MODELOWANIE SYSTEMW INFORMACYJNYCH ZARZDZANIA

Wykadowca: dr in. Grayna Hoodnik-Janczura Instytut Organizacji i Zarzdzania Politechnika Wrocawska

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 1

LITERATURA
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Barker R., Longman C., CASE*Method: Modelowanie funkcji i procesw, WNT, W-wa, 1996 Barker R., CASE*Method: Modelowanie zwizkw encji, WNT, W-wa, 1996 Rodgers U., Oracle przewodnik projektanta baz danych, WNT, 1995 Beynon-Davies, P. Inynieria systemw informacyjnych, Wwa, WNT, 2004 Wrycza S., Analiza i projektowanie systemw informatycznych zarzdzania, PWN, W-wa, 1999 Flakiewicz W., Systemy informacyjne w zarzdzaniu, C.H. Beck, W-wa, 2002 Chen P.P., The entity-relationship model, ACM Transactions on Database Systems, 1976

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

TEMATYKA

I. II. III. IV. V.

Podstawowe definicje Metody i techniki modelowania funkcji Metody i techniki modelowania informacji Modelowanie przepywu danych Kontrola spjnoci i kompletnoci modelu systemu informacyjnego

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Definicja modelu
[Zieleniewski J.] Opis obiektu lub zbioru obiektw rzeczywistych lub abstrakcyjnych, zjawisk lub zdarze Model winien by skonstruowany w takim jzyku, ktry umoliwia identyfikacj modelu (warunek precyzji) Moe by wyraony za pomoc
skadni okrelonego jzyka (lingwistyczny) wzoru matematycznego (formalny) schematu o cile okrelonej notacji (graficzny)
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Definicja metamodelu

Stanowi definicj konstrukcji modelu wyraon przy zastosowaniu jzyka tego modelu

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Modelowanie
KONCEPCJA staje si zrozumiaa wyraona za pomoc

INDYWIDUALNO

przedstawiana przez

SYMBOL

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Podejcia w modelowaniu
Peny zakres

WSTPUJCE
Opuszczone szczegy

ZSTPUJCE

Niepotrzebne szczegy

ZSTPUJCE + WSTPUJCE

Opuszczone szczegy

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Metodyki w modelowaniu SI

Strukturalne (strukturalno-relacyjne) oddzielne modelowanie informacji i procesw Obiektowe integralne modelowanie informacji i procesw Spoeczne skupione na aspektach ludzkich i spoecznych

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Metodyka
Wyznacza ramy organizacyjne dla procesu opracowywania systemw informatycznych. Obejmuje, dostosowane do specyfiki podejcia, metody, techniki i narzdzia. Definiuje:
etapy, na ktre dzieli cay proces, zadania do wykonania, rezultaty tych zada, obowizujce standardy, zasady kontrolowania jakoci.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Przykady metodyk

SSADM (Structured Systems Analysis and Design Method) IE (Information Engineering) YSM (Yourdon Systems Method) CASE*Method OMT (Object Modelling Technique) Rational Unified Process (RUP)

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

10

Techniki

Opisuj z rnych punktw widzenia wymagania dla systemu. S to procedury na rnym poziomie sformalizowania wraz z odpowiednim sposobem reprezentacji, np. diagram przepywu danych, diagram obiekt-zwizek.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

11

Narzdzia
Programy komputerowe, ktre zapewniaj implementacj technik modelowania (na rnym poziomie automatyzacji) w celu zebrania, aktualizacji i prezentacji wymaga systemowych. Narzdzia zaawansowane umoliwiaj wygenerowanie pewnych produktw, np. projekt bazy danych. Narzdzia CASE (Computer Aided Systems/Software Engineering), np. IE Workbench, Designer 2000, Easy CASE, Architect.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

12

Wielostrukturalno organizacji

Podejcie systemowe do organizacji Rodzaje struktur

organizacyjna spoeczna techniczna informacyjna

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

13

System informacyjny
Aspekty systemu zarzdzania organizacj instytucjonalny funkcjonalny informacyjny [Komiski A.] Specyficzny ukad nerwowy organizacji, ktry czy w jedn cao elementy systemu zarzdzania.
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 14

System informatyczny zarzdzania (SIZ)

[Kieun W.] SIZ to taka cz systemu informacyjnego zarzdzania, w ramach ktrej procesy zbierania, utrzymywania, aktualizacji i przechowywania informacji s oparte na niekonwencjonalnych rodkach i metodach, a w szczeglnoci s dokonywane przy uyciu technologii komputerowej.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

15

Struktury SIZ

funkcjonalna informacyjna przestrzenna technologiczna techniczna organizacyjna

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 16

Oglna definicja SI
x informacje wejciowe y informacje wyjciowe S relacja uzaleniajca y od x (procedury, modele)

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

17

[Kisielnicki J., Sroka H.]

Definicja strukturalna SI={P,I,T,O,M,R}

P - zbir podmiotw, ktre s uytkownikami systemu I - zbir informacji o sferze realnej (zasoby informacyjne) T - zbir narzdzi technicznych stosowanych w procesie pobierania, przetwarzania, przechowywania i wydawania informacji O - zbir rozwiza systemowych stosowanych w danej organizacji (formua zarzdzania) M - zbir metainformacji, opis systemu informacyjnego i jego zasobw informacyjnych R - relacje midzy poszczeglnymi zbiorami Wszelkie prawa zastrzeone GHJ
18

METODY MODELOWANIA FUNKCJI

1. Diagram hierarchii funkcji (DHF) 2. Diagram zalenoci funkcji (DZF)

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

19

Cel sporzdzania modelu funkcji organizacji

pene i dokadne zrozumienie dziaalnoci danej organizacji; dostarczenie adekwatnego modelu potrzeb funkcjonalnych organizacji, ktry ma spenia rol ramowego szkicu dla tworzenia nowego lub rozwijania istniejcego systemu informatycznego;

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

20

Cel sporzdzania modelu funkcji organizacji c.d.

dostarczenie modelu niezalenego od mechanizmw lub metod przetwarzania, pozwalajcego na podejmowanie obiektywnych decyzji o alternatywnych technikach implementacji, wspdziaajcych z istniejcymi systemami.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

21

Mechanizm wykonywania funkcji

dopuszczalna technologia - analiza technologii nadajcej si do realizacji funkcji, wymagana technologia - analiza technologii akceptowanej przez uytkownika (uwzgldnia ograniczenia typu: istniejce w organizacji rozwizania, przyzwyczajenia, koszt).

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

22

Definicja funkcji organizacji

Wyodrbnione i powizane ze sob logicznie grupy czynnoci, ktrych cige wykonywanie warunkuje realizacj celw firmy Funkcje organizacji s rodkiem do osigania jej celw.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

23

Podstawowe funkcje zarzdzania

planowanie organizowanie koordynowanie motywowanie kontrolowanie

[wg H. Fayola] planowanie organizowanie przywdztwo kontrola

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 24

Zasady wykonywania funkcji

Przepisy prawne. Taktyka dziaania wewntrzne przepisy. Powizanie z celami. Wykonawca : stanowisko, jednostka organizacyjna. Lokalizacja geograficzna.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

25

Diagram hierarchii funkcji

Najprostsz i uyteczn technik modelowania funkcji jest wykonanie ich hierarchii, gdzie kada funkcja jest nazwana przez proste niedwuznaczne sentencje. Posiada struktur drzewa genealogicznego i przypomina struktur organizacyjn. Kada funkcja typu rodzic jest opisana bardziej szczegowo przez jej funkcje typu dzieci. Diagram hierarchii funkcji (DHF) jest to model funkcji danej organizacji realizowanych zgodnie z jej celami w odpowiedzi na zdarzenia.
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 26

Zasady konstrukcji nazwy funkcji

Rozpoczyna si od czasownika (rzeczownika odczasownikowego), ktry powinien by precyzyjny i zrozumiay dla uytkownika; Odnosi si do rzeczy zdefiniowanych w modelu zwizkw encji, czyli do obiektw i ich zwizkw, istotnych dla modelowanego zakresu dziaalnoci; Zwiza i znaczca; Wyraa warunki pod jakimi wykonywana jest funkcja; Unika odwoa do mechanizmw. Funkcje zoone wymagaj zdefiniowania logiki funkcji.
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 27

kod referencyjny, etykieta

znak dekompozycji

F111 czasownik

... warunek

Przyjmij dostaw zgodn z zamwieniem nazwa funkcji

rzeczownik - obiekt

symbol graficzny

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

28

Style hierarchii funkcji

a) pionowy b) poziomy c) mieszany

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

29

funkcja najwyszego poziomu-korze

funkcja nadrzdna rodzic

To jest wszystko, co naley zrobi, by zrealizowa funkcj nadrzdn. Kolejno dowolna.

Dekompozycja do osignicia danego poziomu szczegowoc

funkcja podrzdna dziecko

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 30

Dekompozycja funkcji
Poziomowy podzia funkcji zoonych. W przypadku diagramw oglnych 2-3 poziomy, a szczegowych 5-7 poziomw. Proces iteracyjny. Rwnowaenie poziomw max 9 funkcji podrzdnych. Osignicie poziomu f. elementarnych koczy dekompozycj. Podejcie odwrotne grupowanie funkcji.

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

31

Definicja funkcji elementarnej

Drzewo hierarchii funkcji powstaje w wyniku n poziomowej dekompozycji funkcji globalnej, koczy si na poziomie funkcji elementarnych, std: funkcja globalna - funkcja najwyszego poziomu drzewa hierarchii funkcji (korze) funkcja elementarna - funkcja najniszego poziomu drzewa hierarchii funkcji Funkcja elementarna moe ulec dekompozycji, jej skadniki nie mog stanowi samodzielnych funkcji, s nazywane f. atomowymi
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 32

Warunki dla elementarnej funkcji organizacji

Zmienia stan obiektu organizacji z jednego stanu spjnoci na inny, albo tylko informuje o nim. Rozpoczta musi by zawsze doprowadzona do zakoczenia, albo te cakowicie zaniechana. Jej nazwa i opis odnosi si do informacji przedstawianych za pomoc modelu encji, czyli obiektw, atrybutw i zwizkw.
Np. ustalenie harmonogramu dostaw realizujcych zamwienia klientw, przelanie kwoty pienidzy z jednego konta na drugi.
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 33

Funkcje wsplne
realizuj identyczne przetwarzanie, przetwarzaj te same informacje, maj tak sam dekompozycj.
Jedna z funkcji wsplnych musi by uznana jako gwna a druga jako podlega: f. gwna moe mie dowoln liczb podlegych, w praktyce nie wicej ni dwie, f. podlega nie moe mie wasnych f. podlegych. Funkcje wsplne to w rzeczywistoci jedna funkcja, ktra wystpuje w rnych miejscach diagramu.
Wszelkie prawa zastrzeone GHJ 34

Reprezentacja funkcji wsplnej

P 33
funkcja podlega

P331

P2

etykieta funkcji gwnej

P332

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

35

Przykad funkcji wsplnych

R11 Wykonanie rezerwacji R11 1 Rejestracja rezerwacji wstpnej R112 Rejestracja rezerwacji na list rezerwow R113 Potwierdzenie rezerwacji klientowi R12 Przeniesienie rezerwacji z jednej edycji na drug R121 Skasowanie dokonanej rezerwacji R122 Wykonanie rezerwacji R123 Wyliczenie opaty za przeniesienie
36

R11

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Czsto funkcji
Okrela, ile razy w ustalonym okresie czasu, dana funkcja jest wykonywana, np. 100 razy na dzie, 1 raz w miesicu, 1 na rok Zmienna czsto wymaga szczegowej analizy i pokazania okresw szczytowych, zaama i normalnej pracy wykres lub tabela szczegowych czstoci Funkcje wsplne mog mie rn czsto dla rnych jednostek organizacyjnych lub stanowisk

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

37

Pilno funkcji
Czas dopuszczalny, w kategoriach danej organizacji, na wykonanie funkcji. Wyraa si w dwch terminach: natychmiast z dnia na dzie

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

38

Czynniki: *zakcajce *sprzyjajce *warunkujce wpywaj na

System informacyjny w ujciu CASE*Method

Zamierzenia i cele realizuj osigane przez wykonuj Jednostki organizacyjne Lokalizacja jednostek Wyniki kluczowe

Zdarzenia inicjujce: *zmiana *czas *system Diagram przepywu danych realizacja mierzona przez

Funkcje
Diagram hierarchii f-cji Diagram zalenoci f-cji

przetwarzaj Informacje Diagram obiekt-zwizek Wszelkie prawa zastrzeone GHJ Diagram macierzowy powiza
39

Diagram Hierarchii Funkcji (1)

UPK

Prowadzenie dochodowej firmy przewozowej zapewniajcej wszelkie usugi komunikacyjne

MAR Promowanie i planowanie przewozw M1 PER Prowadzenie rekrutacji I utrzymywanie odpowiedniego personelu P1 RIS Rezerwowanie miejsc i sprzeda biletw R1 Zapewnienie sprzeday biletw R2 KAF Prowadzenie rozlicze, ksigowoci i analiz finansowych UST Organizowanie i utrzymywanie rodkw transportu

K1

U1

Opracowanie tras i publikowanie rozkadu jazdy M2

Planowanie zag na wszystkie trasy P2

Prowadzenie analiz finansowych K2

Planowanie pojazdw na wszystkie trasy U2

Promowanie usug przewozowych M3 Analizowanie rynku i konkurencji

Prowadzenie rekrutacji personelu P3

Rezerwowanie miejsc R3

Prowadzenie rozlicze K3

Organizowanie zakupu nowych pojazdw U3

Zapewnienie odpowiednich kwalifikacji personelu

Organizowanie kontroli pasaerw

Prowadzenie ksigowoci

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

U4 Organizowanie remontu 40 pojazdw

Organizowanie wynajcia pojazdw

Diagram Hierarchii Funkcji (2)

P2 Prowadzenie rekrutacji personelu P21 R2 Rezerwowanie miejsc K1 Prowadzenie analiz finansowych U2 Organizowanie zakupu nowych pojazdw U21

R21

K11 Wykonanie analizy kosztw obsugi tras K12 Wykonanie analizy zuycia rodkw transportu K13 Wykonanie analizy zasobw finansowych

Zamieszczenie ogoszenia o pracy P22

Przyjcie nowej rezerwacji R22

Opracowanie zapotrzebowania na zakup pojazdu U22

Przyjcie zgoszenia od kandydata P23

Zamiana jednej rezerwacji na drug R23

Przygotowanie przetargu na zakup U23

Testowanie kandydata P24

Przyjcie rezygnacji z rezerwacji

Przyjcie zakupionego pojazdu U24

Zatrudnienie kandydata Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

Przygotowanie nowego pojazdu do uytkowania 41

Diagram Hierarchii Funkcji (3)

U24 U23 Przyjcie zakupionego pojazdu U231 Sprawdzenie dostarczonego pojazdu U232 Przekazanie faktury zakupu pojazdu do zaksigowania U233 Sporzdzenie protokou przyjcia pojazdu Przygotowanie nowego pojazdu do uytkowania U241 Wystawienie karty pojazdu U242 Zarejestrowanie pojazdu w urzdzie komunikacji U243 Zgoszenie pojazdu do oznakowania U244 Zgoszenie pojazdu do uytkowania

Wszelkie prawa zastrzeone GHJ

42