasie jednych zaj, jeeli dotycz jazdy, o ktrej mowa w pkt 2; 4) powinny uwzgldnia co najmniej 2 godziny jazdy w ruchu drogowym w okresie od zmierzchu do witu dla wszystkich kategorii prawa jazdy - nie dotyczy osb w stosunku do ktrych lekarz wprowadzi ograniczenie moliwoci prowadzenia pojazdu w okresie od zmierzchu do witu. 5. Po zakoczonym szkoleniu podstawowym przeprowadzany jest egzamin wewntrzny zgodnie z zasadami przeprowadzania egzaminu wewntrznego na kursie dla kandydatw na kierowcw. 11. Godzina szkolenia teoretycznego rwna si 45 minutom, a szkolenia praktycznego 60 minutom. 12. 1. Wykady, o ktrych mowa w art. 23 ust. 3 ustawy, prowadzone s pod zdalnym nadzorem wykadowcy lub instruktora zatrudnionego w orodku szkolenia, przy uyciu komputera i specjalistycznego oprogramowania wspomagajcego proces ksztacenia. 2. Oprogramowanie, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 2, powinno zapewni co najmniej: 1) przydzielenie osobie szkolonej indywidualnego identyfikatora pozwalajcego na bezporednie ledzenie jej postpw w nauce;

2) przeprowadzenie zaj w zakresie i czasie wymaganym programem szkolenia; 3) zabezpieczenie przed ingerencj w kolejno prowadzonych zaj; 4) przeprowadzenie testu sprawdzajcego wiedz po kadym module tematycznym szkolenia oraz zabezpieczenie przed ingerencj w jego wynik; 5) moliwo kontynuowania szkolenia wycznie po uprzednim uzyskaniu pozytywnego wyniku z testu sprawdzajcego wiedz, o ktrym mowa w pkt 4. 13. 1. Zajcia praktyczne nie mog by dusze ni: 1) 2 godziny dziennie w okresie pierwszych: a) 4 godzin szkolenia - w zakresie prawa jazdy kategorii AM, A1, A2 lub A, b) 8 godzin szkolenia - w zakresie innych ni okrelone w lit. a kategorii prawa jazdy oraz pozwolenia; 2) 3 godziny dziennie - po okrelonych w pkt 1 godzinach nauki dla prawa jazdy poszczeglnych kategorii oraz pozwolenia. 2. Zajcia praktyczne mog by prowadzone, jeeli osoba szkolona: 1) posiada przy sobie kart przeprowadzonych zaj, 2) jest sprawna psychicznie i fizycznie, a w szczeglnoci nie znajduje si w stanie nietrzewoci, w stanie po uyciu alkoholu lub rodka dziaajcego podobnie do alkoholu. 3. Instruktor w trakcie zaj praktycznych moe szkoli wycznie jedn osob. 14. W trakcie czci praktycznej szkolenia podstawowego w pojedzie mog znajdowa si wycznie instruktor, osoba szkolona oraz: 1) jeden dodatkowy uczestnik kursu, 2) kandydaci na instruktorw wraz z ich wykadowc, 3) kierownik jednostki prowadzcej szkolenie lub upowaniony przez niego pracownik tej jednostki, 4) osoba sprawujca w imieniu starosty nadzr, ktrym mowa w art. 43 ustawy, 5) osoba sprawujca nadzr w imieniu jednostki lub organu, o ktrym mowa w art. 47 ust. 1 3, 6) tumacz przysigy, jeeli osoba szkolona nie wada jzykiem polskim w stopniu umoliwiajcym prowadzenie szkolenia, 7) tumacz jzyka migowego jeeli osoba szkolona jest guchoniema jeeli pojazd jest wyposaony w wystarczajc ilo miejsc siedzcych. 15. 1. czny czas pracy instruktora nie moe by duszy ni 12 godzin w cigu doby. 2. Do czasu, o ktrym mowa w ust. 1, wlicza si take czas zatrudnienia na innym stanowisku pracy. 3. czny czas zaj praktycznych prowadzonych przez instruktora w cigu doby nie moe przekracza 8 godzin. Do tego czasu nie wlicza si przerw pomidzy zajciami. 4. Instruktor jest obowizany zoy pracodawcy odpowiednie owiadczenie na pimie czy wykonuje prac w innym miejscu, zawierajce informacj o iloci godzin pracy w cigu doby. 16. 1. Instruktor prowadzcy szkolenie: 1) koordynuje realizacj procesu szkolenia kandydata na kierowc lub motorniczego; 2) moe bra udzia w czci praktycznej egzaminu pastwowego na prawo jazdy na pisemny wniosek osoby szkolonej; 3) nie moe ingerowa w przebieg egzaminu, o ktrym mowa w pkt 2. 2. Instruktor prowadzcy szkolenie jest obowizany do: 1) przeprowadzenia co najmniej 50 % szkolenia praktycznego dla danej osoby szkolonej; 2) przeprowadzenia egzaminu wewntrznego lub uczestniczenia w nim. 3. Instruktor prowadzcy potwierdza w karcie przeprowadzonych zaj zaliczenie egzaminu wewntrznego, a jeeli go nie przeprowadza, podpisuje si na karcie obok instruktora przeprowadzajcego ten egzamin. 4. Za instruktora prowadzcego szkolenie uznaje si take instruktora, ktry:

1) zosta wyznaczony dla osoby szkolonej przez kierownika orodka szkolenia kierowcw, jeeli dotychczasowy instruktor nie prowadzi szkolenia w danej jednostce; 2) zosta wyznaczony dla osoby szkolonej przez kierownika orodka szkolenia kierowcw, w ktrym kontynuuje szkolenie. 17. 1. Kierownik orodka szkolenia kierowcw, ktry wyda kart przeprowadzonych zaj, w przypadku przerwania szkolenia, podkrela i podpisuje kart po ostatniej wpisanej pozycji. 2. W przypadku przerwania szkolenia kart przeprowadzonych zaj zachowuje osoba szkolona, a jednostka prowadzca szkolenie zacza jej kopi do prowadzonej dokumentacji. 3. Kierownik orodka wydaje osobie szkolonej, o ktrej mowa w ust. 2, take kart kandydata na kierowc, pozostawiajc jej kopi w prowadzonej dokumentacji. 4. Jeeli karta przeprowadzonych zaj podpisywana jest przez kierownika jednostki wojskowej lub jednostk organizacyjn sub podlegych lub nadzorowanych przez ministra waciwego do spraw wewntrznych albo dyrektora szkoy, wpisy w karcie uzupenia si o potwierdzenie przeprowadzenia zaj teoretycznych, oraz zaj z zakresu zasad udzielania pierwszej pomocy ofiarom wypadku - wynikajcych z dziennika prowadzonych zaj. 5. Dyrektor szkoy podpisujc kart przeprowadzonych zaj wydaje dodatkowo zawiadczenie potwierdzajce rozpoczcie szkolenia w ramach zaj szkolnych. 18. Osoba, kontynuujc szkolenie w innym orodku szkolenia kierowcw, jednostce prowadzcej szkolenie lub szkole, przekazuje karty, o ktrych mowa w 8 ust. 2 i 3, jej kierownikowi. Kierownik orodka szkolenia kierowcw, innej jednostki prowadzcej szkolenia stosuje odpowiednio zasady, o ktrych mowa w 6 ust. 4 6, zachowujc poprzedni kart przeprowadzonych zaj w prowadzonej dokumentacji. 19. 1. W celu wydania zawiadczenia o ukoczeniu szkolenia, o ktrym mowa w art. 27 ust. 4 ustawy, kierownik orodka szkolenia kierowcw lub innej jednostki prowadzcej szkolenie wypenia odpowiedni cz karty kandydata na kierowc i wydaje j osobie szkolonej. W karcie kandydata na kierowc umieszcza si imi, nazwisko i numer instruktora prowadzcego szkolenie, o ktrym mowa w 16. 2. Czynnoci o ktrych mowa w ust. 1 wykonuje si po sprawdzeniu speniania warunkw o ktrych mowa w art. 27 ust. 4 ustawy. 3. Kierownik orodka moe dokona czynnoci o ktrych mowa w ust. 1, poprzez wypenienie elektronicznej wersji karty kandydata na kierowc umieszczonej w systemie teleinformatycznym, o ktrym mowa w przepisach w sprawie wydawania uprawnie do kierowania pojazdami wydanych na podstawie art. 20 ustawy, potwierdzajc t czynno podpisem elektronicznym. 20. Po wydaniu karty kandydata na kierowc do ksiki ewidencji osb szkolonych wpisuje si: 1) liczb godzin zaj teoretycznych i praktycznych przeprowadzonych w danym orodku szkolenia kierowcw lub innej jednostce prowadzcej szkolenie; 2) dat zakoczenia szkolenia; 3) numer instruktora prowadzcego szkolenie, o ktrym mowa w 16; 4) numer karty kandydata na kierowc; 21. 1. Ksik ewidencji osb szkolonych: 1) przechowuje si przez okres 10 lat od daty dokonania w niej ostatniego wpisu; 2) przekazuje si waciwemu organowi prowadzcemu nadzr, w celu archiwizacji, niezwocznie po: a) rezygnacji z prowadzenia szkolenia kierowcw, b) wydaniu decyzji o zakazie prowadzenia orodka szkolenia kierowcw. 2. Karty przeprowadzonych zaj osb wpisanych do ksiki ewidencji osb szkolonych oraz kopie kart osb, ktre przerway szkolenie, przechowuje si przez okres 24 miesicy od dnia dokonania w nich ostatniego wpisu. Po upywie tego okresu karty i ich kopie podlegaj zniszczeniu.

3. Przed zniszczeniem karty lub kopii karty ilo godzin przeprowadzonych zaj teoretycznych i praktycznych wpisuje si odpowiednio do ksiki ewidencji osb szkolonych. 4. Karty kandydata na kierowc osb wpisanych do ksiki ewidencji osb szkolonych, ktre przerway szkolenie, odsya si do waciwego wydziau Komunikacji, ktry wyda kart po upywie terminu o ktrym mowa w ust. 2. Zasady przeprowadzania egzaminu wewntrznego 22. 1. Egzamin wewntrzny, o ktrym mowa w art. 23 ust. 2 pkt 3 skada si z czci: 1) teoretycznej - przeprowadzanej w sali szkoleniowej przy uyciu testu komputerowego; 2) praktycznej - przeprowadzanej na placu manewrowym i w ruchu drogowym. 2. Do egzaminu moe przystpi osoba, ktra spenia warunki o ktrych mowa w art. 27 ust. 4 pkt 1 ustawy. 3. Warunkiem przeprowadzenia czci praktycznej egzaminu wewntrznego, jest uzyskanie pozytywnego wyniku z czci teoretycznej. 23. 1. Zakres czci teoretycznej egzaminu, ilo pyta egzaminacyjnych, ich tematyka, sposb oceny egzaminu teoretycznego oraz czas jego przeprowadzenia jest zgodny z zasadami przeprowadzania egzaminu teoretycznego na egzaminie pastwowym na prawo jazdy. 2. Informacj o wyniku egzaminu teoretycznego, iloci popenionych bdw, dacie przeprowadzenia egzaminu, podpisan przez osob prowadzc egzamin oraz osob szkolon, umieszcza si w dokumentacji kandydata na kierowc. 24. 1. Zakres czci praktycznej egzaminu wewntrznego, kryteria oceny, oraz czas trwania, z zastrzeeniem ust. 2, s zgodne z zasadami przeprowadzania egzaminu praktycznego na egzaminie pastwowym na prawo jazdy. 2. W trakcie przeprowadzania czci praktycznej egzaminu wewntrznego, realizuje si wszystkie przewidziane dla egzaminu pastwowego na prawo jazdy zadania egzaminacyjne, bez wzgldu na ilo popenionych bdw. 3. W trakcie czci praktycznej egzaminu wewntrznego instruktor wypenia kart przebiegu egzaminu praktycznego i wyszczeglnia w niej popenione przez osob egzaminowan bdy. 4. Po zakoczeniu czci praktycznej egzaminu wewntrznego instruktor przeprowadzajcy egzamin omawia z osob egzaminowan popenione przez ni bdy. 5. W przypadku zakoczenia egzaminu z wynikiem negatywnym, na podstawie wypenionej karty przebiegu egzaminu praktycznego instruktor prowadzcy wraz z osob egzaminowan ustala dalszy zakres szkolenia niezbdny do uzyskania wszystkich umiejtnoci. 6. Kart przebiegu egzaminu praktycznego podpisuje instruktor przeprowadzajcy egzamin, instruktor prowadzcy i osoba egzaminowana. 7. Kart przebiegu egzaminu wewntrznego otrzymuje osoba egzaminowana. 8. Jako kart przebiegu egzaminu wewntrznego wykorzystuje si kart przebiegu egzaminu praktycznego stosowan do przeprowadzania egzaminw pastwowych na prawo jazdy. Szkolenie instruktorw i wykadowcw 25. Kurs dla kandydatw na instruktorw prowadzony jest zgodnie z programem szkolenia. 26. 1. Kurs dla kandydatw na instruktorw moe rozpocz osoba, ktra spenia wymogi okrelone w art. 33 ust. 1 pkt 2-5 i 8 ustawy. 2. Kurs uzupeniajcy dla instruktorw moe rozpocz osoba, ktra spenia wymogi okrelone w art. 33 ust. 1 ustawy.

 27. Organizator kursu dla kandydatw na instruktorw lub kursu uzupeniajcego dla instruktorw, o ktrym mowa w art. 35 ust 1 pkt 1 4, przyjmujc kandydata na instruktora lub instruktora na kurs: 1) zapoznaje go ze stosowanym na kursie regulaminem wewntrznym; 2) sprawdza spenianie przez kandydatw na instruktorw i instruktorw wymogw, o ktrych mowa w 25; 3) rejestruje go przed rozpoczciem szkolenia teoretycznego odpowiednio: a) w ksice ewidencji osb szkolonych, o ktrej mowa w 6 ust. 4 pkt 3, b) w dzienniku lekcyjnym kursu, wpisujc: dane osobowe kandydata na instruktora lub instruktora wraz z kategoriami, w zakresie ktrych jest szkolony i dat urodzenia lub nr PESEL - jeeli kandydat na instruktora lub instruktor go posiada, rodzaj szkolenia (podstawowe, dodatkowe), wykaz zaj teoretycznych, wykaz osb prowadzcych zajcia teoretyczne; 4) przed rozpoczciem zaj praktycznych wydaje mu kart przeprowadzonych zaj, ktrej wzr okrela zacznik nr . do rozporzdzenia. 28. Celem szkolenia jest przygotowanie kandydatw na instruktorw do prowadzenia nauczania kandydatw na kierowcw lub motorniczych. Szkolenie obejmuje zajcia teoretyczne i praktyczne. 29. Osoba ktra ukoczya szkolenie podstawowe w zakresie objtym nauczaniem, powinna: 1) posiada znajomo: a) wybranych zagadnie z psychologii, metodyki nauczania oraz etyki zawodowej, b) warunkw uzyskiwania, zatrzymywania, cofania i przywracania uprawnie do kierowania pojazdami, c) programw szkolenia i egzaminowania kandydatw na kierowcw lub motorniczych, d) zasad prowadzenia orodka szkolenia oraz sporzdzania wymaganej dokumentacji, e) przepisw ustawy oraz wybranych przepisw zawartych w aktach wykonawczych do tej ustawy, f) techniki kierowania i obsugi pojazdw; 2) posiada umiejtnoci: a) oceny stanu wiedzy i umiejtnoci, jak rwnie predyspozycji kandydatw na kierowcw lub motorniczych, b) okrelenia wymiaru czasu i zakresu tematycznego szkolenia odpowiednio do oceny, o ktrej mowa w lit. a, c) prowadzenia zaj teoretycznych i praktycznych na kursie dla kandydatw na kierowcw lub motorniczych w sposb: atwy do zrozumienia i rzeczowy, zgodny z obowizujcymi przepisami, d) stosowania odpowiednich metod nauczania wraz z wykorzystaniem rnorodnych rodkw dydaktycznych, e) ksztatowania waciwego sposobu zachowania si na drodze kandydatw na kierowcw lub motorniczych, w szczeglnoci rozwijania umiejtnoci: wykrywania pojawiajcych si zagroe, przeciwdziaania zagroeniom, postpowania wobec skutkw powstaych zagroe, f) praktycznego stosowania przepisw ruchu drogowego i zasad techniki kierowania pojazdem, g) wykonywania czynnoci kontrolno-obsugowych pojazdu.

 30. 1. Liczb godzin zaj teoretycznych i praktycznych dla uczestnikw kursu kandydatw na instruktorw lub kursu uzupeniajcego dla instruktorw ustala organizator kursu, przy czym nie moe by ona mniejsza ni okrelono w tabeli 1, z zastrzeeniem ust. 6. Tabela 1 Poz. 1 1 2 3 Nazwa przedmiotu 2 Liczba godzin zaj teoretycznych praktycznych 3 4 10 50 30 -

Psychologia Metodyka nauczania Prawo o ruchu drogowym Technika kierowania i obsuga 4 18 pojazdu 5 Bezpieczestwo ruchu drogowego 10 Zasady prowadzenia orodka 6 6 szkolenia 7 Technika i taktyka jazdy 2 5 8 Praktyka instruktorska 4 50*) 9 Razem 130 55*) *) Naley uwzgldni dodatkowo odpowiedni do zakresu nauczania suchacza kursu liczb godzin zaj okrelon w tabeli nr 2. 2. W zakresie przedmiotu okrelonego w tabeli 1: 1) w poz. 1 - powinny by ujte tematy: a) podstawowe wiadomoci z psychologii oglnej, b) suchacz kursu i jego charakterystyka, c) wybrane zagadnienia z psychologii komunikacji drogowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem wpywu na funkcje percepcyjne, podejmowane decyzje, czas reakcji lub zmian zachowania kierujcego pojazdem, m.in.: alkoholu lub innego podobnie dziaajcego rodka, waha stanu emocjonalnego, zmczenia, zagroe wystpujcych w ruchu drogowym, d) praktyczne wykorzystanie wiedzy z psychologii w szkoleniu kandydatw na kierowcw lub motorniczych, ze szczeglnym uwzgldnieniem oceny predyspozycji kandydata na kierowc, e) etyka; 2) w poz. 2 - powinny by ujte tematy: a) proces nauczania, b) szkolenie dorosych - motywacja, c) ocenianie kwalifikacji kandydata na kierowc i ustalanie wymiaru czasu szkolenia niezbdnego dla osignicia celw okrelonych w charakterystyce absolwenta kursu, d) formy i metodyka prowadzenia zaj teoretycznych i praktycznych ujtych w programie szkolenia kandydatw na kierowcw lub motorniczych, w tym: podzia tematyczny zaj w poszczeglnych kategoriach prawa jazdy lub pozwolenia, podzia wymiaru czasu szkolenia, kolejno realizacji zaj,

3)

4)

5)

6)

7) 8)

e) organizacja zaj - rodki dydaktyczne; w poz. 3 - powinny by ujte tematy: a) wybrane problemy interpretacyjne przepisw ruchu drogowego, ze szczeglnym uwzgldnieniem: zachowania ostronoci i waciwoci postawy w stosunku do innych uczestnikw ruchu, zachowania bezpiecznych prdkoci i odstpw pomidzy pojazdami podczas jazdy w rnych warunkach atmosferycznych i po rnych nawierzchniach jezdni, zagroe zwizanych z ruchem drogowym, m.in.: prowadzeniem pojazdu w rnych warunkach widocznoci, niedowiadczeniem innych uczestnikw ruchu, podczas przewozu osb i adunkw, b) omwienie wybranych zagadnie: ktrych znajomo powinna by sprawdzana na kursie dla kandydatw na kierowcw, wystpujcych w pytaniach egzaminacyjnych stosowanych na egzaminie teoretycznym dla kandydatw na kierowcw; w poz. 4 - powinny by ujte tematy: a) przygotowanie si do jazdy oraz zasady uywania mechanizmw sterowania pojazdem, b) bezpieczne prowadzenie pojazdu i wykonywanie manewrw na drodze, c) zachowanie wobec innych uczestnikw ruchu, d) przewidywanie rzeczywistych lub potencjalnych zagroe na drodze oraz skuteczne na nie reagowanie, e) dynamika i kultura jazdy, f) zasady wykonywania czynnoci kontrolno-obsugowych pojazdu, z uwzgldnieniem wymogw ochrony rodowiska; w poz. 5 - powinny by ujte tematy: a) organy administracji pastwowej zajmujce si problematyk ruchu drogowego i ich zadania, b) znaczenie aktw prawnych odnoszcych si do kierujcych pojazdami, c) stan bezpieczestwa ruchu drogowego w kraju i wojewdztwie, d) zatrzymywanie i cofanie uprawnie do kierowania pojazdami, kontrola ruchu drogowego oraz sankcje, ubezpieczenia; w poz. 6 - powinny by ujte tematy: a) rozpoczcie dziaalnoci orodka szkolenia, b) rozpoczcie pracy instruktora, c) zarzdzanie orodkiem szkolenia, d) prowadzenie dokumentacji, e) nadzr; w poz. 7 powinna by ujta tematyka zaj praktycznych, o ktrych mowa w art. 107 ust. 2, ust. 4 pkt 1 lit a, pkt 2. Zajcia prowadzone s w orodku doskonalenia techniki jazdy, o ktrym mowa w art. 112 ust. 1 pkt 2 lit. c ustawy. w poz. 8 - powinny by ujte tematy: a) organizacja zaj - 4 godziny zaj teoretycznych, b) pokaz przeprowadzenia 10 rnych tematycznie zaj teoretycznych dla kandydatw na kierowcw lub motorniczych - z uwzgldnieniem rnych kategorii prawa jazdy na ktre prowadzone jest szkolenie, c) prezentacja przez kadego suchacza kursu co najmniej 5 wybranych zaj teoretycznych, o ktrych mowa w lit. b - czas kadej prezentacji 45 minut, d) udzia w charakterze obserwatora co najmniej w 20 zajciach teoretycznych prowadzonych w orodku szkolenia,

e) pokaz przeprowadzenia 5 zaj praktycznych dla kandydatw na kierowcw w zakresie uprawnie objtych nauczaniem - pokaz prowadzi si 2 godziny na placu manewrowym i 3 godziny w ruchu miejskim, f) udzia w charakterze obserwatora w zajciach praktycznych prowadzonych w ruchu miejskim w orodku szkolenia kierowcw w liczbie godzin okrelonej w tabeli 2: Tabela 2 Poz. Zakres objty nauczaniem Liczba godzin zaj*) 3 10

1 2 1 Kat. A Kat. B, C, C1, D1, T, B+E, C1+E, D1 + E, T lub 2 30 Pozwolenie 3 Kat. C+E, D+E 15 4 Kat. D 25 *) Podane wartoci odnosz si do kadej kategorii prawa jazdy oddzielnie. g) przeprowadzenie przez suchacza kursu na placu manewrowym orodka szkolenia z udziaem kandydata na kierowc lub motorniczego co najmniej 10 zaj praktycznych w zakresie kadej kategorii prawa jazdy lub pozwolenia, objtych nauczaniem, h) podsumowanie. 3. Zajcia okrelone w ust. 2 pkt 7: 1) lit. a, b, e, i - prowadzi wykadowca; 2) lit. c, g - prowadzi indywidualnie kady suchacz kursu pod nadzorem wykadowcy; 3) lit. d, f - prowadzi si w grupach 1-5 osb pod nadzorem wykadowcy. 4. Kocowy wynik nauczania z przedmiotu okrelonego w poz. 7 tabeli 1 uwaa si za pozytywny, jeeli kandydat na instruktora uzyska pozytywn ocen: 1) co najmniej z 3 prezentacji, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 7 lit. c; 2) co najmniej z 8 przeprowadzonych zaj praktycznych, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 7 lit. g - w zakresie kadej kategorii prawa jazdy lub pozwolenia, objtych nauczaniem. 5. Zajcia z praktyki pedagogicznej mog by rozpoczte po zakoczeniu zaj z przedmiotw okrelonych w poz. 1-4 tabeli 1. 6. Osoby posiadajce wysze wyksztacenie w zakresie przedmiotw, o ktrych w poz. 1 i 2 tabeli 1 mog odpowiednio nie uczestniczy w zajciach teoretycznych, pod warunkiem doczenia do dokumentacji kopii dyplomu wyszej uczelni powiadczajcej wysze wyksztacenie w zakresie przedmiotw okrelonych w poz. 1 i 2 tabeli 1. 31. Wykadowcy przedmiotu: 1) "Technika kierowania i obsuga pojazdu" - powinni posiada uprawnienia instruktora lub egzaminatora oraz co najmniej 5 lat praktyki zawodowej w zakresie szkolenia lub egzaminowania kandydatw na kierowcw w zakresie objtym nauczaniem; 2) "Zasady prowadzenia orodka szkolenia kierowcw" - powinni posiada uprawnienia instruktora w zakresie objtym nauczaniem oraz co najmniej 5-letni praktyk w kierowaniu orodkiem szkolenia kierowcw; 3) "Praktyka instruktorska" - powinni posiada uprawnienia instruktora w zakresie objtym nauczaniem i praktyk zawodow w zakresie prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw od co najmniej 5 lat. 32. Godziny zaj teoretycznych rwnaj si 45 minutom, a zaj praktycznych - 60 minutom.

 33. Kurs uzupeniajcy dla instruktorw obejmuje zajcia z przedmiotw okrelonych w tabeli 1 w poz. 1 - 7 w zakresie waciwym dla uprawnie instruktora w danej kategorii prawa jazdy. 34. Po zakoczeniu kursu wykadowcy odnotowuj dla poszczeglnych przedmiotw kocowy wynik nauczania osoby (pozytywny "P" albo negatywny "N"): 1) w dzienniku lekcyjnym - jeeli s to zajcia teoretyczne; 2) na karcie przeprowadzonych zaj - jeeli s to zajcia praktyczne. 35. W przypadku przerwania lub zakoczenia szkolenia karta przeprowadzonych zaj podlega zwrotowi do jednostki prowadzcej szkolenie, ktra j wydaa. 36. 1. Zawiadczenie o ukoczeniu kursu podstawowego dla kandydatw na instruktorw lub kursu uzupeniajcego dla instruktorw wydaje si osobie, ktra: 1) odbya wymagane programem szkolenie; 2) uzyskaa pozytywny kocowy wynik nauczania w zakresie wszystkich przedmiotw objtych kursem; 3) posiada odpowiedni wiedz i umiejtnoci potwierdzone uzyskaniem pozytywnego wyniku egzaminu, o ktrym mowa w art. 35 ust 3 pkt 3 lub ust. 4 pkt 2. 2. Zawiadczenie wydaje kierownik orodka szkolenia, jednostki lub podmiotu, o ktrych mowa w art. 35 ust. 1. 3. Egzamin, o ktrym mowa w art. 35 ust 3 pkt 3 lub ust. 4 pkt 2, przeprowadza, powoana przez organizatora kursu, dziaajca na podstawie regulaminu wewntrznego, komisja zoona z wykadowcw przedmiotw "Psychologia", "Metodyka nauczania", "Prawo o ruchu drogowym" oraz "Technika kierowania i obsugi pojazdu". 4. W pracach komisji moe bra udzia, w charakterze obserwatora, przedstawiciel wojewody. 5. Egzamin kocowy obejmuje sprawdzenie znajomoci wybranych zagadnie z "Psychologii", "Metodyki nauczania", "Przepisw ruchu drogowego", "Techniki kierowania pojazdem", "Czynnoci kontrolno-obsugowych" oraz prezentacje wybranych jednostek lekcyjnych realizowanych na kursie dla kandydatw na kierowcw lub motorniczych. 6. Wyniki egzaminu kocowego przewodniczcy komisji wpisuje w dzienniku lekcyjnym, oddzielnie dla kadej osoby i kategorii prawa jazdy lub pozwolenia, przez umieszczenie litery: 1) "P" - jeeli wynik jest pozytywny; 2) "N" - jeeli wynik jest negatywny; 3) "X" - jeeli osoba nie przystpia do egzaminu. 7. Przewodniczcym komisji, o ktrej mowa w ust. 3, jest wykadowca przedmiotu "Metodyka nauczania". 8. Wzr zawiadczenia, o ktrym mowa w ust. 1, okrela zacznik nr do rozporzdzenia. 37. 1. Ksika ewidencji osb szkolonych powinna by przechowywana przez jednostk prowadzc szkolenie przez okres 10 lat od daty dokonania w niej ostatniego wpisu, a w przypadku rezygnacji z prowadzenia szkolenia - przekazana waciwemu organowi prowadzcemu nadzr w celu archiwizacji. 2. W razie utraty ksiki ewidencji osb szkolonych lub zniszczenia w stopniu powodujcym jej nieczytelno podlega ona kadorazowo odtworzeniu w zakresie posiadanych przez orodek szkolenia instruktorw kart przeprowadzonych zaj. 3. Dzienniki lekcyjne i karty przechowuje si przez okres 10 lat. 38. Do kursw dla kandydatw na wykadowcw i wykadowcw maj zastosowanie przepisy 25 37 z zastrzeeniem art. 35 ust 7 ustawy. Warsztaty doskonalenia zawodowego instruktorw 39. 1. Warsztaty doskonalenia zawodowego egzaminatorw, o ktrych mowa w art. 35 ust. 6 ustawy obejmuj zajcia teoretyczne i zajcia praktyczne.

2. Zajcia teoretyczne obejmuj co najmniej nastpujce tematy: 1) Uzupenienie wiedzy w zakresie tematyki ujtej w poz. 1 - 6 tabeli 1, 2) Omwienie najczstszych bdw popenianych przez instruktorw podczas prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw, 3) Omwienie najczstszych bdw popenianych przez osoby szkolone podczas egzaminu pastwowego. 3. Zajcia praktyczne obejmuj co najmniej nastpujce tematy: 1) przeprowadzenie, pod nadzorem instruktora prowadzcego warsztaty, czci praktycznej szkolenia dla kandydatw na kierowcw przeprowadzanej na placu manewrowym (uczestnicy warsztatw s osobami szkolonymi), 2) przeprowadzenie, pod nadzorem instruktora prowadzcego warsztaty, czci praktycznej szkolenia dla kandydatw na kierowcw przeprowadzanej w ruchu drogowym (uczestnicy warsztatw s osobami szkolonymi), 3) ocena sposobu przeprowadzania szkolenia kandydatw na kierowcw przez instruktora prowadzcego warsztaty oraz wsplne omwienie bdw popenionych przez instruktorw. 4) 2 godziny zaj w zakresie doskonalenia techniki jazdy, w zakresie kadej z kategorii prawa jazdy na jak instruktor ma uprawnienia do prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw. 5) 1 godzina jazdy w ruchu drogowym pojazdem speniajcym warunki pojazdu egzaminacyjnego, w zakresie kadej z kategorii prawa jazdy na jak instruktor ma uprawnienia do prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw. 40. Szczegowy program zaj o ktrych mowa w 39 przygotowuje kierownik orodka szkolenia kierowcw, jednostki lub podmiotu, o ktrym mowa w art. 35 ust. 1 ustawy i przedstawia do zatwierdzenia waciwemu starocie. 41. 1. Po zakoczeniu zaj o ktrych instruktor otrzymuje zawiadczenie, o ktrym mowa w art. 37 ust. 1 pkt. 3, ktre zawiera co najmniej: 1) Kolejny numer zawiadczenia w rejestrze, 2) Nazw orodka szkolenia kierowcw, jednostki lub podmiotu, o ktrym mowa w art. 35 ust. 1 ustawy, 3) Imi i nazwisko instruktora, 4) Nr PESEL instruktora, 5) Nr instruktora w ewidencji, 6) Nr legitymacji instruktora, 7) Zakres posiadanych uprawnie do szkolenia kandydatw na kierowcw, 8) Daty rozpoczcia i zakoczenia warsztatw doskonalcych, 9) Imi i nazwisko, oraz numer uprawnie instruktora oceniajcego sposb prowadzenia szkolenia, 10) Imi nazwisko oraz podpis kierownika orodka szkolenia kierowcw, jednostki lub podmiotu, o ktrym mowa w art. 35 ust. 1 ustawy, ktry wystawi zawiadczenie, 11) Dat wystawienia zawiadczenia. 2. Orodek szkolenia kierowcw, jednostka lub podmiot, o ktrym mowa w art. 35 ust. 1 ustawy prowadzi rejestr wydanych zawiadcze. Przepisy przejciowe i kocowe 42. Rozporzdzenie wchodzi w ycie 30 dni od daty ogoszenia.

Zaczniki Ksika ewidencji osb szkolonych format A4, ukad pionowy. strona 1

Data zaoenia ..................................................... ................................................................................... (piecz orodka szkolenia). ...

Ksika ewidencji osb szkolonych nr ..........................*

Poz. Data rozpoczcia

szkolenia

Nazwisko i imi 3

Nr PESEL / data Kategorie urodzenia 4 5

Nr instrukora prowadzcego

Data zakoczenia Liczba godz. zaj Nr zawiadczenia szkolenia teoret. prakt.

P/D/U

10

11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

............................................. ............................ (podpis i piecz kierownika orodka szkolenia) .. .

Objanienia :
*)

1) wpisa kolejny numer zakadanej ksiki amany przez rok jej zaoenia, 2) rubryki 2 - 6 i 11 wypenia si w dniu rozpoczcia przez osob szkolenia, a 7 - 10 po wydaniu jej zawiadczenia o ukoczeniu kursu lub zakoczeniu szkolenia, 3) w rubryce 4 dat urodzenia mona wpisa tylko osobom, ktre nie maj nadanego numeru PESEL, 4) w rubryce 11 wpisa liter P - szkolenie podstawowe, liter D - szkolenie dodatkowe, liter U szkolenie uzupeniajce

strony 2 - 90

Poz. Data rozpoczcia

szkolenia

Nazwisko i imi 3

Nr PESEL / data Kategorie urodzenia 4 5

Nr instrukora prowadzcego

Data zakoczenia Liczba godz. zaj Nr zawiadczenia szkolenia teoret. prakt.

P/D/U

10

11

............................................. ............................ (podpis i piecz kierownika orodka szkolenia) .. .

Zacznik nr 2 Format A4, ukad poziomy Karta przeprowadzonych zaj

Podpis osoby szkolonej

strona 1

Karta przeprowadzonych zaj (cz A) :

Imi i nazwisko osoby szkolonej .......................................................................................... PESEL .................................... Nr w ksice ew. os szk.. ................................................... Nr Instruktora prowadzcego szkolenie teoretyczne lub imi i nazwisko wykadowcy: .............................................................................................................................................

Lp.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Tematyka zaj teoretycznych

zasady zachowania ostronoci i waciwej postawy w stosunku do innych uczestnikw ruchu drogowego. zasady zachowania bezpiecznych odlegoci pomidzy pojazdami, przy uwzgldnieniu jazdy w rnych warunkach atmosferycznych, porach dnia i nocy i po rnych nawierzchniach jezdni, wpyw na funkcje percepcyjne, podejmowane decyzje, czas reakcji lub zmian zachowania kierujcego pojazdem m.in.: alkoholu lub innego podobnie dziaajcego rodka,waha stanu emocjonalnego, zmczenia. zagroenia zwizane z niedowiadczeniem innych uczestnikw ruchu drogowego, najbardziej podatnych na ryzyko, takich osb jak: dzieci, piesi, rowerzyci lub osoby o ograniczonej swobodzie ruchu, zagroenia zwizane z ruchem drogowym i prowadzeniem rnego rodzaju pojazdw w rnorodnych warunkach widocznoci, zasady korzystania z wyposaenia pojazdu zwizanego z zapewnieniem bezpieczestwa jazdy zasady uytkowania pojazdu, przewozu osb i adunkw, z uwzgldnieniem ochrony rodowiska zasady ruchu drogowego, w szczeglnoci odnoszce si do ogranicze prdkoci, pierwszestwa przejazdu, znakw i sygnaw oraz dokumentw uprawniajcych do kierowania i uywania pojazdu zasady postpowania w razie uczestnictwa w wypadku drogowym oraz zasady udzielania pomocy ofiarom wypadku rodzaje drg i zagroenia zwizane ze stanem ich nawierzchni zadania i kryteria oceny obowizujce na egzaminie pastwowym,

Podpis instruktora/ wykadowcy

W poniszych rubrykach naley znakiem X oznaczy zakres prowadzonego w danym dniu szkolenia teoretycznego

Tematy dodatkowe w zakresie kategorii A i A1 prawa jazdy

12. 13. 14.
wykorzystywanie rodkw ochronnych (kask, rkawice, ubranie), widoczno kierowcw motocykli przez innych uytkownikw drg czynniki ryzyka zwizanych ze liskimi elementami drg (studzienki, szyny tramwajowe)

Nr uprawnienia osoby prowadzcej szkolenie z pomocy przedlekarskiej ...............................................................................................................................................................

Tematy dodatkowe w zakresie kategorii C, C+E, C1, C1+E, D, D+E, D1, D1+E prawa jazdy
15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.
przepisy regulujce czas pracy i odpoczynku kierowcw (umiejtno korzystania z tachografu), zasady odnoszce si do rodzaju wykonywanego transportu: osb lub towarw oraz dokumentw wymaganych w krajowym i midzynarodowym przewozie osb i towarw, rodki ostronoci podejmowanych w przypadku awarii pojazdu planowanie tras przejazdu, czytanie map drogowych warunki bezpieczestwa zwizane z zaadunkiem, rozmieszczeniem i zamocowaniem adunku: dotyczy szkolenia w zakresie kategorii C, C+E, C1, C1+E prawa jazdy odpowiedzialno i obowizki kierowcy wobec przewoonych osb: dotyczy szkolenia w zakresie kategorii D, D+E, D1, D1+E prawa jazdy oglne zasady budowy, eksploatacji i utrzymania podstawowych ukadw jezdnych pojazdu.

Piecz jednostki prowadzcej szkolenie.

Suma godzin

Data szkolenia

Strona 2

Nr Instruktora prowadzcego: .............................................................................................................................................

Lp.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
przygotowanie si do jazdy.

Tematyka zaj praktycznych

sprzganie i rozprzganie pojazdu z przyczep lub naczep w zakresie - kat. B+E, C+E, C1+E, D+E, D1+E, T prawa jazdy posugiwanie si urzdzeniami sterowania pojazdem podczas jazdy i parkowania wczanie si do ruchu zajmowanie waciwej pozycji na drodze respektowanie praw innych uczestnikw ruchu oraz porozumiewania si z nimi przy uyciu dopuszczalnych rodkw bezpieczne wykonywanie wszelkich manewrw wystpujcych w rnych sytuacjach drogowych obserwacja drogi i przewidywanie rzeczywistych lub potencjalnych zagroe skuteczne reagowanie w przypadku powstania rzeczywistego zagroenia, w tym hamowanie awaryjne jazda z prdkoci nie utrudniajc ruchu i dostosowan do warunkw ruchu drogowego jazda z zachowaniem obowizujcych przepisw ruchu drogowego zachowanie rodkw ostronoci przy wysiadaniu z pojazdu wykonywanie podstawowych czynnoci kontrolno-obsugowych tych mechanizmw i urzdze pojazdu, ktre maj bezporedni wpyw na bezpieczestwo jazdy podejmowania dziaa w zakresie udzielenia przedlekarskiej pomocy ofiarom wypadkw drogowych jazda poza terenem zabudowanym lub po drogach o podwyszonej dopuszczalnej prdkoci
Nr uprawnie instruktora

Podpis instruktora

Podpis osoby szkolonej

Karta przeprowadzonych zaj:

W poniszych rubrykach naley znakiem X oznaczy zakres prowadzonego w danym dniu szkolenia praktycznego

Egzamin wewntrzny
Potwierdzam wynik pozytywny egzaminu teoretycznego:
Data przeprowadzenia egzaminu ........................................................ ........................................................ (Podpis i piecz instruktora) Potwierdzam, na podstawie zdanego egzaminu wewntrznego, posiadanie przez osob szkolon wiedzy i umiejtnoci ujtych w charakterystyce absolwenta kursu oraz uwaam j za przygotowan do przystpienia do egzaminu pastwowego. .

Potwierdzam wynik pozytywny egzaminu praktycznego:

Data przeprowadzenia egzaminu

........................................................

........................................................ (Podpis i piecz instruktora)

Godzina rozp. szkol

Godzina Licz. Licz. zak. szkol km. godz.

Data szkolenia

Program nauczania na kursie dla kandydatw na kierowcw Kat. A1, A2, A. 1. Plan nauczania. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. Przedmiot nauczania Przepisy ruchu drogowego Zarys budowy motocykla i zasady obsugi technicznej Technika kierowania motocyklem Nauka jazdy Zachowanie na miejscu wypadku i pomoc przedlekarska. Razem 3. 3.1. 3.1.1. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Programy nauczania poszczeglnych przedmiotw. Przepisy ruchu drogowego. Podzia materiau nauczania. Teoria 1 1 2 4 1 1 1 11 Razem . 4 wiczen Razem ia 1 1 1 3 2 6 1 2 1 1 15 Teori wiczen Zajcia Raze a ia Praktycz m ne 11 4 15 5 1 1 7 10 2 28 5 16 2 12 17 15 16 4 57

Tematy nauczania Wiadomoci oglne. Podstawowe pojcia. Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Znaki i sygnay na drogach. Oglne warunki uywania motocykla. Kierowca motocykla. Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza motocykla.

3.1.2.

Materia nauczania.

TEMAT I

Wiadomoci oglne. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych

Cel nauczania Poznanie podstawowych poj dotyczcych ruchu drogowego. Uwiadomienie koniecznoci istnienia zasad i przepisw ruchu drogowego. Uwiadomienie przyczyn wypadkw i roli czowieka w ich powstawaniu. TEMAT II

Tre nauczania. Podstawowe elementy ruchu: droga, pojazd, czowiek. Ruch drogowy porzdkowany jest poprzez znaki drogowe, przepisy i zasady ruchu drogowego. Bdy czowieka jako najczstsza przyczyna wypadkw drogowych.

Wskazwki metodyczne Wykad lub opowiadanie, ilustrowane planszami, prezentacjami i tp.

Podstawowe pojcia. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych.

Cel nauczania Poznanie pojcia droga. i jej elementy. Poznanie elementw drogi. Poznanie pojcia obszaru zabudowanego. Uwiadomienie pojcia kierujcy i kierowca.

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne Droga publiczna. Czci skadowe drogi Wykad lub i ich przeznaczenie. Pas ruchu. O opowiadanie, jezdni. Chodnik. Pobocze. ilustrowane planszami, Okrelenie obszaru zabudowanego prezentacjami i tp. i jego oznakowanie. Kierujcy i kierowca. Kierowca, a inni uczestnicy ruchu rozwaga, kultura zachowania, ustpliwo, wyrozumiao. Pojcia szczeglna ostrono, ograniczone zaufanie, niedostateczna widoczno.

TEMAT III

Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Czas realizacji 2 godz. zaj teoretycznych + 1 godz. wicze.

Cel nauczania Poznanie zasad ruchu drogowego w nawizaniu do ruchu prawostronnego. Poznanie pojcia skrzyowania drg. Poznanie rnych rodzajw pojazdw.

Tre nauczania. Ruch prawostronny, jedno i dwukierunkowy. Ruch okrny. Ruch na autostradach. Prawne i geometryczne pojcie skrzyowania drg. Podstawowe rodzaje skrzyowa. Skrzyowanie o ruchu kierowanym. Skrzyowanie drogi z torami pojazdw szynowych kolei. Pojazd. Pojazd silnikowy. Pojazd samochodowy. Pojazd uprzywilejowany. Motocykl. Przyczepa lekka. Pojazd szynowy. Masa wasna. Dopuszczalny ciar cakowity.

Wskazwki metodyczne Pogadanka lub opowiadanie, ilustrowane planszami, prezentacjami , rysunkami na tablicy i tp. Wykad ilustrowany planszami, prezentacjami, rysunkami na tablicy i tp.

TEMAT IV

Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Czas realizacji 4 godz. teorii + 2 godz. wicze

Wskazwki metodyczne Podstawowe manewry na drodze: Realizacj tematu wczanie si do ruchu, zmiana pasa proponuje si metod ruchu, mijanie, omijanie, wyprzedzanie, opowiadania, skrcanie, zawracanie, zatrzymanie i pogadanki ewentualnie postj. wykadu z uyciem Miejsca i okolicznoci ograniczenia lub moliwie duej iloci zakazu wykonywania poszczeglnych rodkw audio manewrw. wizualnych. Zachowanie ostronoci i waciwe uprzedzanie innych uczestnikw ruchu Uwiadomienie przy wykonywaniu manewrw. zagroenia wynikajcego Manewry zwizane z przejedaniem z przecinania si przez skrzyowanie drg. kierunkw jazdy. Zasada ustpowania pierwszestwa Ksztatowanie nawyku przejazdu pojazdowi nadjedajcemu z ustpowania prawej strony, przy przecinaniu si pierwszestwa przejazdu kierunkw ruchu pojazdw. pojazdowi Odstpstwa od tej zasady. nadjedajcemu z prawej Pierwszestwo przejazdu pojazdw strony, pojazdom szynowych, uprzywilejowanych w szynowym i ruchu oraz pojazdw poruszajcych si uprzywilejowanym w po drodze z pierwszestwem przejazdu. ruchu. Ustpowanie pierwszestwa autobusom Ksztatowanie nawyku wczajcym si do ruchu z ustpowania przystankw. pierwszestwa przejazdu Przejedanie przez skrzyowanie na Cel nauczania Uwiadomienie okolicznoci zwizanych z wykonywaniem rnych manewrw na drodze. Ksztatowanie nawyku obserwacji drogi i otoczenia .

Tre nauczania.

autobusom wczajcym si do ruchu z przystankw. Uwiadomienie koniecznoci zajcia odpowiedniego pasa ruchu przy przejedaniu przez skrzyowanie. Uzmysowienie wyjtkowego zagroenia podczas przecinania drogi pojazdom szynowym. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pojazdw uprzywilejowanych (uatwienie przejazdu), jadcych w kolumnie, wykonujcych roboty na drodze. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pieszych, rowerzystw, pojazdw zaprzgowych i pieszych idcych w kolumnie.

wprost, skrcanie w prawo i w lewo. Zajmowanie odpowiedniego pasa ruchu. Przejazdy kolejowe jedno i wielo torowe. Urzdzenia ostrzegawczo zabezpieczajce. Zachowanie szczeglnych rodkw ostronoci przy przejedani przez przejazdy kolejowe. Zachowanie si wobec pojazdw: - uprzywilejowanych w ruchu, - jadcych w kolumnie, - wykonujcych czynnoci na drodze. Przejedanie przez wyznaczone przejcia dla pieszych, obok przystankw komunikacji publicznej. Zachowanie ostronoci wobec pieszych idcych wzdu jezdni. Zachowanie szczeglnej ostronoci przy przejedaniu przez osiedla, przy szkoach, przedszkolach i tp. Przejedanie obok rowerzystw, pojazdw jednoladowych, pojazdw zaprzgowych, kolumn osb pieszych idcych drog. Prdko jazdy. Pojcie prdkoci bezpiecznej. Czynniki majce bezporedni wpyw na dobr prdkoci bezpiecznej natenie ruchu, stan i widoczno drogi, warunki Uwiadomienie atmosferyczne, jazda w dzie i w nocy. czynnikw limitujcych Dopuszczalna prdko jazdy rnych bezpieczn prdko w pojazdw. okrelonych warunkach Hamowanie. Pojcie drogi hamowania. ruchu drogowego. Czynniki wpywajce na drog Uwiadomienie pojcia hamowania (czowiek, pojazd, droga). Prdko bezpieczna. Zatrzymanie. Miejsca, w ktrych zatrzymywanie jest zabronione. Uwiadomienie pojcia Holowanie. Warunki konieczne jakie Droga hamowania. musi spenia pojazd holowany Uzmysowienie w jakich (sprawny ukad kierowniczy i warunkach moemy hamulcowy, moliwo zwolnienia holu zatrzyma motocykl i przez osob holowan, oznakowanie). jakie skutki moe Okolicznoci, w ktrych holowanie jest spowodowa bezzasadne, zabronione. niesygnalizowane Holowanie przyczepy i warunki zatrzymanie si na drodze. holowania. Uwiadomienie warunkw Motocykl z bocznym wzkiem i w jakich motocykl moe wynikajce z tego konsekwencje (nie by holowany. jest pojazdem jednoladowym). Zdobycie wiadomoci o Pojcie kolumny pojazdw.

kolumnie pojazdw oraz o warunkach jakie musz spenia pojazdy jadce w kolumnie. Zdobycie wiadomoci o wiatach stosowanych w motocyklu i o warunkach w jakich wiate tych mona i naley uywa. Uwiadomienia znaczenia sygnau dwikowego. TEMAT V

Dopuszczalna liczba pojazdw jadcych w kolumnie. wiata zewntrzne uywanie wiate w rnych warunkach drogowych i atmosferycznych, na obszarach zabudowanych i po za obszarami zabudowanymi, w dzie i w nocy. Sygna dwikowy okolicznoci, w ktrych uywanie jest zabronione.

Znaki i sygnay na drogach. Czas realizacji 1 godz. zaj teoretycznych + 1 godz. wicze.

Wskazwki metodyczne Cel stosowania znakw i sygnaw na Realizacj tematu drogach. proponuje si metod Znaki pionowe i poziome. opowiadania, Znaki ostrzegawcze ksztat, barwy, pogadanki ewentualnie ustawienia, strefy obowizywania. wykadu z uyciem Znaki zakazu i nakazu - ksztat, barwy, moliwie duej iloci ustawienia, strefy obowizywania, tre rodkw audio znakw i stosowanie si do wizualnych. poszczeglnych zakazw lub nakazw. Znaki informacyjne ksztat, barwy, ustawienia, tre poszczeglnych znakw. Zdobycie wiadomoci o Znaki poziome barwy, tre i sposb sygnalizatorach zachowania si wobec poszczeglnych wietlnych oraz o znakw. sygnaach dawanych przez Inne znaki i sygnay na drogach. osoby kierujce ruchem, Sygnay wietlne, suce do kierowania sygnaach na przejazdach ruchem, sygnay dawane przez osoby kolejowych i dawanych kierujce ruchem, sygnay wietlne i przez pojazdy dwikowe na przejazdach kolejowych uprzywilejowane w ruchu. oraz dawane przez pojazdy uprzywilejowane w ruchu. TEMAT VI Oglne warunki uywania motocykla. Cel nauczania Uwiadomienie celu stosowania znakw i sygnaw na drogach. Zdobycie wiadomoci o rnych rodzajach znakw i sygnaw oraz sposobie ich umieszczania. Czas realizacji 1 godz. zaj teoretycznych Tre nauczania. Cel nauczania Zdobycie wiadomoci o Warunki techniczne dopuszczenia warunkach technicznych motocykli do ruchu na drogach z punktu jakie musi spenia pojazd widzenia bezpieczestwa: ukad Wskazwki metodyczne Z uwagi na zwizo treci omawianego tematu sugeruje si

Tre nauczania.

aby mg by dopuszczony do ruchu na drogach. Uwiadomienie zwizku pomidzy czystoci kloszy wiate motocykla a brd. Ksztatowanie nawyku zakadania i zapinania hemu ochronnego. Uwiadomienie obowizku dopilnowania zaoenia i zapicia hemu przez pasaera. Zdobycie wiedzy o ewidencji, rejestracji i badaniach okresowych motocykli oraz o warunkach uywania przyczepy.

kierowniczy, ukad hamulcowy, amortyzatory, ogumienie, wiata, sygna dwikowy, prdkociomierz, lusterka, Utrzymanie motocykla w czystoci, zwaszcza kloszy wiate zewntrznych. Przewz pasaera motocyklem zwaszcza dzieci.

metod wykadu. Rwnie dobr moe by metoda pogadanki przeradzajca si w dyskusj.

Ewidencja i rejestracja motocykla, dokumenty i tablice rejestracyjne. Obowizkowe okresowe badania techniczne. Warunki uywania przyczepy dopuszczenie do ruchu, OC.

TEMAT VII Kierowca motocykla . Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza motocykla. Czas realizacji 1 godz. zaj teoretycznych. Cel nauczania Uwiadomienie odpowiedzialnoci za skutki ewentualnych wypadkw lub kolizji, do ktrych mogoby doj w wyniku naruszenia przepisw lub zasad ruchu drogowego. Uwiadomienie wpywu alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Zrozumienie bezporedniego zwizku pomidzy kultur jazdy, przestrzeganiem zasad i przepisw ruchu drogowego a popraw bezpieczestwa na drodze. Uwiadomienie uprawnie Tre nauczania. wiadomo odpowiedzialnoci za naruszenie zasad ruchu drogowego. Wpyw alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Przestrzeganie przepisw ruchu drogowego. Stosowanie zasady ograniczonego zaufania. Przestrzeganie oglnie przyjtych zasad kultury wyrozumiao, ustpliwo, powstrzymanie agresji. Wskazwki metodyczne Proponuje si metod opowiadania.

Prawo jazdy i wynikajce z prawa jazdy Proponuje si realizacj

wynikajcych z uzyskania prawa jazdy ale take uwiadomienie potencjalnego zagroenia wynikajcego z faktu jadcego motocykla. Poznanie warunkw w jakich moe doj do zatrzymania lub cofnicia prawa jazdy. Uwiadomienie koniecznoci ubezpieczenia motocykla i pyncych z ubezpieczenia korzyci. Zdobycie informacji o zasadach zachowania si w przypadku uczestniczenia w wypadku drogowym. 3.2. 3.2.1. L. p. 1. 2. 3. 4. 5.

uprawnienia.

tematu metod pogadanki.

Zatrzymanie i cofnicie prawa jazdy. Opowiadanie. Ubezpieczenie pojazdw OC, NW i AC, korzyci i obowizki wynikajce z Wykad. ubezpiecze. Zachowanie si w razie uczestniczenia w wypadku drogowym. Opowiadanie (szersze omwienie w przedmiocie pomocy przed lekarskiej).

Zarys budowy motocykla i zasady obsugi technicznej. Podzia materiau nauczania. Teoria 1 2 1 1 5 Razem 1 1 1 wiczen Prakty ia ka 1. Razem 1 3 1 1 1 7

Tematy nauczania. Budowa motocykla wiadomoci oglne. Silnik, sprzgo i ukad napdowy. Kierownica i ukady hamulcowe. Ogumienie, resory i amortyzatory. Wyposaenie elektryczne. Czynnoci obsugowe.

3.2.1. TEMAT I

Materia nauczania. Budowa motocykla - wiadomoci oglne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Zdobycie oglnych wiadomoci o budowie

Tre nauczania. Rama motocykla. Przednie koo. Widelec przedniego koa. Kierownica. Reflektor.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem

motocykla.

Tylne koo. Wahacz tylnego koa. Silnik. Zbiornik paliwa. Kanapa. Silnik, sprzgo i ukad napdowy.

plansz, slajdw, filmu.

TEMAT II

Czas realizacji: 2 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Zdobycie wiedzy o silniku Umieszczenie silnika i ukad napdowy. Proponuje si metod dwu i cztero suwowym. Rodzaje silnikw. Ukad korbowo-tokowy, wykadu z pokazem Poznanie zasad wa korbowy. Smarowanie i ukad chodzenia. plansz, slajdw, filmu. smarowania Charakterystyka mocy i momentu i chodzenia silnika. obrotowego. Zdobycie wiedzy o Skrzynia przekadniowa. Zasada dziaania. ukadzie napdowym Przeniesienie obrotw silnika na koa jezdne. Poznanie charakterystyki Uzyskanie mocy kosztem prdkoci lub mocy prdkoci kosztem mocy. i momentu obrotowego Charakterystyka prdkoci jazdy w funkcji silnika. obrotw silnika dla poszczeglnych biegw Zdobycie podstawowych Sprzgo zasada dziaania. wiadomoci o skrzyni przekadniowej. Poznanie zasady dziaania sprzga. TEMAT III Kierownica i ukady hamulcowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Zdobycie wiadomoci o ukadzie kierowania motocyklem. Zdobycie wiadomoci o regulacjach dwigni sprzga i hamulca rcznego. Zdobycie wiedzy o dziaaniu ukadw hamulcowych. Zdobycie wiedzy o regulacjach ukadw hamulcowych. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod Kierownica. Profil kierownicy. Poczenie z zawieszeniem wykadu z pokazem przedniego koa - moliwoci regulacji plansz, slajdw, filmu. ergonomia. Zasada pracy przedniego zawieszenia motocykla. Dwignia sprzga i hamulca koa przedniego regulacje. Pokrto przepustnicy i inne urzdzenia znajdujce si na kierownicy. Proponuje si metod Ukady hamulcowe. Ukad hamulcowy przedniego i tylnego koa. wykadu z pokazem Ukady mechaniczne szczkowe - regulacje. plansz, slajdw, filmu. Ukady hydrauliczne tarczowe - regulacje. Tre nauczania.

TEMAT IV

Ogumienie. Resory i amortyzatory. Wyposaenie elektryczne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Zdobycie wiedzy o ogumieniu i waciwej eksploatacji oraz o wpywie ogumienia na bezpieczestwo jazdy. Uwiadomienie wpywu dziaania amortyzatorw na bezpieczestwo jazdy. Zdobycie informacji o urzdzeniach prdotwrczych w motocyklu. Przyswojenie wiadomoci o wiatach w motocyklu i sposobach wymiany arwek. TEMAT VI

Tre nauczania. Ogumienie. Rodzaje ogumienia. Rodzaje bienika. Wpyw cinienia powietrza na zuycie bienika i waciwoci trakcyjne motocykla. Amortyzatory. Spryny i amortyzatory zasada dziaania. Rola amortyzatorw w ukadzie jezdnym. Akumulator. Alternator. wiata zewntrzne motocykla. Cechy charakterystyczne arwek i innych rde wiata. Sygna dwikowy. Bezpieczniki instalacji elektrycznej.

Wskazwki metodyczne. Opowiadanie uzupenione pokazem slajdw z rnymi rodzajami opon. Opowiadanie uzupenione pokazem rysunkw z amortyzatorami motocyklowymi. Proponuje si metod wykadu, lub opowiadania. Gwny nacisk naley pooy na cechy uytkowe urzdze (ustawienie wiate, montowanie arwek).

Czynnoci obsugowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj praktycznych.

Cele nauczania.

Wskazwki metodyczne. Stosowanie zasad BHP Ogumienie stan, cinienie powietrza. Sugeruje si przy pracach obsugowych Zmiana koa zapas (BHP). prowadzenie zaj przy motocyklu (np. przy wiata motocykla sprawdzenie przy motocyklu (np. wymianie koa lub poprawnoci dziaania (szczeglnie wiate szkoleniowym). sprawdzaniu stanu STOP i KIERUNKOWSKAZW). Jako metod naadowania Sprawdzenie stanu naadowania akumulatora. proponuje si akumulatora). Sprawdzenie poziomu oleju, pynu instrukta biecy. Zdobycie wiedzy i hamulcowego, umiejtnoci zwizanych z Wymiana arwek (szczeglnie wiate codzienn obsug drogowych i mijania oraz wiate stop i motocykla. pozycyjnych).

Tre nauczania.

3.3.

Technika kierowania motocyklem.

3.3.1. Podzia materiau nauczania. L.p Tematy nauczania . 1. 2. 3. 4. Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Skrcanie w lewo i w prawo. Zmiana biegw w gr i w d. semka. Jazda slalomem. Jazda po okrgu. Hamowanie (zmniejszenie prdkoci jazdy motocykla, zatrzymanie). Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie motocyklem na wzniesieniu drogi. Jazda w ruchu miejskim. Przejedanie przez tory tramwajowe uoone w jezdni. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w terenie. Jazda drog z koleinami, Przejazd przez kopny piach. Przejazd przez muldy. Jazda w terenie botnistym. Zwikszanie przyczepnoci przedniego koa (docianie przodu). Pokonywanie ukw i zakrtw. Jazda w grach. Jazda drog ekspresow i autostrad. Wczanie si do ruchu. Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej. Holowania motocykla. Jazda z przyczep. Jazda z bocznym wzkiem. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych (ulewa, nieyca, mga). Polizg przyczyny sposoby zapobiegania. Podsumowanie materiau. Razem godzin Materia nauczania: Teori wic Raze a zenia m godzi n. 1 1 1 1 1 1

1 1 1

2 1

5. 6. 7.

1 1 1

1 1

2 2 1

8. 9. 10.

1 10

1 5

1 15

3.3.2.

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Poznanie zasad przygotowania si kierowcy do jazdy Tre nauczania. Przygotowanie do jazdy. Ubir kierowcy: Nieprzemakalne ubranie, buty z cholewk, rkawice, hem ochronny, Wskazwki metodyczne. Zajcia prowadzone w sali wykadowej, metod wykadu lub

motocyklem. Poznanie czynnoci zwizanych z przystosowaniem motocykla do indywidualnych cech i wymaga uytkownika. Poznanie regu prawidowej pozycji, zapewniajcej moliwo obsugi urzdze w zasigu rk i ng kierowcy. Poznanie sposobw ergonomicznej i pewnej obsugi urzdze, co prowadzi do dziaa szybkich, skutecznych i nie rozpraszajcych uwagi. Poznanie sposobu pynnego ruszania i zatrzymania pojazdu.

okulary, nakolanniki i naokietniki. Ustawienie kierownicy dopasowanie do wzrostu kierowcy. Ustawienie dwigni hamulca koa przedniego i sprzga w paszczynie stanowicej przeduenia rk kierowcy. Ustawienie lusterka w taki sposb aby do obserwacji drogi za motocyklem przy jedzie na wprost, wystarczyo skierowa wzrok na lusterko, bez odchylania gowy. Ustawienie podnkw na rwnym poziomie. Dwignia zmiany biegw ustawiona tak aby znajdowaa si w poziomie zelwki buta lewej nogi opartej na podnku. Stopy opieraj si na podnku rdstopiem. Pozycja przy ruszaniu. - Lewa noga na podnku, obok dwigni zmiany biegw. - Praw nog kierowca opiera si o krawnik (podoe). - Rce na kierownicy. Ruszanie: sprzgo, I bieg, spogldamy w lusterko i ogldamy si za siebie sprawdzajc czy moemy wczy si do ruchu. Jeli droga jest wolna sygnalizujemy zamiar wczenia si do ruchu po czy wciskamy sprzgo wczamy I bieg i kontrolujc sytuacj za plecami w lusterku, zwikszamy nieco obroty silnika i agodnie z wyczuciem puszczamy sprzgo. Utrzymanie kierunku jazdy na wprost (prawa strona jezdni). Zatrzymanie: Spogldamy w lusterko. Odpowiednio sygnalizujemy. Zjedamy jak najbliej prawej krawdzi jezdni nastpnie wciskamy sprzgo i jednoczenie hamujemy oboma hamulcami. Jeeli zakoczylimy jazd wyczamy zapon i zsiadamy z motocykla ustawiajc go, najlepiej w miejscu gdzie nie bdzie tamowa ruchu pojazdw i pieszych, na podstawce centralnej lub bocznej.

opowiadania, uzupenionego filmem, slajdami, lub inn form audio wizualn

Proponuje si metod opowiadania z uyciem rodkw audio wizualnych.

TEMAT II

Skrcanie w lewo i w prawo. Zmiana biegw w gr i w d. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Uwiadomienie koniecznoci opanowania utrzymywania rwnowagi i kierunku jazdy, sygnalizowania zamiaru zmiany kierunku jazdy, nierwnomiernej jazdy na niskim biegu. Zdobycie wiedzy o sposobach sygnalizacji zamiaru skrtu w lewo i wprawo. Przyswojenie algorytmu postpowania przy zmianie biegu z I na II.

Tre nauczania. Skrcanie w lewo i w prawo. Podczas pierwszych jazd motocyklem, musimy opanowa trzy elementy: - utrzymanie rwnowagi i kierunku jazdy, - sygnalizowanie kierunku jazdy, - opanowanie jazdy na pierwszym biegu. Zamiar skrtu, po upewnieniu si, e droga jest wolna, sygnalizujemy odpowiednim kierunkowskazem.

Wskazwki metodyczne. Jako metod proponuje si opowiadanie z moliwoci przerodzenia si w dyskusj.

wiczenie wyobrani na bazie wiadomoci zdobytych przy nauce zmiany biegu z I na II oraz rozszerzenie poznanej metody przy zmianie na wysze biegi. Uwiadomienie warunkw, ktre wymuszaj zmian biegu z wyszego na niszy (np. konieczno zwikszenia mocy lub zmniejszenie prdkoci jazdy). Uwiadomienie koniecznoci wyboru odpowiedniego momentu redukcji biegu. Poznanie manualnych czynnoci zwizanych z

Zmiana biegu z I na II. Zwikszenie obrotw silnika (prdkoci jazdy motocykla) na I biegu. Zamknicie gazu z jednoczesnym wciniciem sprzga. Przeoenie dwigi zmiany biegw z I na II (lewa noga oparta rdstopiem na podnku, zmiany biegu dokonujemy czci palcow stopy, bez odrywania stopy od podnka). Pynne puszczenie sprzga z jednoczesnym zwikszeniem obrotw. Zmiana biegu w gr. Przygotowanie do zmiany biegu: - palce lewej nogi pod dwigni zmiany biegw, - zamknicie gazu i jednoczesne wcinicie sprzga. - przeoenie dwigni biegw w gr, - puszczenie sprzga z jednoczesnym dodaniem gazu. Pozycja zasadnicza. Zmiana biegu w d. Doprowadzenie do zmniejszenia prdkoci ( zdjcie gazu lub hamowanie ). Przygotowanie do zmiany biegu jw. Zmiana biegu w d. Wcinicie sprzga. Przeoenie dwigni na odpowiedni bieg (niszy). Pynne puszczenie sprzga dohamowanie silnikiem. Opisany sposb zmiany biegw w d, dotyczy sytuacji, w ktrej chodzi o wytracenie prdkoci np. przed skrzyowaniem lub skrtem.

Proponuje si pogadank jako metod nauczania, uzupenion slajdami lub filmem.

Jako metod proponuje si opowiadanie, uzupenione slajdami lub filmem.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania, uzupenion slajdami lub filmem.

redukcj biegw, w szczeglnoci pynnego puszczenia sprzga po wczeniu niszego biegu. TEMAT III semka. Jazda slalomem. Jazda po okrgu. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Uzmysowienie technicznych moliwoci skrtu motocykla. Przygotowanie do zdobycia umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy prawie maksymalnym skrcie k. Wpajanie zasady wykonywania czynnoci zawczasu Uwiadomienie koniecznoci szybkich zmian kierunku jazdy. Uwiadomienie koniecznoci nabrania umiejtnoci wyczuwania gabarytw motocykla. Pobudzenie wyobrani, rozwijanie zdolnoci przewidywania. Stosowanie zasady zawczasu. Tre nauczania. semka. Jazda torem w ksztacie semki. Wariant A: przejazd symetryczny. Tor jazdy powinien by taki, eby Motocykl przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. Wariant B: przejazd niesymetryczny. Tor jazdy powinien by taki, aby motocykl po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki. Wskazwki metodyczne. Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanymi byyby slajdy lub film.

Jazda slalomem. Przejazd slalomu z nawrotem, z wykorzystaniem uprzednio zdobytych wiadomoci. Elementy przejazdu slalomu: A/ Waciwe ustawienie motocykla. B/ Waciwy wybr strefy skrtu (rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka zwizanej z gabarytami motocykla, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu motocykl znalaz si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu ( nabieranie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu motocykla, co rwnie przekada si na brd.. Uwiadomienie zwizku Jazda po okrgu. pomidzy prdkoci Jazda torem w ksztacie koa. Jazda na II lub jazdy, reakcj III biegu. odrodkow i Nauka jazdy po okrgu uwidacznia zwizek pochyleniem motocykla pomidzy prdkoci jazdy, dziaaniem reakcji

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie

w zakrcie. Zdobycie wiadomoci o pozycji motocyklisty przy pokonywaniu zakrtw.

odrodkowej i pochyleniem motocykla. Zachowanie jednej paszczyzny motocykla i kierowcy podczas jazdy w pochyleniu (pozycja zasadnicza) i odstpstwa od tej zasady (pozycja ulowca i pozycja kierowcy na torze wycigowym).

tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

TEMAT IV wzniesieniu.

Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na Jazda w ruchu miejskim.

Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Uwiadomienie faktu, e najlepszym zagwarantowaniem bezpieczestwa jest przestrze (bez ogranicze). Uwiadomienie hamowania jako dziaania zmierzajcego do zmniejszenia prdkoci jazdy bd zatrzymania pojazdu. Poznanie zasad zatrzymywania motocykla jadcego szybko i jadcego wolno. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu lub pogadanki zakoczonej dyskusj.

Uwiadomienie dziaajcych na

Hamowanie. Zagroenie w ruchu drogowym, najczciej zwizane jest z brakiem wolnej przestrzeni bo na drodze stoi inny samochd, bo na przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo z zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje zmuszaj nas do hamowania. Ukad hamulcowy i umiejtna jego obsuga, stanowi drugi w hierarchii wanoci element bezpieczestwa jazdy (pierwszoplanowym jest ukad kierowniczy). Dwa cele hamowania: A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. W czasie hamowanie nie naley wciska dwigni sprzga. Motocykl poruszajcy si na luzie lub wcinitym sprzgle posiada gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie przedniego koa). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu, musimy rozrni dwa przypadki: - motocykl jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulce, zmniejszajc szybko jadcego motocykla a w kocowej fazie hamowania wciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od napdzanego tylnego koa. - motocykl jadcy wolno zatrzymujemy wciskajc najpierw sprzgo a potem hamulce. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Proponuje si metod Podczas hamowania na spadku drogi, sile wykadu lub

motocykl skadowych si grawitacji, w czasie hamowania na wzniesieniu i spadku drogi.

hamowania przeciwdziaa skadowa siy cikoci, ktra skierowana jest w kierunku jazdy. Podczas hamowanie na wzniesieniu, ta sama skadowa siy cikoci skierowana jest w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy i wspomaga si hamowania. Uzmysowienie dziaania Ruszanie motocyklem na wzniesieniu drogi. skadowej siy cikoci Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie trudny powodujcej staczanie moment cofania si motocykla, po zwolnieniu si motocykla po hamulca. zwolnieniu hamulca. Uzmysowienie koniecznoci precyzyjnego zrwnowaenia skadowej siy cikoci z si napdow motocykla a nastpnie ruszenie pod grk. Uzmysowienie Jazda w ruchu miejskim. problemw z jakimi Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: spotkamy si w ruchu - stosowania zasad i przepisw ruchu, miejskim. - znacznego napicia uwagi, Wpajanie pynnoci - szybkich zmian decyzji, jazdy jako jednej z - szerokiego kta obserwacji drogi, podstawowych zasad - zdolnoci przewidywania poczyna innych bezpieczestwa! uytkownikw drogi, Uwiadomienie potrzeby - w przypadku koniecznoci zatrzymania automatyzacji obsugi motocykla, naley wicej uwagi powici na urzdze motocykla, obserwacj sytuacji za ni przed koniecznej w sytuacji motocyklem, skupienia uwagi na - po zatrzymaniu motocykla wynikajcym innych waniejszych w z warunkw ruchu wczy w por I bieg danej chwili aby by gotowym do kontynuowania jazdy. zagadnieniach. Przejazd przez skrzyowanie. Uzmysowienie Podczas oczekiwania na wjazd na potrzeby dalekiego skrzyowanie naley bacznie obserwowa patrzenia, co uatwia ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko prowadzenie motocykla poruszajcych si pojazdw po linii prostej i poszerza i w por ustali moment dogodny do kt widzenia. wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by Uwiadomienie potrzeby bezpieczny i nie powodowa zachwiania elastycznoci w pynnoci ruchu innych pojazdw. podejmowaniu Opuszczenie skrzyowania powinno by niektrych decyzji np. moliwie szybkie. podczas ruszania na Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na skrzyowaniu wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze

pogadanki.

Proponuje si metod wykadu lub pogadanki.

Proponuje si metod opowiadania.

Zdobycie wiedzy o sposobie przejedania przez tory tramwajowe lub kolejowe, biegnce wzdu jezdni.

przejechani przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma motocykl, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Przejazd przez tory tramwajowe uoone w Proponuje si metod opowiadania. jezdni. Niebezpieczn sytuacj dla motocyklisty stwarzaj tory tramwajowe uoone w jezdni. Niewielka rnica poziomu szyny w stosunku do jezdni a nawet sama rnica przyczepnoci opony motocykla do jezdni i do szyny powoduj, e podczas przejedania przez szyny pod maym ktem (stycznie do szyny), naraeni jestemy na ulizg koa, zachwiane rwnowagi i upadek. W takiej sytuacji naley przede wszystkim stara si najeda na szyny pod ktem zblionym do kta prostego i dostosowa prdko jazdy do sytuacji. Dowiadczeni, wprawni motocyklici pomagaj sobie w takich sytuacjach odpowiednim balansowaniem ciaa, co w duym stopniu zmniejsza ryzyko ulizgu ale wymaga duej wprawy. Na szczcie takie umieszczanie torw tramwajowych naley dzi do rzadkoci. Rada oglna tego typy przeszkody naley pokonywa, najedajc pod ktem zblionym do kta prostego. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

TEMAT V zmierzchu.

Cele nauczania. Nabieranie dowiadcze zwizanych z jazd z dozwolon prdkoci po za obszarem zabudowanym.

Tre nauczania.

Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem. Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami ruchu. Przestrzeganie zasady ruchu prawostronnego! Uwiadomienie Przejazd przez skrzyowania o ruchu bezporedniego zwizku kierowanym pomidzy i nie kierowanym. wspuczestnictwem i Przejazd przez skrzyowanie o ruchu kultur ruchu okrnym. drogowego. Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu, Uwiadomienie waciwego dla zamierzonego kierunku jazdy. wyjtkowego zagroenia Przejedanie przez przejazdy kolejowe.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod opowiadania.

wynikajcego z nieprawidowego wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tramwajowe.

Skrzyowanie z torami, szczeglnie kolejowymi, to zdecydowanie najniebezpieczniejsze skrzyowanie. Zderzenie z pocigiem to najczciej mier kierowcy i pasaera. Nie wierzmy w sygnalizacj, automatyczne zapory, w rzetelno drnika itd. S to elementy, ktre mog zawie a pocig si nie zatrzyma! Jazda poza obszarem zabudowanym (90 km/godz.). Omijanie zwizane jest czsto z koniecznoci zajcia czci jezdni przeznaczonej dla przeciwnego kierunku jazdy. Naley pamita o obowizku ustpienia pierwszestwa pojazdom nadjedajcym z przeciwka. Wyprzedzanie motocyklem rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterko, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a osigniemy dostatecznie duy dystans od pojazdu wyprzedzanego, abymy mogli zjecha na prawy pas bez ryzyka zajechania drogi. Teraz dopiero moemy zasygnalizowa zamiar zmiany pasa ruchu i agodnie zjecha na prawy pas. Oswojenie si z Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza Proponuje si metod prowadzeniem opowiadania. miastem po zmierzchu. motocykla po zmierzchu. Przejazd tras jw. z uyciem wiate mijania i Nabranie umiejtnoci wiate drogowych motocykla oraz zwrcenie operowania wiatami. uwagi na warunki, w jakich wiate tych Uwiadomienia mona uywa. Zagadnieniem na ktre warto zagroenia wynikajcego zwrci uwag podczas jazdy z uyciem

z chwilowego olnienia prze wiata pojazdu, z ktrym si mijamy. Zdobycie umiejtnoci unikania olnienia, poprzez nie patrzenie w wiata pojazdu, z ktrym si mijamy a obserwacj prawego pobocza, jako miejsca, gdzie moe znajdowa si nieowietlony uytkownik drogi. TEMAT VI

wiate mijania, jest umiejtno nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdu. Wzrok skierowa naley na prawe pobocze. Jest to strefa najsabiej owietlona a tam wanie moe znajdowa si pieszy lub rowerzysta. Pobocze w strefie mijania, powinno si wczeniej bacznie obserwowa, wykorzystujc powiat wiate mijania pojazdu, z ktrym za chwil bdziemy si mijali. W trakcie mijania nastpuje bardzo silne ograniczenie widocznoci i pewien odcinek drogi jedziemy na pami, majc w pamici sytuacj z przed kilku sekund.

Jazda w terenie. Jazda drog z koleinami. Jazda w kopnym piachu. Jazda przez muldy. Jazda w terenie botnistym.

Czas realizacji: 1 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Uwiadomienie edukacyjnej roli jak spenia jazda w terenie. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod pogadanki.

Zdobycie wiedzy o prowadzeniu motocykla w pozycji stojcej, jako uatwiajcej utrzymanie rwnowagi.

Zdobycie wiedzy o utrzymywaniu rwnowagi poprzez balans ciaem, bez

Jazda w terenie. Przez jazd w terenie rozumie bdziemy jazd po drogach gruntowych, lenych duktach i bezdroach. Jazda w terenie jest najlepszym testem umiejtnoci technicznych prowadzenia motocykla. Natura jest bezwzgldna i nie wybacza bdw. Zmagania z przeciwnociami losu, stwarzanymi przez natur s znakomitym wyzwaniem dla wszystkich, ktrzy t drog chc kultywowa technik jazdy motocyklem. Kontynuowanie nauki jazdy w terenie wszystkim chtnym polecamy w orodkach doskonalenia techniki jazdy samochodem i motocyklem. Proponuje si metod Jazda drog z koleinami. Zarwno na drogach gruntowych jak i lenych opowiadania. duktach najczciej napotykamy na wyjedone koleiny przez furmanki, traktory, maszyny rolnicze i tp Jazda motocyklem takimi drogami posiada niezaprzeczalne uroki, jest znacznie bezpieczniejsz ni jazda w ruchu drogowym ale wymaga od kierowcy specyficznych umiejtnoci. Zacznijmy od kolein. Jazda w koleinie wymaga od kierowcy umiejtnoci utrzymania rwnowagi w sytuacji kiedy tor jazdy

zmiany toru jazdy.

narzucony jest przez kolein. Kierowca unosi si, stajc na podnkach i balansujc ciaem utrzymuje rwnowag. Balansowanie ciaem polega na przesuwaniu rodka cikoci bez zmiany toru jazdy. Jest to odwrotna sytuacja ni podczas normalnej Zdobycie wiedzy o jazdy kiedy rwnowag utrzymujemy sposobie wyjechania z kierownic, poprzez zmian toru jazdy. Jazda koleiny. w koleinie jest trudna i nieprzyjemna tote starajmy si znale odpowiednie miejsce, gdzie koleina jest pytka, aby z niej wyjecha. Lepsz metod jest jazda obok koleiny, lub midzy koleinami. Tu jednak musimy si liczy z moliwoci natrafienia na wystajce kamienie, korzenie drzew, lub inne nierwnoci. Generalnie - wszystkie sytuacje groce zachwianiem rwnowagi naley pokonywa stojc na podnkach. Zdobycie wiadomoci o Przejedanie przez kopny piach. stosowaniu pulsacji w To rwnie sytuacja z jak musimy liczy si paszczynie pionowej, w jedzie terenowej. Odcinki piaszczystej przez hutanie si na drogi pokonujemy na do wysokich obrotach, motocyklu dla niskiego biegu (np. II). Oczywicie stajemy na odciania motocykla podnkach ciskajc kolanami zbiornik podczas jazdy w kopnym paliwa, staramy si jecha prosto bez piachu. niepotrzebnych skrtw. Dodatkowo, uginajc nogi w kolanach, hutamy si powodujc chwilowe odcienie motocykla, ktry w tym czasie wyjedzie na powierzchni piaszczystej drogi. Jest to rodzaj pulsacji Zdobycie wiedzy o w paszczynie pionowej. stosowaniu pulsacji Drug czynnoci wspomagajc przejazd gazem. przez kopny piach jest operacja gazem. Tu rwnie stosujemy pulsacj polegajc na naprzemiennym otwieraniem na maksimum i przymykaniem przepustnicy. Otwarcie przepustnicy powoduje odcienie przedniego koa ale za to zakopywanie si koa na pdowego. Przymknicie przepustnicy spowoduje docienie koa przedniego ale odciy koo tylne. Stosujc obie pulsacje (ciaem i gazem) znacznie podnosimy szanse przejechania, bez zakopania si w piachu. Zdobycie wiedzy o Przejazd przez muldy. taktyce pokonywania Poprzeczne pofadowania drogi to czsto muld. spotykana sytuacja podczas jazdy w terenie. Jeeli fady s agodne, w odstpach dwu trzy metrowych, przejedamy je normalnie,

Proponuje si metod opowiadania.

Proponuje si metod opowiadania.

tyle e wolno. Jeeli natomiast s to na tyle gsto ukadajce si nierwnoci, e nie przejedziemy przez nie bez przeskakiwania, to Zdobycie wiedzy o sposb jest inny. Wczamy do wysoki bieg, metodzie pozwalajcej w stosunku do prdkoci z jak jedziemy (np. osign dugi okres III lub IV), odkrcamy przepustnic i stojc przyspieszania przy na podnkach pokonujemy muldy. Wysoki maym wzrocie bieg (za wysoki jak na szybko z jak prdkoci jazdy. pokonujemy muldy), potrzebny jest po to, aby motocykl mg przyspiesza, odciajc Zdobycie wiedzy o przednie koo ale jednoczenie, z powodu sposobie chwilowego maej mocy jak w tej sytuacji dysponuje, nie odciania motocykla, mg zbyt szybko nabra prdkoci (Silnik przez zmniejszenie siy pracuje w zakresie niskich obrotw). grawitacji naszego ciaa, Na podnkach stoimy aby uly pracy w wyniku ugitych w amortyzatorom zmniejszajc mas kolanach nogach. bezwadnoci naszego ciaa, zamortyzowan przez ugite w kolanach nogi. Uwiadomienie roli jak Jazda w terenie botnistym. Proponuje si metod odgrywa balansowanie Boto jest najwiksz zmor dla motocyklisty opowiadania. ciaem dla utrzymania w terenie. Trudno mwi o jedzie przez bota. rwnowagi w sytuacji Prze bota si raczej brnie. Jazda czy te lizgajcego si brnicie przez boto jest bardzo trudn sztuk, motocykla. graniczc z ekwilibrystyk. Niemniej Nabranie respektu i prbowa mona. O szybkoci musimy pokory wobec pozornie zapomnie. Jedziemy na niskim biegu, stojc prostych wicze. oczywicie na podnkach i balansujc ciaem i kierownic usiujemy przemieszcza si do przodu, ulizgujcym si bez przerwy motocyklem. Chodzi przecie o to, aby nie wpa w boto. TEMAT VII zakrtw. Zwikszenie przyczepnoci przedniego koa. Pokonywanie ukw i Jazda w grach Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie Zwikszenie przyczepnoci przedniego koa. Proponuje si metod moliwoci docienia Dojedajc do zakrtu, na moment przed pogadanki przedniego koa pierwszym ruchem kierownic naley motocykla przez zamkn gaz. Przyczyni si to do docienia zamknicie gazu w przedniego koa motocykla, ktre tym lepiej momencie rozpocznie wprowadzenie motocykla w zakrt. rozpoczynania skrtu, co Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, znacznie poprawia moemy w momencie kiedy zaczniemy Tre nauczania.

bezpieczestwo jazdy. Zdobycie wiedzy o optymalnym torze jazdy przy pokonywaniu ukw i zakrtw. Uwiadomienie zwizku pomidzy prawidowo wybranym torem jazdy a popraw bezpieczestwa ruchu drogowego.

Uwiadomienie zagroenia wynikajcego z przejechania w zakrcie na lew stron jezdni !

Uwiadomienie faktu, e prdko (nadmierna)

prostowa (ustawia do jazdy na wprost) kierownic motocykla. Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Poprawny tor jazdy jest podstawowym gwarantem bezpiecznej jazdy. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si wychyli , eby wczeniej zobaczy koniec zakrtu. W poowie zakrtu (t.zw. szczycie) zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z zakrtu wracamy do prawej krawdzi jezdni (zmniejszamy dziaanie si bocznych). - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu wracamy do osi jezdni. Naley przy tym pamita o kategorycznym zakazie przekraczania osi jezdni. Zmiany toru jazdy moemy dokonywa na swojej (prawej) poowie jezdni lub w ramach namalowanego pasa ruchu. Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje zakrt lewy, to wychodzc z prawego zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bo nie odpowiada to prawidowemu wejciu w zakrt lewy. Tak wic wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. Patelnia. Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o (t.zw. patelnia). Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy motocykl do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni -

Proponuje si metod wykadu uzupenionego pokazem filmu obrazujcego pokonywanie ukw i zakrtw.

jest najczstsz przyczyn wypadku w zakrcie. Uwiadomienie czynnikw limitujcych bezpieczn prdko do pokonania danego zakrtu.

Uwiadomienie zwikszonego zagroenia spowodowanego brakiem widocznoci z powodu duej iloci zakrtw, szczytw i innych przeszkd terenowych.

przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, opniamy rozlunienie. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt. Prdko jadcego motocykla dobieramy zalenie od wielu czynnikw, limitujcych dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Stan techniczny motocykla amortyzatory, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zamkn gaz, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulce, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby motocykl na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko. Jazda w grach. Jazda w grach jest dobrym testem umiejtnoci kierowcy. Grskie drogi wymagaj szczeglnej umiejtnoci oceny i dostosowania prdkoci do warunkw jazdy. Warunki te stwarzaj zakrty, wzniesienia i spadki, zwenia drogi, mostki i tp. Kierowca musi wykaza si doskona operatywnoci zarwno w sferze waciwego toru jazdy jak i efektywnoci jazdy poprzez waciwy dobr przeoenia skrzyni biegw i bezbdn operacj zmiany biegw. Warto przypomnie, o warunkach hamowania na wzniesieniu i na spadku drogi.

Proponuje si opowiadanie jako metod realizacji tematu, uzupenionym pokazem filmu obrazujcym rne sytuacje z jakimi spotykamy si podczas jazdy w terenie grzystym.

TEMAT VIII rozbiegowy).

Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas Wyprzedzanie. Opuszczanie drogi ekspresowej.

Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne.

Uwiadomienie koniecznoci pobudzania i wiczenia wyobrani oraz zdolnoci przewidywania, jako czynnikw wspomagajcych bezpieczestwo jazdy w szczeglnoci pynnoci i bezkolizyjnoci jazdy.

Zdobycie wiadomoci o wczaniu si do ruchu z wykorzystaniem pasa rozbiegowego. Uwiadomienie czynnika dynamiki jazdy jako wspdecydujcego o pynnoci ruchu i bezpieczestwie.

Uwiadomienie nadrzdnej roli zdolnoci przewidywania podczas manewru wyprzedzania, szczeglnie przy duych szybkociach. Uwiadomienie zdobycia umiejtnoci oceny prdkoci poruszajcych

Zachowanie si na drogach ekspresowych. Drogami ekspresowymi nazywamy drogi przeznaczone wycznie dla pojazdw samochodowych. Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem zieleni lub energochonnymi barierami. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Pojazdy wczajce si do ruchu maj obowizek ustpi pierwszestwa pojazdom znajdujcym si w ruchu. Pojcie pierwszestwa naley tu rozumie jako niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie si na pasie rozbiegowym koczy si zazwyczaj dugim oczekiwaniem na przerw w potoku do szybko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi pojazdami i pynne wczenie si do ruchu. Wyprzedzanie. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Decydujce znaczenie ma znw zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw. Na drodze

Proponuje si metod opowiadania.

Proponuje si metod opowiadania.

Proponuje si metod wykadu.

si pojazdw, perfekcyjnego operowania zmian biegw, obserwacji i przewidywania.

Uwiadomienie moliwoci podnoszenia kultury jazdy poprzez jazd wyran i nie stwarzanie sytuacji prowadzcych do zachwiania pynnoci ruchu. Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczonym do jazdy na wprost. Przyswojenie zasady, e najpierw sygnalizujemy zamiar opuszczenia drogi, przygotowujc innych uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy a dopiero potem hamujemy - najlepiej na pasie przeznaczonym do zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

ekspresowej, pojazdy z przeciwka jad inn jezdni. Jedziemy natomiast z wiksz szybkoci, do ktrej musimy dostosowa nasze przewidywania. Musimy patrze dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a osigniemy dostatecznie duy dystans od pojazdu wyprzedzanego, abymy mogli zjecha na prawy pas bez ryzyka zajechania drogi. Teraz dopiero moemy zasygnalizowa zamiar zmiany pasa ruchu i agodnie zjecha na prawy pas Proponuje si metod Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do opowiadania. zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Pojawia si natomiast problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Szczeglnie na autostradach trudno si zorientowa dokd nas dany zjazd wywiezie. Pomoc s tablice informacyjne. Trzeba je uwanie obserwowa. Zbliajc si do miejsca, w ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, sygnalizujemy nasz zamiar wczajc prawy kierunkowskaz i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zjazdu rozpoczynamy hamowanie, redukcj biegw i tp. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std

wyhamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze. TEMAT IX Holowanie motocykla. Jazda z przyczep. Jazda z bocznym wzkiem. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie zagroe Holowanie motocykla. Proponuje si jakie wynikaj z jazdy Holowanie motocykla jest czynnoci z gruntu realizacj tematu motocyklem na holu. niebezpieczn. Jeeli motocykl holowany jest metod opowiadania. przez samochd, gwne ryzyko ponosi Pomoc moe by kierowca holowanego motocykla. tablica, na ktrej On bowiem naraony jest na skutki szarpni instruktor wykona czy kadzenia motocykla przy pokonywaniu stosowne rysunki. skrtw. Oczywicie kierowca holowanego motocykla w kadej chwili moe zwolni hol(wynika to z przepisw), ale przecie nie o to idzie eby co rusz puszcza hol, bo wydua to czas jazdy i stwarza zamieszanie na drodze a to jest ju zagroeniem bezpieczestwa ruchu drogowego. Holowa motocyklist powinien jedynie kierowca z duym dowiadczeniem i umiejtnociami takiego prowadzenia samochodu, eby nie stwarza sytuacji niebezpiecznych dla holowanego motocyklisty. Podobne problemy wystpuj gdy motocykl holowany jest przez drugi motocykl. Tu sytuacja jest gorsza, szczeglnie przy skrtach, bo nawet drobne szarpnicia powoduj zachwianie rwnowagi obu pojazdw. Tu rwnie potrzebne jest dowiadczenie i rozumne wspdziaanie obu kierowcw. Uwiadomienie Proponuje si Jazda z przyczep. problemw Przepisy ruchu drogowego zezwalaj na realizacj tematu i kopotw jakie cignicie motocyklem przyczepy, nie metod pogadanki. Tre nauczania.

wynikaj z cignicia przyczepy motocyklem. Uwiadomienie potrzeby stosowania nieco odmiennej techniki jazdy motocyklem z bocznym wzkiem.

przekraczajcej wagi motocykla lub 100 kG. Proponuje si Jazda Motocyklem z bocznym wzkiem. Motocykl z bocznym wzkiem to zupenie realizacj tematu innej klasy pojazd (pojazd wieloladowy). metod opowiadania. Jazda motocyklem z bocznym wzkiem wymaga nieco odmiennej techniki jazdy. Przede wszystkim przy ruszaniu i hamowaniu odczuwa si charakterystyczne ciganie, przy ruszaniu w lewo, przy hamowaniu w prawo. Chyba, e motocykl posiada napd i hamulec na kole przyczepy. Inn dolegliwoci jest usztywnienie w paszczynie pionowej motocykla co powoduje, e kierowca wychyla si w zakrcie dla, czciowego choby zrekompensowania dziaania reakcji odrodkowych.

TEMAT X

Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych (ulewa, nieyca, mga). Polizg przyczyny sposoby zapobiegania. Podsumowanie materiau. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Uwiadomienie zagroe w czasie jazdy, wynikajcych z niesprzyjajcych warunkw atmosferycznych. Uwiadomienie faktu, e skutecznym sposobem przeciwdziaania jest ograniczenie prdkoci jazdy.

Tre nauczania. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Deszcz. W pocztkowej fazie, zmieszany z tustym brudem, tworzy na jezdni cienk niewidoczn warstw liskiej mazi. W poczeniu z czsto wystpujcymi koleinami, stwarza to niebezpieczestwo wytrcenia motocykla z prostolinijnego toru jazdy. Podczas obfitych opadw, powstaje zjawisko filmu wodnego, powodujcego utrat sterownoci. Mga. Jest jedn z najniebezpieczniejszych sytuacji jaka moe nas spotka na drodze. Ratunkiem jest po prostu bardzo wolna jazda a pomoc s biae linie wyznaczajce pasy ruchu. nieg. Jazda po niegu, na dobrych, zimowych oponach nie nastrcza specjalnych trudnoci a co najwaniejsze, nie stanowi elementu zaskoczenia. Wiadomo, e jest lisko i trzeba uwaa. Gorzej jest gdy nieg posypany sol zaczyna si topi. Wwczas nawierzchnia staje si niejednolita. S miejsca gdzie jedziemy po mokrym podou a ju za chwil jedziemy po

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod opowiadania.

Uwiadomienie czym jest polizg i jakie czynniki go wywouj.

Poznanie sposobu uniknicia upadku w sytuacji ulizgu tylnego koa motocykla.

Uwiadomienie, e czsto przyczyn polizgu jest zbyt silne naciskanie dwigni hamulca.

Utrwalenie nabytych wiadomoci

lodzie. Najgorsza jest sytuacja spowodowana marzncym deszczem lub marznc mawk. Polizg przyczyny sposb zapobiegania. Proponuje si metod Polizgiem okrela si sytuacj, w ktrej koa opowiadania przemieszczajcego si motocykla lizgaj si po podou. Polizg jest skutkiem pewnych przyczyn, ktre polizg wywoay. Mnogo przyczyn mogcych wywoa polizg jest nie przeliczalna. Jedn z typowych przyczyn jest nadmierna prdko w zakrcie. Jeeli sia reakcji odrodkowej przekroczy si przyczepnoci k, nastpuje polizg. Jeeli polizgno si tylne koo motocykla, naley ratunku szuka w kierownicy, ustawiajc przednie koa w kierunku przemieszczanie si motocykla. Tak ustawione koo spowoduje zniwelowanie siy, ktra spowodowaa polizg a odpowiedni balans ciaem, moe uchroni przed upadkiem. Sytuacja, w ktrej polizgowi w zakrcie ulego przednie koo, zazwyczaj koczy si upadkiem. Czst przyczyn polizgu jest zbyt gwatowne hamowanie, powodujce zablokowanie najczciej koa tylnego.. Ratunek puci hamulec i ponowi hamowanie delikatniej. Nauk trudnej sztuki opanowania polizgu poleca si w orodkach doskonalenia techniki. Proponuje si form Podsumowanie materiau wiczenia. repetytorium. Tematy ustali instruktor. Nauka jazdy.

3.4. 3.4.1.

Podzia materiau. Liczba godz. 1 1 1

L.p. Temat nauczania Przygotowanie do jazdy. I Uruchomienie silnika. Ruszanie i zatrzymanie Skrcanie w lewo i w prawo. II Zmiana biegw w gr i w d. . III semka. Jazda slalomem. Jazda po okrgu. Hamowanie ( Zmniejszenie prdkoci jazdy motocykla. Zatrzymanie ). Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. IV Ruszanie motocyklem na wzniesieniu drogi.

VI VII

VII I IX

Jazda w ruchu miejskim. Przejedanie przez tory tramwajowe uoone w jezdni. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w terenie. Jazda drog z koleinami. Przejazd przez kopny piach. Przejazd przez muldy. Jazda w terenie botnistym. Zwikszenie przyczepnoci przedniego koa. Pokonywanie ukw i zakrtw. Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Wyprzedzanie. Opuszczenie drogi ekspresowej. Powtrzenia wybranych tematw. Razem godzin

2 3

2 2

2 2 16

3.4.2. TEMAT I zatrzymanie.

Materia nauczania.

Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy.

Cel nauczania

Wskazwki metodyczne. Zdobycie umiejtnoci Przygotowanie do jazdy. Zajcia mog by przygotowania si Ubir kierowcy: Nieprzemakalne ubranie, prowadzone na kierowcy do jazdy buty z cholewk, rkawice, hem ochronny, utwardzonym placu do motocyklem. okulary, nakolanniki i naokietniki. wicze z uyciem Zdobycie umiejtnoci Ustawienie kierownicy dopasowanie do szkoleniowego zwizanych z wzrostu kierowcy. motocykla. przystosowaniem Ustawienie dwigni hamulca koa Zalecan metod byby motocykla do przedniego i sprzga w paszczynie instrukta poczony z indywidualnych cech i stanowicej przeduenia rk kierowcy. demonstracj. wymaga uytkownika. Ustawienie lusterka w taki sposb aby do W zajciach moe bra Przyswojenie regu obserwacji drogi za motocyklem przy udzia dwch prawidowej pozycji, jedzie na wprost, wystarczyo skierowa kursantw. zapewniajcej wzrok na lusterko, bez odchylania gowy. Kursanci powtarzaj moliwo obsugi Ustawienie podnkw na rwnym wszystkie elementy urzdze w zasigu rk poziomie. omwione i i ng kierowcy. Dwignia zmiany biegw ustawiona tak zademonstrowane Opanowanie sposobw aby znajdowaa si w poziomie zelwki przez instruktora.

Tre nauczania.

ergonomicznej i pewnej obsugi urzdze, co prowadzi do dziaa szybkich, skutecznych i nie rozpraszajcych uwagi.

Zdobycie umiejtnoci wykonania czynnoci zwizanych z uruchomieniem silnika motocyklowego. Uwiadomienie koniecznoci rozklejenia sprzga, w przypadku zimnego silnika i negatywnych skutkw, w przypadku zaniechania tej czynnoci. Przyswojenie czynnoci i umiejtnoci zwizanych z ruszaniem. Osignicie nawyku zwizanego z ruszeniem motocyklem, a w szczeglnoci: - Przyjcie prawidowej pozycji. - Sprawdzenie moliwoci wczenia si do ruchu. - Zasygnalizowanie zamiaru wczenia si do ruchu. - Ruszenie i wczenie si do ruchu. Przyswojenie czynnoci i umiejtnoci zwizanych zatrzymaniem. Osignicie nawyku zwizanego z zatrzymaniem

buta lewej nogi opartej na podnku.. Dwignia hamulca ustawiona tak aby znajdowaa si pod zelwk buta prawej nogi opartej na podnku.. Stopy opieraj si na podnku rdstopiem. Pozycja przy ruszaniu. - Lewa noga na podnku obok dwigni zmiany biegw. - Praw nog kierowca opiera si o krawnik (podoe). - Rce na kierownicy. Uruchomienie silnika. Wczamy zapon i starterem mechanicznym (lub elektrycznym) uruchamiamy silnik.

Zajcia prowadzone na placu do wicze. Zalecan metod byby instrukta poczony z demonstracj. W zajciach moe bra udzia dwch kursantw. Kursanci powtarzaj wszystkie elementy omwione i zademonstrowane przez instruktora. Ruszanie: Zajcia prowadzone na Przygotowanie do ruszenia: lewa rka placu do wicze. przygotowana do wcinicia sprzga, lewa Zalecan metod byby noga przygotowana do wczenia I biegu. instrukta poczony z Ogldamy si za siebie i w lusterko demonstracj. sprawdzajc czy moemy wczy si do Kursanci powtarzaj ruchu. Jeli droga jest wolna wszystkie elementy sygnalizujemy zamiar wczenia si do omwione i ruchu po czym wciskamy sprzgo, zademonstrowane wczamy I bieg przez instruktora. i kontrolujc sytuacj w lusterku, zwikszamy nieco obroty silnika i agodnie, z wyczuciem puszczamy sprzgo. Utrzymanie kierunku jazdy na wprost (jazda wzdu linii imitujcej krawnik jezdni). Zatrzymanie: - Spogldamy w lusterko. - Sygnalizujemy jak do skrtu w prawo. Zjedamy jak najbliej prawej krawdzi jezdni. - Wciskamy sprzgo i jednoczenie hamujemy oboma hamulcami. - Gdy motocykl si zatrzyma podpieramy si praw nog. - Lew nog wyrzucamy bieg na luz.

motocyklem, a w szczeglnoci: - Sprawdzenie czy istniej warunki do zatrzymania. - Zasygnalizowanie zamiaru zatrzymania przed uruchomieniem hamulcw motocykla. - Zatrzymanie motocykla. TEMAT II Skrcanie w lewo i w prawo. Zmiana biegw w gr i w d. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania. wiczenie umiejtnoci uruchamiania motocykla i ruszania. Nabieranie umiejtnoci utrzymywania rwnowagi i prostolinijnej jazdy. Nabieranie umiejtnoci i nawyku sygnalizowania zamiaru zmiany kierunku jazdy. Zdobywania umiejtnoci opanowania nierwnomiernej pracy silnika, powodujcej szarpnicia i zachwiania rwnowagi. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Nauk jazdy Skrcanie w lewo i w prawo. Uruchamiamy motocykl, wczamy I bieg i prowadzimy na ruszamy. Jazda odbywa si na I biegu w/g utwardzonym placu do wskazwek instruktora. wicze. Podczas pierwszych jazd motocyklem, Wskazanym byoby musimy opanowa trzy elementy: namalowanie - utrzymanie rwnowagi i kierunku jazdy, odpowiednich linii - sygnalizowanie kierunku jazdy, wyznaczajcych tras - opanowanie jazdy na pierwszym biegu. jazdy. Zamiar skrtu, po upewnieniu si, e droga Sugerowan metod jest wolna, sygnalizujemy odpowiednim byby pokaz. kierunkowskazem. Kursanci powtarzaj wszystkie elementy omwione i zademonstrowane przez instruktora.

Poznanie sposobu zmiany biegw. Opanowanie wspdziaania pracy rk i ng podczas zmiany biegw. Nabieranie nawyku przygotowania do zmiany biegu. Nabieranie nawyku i automatyzacji czynnoci zwizanych ze zmian biegw.

Zmiana biegu z I na II. Ruszenie - zwikszenie obrotw silnika (prdkoci jazdy motocykla) na I biegu. Przygotowanie do zmiany biegu: lewa rka przygotowana do wcinicia sprzga, lewa noga przygotowana do wczenia wyszego biegu. Zmiana biegu: - Zamknicie gazu z jednoczesnym wciniciem dwigni sprzga. - Przeoenie dwigi zmiany biegw z I na II (lewa noga oparta rdstopiem na podnku, zmiany biegu dokonujemy czci palcow stopy, bez odrywania stopy od podnka). - Pynne puszczenie sprzga z jednoczesnym zwikszeniem obrotw. - Zatrzymanie (wciskamy sprzgo i hamujemy oboma hamulcami). Zmiana biegw w gr. Osignicie odpowiedniej prdkoci. Przygotowanie do zmiany biegu: jw. Zmiana biegu: - Puszczenie gazu i wcinicie dwigni sprzga. - Przesunicie dwigni w kierunku wyszego biegu. - Pynne puszczenie sprzga z dodaniem gazu. Pozycja zasadnicza . Zmiana biegw w d. Doprowadzenie do zmniejszenia prdkoci (zamknicie gazu lub hamowanie). Przygotowanie do zmiany biegu jw. Zmiana biegu w d. - Wcinicie sprzga. - Przesunicie dwigni biegw w kierunku niszego biegu. - Pynne puszczenie dwigni sprzga. Opisany sposb zmiany biegw w d, dotyczy sytuacji, w ktrej chodzi o wytracenie prdkoci np. przed skrzyowaniem lub skrtem (dohamowanie silnikiem). Zmiana biegu w d z wyrwnaniem obrotw silnika. - Wcinicie sprzga. - Przesunicie dwigni biegw w kierunku niszego biegu.

Zajcia prowadzone na placu do wicze lub mao ruchliwych ulicach. Wskazan metod byby instrukta.

Utrwalenie wiadomoci i umiejtnoci zdobytych przy nauce zmiany biegu z I na II oraz zdobywanie umiejtnoci zmiany na wysze biegi.

Zajcia prowadzone na placu do wicze lub mao ruchliwych ulicach Wskazan metod byby instrukta.

Nabieranie umiejtnoci oszacowania warunkw, ktre wymuszaj zmian biegu z wyszego na niszy (np. konieczno znacznego zmniejszenia prdkoci jazdy). Nabieranie umiejtnoci wybrania odpowiedniego momentu redukcji. wiczenie manualnych czynnoci zwizanych z redukcj biegw, w szczeglnoci pynnego puszczenie sprzga po wczeniu niszego

Zajcia prowadzone na placu do wicze lub mao ruchliwych ulicach. Wskazan metod byby instrukta.

biegu bez wyrwnania - Puszczenie dwigni sprzga. obrotw. Pozycja zasadnicza. Nabieranie umiejtnoci wyrwnywania obrotw silnika przy redukcji biegw. TEMAT III semka. Jazda slalomem. Jazda po okrgu. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania. Wskazwki metodyczne. Poznanie moliwoci Zajcia prowadzone na semka skrtu motocykla w Jazda torem w ksztacie semki. placu do wicze. prawo i w lewo. A: przejazd symetryczny. Wskazan metod Zdobycie umiejtnoci Tor jazdy powinien by taki, eby byby instrukta z oceny niezbdnej motocykl przejedajc koo supka demonstracj. przestrzeni do ustawiony by prostopadle do prostej Kursanci powtarzaj wykonania manewru czcej dwa supki. wszystkie elementy zawracania przy bliskim B: przejazd niesymetryczny. omwione i maksymalnemu Tor jazdy powinien by taki, aby motocykl zademonstrowane skrceniu kierownicy. po nawrocie znalaz si obok supka i by przez instruktora. Wyrabianie nawyku ustawiony rwnolegle do prostej czcej wykonywania oba supki. czynnoci zawczasu. wiczenie wykonywania skrtw w lewo i w prawo. Nabywanie Zajcia prowadzone na Jazda slalomem. umiejtnoci Przejazd slalomu z nawrotem, z placu do wicze. prawidowego i wykorzystaniem uprzednio zdobytych Wskazan metod szybkiego wiadomoci i umiejtnoci. Elementy byby instrukta z wykonywania skrtw przejazdu slalomu: demonstracj. w lewo i w prawo. A/ Waciwe ustawienie motocykla. Kursanci powtarzaj Zdobywanie B/ Waciwy wybr strefy skrtu wszystkie elementy umiejtnoci (rozpoczcie skrtu powinno nastpi omwione i wyczuwania gabarytw zawczasu przed mijanym supkiem). zademonstrowane motocykla. Zachowanie waciwej odlegoci od supka przez instruktora. Pobudzenie wyobrani i zwizanej z gabarytami motocykla, co rozwijanie zdolnoci przekada si bezporednio na przewidywania. bezpieczestwo w ruchu drogowym. Stosowanie zasady C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby zawczasu. po wykonaniu nawrotu motocykl znalaz Nabieranie umiejtnoci si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby oceny moliwoci by to kolejny supek slalomu. skrtu motocykla. Zdobycie umiejtnoci Jazda po okrgu. Zajcia prowadzone na jazdy po krzywinie Jazda torem w ksztacie koa. Jazda na II placu do wicze Tre nauczania.

koa z rnymi prdkociami. Uwiadomienie zwizku pomidzy prdkoci jazdy, reakcj odrodkow i pochyleniem motocykla w zakrcie.

TEMAT IV wzniesieniu.

lub III biegu. Nauka jazdy po okrgu Wskazan metod jest uwidacznia zwizek pomidzy prdkoci instrukta. jazdy, dziaaniem reakcji odrodkowej i W zajciach moe bra pochylenia motocykla. udzia dwch Zachowani jednej paszczyzny motocykla i kursantw. kierowcy podczas jazdy w pochyleniu (pozycja zasadnicza). Oswojenie si z jazd po okrgu w lew i w praw stron. Jazda z rnymi prdkociami. Kierowanie jedn rk. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na

Jazda w ruchu miejskim. Czas realizacji: 2 godzin praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie faktu, Nauk prowadzi na Hamowanie. e najlepszym Zagroenie w ruchu drogowym, najczciej placu do wicze, zagwarantowaniem zwizane jest z brakiem wolnej przestrzeni ewentualnie na mao bezpieczestwa jest bo na drodze stoi inny samochd, bo na ruchliwych ulicach przestrze (bez przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo z (w tym przypadku ogranicze). zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje nauka odbywa si Uwiadomienie zmuszaj nas do hamowania. pod kontrol hamowania jako Ukad hamulcowy i umiejtna jego obsuga, instruktora). dziaania zmierzajcego stanowi drugi w hierarchii wanoci do zmniejszenia element bezpieczestwa jazdy prdkoci jazdy bd (pierwszoplanowym jest ukad kierowniczy). zatrzymania pojazdu. Dwa cele hamowania: Poznanie zasad A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. zatrzymywania W czasie hamowanie nie naley wciska motocykla jadcego dwigni sprzga. Motocykl poruszajcy si szybko i jadcego na luzie lub wcinitym sprzgle posiada wolno. gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie przedniego koa). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu, musimy rozrni dwa przypadki: - motocykl jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulce, zmniejszajc szybko jadcego motocykla a w kocowej fazie hamowania wciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od napdzanego tylnego koa. - motocykl jadcy wolno zatrzymujemy wciskajc najpierw sprzgo a potem Tre nauczania.

hamulce. Uwiadomienie Hamowanie na wzniesieniu i spadku dziaajcych na drogi. motocykl skadowych Podczas hamowania na spadku drogi, sile si grawitacji, w czasie hamowania przeciwdziaa skadowa siy hamowania na cikoci, ktra skierowana jest w kierunku wzniesieniu jazdy. i spadku drogi. Podczas hamowanie na wzniesieniu, ta sama skadowa siy cikoci skierowana jest w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy i wspomaga si hamowania. Uzmysowienie Ruszanie motocyklem na wzniesieniu dziaania skadowej siy drogi. cikoci powodujcej Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie staczanie si motocykla trudny moment cofania si motocykla, po po zwolnieniu hamulca. zwolnieniu hamulca. Opanowanie stresu, wywoanego koniecznoci precyzyjnego zrwnowaenia skadowej siy cikoci z si napdow motocykla a nastpnie ruszenie pod grk. Obycie si z ruchem Jazda w ruchu miejskim. miejskim i Jazda w ruchu miejskim wymaga od przetransponowanie kierowcy: posiadanej wiedzy - stosowania zasad i przepisw ruchu, teoretycznej na - znacznego napicia uwagi, rzeczywiste warunki - szybkich zmian decyzji, ruchu drogowego. - szerokiego kta obserwacji drogi, Wpojenie pynnoci - zdolnoci przewidywania poczyna innych jazdy jako jednej z uytkownikw drogi, podstawowych zasad - w przypadku koniecznoci zatrzymania bezpieczestwa! motocykla, naley wicej uwagi powici Nabieranie na obserwacj sytuacji za ni przed automatyzacji obsugi motocyklem, urzdze motocykla, - po zatrzymaniu motocykla wynikajcym koniecznej w sytuacji z warunkw ruchu wczy w por I bieg skupienia uwagi na aby by gotowym do kontynuowania jazdy. innych waniejszych w Przejazd przez skrzyowanie. danej chwili Podczas oczekiwania na wjazd na zagadnieniach. skrzyowanie naley bacznie obserwowa Zdobywanie ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko umiejtnoci patrzenia poruszajcych si pojazdw daleko, co uatwia i w por ustali moment dogodny do prowadzenie motocykla wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by po linii prostej i bezpieczny i nie powodowa zachwiania poszerza kt widzenia. pynnoci ruchu innych pojazdw.

Sugeruje si realizacj tego tematu w naturalnych warunkach terenowych, nie koniecznie na drodze publicznej.

Nauk ruszania na wzniesieniu realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych, nie koniecznie na drodze publicznej.

Jazda tras o moliwie maym nasileniu ruchu W tym wiczeniu instruktor kadzie nacisk na technik jazdy kursanta ( jazda na wprost, wykonywanie skrtw, ruszanie, zatrzymanie). Instruktor jedzie przed lub za kursantem, w zalenoci od stopnia opanowania sztuki kierowania motocyklem przez kursanta.

Wyrabianie nawyku elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu.

Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechani przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma motocykl, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Przejazd przez tory tramwajowe uoone w jezdni. Tory tramwajowe uoone w jezdni stwarzaj niebezpieczn sytuacj dla motocyklisty. Niewielka rnica poziomu szyny w stosunku do jezdni a nawet sama rnica przyczepnoci opony motocykla do jezdni i do szyny powoduj, e podczas przejedania przez szyny pod maym ktem (stycznie do szyny), naraeni jestemy na ulizg koa, zachwiane rwnowagi i upadek. W takiej sytuacji naley przede wszystkim dostosowa prdko do sytuacji. Stara si najeda na szyny pod ktem zblionym do kta prostego. Dowiadczeni, wprawni motocyklici pomagaj sobie w takich sytuacjach odpowiednim balansowaniem ciaa, co w duym stopniu zmniejsza ryzyko ulizgu ale wymaga duej wprawy. Na szczcie takie umieszczanie torw tramwajowych naley dzi do rzadkoci. Rada oglna tego typy przeszkody naley pokonywa, najedajc pod ktem zblionym do kta prostego.

TEMAT V zmierzchu.

Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po Czas realizacji: 3 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania. Nabieranie dowiadcze zwizanych z jazd z dozwolon prdkoci po za obszarem zabudowanym. Uwiadomienie

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne. Prowadzenie nauki w Jazda w ruchu drogowym w miecie i normalnym ruchu poza miastem. Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami drogowym. ruchu. Jazda ladem Przestrzeganie zasady ruchu instruktora. Jazda w ruchu prawostronnego! Przejazd przez skrzyowania o ruchu miejskim i po za

wyjtkowego zagroenia wynikajcego z nieprawidowego wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tramwajowe. Nabieranie dowiadcze wynikajcych z wspuczestnictwa w ruchu drogowym. Uwiadomienie bezporedniego zwizku pomidzy wspuczestnictwem i kultur ruchu drogowego.

Oswojenie si z jazd motocyklem po zmierzchu. Nabranie umiejtnoci operowania wiatami. Uwiadomienia

kierowanym i nie kierowanym. Przejazd przez skrzyowanie o ruchu okrnym. Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu, waciwego dla zamierzonego kierunku jazdy. Wyprzedzanie w warunkach ruchu miejskiego. Jazda poza obszarem zabudowanym (90 km/godz.). Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem zabudowanym. Wyprzedzanie motocyklem rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterko, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a osigniemy dostatecznie duy dystans od pojazdu wyprzedzanego, abymy mogli zjecha na prawy pas bez ryzyka zajechania drogi. Teraz dopiero moemy zasygnalizowa zamiar zmiany pasa ruchu i agodnie zjecha na prawy pas. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Skrzyowanie z torami, szczeglnie kolejowymi, to zdecydowanie najniebezpieczniejsze skrzyowanie. Zderzenie z pocigiem to najczciej mier kierowcy i pasaera. Nie wierzmy w sygnalizacj, automatyczne zapory, w rzetelno drnika i td.

miastem z zastosowaniem wiedzy, o zasadach i przepisach ruchu drogowego oraz znakach i sygnaach drogowych, zdobytej podczas zaj teoretycznych.

Podczas jazdy po zmierzchu zwraca uwag na stosowanie wiate mijania i wiate drogowych.

zagroenia wynikajcego z chwilowego olnienia prze wiata pojazdu, z ktrym si mijamy. Zdobycie umiejtnoci unikania olnienia, poprzez nie patrzenie w wiata pojazdu, z ktrym si mijamy a obserwacj prawego pobocza, jako miejsca, gdzie moe znajdowa si nieowietlony uytkownik drogi.

S to wszystko elementy, ktre mog zawie a pocig si nie zatrzyma! Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu. Przejazd tras jw. z uyciem wiate mijania i wiate drogowych motocykla oraz zwrcenie uwagi na warunki, w jakich wiate tych mona uywa. Zagadnieniem na ktre warto zwrci uwag podczas jazdy z uyciem wiate mijania, jest umiejtno nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdu. Wzrok skierowa naley na prawe pobocze. Jest to strefa najsabiej owietlona a tam wanie moe znajdowa si pieszy lub rowerzysta. Pobocze w strefie mijania, powinno si wczeniej bacznie obserwowa, wykorzystujc powiat wiate mijania pojazdu, z ktrym za chwil bdziemy si mijali. W trakcie mijania nastpuje bardzo silne ograniczenie widocznoci i pewien odcinek drogi jedziemy na pami, majc w pamici sytuacj z przed kilku sekund.

TEMAT VI

Jazda w terenie. Jazda drog z koleinami. Jazda w kopnym piachu. Jazda przez muldy. Jazda w terenie botnistym. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania.

Tre nauczania.

Uwiadomienie Jazda w terenie. edukacyjnej roli jak Przez jazd w terenie rozumie bdziemy spenia jazda w terenie. jazd po drogach gruntowych, lenych duktach i bezdroach. Jazda w terenie jest najlepszym testem umiejtnoci technicznych prowadzenia motocykla. Natura jest bezwzgldna i nie wybacza bdw. Zmagania z przeciwnociami losu, stwarzanymi przez natur s znakomitym wyzwaniem dla wszystkich, ktrzy t drog chc kultywowa

Wskazwki metodyczne. Pogadanka przygotowujca do praktycznej nauki jazdy.

technik jazdy motocyklem. Kontynuowanie nauki jazdy w terenie wszystkim chtnym polecamy w orodkach doskonalenia techniki jazdy. Zdobycie umiejtnoci Jazda drog z koleinami. prowadzenia motocykla Zarwno na drogach gruntowych jak i w pozycji stojcej. lenych duktach najczciej napotykamy na Zdobycie umiejtnoci wyjedone koleiny przez furmanki, utrzymywania traktory, maszyny rolnicze i tp rwnowagi poprzez Jazda motocyklem takimi drogami posiada balans ciaem, bez niezaprzeczalne uroki, jest znacznie zmiany toru jazdy. bezpieczniejsz ni jazda w ruchu drogowym ale wymaga od kierowcy specyficznych umiejtnoci. Zacznijmy od kolein. Jazda w koleinie wymaga od kierowcy umiejtnoci utrzymania rwnowagi w sytuacji kiedy tor jazdy narzucony jest przez kolein. Kierowca unosi si, stajc na podnkach i balansujc ciaem utrzymuje rwnowag. Balansowanie ciaem polega na przesuwaniu rodka cikoci bez zmiany toru jazdy. Jest to odwrotna sytuacja ni podczas normalnej jazdy kiedy rwnowag utrzymujemy kierownic, poprzez zmian toru jazdy. Jazda w koleinie jest trudna i nieprzyjemna tote starajmy si znale odpowiednie miejsce, gdzie koleina jest pytka, aby z niej wyjecha. Lepsz metod jest jazda obok koleiny, lub midzy koleinami. Tu jednak musimy si liczy z moliwoci natrafienia na wystajce kamienie, korzenie drzew, lub inne nierwnoci. Generalnie - wszystkie sytuacje groce zachwianiem rwnowagi naley pokonywa stojc na podnkach. Zdobycie umiejtnoci Przejedanie przez kopny piach. stosowania pulsacji w To rwnie sytuacja z jak musimy liczy si paszczynie pionowej, w jedzie terenowej. Odcinki piaszczystej przez hutanie si na drogi pokonujemy na do wysokich motocyklu. Zdobycie obrotach, niskiego biegu (np. II). Oczywicie umiejtnoci stajemy na podnkach ciskajc kolanami stosowania pulsacji zbiornik paliwa, staramy si jecha prosto gazem. bez niepotrzebnych skrtw. Dodatkowo, uginajc nogi w kolanach, hutamy si powodujc chwilowe odcienie motocykla, ktry w tym czasie wyjedzie z na powierzchni piaszczystej drogi. Jest to rodzaj pulsacji w paszczynie pionowej.

Proponuje si realizacj zaj w naturalnych warunkach terenowych. W zalenoci od warunkw, instruktor po wstpnym instruktau moe jecha drugim motocyklem, obserwujc jazd kursanta lub obserwowa jazd stojc z boku drogi.

Proponuje si realizacj zaj w naturalnych warunkach terenowych. Po wstpnym instruktau, instruktor obserwuje jazd kursanta na wybranym odcinku drogi.

Drug czynnoci wspomagajc przejazd przez kopny piach jest operacja gazem. Tu rwnie stosujemy pulsacj polegajc na naprzemiennym otwieraniem na maksimum i przymykaniem przepustnicy. Otwarcie przepustnicy powoduje odcienie przedniego koa ale za to zakopywanie si koa na pdowego. Przymknicie przepustnicy spowoduje docienie koa przedniego ale odciy koo tylne. Stosujc obie pulsacje (ciaem i gazem) znacznie podnosimy szanse przejechania, bez zakopania si w piachu. Zdobycie umiejtnoci Przejazd przez muldy. takiego dobrania Poprzeczne pofadowania drogi to czsto przeoenia skrzyni spotykana sytuacja podczas jazdy w terenie. biegw, aby przy Jeeli fady s agodne, w odstpach dwu okrelonej prdkoci trzy metrowych, przejedamy je normalnie, mona byo tyle e wolno. Jeeli natomiast s to na tyle wykorzysta dugi okres gsto ukadajce si nierwnoci, e nie przyspieszania przy przejedziemy przez nie bez przeskakiwania, maym wzrocie to sposb jest inny. Wczamy do wysoki prdkoci jazdy. bieg, w stosunku do prdkoci z jak Zdobycie umiejtnoci jedziemy (np. III lub IV), odkrcamy odciania motocykla przepustnic i stojc na podnkach przez zmniejszenie siy pokonujemy muldy. Wysoki bieg bezwadnoci naszego (za wysoki jak na szybko z jak ciaa, w wyniku pokonujemy muldy), potrzebny jest po to, ugitych w kolanach aby motocykl mg przyspiesza, odciajc nogach. przednie koo ale jednoczenie, z powodu maej mocy jak w tej sytuacji dysponuje, nie mg zbyt szybko nabra prdkoci (Silnik pracuje w zakresie niskich obrotw). Na podnkach stoimy aby uly pracy amortyzatorom zmniejszajc mas bezwadnoci naszego ciaa, zamortyzowan przez ugite w kolanach nogi. Uwiadomienie roli Jazda w terenie botnistym. jak odgrywa Boto jest najwiksz zmor dla motocyklisty balansowanie ciaem w terenie. Trudno mwi o jedzie przez dla utrzymania bota. Prze bota si raczej brnie. Jazda czy rwnowagi w sytuacji te brnicie przez boto jest bardzo trudn lizgajcego si sztuk, graniczc z ekwilibrystyk. motocykla. Niemniej prbowa mona. O szybkoci Nabranie respektu i musimy zapomnie. Jedziemy na niskim pokory wobec pozornie biegu, stojc oczywicie na podnkach i prostych wicze. balansujc ciaem i kierownic usiujemy przemieszcza si do przodu, ulizgujcym si bez przerwy motocyklem.

Proponuje si realizacj zaj w naturalnych warunkach terenowych. Po wstpnym instruktau, instruktor obserwuje jazd kursanta na wybranym odcinku drogi.

Proponuje si realizacj zaj w naturalnych warunkach terenowych. Po wstpnym instruktau, instruktor obserwuje jazd kursanta na wybranym odcinku drogi.

TEMAT VII zakrtw.

Zwikszenie przyczepnoci przedniego koa. Pokonywanie ukw i

Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie Przypomnienie o Zwikszenie przyczepnoci przedniego moliwoci docienia koa. sposobie zwikszenia przedniego koa Dojedajc do zakrtu, na moment przed przyczepnoci motocykla w momencie pierwszym ruchem kierownic naley przedniego koa rozpoczynania skrtu. zamkn gaz. Przyczyni si to do docienia motocykla w Zdobycie umiejtnoci przedniego koa motocykla, ktre tym lepiej momencie dociania przodu rozpocznie wprowadzenie motocykla w rozpoczynania skrtu. motocykla zakrt. Dobr metod byby w momencie Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, demonstracyjny rozpoczynania skrtu, moemy w momencie kiedy zaczniemy przejazd przez zakrt co znacznie poprawia prostowa (ustawia do jazdy na wprost) instruktora z bezpieczestwo jazdy. kierownic motocykla. kursantem w roli pasaera.. Zdobycie umiejtnoci Pokonywanie ukw i zakrtw. Nauk pokonywania wyboru optymalnego Tory przejazdu przez zakrty. zakrtw, proponuje toru jazdy przy Poprawny tor jazdy jest podstawowym si prowadzi na pokonywaniu ukw gwarantem bezpiecznej jazdy. wybranych odcinkach i zakrtw. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej krtych drg. Nie Uwiadomienie krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si musz to by grskie zwizku pomidzy wychyli , eby wczeniej zobaczy serpentyny. prawidowo wybranym koniec zakrtu. Wystarczy kilka torem jazdy a poW poowie zakrtu (t.zw. szczycie) zakrtw lewych, praw bezpieczestwa zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z kilka prawych i ruchu drogowego. zakrtu wracamy do prawej krawdzi jezdni oczywicie (zmniejszamy siy boczne). umiarkowana Uwiadomienie - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi szybko. zagroenia jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do Prawidowo wybrany wynikajcego z prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu tor jazdy ma suy przejechania w wracamy do osi jezdni. poprawie zakrcie na lew Naley przy tym pamita o kategorycznym bezpieczestwa i stron jezdni ! Uwiadomienie faktu, zakazie przekraczania osi jezdni. Zmiany komfortu jazdy a nie e prdko toru jazdy moemy dokonywa na swojej prowokowa do jazdy (nadmierna) jest (prawej) poowie jezdni lub w ramach szybkiej i najczstsz przyczyn namalowanego pasa ruchu. ryzykownej. wypadku w zakrcie. Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. Proponuje si metod Zdobycie umiejtnoci Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje jazdy ladem oceny prdkoci z zakrt lewy, to wychodzc z prawego zakrtu instruktora w uwzgldnieniem nie moemy wrci do osi jezdni, bo nie pierwszej fazie nauki czynnikw limitujcych odpowiada to prawidowemu wejciu w a nastpnie instruktor bezpieczn prdko do zakrt lewy. Tak wic wychodzc z prawego jedzie za kursantem pokonania danego zakrtu, musimy pozosta przy prawej obserwujc technik Tre nauczania.

zakrtu.

krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy jazdy kursanta. rozpoczyna skrt w lewo. Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o. Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy motocykl do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, opniamy rozlunienie. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt. Prdko jadcego motocykla dobieramy zalenie od wielu czynnikw, limitujcych dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Stan techniczny motocykla amortyzatory, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zamkn gaz, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulce, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby motocykl na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko. Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas

TEMAT VIII rozbiegowy).

Wyprzedzanie. Opuszczanie drogi ekspresowej. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie Zajcia naley Zachowanie si na drogach koniecznoci prowadzi na ekspresowych. pobudzania i wiczenia Drogami ekspresowymi nazywamy drogi wybranym odcinku wyobrani oraz przeznaczone wycznie dla pojazdw drogi ekspresowej. zdolnoci samochodowych. Drogi te posiadaj dwie Proponuje si metod przewidywania, jako jednokierunkowe jezdnie, jazdy ladem czynnikw o co najmniej dwch pasach ruchu. Jezdnie instruktora w pierwszej wspomagajcych bywaj czsto przedzielone pasem zieleni fazie nauki a nastpnie bezpieczestwo jazdy lub energochonnymi barierami. instruktor jedzie za w szczeglnoci Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra kursantem obserwujc pynno jazdy i nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj technik jazdy bezkolizyjno. szybkiej jedzie. kursanta. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Zdobycie umiejtnoci Wczanie si do ruchu (pas Proponuje si metod wczania si do ruchu rozbiegowy). jazdy ladem z wykorzystaniem pasa Pojazdy wczajce si do ruchu maj instruktora w pierwszej rozbiegowego. obowizek ustpi pierwszestwa fazie nauki a nastpnie Uwiadomienie pojazdom znajdujcym si w ruchu. Pojcie instruktor jedzie za czynnika dynamiki pierwszestwa naley tu rozumie jako kursantem obserwujc jazdy jako niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie technik jazdy wspdecydujcego o si na pasie rozbiegowym koczy si kursanta. pynnoci ruchu i zazwyczaj dugim oczekiwaniem na bezpieczestwie. przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi pojazdami i pynne wczenie si Tre nauczania

Uwiadomienie nadrzdnej roli zdolnoci przewidywania podczas manewru wyprzedzania, szczeglnie przy duych szybkociach. wiczenie oceny prdkoci poruszajcych si pojazdw. wiczenie perfekcyjnego operowania zmian biegw, w szczeglnoci przy redukcji. wiczenie obserwacji i przewidywania. wiczenie kultury jazdy poprzez jazd wyran i nie stwarzanie sytuacji prowadzcej do zachwiania pynnoci ruchu.

Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczonym do jazdy na wprost. Przyswojenie zasady, e najpierw sygnalizujemy zamiar opuszczenia drogi przygotowujc innych

do ruchu. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Decydujce znaczenie ma znw zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw. Na drodze ekspresowej, pojazdy z przeciwka jad inn jezdni. Jedziemy natomiast z wiksz szybkoci, do ktrej musimy dostosowa nasze przewidywania. Musimy patrze dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a osigniemy dostatecznie duy dystans od pojazdu wyprzedzanego, abymy mogli zjecha na prawy pas bez ryzyka zajechania drogi. Teraz dopiero moemy zasygnalizowa zamiar zmiany pasa ruchu i agodnie zjecha na prawy pas. Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Pojawia si natomiast problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Szczeglnie na autostradach trudno si zorientowa dokd nas dany zjazd wywiezie. Pomoc s tablice informacyjne. Trzeba je uwanie obserwowa. Zbliajc si do miejsca, w ktrym

Proponuje si metod jazdy ladem instruktora w pierwszej fazie nauki a nastpnie instruktor jedzie za kursantem obserwujc technik jazdy kursanta.

Proponuje si metod jazdy ladem instruktora w pierwszej fazie nauki a nastpnie instruktor jedzie za kursantem obserwujc technik jazdy kursanta.

uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy a dopiero potem hamujemy - najlepiej na pasie przeznaczonym do zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

zamierzamy opuci drog ekspresow, sygnalizujemy nasz zamiar wczajc prawy kierunkowskaz i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zjazdu rozpoczynamy hamowanie, redukcj biegw i tp. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std wyhamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze.

TEMAT IX

Powtrzenia wybranych tematw. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania Nabywanie umiejtnoci i dowiadczenia.

Tre nauczania. Powtrzenia. wg. wybranych tematw.

Wskazwki metodyczne. Wyboru tematu do powtrzenia moe dokona kursant lub instruktor, wybierajc najsabiej opanowane tematy.

P3.5. 3.5.1.

Zachowanie na miejscu wypadku i pomoc przedlekarska Podzia materiau. Teori wiczeni Raze a a m

L.p Tematy nauczania .

1. 2.

Wypadkowo i ratownictwo drogowe. Zasady postpowania na miejscu wypadku. Stany zagroenia ycia w wypadkach drogowych. Zranienia, oparzenia, krwotoki, zamania. Razem 3.5.2 Materia nauczania.

1 1 2

1 1 2

2 2 4

TEMAT I wypadku.

Wypadkowo i ratownictwo drogowe. Zasady postpowania na miejscu

Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienia Proponuje si metod Wypadkowo i ratownictwo drogowe. przyczyn jakie mog Idea, cele i zakres ratownictwa drogowego. wykadu, z spowodowa wypadek Wypadkowo drogowa. Przepisy prawne. wykorzystaniem drogowy. Czynniki zagroenia wypadkowego. rodkw Uwiadomienie Kierowca a leki. Kierowca a uywki. audiowizualnych. obowizku niesienia Zasady postpowania na miejscu pomocy wypadku. poszkodowanym w Zabezpieczenie miejsca wypadku. wypadku. Organizacja wspdziaania innych osb. Uwiadomienie roli Zawiadomienie o wypadku odpowiednich organizatora akcji sub (stra poarna, pogotowie ratunkowe, ratowniczej w policja). wypadku drogowym. Ratowniczy sposb wynoszenia ofiary Zdobycie umiejtnoci wypadku z samochodu. Proponuje si wynoszenia ofiary Uycie ganicy gaszenie ognia. wiczenia wypadku z samochodu. z instruktaem. Zdobycie umiejtnoci posuenia si ganic. Tre nauczania.

TEMAT II Stany zagroenia w wypadkach drogowych. Zranienia, oparzenia, krwotoki, zamania. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Poznanie sposobw ratujcych ycie ofiarom wypadku. Poznanie sposobw przeciwdziaania w przypadku bezdechu, Stany zagroenia ycia w wypadkach drogowych. Bezdech przyczyny, objawy, przeciwdziaanie. Sztuczne oddychanie. Postpowanie z nieprzytomnym pozycja boczna ustalona. Proponuje si metod wykadu, z wykorzystaniem rodkw audiowizualnych.

zatrzymaniu akcji serca i wstrzsu. Poznanie sposobw postpowania w przypadku zranie, oparze, krwotokw i zama. Zdobycie umiejtnoci udronienia drg oddechowych, wykonania sztucznego oddychania, zewntrznego masau serca, opatrunku uciskowego i unieruchomienia zamania.

Zatrzymanie akcji serca objawy, rozpoznanie. Masa zewntrzny serca. Wstrzs rodzaje: krwotoczny, urazowy, oparzeniowy. Sposb rozpoznawania. Postpowanie przeciwwstrzsowe.. Zranienia, oparzenia, krwotoki, zamania. Rodzaje zranie stosowanie opatrunkw. Oparzenia i sposoby postpowania. Rodzaje krwotokw sposoby postpowania (opatrunek uciskowy). Zamania rodzaje. Unieruchamianie zama. Udranianie drg oddechowych odchylenie gowy. Pozycja boczna ustalona. Sztuczne oddychanie. Masa zewntrzny serca. Opatrunek uciskowy. Unieruchamianie zama.

Proponuje si wiczenia z instruktaem.

Program nauczania na kursie dla kandydatw na kierowcw Kat. B1, B, B+E. 1. Plan nauczania. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. Przedmiot nauczania Przepisy ruchu drogowego Technika kierowania samochodem Zarys budowy samochodu i zasady obsugi technicznej Nauka jazdy Zachowanie na miejscu wypadku i pomoc przedlekarska. Razem 3. 3.2. 3.1.1. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Programy nauczania. Przepisy ruchu drogowego. Podzia materiau nauczania. Teoria 1 1 3 4 2 2 2 1 16 4 wiczen Razem ia 1 1 3 2 6 2 4 2 2 1 20 Teori wiczen Zajcia Raze a ia Praktycz m ne 16 4 20 8 6 14 6 2 8 30 2 32 2 14 30 30 4 76

Tematy nauczania Wiadomoci oglne. Podstawowe pojcia. Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Znaki i sygnay na drogach. Oglne warunki uywania pojazdu samochodowego. Kierowca pojazdu samochodowego. Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza pojazdu samochodowego. Razem

. 3.1.2. Materia nauczania. Wiadomoci oglne. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych

TEMAT I

Cel nauczania Poznanie podstawowych poj dotyczcych ruchu drogowego. Uwiadomienie koniecznoci istnienia zasad i przepisw ruchu drogowego. Uwiadomienie przyczyn wypadkw i roli czowieka w ich powstawaniu. TEMAT II

Tre nauczania. Podstawowe elementy ruchu: droga, pojazd, czowiek. Ruch drogowy porzdkowany jest poprzez znaki drogowe, przepisy i zasady ruchu drogowego. Bdy czowieka jako najczstsza przyczyna wypadkw drogowych.

Wskazwki metodyczne Wykad lub opowiadanie, ilustrowane planszami, slajdami i tp.

Podstawowe pojcia. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych.

Cel nauczania Poznanie pojcia droga. i jej elementy. Poznanie elementw drogi. Poznanie pojcia obszaru zabudowanego. Uwiadomienie pojcia kierujcy i kierowca.

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne Droga publiczna. Czci skadowe drogi Wykad lub i ich przeznaczenie. Pas ruchu. O opowiadanie, jezdni. Chodnik. Pobocze. ilustrowane planszami, Okrelenie obszaru zabudowanego slajdami i tp. i jego oznakowanie. Kierujcy i kierowca. Kierowca, a inni uczestnicy ruchu rozwaga, kultura zachowania, ustpliwo, wyrozumiao. Pojcia szczeglna ostrono, ograniczone zaufanie, niedostateczna widoczno.

TEMAT III

Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Czas realizacji 3 godz. teorii + 1 godz. wicze.

Cel nauczania Poznanie zasad ruchu drogowego w nawizaniu do ruchu prawostronnego Poznanie pojcia skrzyowania drg. Poznanie rnych rodzajw pojazdw.

Tre nauczania. Ruch prawostronny, jedno i dwukierunkowy. Ruch okrny. Ruch na autostradach. Prawne i geometryczne pojcie skrzyowania drg. Podstawowe rodzaje skrzyowa. Skrzyowanie o ruchu kierowanym. Skrzyowanie drogi z torami pojazdw szynowych kolei. Pojazd. Pojazd silnikowy. Pojazd samochodowy. Pojazd uprzywilejowany. Motocykl. Przyczepa lekka. Pojazd szynowy. Dopuszczalna masa cakowita, ciar wasny. Dopuszczalny ciar cakowity.

Wskazwki metodyczne Pogadanka lub opowiadanie, ilustrowane planszami, slajdami, rysunkami na tablicy i tp. Wykad ilustrowany planszami, przeroczami, rysunkami na tablicy i tp.

TEMAT IV

Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Czas realizacji 4 godz. teorii + 2 godz. wicze

Wskazwki metodyczne Podstawowe manewry na drodze: Realizacj tematu wczanie si do ruchu, zmiana pasa proponuje si metod ruchu, mijanie, omijanie, wyprzedzanie, opowiadania, skrcanie, zawracanie, cofanie, pogadanki ewentualnie zatrzymanie i postj. wykadu z uyciem Miejsca i okolicznoci ograniczenia lub moliwie duej iloci zakazu wykonywania poszczeglnych rodkw audio manewrw. wizualnych. Zachowanie ostronoci i waciwe uprzedzanie innych uczestnikw ruchu przy wykonywaniu manewrw. Manewry zwizane z przejedaniem przez skrzyowanie drg. Uwiadomienie Zasada ustpowania pierwszestwa zagroenia wynikajcego przejazdu pojazdowi nadjedajcemu z z przecinania si prawej strony, przy przecinaniu si kierunkw jazdy. kierunkw ruchu pojazdw. Ksztatowanie nawyku Odstpstwa od tej zasady. ustpowania Pierwszestwo przejazdu pojazdw pierwszestwa przejazdu szynowych, uprzywilejowanych w pojazdowi ruchu oraz pojazdw poruszajcych si nadjedajcemu z prawej po drodze z pierwszestwem przejazdu. strony, pojazdom Ustpowanie pierwszestwa autobusom szynowym i wczajcym si do ruchu z uprzywilejowanym w przystankw. ruchu. Przejedanie przez skrzyowanie na Cel nauczania Uwiadomienie okolicznoci zwizanych z wykonywaniem rnych manewrw na drodze. Ksztatowanie nawyku obserwacji drogi i otoczenia przed wczeniem kierunkowskazu i rozpoczciem manewru.

Tre nauczania.

Ksztatowanie nawyku ustpowania pierwszestwa przejazdu autobusom wczajcym si do ruchu z przystankw. Uwiadomienie koniecznoci zajcia odpowiedniego pasa ruchu przy przejedaniu przez skrzyowanie. Uzmysowienie wyjtkowego zagroenia podczas przecinania drogi pojazdom szynowym. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pojazdw uprzywilejowanych (uatwienie przejazdu), jadcych w kolumnie, wykonujcych roboty na drodze. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pieszych, rowerzystw, pojazdw zaprzgowych i pieszych idcych w kolumnie.

wprost, skrcanie w prawo i w lewo. Zajmowanie odpowiedniego pasa ruchu. Przejazdy kolejowe jedno i wielo torowe. Urzdzenia ostrzegawczo zabezpieczajce. Zachowanie szczeglnych rodkw ostronoci przy przejedani przez przejazdy kolejowe. Zachowanie si wobec pojazdw: - uprzywilejowanych w ruchu, - jadcych w kolumnie, - wykonujcych czynnoci na drodze. Przejedanie przez wyznaczone przejcia dla pieszych, obok przystankw komunikacji publicznej. Zachowanie ostronoci wobec pieszych idcych wzdu jezdni. Zachowanie szczeglnej ostronoci przy przejedaniu przez osiedla, przy szkoach, przedszkolach i tp. Przejedanie obok rowerzystw motorowerzystw, pojazdw zaprzgowych, kolumn osb pieszych idcych drog. Prdko jazdy. Pojcie prdkoci bezpiecznej. Czynniki majce bezporedni wpyw na dobr prdkoci bezpiecznej natenie ruchu, warunki drogowe i atmosferyczne, jazda w dzie i w nocy. Dopuszczalna prdko jazdy rnych pojazdw. Uwiadomienie Hamowanie. Pojcie drogi hamowania. czynnikw limitujcych Czynniki wpywajce na drog bezpieczn prdko w hamowania (czowiek, pojazd, droga). okrelonych warunkach Zatrzymanie. Miejsca, w ktrych ruchu drogowego. zatrzymywanie jest zabronione. Uwiadomienie pojcia Holowanie. Warunki konieczne jakie Prdko bezpieczna. musi spenia pojazd holowany (sprawny ukad kierowniczy i Uwiadomienie pojcia hamulcowy a jeeli s to ukady ze Droga hamowania. wspomaganiem take sprawny silnik, Uzmysowienie w jakich ktry w trakcie holowania musi by warunkach moemy uruchomiony), oznakowanie. zatrzyma pojazd i jakie Okolicznoci, w ktrych holowanie jest skutki moe spowodowa zabronione. bezzasadne zatrzymanie Holowanie przyczepy i warunki pojazdu. holowania. Uwiadomienie warunkw Pojcie kolumny pojazdw. w jakich pojazd moe by Dopuszczalna liczba pojazdw jadcych

holowany i kiedy moe holowa przyczep. Zdobycie wiadomoci o kolumnie pojazdw oraz o warunkach jakie musz spenia pojazdy jadce w kolumnie. Zdobycie wiadomoci o wiatach zewntrznych samochodu i o warunkach w jakich wiate mona i naley uywa. Uwiadomienia znaczenia sygnau dwikowego. TEMAT V

w kolumnie. wiata zewntrzne uywanie wiate w rnych warunkach drogowych i atmosferycznych, na obszarach zabudowanych i po za obszarami zabudowanymi, w dzie i w nocy. Sygna dwikowy okolicznoci, w ktrych uywanie jest zabronione.

Znaki i sygnay na drogach. Czas realizacji 2 godz. teorii + 2 godz. wicze.

Wskazwki metodyczne Cel stosowania znakw i sygnaw na Realizacj tematu drogach. proponuje si metod Znaki pionowe i poziome. opowiadania, Znaki ostrzegawcze ksztat, barwy, pogadanki ewentualnie ustawienia, strefy obowizywania. wykadu z uyciem Znaki zakazu i nakazu - ksztat, barwy, moliwie duej iloci ustawienia, strefy obowizywania, tre rodkw audio znakw i stosowanie si do wizualnych. poszczeglnych zakazw lub nakazw. Znaki informacyjne ksztat, barwy, ustawienia, tre poszczeglnych znakw. Zdobycie wiadomoci o Znaki poziome barwy, tre i sposb sygnalizatorach zachowania si wobec poszczeglnych wietlnych oraz o znakw. sygnaach dawanych przez Inne znaki i sygnay na drogach. osoby kierujce ruchem, Sygnay wietlne, suce do kierowania sygnaach na przejazdach ruchem, sygnay dawane przez osoby kolejowych i dawanych kierujce ruchem, sygnay wietlne i przez pojazdy dwikowe na przejazdach kolejowych uprzywilejowane w ruchu. oraz dawane przez pojazdy uprzywilejowane w ruchu. Cel nauczania Uwiadomienie celu stosowania znakw i sygnaw na drogach. Zdobycie wiadomoci o rnych rodzajach znakw i sygnaw oraz sposobie ich umieszczania. TEMAT VI Oglne warunki uywania pojazdu samochodowego. Czas realizacji 2 godz. zaj teoretycznych

Tre nauczania.

Cel nauczania Zdobycie wiadomoci o warunkach technicznych jakie musi spenia pojazd aby mg by dopuszczony do ruchu na drogach. Uwiadomienie zwizku pomidzy czystoci szyb i kloszy wiate samochodu a brd. Uwiadomienia wpywu rozmieszczenia pasaerw w samochodzie na jego rwnomierne obcienie (brd). Ksztatowanie nawyku zapinania pasw bezpieczestwa. Uwiadomienie moralnego obowizku dopilnowania zapicia pasw przez pasaerw. Uwiadomienie zagroenia spowodowanego przewoonymi przedmiotami w przedziale pasaerskim. Zdobycie wiedzy o ewidencji, rejestracji i badaniach okresowych samochodu oraz o warunkach uywania przyczepy. TEMAT VII

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne Warunki techniczne dopuszczenia Z uwagi na zwizo samochodw do ruchu na drogach z treci omawianego punktu widzenia bezpieczestwa: ukad tematu sugeruje si kierowniczy, ukad hamulcowy, metod wykadu. zawieszenie i amortyzatory, ogumienie, Rwnie dobr moe wiata, sygna dwikowy, by metoda pogadanki prdkociomierz, lusterka, wycieraczki przeradzajca si w szyb, pasy bezpieczestwa. dyskusj. Apteczka, ganica i trjkt odblaskowy. Utrzymanie samochodu w czystoci, zwaszcza szyb i kloszy wiate zewntrznych. Przewz osb samochodem osobowym. Rozmieszczenie, zwaszcza dzieci w fotelikach, wsiadanie i wysiadanie, zabezpieczenia drzwi przed otwarciem, stosowania pasw bezpieczestwa. Rozmieszczanie przedmiotw przewoonych samochodem. Ewidencja i rejestracja samochodu, dokumenty i tablice rejestracyjne. Obowizkowe okresowe badania techniczne. Warunki uywania przyczepy dopuszczenie do ruchu, OC.

Kierowca pojazdu samochodowego. Czas realizacji 2 godz. zaj teoretycznych.

Cel nauczania Uwiadomienie odpowiedzialnoci za skutki ewentualnych wypadkw lub kolizji, do ktrych mogoby doj w wyniku naruszenia

Tre nauczania. wiadomo odpowiedzialnoci za naruszenie zasad ruchu drogowego. Wpyw alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Przestrzeganie przepisw ruchu drogowego.

Wskazwki metodyczne Proponuje si metod wykadu.

przepisw lub zasad ruchu drogowego. Uwiadomienie wpywu alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Zrozumienie bezporedniego zwizku pomidzy kultur jazdy, przestrzeganiem zasad i przepisw ruchu drogowego a popraw bezpieczestwa na drodze.

Stosowanie zasad: - pynnoci jazdy, - jazdy wyranej, - wykonywania czynnoci z wyprzedzeniem dziaanie zawczasu, - ograniczonego zaufania. Przestrzeganie oglnie przyjtych zasad kultury wyrozumiao, ustpliwo, powstrzymanie agresji.

TEMAT VIII Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godz. zaj teoretycznych Cel nauczania Uwiadomienie uprawnie wynikajcych z uzyskania prawa jazdy ale take uwiadomienie potencjalnego zagroenia wynikajcego z faktu jadcego samochodu. Poznanie warunkw w jakich moe doj do zatrzymania lub cofnicia prawa jazdy. Uwiadomienie koniecznoci ubezpieczenia samochodu i pyncych z ubezpieczenia korzyci. Zdobycie informacji o zasadach zachowania si w przypadku uczestniczenia w wypadku drogowym. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne Prawo jazdy i wynikajce z prawa jazdy Proponuje si realizacj uprawnienia. tematu metod pogadanki.

Zatrzymanie i cofnicie prawa jazdy. Opowiadanie. Ubezpieczenie pojazdw OC, NW i AC, korzyci i obowizki wynikajce z Wykad. ubezpiecze. Zachowanie si w razie uczestniczenia w wypadku drogowym. Opowiadanie (szersze omwienie w przedmiocie pomocy przed lekarskiej).

3.2.

Technika kierowania samochodem.

3.2.1. Podzia materiau nauczania. L.p Tematy nauczania . 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Skrcanie w lewo i w prawo. Zmiana biegw w gr i w d. Jazda do tyu. semka przodem i tyem. Slalom. Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu. Zmiana biegw w gr i w d z wyrwnaniem obrotw silnika. Zawracanie. Parkowanie. Cofanie. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w grach. Pokonywanie ukw i zakrtw. Charakterystyki samochodw. Zwikszanie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Docianie przodu. Warunki holowania przyczepy. Jazda z przyczep. Cofanie z przyczep. Jazda drog ekspresow i autostrad. Wczanie si do ruchu. Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych (ulewa, nieyca, mga). Polizg przyczyny sposoby zapobiegania. Podsumowanie materiau. Razem godzin Materia nauczania: Teori wic Raze a zenia m godzi n. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2

8.

1 8

1 6

2 14

3.2.2.

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Krcenie kierownic skrty manewrowe. Czas realizacji: 1 godzina Cele nauczania. Poznanie regu prawidowej pozycji kierowcy, zapewniajcej moliwo obsugi urzdze w Tre nauczania. Przygotowanie do jazdy. Ubir kierowcy. Zajcie miejsca za kierownic. Regulacje: Fotel siedzenie jak najdalej do tyu, tak jednak, aby lew nog mona byo swobodnie Wskazwki metodyczne. Zajcia prowadzone w sali wykadowej, metod wykadu lub opowiadania, uzupenionego filmem, slajdami, lub

samochodzie. Poznanie sposobw ergonomicznej i pewnej obsugi urzdze, co prowadzi do dziaa szybkich, skutecznych i nie rozpraszajcych uwagi.

wcisn peda sprzga, inn form audio - oparcie tak, aby rk mona byo sign wizualn. do umownej godz.12 na kole kierownicy, bez odrywania plecw od oparcia. - kierownica, w zalenoci od potrzeby. Do jazdy w ruchu miejskim powinna by usytuowana wyej. Przy jedzie szosowej, mona lekko obniy. - lusterka w lewym lusterku kierowca powinien widzie fragment lewego boku samochodu i lewy obszar przestrzeni za samochodem, w lusterku prawym fragment prawego boku samochodu i obszar przestrzeni po prawej stronie za samochodem, w lusterku wewntrznym kierowca widzi przestrze za samochodem w osi jazdy. Wszystkie lusterka powinny mie ten sam profil powierzchni odblaskowej. Najpewniej gdy wszystkie s paskie. - zagwki powinny by ustawione blisko za gow. Zapicie pasw. Pozycja zasadnicza. Lewa noga na pododze, obok sprzga lub na specjalnym wsporniku, prawa noga na pedale gazu, rce na kierownicy w pozycji 9. 3. ewentualnie 10. - 2. Obsuga urzdze w zasigu doni wspartych na kierownicy. Skrty manewrowe: Przygotowanie do rozpoczcia skrtu, przy skrcie w lewo, lewa rka na godz. 12. Przy skrcie w prawo, prawa rka na godz. 12. Wykonywanie skrtw w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w lewo ). Skrty szosowe: Przy skrcie w prawo, praw rk przekadamy w okolice godz. 12, na tak wysoko aby po wykonaniu skrtu prawa rka znalaza si na wysokoci godz. 3. Rka lewa, w czasie cignicia kierownicy praw rk, przesuwa si pozostajc na godz. 9. Tor jazdy korygujemy, trzymajc rce na poziomej rednicy, Skrt koczymy cigajc lew rk kierownic do pozycji wyjciowej. Wedug tej samej zasady wykonujemy skrt szosowy w lewo. Obsuga pedaw: gazu, hamulca, sprzga. Obsuga lewarka zmiany biegw. Obsuga hamulca rcznego.

Poznanie sposobu uruchamiania silnika ( silnik benzynowy lub diesel ). Poznanie moliwoci oceny funkcjonowania lub stanw niektrych urzdze pojazdu, poprzez obserwacj urzdze kontrolnych lub pomiarowych. . Poznanie sposobu pynnego ruszania i zatrzymania pojazdu.

Uruchomienie silnika (wcinite sprzgo). Rnice w uruchamianiu silnika o zaponie iskrowym i silnika wysokoprnego. Sprawdzenie przyrzdw kontrolnopomiarowych na desce rozdzielczej.

Proponuje si np. metod. Opowiadania, uzupenion slajdami, filmem video i tp.

.Poznanie zasad posugiwania si kierownic w odniesieniu do skrtw manewrowych oraz pracy rk na kierownicy podczas skrtw drogowych. Uwiadomienie przewagi cigncego ruchu rki nad ruchem pchajcym. TEMAT II jazdy do tyu.

Ruszanie: sprzgo, I bieg, zwolnienie hamulca pomocniczego, spojrzenie w lusterko, kierunkowskaz, zwikszenie obrotw silnika, agodne puszczenie sprzga. Pita lewej nogi oparta na pododze! Po puszczeniu sprzga, lewa noga na wsporniku lub na pododze obok sprzga. Utrzymanie kierunku jazdy na wprost (prawa strona jezdni). Zatrzymanie pojazdu: lusterko, kierunkowskaz, zjecha jak najbliej prawej krawdzi jezdni, sprzgo, hamulec, wyczy bieg, puci sprzgo. Sprawdzi czy samochd si zatrzyma (czy si nie toczy). W przypadku duszego postoju - zacign hamulec pomocniczy ( nie stosowa w czasie mrozu ). Krcenie kierownic skrty manewrowe. Przypomnienie o ukadzie rk na kierownicy, przygotowanie do skrtu, praca rk. Przygotowanie do rozpoczcia skrtu ( lewa lub prawa rka na godz. 12 ). Wykonywanie skrtw w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w lewo ) Koo kierownicy obraca si bez przerwy a rce cign kierownice

Proponuje si metod opowiadania z uyciem rodkw audio wizualnych.

Jako metod proponuje si opowiadanie z uyciem kierownicy jako elementu do zademonstrowania sposobu posugiwania si kierownic.

Zmiana biegu z I na II. Zmiana biegw w gr. Zmiana biegw w d. Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas semka przodem i tyem. Jazda slalomem.

Czas realizacji: 1 godzina. Cele nauczania. Poznanie sposobu zmiany biegw. Uwiadomienie potrzeby wspdziaania pracy rk i ng podczas zmiany biegw. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si Zmiana biegu z I na II. Zwikszenie obrotw silnika (prdkoci jazdy opowiadanie jako pojazdu) na I biegu. metod nauczania. Puszczenie gazu z jednoczesnym Dla lepszego wciniciem pedau sprzga. zrozumienia Przeoenie dwigi zmiany biegw z I na II omawianych zagadnie, ( otwarta do prawej rki prowadzi dwigni przy lewej krawdzi w linii prostej proponuje si uycie z zaakcentowaniem przejcia przez luz). lewarka jako Puszczenie sprzga z jednoczesnym elementu do zwikszeniem obrotw. zademonstrowania sposobu zmiany biegu. Jako metod Zmiana biegu w gr. Przygotowanie do zmiany biegu: lewa noga proponuje si nad sprzgem, prawa rka na dwigni zmiany opowiadanie z biegw. uyciem lewarka jako Puszczenie pedau gazu i jednoczesne elementu do wcinicie pedau sprzga. zademonstrowania Przeoenie dwigni biegw z zachowaniem sposobu zmiany prawidowego uoenia doni na gace dwigni, biegu. prostolinijnego prowadzenia dwigni lub zachowania katw prostych i odpowiedniego rytmu. Puszczenie sprzga z jednoczesnym dodaniem gazu. Pozycja zasadnicza. Proponuje si Zmiana biegu w d. Doprowadzenie do zmniejszenia prdkoci opowiadanie jako ( zdjcie nogi z gazu lub hamowanie ). metod nauczania. Przygotowanie do zmiany biegu jw. Zmiana biegu w d. Wcinicie pedau sprzga. Przeoenie dwigni na odpowiedni bieg (niszy). Pynne puszczenie sprzga dohamowanie silnikiem. Opisany sposb zmiany biegw w d, dotyczy sytuacji, w ktrej chodzi o wytracenie prdkoci np. przed skrzyowaniem lub skrtem.

wiczenie wyobrani na bazie wiadomoci zdobytych przy nauce zmiany biegu z I na II oraz rozszerzenie poznanej metody przy zmianie na wysze biegi.

Uwiadomienie warunkw, ktre wymuszaj zmian biegu z wyszego na niszy (np. konieczno znacznego zmniejszenia prdkoci jazdy). Umiejtno wybrania odpowiedniego momentu redukcji. Poznanie manualnych czynnoci zwizanych z redukcj biegw, w szczeglnoci pynnego puszczenia sprzga po wczeniu niszego biegu.

Uwiadomienie oczywistej prawdy, e samochd ma tylko jedn stron praw i tylko jedn lew. Poznanie sposobu regulacji prdkoci jazdy za pomoc sprzga jazda na p sprzgle.

Jazda do tyu. Oglne zasady jazdy do tyu. Ustalenie prawej i lewej strony samochodu. Obojtnie czy jedziemy do przodu czy do tyu krcc kierownic w prawo pojedziemy w prawo a krcc w lewo pojedziemy w lewo. Naley pamita o zasadzie: Patrze w kierunku jazdy. Podczas jazdy do tyu stosujemy zasad jazdy na p sprzgle. Ustalamy obroty silnika i wykorzystujc polizg sprzga - regulujemy prdko jazdy. Poznanie zasad Jazda do tyu na wprost. Pozycja stosowanych podczas zasadnicza: lewa rka trzyma kierownic na jazdy do tyu na godz. 12, odwracamy si przez prawe rami, wprost. praw rk trzymamy na oparciu fotela pasaera. Drog za samochodem obserwuje przez tyln szyb. Lew rk moemy prowadzi samochd po linii prostej lub wykonywa niewielkie skrty korygujc tor jazdy od 8 w lewo do 4 w prawo. Gdy rka powrci na 12 mamy pewno, e koa ustawione s do jazdy na wprost. Poznanie zasad Skrty podczas jazdy do tyu. stosowanych podczas Skrt w lewo wykonujemy odwracajc gow wykonywania i patrzymy przez lewe rami. Przestrze za skrtw w czasie samochodem obserwujemy przez lewe tylne jazdy okna samochodu. do tyu. Przy skrcie w prawo, odwracamy gow przez prawe rami, obserwujc drog przez okna prawe. Przy zmianie kierunku jazdy z lewego na prawy czy odwrotnie zwrotowi gowy powinien towarzyszy jednoczesny zwrot koa kierownicy. W czasie skrtw kierownice krcimy obiema rkami, przekadajc rce jak przy skrtach manewrowych. Rozpoczynajc jazd do tyu, najpierw odwracamy si w odpowiednim kierunku a potem ruszamy z miejsca. Przy zatrzymaniu odwracamy gow do przodu dopiero po zatrzymaniu samochodu. Uzmysowienie technicznych moliwoci skrtu samochodu w prawo i semka przodem i tyem. Jazda torem w ksztacie semki. Wariant A: przejazd symetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki,

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc

w lewo. Przygotowanie do zdobycia umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy maksymalnym skrcie k. Poznanie zasady wykonywania czynnoci zawczasu. Uwiadomienie koniecznoci szybkiego krcenia kierownic. Uwiadomienie koniecznoci nabrania umiejtnoci wyczuwania gabarytw samochodu.. Pobudzenie wyobrani, rozwijanie zdolnoci przewidywania. Stosowanie zasady zawczasu.

eby samochd przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. Wariant B: przejazd niesymetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, aby samochd po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki.

dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Jazda slalomem. Przejazd slalomu z nawrotem, z wykorzystaniem uprzednio zdobytych wiadomoci i umiejtnoci a w szczeglnoci szybkiego i prawidowego krcenia kierownic. Elementy przejazdu slalomu: A/ Waciwe ustawienie samochodu. B/ Waciwy wybr strefy skrtu (rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka zwizanej z gabarytami samochodu, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu samochd znalaz si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu ( nabieranie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu samochodu, co rwnie przekada si na brd..

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

TEMAT III Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Zmniejszenie prdkoci jazdy. Zatrzymanie samochodu. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca zasadniczego. Czas realizacji: 1 godzina. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Wpojenie pynnoci Jazda w ruchu miejskim. Proponuje si wykad jazdy jako jednej z Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: jako metod podstawowych zasad - stosowania zasad i przepisw ruchu nauczania. bezpieczestwa! drogowego. Uzmysowienie - znacznego skupienia uwagi Tre nauczania.

koniecznoci automatyzacji obsugi urzdze w samochodzie w sytuacji skupienia uwagi na innych waniejszych w danej chwili zagadnieniach. Uwiadomienie koniecznoci uczenie si patrzenia daleko ( nie tu przed koa samochodu ), co uatwia prowadzenie samochodu po linii prostej i poszerza kt widzenia. Wpajanie elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu.

Uwiadomienie faktu, e najlepszym zagwarantowaniem bezpieczestwa jest przestrze (bez ogranicze). W ruchu drogowym, zagroenie najczciej zwizane jest z brakiem wolnej przestrzeni bo na drodze stoi inny samochd, bo na przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo z zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje zazwyczaj zmuszaj nas do hamowania.

- szybkich zmian decyzji, - szerokiego kta obserwacji drogi, - zdolnoci przewidywania poczyna innych uytkownikw drogi, - w przypadku koniecznoci zatrzymania pojazdu naley tyle samo uwagi powici na obserwacj sytuacji przed pojazdem co i za pojazdem, - po zatrzymaniu pojazdu wynikajcym z warunkw ruchu wczy w por I bieg aby by gotowym do kontynuowania jazdy. Przejazd przez skrzyowanie. Podczas oczekiwania na wjazd na skrzyowanie naley bacznie obserwowa ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko poruszajcych si pojazdw i w por ustali moment dogodny do wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by bezpieczny i nie powodowa zachwiania pynnoci ruchu innych pojazdw. Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechanie przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma pojazd, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Proponuje si Hamowanie. Ukad hamulcowy i jego obsuga stanowi opowiadanie jako drugi w hierarchii wanoci element metod nauczania. bezpieczestwa jazdy (pierwszoplanowym jest ukad kierowniczy). Dwa cele hamowania: A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. W czasie hamowanie nie naley naciska pedau sprzga. Samochd poruszajcy si na luzie lub wcinitym sprzgle posiada gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie k przedniej osi). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu samochodu, musimy rozrni dwa przypadki: - samochd jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulec, zmniejszajc szybko jadcego samochodu a w kocowej fazie hamowania naciskamy sprzgo, w celu

odczenia silnika od k napdowych, - samochd jadcy wolno zatrzymujemy naciskajc najpierw sprzgo a potem hamulec. Uwiadomienie dziaajcych na samochd skadowych si grawitacji, w czasie hamowania na wzniesieniu i spadku drogi. Uzmysowienie dziaania skadowej siy cikoci powodujcej staczanie si samochodu, po zwolnieniu hamulca. Przygotowanie do opanowanie stresu, wywoanego koniecznoci precyzyjnego zrwnowaenia skadowej siy cikoci z si napdow samochodu. a nastpnie ruszenie pod grk. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Podczas hamowania na spadku drogi, sile hamowania przeciwdziaa skadowa siy cikoci, ktra skierowana jest w kierunku jazdy. Podczas hamowanie na wzniesieniu, ta sama skadowa siy cikoci skierowana jest w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy i wspomaga si hamowania. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego. Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie trudny do opanowania moment cofania si samochodu po zwolnieniu hamulca. Ruszanie z uyciem hamulca pomocniczego: - samochd unieruchomiony za pomoc hamulca zasad niczego, - wczamy I bieg, - zacigamy hamulec pomocniczy, trzymajc przycisk, aby nie zadziaaa blokada i zwalniamy hamulec zasadniczy, - lekko zwikszamy obroty silnika i rozpoczynamy zwalnianie pedau sprzga do momentu kiedy silnik zaczyna cign, - w tym momencie jednoczenie zwikszamy nieco obroty silnika - zwalniamy hamulec pomocniczy i pynnie puszczamy sprzgo. Im bardziej strome jest wzniesienie tym wysze obroty silnika potrzebne s do ruszenia. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca zasadniczego. Na niewielkiej pochyoci moemy ruszy bez uycia hamulca pomocniczego: - naley lekko skasowa jaowy ruch sprzga do momentu kiedy zaczyna cign. - szybko przeoy nog z hamulca na gaz i po zwikszeniu obrotw - dalej puszcza sprzgo. Zajcia prowadzone w sali wykadowej. Proponuje si wykad jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Najwaciwsz metod wydaje si opowiadanie, uzupenione rysunkami na tablicy, slajdami i tp.

Uzmysowienie koniecznoci szybkiego przeoenia prawej nogi z pedau hamulca na peda gazu i precyzyjnego nim operowania.

Najwaciwsz metod wydaje si opowiadanie, uzupenione rysunkami na tablicy, slajdami i tp

TEMAT IV Technika zmiany biegw podczas jazdy z rnymi prdkociami. Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw. Zmiana biegw w d z wyrwnaniem obrotw silnika przed wczeniem niszego biegu i puszczeniem sprzga Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Przypomnienie roli Sugeruje si metod Technika zmiany biegw podczas jazdy z skrzyni biegw jako wykadu, uzupenion rnymi prdkociami. elementu sucego do Skrzynia biegw w samochodzie suy do planszami wykorzystania mocy penego wykorzystania mocy silnika przy charakterystyki mocy silnika i osigania ograniczonych jego obrotach. silnika i odpowiedniej prdkoci Moc silnika ronie wraz z obrotami ale tylko charakterystyki lub mocy samochodu. do pewnego momentu. prdkoci jazdy w Przypomnienie wiedzy o Dla obrotw silnika wyrnia si kilka funkcji obrotw mocy silnika w funkcji wielkoci charakterystycznych: silnika na obrotw i wielkociach - wolne obroty lub obroty biegu jaowego- poszczeglnych charakterystycznych - obroty maksymalnego momentu - samochd biegach (obroty max. momentu i ma naj- lepsze przyspieszenie. (charakterystyka max. mocy) dla tej - obroty maksymalnej mocy to obroty, przy piowa). zalenoci. ktrych silnik osiga najwiksz moc. Przeoenia skrzyni przekadniowej (biegi) dopasowuj moliwoci silnika do obcienia. Samochd posiada najwiksz moc i przyspieszenia na biegu pierwszym za to prdko jego jest niewielka. Im wyszy bieg tym moc i przyspieszenia mniejsze za to prdko wiksza. Std, czsto przy wyprzedzaniu, schodzimy na niszy bieg aby mie lepsze przyspieszenie, bo skrci to czas wyprzedzania i przebywania na lewej poowie jezdni, przeznaczonej dla pojazdw jadcych z przeciwka. Przygotowanie do Sugeruje si metod Zmiana biegw w gr z prawidowym zdobycie umiejtnoci pogadanki, dopasowaniem obrotw. skoordynowanej pracy Przygotowanie polega na przeoeniu lewej uzupenion rk i ng podczas nogi nad peda sprzga z jednoczesnym planszami zmiany biegw, przeoeniem prawej rki z kierownicy na charakterystyki mocy wyczucia i tempa lewarek zmiany biegw. silnika i zmiany biegw w Zmiana biegu: charakterystyki zalenoci od warunkw - Lewa noga wciska peda sprzga a prdkoci jazdy w w jakich zmieniamy jednoczenie prawa noga zwalnia peda gazu funkcji obrotw bieg. (ruchy obu ng s zdecydowane). silnika na - Prawa rka (odpowiednio uoona na poszczeglnych lewarku) przesuwa lewarek na luz a biegach nastpnie na zamierzony bieg. (charakterystyka - Puszczamy sprzgo ruchem pynnym piowa). z jednoczesnym dodaniem gazu, zwikszajc Tre nauczania.

obroty silnika Do prawidowego wykonania zmiany biegw, niezbdne jest wyczucie, umiejtno wybrania odpowiedniego momentu zmiany biegu a take dopasowanie tempa zmiany biegw do szybkoci jazdy samochodu i warunkw w jakich zmieniamy bieg. Uwiadomienie Zmiana biegw w d z wyrwnaniem warunkw w jakich obrotw silnika przed wczeniem niszego moemy przej z biegu biegu i puszczeniem sprzga. wyszego na niszy. Podstawowym warunkiem przejcia z Uzmysowienie wyszego biegu na niszy jest zmniejszenie koniecznoci prdkoci jazdy co najmniej do maksymalnej dopasowania prdkoci na niszym biegu. (zwikszenia) obrotw Zmiana biegu redukcja. silnika do obrotw - Przygotowanie jw. wymaganych na - Wciskamy sprzgo, puszczamy gaz, niszym biegu, bez przesuwamy straty prdkoci jazdy. lewarek na luz (czynnoci te wykonujemy Uzmysowienie prawie rwnoczenie czynnoci manualnych. - Zwikszamy obroty, przez krtkotrwae Uchwycenia nacinicie pedau gazu, tak aby obroty silnika najwaciwszego przekroczyy obroty wymagane przy danej momentu prdkoci na niszym biegu. i tempa zmiany biegw - Wczamy niszy bieg i natychmiast w d. puszczamy sprzgo z jednoczesnym dodaniem Uwiadomienie gazu. konsekwencji Czas jaki upynie od momentu krtkotrwaego niedopasowania zwikszenia obrotw (t.zw. przegazwki) do obrotw silnika podczas momentu puszczenia sprzga musi by na tyle redukcji biegw. krtki aby obroty silnika nie spady poniej Zagroenie polizgu k wartoci, wymaganej dla okrelonej prdkoci napdzajcych w na niszym biegu. wyniku zbyt mocnego dohamowania silnikiem. Przypomnienie Cofanie. wczeniej poznanych Stosujemy zasady poznane przy jedzie do zasad jazdy do tyu. tyu. Cofanie po prostej wzdu krawnika. Cofanie po uku przy krawniku (w prawo) Cofanie po uku bez krawnika (w lewo). Poznanie trzech Zawracanie. sposobw zawracania. Zawrci na drodze moemy na trzy sposoby. Uwiadomienie Sposb pierwszy bez cofania stosujemy koniecznoci oceny gdy mamy odpowiednio duo miejsca i gdy przestrzeni niezbdnej zezwalaj na to przepisy. Jeeli decydujemy do wykonania skrtu si na zawracanie w obrbie skrzyowania, to (zawrcenia), poza wzgldami bezpieczestwa obserwacji drogi i i porzdku na drodze, musimy zwrci uwag uycia na wybranie najszerszego miejsca na tym

Sugeruje si metod pogadanki, uzupenion planszami charakterystyki mocy silnika i charakterystyki prdkoci jazdy w funkcji obrotw silnika na poszczeglnych biegach (charakterystyka piowa).

Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy. Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy.

kierunkowskazw.

Uzmysowienie problemu wyboru miejsca do parkowania z uwzgldnieniem moliwoci wyjazdu z miejsca zaparkowania. Waciwy wybr rodzaju parkowania (parkowanie prostopade, skone, boczne, przodem, tyem) w zalenoci od warunkw terenowych i aktualnej sytuacji.

skrzyowaniu w celu zapewnienia sobie jak najwikszej swobody skrtu. Sposb drugi z cofaniem i wykorzystaniem np. wjazdu do bramy. Zaleca si wjazd do bramy tyem, bo uatwi nam to wyjazd i wczenie si do ruchu. Samochd zatrzymujemy ok. 2 m za wjazdem, ktry chcemy wykorzysta do zawrcenia. Zachowujc warunki bezpieczestwa, wycofujemy si do bramy. Pozostaje nam wyjazd z bramy w lewo i wczenie si do ruchu. Sposb trzeci z cofaniem na wskiej drodze. Po upewnieniu, e droga jest wolna sygnalizujemy zamiar skrtu w lewo i od prawego krawnika rozpoczynamy skrt w lewo. Staramy si jak najwolniej prowadzi samochd (jazda na p sprzgle), natomiast jak najszybciej krcimy kierownic do oporu w lewo. Dojedajc do lewego krawnika odbijamy kierownic w prawo i zatrzymujemy samochd. Wczamy wsteczny bieg i krcc dalej w prawo, wycofujemy si w prawo. Przed dojechaniem tylnymi koami do krawnika, znw odbijamy kierownic w lewo i zatrzymujemy samochd. Wczmy I bieg i odjedamy w lewo, dojedajc do prawego krawnika, wzdu ktrego kontynuujemy jazd. Parkowanie. Parkujc powinnimy ustawi samochd przodem do wyjazdu, aby mie jak najmniej kopotw z wyjechaniem. Parkowanie skone i prostopade: Wjechanie przodem lub tyem (zalecane) w miejsce przeznaczone do parkowania, prostopadle do krawnika lub skonie, w zalenoci od sytuacji. Parkowanie boczne. Czstym sposobem parkowania jest ustawienie samochodu wzdu krawnika), pomidzy stojcymi samochodami. Kolejno czynnoci: - Ustawiamy samochd rwnolegle do stojcego samochodu, za ktrym chcemy zaparkowa, zachowujc odlego ok. 1 m. od tego samochodu. O tak sam odlego

Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy.

wyprzedzamy ten samochd. - Wczany wsteczny bieg, prawy kierunkowskaz i powoli cofajc skrcamy kierownic w prawo. Gdy samochd ustawi si pod ktem ok. 45 o do osi jezdni szybkimi ruchami odwracamy kierownic, wykonujc skrt w lewo. Prdko jazdy samochodu regulujemy jadc na p sprzgle. Staramy si jecha rwnomiernie i jak najwolniej, obserwujc drog za samochodem. I tu uwaga: Musimy na moment odwrci gow i sprawdzi, czy przd naszego samochodu zataczajc uk w lewo nie zaczepi o ty samochodu, za ktrym parkujemy. W ten sposb doprowadzamy samochd do pozycji rwnolegej do krawnika. TEMAT V Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w grach. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele dydaktyczne. Uwiadomienie koniecznoci zastosowania wiedzy teoretycznej o przepisach i zasadach ruchu drogowego oraz znakach i sygnaach drogowych, zdobytej podczas zaj z przepisw ruchu drogowego do jazdy w ruchu miejskim i po za miastem. Uwiadomienie moliwoci jazdy z dozwolon prdkoci po za obszarem zabudowanym i wynikajcymi z tego zagroeniami. . Uwiadomienie wyjtkowego zagroenia wynikajcego z nieprawidowego Tre nauczania. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami ruchu. Przestrzeganie zasady ruchu prawostronnego! Przejazd przez skrzyowania o ruchu kierowanym i nie kierowanym. Przejazd przez skrzyowanie o ruchu okrnym. Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu waciwego dla zamierzonego kierunku jazdy. Wyprzedzanie w warunkach ruchu miejskiego. Jazda poza obszarem zabudowanym (90 km/godz.). Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem zabudowanym. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Najwiksze niebezpieczestwo tkwi w zej ocenie sytuacji. Decydujce znaczenie ma zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw tych ktre jad w tym samym kierunku co my i tych z Wskazwki metodyczne. Proponuje si omwienie tematu w formie pogadanki. Niezbdne bd plansze, slajdy lub filmy obrazujce rne sytuacje ruchu drogowego w miecie i poza miastem.

wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tramwajowe. Uwiadomienie wspuczestnictwa w ruchu drogowym. Uwiadomienie bezporedniego zwizku pomidzy wspuczestnictwem i kultur ruchu drogowego. Oswojenie si z problematyk prowadzeniem samochodu w warunkach po zmierzchu. Poznanie zasad operowania wiatami.

Uwiadomienie zwikszonego zagroenia spowodowanego brakiem widocznoci z powodu duej iloci zakrtw, szczytw i innych przeszkd terenowych.

przeciwka. Im wiksza prdko tym krtszy czas w ktrym zmienia si sytuacja na jezdni to te musimy patrze dalej. Dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a w wewntrznym lusterku zobaczymy przd wyprzedzanego pojazdu. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Przejazdy z rogatkami i p rogatkami. Krzy w. Andrzeja. Jazda po zmierzchu. Uywanie wiate drogowych, wiate mijania i wiate przeciwmgowych przednich i tylnych oraz warunki w jakich tych wiate mona uywa. Jazda w grach. Jazda w grach jest dobrym testem umiejtnoci kierowcy. Grskie drogi wymagaj szczeglnej umiejtnoci oceny i dopasowania prdkoci do warunkw jazdy. Warunki te stwarzaj zakrty, wzniesienia i spadki, zwenia drogi, mostki i tp. Kierowca musi wykaza si doskona operatywnoci zarwno w sferze waciwego toru jazdy jak i efektywnoci jazdy poprzez waciwy dobr przeoenia skrzyni biegw i bezbdn operacj zmiany biegw. Warto przypomnie, o warunkach hamowania na wzniesieniu i na spadku drogi.

Proponuje si opowiadanie jako metod realizacji tematu, uzupenionym pokazem filmu obrazujcym rne sytuacje z jakimi spotykamy si podczas jazdy w terenie grzystym.

TEMAT VI Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu - docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt hamowanie, zmiana biegu w d. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Poznanie charakterystyki pod sterownej i nadsterownej samochodu jako oceny jego zdolnoci do pokonywania zakrtw. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizacj tematu w formie opowiadania.

Uwiadomienie moliwoci docienia przodu samochodu w momencie rozpoczynania skrtu.

Charakterystyki samochodw. Charakterystyk samochodu odzwierciedla jego zdolno do pokonywania zakrtw. Samochd o charakterystyce nadsterownej zachowuje si w zakrcie tak, jakby chcia pokona zakrt, mimo niewielkiego skrcenia k przedniej osi. Ty samochodu jest wyrzucany z zakrtu, powodujc skrcanie samochodu w kierunku zakrtu. Samochd z charakterystyk pod sterown niechtnie pokonuje zakrty. W tym przypadku przd samochodu nie chce zmieni toru jazdy zmuszajc kierowc do wykonania gbszego skrtu ni wynikaoby to z krzywizny zakrtu. Czynnikiem decydujcym o charakterystyce pojazdu jest usytuowanie rodka cikoci. W przypadku samochodu, umieszczenie silnika w znaczcy sposb wpywa na charakterystyk. Samochd z silnikiem z przodu powinien by podsterowny a z silnikiem z tyu powinien by nadsterowny. W samochodzie niebagatelny wpyw na charakterystyk ma umieszczenie osi napdowej. Napd przedni kojarzony jest z podsterownoci, napd tylny z nadsterownoci. Naley doda, e wprawni kierowcy np. kierowcy rajdowi, potrafi wymusza odpowiednie zachowania samochodu niezalenie od charakterystyki jak dany samochd posiada. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w Proponuje si realizacj tematu w momencie rozpoczynania skrtu formie opowiadania. docianie przodu. Dojedajc do zakrtu, na moment przed pierwszym ruchem kierownic naley puci gaz. Przyczyni si to do docienia przednich k samochodu, ktre lepiej rozpoczn wprowadzenie pojazdu w zakrt. Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, moemy w momencie kiedy zaczniemy prostowa (ustawia do jazdy na wprost)

Poznanie zasad wyboru optymalnego toru jazdy przy pokonywaniu ukw i zakrtw Uwiadomienie zwizku pomidzy prawidowo wybranym torem jazdy a popraw bezpieczestwa ruchu drogowego.

Uwiadomienie zagroenia wynikajcego z przejechania w zakrcie na lew stron jezdni !

koa samochodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Poprawny tor jazdy i dostosowanie prdkoci s podstawowymi gwarantami bezpiecznej jazdy. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si wychyli, eby wczeniej zobaczy koniec zakrtu. W poowie zakrtu (t.zw. szczycie) zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z zakrtu wracamy do prawej krawdzi jezdni (zmniejszamy dziaanie si bocznych). - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu wracamy znowu do osi jezdni. Uzyskany w ten sposb tor jazdy zagodzi zakrt, zmniejszajc dziaanie si bocznych (reakcji odrodkowej). Mniejsze siy boczne to: - mniejsza szansa polizgu, - wikszy margines bezpieczestwa, - wikszy komfort, - mniejsze zuycie opon, - mniejsza strata prdkoci, - oszczdno paliwa. Naley przy tym pamita o kategorycznym zakazie przekraczania osi jezdni. Zmiany toru jazdy moemy dokonywa na swojej (prawej) poowie jezdni lub w ramach namalowanego pasa ruchu. Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje zakrt lewy, to wychodzc z prawego zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bo nie odpowiada to prawidowemu wejciu w zakrt lewy. Tak wic wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o. Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z

Proponuje si wykad jako metod realizacji tematu. Niezbdn bdzie tablica lub inne rodki wizualne dla zobrazowania torw jazdy w zakrcie.

opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu - rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy samochd do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: Uwiadomienie faktu, e - opniamy zblienie si do osi - przy prdko (nadmierna) zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni jest najczstsz przy zakrcie prawym, przyczyn wypadku w - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. zakrcie. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej Uwiadomienie kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po koniecznoci oceny przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, prdkoci z opniamy rozlunienie. uwzgldnieniem Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt czynnikw limitujcych hamowanie, zmiana biegu w d. bezpieczn prdko do Prdko jadcego samochodu dobieramy pokonania danego zalenie od wielu czynnikw, limitujcych zakrtu dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Charakterystyka i stan techniczny pojazdu zawieszenie, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zdj nog z gazu, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulec, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby pojazd na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko.

TEMAT VII Holowanie przyczepy. Jazda z przyczep. Cofanie z przyczep. Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Poznanie warunkw jakie musi spenia samochd aby mg cign przyczep. Poznanie warunkw prawidowego poczenia przyczepy z samochodem. Poznanie sposobu rozmieszczenia i kolorw wiate oraz wiate odblaskowych. Tre nauczania. Holowanie przyczepy. Przystosowanie samochodu do cignicia przyczepy polega na zamontowaniu atestowanego haka holowniczego z gniazdem do instalacji elektrycznej. Samochd powinien by wyposaony w dwa lusterka zewntrzne. a jeeli gabaryty przyczepy tego wymagaj, lusterka powinny by zamontowane na wysignikach. Przyczep z samochodem czy si za pomoc zaczepu nakadanego na hak holowniczy. Regulacj (kasowanie luzu) dokonuje si za pomoc ruby regulacyjnej, ktra po zamkniciu dwigni zaczepu, dociska zaczep do kuli haka holowniczego. Kul haka naley smarowa i chroni przed zabrudzeniem. Poczenie przyczepy z samochodem, na wypadek rozpicia si, zabezpieczone jest dodatkowo stalow link, ktra w przypadku rozpicia, nie dopuci do odczenia si przyczepy od samochodu. Do gniazda instalacji elektrycznej wkadamy wtyczk instalacji przyczepy i zabezpieczamy przed rozczeniem za pomoc klapki, sucej jednoczenie jako zabezpieczenia gniazda przed zabrudzeniem. Przyczepa musi by wyposaona w wiata pozycyjne z przodu, koloru biaego i z tyy koloru czerwonego. wiata STOP i wiata kierunkowskazw. Ponadto, musi by wyposaona w odpowiednie wiata odblaskowe. Nie zapomnijmy o kole zapasowym dla przyczepy. Jazda z przyczep. Jazda z przyczep wymaga od kierowcy zwrcenia dodatkowej uwagi przy wykonywaniu rnych manewrw. W pierwszy rzdzie hamowanie. Naley bra pod uwag wyduenie drogi hamowania spowodowane zwikszon mas zespou Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizacj tematu w formie wykadu.

Uwiadomienie faktu zwikszonej masy zespou samochd przyczepa co wpywa na wyduenie drogi

Proponuje si pogadank z moliwoci przerodzenia si w dyskusj

hamowania i utrudnia przyspieszanie. Uwiadomienie konsekwencji wynikajcych z dugoci zespou samochd przyczepa, szczeglnie przy wyprzedzaniu i omijaniu. Uwiadomienie innego toru jazdy k przyczepy ni tylnych k samochodu. Uzmysowienie faktu, e tor jazdy przyczepy wyznacza zaczep na dyszlu, sprzony z hakiem holowniczym samochodu. Nabranie umiejtnoci patrzenia z lotu ptaka, na usytuowanie samochodu i przyczepy, jako elementu uatwiajcego podjcie waciwego manewru samochodem w celu wykonanie zamierzonego zadania.

samochd przyczepa. Rwnie utrudnione bdzie przyspieszanie. Zmieniaj si warunki przy omijaniu i wyprzedzaniu. Trzeba pamita o zwikszonej dugoci zespou samochd przyczepa w konsekwencji czego potrzeba bdzie wicej miejsca do wykonania zaplanowanego manewru. Szczeglnie wane jest to przy wyprzedzaniu. Pokonujc zakrty, szczeglnie ciasne, musimy pamita, e lad k przyczepy zatacza uk o mniejszym promieniu ni lad tylnych k samochodu.

Cofanie z przyczep. Elementem wyznaczajcym tor jazdy przyczepy jest dyszel a cilej mwic zaczep przyczepy. Wykonujc zatem manewry z przyczep, musimy stale pamita, e za tor jazdy przyczepy odpowiedzialny jest, sprzony z zaczepem przyczepy, hak naszego samochodu. Jadc do przodu nie musimy sobie dokadnie zdawa sprawy z tego faktu poniewa przyczepa wlecze si za samochodem. Ale podczas cofania sytuacja si odwraca. Teraz samochd pchajc przyczep musi nada jej zaplanowany kierunek. Pomoe nam w tym wiadomo, e przyczep kieruje hak naszego samochodu. Nie usiujmy zapamita ruchw kierownic. Starajmy si uczy patrzenia na sytuacj z lotu ptaka to uatwia wykonanie prawidowego ruchu kierownic. Jeeli zabrniemy w sytuacj, w ktrej nie umiemy sobie poradzi, prawie zawsze moemy pojecha kawaek do przodu i rozpocz manewr od nowa. Uwiadomienie Zachowanie si na drogach ekspresowych. koniecznoci Drogami ekspresowymi nazywamy drogi pobudzenia i przeznaczone wycznie dla pojazdw wiczenia samochodowych. Budow przypominaj wyobrani oraz autostrady. Zasadnicz rnic s zdolnoci skrzyowania, ktre na autostradach budowane przewidywania jako s jako bezkolizyjne wielopoziomowe. czynnikw Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe wspomagajcych jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. bezpieczestwo Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem

Proponuje si realizacj tematu za pomoc pogadanki. Pomoc dydaktyczn moe by model samochodu z kierownic i przyczepa.

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

jazdy w szczeglnoci pynno jazdy i jazd bezkolizyjn.

zieleni lub energochonnymi barierami. Jazda tak drog wydaje si by bardzo prosta. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Poznanie Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). specyficznej zasady Drogi ekspresowe, podobnie jak autostrady, wczania si do posiadaj w okolicy skrzyowa t.zw. pasy ruchu z rozbiegowe. Jest to pas jezdni, biegncy wykorzystaniem wzdu waciwej jezdni. pasa rozbiegowego. Pojazdy wczajce si do ruchu maj Uwiadomienie obowizek ustpi pierwszestwa pojazdom czynnika dynamiki znajdujcym si w ruchu. Pojcie jazdy jako pierwszestwa naley tu rozumie jako wspdecydujcego niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie si o pynnoci ruchu i na pasie rozbiegowym koczy si zazwyczaj bezpieczestwie. dugim oczekiwaniem na przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi samochodami i pynne wczenie si. Uwiadomienie Zachowanie si w czasie wyprzedzania. nadrzdnej roli Wyprzedzanie jest jednym z zdolnoci najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi przewidywania si spotykamy w ruchu drogowym. podczas manewru Decydujce znaczenie ma znw zdolno wyprzedzania, przewidywania. Naley przewidzie jaki szczeglnie przy bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy duych 12 sekund? Trzeba oceni prdko szybkociach. poruszajcych si pojazdw. Na drodze Uwiadomienie ekspresowej, samochody z przeciwka jad inn koniecznoci jezdni. Jedziemy natomiast z wiksz zdobycia szybkoci, do ktrej musimy dostosowa

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

umiejtnoci oceny prdkoci poruszajcych si pojazdw. Uwiadomienie perfekcyjnego operowania zmian biegw, w szczeglnoci przy redukcji. Uwiadomienie koniecznoci obserwacji i przewidywania. Ksztatowanie kultury jazdy poprzez jazd wyran i nie stwarzanie sytuacji prowadzcej do zachwiania pynnoci ruchu.

nasze przewidywania. Musimy patrze dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie. Rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a w wewntrznym lusterku zobaczymy przd wyprzedzanego pojazdu. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Uwiadomienie Opowiadanie Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zagroenia uzupenione pokazem zjazdu). wywoanego zbyt Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom filmu lub slajdw. wczesnym, nie specjalnie do tego przeznaczonym, jest sygnalizowanym, manewrem stosunkowo prostym. Szczeglnie hamowaniem na na autostradach pojawia si problem wyboru pasie przeznaczony odpowiedniego zjazdu. Czsto trudno do jazdy. zorientowa si dokd nas dany zjazd Przyswojenie wywiezie. Z pomoc przychodz znaki zasady, e kierunku i miejscowoci. Trzeba je uwanie hamowanie naley obserwowa. Pomylenie zjazdu to nadoenie poprzedzi nieraz wielu kilometrw - pamitajmy o wczeniem zakazie cofania! Zbliajc si do miejsca, w kierunkowskazu, ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, ktry zawczasu, wykorzystujemy przeznaczony do tego pas. poinformuje o Wczmy prawy kierunkowskaz, uprzedzajc o naszym zamiarze naszym zamiarze i zjedamy na przeznaczony i przygotuje innych do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez uytkownikw drogi zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero do ewentualnego gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zwolnienia tempa zjazdu - rozpoczynamy hamowanie, redukcj jazdy. Hamowanie biegw i tp. najlepiej byoby Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy jednak rozpocz na autostradzie, pozbawionej ostrych zakrtw, z pasie du prdkoci, dziaa nuco na kierowc i przeznaczonym do prowadzi do obnienia reakcji. Std

zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

wyhamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Polizg przyczyny sposb zapobiegania. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

TEMAT VIII

Cele nauczania. Uwiadomienie zagroe w czasie jazdy, wynikajcych z niesprzyjajcych warunkw atmosferycznych. Uwiadomienie faktu, e skutecznym sposobem przeciwdziaania jest ograniczenie prdkoci jazdy.

Tre nauczania. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Deszcz. W pocztkowej fazie, zmieszany z tustym brudem, tworzy na jezdni cienk niewidoczn warstw liskiej mazi. W poczeniu z czsto wystpujcymi koleinami, stwarza to niebezpieczestwo wytrcenia samochodu z prostolinijnego toru jazdy. Podczas obfitych opadw, powstaje zjawisko filmu wodnego, powodujcego utrat sterownoci. Po przejechaniu przez gbok kau, naley pamita o wysuszeniu elementw hamujcych, przez delikatne przytrzymanie przez pewien czas hamulca zasadniczego. Mga. Jest jedn z najniebezpieczniejszych sytuacji jaka moe nas spotka na drodze. Ratunkiem jest po prostu bardzo wolna jazda a pomoc s biae linie wyznaczajce pasy ruchu. nieg. Jazda po niegu, na dobrych, zimowych oponach nie nastrcza specjalnych trudnoci a co najwaniejsze, nie stanowi elementu zaskoczenia. Wiadomo, e jest lisko i trzeba uwaa. Gorzej jest gdy nieg posypany sol zaczyna si topi. Wwczas nawierzchnia staje si niejednolita. S miejsca gdzie jedziemy po mokrym podou a ju za chwil jedziemy po

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod opowiadania.

Uwiadomienie czym jest polizg i jakie czynniki go wywouj.

lodzie. Najtragiczniejsz jest sytuacja marzncego deszczu lub mawki. Polizg przyczyny sposb zapobiegania. Proponuje si metod Polizgiem okrela si sytuacj, w ktrej koa opowiadania. przemieszczajcego si samochodu lizgaj si po podou. Polizg jest skutkiem pewnych przyczyn, ktre polizg wywoay. Mnogo przyczyn mogcych wywoa polizg jest nie przeliczalna. Jedn z typowych przyczyn jest nadmierna prdko w zakrcie. Jeeli sia reakcji odrodkowej przekroczy si przyczepnoci k, nastpuje polizg. Jeeli polizgny si tylne koa samochodu, naley ratunku szuka w kierownicy, ustawiajc przednie koa w kierunku przemieszczanie si samochodu. Tak ustawione koa spowoduj zniwelowanie siy, ktra spowodowaa polizg. Znacznie trudniejsz jest sytuacja, w ktrej polizgowi w zakrcie ulegn przednia koa. Wwczas moemy prbowa odzyska przyczepno przednich k, kierujc je w stron przeciwn do krzywizny zakrtu. Jest to manewr trudny i niebezpieczny z uwagi na brak wolnej przestrzeni. W zakrcie lewym, moemy ratowa si poboczem a w zakrcie prawym lew stron jezdni. Grozi to czoowym zderzeniem z pojazdem nadjedajcym z przeciwka. Czst przyczyn polizgu jest zbyt gwatowne hamowanie, powodujce zablokowanie k. Ratunek puci hamulec i ponowi hamowanie delikatniej. Nauk trudnej sztuki opanowania polizgu poleca si na autodromach doskonalenia techniki jazdy.

3.3. 3.3.1. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Zarys budowy samochodu i zasady obsugi technicznej. Podzia materiau nauczania. Teoria 1. 2. 1. 1. 1. 6 Razem wiczen Prakty ia ka 1. Razem 1. 3. 1. 1. 1. 1. 8.

Tematy nauczania. Budowa samochodu wiadomoci oglne. Silnik i ukad napdowy. Ukad kierowniczy i hamulcowy. Ogumienie i amortyzatory (brd). Wyposaenie elektryczne. Czynnoci obsugowe.

1.

1. 1.

3.3.2. TEMAT I

Materia nauczania. Budowa samochodu - wiadomoci oglne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Poznanie oglnych zasad budowy samochodu

Tre nauczania. Samochd osobowy podwozie i ukad jezdny. Zawieszenie sztywne, niezalene. Resory, amortyzatory, stabilizatory. Obrcze k. Ogumienie. Nadwozie, nadwozie samonone. Podstawowe rodzaje nadwozia: limuzyna, kabriolet, kombi. Silnik i ukad napdowy.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

TEMAT II

Czas realizacji: 2 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Zdobycie wiedzy o silniku Umieszczenie silnika i ukad napdowy. Proponuje si metod i ukadzie napdowym. Rodzaje silnikw. Ukad korbowo-tokowy, wykadu z pokazem Poznanie charakterystyki wa korbowy. Smarowanie i ukad chodzenia. plansz, slajdw, filmu. mocy i momentu Charakterystyka mocy i momentu obrotowego silnika. obrotowego. Zdobycie podstawowych Skrzynia przekadniowa. Zasada dziaania. wiadomoci o skrzyni Przeniesienie mocy silnika na koa jezdne. przekadniowej i Uzyskanie mocy lub prdkoci. przeniesieniu mocy silnika Charakterystyka prdkoci jazdy w funkcji na koa jezdne. obrotw silnika dla poszczeglnych biegw. Tre nauczania.

Poznanie zasady dziaania Sprzgo zasada dziaania. sprzga, przekadni Przekadnia gwna i mechanizm rnicowy gwnej zasada dziaania. i mechanizmu rnicowego. TEMAT III Ukad kierowniczy. Ukad hamulcowy. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

Poznanie zasady dziaania Ukad kierowniczy. i mechanizmw ukadu Oglna zasada dziaania ukadu kierowniczego. kierowniczego. Zwrotnice i ustawienie k (zbieno). Zdobycie wiedzy o dziaaniu ukadu hamulcowego i urzdzeniach wspomagajcych. Poznanie dziaania systemu ABS. Ukad hamulcowy. Oglna zasada dziaania ukadu hamulcowego. Hamulec awaryjny. Dziaanie systemu ABS, ESP, ASR.

TEMAT IV

Ogumienie. Amortyzatory i stabilizatory. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Zdobycie informacji o ogumieniu i waciwej eksploatacji oraz o wpywie ogumienia na bezpieczestwo jazdy. Uwiadomienie wpywu dziaania amortyzatorw i stabilizatorw na bezpieczestwo jazdy.

Tre nauczania. Ogumienie. Ogumienie. Rodzaje bienika. Ogumienie letnie i zimowe. Wpyw cinienia powietrza na zuycie bienika i waciwoci trakcyjne ogumienia. Amortyzatory i stabilizatory. Rola amortyzatorw w ukadzie jezdnym. Rodzaje amortyzatorw. Rola drkw stabilizacyjnych i reakcyjnych i wpyw ich dziaania na bezpieczestwo jazdy. Wyposaenie elektryczne.

Wskazwki metodyczne. Opowiadanie uzupenione pokazem opony. Slajdy z rnymi rodzajami opon.

TEMAT V

Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania.

Wskazwki metodyczne. Zdobycie informacji o Akumulator. Alternator. Proponuje si metod urzdzeniach wiata zewntrzne i wewntrzne samochodu. wykadu, lub prdotwrczych Cechy charakterystyczne arwek opowiadania. w samochodzie. poszczeglnych wiate (arwki Gwny nacisk naley Przyswojenie wiadomoci dwuwknowe, arwki halogenowe oraz pooy na cechy o wiatach w inne rda wiata). Sygna dwikowy. uytkowe urzdze samochodzie Wycieraczki szyb. Ogrzewanie tylnej szyby. (ustawienie wiate, i sposobach wymiany Bezpieczniki instalacji elektrycznej. sposb montowania arwek. arwki i tp). TEMAT VI Czynnoci obsugowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj praktycznych. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Poznanie sposobw Ukad kierowniczy nadmierny, sumaryczny Sugeruje si oszacowania stanu luz koa kierownicy, objawem niesprawnoci. prowadzenie zaj technicznego niektrych Ukad hamulcowy objawy zapowietrzenia przy samochodzie (np. ukadw i urzdze. (mikki peda hamulca rosncy przy szkoleniowym). Stosowanie zasad BHP kolejnych wciskania pedau hamulca), Jako metod przy pracach obsugowych Sprawdzenie dziaania ukadu wspomagania proponuje si przy samochodzie ( np. (nacisn peda hamulca i uruchomi silnik. instrukta biecy. przy wymianie koa lub Peda powinien si lekko obniy). sprawdzaniu ukadu Ogumienie stan, cinienie powietrza. chodzenia). Zmiana koa zapas (BHP). Dokrcanie rub Zdobycie wiedzy i w koach (brd). umiejtnoci wykonania Owietlenie pojazdu sprawdzenie czynnoci zwizanych z poprawnoci dziaania (szczeglnie wiate codzienn obsug STOP i KIERUNKOWSKAZW). samochodu oraz wymian Sprawdzenie poziomu oleju, pynu arwek wiate chodzcego (BHP) pynu hamulcowego, drogowych i wiate pynu do spryskiwacza szyb (brd), stop. Wymiana arwek (szczeglnie wiate drogowych i mijania oraz wiate stop i pozycyjnych). 3.4. 3.4.3. Nauka jazdy. Podzia materiau. Liczba godz. 1 Tre nauczania.

Tre nauczania.

L.p. Temat nauczania 1.1. Przygotowanie do jazdy. 1.2. Ruszanie i zatrzymanie. 1.3. Krcenie kierownic skrty manewrowe.

2.1 2.2. 2.3. 3.1. 3.2. 3.3. 4.1. 4.2. 4.3. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 6.1. 6.2. 6.3. 7.1. 7.2. 8.1. 8.2.

8,3, 9.1. 9.2. 10. 1. 10. 210 .3. 10. 4. 11. Powtrzenia wybranych tematw. Razem godzin 3.4.4. Materia nauczania.

Zmiana biegu z I na II. Zmiana biegu w gr. . Zmiana biegu w d. Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas jazdy do tyu. semka przodem i tyem. Jazda w ruchu miejskim. Jazda slalomem. Hamowanie. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca zasadniczego. Technika zmiany biegw w gr i w d, podczas jazdy w ruchu drogowym z rnymi prdkociami. Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Docienie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Jazda z przyczep (lekk) manewry, slalom, semka. Jazda z przyczep w ruchu drogowym. Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej.

1 1 7

6 2 2

4 2

2 30

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Ruszanie i zatrzymanie pojazdu. Krcenie kierownic - skrty manewrowe. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania Tre nauczania. Wskazwki metodyczne.

Przypomnienie regu prawidowej pozycji kierowcy, zapewniajcej moliwo obsugi niezbdnych urzdze w samochodzie. . Przypomnienie sposobw ergonomicznej i pewnej obsugi urzdze, co prowadzi do dziaa szybkich, skutecznych i nie rozpraszajcych uwagi.

Przygotowanie do jazdy. Zajcie miejsca za kierownic. Regulacje: Fotel siedzenie jak najdalej do tyu, tak jednak, aby lew nog mona byo swobodnie wcisn peda sprzga. Oparcie tak, aby rk mona byo sign do umownej godz.12 na kole kierownicy. Kierownica, lusterka, zagwki. Zapicie pasw. Pozycja zasadnicza. Lewa noga na pododze, prawa noga na pedale gazu, rce na kierownicy w pozycji 9 3. Obsuga urzdze w zasigu doni wspartych na kierownicy. Skrty manewrowe i szosowe. Obsuga pedaw: gazu, hamulca, sprzga. Obsuga lewarka zmiany biegw. Obsuga hamulca rcznego. Poznanie sposobu Ruszanie i zatrzymanie pojazdu. uruchamiania silnika Uruchomienie silnika (wcinite sprzgo). (silnik benzynowy lub Sprawdzenie przyrzdw kontrolno diesel). pomiarowych na desce rozdzielczej. Poznanie moliwoci Ruszanie: sprzgo, I bieg, zwolnienie oceny funkcjonowania hamulca pomocniczego, spojrzenie w lub stanw niektrych lusterko, kierunkowskaz, zwikszenie urzdze pojazdu, obrotw silnika, agodne puszczenie poprzez obserwacj sprzga. urzdze kontrolnych Pita lewej nogi oparta na pododze! lub pomiarowych. Po puszczeniu sprzga, lewa noga na Poznanie sposobu pododze lub wsporniku obok pedau pynnego ruszania i sprzga. zatrzymania pojazdu. Utrzymanie kierunku jazdy na wprost Zatrzymanie pojazdu: lusterko, kierunkowskaz, zjecha jak najbliej prawej krawdzi jezdni, sprzgo, hamulec, wyczy bieg, puci sprzgo. Sprawdzi czy samochd si zatrzyma (czy si nie toczy). W przypadku duszego postoju zacign hamulec pomocniczy ( nie stosowa w czasie mrozu ). Utrwalenie wiadomoci Krcenie kierownic skrty o pozycji za kierownic manewrowe. jako czynnika Przypomnienie o ukadzie rk na gwarantujce- go kierownicy, przygotowanie do skrtu, praca moliwo swobodnej rk. pracy rk na Ruszenie ustalenie staej prdkoci na I kierownicy. biegu. Lewa noga obok sprzga!

W zajciach moe bra udzia dwch kursantw. Zajcia mog by prowadzone na placu manewrowym, w samochodzie szkoleniowym. Instruktor demonstruje zajcie pozycji, regulacje, obsug urzdze po czym wszystkie czynnoci powtarzaj kursanci.

Zajcia prowadzone w pierwszej fazie na placu manewrowym. Jako sprawdzian opanowania umiejtno ruszenia i zatrzymania samochodu, proponuje si ponisze wiczenie. Wczenie I biegu, ruszenie, osignicie prdkoci jazdy 40 km/godz. i zatrzymanie w okrelonym miejscu. Cae wiczenie ma by wykonane na odcinku drogi o dugoci ~ 50m.

Zajcia na placu manewrowym. Sprawdzeniem opanowania sprawnoci krcenia kierownic jest wiczenie nazywane

Utrwalenie zasad posugiwania si kierownic w odniesieniu do skrtw manewrowych oraz zasygnalizowanie pracy rk na kierownicy podczas skrtw drogowych. Uwiadomienie przewagi cigncego ruchu rki nad ruchem pchajcym. TEMAT II

Przygotowanie do rozpoczcia skrtu ( lewa lub prawa rka na godz. 12 ). Wykonywanie na placu manewrowym, skrtw w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w lewo ) z wykorzystaniem penej moliwoci skrtu pojazdu. Koo kierownicy obraca si bez przerwy a rce cign kierownic ! Zmiana kierunku jazdy ( plac manewrowy ) wg polece instruktora.

jazd wzdu linii midzy koami. Samochd jedzie na I biegu, bez gazu, okrakiem po linii. Kursant wykonuje skrty w lewo i w prawo (do oporu kierownicy),w takim tempie, eby adnym koem nie najecha na lini.

Zmiana biegu z I na II. Zmiana biegw w gr. Zmiana biegw w d. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy.

Cel nauczania.

Wskazwki metodyczne. Poznanie sposobu Zajcia prowadzone na Zmiana biegu z I na II. zmiany biegw. Ruszenie. Zwikszenie obrotw silnika ( placu manewrowym Opanowanie prdkoci jazdy pojazdu ) na I biegu. oraz mao ruchliwych wspdziaania pracy Puszczenie gazu ulicach. rk i ng podczas z jednoczesnym wciniciem pedau Przestrzegania zmiany biegw. sprzga. przepisw i zasad Przeoenie dwigi zmiany biegw z I na II ruchu pilnuje instruktor. ( otwarta do prawej rki prowadzi dwigni przy lewej krawdzi w linii prostej z zaakcentowaniem przejcia przez luz). Puszczenie sprzga z jednoczesnym zwikszeniem obrotw. Zatrzymanie. Nabieranie umiejtnoci Zmiana biegu w gr. Zajcia prowadzone jazdy na wprost oraz Przygotowanie do zmiany biegu: lewa noga na nauka oceny skrtu k nad sprzgem, prawa rka na dwigni mao ruchliwych dla pokonania rnych zmiany biegw. ulicach zakrtw. Puszczenie pedau gazu i jednoczesne Przestrzegania Utrwalenie wiadomoci wcinicie pedau sprzga. Przeoenie przepisw i zasad i umiejtnoci dwigni biegw z zachowaniem ruchu pilnuje zdobytych przy nauce prawidowego uoenia doni na gace instruktor. zmiany biegu z I na II dwigni, prostolinijnego prowadzenia oraz wiczenie zmiany dwigni lub zachowania katw prostych i na wysze biegi. odpowiedniego rytmu. Puszczenie sprzga z jednoczesnym dodaniem gazu. Uwiadomienie Zajcia prowadzone na Zmiana biegu w d. warunkw, ktre Doprowadzenie do zmniejszenia prdkoci placu manewrowym

Tre nauczania.

wymuszaj zmian biegu z wyszego na niszy (np. konieczno znacznego zmniejszenia prdkoci jazdy). Nabieranie umiejtnoci wybrania odpowiedniego momentu redukcji. wiczenie manualnych czynnoci zwizanych z redukcj biegw, w szczeglnoci pynnego puszczenie sprzga po wczeniu niszego biegu. TEMAT III jazdy do tyu.

( zdjcie nogi z gazu lub hamowanie ). Przygotowanie do zmiany biegu jw. Zmiana biegu w d. Wcinicie pedau sprzga. Przeoenie dwigni na odpowiedni bieg (niszy). Pynne puszczenie sprzga dohamowanie silnikiem. Opisany sposb zmiany biegw w d, dotyczy sytuacji, w ktrej chodzi o wytracenie prdkoci np. przed skrzyowaniem lub skrtem..

oraz mao ruchliwych ulicach. Przestrzegania przepisw i zasad ruchu pilnuje instruktor.

Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy.

Cel nauczania. Uwiadomienie oczywistej prawdy, e samochd ma tylko jedn stron praw i tylko jedn lew. Poznanie sposobu regulacji prdkoci jazdy za pomoc sprzga jazda na p sprzgle.

Tre nauczania.

Zdobycie umiejtnoci jazdy do tyu wg poznanych zasad.

Oglne zasady jazdy do tyu. Obojtnie czy jedziemy do przodu czy do tyu krcc kierownic w prawo pojedziemy w prawo a krcc w lewo pojedziemy w lewo. Naley pamita o zasadzie: Patrze w kierunku jazdy. Podczas jazdy do tyu stosujemy zasad jazdy na p sprzgle. Polega ona na tym, e ustalamy obroty silnika a wykorzystujc polizg sprzga regulujemy prdko jazdy. Zajcia na placu Jazda do tyu na wprost. Pozycja zasadnicza: lewa rka trzyma manewrowym. kierownic na godz. 12, odwracamy si przez prawe rami, praw rk trzymamy na oparciu fotela pasaera. Drog za samochodem obserwujemy przez tyln szyb. Lew rk moemy prowadzi samochd po linii prostej lub wykonywa niewielkie skrty korygujc tor jazdy od 8 w lewo do 4w prawo.

Wskazwki metodyczne. Zajcia na placu manewrowym. Przypomnienie zasad jazdy do tyu. jazda na wprost, skrty podczas jazdy do tyu.

Zdobycie umiejtnoci jazdy do tyu wg poznanych zasad.

Gdy rka powrci na 12 mamy pewno, e koa ustawione s do jazdy na wprost. Zajcia na placu Skrty podczas jazdy do tyu. Skrt w lewo wykonujemy odwracajc manewrowym. gow i patrzymy przez lewe rami. Przestrze za samochodem obserwujemy przez lewe tylne okna samochodu. Przy skrcie w prawo, odwracamy gow przez prawe rami, obserwujc drog przez okna prawe. Przy zmianie kierunku jazdy z lewego na prawy czy odwrotnie zwrotowi gowy powinien towarzyszy jednoczesny zwrot koa kierownicy. W czasie skrtw kierownice krcimy obiema rkami, przekadajc rce jak przy skrtach manewrowych. Rozpoczynajc jazd do tyu, najpierw odwracamy si w odpowiednim kierunku a potem ruszamy z miejsca. Przy zatrzymaniu odwracamy gow do przodu dopiero po zatrzymaniu samochodu.

TEMAT IV

semka przodem i tyem. Jazda w ruchu miejskim. Jazda slalomem. Czas realizacji: 7 godzin praktycznej nauki jazdy.

Poznanie moliwoci skrtu samochodu w prawo i w lewo. Zdobycie umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy maksymalnym skrcie k. Wyrabianie nawyku wykonywania czynnoci zawczasu. wiczenie wykonywania skrtw manewrowych.

Zajcia na placu semka przodem i tyem. Jazda torem w ksztacie semki. manewrowym. A: przejazd symetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, eby samochd przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. B: przejazd niesymetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, aby samochd po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki.

Obycie si z ruchem miejskim i przetransponowanie posiadanej wiedzy teoretycznej w warunkach ruchu drogowego. Wpojenie pynnoci jazdy jako jednej z podstawowych zasad bezpieczestwa! Nabieranie automatyzacji obsugi urzdze w samochodzie, koniecznej w sytuacji skupienia uwagi na innych waniejszych w danej chwili zagadnieniach. Zdobywanie umiejtnoci patrzenia daleko, co uatwia prowadzenie samochodu po linii prostej i poszerza kt widzenia. Wyrabianie nawyku elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu.

Jazda w ruchu miejskim. Jazda tras o moliwie maym nasileniu ruchu. Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: - stosowania zasad i przepisw ruchu. - znacznego napicia uwagi - szybkich zmian decyzji, - szerokiego kta obserwacji drogi, - zdolnoci przewidywania poczyna innych uytkownikw drogi, - w przypadku koniecznoci zatrzymania pojazdu naley tyle samo uwagi powici na obserwacj sytuacji przed pojazdem co i za pojazdem, - po zatrzymaniu pojazdu wynikajcym z warunkw ruchu wczy w por I bieg aby by gotowym do kontynuowania jazdy. Przejazd przez skrzyowanie. Podczas oczekiwania na wjazd na skrzyowanie naley bacznie obserwowa ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko poruszajcych si pojazdw i w por ustali moment dogodny do wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by bezpieczny i nie powodowa zachwiania pynnoci ruchu innych pojazdw. Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechani przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma pojazd, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Nabywanie Jazda slalomem. umiejtnoci Przejazd slalomu z nawrotem, z prawidowego i wykorzystaniem uprzednio zdobytych szybkiego krcenia wiadomoci i umiejtnoci a w kierownic. szczeglnoci szybkiego i prawidowego Zdobycie umiejtnoci krcenia kierownic. wyczuwania gabarytw Elementy przejazdu slalomu: samochodu.. A/ Waciwe ustawienie samochodu. Pobudzenie wyobrani i B/ Waciwy wybr strefy skrtu

W tym wiczeniu instruktor kadzie nacisk na technik jazdy kursanta ( jazda na wprost, wykonywanie skrtw, ruszanie, zatrzymanie). Jazda ulicami o maym nateniu ruchu. Przestrzegania przepisw kontroluje instruktor.

Zajcia na placu manewrowym

rozwijanie zdolnoci przewidywania. Stosowanie zasady zawczasu. Nabieranie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu samochodu, co rwnie przekada si na brd.

(rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka zwizanej z gabarytami samochodu, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu samochd znalaz si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu.

TEMAT V Hamowanie. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca zasadniczego. Technika zmiany biegw w gr i w d podczas jazdy z rnymi prdkociami. Czas realizacji: 6 godzin praktycznej nauki jazdy. Uwiadomienie faktu, e najlepszym zagwarantowaniem bezpieczestwa jest przestrze (bez ogranicze). Uwiadomienie hamowania jako dziaania zmierzajcego do zmniejszenia prdkoci jazdy bd zatrzymania pojazdu. Poznanie zasad zatrzymywania samochodu jadcego szybko i jadcego wolno. Zajcia realizowa z Hamowanie. W ruchu drogowym, zagroenie wykorzystaniem mao najczciej zwizane jest z brakiem wolnej ruchliwych ulic. przestrzeni bo na drodze stoi inny samochd, bo na przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo z zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje zmuszaj nas do hamowania. Ukad hamulcowy i jego obsuga stanowi drugi w hierarchii wanoci element bezpieczestwa jazdy (pierwszoplanowym jest ukad kierowniczy). Dwa cele hamowania: A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. W czasie hamowanie nie naley naciska pedau sprzga. Samochd poruszajcy si na luzie lub wcinitym sprzgle posiada gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie k przedniej osi). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu samochodu, musimy rozrni dwa przypadki: - samochd jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulec, zmniejszajc szybko jadcego samochodu a w kocowej fazie hamowania naciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od

k napdowych. - samochd jadcy wolno zatrzymujemy naciskajc najpierw sprzgo a potem hamulec. Uzmysowienie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc dziaania skadowej siy hamulca pomocniczego. cikoci powodujcej Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie staczanie si trudny moment cofania si samochodu po samochodu, po zwolnieniu hamulca. zwolnieniu hamulca. Ruszanie z uyciem hamulca Opanowanie stresu, pomocniczego: wywoanego Samochd unieruchomiony za pomoc koniecznoci hamulca zasadniczego. precyzyjnego Wczamy I bieg, zacigamy hamulec zrwnowaenia pomocniczy, trzymajc przycisk, aby nie skadowej siy zadziaaa blokada. Zwalniamy hamulec cikoci z si zasadniczy. Lekko zwikszamy obroty napdow samochodu a silnika i rozpoczynamy zwalnianie pedau nastpnie ruszenie pod sprzga do momentu kiedy silnik zaczyna grk. cign. W tym momencie zwikszamy nieco obroty silnika - zwalniamy hamulec pomocniczy i pynnie puszczamy sprzgo. Im bardziej strome jest wzniesienie tym wysze obroty silnika potrzebne s do ruszenia. Wyrabianie umiejtnoci szybkiego przeoenia prawej nogi z pedau hamulca na peda gazu i precyzyjnego nim operowania. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca zasadniczego. Na niewielkiej pochyoci moemy ruszy bez uycia hamulca pomocniczego: - naley lekko wyluzowa sprzgo (skasowa jaowy ruch sprzga do momenty kiedy zaczyna cign) - szybko przeoy nog z hamulca na gaz i po zwikszeniu obrotw - dalej puszcza sprzgo. Technika zmiany biegw podczas jazdy z rnymi prdkociami. - Skrzynia biegw suy do penego wykorzystania mocy silnika przy ograniczonych jego obrotach. Moc silnika ronie wraz z obrotami ale tylko do pewnego momentu. - wolne obroty lub obroty biegu jaowego, - obroty maksymalnego momentu, - obroty maksymalnej mocy to obroty, - dopuszczalne obroty silnika

Nauk ruszania na wzniesieni realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych nie koniecznie na drodze publicznej.

Nauk ruszania na wzniesieni realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych nie koniecznie na drodze publicznej.

Uwiadomienie roli skrzyni biegw jako elementu sucego do wykorzystania mocy silnika i osigania odpowiedniej prdkoci.

Krtkie przypomnienie roli skrzyni biegw w samochodzie.

Zdobycie umiejtnoci skoordynowanej pracy rk i ng podczas zmiany biegw. Nabieranie wyczucia i tempa zmiany biegw w zalenoci od warunkw w jakich zmieniamy bieg.

Przeoenia skrzyni przekadniowej (biegi) dopasowuj moliwoci silnika do obcienia. Samochd posiada najwiksz moc i przyspieszenia na biegu pierwszym za to prdko jego jest niewielka. Im wyszy bieg tym moc i przyspieszenia mniejsze za to prdko wiksza. Std, czsto przy wyprzedzaniu, schodzimy na niszy bieg Proponuje si aby mie lepsze przyspieszenie. prowadzenie nauki na drodze o maym nasileniu ruchu. Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw.

Przygotowanie polega na przeoeniu lewej nogi nad peda sprzga z jednoczesnym przeoeniem prawej rki z kierownicy na lewarek zmiany biegw. Zmiana biegu: - Lewa noga wciska peda sprzga a jednoczenie prawa noga zwalnia peda gazu (ruchy obu ng s zdecydowane). - Prawa rka (odpowiednio uoona na lewarku) przesuwa lewarek na luz a Nabywanie nastpnie na zamierzony bieg. umiejtnoci trafnego okrelenia warunkw w - Puszczamy sprzgo ruchem pynnym z jakich moemy przej jednoczesnym dodaniem gazu, zwikszajc obroty silnika. z biegu wyszego na Do prawidowego wykonania zmiany niszy. biegw, niezbdne jest wyczucie, Uzmysowienie umiejtno wybrania odpowiedniego koniecznoci momentu zmiany biegu a take dopasowania (zwikszenia) obrotw dopasowanie tempa zmiany biegw do szybkoci jazdy samochodu i warunkw w silnika do obrotw jakich zmieniamy bieg. wymaganych na Zmiana biegw w d. niszym biegu, bez straty prdkoci jazdy. Podstawowym warunkiem przejcia Opanowanie czynnoci z wyszego biegu na niszy jest zmniejszenie prdkoci jazdy co najmniej manualnych. do maksymalnej prdkoci na niszym Uchwycenie biegu. najwaciwszego Zmiana biegu redukcja. momentu i tempa zmiany biegw w d. - Przygotowanie jw. - Wciskamy sprzgo, puszczamy gaz, Uwiadomienie przesuwamy lewarek na luz (czynnoci te konsekwencji wykonujemy prawie rwnoczenie). niedopasowania Sprawdzianem - Wczamy niszy bieg i puszczamy obrotw silnika umiejtnoci zmiany

podczas redukcji biegw jakim jest moliwo przyblokowania (polizgu) k napdzajcych.

sprzgo z jednoczesnym dodaniem gazu. biegw w d Czas jaki upynie od momentu puszczenia byaby jazda po drodze gazu do momentu puszczenia sprzga ze wzniesieniem. musi by na tyle krtki aby obroty silnika nie spady poniej wartoci wymaganej dla okrelonej prdkoci na niszym biegu.

TEMAT VI

Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania. wiczenie wczeniej poznanych zasad jazdy do tyu, w warunkach narzuconych przez sytuacj. Poznanie trzech sposobw zawracania. wiczenie nabytych umiejtnoci krcenia kierownic, oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania skrtu (zawrcenia), obserwacji drogi i uycia kierunkowskazw.

Tre nauczania. Cofanie. Stosujemy zasady poznane w p 3.1., 3.2., 3.3. Cofanie po prostej wzdu krawnika. Cofanie po uku przy krawniku (w prawo) Cofanie po uku bez krawnika (w lewo). Zawracanie (trzy sposoby). Sposb pierwszy bez cofania stosujemy gdy mamy odpowiednio duo miejsca i gdy zezwalaj na to przepisy. Jeeli decydujemy si na zawracanie w obrbie skrzyowania, to poza wzgldami bezpieczestwa i porzdku na drodze, musimy zwrci uwag na wybranie najszerszego miejsca na tym skrzyowaniu w celu zapewnienia sobie jak najwikszej swobody skrtu. Sposb drugi z cofaniem i wykorzystaniem np. wjazdu do bramy. Zaleca si wjazd do bramy tyem, bo uatwi nam to wyjazd i wczenie si do ruchu. Samochd zatrzymujemy ok. 2 m za wjazdem, ktry chcemy wykorzysta do zawrcenia. Zachowujc warunki bezpieczestwa, wycofujemy si do bramy. Pozostaje nam wyjazd z bramy w lewo i wczenie si do ruchu. Sposb trzeci z cofaniem na wskiej drodze. Po upewnieniu, e droga jest wolna sygnalizujemy zamiar skrtu w lewo i od prawego krawnika rozpoczynamy skrt w lewo. Staramy si jak najwolniej prowadzi

Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach

Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach

samo- chd (p sprzgo), natomiast jak najszybciej krcimy kierownic do oporu w lewo. Dojedajc do lewego krawnika odbijamy kierownic w prawo i zatrzymujemy samochd. Wczamy wsteczny bieg i krcc dalej w prawo, wycofujemy si w prawo. Przed dojechaniem tylnymi koami do krawnika, znw odbijamy kierownic w lewo i zatrzymujemy samochd. Wczmy I bieg i odjedamy w lewo, dojedajc do prawego krawnika, wzdu ktrego kontynuujemy jazd. Uzmysowienie Parkowanie. problemu wyboru Parkujc powinnimy ustawi samochd miejsca do parkowania przodem do wyjazdu, aby mie jak z uwzgldnieniem najmniej kopotw z wyjechaniem. moliwoci wyjazdu z Parkowanie skone i prostopade: miejsca zaparkowania. Wjechanie przodem lub tyem (zalecane) w Nabieranie umiejtnoci miejsce przeznaczone do parkowania. wyboru rodzaju Parkowanie boczne. parkowania Kolejno czynnoci: (parkowanie - Ustawiamy samochd rwnolegle do prostopade, skone, stojcego samochodu, za ktrym chcemy boczne, przodem, zaparkowa, zachowujc odlego ok. 1 m. tyem) w zalenoci od od tego samochodu. O tak sam odlego warunkw terenowych i wyprzedzamy ten samochd. aktualnej sytuacji. - Wczany wsteczny bieg, prawy wiczenie nabytych kierunkowskaz i powoli cofajc skrcamy umiejtnoci jazdy do kierownic w prawo. Gdy samochd ustawi tyu oraz sprawnego si pod ktem ok. 45 o do osi jezdni operowania szybkimi ruchami odwracamy urzdzeniami do kierownic, wykonujc skrt w lewo. sterowania jazd i Prdko jazdy samochodu regulujemy sygnalizowania jadc na p sprzgle. Staramy si jecha kierunkw jazdy. rwnomiernie i jak najwolniej, obserwujc drog za samochodem. I tu uwaga: Musimy na moment odwrci gow i sprawdzi, czy przd naszego samochodu zataczajc uk w lewo nie zaczepi o ty samochodu, za ktrym parkujemy. W ten sposb doprowadzamy samochd do pozycji rwnolegej do krawnika.

Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach lub na placu manewrowym.

TEMAT VII zmierzchu.

Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po Czas realizacji: 4 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania. Nabieranie dowiadcze zwizanych z jazd z dozwolon prdkoci po za obszarem zabudowanym. Uwiadomienie wyjtkowego zagroenia wynikajcego z nieprawidowego wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tamwajowe. Nabieranie dowiadcze wynikajcych z wspuczestnictwa w ruchu drogowym. Uwiadomienie bezporedniego zwizku pomidzy wspuczestnictwem i kultur ruchu drogowego.

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne. Sugeruje si Jazda w ruchu drogowym w miecie i prowadzenie nauki w poza miastem. Jazda w ruchu miejskim i po za miastem normalnym ruchu z zastosowaniem wiedzy, o zasadach i drogowym, bez taryfy przepisach ruchu drogowego oraz znakach i ulgowej w stosunku do sygnaach drogowych, zdobytej podczas przestrzegania znakw zaj teoretycznych. drogowych przepisw i Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami zasad ruchu ruchu. drogowego. Przestrzeganie zasady ruchu prawostronnego! Przejazd przez skrzyowania o ruchu kierowanym i nie kierowanym. Przejazd przez skrzyowanie o ruchu okrnym. Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu, waciwego dla zamierzonego kierunku jazdy. Wyprzedzanie w warunkach ruchu miejskiego. Jazda poza obszarem zabudowanym (90 km/godz.). Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem zabudowanym. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Decydujce znaczenie ma zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw tych ktre jad w tym samym kierunku co my i tych z przeciwka. Im wiksza prdko tym krtszy czas w ktrym zmienia si sytuacja na jezdni to te musimy patrze dalej. Dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany

Oswojenie si z prowadzeniem samochodu w warunkach po zmierzchu. Nabranie umiejtnoci operowania wiatami.

pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a w wewntrznym lusterku zobaczymy przd wyprzedzanego pojazdu. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu. Uywanie wiate mijania i wiate drogowych oraz warunki w jakich tych wiate mona uywa.

Podczas jazdy po zmierzchu zwraca uwag na stosowanie wiate mijania i wiate drogowych. Zagadnieniem na ktre warto zwrci uwag jest umiejtno nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdu. Wzrok skierowany jest na prawe pobocze. Jest to strefa najsabiej owietlona a tam wanie moe znajdowa si pieszy lub rowerzysta.

TEMAT VIII Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu - docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uzmysowienie Nauk pokonywania Charakterystyki samochodw. charakterystyki pod Przypomnienie wiadomoci zakrtw, wskazanym sterownej i charakterystykach samochodw. jest poprzedzi krtkim nadsterownej Charakterystyk samochodu odzwierciedla wstpem, samochodu jako oceny jego zdolno do pokonywania zakrtw. przypominajcym jego zdolnoci do Samochd o charakterystyce nadsterownej wiadomoci o pokonywania zakrtw. zachowuje si w zakrcie tak, jakby charakterystykach chcia pokona zakrt, mimo niewielkiego samochodw. skrcenia k przedniej osi. Ty samochodu jest wyrzucany z zakrtu, powodujc skrcanie samochodu w kierunku zakrtu. Samochd z charakterystyk pod sterown niechtnie pokonuje zakrty. W tym przypadku przd samochodu nie chce zmieni toru jazdy zmuszajc kierowc do Tre nauczania.

Uwiadomienie moliwoci docienia przodu samochodu w momencie rozpoczynania skrtu.

Wskazanym jest take przypomnie o sposobie zwikszenia przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Umiejtno dociania przodu samochodu w momencie rozpoczynania skrtu, Znacznie poprawia bezpieczestwo jazdy. Zdobycie umiejtnoci Pokonywanie ukw i zakrtw. Przypomnienie zasad wyboru optymalnego Tory przejazdu przez zakrty. wykonywania skrtw toru jazdy przy Poprawny tor jazdy jest podstawowym szosowych pokonywaniu ukw gwarantem bezpiecznej jazdy. Nauk pokonywania i zakrtw. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej zakrtw, proponuje Uwiadomienie krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si si prowadzi na zwizku pomidzy wychyli , eby wczeniej zobaczy wybranych odcinkach prawidowo wybranym koniec zakrtu. krtych drg. Nie torem jazdy a poW poowie zakrtu (t.zw. szczycie) musz to by grskie praw bezpieczestwa zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z serpentyny. Wystarczy ruchu drogowego. zakrtu wracamy do prawej krawdzi kilka zakrtw jezdni (zmniejszamy siy boczne). lewych, kilka Uwiadomienie - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi prawych i zagroenia jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do oczywicie wynikajcego z prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu umiarkowana przejechania w wracamy do osi jezdni. szybko. Prawidowo zakrcie na lew Naley przy tym pamita o wybrany tor jazdy ma stron jezdni ! Uwiadomienie faktu, kategorycznym zakazie przekraczania osi suy poprawie e prdko jezdni. Zmiany toru jazdy moemy bezpieczestwa i (nadmierna) jest dokonywa na swojej (prawej) poowie komfortu jazdy a nie najczstsz przyczyn jezdni lub w ramach namalowanego pasa prowokowa do jazdy wypadku w zakrcie. ruchu. szybkiej i ryzykownej. Zdobycie umiejtnoci Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. oceny prdkoci z Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje uwzgldnieniem zakrt lewy, to wychodzc z prawego czynnikw limitujcych zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bezpieczn prdko do bo nie odpowiada to prawidowemu pokonania danego wejciu w zakrt lewy. Tak wic zakrtu. wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. . Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o.

wykonania gbszego skrtu ni wynikaoby to z krzywizny zakrtu. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu docianie przodu. Dojedajc do zakrtu, na moment przed pierwszym ruchem kierownic naley puci gaz. Przyczyni si to do docienia przednich k samochodu, ktre lepiej rozpoczn wprowadzenie pojazdu w zakrt. Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, moemy w momencie kiedy zaczniemy prostowa (ustawia do jazdy na wprost) koa samochodu.

Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy samochd do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, opniamy rozlunienie. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt. Prdko jadcego samochodu dobieramy zalenie od wielu czynnikw, limitujcych dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Charakterystyka i stan techniczny pojazdu zawieszenie, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zdj nog z gazu, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulec, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby pojazd na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko. TEMAT IX Jazda z przyczep manewry. Jazda z przyczep w ruchu drogowym. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania

Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie faktu, Nauk jazdy z Jazda z przyczep - manewry e tor jazdy przyczepy Poznanie zasady kierowania przyczep z przyczep (manewry), wyznaczany jest pozycji haka holowniczego. Mylc o torze proponuje si poprzez dyszel, jazdy przyczepy trzeba uwiadomi sobie, realizowa na placu zamocowany do haka e tor jazdy przyczepy wyznacza trajektoria manewrowym. holowniczego w haka holowniczego. samochodzie Jazda z przyczep po prostej i po ukach. Zdobycie umiejtnoci Zwrcenie uwagi na inny tor jazdy k patrzenia na przyczepy ni tor jazdy tylnych k zaplanowany manewr z samochodu, ktry cignie przyczep. lotu ptaka. Jazda z przyczep do tyu. Ksztacenie wyobrani. Wyrabianie umiejtnoci patrzenia z lotu ptaka. Przejazd torem w ksztacie semki i slalomem. Cofanie z przyczep do garau. Zdobywanie Proponuje si tras Jazda z przyczep w ruchu drogowym. dowiadczenia. Jazda z przyczep w ruchu drogowym. urozmaicon Zwrcenie uwagi na dusz drog geometrycznie, hamowania i konsekwencje wynikajce z o maym nasileniu gabarytw (dugoci) samochodu z ruchu. przyczep. TEMAT X Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczanie drogi ekspresowej. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania Uwiadomienie koniecznoci pobudzenia i wiczenia wyobrani oraz zdolnoci przewidywania, jako czynnikw wspomagajcych bezpieczestwo jazdy w szczeglnoci pynno jazdy i bezkolizyjno. Tre nauczania Zachowanie si na drogach ekspresowych. Drogami ekspresowymi nazywamy drogi przeznaczone wycznie dla pojazdw samochodowych. Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem zieleni lub energochonnymi barierami. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, Wskazwki metodyczne. Zajcia naley prowadzi na wybranym odcinku drogi ekspresowej

Tre nauczania.

ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Zdobycie umiejtnoci Wczanie si do ruchu (pas wczania si do ruchu rozbiegowy). z wykorzystaniem pasa Pojazdy wczajce si do ruchu maj rozbiegowego. obowizek ustpi pierwszestwa Uwiadomienie pojazdom znajdujcym si w ruchu. Pojcie czynnika dynamiki pierwszestwa naley tu rozumie jako jazdy jako niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie wspdecydujcego o si na pasie rozbiegowym koczy si pynnoci ruchu i zazwyczaj dugim oczekiwaniem na bezpieczestwie. przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi samochodami i pynne wczenie si do ruchu. Uwiadomienie Zachowanie si w czasie wyprzedzania. nadrzdnej roli Wyprzedzanie jest jednym z zdolnoci najniebezpieczniejszych manewrw z przewidywania podczas jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. manewru wyprzedzania, Decydujce znaczenie ma znw zdolno szczeglnie przy przewidywania. Naley przewidzie jaki duych szybkociach. bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, wiczenie oceny czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko prdkoci poruszajcych si pojazdw. Na drodze poruszajcych si ekspresowej, samochody z przeciwka jad pojazdw. inn jezdni. Jedziemy natomiast z wiksz wiczenie szybkoci, do ktrej musimy dostosowa perfekcyjnego nasze przewidywania. Musimy patrze operowania zmian dalej do przodu i dalej do tyu. biegw, w Wyprzedzanie . szczeglnoci przy Rozpoczynamy od oceny sytuacji redukcji. spogldamy w lusterka, czy kto szybszy wiczenie obserwacji i od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. przewidywania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany wiczenie kultury jazdy pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w poprzez jazd lewo. Jednoczenie przyspieszamy. wyran i nie Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d,

stwarzanie sytuacji prowadzcej do zachwiania pynnoci ruchu.

Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczonym do jazdy. Przyswojenie zasady, e hamowanie naley poprzedzi wczeniem kierunkowskazu, ktry zawczasu, poinformuje o naszym zamiarze i przygotuje innych uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy. Hamowanie najlepiej byoby jednak rozpocz na pasie przeznaczonym do zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a w wewntrznym lusterku zobaczymy przd wyprzedzanego pojazdu. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Pojawia si natomiast problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Szczeglnie na autostradach trudno si zorientowa dokd nas dany zjazd wywiezie. Pomoc s tablice informacyjne. Trzeba je uwanie obserwowa. Zbliajc si do miejsca, w ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, wczamy prawy kierunkowskaz, uprzedzajc o naszym zamiarze i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zjazdu rozpoczynamy hamowanie, redukcj biegw i tp. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std wyhamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt,

e w danej chwili, jestemy sami na drodze TEMAT XI Powtrzenia wybranych tematw. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania Nabywanie umiejtnoci i dowiadczenia. Tre nauczania. 11. Powtrzenia. wg. wybranych tematw. Wskazwki metodyczne. Wyboru tematu do powtrzenia moe dokona kursant lub instruktor, wybierajc najsabiej opanowane tematy.

3.5. 3.5.2.

Zachowanie na miejscu wypadku i pomoc przedlekarska Podzia materiau. Teori wiczeni Raze a a m 1 1 2 1 1 2 2 2 4

L.p Tematy nauczania . 1. Wypadkowo i ratownictwo drogowe. Zasady postpowania na miejscu wypadku. 2. Stany zagroenia ycia w wypadkach drogowych. Zranienia, oparzenia, krwotoki, zamania. Razem 3.5.3 Materia nauczania. TEMAT I wypadku.

Wypadkowo i ratownictwo drogowe. Zasady postpowania na miejscu

Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Uwiadomienia przyczyn jakie mog spowodowa wypadek drogowy. Uwiadomienie obowizku niesienia pomocy poszkodowanym w Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod Wypadkowo i ratownictwo drogowe. Idea, cele i zakres ratownictwa drogowego. wykadu, z Wypadkowo drogowa. Przepisy prawne. wykorzystaniem Czynniki zagroenia wypadkowego. rodkw Kierowca a leki. Kierowca a uywki audiowizualnych. Wyposaenie samochodu apteczka, ganica, trjkt odblaskowy. Zasady postpowania na miejscu

wypadku. Uwiadomienie roli organizatora akcji ratowniczej w wypadku drogowym. Poznanie sposobu wynoszenia ofiary wypadku z samochodu. Zdobycie umiejtnoci posuenia si ganic.

wypadku. Zabezpieczenie miejsca wypadku. Organizacja wspdziaania innych osb. Zawiadomienie o wypadku odpowiednich sub (stra poarna, pogotowie ratunkowe, policja). Proponuje si Ratowniczy sposb wynoszenia ofiary wiczenia wypadku z samochodu. z instruktaem. Uycie ganicy gaszenie ognia.

TEMAT II Stany zagroenia w wypadkach drogowych. Zranienia, oparzenia, krwotoki, zamania. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Poznanie sposobw ratujcych ycie ofiarom wypadku. Poznanie sposobw przeciwdziaania w przypadku bezdechu, zatrzymaniu akcji serca i wstrzsu. Poznanie sposobw postpowania w przypadku zranie, oparze, krwotokw i zama. Zdobycie umiejtnoci udronienia drg oddechowych. Wykonania sztucznego oddychania, zewntrznego masau serca, opatrunku uciskowego, unieruchomienia zamania. Stany zagroenia ycia w wypadkach drogowych. Bezdech przyczyny, objawy, przeciwdziaanie. Sztuczne oddychanie. Postpowanie z nieprzytomnym pozycja boczna ustalona. Zatrzymanie akcji serca objawy, rozpoznanie. Masa zewntrzny serca. Wstrzs (shock) rodzaje: krwotoczny, urazowy, oparzeniowy. Sposb rozpoznawania. Postpowanie przeciwwstrzsowe.. Zranienia, oparzenia, krwotoki, zamania. Rodzaje zranie stosowanie opatrunkw. Oparzenia i sposoby postpowania. Rodzaje krwotokw sposoby postpowania (opatrunek uciskowy). Zamania rodzaje. Unieruchamianie zama. Udranianie drg oddechowych odchylenie gowy. Pozycja boczna ustalona. Sztuczne oddychanie. Masa zewntrzny serca. Opatrunek uciskowy. Unieruchamianie zama. Proponuje si metod wykadu, z wykorzystaniem rodkw audiowizualnych.

Proponuje si wiczenia z instruktaem.

Program nauczania na kursie dla kandydatw na kierowcw Kat. C1, C, C1+E, C+E. Plan nauczania. L. p. 1. 2. 3. 4. Przedmiot nauczania Repetytorium z przepisw ruchu drogowego Technika kierowania samochodem ciarowym Zarys budowy samochodu i zasady obsugi technicznej Nauka jazdy Razem Teori wiczen Zajcia Raze a ia Praktycz m ne 7 1 8 8 2 10 6 1 1 8 21 4 20 21 20 46

3. 3.3.

Programy nauczania. Repetytorium z przepisw ruchu drogowego.

3.1.1. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Podzia materiau nauczania. Teoria 1 1 2 1 1 1 7 1 wiczen Razem ia 1 1 1 3 1 1 1 8

Tematy nauczania Wiadomoci oglne. Podstawowe pojcia. Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Znaki i sygnay na drogach. Oglne warunki uywania pojazdu samochodowego. Kierowca pojazdu samochodowego. Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza pojazdu samochodowego Razem

3.1.2.

Materia nauczania.

TEMAT I

Wiadomoci oglne. Podstawowe pojcia. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych

Cel nauczania Przypomnienie podstawowych poj dotyczcych ruchu drogowego. Uwiadomienie koniecznoci istnienia zasad i przepisw ruchu drogowego. Uwiadomienie przyczyn wypadkw i roli czowieka w ich powstawaniu. Przypomnienie pojcia droga. i jej elementy. Przypomnienie pojcia obszaru zabudowanego. Uwiadomienie pojcia kierujcy i kierowca.

Tre nauczania. Podstawowe elementy ruchu: droga, pojazd, czowiek. Ruch drogowy porzdkowany jest poprzez znaki drogowe, przepisy i zasady ruchu drogowego. Bdy czowieka jako najczstsza przyczyna wypadkw drogowych.

Wskazwki metodyczne Wykad lub opowiadanie, ilustrowane planszami, przeroczami i tp.

Droga publiczna. Czci skadowe drogi i ich przeznaczenie. Pas ruchu. O jezdni. Chodnik. Pobocze. Okrelenie obszaru zabudowanego i jego oznakowanie. Kierujcy i kierowca. Kierowca, a inni uczestnicy ruchu rozwaga, kultura zachowania, ustpliwo, wyrozumiao. Pojcia szczeglna ostrono, ograniczone zaufanie, niedostateczna widoczno.

Wykad lub opowiadanie, ilustrowane planszami, przeroczami i tp.

TEMAT II

Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Czas realizacji 1 godz. teorii Tre nauczania. Ruch prawostronny, jedno i dwukierunkowy. Ruch okrny. Ruch na autostradach. Prawne i geometryczne pojcie skrzyowania drg. Podstawowe rodzaje skrzyowa. Skrzyowanie o ruchu kierowanym. Skrzyowanie drogi z torami pojazdw szynowych kolei. Pojazd. Pojazd silnikowy. Pojazd samochodowy. Pojazd uprzywilejowany. Motocykl. Przyczepa lekka. Pojazd szynowy. Ciar wasny. Dopuszczalny ciar cakowity. Wskazwki metodyczne Pogadanka lub opowiadanie, ilustrowane planszami, przeroczami, rysunkami na tablicy i tp. Wykad ilustrowany planszami, przeroczami, rysunkami na tablicy i tp.

Cel nauczania Przypomnienie zasad ruchu drogowego w nawizaniu do ruchu prawostronnego Przypomnienie pojcia skrzyowania drg.

TEMAT III

Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Znaki i sygnay na drogach.

Czas realizacji 2 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Wskazwki metodyczne Podstawowe manewry na drodze: Realizacj tematu wczanie si do ruchu, zmiana pasa proponuje si metod ruchu, mijanie, omijanie, wyprzedzanie, opowiadania, skrcanie, zawracanie, cofanie, pogadanki ewentualnie zatrzymanie i postj. wykadu z uyciem Miejsca i okolicznoci ograniczenia lub moliwie duej iloci zakazu wykonywania poszczeglnych rodkw audio manewrw. wizualnych. Zachowanie ostronoci i waciwe uprzedzanie innych uczestnikw ruchu przy wykonywaniu manewrw. Manewry zwizane z przejedaniem przez skrzyowanie drg. Uwiadomienie Zasada ustpowania pierwszestwa zagroenia wynikajcego przejazdu pojazdowi nadjedajcemu z z przecinania si prawej strony, przy przecinaniu si kierunkw jazdy. kierunkw ruchu pojazdw. Ksztatowanie nawyku Odstpstwa od tej zasady. ustpowania Pierwszestwo przejazdu pojazdw pierwszestwa przejazdu szynowych, uprzywilejowanych w pojazdowi ruchu oraz pojazdw poruszajcych si nadjedajcemu z prawej po drodze z pierwszestwem przejazdu. Cel nauczania Uwiadomienie okolicznoci zwizanych z wykonywaniem rnych manewrw na drodze. Ksztatowanie nawyku obserwacji drogi i otoczenia przed wczeniem kierunkowskazu i rozpoczciem manewru. Tre nauczania.

strony, pojazdom szynowym i uprzywilejowanym w ruchu. Ksztatowanie nawyku ustpowania pierwszestwa przejazdu autobusom wczajcym si do ruchu z przystankw. Uwiadomienie koniecznoci zajcia odpowiedniego pasa ruchu przy przejedaniu przez skrzyowanie. Uzmysowienie wyjtkowego zagroenia podczas przecinania drogi pojazdom szynowym. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pojazdw uprzywilejowanych (uatwienie przejazdu), jadcych w kolumnie, wykonujcych roboty na drodze. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pieszych, rowerzystw, pojazdw zaprzgowych i pieszych idcych w kolumnie. Uwiadomienie czynnikw limitujcych bezpieczn prdko w okrelonych warunkach ruchu drogowego. Przypomnienie pojcia Prdko bezpieczna. Przypomnienie pojcia Droga hamowania. Uzmysowienie w jakich warunkach moemy zatrzyma pojazd i jakie skutki moe spowodowa

Ustpowanie pierwszestwa autobusom wczajcym si do ruchu z przystankw. Przejedanie przez skrzyowanie na wprost, skrcanie w prawo i w lewo. Zajmowanie odpowiedniego pasa ruchu. Przejazdy kolejowe jedno i wielo torowe. Urzdzenia ostrzegawczo zabezpieczajce. Zachowanie szczeglnych rodkw ostronoci przy przejedani przez przejazdy kolejowe. Zachowanie si wobec pojazdw: - uprzywilejowanych w ruchu, - jadcych w kolumnie, - wykonujcych czynnoci na drodze. Przejedanie przez wyznaczone przejcia dla pieszych, obok przystankw komunikacji publicznej. Zachowanie ostronoci wobec pieszych idcych wzdu jezdni. Zachowanie szczeglnej ostronoci przy przejedaniu przez osiedla, przy szkoach, przedszkolach i tp. Przejedanie obok rowerzystw motorowerzystw, pojazdw zaprzgowych, kolumn osb pieszych idcych drog. Prdko jazdy. Pojcie prdkoci bezpiecznej. Czynniki majce bezporedni wpyw na dobr prdkoci bezpiecznej natenie ruchu, warunki drogowe i atmosferyczne, jazda w dzie i w nocy. Dopuszczalna prdko jazdy rnych pojazdw. Hamowanie. Pojcie drogi hamowania. Czynniki wpywajce na drog hamowania (czowiek, pojazd, droga). Zatrzymanie. Miejsca, w ktrych zatrzymywanie jest zabronione. Holowanie. Warunki konieczne jakie musi spenia pojazd holowany (sprawny ukad kierowniczy i hamulcowy a jeeli s to ukady ze wspomaganiem take sprawny silnik, ktry w trakcie holowania musi by uruchomiony), oznakowanie. Okolicznoci, w ktrych holowanie jest zabronione.

bezzasadne zatrzymanie pojazdu. Uwiadomienie warunkw w jakich pojazd moe by holowany. Ugruntowanie wiadomoci o kolumnie pojazdw oraz o warunkach jakie musz spenia pojazdy jadce w kolumnie. Zdobycie wiadomoci o wiatach zewntrznych samochodu ciarowego / autobusu i o warunkach w jakich wiate mona i naley uywa. Uwiadomienia znaczenia sygnau dwikowego. Ugruntowanie wiadomoci o celu stosowania znakw i sygnaw na drogach. Przypomnienie wiadomoci o rnych rodzajach znakw i sygnaw oraz sposobie ich umieszczania.

Przypomnienie wiadomoci o sygnalizatorach wietlnych oraz o sygnaach dawanych przez osoby kierujce ruchem, sygnaach na przejazdach kolejowych i dawanych przez pojazdy uprzywilejowane w ruchu.

Holowanie przyczepy i warunki holowania. Pojcie kolumny pojazdw. Dopuszczalna liczba pojazdw jadcych w kolumnie. wiata zewntrzne uywanie wiate w rnych warunkach drogowych i atmosferycznych, na obszarach zabudowanych i po za obszarami zabudowanymi, w dzie i w nocy. Sygna dwikowy okolicznoci, w ktrych uywanie jest zabronione. Cel stosowania znakw i sygnaw na drogach. Znaki pionowe i poziome. Znaki ostrzegawcze ksztat, barwy, ustawienia, strefy obowizywania. Znaki zakazu i nakazu - ksztat, barwy, ustawienia, strefy obowizywania, tre znakw i stosowanie si do poszczeglnych zakazw lub nakazw. Znaki informacyjne ksztat, barwy, ustawienia, tre poszczeglnych znakw. Znaki poziome barwy, tre i sposb zachowania si wobec poszczeglnych znakw. Inne znaki i sygnay na drogach. Sygnay wietlne, suce do kierowania ruchem, sygnay dawane przez osoby kierujce ruchem, sygnay wietlne i dwikowe na przejazdach kolejowych oraz dawane przez pojazdy uprzywilejowane w ruchu.

TEMAT IV

Oglne warunki uywania pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych.

Cel nauczania Zdobycie wiadomoci o warunkach technicznych jakie musi spenia samochd ciarowy aby mg by dopuszczony do ruchu na drogach. Uwiadomienie zwizku pomidzy czystoci szyb i kloszy wiate samochodu a brd. Ksztatowanie nawyku zapinania pasw bezpieczestwa. Uwiadomienie moralnego obowizku dopilnowania zapicia pasw przez pasaera. Uwiadomienie zagroenia spowodowanego przewoonymi przedmiotami w kabinie kierowcy. Przypomnienie wiadomoci o ewidencji, rejestracji i badaniach okresowych pojazdu. TEMAT V

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne Warunki techniczne dopuszczenia Z uwagi na zwizo samochodw do ruchu na drogach z treci omawianego punktu widzenia bezpieczestwa: ukad tematu sugeruje si kierowniczy, ukad hamulcowy, metod wykadu. zawieszenie i amortyzatory, ogumienie, Rwnie dobr moe wiata, sygna dwikowy, by metoda pogadanki prdkociomierz, lusterka, wycieraczki przeradzajca si w szyb, pasy bezpieczestwa. dyskusj. Apteczka, ganica i trjkt odblaskowy. Utrzymanie samochodu w czystoci, zwaszcza szyb i kloszy wiate zewntrznych. Rozmieszczanie przedmiotw przewoonych samochodem ciarowym. Ewidencja i rejestracja pojazdu, dokumenty i tablice rejestracyjne. Obowizkowe okresowe badania techniczne.

Kierowca pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych.

Cel nauczania Uwiadomienie odpowiedzialnoci za skutki ewentualnych wypadkw lub kolizji, do ktrych mogoby doj w wyniku naruszenia przepisw lub zasad ruchu drogowego.

Tre nauczania. wiadomo odpowiedzialnoci za naruszenie zasad ruchu drogowego. Wpyw alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Przestrzeganie przepisw ruchu drogowego. Stosowanie zasad: - pynnoci jazdy,

Wskazwki metodyczne Proponuje si metod wykadu.

Uwiadomienie wpywu alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Zrozumienie bezporedniego zwizku pomidzy kultur jazdy, przestrzeganiem zasad i przepisw ruchu drogowego a popraw bezpieczestwa na drodze.

- jazdy wyranej, - wykonywania czynnoci z wyprzedzeniem dziaanie zawczasu, - ograniczonego zaufania. Przestrzeganie oglnie przyjtych zasad kultury wyrozumiao, ustpliwo, powstrzymanie agresji.

TEMAT VI Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych. Cel nauczania Uwiadomienie uprawnie wynikajcych z uzyskania prawa jazdy ale take uwiadomienie potencjalnego zagroenia wynikajcego z faktu jadcego samochodu. Poznanie warunkw w jakich moe doj do zatrzymania lub cofnicia prawa jazdy. Uwiadomienie koniecznoci ubezpieczenia samochodu i pyncych z ubezpieczenia korzyci. Zdobycie informacji o zasadach zachowania si w przypadku uczestniczenia w wypadku drogowym. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne Prawo jazdy i wynikajce z prawa jazdy Proponuje si realizacj uprawnienia. tematu metod pogadanki.

Zatrzymanie i cofnicie prawa jazdy. Opowiadanie. Ubezpieczenie pojazdw OC, NW i AC, korzyci i obowizki wynikajce z Wykad. ubezpiecze. Zachowanie si w razie uczestniczenia w wypadku drogowym. Opowiadanie (szersze omwienie w przedmiocie pomocy przed lekarskiej).

3.2.

Technika kierowania samochodem.

3.2.2. Podzia materiau nauczania. L.p Tematy nauczania . 1. 2. 3. 4. 5. Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Skrcanie w lewo i w prawo. Jazda do tyu. semka przodem i tyem. Slalom. Parkowanie. Cofanie. Zawracanie. Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu. Zmiana biegw w gr i w d z wyrwnaniem obrotw silnika. Charakterystyki samochodw. Zwikszanie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w grach. Jazda drog ekspresow i autostrad. Wczanie si do ruchu. Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych (ulewa, nieyca, mga). Polizg przyczyny sposoby zapobiegania. Podsumowanie materiau. Razem godzin Materia nauczania: Teori wic Raze a zenia m godzi n. 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1

2 1

6. 7. 8.

1 8 2

1 10

3.2.2.

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Krcenie kierownic skrty manewrowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych Cele nauczania. Przypomnienie regu prawidowej pozycji kierowcy, Tre nauczania. Przygotowanie do jazdy. Ubir kierowcy. Zajcie miejsca za kierownic. Wskazwki metodyczne. Zajcia prowadzone w sali wykadowej, metod wykadu lub

zapewniajcej moliwo obsugi urzdze w samochodzie. Przypomnienie sposobw ergonomicznej i pewnej obsugi urzdze, co prowadzi do dziaa szybkich, skutecznych i nie rozpraszajcych uwagi (nawyk).

Poznanie sposobu uruchamiania silnika ( silnik benzynowy lub diesel ).

Regulacje: Fotel siedzenie jak najdalej do tyu, tak jednak, aby lew nog mona byo swobodnie wcisn peda sprzga, - oparcie tak, aby rk mona byo sign do umownej godz.12 na kole kierownicy, bez odrywania plecw od oparcia.. - lusterka w lewym lusterku kierowca powinien widzie fragment lewego boku pojazdu i lewy obszar przestrzeni za pojazdem, w lusterku prawym fragment prawego boku pojazdu i obszar przestrzeni po prawej stronie za samochodem. Wszystkie lusterka powinny mie ten sam profil powierzchni odblaskowej. - zagwki powinny by ustawione blisko za gow. Zapicie pasw. Pozycja zasadnicza. Lewa noga na pododze, obok sprzga lub na specjalnym wsporniku, prawa noga na pedale gazu, rce na kierownicy w pozycji 9. 3. Obsuga urzdze w zasigu doni wspartych na kierownicy. Skrty manewrowe: Przygotowanie do rozpoczcia skrtu, przy skrcie w lewo, lewa rka na godz. 12. Przy skrcie w prawo, prawa rka na godz. 12. Wykonywanie skrtw w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w lewo ). Skrty szosowe: Przy skrcie w prawo, praw rk przekadamy w okolice godz. 12, na tak wysoko aby po wykonaniu skrtu prawa rka znalaza si na wysokoci godz. 3. Rka lewa, w czasie cignicia kierownicy praw rk, przesuwa si pozostajc na godz. 9. Tor jazdy korygujemy, trzymajc rce na poziomej rednicy, Skrt koczymy cigajc lew rk kierownic do pozycji wyjciowej. Wedug tej samej zasady wykonujemy skrt szosowy w lewo. Obsuga pedaw: gazu, hamulca, sprzga. Obsuga lewarka zmiany biegw. Obsuga hamulca rcznego (blokada). Uruchomienie silnika (wcinite sprzgo). Rnice w uruchamianiu silnika o zaponie iskrowym i silnika wysoko prnego.

opowiadania, uzupenionego filmem, slajdami, lub inn form audio wizualn.

Proponuje si np. metod opowiadania, uzupenion slajdami, filmem wideo i tp.

Poznanie moliwoci oceny funkcjonowania lub stanw niektrych urzdze pojazdu, poprzez obserwacj urzdze kontrolnych lub pomiarowych. Przypomnienie sposobu pynnego ruszania i zatrzymania pojazdu.

Sprawdzenie przyrzdw kontrolnopomiarowych na desce rozdzielczej.

Ruszanie: sprzgo, I bieg, zwolnienie hamulca pomocniczego, spojrzenie w lusterko, kierunkowskaz, zwikszenie obrotw silnika, agodne puszczenie sprzga. Po puszczeniu sprzga, lewa noga na wsporniku lub na pododze obok sprzga. Utrzymanie kierunku jazdy na wprost (prawa strona jezdni). Zatrzymanie pojazdu: lusterko, kierunkowskaz, zjecha jak najbliej prawej krawdzi jezdni, sprzgo, hamulec, wyczy bieg, puci sprzgo. Sprawdzi czy samochd si zatrzyma (czy si nie toczy). W przypadku duszego postoju - zacign hamulec pomocniczy ( nie stosowa w czasie mrozu ). Przypomnienie zasad Krcenie kierownic skrty manewrowe. posugiwania si Przypomnienie o ukadzie rk na kierownicy, kierownic w przygotowanie do skrtu, praca rk. odniesieniu do skrtw Przygotowanie do rozpoczcia skrtu ( lewa manewrowych oraz lub prawa rka na godz. 12 ). pracy rk na Wykonywanie skrtw w lewo i wprawo z kierownicy podczas przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w skrtw drogowych. lewo ) Uwiadomienie Koo kierownicy obraca si bez przerwy przewagi cigncego a rce cign kierownice. ruchu rki nad ruchem pchajcym.

Proponuje si metod opowiadania, z uyciem rodkw audiowizualnych.

Jako metod proponuje si opowiadanie z uyciem kierownicy jako elementu do zademonstrowania sposobu posugiwania si kierownic.

TEMAT II jazdy do tyu.

Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas semka przodem i tyem. Jazda slalomem. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Uwiadomienie

Tre nauczania. Jazda do tyu. Oglne zasady jazdy do

Wskazwki metodyczne. Proponuje si

oczywistej prawdy, e samochd ma tylko jedn stron praw i tylko jedn lew. Przypomnienie sposobu regulacji prdkoci jazdy za pomoc sprzga jazda na p sprzgle.

tyu. Ustalenie prawej i lewej strony samochodu. Obojtnie czy jedziemy do przodu czy do tyu krcc kierownic w prawo pojedziemy w prawo a krcc w lewo pojedziemy w lewo. Podczas jazdy do tyu moemy wykorzysta zasad jazdy na p sprzgle. Ustalamy obroty silnika i wykorzystujc polizg sprzga regulujemy prdko jazdy. Poznanie zasad Jazda do tyu na wprost. Pozycja stosowanych podczas zasadnicza jazdy do tyu na wprost Jak do jazdy do przodu. Drog za samochodem samochodem obserwuje si w lustrach ciarowym. bocznych.. . Poznanie zasad Skrty podczas jazdy do tyu. stosowanych podczas Skrt w lewo wykonujemy odwracajc gow wykonywania skrtw i patrzymy przez lewe rami. Przestrze za w czasie jazdy samochodem obserwujemy przez lewe okno do tyu samochodem samochodu i lewe lustro. ciarowym. Przy skrcie w prawo, odwracamy gow w prawo, obserwujc drog przez okno i w prawym lustrze. W czasie skrtw kierownice krcimy obiema rkami, przekadajc rce jak przy skrtach manewrowych. Rozpoczynajc jazd do tyu, najpierw upewniamy si e mamy woln przestrze za samochodem a dopiero potem ruszamy z miejsca. Uzmysowienie technicznych moliwoci skrtu samochodu w prawo i w lewo. Przygotowanie do zdobycia umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy maksymalnym skrcie k. Poznanie zasady wykonywania czynnoci zawczasu. Uwiadomienie semka przodem i tyem. Jazda torem w ksztacie semki. Wariant A: przejazd symetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, eby samochd przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. Wariant B: przejazd niesymetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, aby samochd po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki.

opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dy-daktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si metod opowiadania. Wskazanym byyby slajdy lub film. Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Jazda slalomem.

Proponuje si

koniecznoci szybkiego krcenia kierownic. Uwiadomienie koniecznoci nabrania umiejtnoci wyczuwania gabarytw pojazdu. Pobudzenie wyobrani, rozwijanie zdolnoci przewidywania. Stosowanie zasady zawczasu

Przypomnienie wczeniej poznanych zasad jazdy do tyu.

Przypomnienie trzech sposobw zawracania. Uwiadomienie koniecznoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania skrtu (zawrcenia), obserwacji drogi i uycia kierunkowskazw.

Przejazd slalomu z nawrotem, z wykorzystaniem uprzednio zdobytych wiadomoci i umiejtnoci a w szczeglnoci szybkiego i prawidowego krcenia kierownic. Elementy przejazdu slalomu: A/ Waciwe ustawienie pojazdu. B/ Waciwy wybr strefy skrtu (rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka zwizanej z gabarytami pojazdu, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu pojazd znalaz si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu ( nabieranie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu pojazdu, co rwnie przekada si na brd.. Cofanie. Stosujemy zasady poznane przy jedzie do tyu. Cofanie po prostej wzdu krawnika. Cofanie po uku przy krawniku (w prawo) Cofanie po uku bez krawnika (w lewo). Zawracanie. Zawrci na drodze moemy na trzy sposoby. Sposb pierwszy bez cofania stosujemy gdy mamy odpowiednio duo miejsca i gdy zezwalaj na to przepisy. Jeeli decydujemy si na zawracanie w obrbie skrzyowania, to poza wzgldami bezpieczestwa i porzdku na drodze, musimy zwrci uwag na wybranie najszerszego miejsca na tym skrzyowaniu w celu zapewnienia sobie jak najwikszej swobody skrtu. Sposb drugi z cofaniem i wykorzystaniem np. wjazdu do bramy. Zaleca si wjazd do bramy tyem, bo uatwi nam to wyjazd i wczenie si do ruchu. Samochd zatrzymujemy w taki sposb aby mona byo wycofa si do wjazdu, ktry chcemy wykorzysta do zawrcenia. Zachowujc warunki bezpieczestwa, wycofujemy si do bramy. Pozostaje nam wyjazd z bramy w lewo i wczenie si do ruchu. Sposb trzeci z cofaniem na drodze (nie

opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film

Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy. Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy

zalecany). Po upewnieniu, e droga jest wolna sygnalizujemy zamiar skrtu w lewo i od prawego krawnika rozpoczynamy skrt w lewo. Staramy si jak najwolniej prowadzi samochd (jazda na p sprzgle), natomiast jak najszybciej krcimy kierownic do oporu w lewo. Dojedajc do lewego krawnika odbijamy kierownic w prawo i zatrzymujemy samochd. Wczamy wsteczny bieg i krcc dalej w prawo, wycofujemy si w prawo. Przed dojechaniem tylnymi koami do krawnika, znw odbijamy kierownic w lewo i zatrzymujemy samochd. Wczmy I bieg i odjedamy w lewo, dojedajc do prawego krawnika, wzdu ktrego kontynuujemy jazd. Uzmysowienie Parkowanie. problemu wyboru Parkujc powinnimy ustawi samochd miejsca do przodem do wyjazdu, aby mie jak najmniej parkowania z kopotw z wyjechaniem. uwzgldnieniem Parkowanie skone i prostopade: moliwoci wyjazdu z Wjechanie przodem lub tyem (zalecane) w miejsca zaparkowania. miejsce przeznaczone do parkowania, Waciwy wybr prostopadle do krawnika lub skonie, w rodzaju parkowania zalenoci od sytuacji. (parkowanie Parkowanie boczne. prostopade, skone, Czstym sposobem parkowania jest boczne, przodem, ustawienie samochodu wzdu krawnika), tyem) w zalenoci od pomidzy stojcymi samochodami. warunkw terenowych Kolejno czynnoci: i aktualnej sytuacji. - Ustawiamy samochd rwnolegle do stojcego samochodu, za ktrym chcemy zaparkowa, zachowujc odlego ok. 1,5 2 m. od tego samochodu. O tak sam odlego wyprzedzamy ten samochd. - Wczany wsteczny bieg, prawy kierunkowskaz i powoli cofajc skrcamy kierownic w prawo. Gdy samochd ustawi si pod ktem ok. 45 o do osi jezdni szybkimi ruchami odwracamy kierownic, wykonujc skrt w lewo. Prdko jazdy samochodu regulujemy jadc na p sprzgle. Staramy si jecha rwnomiernie i jak najwolniej, obserwujc drog za samochodem. I tu uwaga: Musimy na moment odwrci

Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy.

gow i sprawdzi, czy przd naszego samochodu zataczajc uk w lewo nie zaczepi o ty samochodu, za ktrym parkujemy. W ten sposb doprowadzamy samochd do pozycji rwnolegej do krawnika. TEMAT III Zatrzymanie Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Zmniejszenie prdkoci jazdy.

pojazdu. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca zasadniczego. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczanie. Wpojenie pynnoci jazdy jako jednej z podstawowych zasad bezpieczestwa! Uzmysowienie koniecznoci automatyzacji obsugi urzdze w samochodzie w sytuacji skupienia uwagi na innych, waniejszych w danej chwili zagadnieniach. Uwiadomienie koniecznoci uczenie si patrzenia daleko, co uatwia prowadzenie samochodu po linii prostej i poszerza kt widzenia. Wpajanie elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu. Tre nauczania. Jazda w ruchu miejskim. Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: - stosowania zasad i przepisw ruchu drogowego. - znacznego napicia uwagi - szybkich zmian decyzji, - szerokiego kta obserwacji drogi, - zdolnoci przewidywania poczyna innych uytkownikw drogi, - w przypadku koniecznoci zatrzymania pojazdu naley tyle samo uwagi powici na obserwacj sytuacji przed pojazdem co i za pojazdem, - po zatrzymaniu pojazdu wynikajcym z warunkw ruchu wczy w por I bieg aby by gotowym do kontynuowania jazdy. Przejazd przez skrzyowanie. Podczas oczekiwania na wjazd na skrzyowanie naley bacznie obserwowa ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko poruszajcych si pojazdw i w por ustali moment dogodny do wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by bezpieczny i nie powodowa zachwiania pynnoci ruchu innych pojazdw. Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie Wskazwki metodyczne. Proponuje si wykad jako metod nauczania.

ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechanie przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma pojazd, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Uwiadomienie faktu, Hamowanie. e najlepszym Ukad hamulcowy i jego obsuga stanowi zagwarantowaniem drugi w hierarchii wanoci element bezpieczestwa jest bezpieczestwa jazdy. przestrze (bez Dwa cele hamowania: ogranicze). W ruchu A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. drogowym, zagroenie W czasie hamowanie nie naley naciska najczciej zwizane pedau sprzga. Samochd poruszajcy si jest z brakiem wolnej na luzie lub wcinitym sprzgle posiada przestrzeni bo na gorsz sterowno. Wymyka si jeden z drodze stoi inny elementw sterujcych szybkoci jazdy samochd, bo na (hamownie silnikiem i docienie k przejciu dla pieszych przedniej osi). znajduj si piesi, bo z B/ Zatrzymanie pojazdu. zatoki wyjeda Mwic o zatrzymaniu samochodu, musimy autobus itp. rozrni dwa przypadki: Te sytuacje zazwyczaj - samochd jadcy szybko zatrzymujemy zmuszaj nas do naciskajc najpierw hamulec, zmniejszajc hamowania szybko jadcego samochodu a w kocowej fazie hamowania naciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od k napdowych, - samochd jadcy wolno zatrzymujemy naciskajc najpierw sprzgo a potem hamulec. Uwiadomienie Hamowanie na wzniesieniu i spadku dziaajcych na pojazd drogi. skadowych si Podczas hamowania na spadku drogi, sile grawitacji, w czasie hamowania przeciwdziaa skadowa siy hamowania na cikoci, ktra skierowana jest w kierunku wzniesieniu jazdy. i spadku drogi. Podczas hamowanie na wzniesieniu, ta sama skadowa siy cikoci skierowana jest w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy i wspomaga si hamowania. Uzmysowienie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc dziaania skadowej hamulca pomocniczego. siy cikoci Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie powodujcej staczanie trudny do opanowania moment cofania si si pojazdu, po samochodu po zwolnieniu hamulca. zwolnieniu hamulca. Ruszanie z uyciem hamulca pomocniczego: Przygotowanie do - samochd unieruchomiony za pomoc opanowanie stresu, hamulca wywoanego zasadniczego, koniecznoci - wczamy I bieg, precyzyjnego - zacigamy hamulec pomocniczy, trzymajc

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania.

Zajcia prowadzone w sali wykadowej. Proponuje si wykad jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Najwaciwsz metod wydaje si opowiadanie, uzupenione rysunkami na tablicy, przeroczami i tp.

zrwnowaenia przycisk, aby nie zadziaaa blokada i skadowej siy zwalniamy cikoci z si hamulec zasadniczy, napdow pojazdu a - lekko zwikszamy obroty silnika i nastpnie ruszenie pod rozpoczynamy grk. zwalnianie pedau sprzga do momentu kiedy silnik zaczyna cign, - w tym momencie jednoczenie zwikszamy nieco obroty silnika - zwalniamy hamulec pomocniczy i pynnie puszczamy sprzgo. Im bardziej strome jest wzniesienie tym wysze obroty silnika potrzebne s do ruszenia. Uzmysowienie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc koniecznoci hamulca zasadniczego. Na niewielkiej szybkiego przeoenia pochyoci moemy ruszy bez uycia prawej nogi z pedau hamulca pomocniczego: hamulca na peda gazu - naley lekko wyluzowa sprzgo i precyzyjnego nim (skasowa jaowy operowania. ruch sprzga do momenty kiedy zaczyna cign) - szybko przeoy nog z hamulca na gaz i po zwikszeniu obrotw - dalej puszcza sprzgo

Najwaciwsz metod wydaje si opowiadanie, uzupenione rysunkami na tablicy, przeroczami i tp

TEMAT IV Technika zmiany biegw podczas jazdy z rnymi prdkociami. Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw. Zmiana biegw w d z wyrwnaniem obrotw silnika przed wczeniem niszego biegu i puszczeniem sprzga. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Przypomnienie roli Technika zmiany biegw podczas jazdy z Sugeruje si metod skrzyni biegw jako wykadu, uzupenion rnymi prdkociami. elementu sucego do Skrzynia biegw w samochodzie suy do planszami wykorzystania mocy penego wykorzystania mocy silnika przy charakterystyki mocy silnika i osigania ograniczonych jego obrotach. Moc silnika silnika i odpowiedniej ronie wraz z obrotami ale tylko do pewnego charakterystyki prdkoci lub mocy momentu. prdkoci jazdy w pojazdu. Dla obrotw silnika wyrnia si kilka funkcji obrotw Przypomnienie wiedzy wielkoci charakterystycznych: silnika na o mocy silnika w - wolne obroty lub obroty biegu poszczeglnych Tre nauczania.

funkcji obrotw i wielkociach charakterystycznych (obroty max. momentu i max. mocy) dla tej zalenoci.

jaowego- obroty maksymalnego momentu samochd ma naj- lepsze przyspieszenie. - obroty maksymalnej mocy to obroty, przy ktrych silnik osiga najwiksz moc. Przeoenia skrzyni przekadniowej (biegi) dopasowuj moliwoci silnika do obcienia. Samochd posiada najwiksz moc i przyspieszenia na biegu pierwszym za to prdko jego jest niewielka. Im wyszy bieg tym moc i przyspieszenia mniejsze za to prdko wiksza. Std, czsto przy wyprzedzaniu, schodzimy na niszy bieg aby mie lepsze przyspieszenie, bo skrci to czas wyprzedzania i przebywania na lewej poowie jezdni, przeznaczonej dla pojazdw jadcych z przeciwka. Uwiadomienie Zmiana biegw w gr z prawidowym potrzeby zdobycia dopasowaniem obrotw. umiejtnoci Do prawidowego wykonania zmiany skoordynowanej pracy biegw, niezbdne jest wyczucie, rk i ng podczas umiejtno wybrania odpowiedniego zmiany biegw, momentu zmiany biegu a take dopasowanie wyczucia i tempa tempa zmiany biegw do szybkoci jazdy zmiany biegw w samochodu i warunkw w jakich zmieniamy zalenoci od bieg. warunkw Przygotowanie polega na przeoeniu lewej w jakich zmieniamy nogi nad peda sprzga z jednoczesnym bieg przeoeniem prawej rki z kierownicy na lewarek zmiany biegw. Zmiana biegu: - Lewa noga wciska peda sprzga a jednoczenie prawa noga zwalnia peda gazu (ruchy obu ng s zdecydowane). - Prawa rka (odpowiednio uoona na lewarku) przesuwa lewarek na luz a nastpnie na zamierzony bieg. - Puszczamy sprzgo ruchem pynnym z jednoczesnym dodaniem gazu, zwikszajc obroty silnika Uwiadomienie Zmiana biegw w d. warunkw w jakich Podstawowym warunkiem przejcia z moemy przej z wyszego biegu na niszy jest zmniejszenie biegu wyszego na prdkoci jazdy co najmniej do maksymalnej niszy. prdkoci na niszym biegu. Uzmysowienie Zmiana biegu redukcja. koniecznoci - Przygotowanie jw. dopasowania - Wciskamy sprzgo, puszczamy gaz, (zwikszenia) obrotw przesuwamy

biegach (charakterystyka piowa).

Sugeruje si metod pogadanki, uzupenion planszami charakterystyki mocy silnika i charakterystyki prdkoci jazdy w funkcji obrotw silnika na poszczeglnych biegach (charakterystyka piowa).

Sugeruje si metod pogadanki, uzupenion planszami charakterystyki mocy silnika i charakterystyki prdkoci jazdy w funkcji obrotw

silnika do obrotw wymaganych na niszym biegu, bez straty prdkoci jazdy. Uzmysowienie czynnoci manualnych. Uchwycenia najwaciwszego momentu i tempa zmiany biegw w d. Uwiadomienie konsekwencji niedopasowania obrotw silnika podczas redukcji biegw. Zagroenie polizgu k napdzajcych w wyniku zbyt mocnego dohamowania silnikiem. TEMAT V w momencie

lewarek na luz (czynnoci te wykonujemy prawie rwnoczenie - Wczamy niszy bieg i natychmiast puszczamy sprzgo z jednoczesnym dodaniem gazu.

silnika na poszczeglnych biegach (charakterystyka piowa).

Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k

rozpoczynania skrtu - docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt hamowanie, zmiana biegu w d. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Poznanie charakterystyki pod sterownej i nadsterownej samochodu jako oceny jego zdolnoci do pokonywania zakrtw. Tre nauczania. Charakterystyki samochodw. Charakterystyk samochodu odzwierciedla jego zdolno do pokonywania zakrtw. Samochd o charakterystyce nadsterownej zachowuje si w zakrcie tak, jakby chcia pokona zakrt, mimo niewielkiego skrcenia k przedniej osi. Ty samochodu jest wyrzucany z zakrtu, powodujc skrcanie samochodu w kierunku zakrtu. Samochd z charakterystyk pod sterown niechtnie pokonuje zakrty. W tym przypadku przd samochodu nie chce zmieni toru jazdy zmuszajc kierowc do Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizacj tematu w formie opowiadania.

Uwiadomienie zmiany charakterystyki pojazdu, wywoanej rozoeniem adunku przesuniciem rodka cikoci.

Uwiadomienie moliwoci docienia przodu samochodu w momencie rozpoczynania skrtu.

Poznanie zasad wyboru optymalnego toru jazdy przy pokonywaniu ukw i zakrtw Uwiadomienie zwizku pomidzy prawidowo wybranym torem jazdy a popraw bezpieczestwa ruchu drogowego.

wykonania gbszego skrtu ni wynikaoby to z krzywizny zakrtu. Czynnikiem decydujcym o charakterystyce pojazdu jest usytuowanie rodka cikoci. W przypadku samochodu, umieszczenie silnika w znaczcy sposb wpywa na charakterystyk. Samochd z silnikiem z przodu powinien by podsterowny a z silnikiem z tyu powinien by nadsterowny. Sposb rozoenia adunku moe wpyn na zmian charakterystyki przesunicie rodka cikoci. adunek naley rozkada rwnomiernie. W samochodzie niebagatelny wpyw na charakterystyk ma umieszczenie osi napdowej. Napd przedni kojarzony jest z podsterownoci, napd tylny skania do nadsterownoci. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu docianie przodu. Dojedajc do zakrtu, na moment przed pierwszym ruchem kierownic naley puci gaz. Przyczyni si to do docienia przednich k samochodu, ktre lepiej rozpoczn wprowadzenie pojazdu w zakrt. Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, moemy w momencie kiedy zaczniemy prostowa (ustawia do jazdy na wprost) koa samochodu Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Poprawny tor jazdy i dostosowanie prdkoci s podstawowymi gwarantami bezpiecznej jazdy. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si wychyli, eby wczeniej zobaczy koniec zakrtu. W poowie zakrtu (t.zw. szczycie) zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z zakrtu wracamy do prawej krawdzi jezdni (zmniejszamy dziaanie si bocznych). - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu wracamy znowu do osi jezdni. Uzyskany w ten sposb tor jazdy zagodzi zakrt, zmniejszajc dziaanie si bocznych (reakcji odrodkowej).

Proponuje si realizacj tematu w formie opowiadania.

Proponuje si wykad jako metod realizacji tematu. Niezbdn bdzie tablica lub inne rodki wizualne dla zobrazowania torw jazdy w zakrcie

Uwiadomienie zagroenia wynikajcego z przejechania w zakrcie na lew stron jezdni !

Mniejsze siy boczne to: - mniejsza szansa polizgu, - wikszy margines bezpieczestwa, - wikszy komfort, - mniejsze zuycie opon, - mniejsza strata prdkoci, - oszczdno paliwa. Naley przy tym pamita o kategorycznym zakazie przekraczania osi jezdni. Zmiany toru jazdy moemy dokonywa na swojej (prawej) poowie jezdni lub w ramach namalowanego pasa ruchu. Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje zakrt lewy, to wychodzc z prawego zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bo nie odpowiada to prawidowemu wejciu w zakrt lewy. Tak wic wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. Patelnia. Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o (t.zw. patelnia). Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu - rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy samochd do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, opniamy rozlunienie.

Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt - hamowanie, zmiana biegu w d. Prdko jadcego samochodu dobieramy zalenie od wielu czynnikw, limitujcych dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Charakterystyka i stan techniczny pojazdu zawieszenie, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zdj nog z gazu, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulec, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby pojazd na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko. TEMAT VI zmierzchu. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po Jazda w grach. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza Proponuje si koniecznoci miastem w dzie i po zmierzchu. omwienie tematu w zastosowania wiedzy Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami formie pogadanki. teoretycznej o ruchu. Przestrzeganie zasady ruchu Niezbdne bd przepisach i zasadach prawostronnego! Przejazd przez plansze, slajdy lub ruchu drogowego oraz skrzyowania o ruchu kierowanym i nie filmy obrazujce znakach i sygnaach kierowanym. Przejazd przez skrzyowanie o rne sytuacje ruchu drogowych, zdobytej ruchu okrnym. drogowego w miecie podczas zaj z Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu i poza miastem. przepisw ruchu waciwego dla zamierzonego kierunku drogowego do jazdy w jazdy. ruchu miejskim i po za Wyprzedzanie w warunkach ruchu miastem. miejskiego. Uwiadomienie Jazda poza obszarem zabudowanym (70 moliwoci jazdy z km/godz.). dozwolon prdkoci Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem po za obszarem zabudowanym. zabudowanym i Wyprzedzanie jest jednym z Tre nauczania.

wynikajcymi z tego zagroeniami. . Uwiadomienie wyjtkowego zagroenia wynikajcego z nieprawidowego wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tramwajowe. Uwiadomienie wspuczestnictwa w ruchu drogowym. Uwiadomienie bezporedniego zwizku pomidzy wspuczestnictwem i kultur ruchu drogowego. Oswojenie si z problematyk prowadzeniem samochodu w warunkach po zmierzchu. Poznanie zasad operowania wiatami.

Uwiadomienie zwikszonego zagroenia spowodowanego

najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Najwiksze niebezpieczestwo tkwi w zej ocenie sytuacji. Decydujce znaczenie ma zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw tych ktre jad w tym samym kierunku co my i tych z przeciwka. Im wiksza prdko tym krtszy czas w ktrym zmienia si sytuacja na jezdni to te musimy patrze dalej. Dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a uzyskamy wystarczajcy odstp od pojazdu wyprzedzanego (prawe lustro) aby bezkolizyjnie zjecha na praw stron. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Przejazdy z rogatkami i p rogatkami. Krzy w. Andrzeja. Jazda po zmierzchu. Uywanie wiate drogowych i wiate mijania oraz warunki w jakich tych wiate mona uywa. Jazda w grach. Jazda w grach jest dobrym testem umiejtnoci kierowcy. Grskie drogi wymagaj szczeglnej umiejtnoci oceny i

Proponuje si opowiadanie jako metod realizacji tematu,

brakiem widocznoci z powodu duej iloci zakrtw, szczytw i innych przeszkd terenowych.

dopasowania prdkoci do warunkw jazdy. Warunki te stwarzaj zakrty, wzniesienia i spadki, zwenia drogi, mostki i tp. Kierowca musi wykaza si doskona operatywnoci zarwno w sferze waciwego toru jazdy jak i efektywnoci jazdy poprzez waciwy dobr przeoenia skrzyni biegw i bezbdn operacj zmiany biegw. Warto przypomnie, o warunkach hamowania na wzniesieniu i na spadku drogi. Na zwonym odcinku drogi, pojazd jadcy z gry powinien ustpi pierwszestwa przejazdu, pojazdowi jadcemu pod gr. Na grskich drogach moemy si spotka z obowizkiem zakadania acuchw przeciwpolizgowych.

uzupenionym pokazem filmu obrazujcym rne sytuacje z jakimi spotykamy si podczas jazdy w terenie grzystym.

TEMAT VII rozbiegowy).

Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas

Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie Zachowanie si na drogach ekspresowych. Opowiadanie koniecznoci Drogami ekspresowymi nazywamy drogi uzupenione pokazem pobudzenia i wiczenia przeznaczone wycznie dla pojazdw filmu lub slajdw. wyobrani oraz samochodowych. Budow przypominaj zdolnoci autostrady. Zasadnicz rnic s przewidywania jako skrzyowania, ktre na autostradach czynnikw budowane s jako bezkolizyjne wspomagajcych wielopoziomowe. bezpieczestwo jazdy Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe w szczeglnoci jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. pynno jazdy i jazd Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem bezkolizyjn. zieleni lub energochonnymi barierami. Jazda tak drog wydaje si by bardzo prosta. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka Tre nauczania.

nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Poznanie specyficznej Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). zasady wczania si Drogi ekspresowe, podobnie jak autostrady, do ruchu z posiadaj w okolicy skrzyowa t.zw. pasy wykorzystaniem pasa rozbiegowe. Jest to pas jezdni, biegncy rozbiegowego. wzdu waciwej jezdni. Uwiadomienie Pojazdy wczajce si do ruchu maj czynnika dynamiki obowizek ustpi pierwszestwa pojazdom jazdy jako znajdujcym si w ruchu. Pojcie wspdecydujcego o pierwszestwa naley tu rozumie jako pynnoci ruchu i niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie bezpieczestwie. si na pasie rozbiegowym koczy si zazwyczaj dugim oczekiwaniem na przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi samochodami i pynne wczenie si. Uwiadomienie Zachowanie si w czasie wyprzedzania. nadrzdnej roli Wyprzedzanie jest jednym z zdolnoci najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi przewidywania si spotykamy w ruchu drogowym. podczas manewru Decydujce znaczenie ma znw zdolno wyprzedzania, przewidywania. Naley przewidzie jaki szczeglnie przy bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy duych szybkociach. 12 sekund? Trzeba oceni prdko Uwiadomienie poruszajcych si pojazdw. Na drodze koniecznoci zdobycia ekspresowej, samochody z przeciwka jad umiejtnoci oceny inn jezdni. Jedziemy natomiast z wiksz prdkoci szybkoci, do ktrej musimy dostosowa poruszajcych si nasze przewidywania. Musimy patrze dalej pojazdw. do przodu i dalej do tyu. Uwiadomienie Wyprzedzanie. perfekcyjnego Rozpoczynamy od oceny sytuacji operowania zmian spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od biegw, w nas nie rozpocz ju szczeglnoci przy wyprzedzania. redukcji. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu Uwiadomienie i przejedamy o jeden pas w lewo. koniecznoci Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

obserwacji i przewidywania. Ksztatowanie kultury jazdy poprzez jazd wyran i nie stwarzanie sytuacji prowadzcej do zachwiania pynnoci ruchu.

Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczony do jazdy. Przyswojenie zasady, e hamowanie naley poprzedzi wczeniem kierunkowskazu, ktry zawczasu, poinformuje o naszym zamiarze i przygotuje innych uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy. Hamowanie najlepiej byoby jednak rozpocz na pasie przeznaczonym do zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a uzyskamy wystarczajcy odstp od pojazdu wyprzedzanego (prawe lustro) aby bezkolizyjnie zjecha na praw stron. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Opowiadanie Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do uzupenione pokazem zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom filmu lub slajdw. specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Szczeglnie na autostradach pojawia si problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Czsto trudno zorientowa si dokd nas dany zjazd wywiezie. Z pomoc przychodz znaki kierunku i miejscowoci. Trzeba je uwanie obserwowa. Pomylenie zjazdu to nadoenie nieraz wielu kilometrw - pamitajmy o zakazie cofania! Zbliajc si do miejsca, w ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, wykorzystujemy przeznaczony do tego pas. Wczmy prawy kierunkowskaz, uprzedzajc o naszym zamiarze i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zjazdu - rozpoczynamy hamowanie, redukcj biegw i tp. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, pozbawionej ostrych zakrtw, z du prdkoci, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std hamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do

prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze. TEMAT VIII Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Polizg przyczyny sposb zapobiegania. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Uwiadomienie zagroe w czasie jazdy, wynikajcych z niesprzyjajcych warunkw atmosferycznych. Uwiadomienie faktu, e skutecznym sposobem przeciwdziaania jest ograniczenie prdkoci jazdy. Tre nauczania. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Deszcz. W pocztkowej fazie, zmieszany z tustym brudem, tworzy na jezdni cienk niewidoczn warstw liskiej mazi. W poczeniu z czsto wystpujcymi koleinami, stwarza to niebezpieczestwo wytrcenia samochodu z prostolinijnego toru jazdy. Podczas obfitych opadw, powstaje zjawisko filmu wodnego, powodujcego utrat sterownoci. Po przejechaniu przez gbok kau, naley pamita o wysuszeniu elementw hamujcych, przez delikatne przytrzymanie przez pewien czas hamulca zasadniczego. Mga. Jest jedn z najniebezpieczniejszych sytuacji jaka moe nas spotka na drodze. Ratunkiem jest po prostu bardzo wolna jazda a pomoc s biae linie wyznaczajce pasy ruchu. Jeeli decydujemy si na wyprzedzanie, pamitajmy o obowizku uycia sygnau dwikowego. nieg. Jazda po niegu, na dobrych oponach nie nastrcza specjalnych trudnoci a co najwaniejsze, nie stanowi elementu zaskoczenia. Wiadomo, e jest lisko i trzeba uwaa. Pomocne mog si okaza acuchy przeciwpolizgowe. Gorzej jest gdy nieg posypany sol zaczyna si topi. Wwczas nawierzchnia staje si niejednolita. S miejsca gdzie jedziemy po mokrym podou a ju za chwil jedziemy po lodzie. Najtragiczniejsz jest sytuacja marzncego deszczu lub marzncej mawki. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod opowiadania.

Uwiadomienie czym Polizg przyczyny sposb Proponuje si metod jest polizg i jakie opowiadania. zapobiegania. czynniki go wywouj. Polizgiem okrela si sytuacj, w ktrej koa przemieszczajcego si samochodu lizgaj si po podou. Polizg jest skutkiem pewnych przyczyn, ktre polizg wywoay. Mnogo przyczyn mogcych wywoa polizg jest nieprzeliczalna. Jedn z typowych przyczyn jest nadmierna prdko w zakrcie. Jeeli sia reakcji odrodkowej przekroczy si przyczepnoci k, nastpuje polizg. Jeeli polizgny si tylne koa samochodu, naley ratunku szuka w kierownicy, ustawiajc przednie koa w kierunku przemieszczanie si samochodu. Tak ustawione koa spowoduj zniwelowanie siy, ktra spowodowaa polizg. Znacznie trudniejsz jest sytuacja, w ktrej polizgowi w zakrcie ulegn przednia koa. Wwczas moemy prbowa odzyska przyczepno przednich k, kierujc je w stron przeciwn do krzywizny zakrtu. Jest to manewr trudny i niebezpieczny z uwagi na brak wolnej przestrzeni. W zakrcie lewym, moemy ratowa si poboczem a w zakrcie prawym lew stron jezdni. Grozi to czoowym zderzeniem z pojazdem nadjedajcym z przeciwka. Czst przyczyn polizgu jest zbyt gwatowne hamowanie, powodujce zablokowanie k. Ratunek puci hamulec i ponowi hamowanie delikatniej. Nauk trudnej sztuki opanowania polizgu poleca si na autodromach doskonalenia techniki jazdy.

3.3. 3.3.3. L. p. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Zarys budowy samochodu ciarowego i zasady obsugi technicznej. Podzia materiau nauczania. Teoria 1. 2. 1. 1. 1. 6 Razem 1. wiczen Prakty ia ka Razem 1. 3. 1. 1. 1. 1. 8.

Tematy nauczania. Budowa samochodu ciarowego wiadomoci oglne. Silnik i ukad napdowy. Ukad kierowniczy i hamulcowy. Ogumienie i amortyzatory (brd). Wyposaenie elektryczne. Czynnoci obsugowe.

1.

1. 1.

3.3.4. TEMAT I

Materia nauczania. Budowa samochodu ciarowego - wiadomoci oglne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Poznanie oglnych zasad budowy samochodu ciarowego.

Tre nauczania. Rama podwoziowa. Koa ,osie, zawieszenie. Kabina kierowcy. Skrzynia adunkowa. Silnik i ukad napdowy.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

TEMAT II

Czas realizacji: 2 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Zdobycie wiedzy o silniku i ukadzie napdowym. Poznanie zasad smarowania i chodzenia silnika. Poznanie charakterystyki mocy i momentu obrotowego silnika. Zdobycie podstawowych wiadomoci o skrzyni przekadniowej i przeniesieniu momentu Tre nauczania. Umieszczenie silnika. Silniki o zaponie iskrowym i samoczynnym. Ukad korbowotokowy, wa korbowy. Smarowanie i ukad chodzenia. Charakterystyka mocy i momentu obrotowego. Skrzynia przekadniowa. Zasada dziaania. Przeniesienie momentu obrotowego wau korbowego silnika poprzez przekadni i mechanizm rnicowy na koa jezdne. Uzyskanie zwikszonej mocy lub prdkoci. Charakterystyka prdkoci jazdy w funkcji obrotw silnika dla poszczeglnych. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

obrotowego wau Sprzgo zasada dziaania. korbowego silnika na koa Przekadnia gwna i mechanizm rnicowy jezdne. zasada dziaania. Poznanie zasady dziaania sprzga, przekadni gwnej i mechanizmu rnicowego. TEMAT III Ukad kierowniczy. Ukad hamulcowy. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

Poznanie zasady dziaania Ukad kierowniczy. i mechanizmw ukadu Oglna zasada dziaania ukadu kierowniczego. kierowniczego. Przekadnia limakowa i zbatkowa. Ukady kierownicze ze wspomaganiem. Zwrotnice i ustawienie k (zbieno). Zdobycie wiedzy o Proponuje si metod Ukad hamulcowy. dziaaniu ukadu Oglna zasada dziaania hydraulicznego i wykadu z pokazem hamulcowego pneumatycznego ukadu hamulcowego. plansz, slajdw, filmu. hydraulicznego i Systemy jedno i dwu obwodowe. pneumatycznego. Systemy jedno i dwuprzewodowe do pocze Poznanie dziaania samochodu z przyczep. systemw jedno i Podcinieniowe urzdzenia wspomagajce. dwuprzewodowych do Hamulec awaryjny i hamulec postojowy. pocze samochodu z Dziaanie systemu ABS. przyczep. Zdobycie wiedzy o urzdzeniach wspomagajcych i dziaania systemu ABS.

TEMAT IV

Ogumienie. Amortyzatory i stabilizatory. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Zdobycie informacji o ogumieniu i waciwej eksploatacji oraz o wpywie ogumienia na bezpieczestwo jazdy. Uwiadomienie wpywu

Tre nauczania. Ogumienie. Ogumienie radialne. Rodzaje bienika. Wpyw cinienia powietrza na zuycie bienika i waciwoci trakcyjne. Amortyzatory i stabilizatory. Rola amortyzatorw w ukadzie jezdnym.

Wskazwki metodyczne. Opowiadanie uzupenione pokazem opony. Slajdy z rnymi rodzajami opon.

dziaania amortyzatorw i Amortyzatory jedno i dwustronnego stabilizatorw na dziaania. bezpieczestwo jazdy Rola drkw stabilizacyjnych i reakcyjnych i wpyw ich dziaania na bezpieczestwo jazdy. TEMAT V Wyposaenie elektryczne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Zdobycie informacji o urzdzeniach prdotwrczych w samochodzie. Uwiadomienie roli wiate w samochodzie. Uwiadomienie wypywu ustawienia wiate na bezpieczestwo wasne i innych uytkownikw drogi.. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Akumulator. Alternator. Proponuje si metod wiata peni potrjn rol. Powoduj, ze wykadu, lub pojazd jest widoczny. Uruchamiaj wiata opowiadania. odblaskowe innych pojazdw i odblaskowych Gwny nacisk naley znakw drogowych. Owietlaj drog przed pooy na cechy samochodem. wiata zewntrzne i uytkowe urzdze wewntrzne samochodu ciarowego. (ustawienie wiate, Reflektory gwne i przeciwmgielne sposb montowania ustawienia. arwki i tp). Cechy charakterystyczne arwek poszczeglnych wiate (arwki dwuwknowe, arwki halogenowe). Sygna dwikowy. Wycieraczki szyb. Bezpieczniki instalacji elektrycznej..

TEMAT VI

Czynnoci obsugowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj praktycznych.

Cele nauczania.

Wskazwki metodyczne. Poznanie sposobw Ukad kierowniczy nadmierny, sumaryczny Sugeruje si oszacowania stanu luz koa kierownicy, objawem niesprawnoci. prowadzenie zaj technicznego niektrych Ukad hamulcowy objawy zapowietrzenia przy samochodzie (np. ukadw i urzdze. (mikki peda hamulca rosncy przy szkoleniowym). Stosowanie zasad BHP kolejnych naciskaniach pedau), Jako metod przy pracach obsugowych Sprawdzenie dziaania ukadu wspomagania proponuje si przy samochodzie ( np. (nacisn peda hamulca i uruchomi silnik. instrukta biecy. przy wymianie koa lub Peda powinien si lekko obniy). sprawdzaniu ukadu Ogumienie stan, cinienie powietrza. chodzenia). Owietlenie pojazdu sprawdzenie Zdobycie wiedzy i poprawnoci dziaania - szczeglnie umiejtnoci wykonania ustawienia wiate gwnych i czynnoci zwizanych z przeciwmgielnych, wiate STOP i codzienn obsug KIERUNKOWSKAZW). samochodu oraz wymian Sprawdzenie poziomu oleju, pynu arwek wiate chodzcego (BHP) pynu hamulcowego

Tre nauczania.

drogowych i wiate stop.

(brd), pynu do spryskiwacza szyb (brd), Wymiana arwek (szczeglnie wiate drogowych i mijania oraz wiate stop i pozycyjnych).

3.4. 3.4.5.

Nauka jazdy. Podzia materiau. Liczba godz. 1 1 1 1 2 3

L.p. Temat nauczania I II III IV V Przygotowanie do jazdy. Ruszanie i zatrzymanie. Krcenie kierownic skrty manewrowe. Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas jazdy do tyu. semka przodem i tyem. Jazda slalomem. Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie, hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego i zasadniczego. Technika zmiany biegw w gr i w d, podczas jazdy w ruchu drogowym z rnymi prdkociami. Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Docienie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej. Powtrzenia wybranych tematw. Razem godzin

VI VII

3 4

VII I IX

2 2 20

3.4.6.

Materia nauczania.

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Ruszanie i zatrzymanie pojazdu. Krcenie kierownic - skrty manewrowe. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania Wskazwki metodyczne. Przypomnienie regu W zajciach moe bra Przygotowanie do jazdy. prawidowej pozycji Zajcie miejsca za kierownic. udzia dwch kierowcy, Regulacje: kursantw. zapewniajcej Fotel siedzenie jak najdalej do tyu, tak Zajcia mog by moliwo obsugi jednak, aby lew nog mona byo prowadzone na placu niezbdnych urzdze swobodnie wcisn peda sprzga. Oparcie manewrowym, w w samochodzie. tak, aby rk mona byo sign do pojedzie . umownej godz.12 na kole kierownicy. szkoleniowym. Przypomnienie Kierownica, lusterka, zagwki. Instruktor demonstruje sposobw Zapicie pasw. zajcie pozycji, ergonomicznej i pewnej Pozycja zasadnicza. regulacje, obsug obsugi urzdze, co Lewa noga na pododze, prawa noga na urzdze po czym prowadzi do dziaa pedale gazu, rce na kierownicy w pozycji wszystkie czynnoci szybkich, skutecznych i 9 3. powtarzaj kursanci. nie rozpraszajcych Obsuga urzdze w zasigu doni uwagi. wspartych na kierownicy. Skrty manewrowe i szosowe. Obsuga pedaw: gazu, hamulca, sprzga. Obsuga lewarka zmiany biegw. Obsuga hamulca rcznego ( blokada ). Zdobycie umiejtnoci Ruszanie i zatrzymanie pojazdu. Zajcia prowadzone w uruchamiania silnika Uruchomienie silnika (wcinite sprzgo). pierwszej fazie na (silnik benzynowy lub Sprawdzenie przyrzdw kontrolno placu manewrowym. diesel). pomiarowych na desce rozdzielczej. Jako sprawdzian Poznanie moliwoci Ruszanie: sprzgo, I bieg, zwolnienie opanowania oceny funkcjonowania hamulca pomocniczego, spojrzenie w umiejtno ruszenia i lub stanw niektrych lusterko, kierunkowskaz, zwikszenie zatrzymania urzdze pojazdu, obrotw silnika, agodne puszczenie samochodu, proponuje poprzez obserwacj sprzga. si ponisze wiczenie. urzdze kontrolnych Wczenie I biegu, Pita lewej nogi oparta na pododze! lub pomiarowych. ruszenie, wczenie II Po puszczeniu sprzga, lewa noga na Zdobycie umiejtnoci pododze lub wsporniku obok pedau biegu, osignicie pynnego ruszania i prdkoci jazdy 40 sprzga. zatrzymania pojazdu a Zatrzymanie pojazdu: lusterko, km/godz. take dynamicznego kierunkowskaz, zjecha jak najbliej i zatrzymanie w ruszenia, szybkiej prawej krawdzi jezdni, sprzgo, hamulec, okrelonym miejscu. zmiany biegu i wyczy bieg, puci sprzgo. Sprawdzi Cae wiczenie ma by zatrzymania pojazdu. czy samochd si zatrzyma (czy si nie wykonane na odcinku toczy). drogi o dugoci ~ W przypadku duszego postoju 50m. zacign hamulec pomocniczy Tre nauczania.

Utrwalenie wiadomoci o pozycji za kierownic jako czynnika gwarantujcego moliwo swobodnej pracy rk na kierownicy. Utrwalenie zasad posugiwania si kierownic w odniesieniu do skrtw manewrowych oraz zasygnalizowanie pracy rk na kierownicy podczas skrtw drogowych. Uwiadomienie przewagi cigncego ruchu rki nad ruchem pchajcym.

Krcenie kierownic skrty manewrowe. Przypomnienie o ukadzie rk na kierownicy, przygotowanie do skrtu, praca rk. Ruszenie ustalenie staej prdkoci na I biegu (ok.1000 obr/min). Lewa noga obok sprzga! Przygotowanie do rozpoczcia skrtu ( lewa lub prawa rka na godz. 12 ). Wykonywanie na placu manewrowym, skrtw w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w lewo ) z wykorzystaniem penej moliwoci skrtu pojazdu. Koo kierownicy obraca si bez przerwy a rce cign kierownice ! Zmiana kierunku jazdy ( plac manewrowy ) wg polece instruktora.

Zajcia na placu manewrowym. Sprawdzeniem opanowania sprawnoci krcenia kierownic jest wiczenie nazywane jazd wzdu linii midzy koami. Samochd jedzie na I biegu, bez gazu, okrakiem po linii. Kursant wykonuje skrty w lewo i w prawo (do oporu kierownicy),w takim tempie, eby adnym koem nie najecha na lini.

TEMAT II Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas jazdy do tyu. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania. Uwiadomienie oczywistej prawdy, e samochd ma tylko jedn stron praw i tylko jedn lew. Zdobycie umiejtnoci regulacji prdkoci jazdy za pomoc sprzga jazda na p sprzgle. Zdobycie umiejtnoci jazdy do tyu wg poznanych zasad podczas zaj z przedmiotu - technika jazdy. Zdobycie umiejtnoci jazdy do tyu wg poznanych zasad. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Zajcia na placu Oglne zasady jazdy do tyu. Obojtnie czy jedziemy do przodu czy do manewrowym. tyu krcc kierownic w prawo Przypomnienie zasad pojedziemy w prawo jazdy do tyu. a krcc w lewo pojedziemy w lewo. jazda na Podczas jazdy do tyu stosujemy zasad wprost, jazdy na p sprzgle. Polega ona na tym, skrty podczas e ustalamy obroty silnika a wykorzystujc jazdy do tyu. polizg sprzga regulujemy prdko jazdy. Zajcia na placu Jazda do tyu na wprost. Pozycja zasadnicza: jak do jazdy do manewrowym. przodu. Drog za samochodem obserwujemy za pomoc luster zewntrznych. Skrty podczas jazdy do tyu. Skrt w lewo wykonujemy odwracajc gow i patrzymy przez lewe rami. Przestrze za samochodem obserwujemy przez lewe okno samochodu i w lewym lustrze. Przy Zajcia na placu manewrowym.

skrcie w prawo, odwracamy gow przez prawe rami, obserwujc drog w prawym lustrze. W czasie skrtw kierownice krcimy obiema rkami, przekadajc rce jak przy skrtach manewrowych. Rozpoczynajc jazd do tyu, najpierw upewniamy si co do moliwoci jazdy, potem dopiero odwracamy si w odpowiednim kierunku i ruszamy z miejsca. TEMAT III semka przodem i tyem. Jazda slalomem. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Poznanie moliwoci skrtu samochodu w prawo i w lewo. Zdobycie umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy maksymalnym skrcie k. Wyrabianie nawyku wykonywania czynnoci zawczasu. Nabywanie umiejtnoci prawidowego i szybkiego krcenia kierownic. Zdobycie umiejtnoci wyczuwania gabarytw pojazdu. Pobudzenie wyobrani i rozwijanie zdolnoci przewidywania. Stosowanie zasady zawczasu. Zdobywanie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu samochodu, co rwnie przekada si na brd. Tre nauczania. semka przodem i tyem. Jazda torem w ksztacie semki. A: przejazd symetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, eby samochd przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. B: przejazd niesymetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, aby samochd po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki. Wskazwki metodyczne. Zajcia na placu manewrowym.

Zajcia na placu Jazda slalomem. Przejazd slalomu z nawrotem, z manewrowym wykorzystaniem uprzednio zdobytych wiadomoci i umiejtnoci a w szczeglnoci szybkiego i prawidowego krcenia kierownic. Elementy przejazdu slalomu: A/ Waciwe ustawienie samochodu. B/ Waciwy wybr strefy skrtu (rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka zwizanej z gabarytami samochodu, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu samochd znalaz

si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu. TEMAT IV Cele nauczania. Zdobywanie umiejtnoci jazdy do tyu, wg. wczeniej poznanych zasad, w warunkach narzuconych przez sytuacj. Przypomnienie wiadomoci o trzech sposobach zawracania. Zdobywania umiejtnoci zawracania w warunkach rzeczywistych. wiczenie nabytych umiejtnoci krcenia kierownic, oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania skrtu (zawrcenia), obserwacji drogi i uycia kierunkowskazw. Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Tre nauczania. Cofanie. Stosujemy zasady poznane podczas nauki jazdy do tyu. Cofanie po prostej wzdu krawnika. Cofanie po uku przy krawniku (w prawo) Cofanie po uku bez krawnika (w lewo). Zawracanie (trzy sposoby). Sposb pierwszy bez cofania stosujemy gdy mamy odpowiednio duo miejsca i gdy zezwalaj na to przepisy. Jeeli decydujemy si na zawracanie w obrbie skrzyowania, to poza wzgldami bezpieczestwa i porzdku na drodze, musimy zwrci uwag na wybranie najszerszego miejsca na tym skrzyowaniu w celu zapewnienia sobie jak najwikszej swobody skrtu. Sposb drugi z cofaniem i wykorzystaniem np. wjazdu do bramy. Zaleca si wjazd do bramy tyem, bo uatwi nam to wyjazd i wczenie si do ruchu. Samochd zatrzymujemy w takim miejscu (w zalenoci od gabarytw samochodu) aby mona byo wycofa si do wjazdu, ktry chcemy wykorzysta do zawrcenia. Zachowujc warunki bezpieczestwa, wycofujemy si do bramy. Pozostaje nam wyjazd z bramy w lewo i wczenie si do ruchu. Sposb trzeci z cofaniem na drodze Po upewnieniu, e droga jest wolna sygnalizujemy zamiar skrtu w lewo i od prawego krawnika rozpoczynamy skrt w lewo. Staramy si jak najwolniej prowadzi samochd (p sprzgo), natomiast jak najszybciej krcimy kierownic do oporu w lewo. Dojedajc do lewego krawnika odbijamy kierownic w prawo i Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach

Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach (placach).

zatrzymujemy samochd. Wczamy wsteczny bieg i krcc dalej w prawo, wycofujemy si w prawo. Przed dojechaniem tylnymi koami do krawnika (o ile warunki na to pozwalaj), znw odbijamy kierownic w lewo i zatrzymujemy samochd. Wczmy I bieg i odjedamy w lewo, dojedajc do prawego krawnika, wzdu ktrego kontynuujemy jazd. Uzmysowienie Parkowanie. problemu wyboru Parkujc powinnimy ustawi samochd miejsca do parkowania przodem do wyjazdu, aby mie jak z uwzgldnieniem najmniej kopotw z wyjechaniem. moliwoci wyjazdu z Parkowanie skone i prostopade: miejsca zaparkowania. Wjechanie przodem lub tyem (zalecane) w Nabieranie umiejtnoci miejsce przeznaczone do parkowania. wyboru rodzaju Parkowanie boczne. parkowania Kolejno czynnoci: (parkowanie - Ustawiamy samochd rwnolegle do prostopade, skone, stojcego samochodu, za ktrym chcemy boczne, przodem, zaparkowa, zachowujc odlego ok. 1.5 tyem) w zalenoci od 2 m.(w zalenoci od gabarytw warunkw terenowych i samochodu) od tego samochodu. aktualnej sytuacji. O tak sam odlego wyprzedzamy ten wiczenie nabytych samochd. umiejtnoci jazdy do - Wczany wsteczny bieg, prawy tyu oraz sprawnego kierunkowskaz i powoli cofajc skrcamy operowania kierownic w prawo. Gdy samochd ustawi urzdzeniami do si pod ktem ok. 45 o do osi jezdni sterowania jazd i szybkimi ruchami odwracamy sygnalizowania kierownic, wykonujc skrt w lewo. kierunkw jazdy. Prdko jazdy samochodu regulujemy jadc na p sprzgle. Staramy si jecha rwnomiernie i jak najwolniej, obserwujc drog za samochodem. I tu uwaga: Musimy na moment odwrci gow i sprawdzi, czy przd naszego samochodu zataczajc uk w lewo nie zaczepi o ty samochodu, za ktrym parkujemy. W ten sposb doprowadzamy samochd do pozycji rwnolegej do krawnika. TEMAT V spadku drogi. zasadniczego.

Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach lub na placu manewrowym.

Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego i

Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Obycie si z ruchem miejskim i przetransponowanie posiadanej wiedzy teoretycznej w warunkach ruchu drogowego. Wpojenie pynnoci jazdy jako jednej z podstawowych zasad bezpieczestwa! Nabieranie automatyzacji obsugi urzdze w samochodzie, koniecznej w sytuacji skupienia uwagi na innych waniejszych w danej chwili zagadnieniach. Zdobywanie umiejtnoci patrzenia daleko, co uatwia prowadzenie samochodu po linii prostej i poszerza kt widzenia. Wyrabianie nawyku elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu. Jazda w ruchu miejskim. Jazda tras o moliwie maym nasileniu ruchu. Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: - stosowania zasad i przepisw ruchu. - znacznego napicia uwagi - szybkich zmian decyzji, - szerokiego kta obserwacji drogi, - zdolnoci przewidywania poczyna innych uytkownikw drogi, - w przypadku koniecznoci zatrzymania pojazdu naley tyle samo uwagi powici na obserwacj sytuacji przed pojazdem co i za pojazdem, - po zatrzymaniu pojazdu wynikajcym z warunkw ruchu wczy w por I bieg aby by gotowym do kontynuowania jazdy. Przejazd przez skrzyowanie. Podczas oczekiwania na wjazd na skrzyowanie naley bacznie obserwowa ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko poruszajcych si pojazdw i w por ustali moment dogodny do wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by bezpieczny i nie powodowa zachwiania pynnoci ruchu innych pojazdw. Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechani przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma pojazd, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Hamowanie. W ruchu drogowym, zagroenie najczciej zwizane jest z brakiem wolnej przestrzeni bo na drodze stoi inny samochd, bo na przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo z zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje zmuszaj nas do hamowania. Ukad W tym wiczeniu instruktor kadzie nacisk na technik jazdy kursanta ( jazda na wprost, wykonywanie skrtw, ruszanie, zatrzymanie). Jazda ulicami o maym nateniu ruchu.

Uwiadomienie faktu, e najlepszym zagwarantowaniem bezpieczestwa jest przestrze (bez ogranicze). Uwiadomienie

Zajcia realizowa z wykorzystaniem mao ruchliwych ulic.

hamowania jako dziaania zmierzajcego do zmniejszenia prdkoci jazdy bd zatrzymania pojazdu. Poznanie zasad zatrzymywania samochodu jadcego szybko i jadcego wolno.

hamulcowy i jego obsuga stanowi drugi w hierarchii wanoci element bezpieczestwa jazdy (pierwszoplanowym jest ukad kierowniczy). Dwa cele hamowania: A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. W czasie hamowanie nie naley naciska pedau sprzga. Samochd poruszajcy si na luzie lub wcinitym sprzgle posiada gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie k przedniej osi). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu samochodu, musimy rozrni dwa przypadki: - samochd jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulec, zmniejszajc szybko jadcego samochodu a w kocowej fazie hamowania naciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od k napdowych. - samochd jadcy wolno zatrzymujemy naciskajc najpierw sprzgo a potem hamulec. Uzmysowienie Hamowanie na wzniesieniu i spadku dziaania skadowej siy drogi. cikoci jako elementy Podczas hamowania na spadku drogi, sile wspomagajcego hamowania przeciwdziaa skadowa siy hamowanie cikoci, ktra skierowana jest w kierunku (hamowanie na jazdy. wzniesieniu) lub Podczas hamowania na wzniesieniu, ta osabiajcego sama skadowa siy cikoci skierowana hamowanie jest w kierunku przeciwnym do kierunku (hamowanie na jazdy i wspomaga hamowanie. spadku). Uzmysowienie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc dziaania skadowej siy hamulca pomocniczego. cikoci powodujcej Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie staczanie si trudny moment cofania si samochodu po samochodu, po zwolnieniu hamulca. zwolnieniu hamulca. Ruszanie z uyciem hamulca Opanowanie stresu, pomocniczego: wywoanego Samochd unieruchomiony za pomoc koniecznoci hamulca zasadniczego. precyzyjnego Wczamy I bieg, zacigamy hamulec zrwnowaenia pomocniczy, trzymajc przycisk, aby nie skadowej siy cikoci zadziaaa blokada. Zwalniamy hamulec z si napdow zasadniczy. Lekko zwikszamy obroty samochodu a nastpnie silnika i rozpoczynamy zwalnianie pedau

Realizacj wiczenia proponuje si na wybranym odcinku drogi ze wzniesieniem

Nauk ruszania na wzniesieni realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych nie koniecznie na drodze publicznej.

ruszenie pod grk.

sprzga do momentu kiedy silnik zaczyna cign. W tym momencie zwikszamy nieco obroty silnika - zwalniamy hamulec pomocniczy i pynnie puszczamy sprzgo. Im bardziej strome jest wzniesienie tym wysze obroty silnika potrzebne s do ruszenia. Wyrabianie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc umiejtnoci szybkiego hamulca zasadniczego. przeoenia prawej nogi Na niewielkiej pochyoci moemy ruszy z pedau hamulca na bez uycia hamulca pomocniczego: peda gazu i - naley lekko wyluzowa sprzgo precyzyjnego nim (skasowa operowania. jaowy ruch sprzga do momenty kiedy zaczyna cign) - szybko przeoy nog z hamulca na gaz i po zwikszeniu obrotw - dalej puszcza sprzgo.

Nauk ruszania na wzniesieni realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych nie koniecznie na drodze publicznej.

TEMAT VI Technika zmiany biegw w gr i w d z wyrwnaniem obrotw silnika, podczas jazdy z rnymi prdkociami. Czas realizacji: 3 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Uwiadomienie roli skrzyni biegw jako elementu sucego do wykorzystania mocy silnika i osigania odpowiedniej prdkoci. Tre nauczania. Technika zmiany biegw podczas jazdy z rnymi prdkociami. - Skrzynia biegw suy do penego wykorzystania mocy silnika przy ograniczonych jego obrotach. Moc silnika ronie wraz z obrotami ale tylko do pewnego momentu. - wolne obroty lub obroty biegu jaowego, - obroty maksymalnego momentu, - obroty maksymalnej mocy to obroty, - dopuszczalne obroty silnika Przeoenia skrzyni przekadniowej (biegi) dopasowuj moliwoci silnika do obcienia. Samochd posiada najwiksz moc i przyspieszenia na biegu pierwszym za to prdko jego jest niewielka. Im wyszy bieg tym moc i przyspieszenia mniejsze za to prdko wiksza. Std, czsto przy wyprzedzaniu, schodzimy na niszy bieg Wskazwki metodyczne. Krtkie przypomnienie roli skrzyni biegw w samochodzie.

Zdobycie umiejtnoci

Proponuje si prowadzenie nauki na drodze o maym

skoordynowanej pracy rk i ng podczas zmiany biegw. Nabieranie wyczucia i tempa zmiany biegw w zalenoci od warunkw w jakich zmieniamy bieg.

aby mie lepsze przyspieszenie.

nasileniu ruchu.

Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw. Przygotowanie polega na przeoeniu lewej nogi nad peda sprzga z jednoczesnym przeoeniem prawej rki z kierownicy na lewarek zmiany biegw. Zmiana biegu: - Lewa noga wciska peda sprzga a jednoczenie prawa noga zwalnia peda gazu (ruchy obu ng s zdecydowane). - Prawa rka (odpowiednio uoona na lewarku) przesuwa lewarek na luz a nastpnie na zamierzony bieg. - Puszczamy sprzgo ruchem pynnym z jednoczesnym dodaniem gazu, zwikszajc obroty silnika. Do prawidowego wykonania zmiany biegw, niezbdne jest wyczucie, umiejtno wybrania odpowiedniego momentu zmiany biegu a take Nabywanie dopasowanie tempa zmiany biegw do umiejtnoci trafnego okrelenia warunkw w szybkoci jazdy samochodu i warunkw w jakich moemy przej jakich zmieniamy bieg. Zmiana biegw w d. z biegu wyszego na Podstawowym warunkiem przejcia niszy. z wyszego biegu na niszy jest Uzmysowienie zmniejszenie prdkoci jazdy co najmniej koniecznoci do maksymalnej prdkoci na niszym dopasowania (zwikszenia) obrotw biegu. Zmiana biegu redukcja. silnika do obrotw - Przygotowanie jw. wymaganych na - Wciskamy sprzgo, puszczamy gaz, niszym biegu, bez straty prdkoci jazdy. przesuwamy lewarek na luz wczamy Opanowanie czynnoci niszy bieg i puszczamy sprzgo z jednoczesnym dodaniem gazu. manualnych. Uchwycenie najwaciwszego momentu i tempa zmiany biegw w d. Uwiadomienie konsekwencji niedopasowania obrotw silnika podczas redukcji biegw jakim jest moliwo przyblokowania (polizgu) k napdzajcych.

Sprawdzianem umiejtnoci zmiany biegw w d byaby jazda po drodze ze wzniesieniem.

TEMAT VII Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu - docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Czas realizacji: 3 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uzmysowienie Nauk pokonywania Charakterystyki samochodw. charakterystyki pod Przypomnienie wiadomoci zakrtw, wskazanym sterownej i charakterystykach samochodw. jest poprzedzi krtkim nadsterownej Charakterystyk samochodu odzwierciedla wstpem, samochodu jako jego zdolno do pokonywania zakrtw. przypominajcym zdolnoci do Samochd o charakterystyce nadsterownej wiadomoci o pokonywania zakrtw. zachowuje si w zakrcie tak, jakby charakterystykach chcia pokona zakrt, mimo niewielkiego samochodw. skrcenia k przedniej osi. Ty samochodu jest wyrzucany z zakrtu, powodujc skrcanie samochodu w kierunku zakrtu. Samochd z charakterystyk pod sterown niechtnie pokonuje zakrty. W tym przypadku przd samochodu nie chce zmieni toru jazdy zmuszajc kierowc do wykonania gbszego skrtu ni wynikaoby to z krzywizny zakrtu. Opanowanie Zwikszenie przyczepnoci przednich k Przypomnienie o umiejtnoci docienia w momencie rozpoczynania skrtu sposobie zwikszenia przodu samochodu w przyczepnoci docianie przodu. momencie Dojedajc do zakrtu, na moment przed przednich k w rozpoczynania skrtu. pierwszym ruchem kierownic naley momencie puci gaz. Przyczyni si to do docienia rozpoczynania skrtu. przednich k samochodu, ktre lepiej Umiejtno rozpoczn wprowadzenie pojazdu w zakrt. dociania przodu Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, samochodu w moemy w momencie kiedy zaczniemy momencie prostowa (ustawia do jazdy na wprost) rozpoczynania skrtu, koa samochodu. znacznie poprawia bezpieczestwo jazdy. Zdobycie umiejtnoci Pokonywanie ukw i zakrtw. Przypomnienie zasad wyboru optymalnego Tory przejazdu przez zakrty. wykonywania skrtw toru jazdy przy Poprawny tor jazdy jest podstawowym szosowych. pokonywaniu ukw gwarantem bezpiecznej jazdy. Nauk pokonywania i zakrtw. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej zakrtw, proponuje Uwiadomienie krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si si prowadzi na zwizku pomidzy wychyli , eby wczeniej zobaczy wybranych odcinkach Tre nauczania.

prawidowo wybranym torem jazdy a popraw bezpieczestwa ruchu drogowego. Uwiadomienie zagroenia wynikajcego z przejechania w zakrcie na lew stron jezdni ! Uwiadomienie faktu, e prdko (nadmierna) jest najczstsz przyczyn wypadku w zakrcie. Zdobycie umiejtnoci oceny prdkoci z uwzgldnieniem czynnikw limitujcych bezpieczn prdko do pokonania danego zakrtu.

koniec zakrtu. W poowie zakrtu (t.zw. szczycie) zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z zakrtu wracamy do prawej krawdzi jezdni (zmniejszamy siy boczne). - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu wracamy do osi jezdni. Naley przy tym pamita o kategorycznym zakazie przekraczania osi jezdni. Zmiany toru jazdy moemy dokonywa na swojej (prawej) poowie jezdni lub w ramach namalowanego pasa ruchu. Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje zakrt lewy, to wychodzc z prawego zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bo nie odpowiada to prawidowemu wejciu w zakrt lewy. Tak wic wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. . Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o. Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy samochd do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu,

krtych drg. Nie musz to by grskie serpentyny. Wystarczy kilka zakrtw lewych, kilka prawych i oczywicie umiarkowana szybko. Prawidowo wybrany tor jazdy ma suy poprawie bezpieczestwa i komfortu jazdy a nie prowokowa do jazdy szybkiej i ryzykownej.

opniamy rozlunienie. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt. Prdko jadcego samochodu dobieramy zalenie od wielu czynnikw, limitujcych dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Charakterystyka i stan techniczny pojazdu zawieszenie, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zdj nog z gazu, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulec, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby pojazd na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko. TEMAT VIII zmierzchu. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po Czas realizacji: 4 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Nabieranie dowiadcze zwizanych z jazd z dozwolon prdkoci po za obszarem zabudowanym. Uwiadomienie wyjtkowego zagroenia wynikajcego z nieprawidowego wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tamwajowe. Nabieranie dowiadcze wynikajcych Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Sugeruje si Jazda w ruchu drogowym w miecie i prowadzenie nauki w poza miastem. Jazda w ruchu miejskim i po za miastem normalnym ruchu z zastosowaniem wiedzy, o zasadach i drogowym, bez taryfy przepisach ruchu drogowego oraz znakach i ulgowej w stosunku do sygnaach drogowych, zdobytej podczas przestrzegania znakw zaj teoretycznych. drogowych przepisw i Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami zasad ruchu ruchu. drogowego. Przestrzeganie zasady ruchu prawostronnego! Przejazd przez skrzyowania o ruchu kierowanym i nie kierowanym. Przejazd przez skrzyowanie o ruchu okrnym. Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu, waciwego dla zamierzonego kierunku jazdy.

z wspuczestnictwa w ruchu drogowym. Uwiadomienie bezporedniego zwizku pomidzy wspuczestnictwem i kultur ruchu drogowego.

Oswojenie si z prowadzeniem samochodu w warunkach po zmierzchu. Nabranie umiejtnoci

Wyprzedzanie w warunkach ruchu miejskiego. Jazda poza obszarem zabudowanym (70 km/godz.). Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem zabudowanym. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Decydujce znaczenie ma zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw tych ktre jad w tym samym kierunku co my i tych z przeciwka. Im wiksza prdko tym krtszy czas w ktrym zmienia si sytuacja na jezdni to te musimy patrze dalej. Dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a ty naszego samochodu znajdzie si kilka metrw przed pojazdem wyprzedzanym (obserwacja w prawym lustrze). Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Zapamitajmy kolizja z pocigiem to prawie pewna mir!

Podczas jazdy po zmierzchu zwraca uwag na stosowanie wiate mijania i wiate drogowych. Warto zwrci uwag jest umiejtno nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdu. Wzrok skierowany jest na prawe pobocze. Jest to

operowania wiatami. Zdobywanie umiejtnoci nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdy.

Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu. wiata w samochodzie speniaj potrjn rol. - Powoduj, e jestemy na drodze widoczni! - Uruchamiaj wiata odblaskowe innych pojazdw i odblaskowe znaki drogowe. - Owietlaj drog przed samochodem. Uywanie wiate mijania i wiate drogowych oraz warunki w jakich tych wiate mona uywa. Sposb zmiany wiate mijania na wiata drogowe przy wyprzedzaniu oraz zmiana wiate drogowych na wiata mijania gdy jestemy wyprzedzani.

strefa najsabiej owietlona a tam wanie moe znajdowa si pieszy lub rowerzysta.

TEMAT IX rozbiegowy).

Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczanie drogi ekspresowej Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania Uwiadomienie koniecznoci pobudzenia i wiczenia wyobrani oraz zdolnoci przewidywania, jako czynnikw wspomagajcych bezpieczestwo jazdy w szczeglnoci pynno jazdy i bezkolizyjno.

Tre nauczania Zachowanie si na drogach ekspresowych. Drogami ekspresowymi nazywamy drogi przeznaczone wycznie dla pojazdw samochodowych. Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem zieleni lub energochonnymi barierami. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z

Wskazwki metodyczne. Proponuje si prowadzenie zaj na wybranym odcinku drogi ekspresowej.

podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Zdobycie umiejtnoci Wczanie si do ruchu (pas wczania si do ruchu rozbiegowy). z wykorzystaniem pasa Pojazdy wczajce si do ruchu maj rozbiegowego. obowizek ustpi pierwszestwa Uwiadomienie pojazdom znajdujcym si w ruchu. Pojcie czynnika dynamiki pierwszestwa naley tu rozumie jako jazdy jako niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie wspdecydujcego o si na pasie rozbiegowym koczy si pynnoci ruchu i zazwyczaj dugim oczekiwaniem na bezpieczestwie. przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi samochodami i pynne wczenie si do ruchu. Uwiadomienie Zachowanie si w czasie wyprzedzania. nadrzdnej roli Wyprzedzanie na drodze ekspresowej czy zdolnoci autostradzie odbywa si wedug tych przewidywania podczas samych zasad co na drogach poza obszarem manewru wyprzedzania, zabudowania. Rnic jest wiksza szczeglnie przy prdko poruszajcych si pojazdw. duych szybkociach. Rozpoczynamy od oceny sytuacji wiczenie oceny spogldamy w lusterka, czy kto szybszy prdkoci od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. poruszajcych si Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pojazdw. pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w wiczenie lewo. Jednoczenie przyspieszamy. perfekcyjnego Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, operowania zmian aby mie lepsze przyspieszenie i osign biegw, w jak najwiksz rnic prdkoci w szczeglnoci przy stosunku do pojazdu wyprzedzanego. redukcji. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz wiczenie obserwacji i upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przewidywania. przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy wiczenie kultury jazdy teraz lepsz widoczno. poprzez jazd Wyprzedzanie powinno trwa jak wyran i nie najkrcej. stwarzanie sytuacji Lewym pasem jedziemy tak dugo a prowadzcej do uzyskamy wystarczajcy odstp od pojazdu zachwiania pynnoci wyprzedzanego (prawe lustro)aby ruchu. bezkolizyjnie zjecha na praw stron.

Proponuje si wybranie typowego wjazdu na drog ekspresow z pasem rozbiegowym.

Proponuje si prowadzenie zaj na wybranym odcinku drogi ekspresowej

Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczonym do jazdy. Przyswojenie zasady, e hamowanie naley poprzedzi wczeniem kierunkowskazu, ktry zawczasu, poinformuje o naszym zamiarze i przygotuje innych uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy. Hamowanie najlepiej byoby jednak rozpocz na pasie przeznaczonym do zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Pojawia si natomiast problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Szczeglnie na autostradach trudno si zorientowa dokd nas dany zjazd wywiezie. Pomoc s tablice informacyjne. Trzeba je uwanie obserwowa. Zbliajc si do miejsca, w ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, wczamy prawy kierunkowskaz, uprzedzajc o naszym zamiarze i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zjazdu rozpoczynamy hamowanie, redukcj biegw i tp. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std wyhamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze

Proponuje si wybranie typowego wyjazdu z drogi ekspresowej z pasem do zjazdu.

TEMAT X

Powtrzenia wybranych tematw. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania Nabywanie umiejtnoci

Tre nauczania. Powtrzenia. wg. wybranych tematw.

Wskazwki metodyczne. Wyboru tematu do powtrzenia moe

i dowiadczenia.

dokona kursant lub instruktor, wybierajc najsabiej opanowane tematy.

Program nauczania na kursie dla kandydatw na kierowcw Kat. D1, D1+E, D, D+E. Plan nauczania. L.p. Przedmiot nauczania 1. 2. 3. 4. Teoria wiczenia Zajcia Razem Praktyczne Repetytorium z przepisw ruchu drogowego 7 1 8 Technika kierowania autobusem 8 2 10 Zarys budowy samochodu i zasady obsugi 6 1 1 8 technicznej Nauka jazdy 20 20 21 4 21 46 Razem

3. 3.4. 3.1.1. L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Programy nauczania. Repetytorium z przepisw ruchu drogowego. Podzia materiau nauczania. Tematy nauczania Wiadomoci oglne. Podstawowe pojcia. Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Znaki i sygnay na drogach. Oglne warunki uywania pojazdu samochodowego. Kierowca pojazdu samochodowego. Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza pojazdu samochodowego Razem Teoria 1 1 2 1 1 1 7 1 wiczenia Razem 1 1 1 3 1 1 1 8

3.1.2.

Materia nauczania. Wiadomoci oglne. Podstawowe pojcia. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych

TEMAT I

Cel nauczania Przypomnienie podstawowych poj dotyczcych ruchu drogowego. Uwiadomienie koniecznoci istnienia zasad i przepisw ruchu drogowego. Uwiadomienie przyczyn wypadkw i roli czowieka w ich powstawaniu. Przypomnienie pojcia droga. i jej elementy. Przypomnienie pojcia obszaru zabudowanego. Uwiadomienie pojcia kierujcy i kierowca.

Tre nauczania. Podstawowe elementy ruchu: droga, pojazd, czowiek. Ruch drogowy porzdkowany jest poprzez znaki drogowe, przepisy i zasady ruchu drogowego. Bdy czowieka jako najczstsza przyczyna wypadkw drogowych.

Wskazwki metodyczne Wykad lub opowiadanie, ilustrowane planszami, slajdami i tp.

Droga publiczna. Czci skadowe drogi i ich przeznaczenie. Pas ruchu. O jezdni. Chodnik. Pobocze. Okrelenie obszaru zabudowanego i jego oznakowanie. Kierujcy i kierowca. Kierowca, a inni uczestnicy ruchu rozwaga, kultura zachowania, ustpliwo, wyrozumiao. Pojcia szczeglna ostrono, ograniczone zaufanie, niedostateczna widoczno.

Wykad lub opowiadanie, ilustrowane planszami, slajdami i tp.

TEMAT II

Przepisy oglne o ruchu pojazdw. Czas realizacji 1 godz. teorii

Cel nauczania Przypomnienie zasad ruchu drogowego w nawizaniu do ruchu prawostronnego Przypomnienie pojcia skrzyowania drg.

Tre nauczania. Ruch prawostronny, jedno i dwukierunkowy. Ruch okrny. Ruch na autostradach. Prawne i geometryczne pojcie skrzyowania drg. Podstawowe rodzaje skrzyowa. Skrzyowanie o ruchu kierowanym. Skrzyowanie drogi z torami pojazdw szynowych kolei.

Wskazwki metodyczne Pogadanka lub opowiadanie, ilustrowane planszami, przeroczami, rysunkami na tablicy i tp.

Pojazd. Pojazd silnikowy. Pojazd samochodowy. Pojazd uprzywilejowany. Motocykl. Przyczepa lekka. Pojazd szynowy. Dopuszczalna Masa Cakowita, Ciar wasny. Dopuszczalny ciar cakowity. TEMAT III

Wykad ilustrowany planszami, przeroczami, rysunkami na tablicy i tp.

Przepisy szczegowe o ruchu pojazdw. Znaki i sygnay na drogach.

Czas realizacji 2 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Wskazwki metodyczne Podstawowe manewry na drodze: Realizacj tematu wczanie si do ruchu, zmiana pasa proponuje si metod ruchu, mijanie, omijanie, wyprzedzanie, opowiadania, skrcanie, zawracanie, cofanie, pogadanki ewentualnie zatrzymanie i postj. wykadu z uyciem Miejsca i okolicznoci ograniczenia lub moliwie duej iloci zakazu wykonywania poszczeglnych rodkw audio manewrw. wizualnych. Zachowanie ostronoci i waciwe uprzedzanie innych uczestnikw ruchu przy wykonywaniu manewrw. Manewry zwizane z przejedaniem przez skrzyowanie drg. Uwiadomienie Zasada ustpowania pierwszestwa zagroenia wynikajcego przejazdu pojazdowi nadjedajcemu z z przecinania si prawej strony, przy przecinaniu si kierunkw jazdy. kierunkw ruchu pojazdw. Ksztatowanie nawyku Odstpstwa od tej zasady. ustpowania Pierwszestwo przejazdu pojazdw pierwszestwa przejazdu szynowych, uprzywilejowanych w pojazdowi ruchu oraz pojazdw poruszajcych si nadjedajcemu z prawej po drodze z pierwszestwem przejazdu. strony, pojazdom Ustpowanie pierwszestwa autobusom szynowym i wczajcym si do ruchu z uprzywilejowanym w przystankw. ruchu. Przejedanie przez skrzyowanie na Ksztatowanie nawyku wprost, skrcanie w prawo i w lewo. ustpowania Zajmowanie odpowiedniego pasa ruchu. pierwszestwa przejazdu Przejazdy kolejowe jedno i wielo autobusom wczajcym torowe. Urzdzenia ostrzegawczo si do ruchu z zabezpieczajce. przystankw. Zachowanie szczeglnych rodkw Uwiadomienie ostronoci przy przejedani przez koniecznoci zajcia przejazdy kolejowe. odpowiedniego pasa ruchu Zachowanie si wobec pojazdw: przy przejedaniu przez - uprzywilejowanych w ruchu, Cel nauczania Uwiadomienie okolicznoci zwizanych z wykonywaniem rnych manewrw na drodze. Ksztatowanie nawyku obserwacji drogi i otoczenia przed wczeniem kierunkowskazu i rozpoczciem manewru. Tre nauczania.

skrzyowanie. Uzmysowienie wyjtkowego zagroenia podczas przecinania drogi pojazdom szynowym. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pojazdw uprzywilejowanych (uatwienie przejazdu), jadcych w kolumnie, wykonujcych roboty na drodze. Uwiadomienie koniecznoci szczeglnego zachowania si wobec pieszych, rowerzystw, pojazdw zaprzgowych i pieszych idcych w kolumnie.

- jadcych w kolumnie, - wykonujcych czynnoci na drodze. Przejedanie przez wyznaczone przejcia dla pieszych, obok przystankw komunikacji publicznej. Zachowanie ostronoci wobec pieszych idcych wzdu jezdni. Zachowanie szczeglnej ostronoci przy przejedaniu przez osiedla, przy szkoach, przedszkolach i tp. Przejedanie obok rowerzystw motorowerzystw, pojazdw zaprzgowych, kolumn osb pieszych idcych drog. Prdko jazdy. Pojcie prdkoci bezpiecznej. Czynniki majce bezporedni wpyw na dobr prdkoci bezpiecznej natenie ruchu, warunki drogowe i atmosferyczne, jazda w dzie i w nocy. Dopuszczalna prdko jazdy rnych pojazdw. Uwiadomienie Hamowanie. Pojcie drogi hamowania. czynnikw limitujcych Czynniki wpywajce na drog bezpieczn prdko w hamowania (czowiek, pojazd, droga). okrelonych warunkach Zatrzymanie. Miejsca, w ktrych ruchu drogowego. zatrzymywanie jest zabronione. Przypomnienie pojcia Holowanie. Warunki konieczne jakie Prdko bezpieczna. musi spenia pojazd holowany (sprawny ukad kierowniczy i Przypomnienie pojcia hamulcowy a jeeli s to ukady ze Droga hamowania. wspomaganiem take sprawny silnik, Uzmysowienie w jakich ktry w trakcie holowania musi by warunkach moemy uruchomiony), oznakowanie. zatrzyma pojazd i jakie Okolicznoci, w ktrych holowanie jest skutki moe spowodowa zabronione. bezzasadne zatrzymanie Holowanie przyczepy i warunki pojazdu. holowania. Uwiadomienie warunkw Pojcie kolumny pojazdw. w jakich pojazd moe by Dopuszczalna liczba pojazdw jadcych holowany. w kolumnie. wiata zewntrzne uywanie wiate Ugruntowanie w rnych warunkach drogowych i wiadomoci o kolumnie atmosferycznych, na obszarach pojazdw oraz o zabudowanych i po za obszarami warunkach jakie musz zabudowanymi, w dzie i w nocy. spenia pojazdy jadce w Sygna dwikowy okolicznoci, w kolumnie. ktrych uywanie jest zabronione. Zdobycie wiadomoci o Cel stosowania znakw i sygnaw na wiatach zewntrznych drogach.

samochodu ciarowego / autobusu i o warunkach w jakich wiate mona i naley uywa. Uwiadomienia znaczenia sygnau dwikowego. Ugruntowanie wiadomoci o celu stosowania znakw i sygnaw na drogach. Przypomnienie wiadomoci o rnych rodzajach znakw i sygnaw oraz sposobie ich umieszczania.

Przypomnienie wiadomoci o sygnalizatorach wietlnych oraz o sygnaach dawanych przez osoby kierujce ruchem, sygnaach na przejazdach kolejowych i dawanych przez pojazdy uprzywilejowane w ruchu.

Znaki pionowe i poziome. Znaki ostrzegawcze ksztat, barwy, ustawienia, strefy obowizywania. Znaki zakazu i nakazu - ksztat, barwy, ustawienia, strefy obowizywania, tre znakw i stosowanie si do poszczeglnych zakazw lub nakazw. Znaki informacyjne ksztat, barwy, ustawienia, tre poszczeglnych znakw. Znaki poziome barwy, tre i sposb zachowania si wobec poszczeglnych znakw. Inne znaki i sygnay na drogach. Sygnay wietlne, suce do kierowania ruchem, sygnay dawane przez osoby kierujce ruchem, sygnay wietlne i dwikowe na przejazdach kolejowych oraz dawane przez pojazdy uprzywilejowane w ruchu.

TEMAT IV

Oglne warunki uywania pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych.

Cel nauczania Zdobycie wiadomoci o warunkach technicznych jakie musi spenia autobus aby mg by dopuszczony do ruchu na drogach. Uwiadomienie zwizku pomidzy czystoci szyb i kloszy wiate samochodu a brd. Uwiadomienia wpywu rozmieszczenia pasaerw w autobusie na jego

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne Warunki techniczne dopuszczenia Z uwagi na zwizo samochodw do ruchu na drogach z treci omawianego punktu widzenia bezpieczestwa: ukad tematu sugeruje si kierowniczy, ukad hamulcowy, metod wykadu. zawieszenie i amortyzatory, ogumienie, Rwnie dobr moe wiata, sygna dwikowy, by metoda pogadanki prdkociomierz, lusterka, wycieraczki przeradzajca si w szyb, pasy bezpieczestwa. dyskusj. Apteczka, ganica i trjkt odblaskowy. Utrzymanie samochodu w czystoci, zwaszcza szyb i kloszy wiate zewntrznych. Przewz osb autobusem.

rwnomierne obcienie (brd). Ksztatowanie nawyku zapinania pasw bezpieczestwa. Uwiadomienie moralnego obowizku dopilnowania zapicia pasw przez pasaerw. Uwiadomienie zagroenia spowodowanego przewoonymi przedmiotami w przedziale pasaerskim. Przypomnienie wiadomoci o ewidencji, rejestracji i badaniach okresowych pojazdu. TEMAT V

Rozmieszczenie, , pasaerw, wsiadanie i wysiadanie, zabezpieczenia drzwi przed otwarciem, stosowania pasw bezpieczestwa. Rozmieszczanie przedmiotw przewoonych autobusem. Ewidencja i rejestracja pojazdu, dokumenty i tablice rejestracyjne. Obowizkowe okresowe badania techniczne.

Kierowca pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych.

Cel nauczania Uwiadomienie odpowiedzialnoci za skutki ewentualnych wypadkw lub kolizji, do ktrych mogoby doj w wyniku naruszenia przepisw lub zasad ruchu drogowego. Uwiadomienie wpywu alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Zrozumienie bezporedniego zwizku pomidzy kultur jazdy, przestrzeganiem zasad i przepisw ruchu drogowego a popraw bezpieczestwa na drodze.

Tre nauczania. wiadomo odpowiedzialnoci za naruszenie zasad ruchu drogowego. Wpyw alkoholu oraz niektrych lekw na obnienie sprawnoci kierowcy. Przestrzeganie przepisw ruchu drogowego. Stosowanie zasad: - pynnoci jazdy, - jazdy wyranej, - wykonywania czynnoci z wyprzedzeniem dziaanie zawczasu, - ograniczonego zaufania. Przestrzeganie oglnie przyjtych zasad kultury wyrozumiao, ustpliwo, powstrzymanie agresji.

Wskazwki metodyczne Proponuje si metod wykadu.

TEMAT VI Obowizki i odpowiedzialno kierowcy i posiadacza pojazdu samochodowego. Czas realizacji 1 godzina zaj teoretycznych. Cel nauczania Uwiadomienie uprawnie wynikajcych z uzyskania prawa jazdy ale take uwiadomienie potencjalnego zagroenia wynikajcego z faktu jadcego samochodu. Poznanie warunkw w jakich moe doj do zatrzymania lub cofnicia prawa jazdy. Uwiadomienie koniecznoci ubezpieczenia samochodu i pyncych z ubezpieczenia korzyci. Zdobycie informacji o zasadach zachowania si w przypadku uczestniczenia w wypadku drogowym. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne Prawo jazdy i wynikajce z prawa jazdy Proponuje si realizacj uprawnienia. tematu metod pogadanki.

Zatrzymanie i cofnicie prawa jazdy. Opowiadanie. Ubezpieczenie pojazdw OC, NW i AC, korzyci i obowizki wynikajce z Wykad. ubezpiecze. Zachowanie si w razie uczestniczenia w wypadku drogowym. Opowiadanie (szersze omwienie w przedmiocie pomocy przed lekarskiej).

3.2.

Technika kierowania autobusem.

3.2.3. Podzia materiau nauczania. L.p Tematy nauczania . Teori wic Raze a zenia m godzi

n. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Skrcanie w lewo i w prawo. Jazda do tyu. semka przodem i tyem. Slalom. Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu. Zmiana biegw w gr i w d z wyrwnaniem obrotw silnika. Charakterystyki samochodw. Zwikszanie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po zmierzchu. Jazda w grach. Jazda drog ekspresow i autostrad. Wczanie si do ruchu. Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych (ulewa, nieyca, mga). Polizg przyczyny sposoby zapobiegania. Podsumowanie materiau. Razem godzin 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1

2 1

1 8 2

1 10

3.2.2.

Materia nauczania:

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Uruchamianie silnika. Ruszanie i zatrzymanie. Krcenie kierownic skrty manewrowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych Cele nauczania. Przypomnienie regu prawidowej pozycji kierowcy, zapewniajcej moliwo obsugi urzdze w samochodzie. Przypomnienie sposobw ergonomicznej i pewnej obsugi urzdze, co prowadzi do dziaa szybkich, Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Zajcia prowadzone Przygotowanie do jazdy. Ubir kierowcy. Zajcie miejsca za w sali wykadowej, kierownic. metod wykadu lub Regulacje: opowiadania, Fotel siedzenie jak najdalej do tyu, tak uzupenionego jednak, aby lew nog mona byo filmem, slajdami, lub swobodnie wcisn peda sprzga, inn form audio - oparcie tak, aby rk mona byo sign wizualn. do umownej godz.12 na kole kierownicy, bez odrywania plecw od oparcia.. - lusterka w lewym lusterku kierowca powinien widzie fragment lewego boku pojazdu i lewy obszar przestrzeni za

skutecznych i nie pojazdem, w lusterku prawym fragment rozpraszajcych uwagi prawego boku pojazdu i obszar przestrzeni (nawyk). po prawej stronie za autobusem. Wszystkie lusterka powinny mie ten sam profil powierzchni odblaskowej. - zagwki powinny by ustawione blisko za gow. Zapicie pasw. Pozycja zasadnicza. Lewa noga na pododze, obok sprzga lub na specjalnym wsporniku, prawa noga na pedale gazu, rce na kierownicy w pozycji 9. 3. Obsuga urzdze w zasigu doni wspartych na kierownicy. Skrty manewrowe: Przygotowanie do rozpoczcia skrtu, przy skrcie w lewo, lewa rka na godz. 12. Przy skrcie w prawo, prawa rka na godz. 12. Wykonywanie skrtw w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w lewo ). Skrty szosowe: Przy skrcie w prawo, praw rk przekadamy w okolice godz. 12, na tak wysoko aby po wykonaniu skrtu prawa rka znalaza si na wysokoci godz. 3. Rka lewa, w czasie cignicia kierownicy praw rk, przesuwa si pozostajc na godz. 9. Tor jazdy korygujemy, trzymajc rce na poziomej rednicy, Skrt koczymy cigajc lew rk kierownic do pozycji wyjciowej. Wedug tej samej zasady wykonujemy skrt szosowy w lewo. Obsuga pedaw: gazu, hamulca, sprzga. Obsuga lewarka zmiany biegw. Obsuga hamulca rcznego (blokada). Poznanie sposobu Uruchomienie silnika (wcinite sprzgo). uruchamiania silnika ( Rnice w uruchamianiu silnika o zaponie silnik benzynowy lub iskrowym diesel ). i silnika wysoko prnego. Poznanie moliwoci Sprawdzenie przyrzdw kontrolnooceny funkcjonowania pomiarowych na desce rozdzielczej. lub stanw niektrych urzdze pojazdu, poprzez obserwacj urzdze kontrolnych lub pomiarowych. Przypomnienie Ruszanie: sprzgo, I bieg, zwolnienie sposobu pynnego hamulca pomocniczego, spojrzenie w ruszania i zatrzymania lusterko, kierunkowskaz, zwikszenie

Proponuje si np. metod opowiadania, uzupenion slajdami, filmem wideo i tp.

Proponuje si metod opowiadania, z uyciem rodkw

pojazdu.

obrotw silnika, agodne puszczenie sprzga. Pita lewej nogi oparta na pododze! Po puszczeniu sprzga, lewa noga na wsporniku lub na pododze obok sprzga. Utrzymanie kierunku jazdy na wprost (prawa strona jezdni). Zatrzymanie pojazdu: lusterko, kierunkowskaz, zjecha jak najbliej prawej krawdzi jezdni, sprzgo, hamulec, wyczy bieg, puci sprzgo. Sprawdzi czy autobus si zatrzyma (czy si nie toczy). W przypadku duszego postoju - zacign hamulec pomocniczy ( nie stosowa w czasie mrozu ). Przypomnienie zasad Krcenie kierownic skrty manewrowe. posugiwania si Przypomnienie o ukadzie rk na kierownicy, kierownic w przygotowanie do skrtu, praca rk. odniesieniu do skrtw Przygotowanie do rozpoczcia skrtu ( lewa manewrowych oraz lub prawa rka na godz. 12 ). pracy rk na Wykonywanie skrtw w lewo i wprawo z kierownicy podczas przekadaniem rk ( 124 w prawo, 128 w skrtw drogowych. lewo ) Uwiadomienie Koo kierownicy obraca si bez przerwy przewagi cigncego a rce cign kierownice. ruchu rki nad ruchem pchajcym.

audiowizualnych.

Jako metod proponuje si opowiadanie z uyciem kierownicy jako elementu do zademonstrowania sposobu posugiwania si kierownic.

TEMAT II jazdy do tyu. Parkowanie.

Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas semka przodem i tyem. Jazda slalomem. Cofanie. Zawracanie. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Uwiadomienie oczywistej prawdy, e samochd ma tylko jedn stron praw i tylko jedn lew. Przypomnienie sposobu regulacji prdkoci jazdy za pomoc sprzga jazda na p sprzgle.

Tre nauczania. Jazda do tyu. Oglne zasady jazdy do tyu. Ustalenie prawej i lewej strony samochodu. Obojtnie czy jedziemy do przodu czy do tyu krcc kierownic w prawo pojedziemy w prawo a krcc w lewo pojedziemy w lewo. Podczas jazdy do tyu moemy wykorzysta zasad jazdy na p sprzgle. Ustalamy obroty silnika

Wskazwki metodyczne. Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dy-daktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

i wykorzystujc polizg sprzga regulujemy prdko jazdy. Poznanie zasad Jazda do tyu na wprost. Pozycja stosowanych podczas zasadnicza jazdy do tyu na wprost Jak do jazdy do przodu. Drog za autobusem autobusem. obserwuje si w lustrach bocznych.. . Poznanie zasad Skrty podczas jazdy do tyu. stosowanych podczas Skrt w lewo wykonujemy odwracajc gow wykonywania skrtw i patrzymy przez lewe rami. Przestrze za w czasie jazdy autobusem obserwujemy przez lewe okno i do tyu autobusem. lewe lustro. Przy skrcie w prawo, odwracamy gow w prawo, obserwujc drog przez okno i w prawym lustrze. W czasie skrtw kierownice krcimy obiema rkami, przekadajc rce jak przy skrtach manewrowych. Rozpoczynajc jazd do tyu, najpierw upewniamy si e mamy woln przestrze za autobusem a dopiero potem ruszamy z miejsca. Uzmysowienie technicznych moliwoci skrtu autobusu w prawo i w lewo. Przygotowanie do zdobycia umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy maksymalnym skrcie k. Poznanie zasady wykonywania czynnoci zawczasu. Uwiadomienie koniecznoci szybkiego krcenia kierownic. Uwiadomienie koniecznoci nabrania umiejtnoci wyczuwania gabarytw pojazdu. Pobudzenie wyobrani, rozwijanie zdolnoci przewidywania. semka przodem i tyem. Jazda torem w ksztacie semki. Wariant A: przejazd symetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, eby autobus przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. Wariant B: przejazd niesymetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, aby autobus po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki.

Proponuje si metod opowiadania. Wskazanym byyby slajdy lub film. Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film.

Jazda slalomem. Przejazd slalomu z nawrotem, z wykorzystaniem uprzednio zdobytych wiadomoci i umiejtnoci a w szczeglnoci szybkiego i prawidowego krcenia kierownic. Elementy przejazdu slalomu: A/ Waciwe ustawienie pojazdu. B/ Waciwy wybr strefy skrtu (rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka

Proponuje si opowiadanie jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Wskazanym byyby slajdy lub film

Stosowanie zasady zawczasu

Przypomnienie wczeniej poznanych zasad jazdy do tyu.

Przypomnienie trzech sposobw zawracania. Uwiadomienie koniecznoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania skrtu (zawrcenia), obserwacji drogi i uycia kierunkowskazw.

zwizanej z gabarytami pojazdu, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu pojazd znalaz si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu ( nabieranie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu pojazdu, co rwnie przekada si na brd.. Cofanie. Stosujemy zasady poznane przy jedzie do tyu. Cofanie po prostej wzdu krawnika. Cofanie po uku przy krawniku (w prawo) Cofanie po uku bez krawnika (w lewo). Zawracanie. Zawrci na drodze moemy na trzy sposoby. Sposb pierwszy bez cofania stosujemy gdy mamy odpowiednio duo miejsca i gdy zezwalaj na to przepisy. Jeeli decydujemy si na zawracanie w obrbie skrzyowania, to poza wzgldami bezpieczestwa i porzdku na drodze, musimy zwrci uwag na wybranie najszerszego miejsca na tym skrzyowaniu w celu zapewnienia sobie jak najwikszej swobody skrtu. Sposb drugi z cofaniem i wykorzystaniem np. wjazdu do bramy. Zaleca si wjazd do bramy tyem, bo uatwi nam to wyjazd i wczenie si do ruchu. Autobus zatrzymujemy w taki sposb aby mona byo wycofa si do wjazdu, ktry chcemy wykorzysta do zawrcenia. Zachowujc warunki bezpieczestwa, wycofujemy si do bramy. Pozostaje nam wyjazd z bramy w lewo i wczenie si do ruchu. Sposb trzeci z cofaniem na drodze (nie zalecany). Po upewnieniu, e droga jest wolna sygnalizujemy zamiar skrtu w lewo i od prawego krawnika rozpoczynamy skrt w lewo. Staramy si jak najwolniej prowadzi autobus (jazda na p sprzgle), natomiast jak najszybciej krcimy kierownic do oporu w lewo. Dojedajc do lewego krawnika odbijamy kierownic w prawo i

Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy. Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy

zatrzymujemy autobus. Wczamy wsteczny bieg i krcc dalej w prawo, wycofujemy si w prawo. Przed dojechaniem tylnymi koami do krawnika, znw odbijamy kierownic w lewo i zatrzymujemy autobus. Wczmy I bieg i odjedamy w lewo, dojedajc do prawego krawnika, wzdu ktrego kontynuujemy jazd. Uzmysowienie Parkowanie. problemu wyboru Parkujc powinnimy ustawi autobus miejsca do parkowania przodem do wyjazdu, aby mie jak najmniej z uwzgldnieniem kopotw z wyjechaniem. moli- woci wyjazdu Parkowanie skone i prostopade: z miejsca Wjechanie przodem lub tyem (zalecane) w zaparkowania. miejsce przeznaczone do parkowania, Waciwy wybr prostopadle do krawnika lub skonie, w rodzaju parkowania zalenoci od sytuacji. (parkowanie Parkowanie boczne. prostopade, skone, Czstym sposobem parkowania jest boczne, przodem, ustawienie autobusu wzdu krawnika), tyem) w zalenoci od pomidzy stojcymi samochodami. warunkw terenowych Kolejno czynnoci: i aktualnej sytuacji. - Ustawiamy autobus rwnolegle do stojcego samochodu, za ktrym chcemy zaparkowa, zachowujc odlego ok. 1,5 2 m. od tego samochodu. O tak sam odlego wyprzedzamy ten samochd. - Wczany wsteczny bieg, prawy kierunkowskaz i powoli cofajc skrcamy kierownic w prawo. Gdy autobus ustawi si pod ktem ok. 45 o do osi jezdni szybkimi ruchami odwracamy kierownic, wykonujc skrt w lewo. Prdko jazdy samochodu regulujemy jadc na p sprzgle. Staramy si jecha rwnomiernie i jak najwolniej, obserwujc drog za samochodem. I tu uwaga: Musimy na moment odwrci gow i sprawdzi, czy przd naszego autobusu zataczajc uk w lewo nie zaczepi o ty samochodu, za ktrym parkujemy. W ten sposb doprowadzamy autobus do pozycji rwnolegej do krawnika.

Proponuje si metod pogadanki z ilustracjami wideo, slajdami lub rysunkami na tablicy.

TEMAT III Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi.

Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego i zasadniczego. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Wpojenie pynnoci jazdy jako jednej z podstawowych zasad bezpieczestwa! Uzmysowienie koniecznoci automatyzacji obsugi urzdze w samochodzie w sytuacji skupienia uwagi na innych, waniejszych w danej chwili zagadnieniach. Uwiadomienie koniecznoci uczenie si patrzenia daleko, co uatwia prowadzenie samochodu po linii prostej i poszerza kt widzenia. Wpajanie elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si wykad jako metod nauczania.

Jazda w ruchu miejskim. Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: - stosowania zasad i przepisw ruchu drogowego. - znacznego napicia uwagi - szybkich zmian decyzji, - szerokiego kta obserwacji drogi, - zdolnoci przewidywania poczyna innych uytkownikw drogi, - w przypadku koniecznoci zatrzymania pojazdu naley tyle samo uwagi powici na obserwacj sytuacji przed pojazdem co i za pojazdem, - po zatrzymaniu pojazdu wynikajcym z warunkw ruchu wczy w por I bieg aby by gotowym do kontynuowania jazdy. Przejazd przez skrzyowanie. Podczas oczekiwania na wjazd na skrzyowanie naley bacznie obserwowa ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko poruszajcych si pojazdw i w por ustali moment dogodny do wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by bezpieczny i nie powodowa zachwiania pynnoci ruchu innych pojazdw. Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechanie przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma pojazd, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Uwiadomienie faktu, Hamowanie. Proponuje si e najlepszym Ukad hamulcowy i jego obsuga stanowi opowiadanie jako zagwarantowaniem drugi w hierarchii wanoci element metod nauczania. bezpieczestwa jest bezpieczestwa jazdy. przestrze (bez Dwa cele hamowania: ogranicze). W ruchu A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. drogowym, zagroenie W czasie hamowanie nie naley naciska

najczciej zwizane jest z brakiem wolnej przestrzeni bo na drodze stoi inny samochd, bo na przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo z zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje zazwyczaj zmuszaj nas do hamowania

pedau sprzga. Samochd poruszajcy si na luzie lub wcinitym sprzgle posiada gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie k przedniej osi). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu samochodu, musimy rozrni dwa przypadki: - samochd jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulec, zmniejszajc szybko jadcego samochodu a w kocowej fazie hamowania naciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od k napdowych, - samochd jadcy wolno zatrzymujemy naciskajc najpierw sprzgo a potem hamulec. Uwiadomienie Hamowanie na wzniesieniu i spadku dziaajcych na drogi. samochd skadowych Podczas hamowania na spadku drogi, sile si grawitacji, w czasie hamowania przeciwdziaa skadowa siy hamowania na cikoci, ktra skierowana jest w kierunku wzniesieniu i spadku jazdy. drogi. Podczas hamowanie na wzniesieniu, ta sama skadowa siy cikoci skierowana jest w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy i wspomaga si hamowania. Uzmysowienie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc dziaania skadowej hamulca pomocniczego. siy cikoci Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie powodujcej staczanie trudny do opanowania moment cofania si si samochodu, po samochodu po zwolnieniu hamulca. zwolnieniu hamulca. Ruszanie z uyciem hamulca pomocniczego: Przygotowanie do - autobus unieruchomiony za pomoc opanowanie stresu, hamulca zasadniczego, wywoanego - wczamy I bieg, koniecznoci - zacigamy hamulec pomocniczy, trzymajc precyzyjnego przycisk, aby nie zadziaaa blokada i zrwnowaenia zwalniamy skadowej siy hamulec zasadniczy, cikoci z si - lekko zwikszamy obroty silnika i napdow pojazdu a rozpoczynamy nastpnie ruszenie pod zwalnianie pedau sprzga do momentu grk. kiedy silnik zaczyna cign, - w tym momencie jednoczenie zwikszamy nieco obroty silnika - zwalniamy hamulec pomocniczy i pynnie puszczamy sprzgo.

Zajcia prowadzone w sali wykadowej. Proponuje si wykad jako metod nauczania. Niezbdn pomoc dydaktyczn bdzie tablica. Najwaciwsz metod wydaje si opowiadanie, uzupenione rysunkami na tablicy, przeroczami i tp.

Im bardziej strome jest wzniesienie tym wysze obroty silnika potrzebne s do ruszenia. Uzmysowienie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc koniecznoci hamulca zasadniczego. Na niewielkiej szybkiego przeoenia pochyoci moemy ruszy bez uycia prawej nogi z pedau hamulca pomocniczego: hamulca na peda gazu - naley lekko wyluzowa sprzgo i precyzyjnego nim (skasowa jaowy operowania. ruch sprzga do momenty kiedy zaczyna cign) - szybko przeoy nog z hamulca na gaz i po zwikszeniu obrotw - dalej puszcza sprzgo.

Najwaciwsz metod wydaje si opowiadanie, uzupenione rysunkami na tablicy, przeroczami i tp

TEMAT IV Technika zmiany biegw podczas jazdy z rnymi prdkociami. Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw. Zmiana biegw w d z wyrwnaniem obrotw silnika przed wczeniem niszego biegu i puszczeniem sprzga. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Przypomnienie roli Technika zmiany biegw podczas jazdy z Sugeruje si metod skrzyni biegw jako wykadu, uzupenion rnymi prdkociami. elementu sucego do Skrzynia biegw w samochodzie suy do planszami wykorzystania mocy penego wykorzystania mocy silnika przy charakterystyki mocy silnika i osigania ograniczonych jego obrotach. Moc silnika silnika i odpowiedniej ronie wraz z obrotami ale tylko do pewnego charakterystyki prdkoci lub mocy momentu. prdkoci jazdy w pojazdu. Dla obrotw silnika wyrnia si kilka funkcji obrotw Przypomnienie wiedzy wielkoci charakterystycznych: silnika na o mocy silnika w - wolne obroty lub obroty biegu poszczeglnych funkcji obrotw i jaowegobiegach wielkociach - obroty maksymalnego momentu (charakterystyka charakterystycznych samochd ma najlepsze przyspieszenie. piowa). (obroty max. momentu - obroty maksymalnej mocy to obroty, i max. mocy) dla tej przy ktrych silnik osiga najwiksz moc. zalenoci. Przeoenia skrzyni przekadniowej (biegi) dopasowuj moliwoci silnika do obcienia. Samochd posiada najwiksz moc i przyspieszenia na biegu pierwszym za to prdko jego jest niewielka. Im wyszy bieg tym moc i przyspieszenia mniejsze za to prdko wiksza. Std, czsto przy Tre nauczania.

wyprzedzaniu, schodzimy na niszy bieg aby mie lepsze przyspieszenie, bo skrci to czas wyprzedzania i przebywania na lewej poowie jezdni, przeznaczonej dla pojazdw jadcych z przeciwka. Uwiadomienie potrzeby zdobycia umiejtnoci skoordynowanej pracy rk i ng podczas zmiany biegw, wyczucia i tempa zmiany biegw w zalenoci od warunkw w jakich zmieniamy bieg Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw. Do prawidowego wykonania zmiany biegw, niezbdne jest wyczucie, umiejtno wybrania odpowiedniego momentu zmiany biegu a take dopasowanie tempa zmiany biegw do szybkoci jazdy autobusu i warunkw w jakich zmieniamy bieg. Przygotowanie polega na przeoeniu lewej nogi nad peda sprzga z jednoczesnym przeoeniem prawej rki z kierownicy na lewarek zmiany biegw. Zmiana biegu: - Lewa noga wciska peda sprzga a jednoczenie prawa noga zwalnia peda gazu (ruchy obu ng s zdecydowane). - Prawa rka (odpowiednio uoona na lewarku) przesuwa lewarek na luz a nastpnie na zamierzony bieg. - Puszczamy sprzgo ruchem pynnym z jednoczesnym dodaniem gazu, zwikszajc obroty silnika Uwiadomienie Zmiana biegw w d. warunkw w jakich Podstawowym warunkiem przejcia z moemy przej z wyszego biegu na niszy jest zmniejszenie biegu wyszego na prdkoci jazdy co najmniej do maksymalnej niszy. prdkoci na niszym biegu. Uzmysowienie Zmiana biegu redukcja. koniecznoci - Przygotowanie jw. dopasowania - Wciskamy sprzgo, puszczamy gaz, (zwikszenia) obrotw wczamy niszy bieg i puszczamy sprzgo silnika do obrotw z jednoczesnym dodaniem gazu. wymaganych na niszym biegu, bez straty prdkoci jazdy. Uzmysowienie czynnoci manualnych. Uchwycenia najwaciwszego momentu i tempa zmiany biegw w d. Uwiadomienie Sugeruje si metod pogadanki, uzupenion planszami charakterystyki mocy silnika i charakterystyki prdkoci jazdy w funkcji obrotw silnika na poszczeglnych biegach (charakterystyka piowa).

Sugeruje si metod pogadanki, uzupenion planszami charakterystyki mocy silnika i charakterystyki prdkoci jazdy w funkcji obrotw silnika na poszczeglnych biegach (charakterystyka piowa).

konsekwencji niedopasowania obrotw silnika podczas redukcji biegw. Zagroenie polizgu k napdzajcych w wyniku zbyt mocnego dohamowania silnikiem. TEMAT V w momencie Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k

rozpoczynania skrtu - docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt hamowanie, zmiana biegu w d. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Poznanie charakterystyki pod sterownej i nadsterownej samochodu jako oceny jego zdolnoci do pokonywania zakrtw. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizacj tematu w formie opowiadania. Uwiadomienie moliwoci docienia przodu samochodu w momencie rozpoczynania skrtu.

Charakterystyki samochodw. Charakterystyk samochodu odzwierciedla jego zdolno do pokonywania zakrtw. Samochd o charakterystyce nadsterownej zachowuje si w zakrcie tak, jakby chcia pokona zakrt, mimo niewielkiego skrcenia k przedniej osi. Ty samochodu jest wyrzucany z zakrtu, powodujc skrcanie samochodu w kierunku zakrtu. Samochd z charakterystyk pod sterown niechtnie pokonuje zakrty. W tym przypadku przd samochodu nie chce zmieni toru jazdy zmuszajc kierowc do wykonania gbszego skrtu ni wynikaoby to z krzywizny zakrtu. Czynnikiem decydujcym o charakterystyce pojazdu jest usytuowanie rodka cikoci. Uwiadomienie W przypadku samochodu osobowego, zmiany charakterystyki umieszczenie silnika w znaczcy sposb pojazdu, wywoanej wpywa na charakterystyk. Samochd z rozoeniem adunku silnikiem z przodu powinien by przesuniciem rodka podsterowny a z silnikiem z tyu powinien cikoci. by nadsterowny. Sposb rozoenia adunku moe wpyn na zmian charakterystyki przesunicie rodka cikoci. adunek naley rozkada rwnomiernie.

Uwiadomienie moliwoci docienia przodu autobusu w momencie rozpoczynania skrtu.

Poznanie zasad wyboru optymalnego toru jazdy przy pokonywaniu ukw i zakrtw Uwiadomienie zwizku pomidzy prawidowo wybranym torem jazdy a popraw bezpieczestwa ruchu drogowego.

Uwiadomienie zagroenia wynikajcego z przejechania w zakrcie na lew stron jezdni !

W samochodzie niebagatelny wpyw na charakterystyk ma umieszczenie osi napdowej. Napd przedni kojarzony jest z podsterownoci, napd tylny skania do nadsterownoci. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu docianie przodu. Dojedajc do zakrtu, na moment przed pierwszym ruchem kierownic naley puci gaz. Przyczyni si to do docienia przednich k samochodu, ktre lepiej rozpoczn wprowadzenie pojazdu w zakrt. Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, moemy w momencie kiedy zaczniemy prostowa (ustawia do jazdy na wprost) koa samochodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Tory przejazdu przez zakrty. Poprawny tor jazdy i dostosowanie prdkoci s podstawowymi gwarantami bezpiecznej jazdy. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si wychyli, eby wczeniej zobaczy koniec zakrtu. W poowie zakrtu (t.zw. szczycie) zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z zakrtu wracamy do prawej krawdzi jezdni (zmniejszamy dziaanie si bocznych). - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu wracamy znowu do osi jezdni. Uzyskany w ten sposb tor jazdy zagodzi zakrt, zmniejszajc dziaanie si bocznych (reakcji odrodkowej). Mniejsze siy boczne to: - mniejsza szansa polizgu, - wikszy margines bezpieczestwa, - wikszy komfort, - mniejsze zuycie opon, - mniejsza strata prdkoci, - oszczdno paliwa. Naley przy tym pamita o kategorycznym zakazie przekraczania osi jezdni. Zmiany toru jazdy moemy dokonywa na swojej (prawej) poowie jezdni lub w ramach namalowanego pasa ruchu. Zakrty nastpujce bezporednio po

Proponuje si realizacj tematu w formie opowiadania.

Proponuje si wykad jako metod realizacji tematu. Niezbdn bdzie tablica lub inne rodki wizualne dla zobrazowania torw jazdy w zakrcie

sobie. Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje zakrt lewy, to wychodzc z prawego zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bo nie odpowiada to prawidowemu wejciu w zakrt lewy. Tak wic wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o. Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu - rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy samochd do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, opniamy rozlunienie. TEMAT VI zmierzchu. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po Jazda w grach. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Uwiadomienie koniecznoci zastosowania wiedzy teoretycznej o Tre nauczania. Wskazwki metodyczne. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza Proponuje si miastem w dzie i po zmierzchu. omwienie tematu w Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami formie pogadanki. ruchu. Przestrzeganie zasady ruchu Niezbdne bd

przepisach i zasadach ruchu drogowego oraz znakach i sygnaach drogowych, zdobytej podczas zaj z przepisw ruchu drogowego do jazdy w ruchu miejskim i po za miastem. Uwiadomienie moliwoci jazdy z dozwolon prdkoci po za obszarem zabudowanym i wynikajcymi z tego zagroeniami. . Uwiadomienie wyjtkowego zagroenia wynikajcego z nieprawidowego wyprzedzania i beztroskiego przejedania przez przejazdy kolejowe i tramwajowe. Uwiadomienie wspuczestnictwa w ruchu drogowym. Uwiadomienie bezporedniego zwizku pomidzy wspuczestnictwem i kultur ruchu drogowego. Oswojenie si z problematyk prowadzeniem samochodu w warunkach po zmierzchu. Poznanie zasad operowania wiatami.

prawostronnego! Przejazd przez skrzyowania o ruchu kierowanym i nie kierowanym. Przejazd przez skrzyowanie o ruchu okrnym. Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu waciwego dla zamierzonego kierunku jazdy. Wyprzedzanie w warunkach ruchu miejskiego. Jazda poza obszarem zabudowanym (70 km/godz.). Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem zabudowanym. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Najwiksze niebezpieczestwo tkwi w zej ocenie sytuacji. Decydujce znaczenie ma zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw tych ktre jad w tym samym kierunku co my i tych z przeciwka. Im wiksza prdko tym krtszy czas w ktrym zmienia si sytuacja na jezdni to te musimy patrze dalej. Dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a uzyskamy wystarczajcy odstp od pojazdu wyprzedzanego (prawe lustro) aby bezkolizyjnie zjecha na praw stron. Teraz

plansze, slajdy lub filmy obrazujce rne sytuacje ruchu drogowego w miecie i poza miastem.

Uwiadomienie zwikszonego zagroenia spowodowanego brakiem widocznoci z powodu duej iloci zakrtw, szczytw i innych przeszkd terenowych.

dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Przejazdy z rogatkami i p rogatkami. Krzy w. Andrzeja. Jazda po zmierzchu. Uywanie wiate drogowych i wiate mijania oraz warunki w jakich tych wiate mona uywa. Jazda w grach. Jazda w grach jest dobrym testem umiejtnoci kierowcy. Grskie drogi wymagaj szczeglnej umiejtnoci oceny i dopasowania prdkoci do warunkw jazdy. Warunki te stwarzaj zakrty, wzniesienia i spadki, zwenia drogi, mostki i tp. Kierowca musi wykaza si doskona operatywnoci zarwno w sferze waciwego toru jazdy jak i efektywnoci jazdy poprzez waciwy dobr przeoenia skrzyni biegw i bezbdn operacj zmiany biegw. Warto przypomnie, o warunkach hamowania na wzniesieniu i na spadku drogi. Na zwonym odcinku drogi, pojazd jadcy z gry powinien ustpi pierwszestwa przejazdu, pojazdowi jadcemu pod gr. Na grskich drogach moemy si spotka z obowizkiem zakadania acuchw przeciwpolizgowych.

Proponuje si opowiadanie jako metod realizacji tematu, uzupenionym pokazem filmu obrazujcym rne sytuacje z jakimi spotykamy si podczas jazdy w terenie grzystym.

TEMAT VII rozbiegowy).

Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas

Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uwiadomienie Zachowanie si na drogach ekspresowych. Opowiadanie koniecznoci Drogami ekspresowymi nazywamy drogi uzupenione pokazem pobudzenia i wiczenia przeznaczone wycznie dla pojazdw filmu lub slajdw. wyobrani oraz samochodowych. Budow przypominaj zdolnoci autostrady. Zasadnicz rnic s przewidywania jako skrzyowania, ktre na autostradach czynnikw budowane s jako bezkolizyjne wspomagajcych wielopoziomowe. bezpieczestwo jazdy Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe Tre nauczania.

 w szczeglnoci pynno jazdy i jazd bezkolizyjn.

Poznanie specyficznej zasady wczania si do ruchu z wykorzystaniem pasa rozbiegowego. Uwiadomienie czynnika dynamiki jazdy jako wspdecydujcego o pynnoci ruchu i bezpieczestwie.

Uwiadomienie nadrzdnej roli zdolnoci przewidywania podczas manewru wyprzedzania, szczeglnie przy duych szybkociach. Uwiadomienie

jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem zieleni lub energochonnymi barierami. Jazda tak drog wydaje si by bardzo prosta. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Drogi ekspresowe, podobnie jak autostrady, posiadaj w okolicy skrzyowa t.zw. pasy rozbiegowe. Jest to pas jezdni, biegncy wzdu waciwej jezdni. Pojazdy wczajce si do ruchu maj obowizek ustpi pierwszestwa pojazdom znajdujcym si w ruchu. Pojcie pierwszestwa naley tu rozumie jako niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie si na pasie rozbiegowym koczy si zazwyczaj dugim oczekiwaniem na przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi samochodami i pynne wczenie si. Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Wyprzedzanie jest jednym z najniebezpieczniejszych manewrw z jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Decydujce znaczenie ma znw zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw. Na drodze

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

Opowiadanie uzupenione pokazem filmu lub slajdw.

koniecznoci zdobycia umiejtnoci oceny prdkoci poruszajcych si pojazdw. Uwiadomienie perfekcyjnego operowania zmian biegw, w szczeglnoci przy redukcji. Uwiadomienie koniecznoci obserwacji i przewidywania. Ksztatowanie kultury jazdy poprzez jazd wyran i nie stwarzanie sytuacji prowadzcej do zachwiania pynnoci ruchu.

Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczony do jazdy. Przyswojenie zasady, e hamowanie naley poprzedzi wczeniem kierunkowskazu, ktry zawczasu, poinformuje o naszym zamiarze i przygotuje innych uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy. Hamowanie najlepiej byoby jednak rozpocz na pasie przeznaczonym do

ekspresowej, samochody z przeciwka jad inn jezdni. Jedziemy natomiast z wiksz szybkoci, do ktrej musimy dostosowa nasze przewidywania. Musimy patrze dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie. Rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a uzyskamy wystarczajcy odstp od pojazdu wyprzedzanego (prawe lustro) aby bezkolizyjnie zjecha na praw stron. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Opowiadanie Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do uzupenione pokazem zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom filmu lub slajdw. specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Szczeglnie na autostradach pojawia si problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Czsto trudno zorientowa si dokd nas dany zjazd wywiezie. Z pomoc przychodz znaki kierunku i miejscowoci. Trzeba je uwanie obserwowa. Pomylenie zjazdu to nadoenie nieraz wielu kilometrw - pamitajmy o zakazie cofania! Zbliajc si do miejsca, w ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, wykorzystujemy przeznaczony do tego pas. Wczmy prawy kierunkowskaz, uprzedzajc o naszym zamiarze i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym

zjazdu, po opuszczeniu do zjazdu - rozpoczynamy hamowanie, pasw przeznaczonych redukcj biegw i tp. do jazdy na wprost. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, pozbawionej ostrych zakrtw, z du prdkoci, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std hamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc, ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze. TEMAT VIII Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Polizg przyczyny sposb zapobiegania. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych. Cele nauczania. Uwiadomienie zagroe w czasie jazdy, wynikajcych z niesprzyjajcych warunkw atmosferycznych. Uwiadomienie faktu, e skutecznym sposobem przeciwdziaania jest ograniczenie prdkoci jazdy. Tre nauczania. Jazda w trudnych warunkach atmosferycznych. Deszcz. W pocztkowej fazie, zmieszany z tustym brudem, tworzy na jezdni cienk niewidoczn warstw liskiej mazi. W poczeniu z czsto wystpujcymi koleinami, stwarza to niebezpieczestwo wytrcenia samochodu z prostolinijnego toru jazdy. Podczas obfitych opadw, powstaje zjawisko filmu wodnego, powodujcego utrat sterownoci. Po przejechaniu przez gbok kau, naley pamita o wysuszeniu elementw hamujcych, przez delikatne przytrzymanie przez pewien czas hamulca zasadniczego. Mga. Jest jedn z najniebezpieczniejszych sytuacji jaka moe nas spotka na drodze. Ratunkiem jest po prostu bardzo wolna jazda a pomoc s biae linie wyznaczajce pasy ruchu. Jeeli decydujemy si na wyprzedzanie, pamitajmy o obowizku Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod opowiadania.

uycia sygnau dwikowego. nieg. Jazda po niegu, na dobrych oponach nie nastrcza specjalnych trudnoci a co najwaniejsze, nie stanowi elementu zaskoczenia. Wiadomo, e jest lisko i trzeba uwaa. Pomocne mog si okaza acuchy przeciwpolizgowe. Gorzej jest gdy nieg posypany sol zaczyna si topi. Wwczas nawierzchnia staje si niejednolita. S miejsca gdzie jedziemy po mokrym podou a ju za chwil jedziemy po lodzie. Najtrudniejsz jest sytuacja marzncego deszczu lub marzncej mawki. Uwiadomienie czym Polizg przyczyny sposb Proponuje si metod jest polizg i jakie opowiadania. zapobiegania. czynniki go wywouj. Polizgiem okrela si sytuacj, w ktrej koa przemieszczajcego si samochodu lizgaj si po podou. Polizg jest skutkiem pewnych przyczyn, ktre polizg wywoay. Mnogo przyczyn mogcych wywoa polizg jest nieprzeliczalna. Jedn z typowych przyczyn jest nadmierna prdko w zakrcie. Jeeli sia reakcji odrodkowej przekroczy si przyczepnoci k, nastpuje polizg. Jeeli polizgny si tylne koa samochodu, naley ratunku szuka w kierownicy, ustawiajc przednie koa w kierunku przemieszczanie si samochodu. Tak ustawione koa spowoduj zniwelowanie siy, ktra spowodowaa polizg. Znacznie trudniejsz jest sytuacja, w ktrej polizgowi w zakrcie ulegn przednia koa. Wwczas moemy prbowa odzyska przyczepno przednich k, kierujc je w stron przeciwn do krzywizny zakrtu. Jest to manewr trudny i niebezpieczny z uwagi na brak wolnej przestrzeni. W zakrcie lewym, moemy ratowa si poboczem a w zakrcie prawym lew stron jezdni. Grozi to czoowym zderzeniem z pojazdem nadjedajcym z przeciwka. Czst przyczyn polizgu jest zbyt gwatowne hamowanie, powodujce zablokowanie k. Ratunek puci hamulec i ponowi hamowanie delikatniej. Nauk trudnej sztuki opanowania polizgu poleca si na autodromach doskonalenia techniki jazdy. 3.3. Zarys budowy autobusu i zasady obsugi technicznej.

3.3.5. L.p. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Podzia materiau nauczania. Tematy nauczania. Budowa autobusu wiadomoci oglne. Silniki i ukady napdowe. Ukad kierowniczy i hamulcowy. Ogumienie. Amortyzatory i stabilizatory (brd). Wyposaenie elektryczne. Czynnoci obsugowe. Razem Teoria 1. 2. 2 1. 1. 6 1. 1. 1. 1. wiczenia Praktyka Razem 1. 3. 1. 1. 1. 1. 8.

3.3.6. TEMAT I

Materia nauczania. Budowa autobusu - wiadomoci oglne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Poznanie oglnych zasad budowy autobusu

Tre nauczania. Rama podwoziowa. Kabina kierowcy. Szkieletowa konstrukcja nadwozia autobusu. Autobusy miejski, midzymiastowe, turystyczne. Silniki i ukady napdowe.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

TEMAT II

Czas realizacji: 2 godziny zaj teoretycznych + 1 godzina wicze. Cele nauczania. Zdobycie wiedzy o silniku i ukadzie napdowym. Poznanie zasad smarowania i chodzenia silnika. Poznanie charakterystyki mocy i momentu obrotowego silnika. Zdobycie podstawowych wiadomoci o skrzyni Tre nauczania. Umieszczenie silnika. Silniki o zaponie iskrowym i samoczynnym. Ukad korbowotokowy, wa korbowy. Smarowanie i ukad chodzenia. Charakterystyka mocy i momentu obrotowego. Skrzynia przekadniowa. Zasada dziaania. Przeniesienie momentu obrotowego wau korbowego silnika poprzez przekadni i mechanizm rnicowy na koa jezdne. Uzyskanie zwikszonej mocy lub prdkoci. Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

przekadniowej i przeniesieniu momentu obrotowego wau korbowego silnika na koa jezdne. Poznanie zasady dziaania sprzga, przekadni gwnej i mechanizmu rnicowego. TEMAT III

Charakterystyka prdkoci jazdy w funkcji obrotw silnika dla poszczeglnych biegw charakterystyka piowa. Sprzgo zasada dziaania. Przekadnia gwna i mechanizm rnicowy zasada dziaania.

Ukad kierowniczy. Ukad hamulcowy. Czas realizacji: 2 godziny zaj teoretycznych.

Cele nauczania.

Tre nauczania.

Poznanie zasady dziaania Ukad kierowniczy. i mechanizmw ukadu Oglna zasada dziaania ukadu kierowniczego. kierowniczego. Przekadnia limakowa i zbatkowa. Ukady kierownicze ze wspomaganiem. Zwrotnice i ustawienie k (zbieno). Zdobycie wiedzy o Ukad hamulcowy. dziaaniu ukadu Oglna zasada dziaania hydraulicznego i hamulcowego pneumatycznego ukadu hamulcowego. hydraulicznego i Systemy jedno i dwu obwodowe. pneumatycznego. Systemy jedno i dwuprzewodowe do pocze Poznanie dziaania samochodu z przyczep. systemw jedno i Podcinieniowe urzdzenia wspomagajce. dwuprzewodowych do Hamulec awaryjny i hamulec postojowy. pocze samochodu z Dziaanie systemu ABS, ESP, ASR. przyczep. Zdobycie wiedzy o urzdzeniach wspomagajcych i dziaania systemu ABS.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si metod wykadu z pokazem plansz, slajdw, filmu.

TEMAT IV

Ogumienie. Amortyzatory i stabilizatory. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Zdobycie informacji o ogumieniu i waciwej eksploatacji oraz o wpywie ogumienia na

Tre nauczania. Ogumienie. Rodzaje ogumienia. Rodzaje bienika. Wpyw cinienia powietrza na zuycie bienika i waciwoci trakcyjne.

Wskazwki metodyczne. Opowiadanie uzupenione pokazem opony. Slajdy z rnymi

bezpieczestwo jazdy. Uwiadomienie wpywu dziaania amortyzatorw i stabilizatorw na bezpieczestwo jazdy.

rodzajami opon. Amortyzatory i stabilizatory. Rola amortyzatorw w ukadzie jezdnym. Amortyzatory jedno i dwustronnego dziaania. Rola drkw stabilizacyjnych i reakcyjnych i wpyw ich dziaania na bezpieczestwo jazdy.

TEMAT V

Wyposaenie elektryczne. Czas realizacji: 1 godzina zaj teoretycznych.

Cele nauczania. Zdobycie informacji o urzdzeniach prdotwrczych w samochodzie. Uwiadomienie roli wiate w samochodzie. Uwiadomienie wypywu ustawienia wiate na bezpieczestwo wasne i innych uytkownikw drogi.

Tre nauczania.

Wskazwki metodyczne. Akumulator. Prdnica lub alternator (prdnica Proponuje si metod prdu zmiennego trjfazowego wykadu, lub wyprostowanego). opowiadania. wiata peni potrjn rol. Powoduj, ze Gwny nacisk naley pojazd jest widoczny. Uruchamiaj wiata pooy na cechy odblaskowe innych pojazdw i odblaskowych uytkowe urzdze znakw drogowych. Owietlaj drog przed (ustawienie wiate, samochodem. wiata zewntrzne i sposb montowania wewntrzne autobusu. arwki i tp). Reflektory gwne i przeciwmgielne ustawienia. Cechy charakterystyczne arwek poszczeglnych wiate (arwki dwuwknowe, arwki halogenowe i inne rda wiata). Sygna dwikowy. Wycieraczki szyb. Bezpieczniki instalacji elektrycznej.

TEMAT VI

Czynnoci obsugowe. Czas realizacji: 1 godzina zaj praktycznych.

Cele nauczania.

Wskazwki metodyczne. Poznanie sposobw Ukad kierowniczy nadmierny, sumaryczny Sugeruje si oszacowania stanu luz koa kierownicy, objawem niesprawnoci. prowadzenie zaj technicznego niektrych Ukad hamulcowy objawy zapowietrzenia przy samochodzie (np. ukadw i urzdze. (mikki peda hamulca rosncy przy szkoleniowym). Stosowanie zasad BHP kolejnych naciskaniach pedau), Jako metod przy pracach obsugowych Sprawdzenie dziaania ukadu wspomagania proponuje si przy samochodzie ( np. (nacisn peda hamulca i uruchomi silnik. instrukta biecy. przy wymianie koa lub Peda powinien si lekko obniy).

Tre nauczania.

sprawdzaniu ukadu chodzenia). Zdobycie wiedzy i umiejtnoci wykonania czynnoci zwizanych z codzienn obsug samochodu oraz wymian arwek wiate drogowych i wiate stop. 3.4. 3.4.7.

Ogumienie stan, cinienie powietrza. Owietlenie pojazdu sprawdzenie poprawnoci dziaania - szczeglnie ustawienia wiate gwnych i przeciwmgielnych, wiate STOP i KIERUNKOWSKAZW). Sprawdzenie poziomu oleju, pynu chodzcego (BHP) pynu hamulcowego (brd), pynu do spryskiwacza szyb (brd), Wymiana arwek (szczeglnie wiate drogowych i mijania oraz wiate stop i pozycyjnych). Nauka jazdy.

Podzia materiau. Liczba godz. 1 1 1 1 2

L.p. Temat nauczania I II III IV V Przygotowanie do jazdy. Ruszanie i zatrzymanie. Krcenie kierownic skrty manewrowe. Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas jazdy do tyu. semka przodem i tyem. Jazda slalomem. Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie, hamowanie na wzniesieniu i spadku drogi. Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego i zasadniczego. Technika zmiany biegw w gr i w d z wyrwnaniem obrotw silnika,, podczas jazdy w ruchu drogowym z rnymi prdkociami. Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Docienie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu. Jazda drog ekspresow. Wczanie si do ruchu (pas rozbiegowy). Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczenie drogi ekspresowej. Powtrzenia wybranych tematw. Razem godzin

VI VII

3 3

VII I IX

4 2 2 20

3.4.8.

Materia nauczania.

TEMAT I Przygotowanie do jazdy. Ruszanie i zatrzymanie pojazdu. Krcenie kierownic - skrty manewrowe. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania Wskazwki metodyczne. Przypomnienie regu W zajciach moe bra Przygotowanie do jazdy. prawidowej pozycji Zajcie miejsca za kierownic. udzia dwch kierowcy, Regulacje: kursantw. zapewniajcej Fotel siedzenie jak najdalej do tyu, tak Zajcia mog by moliwo obsugi jednak, aby lew nog mona byo prowadzone na placu niezbdnych urzdze swobodnie wcisn peda sprzga. Oparcie manewrowym, w w samochodzie. tak, aby rk mona byo sign do pojedzie . umownej godz.12 na kole kierownicy. szkoleniowym. Przypomnienie Kierownica, lusterka, zagwki. Instruktor demonstruje sposobw Zapicie pasw. zajcie pozycji, ergonomicznej i pewnej Pozycja zasadnicza. regulacje, obsug obsugi urzdze, co Lewa noga na pododze, prawa noga na urzdze po czym prowadzi do dziaa pedale gazu, rce na kierownicy w pozycji wszystkie czynnoci szybkich, skutecznych i 9 3. powtarzaj kursanci. nie rozpraszajcych Obsuga urzdze w zasigu doni uwagi. wspartych na kierownicy. Skrty manewrowe i szosowe. Obsuga pedaw: gazu, hamulca, sprzga. Obsuga lewarka zmiany biegw. Obsuga hamulca rcznego ( blokada ). Tre nauczania.

Zdobycie umiejtnoci uruchamiania silnika (silnik benzynowy lub diesel). Poznanie moliwoci oceny funkcjonowania lub stanw niektrych urzdze pojazdu, poprzez obserwacj urzdze kontrolnych lub pomiarowych. Zdobycie umiejtnoci pynnego ruszania i zatrzymania pojazdu a take dynamicznego ruszenia, szybkiej zmiany biegu i zatrzymania pojazdu.

Ruszanie i zatrzymanie pojazdu. Uruchomienie silnika (wcinite sprzgo). Sprawdzenie przyrzdw kontrolno pomiarowych na desce rozdzielczej. Ruszanie: sprzgo, I bieg, zwolnienie hamulca pomocniczego, spojrzenie w lusterko, kierunkowskaz, zwikszenie obrotw silnika, agodne puszczenie sprzga. Pita lewej nogi oparta na pododze! Po puszczeniu sprzga, lewa noga na pododze lub wsporniku obok pedau sprzga. Zatrzymanie pojazdu: lusterko, kierunkowskaz, zjecha jak najbliej prawej krawdzi jezdni, sprzgo, hamulec, wyczy bieg, puci sprzgo. Sprawdzi czy autobus si zatrzyma (czy si nie toczy). W przypadku duszego postoju zacign hamulec pomocniczy Utrwalenie wiadomoci Krcenie kierownic skrty o pozycji za kierownic manewrowe. jako czynnika Przypomnienie o ukadzie rk na gwarantujcego kierownicy, przygotowanie do skrtu, praca moliwo swobodnej rk. pracy rk na Ruszenie ustalenie staej prdkoci na I kierownicy. biegu. Lewa noga obok sprzga! Utrwalenie zasad Przygotowanie do rozpoczcia skrtu ( posugiwania si lewa lub prawa rka na godz. 12 ). kierownic w Wykonywanie na placu manewrowym, odniesieniu do skrtw skrtw manewrowych oraz w lewo i wprawo z przekadaniem rk ( zasygnalizowanie pracy 124 w prawo, 128 w lewo ) z rk na kierownicy wykorzystaniem penej moliwoci skrtu podczas skrtw pojazdu. drogowych. Koo kierownicy obraca si bez przerwy Uwiadomienie a rce cign kierownice ! przewagi cigncego Zmiana kierunku jazdy ( plac manewrowy ) ruchu rki nad ruchem wg polece instruktora. pchajcym.

Zajcia prowadzone w pierwszej fazie na placu manewrowym. Jako sprawdzian opanowania umiejtno ruszenia i zatrzymania samochodu, proponuje si ponisze wiczenie. Wczenie I biegu, ruszenie, wczenie II biegu, osignicie prdkoci jazdy 40 km/godz. i zatrzymanie w okrelonym miejscu. Cae wiczenie ma by wykonane na odcinku drogi o dugoci ~ 50m. Zajcia na placu manewrowym. Sprawdzeniem opanowania sprawnoci krcenia kierownic jest wiczenie nazywane jazd wzdu linii midzy koami. Samochd jedzie na I biegu, bez gazu, okrakiem po linii. Kursant wykonuje skrty w lewo i w prawo (do oporu kierownicy),w takim tempie, eby adnym koem nie najecha na lini.

TEMAT II Oglne zasady jazdy do tyu. Jazda do tyu na wprost. Skrty podczas jazdy do tyu. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy. Cel nauczania. Tre nauczania. Wskazwki metodyczne.

Uwiadomienie oczywistej prawdy, e samochd ma tylko jedn stron praw i tylko jedn lew. Zdobycie umiejtnoci regulacji prdkoci jazdy za pomoc sprzga jazda na p sprzgle. Zdobycie umiejtnoci jazdy do tyu wg poznanych zasad podczas zaj z przedmiotu - technika jazdy. Zdobycie umiejtnoci jazdy do tyu wg poznanych zasad.

Oglne zasady jazdy do tyu. Obojtnie czy jedziemy do przodu czy do tyu krcc kierownic w prawo pojedziemy w prawo a krcc w lewo pojedziemy w lewo. Podczas jazdy do tyu stosujemy zasad jazdy na p sprzgle. Polega ona na tym, e ustalamy obroty silnika a wykorzystujc polizg sprzga regulujemy prdko jazdy. Jazda do tyu na wprost. Pozycja zasadnicza: jak do jazdy do przodu. Drog za samochodem obserwujemy za pomoc luster zewntrznych.

Zajcia na placu manewrowym. Przypomnienie zasad jazdy do tyu. jazda na wprost, skrty podczas jazdy do tyu.

Zajcia na placu manewrowym.

Zajcia na placu Skrty podczas jazdy do tyu. Skrt w lewo wykonujemy odwracajc manewrowym. gow i patrzymy przez lewe rami. Przestrze za samochodem obserwujemy przez lewe okno samochodu i w lewym lustrze. Przy skrcie w prawo, odwracamy gow przez prawe rami, obserwujc drog w prawym lustrze. W czasie skrtw kierownice krcimy obiema rkami, przekadajc rce jak przy skrtach manewrowych. Rozpoczynajc jazd do tyu, najpierw upewniamy si co do moliwoci jazdy, potem odwracamy si w odpowiednim kierunku i ruszamy z miejsca.

TEMAT III

semka przodem i tyem. Jazda slalomem. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania. Poznanie moliwoci skrtu samochodu w prawo i w lewo. Zdobycie umiejtnoci oceny przestrzeni niezbdnej do wykonania manewru zawracania przy maksymalnym skrcie

Tre nauczania. semka przodem i tyem. Jazda torem w ksztacie semki. A: przejazd symetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by taki, eby autobus przejedajc koo supka ustawiony by prostopadle do prostej czcej dwa supki. B: przejazd niesymetryczny jazda przodem i tyem. Tor jazdy powinien by

Wskazwki metodyczne. Zajcia na placu manewrowym.

k. Wyrabianie nawyku wykonywania czynnoci zawczasu. Nabywanie umiejtnoci prawidowego i szybkiego krcenia kierownic. Zdobycie umiejtnoci wyczuwania gabarytw pojazdu. Pobudzenie wyobrani i rozwijanie zdolnoci przewidywania. Stosowanie zasady zawczasu. Zdobywanie umiejtnoci oceny moliwoci skrtu samochodu, co rwnie przekada si na brd.

taki, aby autobus po nawrocie znalaz si obok supka i by ustawiony rwnolegle do prostej czcej oba supki. Zajcia na placu Jazda slalomem. Przejazd slalomu z nawrotem, z manewrowym wykorzystaniem uprzednio zdobytych wiadomoci i umiejtnoci a w szczeglnoci szybkiego i prawidowego krcenia kierownic. Elementy przejazdu slalomu: A/ Waciwe ustawienie pojazdu. B/ Waciwy wybr strefy skrtu (rozpoczcie skrtu powinno nastpi zawczasu przed mijanym supkiem). Zachowanie waciwej odlegoci od supka zwizanej z gabarytami samochodu, co przekada si bezporednio na bezpieczestwo w ruchu drogowym. C/ Wykonanie nawrotu w taki sposb, aby po wykonaniu nawrotu, autobus znalaz si obok supka, w takiej pozycji jak gdyby by to kolejny supek slalomu.

TEMAT IV

Cofanie. Zawracanie. Parkowanie. Czas realizacji: 1 godzina praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania. Zdobywanie umiejtnoci jazdy do tyu, wg. wczeniej poznanych zasad, w warunkach narzuconych przez sytuacj. Przypomnienie wiadomoci o trzech sposobach zawracania. Zdobywania umiejtnoci zawracania w warunkach rzeczywistych. wiczenie nabytych umiejtnoci krcenia kierownic, oceny

Tre nauczania. Cofanie. Stosujemy zasady poznane podczas nauki jazdy do tyu. Cofanie po prostej wzdu krawnika. Cofanie po uku przy krawniku (w prawo) Cofanie po uku bez krawnika (w lewo). Zawracanie (trzy sposoby). Sposb pierwszy bez cofania stosujemy gdy mamy odpowiednio duo miejsca i gdy zezwalaj na to przepisy. Jeeli decydujemy si na zawracanie w obrbie skrzyowania, to poza wzgldami bezpieczestwa i porzdku na drodze, musimy zwrci uwag na wybranie najszerszego miejsca na tym skrzyowaniu w celu zapewnienia sobie jak najwikszej swobody skrtu.

Wskazwki metodyczne. Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach

Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach (placach).

przestrzeni niezbdnej do wykonania skrtu (zawrcenia), obserwacji drogi i uycia kierunkowskazw.

Sposb drugi z cofaniem i wykorzystaniem np. wjazdu do bramy. Zaleca si wjazd do bramy tyem, bo uatwi nam to wyjazd i wczenie si do ruchu. Autobus zatrzymujemy w takim miejscu (w zalenoci od gabarytw samochodu) aby mona byo wycofa si do wjazdu, ktry chcemy wykorzysta do zawrcenia. Zachowujc warunki bezpieczestwa, wycofujemy si do bramy. Pozostaje nam wyjazd z bramy w lewo i wczenie si do ruchu. Sposb trzeci z cofaniem na drodze Po upewnieniu, e droga jest wolna sygnalizujemy zamiar skrtu w lewo i od prawego krawnika rozpoczynamy skrt w lewo. Staramy si jak najwolniej prowadzi autobus (p sprzgo), natomiast jak najszybciej krcimy kierownic do oporu w lewo. Dojedajc do lewego krawnika odbijamy kierownic w prawo i zatrzymujemy autobus. Wczamy wsteczny bieg i krcc dalej w prawo, wycofujemy si w prawo. Przed dojechaniem tylnymi koami do krawnika (o ile warunki na to pozwalaj), znw odbijamy kierownic w lewo i zatrzymujemy autobus. Wczmy I bieg i odjedamy w lewo, dojedajc do prawego krawnika, wzdu ktrego kontynuujemy jazd. Uzmysowienie Parkowanie. problemu wyboru Parkujc powinnimy ustawi autobus miejsca do parkowania przodem do wyjazdu, aby mie jak z uwzgldnieniem najmniej kopotw z wyjechaniem. moliwoci wyjazdu z Parkowanie skone i prostopade: miejsca zaparkowania. Wjechanie przodem lub tyem (zalecane) w Nabieranie umiejtnoci miejsce przeznaczone do parkowania. wyboru rodzaju Parkowanie boczne. parkowania Kolejno czynnoci: (parkowanie - Ustawiamy autobus rwnolegle do prostopade, skone, stojcego samochodu, za ktrym chcemy boczne, przodem, zaparkowa, zachowujc odlego ok. 1.5 tyem) w zalenoci od 2 m.(w zalenoci od gabarytw warunkw terenowych i autobusu) od tego samochodu. aktualnej sytuacji. O tak sam odlego wyprzedzamy ten wiczenie nabytych samochd. umiejtnoci jazdy do - Wczany wsteczny bieg, prawy

Proponuje si realizowa nauk na mao ruchliwych ulicach lub na placu manewrowym.

tyu oraz sprawnego operowania urzdzeniami do sterowania jazd i sygnalizowania kierunkw jazdy.

kierunkowskaz i powoli cofajc skrcamy kierownic w prawo. Gdy autobus ustawi si pod ktem ok. 45 o do osi jezdni szybkimi ruchami odwracamy kierownic, wykonujc skrt w lewo. Prdko jazdy autobusu regulujemy jadc na p sprzgle. Staramy si jecha rwnomiernie i jak najwolniej, obserwujc drog za autobusem. I tu uwaga: Musimy na moment odwrci gow i sprawdzi, czy przd naszego autobusu zataczajc uk w lewo nie zaczepi o ty samochodu, za ktrym parkujemy. W ten sposb doprowadzamy autobus do pozycji rwnolegej do krawnika.

TEMAT V spadku drogi. zasadniczego.

Jazda w ruchu miejskim. Hamowanie. Hamowanie na wzniesieniu i Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego i Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Obycie si z ruchem miejskim i przetransponowanie posiadanej wiedzy teoretycznej w warunkach ruchu drogowego. Wpojenie pynnoci jazdy jako jednej z podstawowych zasad bezpieczestwa! Nabieranie automatyzacji obsugi urzdze w samochodzie, koniecznej w sytuacji skupienia uwagi na innych waniejszych w danej chwili zagadnieniach. Zdobywanie umiejtnoci patrzenia daleko, co uatwia prowadzenie samochodu po linii

Jazda w ruchu miejskim. Jazda tras o moliwie maym nasileniu ruchu. Jazda w ruchu miejskim wymaga od kierowcy: - stosowania zasad i przepisw ruchu. - znacznego napicia uwagi - szybkich zmian decyzji, - szerokiego kta obserwacji drogi, - zdolnoci przewidywania poczyna innych uytkownikw drogi, - w przypadku koniecznoci zatrzymania pojazdu naley tyle samo uwagi powici na obserwacj sytuacji przed pojazdem co i za pojazdem, - po zatrzymaniu pojazdu wynikajcym z warunkw ruchu wczy w por I bieg aby by gotowym do kontynuowania jazdy. Przejazd przez skrzyowanie. Podczas oczekiwania na wjazd na skrzyowanie naley bacznie obserwowa

W tym wiczeniu instruktor kadzie nacisk na technik jazdy kursanta ( jazda na wprost, wykonywanie skrtw, ruszanie, zatrzymanie). Jazda ulicami o maym nateniu ruchu.

prostej i poszerza kt widzenia. Wyrabianie nawyku elastycznoci w podejmowaniu niektrych decyzji np. podczas ruszania na skrzyowaniu.

ruch na skrzyowaniu, uwzgldnia szybko poruszajcych si pojazdw i w por ustali moment dogodny do wjechania na skrzyowanie, aby wjazd by bezpieczny i nie powodowa zachwiania pynnoci ruchu innych pojazdw. Opuszczenie skrzyowania powinno by moliwie szybkie. Gdy ruch na skrzyowaniu jest kierowany na wjazd oczekuje wiele pojazdw. Naley by przygotowanym , e w momencie ruszenia, kiedy nastawieni jestemy na jak najszybsze przejechani przez skrzyowanie nagle bdziemy musieli zmieni decyzj i zatrzyma pojazd, bo bd tego wymagay warunki ruchu (np. wtargnicie pieszego). Uwiadomienie faktu, Hamowanie. e najlepszym W ruchu drogowym, zagroenie najczciej zagwarantowaniem zwizane jest z brakiem wolnej przestrzeni bezpieczestwa jest bo na drodze stoi inny samochd, bo na przestrze (bez przejciu dla pieszych znajduj si piesi, bo ogranicze). z zatoki wyjeda autobus itp. Te sytuacje Uwiadomienie zmuszaj nas do hamowania. Ukad hamowania jako hamulcowy i jego obsuga stanowi drugi dziaania zmierzajcego w hierarchii wanoci element do zmniejszenia bezpieczestwa jazdy (pierwszoplanowym prdkoci jazdy bd jest ukad kierowniczy). zatrzymania pojazdu. Dwa cele hamowania: Poznanie zasad A/ Zmniejszenie prdkoci jazdy. zatrzymywania W czasie hamowanie nie naley naciska samochodu jadcego pedau sprzga. Autobus poruszajcy si szybko i jadcego na luzie lub wcinitym sprzgle posiada wolno. gorsz sterowno. Wymyka si jeden z elementw sterujcych szybkoci jazdy (hamownie silnikiem i docienie k przedniej osi). B/ Zatrzymanie pojazdu. Mwic o zatrzymaniu samochodu, musimy rozrni dwa przypadki: - autobus jadcy szybko zatrzymujemy naciskajc najpierw hamulec, zmniejszajc szybko jadcego autobusu a w kocowej fazie hamowania naciskamy sprzgo, w celu odczenia silnika od k napdowych. - autobus jadcy wolno zatrzymujemy naciskajc najpierw sprzgo a potem hamulec. Uzmysowienie Hamowanie na wzniesieniu i spadku dziaania skadowej siy drogi. cikoci jako elementy Podczas hamowania na spadku drogi, sile

Zajcia realizowa z wykorzystaniem mao ruchliwych ulic.

Realizacj wiczenia proponuje si na wybranym odcinku

wspomagajcego hamowanie (hamowanie na wzniesieniu) lub osabiajcego hamowanie (hamowanie na spadku). Uzmysowienie dziaania skadowej siy cikoci powodujcej staczanie si samochodu, po zwolnieniu hamulca. Opanowanie stresu, wywoanego koniecznoci precyzyjnego zrwnowaenia skadowej siy cikoci z si napdow samochodu a nastpnie ruszenie pod grk.

hamowania przeciwdziaa skadowa siy drogi ze wzniesieniem cikoci, ktra skierowana jest w kierunku jazdy. Podczas hamowania na wzniesieniu, ta sama skadowa siy cikoci skierowana jest w kierunku przeciwnym do kierunku jazdy i wspomaga hamowanie. Nauk ruszania na wzniesieni realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych nie koniecznie na drodze publicznej.

Ruszanie na wzniesieniu z pomoc hamulca pomocniczego. Ruszanie na wzniesieniu kryje w sobie trudny moment cofania si samochodu po zwolnieniu hamulca. Ruszanie z uyciem hamulca pomocniczego: Samochd unieruchomiony za pomoc hamulca zasadniczego. Wczamy I bieg, zacigamy hamulec pomocniczy, trzymajc przycisk, aby nie zadziaaa blokada. Zwalniamy hamulec zasadniczy. Lekko zwikszamy obroty silnika i rozpoczynamy zwalnianie pedau sprzga do momentu kiedy silnik zaczyna cign. W tym momencie zwikszamy nieco obroty silnika - zwalniamy hamulec pomocniczy i pynnie puszczamy sprzgo. Im bardziej strome jest wzniesienie tym wysze obroty silnika potrzebne s do ruszenia. Wyrabianie Ruszanie na wzniesieniu z pomoc umiejtnoci szybkiego hamulca zasadniczego. przeoenia prawej nogi Na niewielkiej pochyoci moemy ruszy z pedau hamulca na bez uycia hamulca pomocniczego: peda gazu i - naley lekko wyluzowa sprzgo precyzyjnego nim (skasowa operowania. jaowy ruch sprzga do momenty kiedy zaczyna cign) - szybko przeoy nog z hamulca na gaz i po zwikszeniu obrotw - dalej puszcza sprzgo.

Nauk ruszania na wzniesieni realizowa mona na specjalnie zbudowanym podjedzie lub w normalnych warunkach terenowych nie koniecznie na drodze publicznej.

TEMAT VI Technika zmiany biegw w gr i w d z wyrwnaniem obrotw silnika, podczas jazdy z rnymi prdkociami. Czas realizacji: 3 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Tre nauczania. Wskazwki

Uwiadomienie roli skrzyni biegw jako elementu sucego do wykorzystania mocy silnika i osigania odpowiedniej prdkoci.

Zdobycie umiejtnoci skoordynowanej pracy rk i ng podczas zmiany biegw. Nabieranie wyczucia i tempa zmiany biegw w zalenoci od warunkw w jakich zmieniamy bieg.

Technika zmiany biegw podczas jazdy z rnymi prdkociami. - Skrzynia biegw suy do penego wykorzystania mocy silnika przy ograniczonych jego obrotach. Moc silnika ronie wraz z obrotami ale tylko do pewnego momentu. - wolne obroty lub obroty biegu jaowego, - obroty maksymalnego momentu, - obroty maksymalnej mocy to obroty, - dopuszczalne obroty silnika Przeoenia skrzyni przekadniowej (biegi) dopasowuj moliwoci silnika do obcienia. Samochd posiada najwiksz moc i przyspieszenia na biegu pierwszym za to prdko jego jest niewielka. Im wyszy bieg tym moc i przyspieszenia mniejsze za to prdko wiksza. Std, czsto przy wyprzedzaniu, schodzimy na niszy bieg aby mie lepsze przyspieszenie.

metodyczne. Krtkie przypomnienie roli skrzyni biegw w samochodzie.

Proponuje si prowadzenie nauki na drodze o maym nasileniu ruchu.

Zmiana biegw w gr z prawidowym dopasowaniem obrotw. Przygotowanie polega na przeoeniu lewej nogi nad peda sprzga z jednoczesnym przeoeniem prawej rki z kierownicy na lewarek zmiany biegw. Zmiana biegu: - Lewa noga wciska peda sprzga a jednoczenie prawa noga zwalnia peda gazu (ruchy obu ng s zdecydowane). - Prawa rka (odpowiednio uoona na lewarku) przesuwa lewarek na luz a nastpnie na zamierzony bieg. - Puszczamy sprzgo ruchem pynnym z jednoczesnym dodaniem gazu, zwikszajc obroty silnika. Do prawidowego wykonania zmiany biegw, niezbdne jest wyczucie, umiejtno wybrania odpowiedniego momentu zmiany biegu a take Nabywanie dopasowanie tempa zmiany biegw do umiejtnoci trafnego okrelenia warunkw w szybkoci jazdy samochodu i warunkw w jakich moemy przej jakich zmieniamy bieg. Zmiana biegw w d. z biegu wyszego na Podstawowym warunkiem przejcia niszy. z wyszego biegu na niszy jest Uzmysowienie

koniecznoci dopasowania (zwikszenia) obrotw silnika do obrotw wymaganych na niszym biegu, bez straty prdkoci jazdy. Opanowanie czynnoci manualnych. Uchwycenie najwaciwszego momentu i tempa zmiany biegw w d. Uwiadomienie konsekwencji niedopasowania obrotw silnika podczas redukcji biegw jakim jest moliwo przyblokowania (polizgu) k napdzajcych.

zmniejszenie prdkoci jazdy co najmniej do maksymalnej prdkoci na niszym biegu. Zmiana biegu redukcja. - Przygotowanie jw. - Wciskamy sprzgo, puszczamy gaz wczamy niszy bieg i puszczamy sprzgo z jednoczesnym dodaniem gazu. Sprawdzianem umiejtnoci zmiany biegw w d byaby jazda po drodze ze wzniesieniem.

TEMAT VII Charakterystyki samochodw. Zwikszenie przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu - docianie przodu. Pokonywanie ukw i zakrtw. Czas realizacji: 3 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Uzmysowienie Nauk pokonywania Charakterystyki samochodw. charakterystyki pod Przypomnienie wiadomoci zakrtw, wskazanym sterownej i charakterystykach samochodw. jest poprzedzi krtkim nadsterownej Charakterystyk samochodu odzwierciedla wstpem, samochodu jako jego zdolno do pokonywania zakrtw. przypominajcym zdolnoci do Samochd o charakterystyce nadsterownej wiadomoci o pokonywania zakrtw. zachowuje si w zakrcie tak, jakby charakterystykach chcia pokona zakrt, mimo niewielkiego samochodw. skrcenia k przedniej osi. Ty samochodu jest wyrzucany z zakrtu, powodujc skrcanie samochodu w kierunku zakrtu. Samochd z charakterystyk pod sterown niechtnie pokonuje zakrty. W tym przypadku przd samochodu nie chce zmieni toru jazdy zmuszajc kierowc do Tre nauczania.

wykonania gbszego skrtu ni wynikaoby to z krzywizny zakrtu. Opanowanie Zwikszenie przyczepnoci przednich k umiejtnoci docienia w momencie rozpoczynania skrtu przodu samochodu w docianie przodu. momencie Dojedajc do zakrtu, na moment przed rozpoczynania skrtu. pierwszym ruchem kierownic naley puci gaz. Przyczyni si to do docienia przednich k samochodu, ktre lepiej rozpoczn wprowadzenie pojazdu w zakrt. Doda gazu, bez obaw popenienia bdu, moemy w momencie kiedy zaczniemy prostowa (ustawia do jazdy na wprost) koa samochodu.

Przypomnienie o sposobie zwikszenia przyczepnoci przednich k w momencie rozpoczynania skrtu. Umiejtno dociania przodu samochodu w momencie rozpoczynania skrtu, znacznie poprawia bezpieczestwo jazdy. Zdobycie umiejtnoci Pokonywanie ukw i zakrtw. Przypomnienie zasad wyboru optymalnego Tory przejazdu przez zakrty. wykonywania skrtw toru jazdy przy Poprawny tor jazdy jest podstawowym szosowych. pokonywaniu ukw gwarantem bezpiecznej jazdy. Nauk pokonywania i zakrtw. - Zakrt w lewo rozpoczynamy od prawej zakrtw, proponuje Uwiadomienie krawdzi jezdni, tak jak bymy chcieli si si prowadzi na zwizku pomidzy wychyli , eby wczeniej zobaczy wybranych odcinkach prawidowo wybranym koniec zakrtu. krtych drg. Nie torem jazdy a poW poowie zakrtu (t.zw. szczycie) musz to by grskie praw bezpieczestwa zbliamy si do osi jezdni a na wyjciu z serpentyny. Wystarczy ruchu drogowego. zakrtu wracamy do prawej krawdzi kilka zakrtw jezdni (zmniejszamy siy boczne). lewych, kilka Uwiadomienie - Zakrt w prawo rozpoczyna si od osi prawych i zagroenia jezdni, w szczycie zakrtu zbliamy si do oczywicie wynikajcego z prawej krawdzi a wychodzc z zakrtu umiarkowana przejechania w wracamy do osi jezdni. szybko. Prawidowo zakrcie na lew Naley przy tym pamita o wybrany tor jazdy ma stron jezdni ! Uwiadomienie faktu, kategorycznym zakazie przekraczania osi suy poprawie e prdko jezdni. Zmiany toru jazdy moemy bezpieczestwa i (nadmierna) jest dokonywa na swojej (prawej) poowie komfortu jazdy a nie najczstsz przyczyn jezdni lub w ramach namalowanego pasa prowokowa do jazdy wypadku w zakrcie. ruchu. szybkiej i ryzykownej. Zdobycie umiejtnoci Zakrty nastpujce bezporednio po sobie. oceny prdkoci z Jeeli np. po prawym zakrcie nastpuje uwzgldnieniem zakrt lewy, to wychodzc z prawego czynnikw limitujcych zakrtu nie moemy wrci do osi jezdni, bezpieczn prdko do bo nie odpowiada to prawidowemu pokonania danego wejciu w zakrt lewy. Tak wic zakrtu. wychodzc z prawego zakrtu, musimy pozosta przy prawej krawdzi, bo z tej pozycji bdziemy rozpoczyna skrt w lewo. Patelnia. Nieco innego toru jazdy wymaga zakrt, stanowicy zwrot o 180o (t.zw. patelnia).

Zakrt taki rozpoczynamy jak w przykadach powyej. Zblienie si do osi przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, wykonujemy jakby z opnieniem po przejechaniu 2/3 uku. Gdy widzimy koniec zakrtu rozluniamy skrt. Zakrt zacieniajcy. Podobnym torem jazdy bdziemy pokonywali zakrt zacieniajcy. Pierwsz, agodn cz zakrtu traktujemy jakby przeduony odcinek prostej, na ktrej ustawiamy samochd do drugiej, ostrzejszej czci zakrtu. Podobnie jak przy pokonywaniu patelni: - opniamy zblienie si do osi - przy zakrcie lewym lub do prawej strony jezdni - przy zakrcie prawym, - koczymy zakrt rozlunieniem skrtu. Zakrt rozluniajcy nastrcza mniej kopotw. W zakrcie rozluniajcym, po przejechaniu ostrzejszej czci zakrtu, opniamy rozlunienie. Dobr prdkoci przed wejciem w zakrt. Prdko jadcego samochodu dobieramy zalenie od wielu czynnikw, limitujcych dopuszczaln, bezpieczn prdko. Oto kilka z nich: Kierowca jego wiedza, umiejtnoci, dowiadczenie, zdolnoci psychofizyczne. Charakterystyka i stan techniczny pojazdu zawieszenie, ukad hamulcowy, ogumienie!!! Warunki naturalne droga (nawierzchnia rodzaj i stan), rodzaj zakrtu (ostry lub agodny), warunki atmosferyczne (sucho, mokro, nieg, ld), widoczno, nasilenie ruchu. Czasem wystarczy zdj nog z gazu, innym razem trzeba bdzie przycisn hamulec, w jeszcze innej sytuacji dojdzie redukcja biegw. Kalkulacja prdkoci na zakrcie powinna by taka, aby pojazd na wyjciu z zakrtu mg zwiksza prdko. TEMAT VIII zmierzchu. Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem w dzie i po

Czas realizacji: 4 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania. Wskazwki metodyczne. Nabieranie Sugeruje si Jazda w ruchu drogowym w miecie i dowiadcze prowadzenie nauki w poza miastem. zwizanych z jazd z Jazda w ruchu miejskim i po za miastem normalnym ruchu dozwolon prdkoci z zastosowaniem wiedzy, o zasadach i drogowym, bez taryfy po za obszarem przepisach ruchu drogowego oraz znakach i ulgowej w stosunku do zabudowanym. sygnaach drogowych, zdobytej podczas przestrzegania znakw zaj teoretycznych. drogowych przepisw i Uwiadomienie Jazda w miecie, ulicami z kilkoma pasami zasad ruchu wyjtkowego ruchu. drogowego. zagroenia wynikajcego z Przestrzeganie zasady ruchu nieprawidowego prawostronnego! Przejazd przez skrzyowania o ruchu wyprzedzania i kierowanym beztroskiego i nie kierowanym. przejedania przez Przejazd przez skrzyowanie o ruchu przejazdy kolejowe i okrnym. tamwajowe. Nabieranie Zajcie przed skrzyowaniem pasa ruchu, dowiadcze waciwego dla zamierzonego kierunku wynikajcych jazdy. z wspuczestnictwa w Wyprzedzanie w warunkach ruchu ruchu drogowym. miejskiego. Jazda poza obszarem zabudowanym (70 Uwiadomienie km/godz.). bezporedniego Omijanie i wyprzedzanie poza obszarem zwizku pomidzywspuczestn zabudowanym. Wyprzedzanie jest jednym z ictwem i kultur najniebezpieczniejszych manewrw z ruchu drogowego. jakimi si spotykamy w ruchu drogowym. Decydujce znaczenie ma zdolno przewidywania. Naley przewidzie jaki bdzie ukad pojazdw na drodze za 2, 5, czy 12 sekund? Trzeba oceni prdko poruszajcych si pojazdw tych ktre jad w tym samym kierunku co my i tych z przeciwka. Im wiksza prdko tym krtszy czas w ktrym zmienia si sytuacja na jezdni to te musimy patrze dalej. Dalej do przodu i dalej do tyu. Wyprzedzanie rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, Tre nauczania.

Oswojenie si z prowadzeniem samochodu w warunkach po zmierzchu. Nabranie umiejtnoci operowania wiatami. Zdobywanie umiejtnoci nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdy.

aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno drogi przed wyprzedzanym pojazdem. Wyprzedzanie moemy zasygnalizowa uywajc sygnalizacji wietlnej lub dwikowej. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a ty naszego autobusu znajdzie si kilka metrw przed pojazdem wyprzedzanym (obserwacja w prawym lustrze). Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu. Przejedanie przez przejazdy kolejowe. Zapamitajmy kolizja z pocigiem to prawie pewna mir! Jazda w ruchu drogowym w miecie i poza miastem po zmierzchu. wiata w samochodzie speniaj potrjn rol. - Powoduj, e jestemy na drodze widoczni! - Uruchamiaj wiata odblaskowe innych pojazdw i odblaskowe znaki drogowe. - Owietlaj drog przed samochodem. Uywanie wiate mijania i wiate drogowych oraz warunki w jakich tych wiate mona uywa. Sposb zmiany wiate mijania na wiata drogowe przy wyprzedzaniu oraz zmiana wiate drogowych na wiata mijania gdy jestemy wyprzedzani.

Podczas jazdy po zmierzchu zwraca uwag na stosowanie wiate mijania i wiate drogowych. Warto zwrci uwag jest umiejtno nie patrzenia w wiata nadjedajcego pojazdu. Wzrok skierowany jest na prawe pobocze. Jest to strefa najsabiej owietlona a tam wanie moe znajdowa si pieszy lub rowerzysta.

TEMAT IX rozbiegowy).

Zachowanie si na drogach ekspresowych. Wczanie si do ruchu (pas Zachowanie si w czasie wyprzedzania. Opuszczanie drogi ekspresowej Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy.

Cele nauczania Uwiadomienie

Tre nauczania Zachowanie si na drogach

Wskazwki metodyczne. Proponuje si

koniecznoci pobudzenia i wiczenia wyobrani oraz zdolnoci przewidywania, jako czynnikw wspomagajcych bezpieczestwo jazdy w szczeglnoci pynno jazdy i bezkolizyjno.

ekspresowych. Drogami ekspresowymi nazywamy drogi przeznaczone wycznie dla pojazdw samochodowych. Drogi te posiadaj dwie jednokierunkowe jezdnie, o co najmniej dwch pasach ruchu. Jezdnie bywaj czsto przedzielone pasem zieleni lub energochonnymi barierami. Szeroka, jednokierunkowa jezdnia, dobra nawierzchnia, agodne uki sprzyjaj szybkiej jedzie. Poruszajc si tak drog musimy sobie zdawa spraw, e prdko zobowizuje nas do bardzo skoncentrowanej uwagi, do bacznego obserwowania drogi przed i za pojazdem. Patrze trzeba znacznie dalej, ni na zwykej drodze i znacznie wczeniej umie sobie uzmysowi sytuacj jaka nastpi za chwil. Zdolno przewidywania jest jednym z podstawowych warunkw bezpieczestwa w ruchu drogowym! Monotonia jazdy powoduje zanik kontroli nad prdkoci. Dlatego trzeba kontrolowa prdko na prdkociomierzu. Zdobycie umiejtnoci Wczanie si do ruchu (pas wczania si do ruchu rozbiegowy). z wykorzystaniem pasa Pojazdy wczajce si do ruchu maj rozbiegowego. obowizek ustpi pierwszestwa Uwiadomienie pojazdom znajdujcym si w ruchu. Pojcie czynnika dynamiki pierwszestwa naley tu rozumie jako jazdy jako niezakcanie pynnoci jazdy. Zatrzymanie wspdecydujcego o si na pasie rozbiegowym koczy si pynnoci ruchu i zazwyczaj dugim oczekiwaniem na bezpieczestwie. przerw w potoku do prdko poruszajcych si pojazdw. Dopasowanie prdkoci jazdy na pasie rozbiegowym do prdkoci jazdy pojazdw poruszajcych si po drodze ekspresowej, pozwoli na wykorzystanie niezbyt duej luki (obserwacja drogi w lusterkach) pomidzy jadcymi samochodami i pynne wczenie si do ruchu. Uwiadomienie Zachowanie si w czasie wyprzedzania. nadrzdnej roli Wyprzedzanie na drodze ekspresowej czy zdolnoci autostradzie odbywa si wedug tych przewidywania podczas samych zasad co na drogach poza obszarem manewru wyprzedzania, zabudowania. Rnic jest wiksza szczeglnie przy prdko poruszajcych si pojazdw.

prowadzenie zaj na wybranym odcinku drogi ekspresowej.

Proponuje si wybranie typowego wjazdu na drog ekspresow z pasem rozbiegowym.

Proponuje si prowadzenie zaj na wybranym odcinku drogi ekspresowej

duych szybkociach. wiczenie oceny prdkoci poruszajcych si pojazdw. wiczenie perfekcyjnego operowania zmian biegw, w szczeglnoci przy redukcji. wiczenie obserwacji i przewidywania. wiczenie kultury jazdy poprzez jazd wyran i nie stwarzanie sytuacji prowadzcej do zachwiania pynnoci ruchu.

Uwiadomienie zagroenia wywoanego zbyt wczesnym, nie sygnalizowanym, hamowaniem na pasie przeznaczonym do jazdy. Przyswojenie zasady, e hamowanie naley poprzedzi wczeniem kierunkowskazu, ktry zawczasu, poinformuje o naszym zamiarze i przygotuje innych uytkownikw drogi do ewentualnego zwolnienia tempa jazdy. Hamowanie najlepiej byoby jednak rozpocz na pasie przeznaczonym do zjazdu, po opuszczeniu pasw przeznaczonych do jazdy na wprost.

Rozpoczynamy od oceny sytuacji spogldamy w lusterka, czy kto szybszy od nas nie rozpocz ju wyprzedzania. Jeeli nie sygnalizujemy zamiar zmiany pasa ruchu i przejedamy o jeden pas w lewo. Jednoczenie przyspieszamy. Nierzadko schodzimy o jeden bieg w d, aby mie lepsze przyspieszenie i osign jak najwiksz rnic prdkoci w stosunku do pojazdu wyprzedzanego. Znajdujc si na lewym pasie, jeszcze raz upewnimy si co do sytuacji, szczeglnie przed pojazdem wyprzedzanym, bo mamy teraz lepsz widoczno. Wyprzedzanie powinno trwa jak najkrcej. Lewym pasem jedziemy tak dugo a uzyskamy wystarczajcy odstp od pojazdu wyprzedzanego (prawe lustro)aby bezkolizyjnie zjecha na praw stron. Teraz dopiero moemy wczy prawy kierunkowskaz i agodnie zjecha na prawy pas ruchu Opuszczanie drogi ekspresowej (pas do zjazdu). Manewr opuszczenia drogi, dziki pasom specjalnie do tego przeznaczonym, jest manewrem stosunkowo prostym. Pojawia si natomiast problem wyboru odpowiedniego zjazdu. Szczeglnie na autostradach trudno si zorientowa dokd nas dany zjazd wywiezie. Pomoc s tablice informacyjne. Trzeba je uwanie obserwowa. Zbliajc si do miejsca, w ktrym zamierzamy opuci drog ekspresow, wczamy prawy kierunkowskaz, uprzedzajc o naszym zamiarze i zjedamy na przeznaczony do zjazdu pas. Starajmy si opuci drog bez zmiany prdkoci (bez hamowania). Dopiero gdy znajdziemy si na pasie przeznaczonym do zjazdu rozpoczynamy hamowanie, redukcj biegw i tp. Dugotrwaa jazda po drodze ekspresowej czy autostradzie, dziaa nuco na kierowc i prowadzi do obnienia reakcji. Std wyhamowanie na pasie przeznaczonym do jazdy koczy si czsto zderzeniem, poprzez najechanie z tyu przez kierowc,

Proponuje si wybranie typowego wyjazdu z drogi ekspresowej z pasem do zjazdu.

ktry po pierwsze nie zauway w por hamujcego pojazdu, a po drugie zapomnia, e droga hamowania przy duej prdkoci wydua si nieproporcjonalnie do prdkoci. Rozpoczynajc nauk zachowania si na drodze, wyobramy sobie, e drog porusza si caa kawalkada pojazdw, a my jedziemy midzy nimi. Niech nigdy nie upi naszej czujnoci fakt, e w danej chwili, jestemy sami na drodze TEMAT X Powtrzenia wybranych tematw. Czas realizacji: 2 godziny praktycznej nauki jazdy. Cele nauczania Nabywanie umiejtnoci i dowiadczenia. Tre nauczania. Powtrzenia. wg. wybranych tematw. Wskazwki metodyczne. Wyboru tematu do powtrzenia moe dokona kursant lub instruktor, wybierajc najsabiej opanowane tematy.

Egzamin wewntrzny. Cel egzaminu Sprawdzenie nabytych w czasie procesu dydaktycznego wiadomoci i umiejtnoci oraz wskazanie ewentualnych brakw i niedocigni. Sprawdzenie umiejtnoci jazdy i zachowania si w ruchu miejskim. Sprawdzenie umiejtnoci jazdy i zachowania na drogach poza obszarem zabudowanym. W przypadku stwierdzenia brakw, wskazanie tematw do powtrzenia - zalecenie wykupienia lekcji dodatkowych. Zadania egzaminacyjne: 1. Ruszenie, wczenie II biegu, osignicie prdkoci jazdy 40 km/godz. i zatrzymanie w okrelonym miejscu. Cae wiczenie ma by wykonane na odcinku drogi o dugoci ~50m. 2. Przejazd slalomem z nawrotem. Slalom skada si z 7 supkw rozstawionych w linii prostej. Odlego midzy supkami dopasowana do gabarytwautobusu, na ktrym odbywa si egzamin. 3. Jazda w ruchu miejskim. Zwrcenie uwagi na dopasowanie prdkoci do warunkw i przepisw ruchu. Szczeglnie naley zwrci uwag na: - prawidowe zachowanie na wszelkiego rodzaju skrzyowaniach, - pewne i bezpieczne zmiany pasw ruchu, - pewne i bezpieczne wczanie si do ruchu, - waciw interpretacj sytuacji drogowej wymuszajcej dziaania wyprzedzajce. 4. Jazda poza miastem

Szczeglnie naley zwrci uwag na: - prawidowe reakcje kierowcy na sytuacje jaka zachodzi na drodze przed i za pojazdem, - opanowanie toru jazdy przy prdkociach zblionych do maksymalnych dopuszczalnych na drodze poza obszarem zabudowanym, - poprawne (jak na szkoleniu) wykonanie manewru wyprzedzania przy prdkoci zblionej do maksymalnej dopuszczalnej, - poprawne zachowanie, gdy pojazd, ktrym jedziemy jest wyprzedzany, - zachowanie waciwej odlegoci od pojazdu poprzedzajcego, gdy nie ma moliwoci, bd potrzeby wyprzedzania, - umiejtno przewidywania zagroe, w tym podczas przejazdu przez przejazdy kolejowe oraz mae miejscowoci lub wsie pooone przy drogach lokalnych, - ogln kultur jazdy z zaznaczeniem przyjaznego nastawienia do innych uytkownikw drogi.

UZASADNIENIE Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szkolenia osb ubiegajcych si o uprawnienia do kierowania pojazdami, instruktorw i wykadowcw stanowi wypenienie upowanienia dla ministra waciwego do spraw transportu okrelonego w art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o kierujcych pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151 z pn. zm.). Ustawa o kierujcych pojazdami zostaa uchwalona przez sejm w dniu 5 stycznia 2011 r. Jednym z gwnych celw realizowanych przez t ustaw jest dostosowanie prawa polskiego do wymogw Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/126/WE w sprawie praw jazdy oraz do dziaa podejmowanych na rzecz poprawy bezpieczestwa ruchu drogowego. Ustawa o kierujcych pojazdami na nowo reguluje zasady uzyskiwania uprawnie do kierowania pojazdami w tym zasady szkolenia i egzaminowania kandydatw na kierowcw, nadzoru nad orodkami egzaminowania i szkolenia kierowcw, instruktorami, egzaminatorami oraz samymi kierowcami. Przepisy niniejszego rozporzdzenia s nawizaniem do realizacji wymaga wynikajcych z zacznika nr 2 do przedmiotowej dyrektywy wprowadzajcego minimalne wymagania co do egzaminw na prawo jazdy. Przepisy Unii Europejskiej nie nakadaj obowizku prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw, jednake w przypadku wprowadzenia takiego obowizku co do zasady sposb prowadzenia szkolenia powinien odpowiada wiedzy wymaganej od osb kierujcych pojazdami podczas egzaminu pastwowego na prawo jazdy. Proponowane przepisy w stosunku do obecnie obowizujcych zasadniczo nie zmieniaj zasad prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez przedsibiorcw prowadzcych orodki szkolenia kierowcw oraz samych zasad prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw. Bardzo wanym elementem przygotowanego projektu rozporzdzenia s nowe, szczegowe programy szkolenia kierowcw. W zaczniku do projektu przedstawiono programy szkolenia kandydatw na kierowcw uwzgldniajce poszczeglne tematy w rozbiciu na poszczeglne godziny zaj realizowanych podczas szkolenia. Tak przygotowane programy szkolenia bd pozwalay na przekazywanie jednolitej wiedzy w orodkach szkolenia kierowcw, a take na bardzie precyzyjny nadzr nad wiedz i umiejtnociami instruktorw nauki jazdy. Dodatkowo naley wskaza, e w przepisach rozporzdzenia dookrelono zasady corocznych szkole okresowych dla instruktorw nauki jazdy i wykadowcw. Doprecyzowano rwnie sposb ewidencjonowania kandydatw na kierowcw ktrzy ukoczyli szkolenie poprzez wskazanie, e zawiadczenie o ukoczeniu szkolenia dla kandydatw na kierowcw kierownik orodka wydaje wypisujc je na Karcie Kandydata na Kierowc ktr osoba szkolona uzyskaa w Starostwie. Rozwizanie to ma za zadanie zapobiega wydawaniu nieprawdziwych zawiadcze o ukoczeniu szkolenia czyli tzw. korupcyjnemu procesowi sprzeday zawiadcze o ukoczonym szkoleniu bez przeprowadzenia szkolenia. Dodatkowo zapobiegnie ono moliwoci rozpoczcia szkolenia przez osoby ktre nie speniaj warunkw do jego odbycia oraz do uzyskania prawa jazdy. Oprcz podstawowych wymaga dotyczcych wszystkich orodkw szkolenia kierowcw, w projekcie zostay uwzgldnione wymagania dla orodkw speniajcych dodatkowe wymagania okrelonych w przepisach art. 31 ustawy o kierujcych pojazdami. Konieczno ustalenia dodatkowych wymaga dla tych podmiotw wyszych ni dla zwykych orodkw szkolenia kierowcw - jest niezbdna ze wzgldu na fakt i ustawa o kierujcych pojazdami przewidziaa, e wycznie te podmioty bd odpowiedzialne za prowadzenie szkolenia przyszych i obecnych instruktorw nauki jazdy. Dla zapewnienia

waciwego poziomu wiedzy i umiejtnoci instruktorw bardzo wana jest rzetelno i jako prowadzonego szkolenia. Naoone wymagania infrastrukturalne, kadrowe oraz obowizek posiadania akredytacji kuratora owiaty gwarantuj waciw realizacj zaoonego celu. Termin wejcia w ycie rozporzdzenia jest cile zwizany z terminami okrelonymi w art. 139 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujcych pojazdami. Rozporzdzenie powinno wej w ycie w wikszej czci w dniu 11 lutego 2012 r. tj. w dniu wejcia w ycie przepisw ww. ustawy. Przepisy rozporzdzenia nie s regulowane prawem Unii Europejskiej. Zgodnie z ustaw z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt rozporzdzenia bdzie udostpniony na stronach urzdowego informatora teleinformatycznego - Biuletynu Informacji Publicznej. Organizacje o charakterze lobbingowym wymienione w rejestrze podmiotw wykonujcych zawodow dziaalno lobbingow (bib.mswia.gov.pl) bd mogy zgosi zainteresowania pracami nad projektem rozporzdzenia. Projekt aktu normatywnego nie wymaga notyfikacji zgodnie z trybem przewidzianym w przepisach dotyczcych sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych.

OCENA SKUTKW REGULACJI 1. Podmioty na ktre oddziauje akt normatywny: Osoby ubiegajce si o wydanie uprawnie do kierowania pojazdami, Osoby posiadajce uprawnienia do kierowania pojazdami, Organy samorzdowe wydajce uprawnienia do kierowania pojazdami, oraz nadzorujce prac Orodkw Szkolenia Kierowcw Przedsibiorcy prowadzcy Orodki Szkolenia Kierowcw, 2. Konsultacje spoeczne: Rozporzdzenie w ramach uzgodnie spoecznych bdzie udostpnione midzy innymi dla: Polskiego Stowarzyszenia Motorowego, Polskiej Federacji Stowarzysze Szk Kierowcw, Krajowego Stowarzyszenia Dyrektorw Wojewdzkich Orodkw Ruchu Drogowego, N.S.Z.Z. Kierowcw i pracownikw zaplecza technicznego motoryzacji, Polskiego Zwizku Motorowego, Ligi Obrony Kraju, Polskiego Zwizku Automobilowego, Instytutu Transportu Samochodowego, Polskiej Izby Gospodarczej Orodkw Szkolenia Kierowcw. 3. Wpyw regulacji na koszty spoeczne Proponowana regulacja bdzie miaa bezporedni wpyw na koszty spoeczne. W szczeglnoci naley wskaza, e zastosowane w przepisach nowe metody prowadzenia szkolenia kandydatw na kierowcw, nowe zasady prowadzenia, dokumentacji, oraz nowe warunki prowadzenia dziaalnoci gospodarczej zwizane ze zwikszeniem i zacienieniem nadzoru nad jakoci prowadzonego szkolenia kandydatw na kierowcw mog spowodowa podwyszenie rynkowej ceny kursu na prawo jazdy. Bdzie to przede wszystkim zwizane z likwidacj nieuczciwych przedsibiorcw, ktrzy celowo zaniali ceny kursw, kosztem ich jakoci i rzetelnoci. Naley dodatkowo wskaza, e zmiany te w odniesieniu do ogu spoeczestwa powinny wpyn na obnienie iloci wypadkw miertelnych na drogach co wpynie na obnienie oglnych kosztw spoecznych. 4. Wpyw regulacji na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa i budet samorzdu terytorialnego Proponowana regulacja spowoduje konieczno dodatkowego wyposaenia Wojewdzkich Orodkw Ruchu Drogowego, co jednak zostanie zrealizowane wycznie w oparciu o rodki wasne tych jednostek. 5. Wpyw regulacji na rynek pracy Proponowana regulacja nie wpywa na rynek pracy. 6. Wpyw regulacji na konkurencyjno wewntrzn i zewntrzn gospodarki Proponowana regulacja nie bdzie miaa wpywu na konkurencyjno wewntrzn i zewntrzn gospodarki. 7. Wpyw regulacji na sytuacj i rozwj regionw Proponowana regulacja nie bdzie miaa wpywu na sytuacj i rozwj regionw.