Przydatne rzeczy, ktre warto zna wybierajc

si na egzamin z MMFiA II.

Bartomiej Dbski

27 stycznia 2010
Podnoszenie i opuszczanie wskanikw:
g

= A

(1)
g

= A

(2)
Metryka jest symetryczna:
g

= g

(3)
Metryka znika tosamociowo pod pochodn kowariantn:

= 0 (4)
Na podstawie (4) zachodzi rwno:
u

= u

(5)
Warto pamita, e:

(u

) = u

+ u

(6)
A std:
u

(u

) u

(7)

E-mail: alganonim@byk.oa.uj.edu.pl
1
Jeli A

= A

oraz B

= B

, to zachodzi A

= 0.
Koneksja jest symetryczna:

(8)
Antysymetryzacja takiego potworka:

[
v
]
jest nastpujca:

[
v
]
=
1
2
(

) (9)
... czyli po prostu dokonujemy antysymetryzacji dwch wskanikw (lub
wicej, jeli wicej znajduje si midzy znakami [ oraz ]) nie przejmujc
si, e wskaniki nale to rnych obiektw. Podobnie ma si sprawa
w symetryzacji.
Majc twr:

, najprociej bdzie znale posta v poczynajc

od dziaania zewntrznego, tj.:

) = ... (10)
W przypadku rozmaitoci pseudoriemannowskiej (tj. (M, g); g - me-
tryka indenitna (indenitna = nie okrelona dodatnio)) zachodzi tosamo:
=
2
(11)
... czyli dalambercjan jest tosamy laplasjanowi.
Przydatny wzr na pochodn kowariantn:

=
1
_
|g|

_
_
|g|A

_
(12)
Dla skalara pochodna kowariantna jest rwna pochodnej czstkowej:

S =

S (13)
Laplasjan skalara mona wyrazi nastpujco:
S =

S =

(g

S) (14)
2
Nastpnie, korzystajc z (14) i wstawiajc do (12) otrzymuje si:
S =
1
_
|g|

_
_
|g|g

S
_
(15)
Warto te pamita rwno:
g

g
,
= g

,
g

(16)
Dowd poprzedniego:
g

g
,
= g

,
g

g
,
+ g

,
g

= 0

_
g

_
= 0
(

) = 0
Trzeba pamita, e delta zaley od wymiaru przestrzeni. Jeli obliczenia
przeprowadzane s na czterowymiarowej rozmaitoci, to wtedy:

=
0
0
+
1
1
+
2
2
+
3
3
= 1 + 1 + 1 + 1 = 4 (17)
Gradient:
(gradf)

f (18)
(gradf)

= g

f (19)
Dywergencja:
div

A =

= A

SKALAR! (20)
Rotacja:
(rot

A)

(21)
Poniewa koneksja jest symetryczna (symbole gamma sa symetryczne
wzgl. dolnych wskanikw), zachodzi:

(22)
3
Pochodna kowariantna:

=
A

(23)

=
A

(24)
Zwizek symbolu Christoela z metryk
1
:

=
1
2
g

(g
,
+ g
,
g
,
) (25)
Zwizek na pochodn kowariantn z tensora o dowolnej walencji. Przykad-
owym tensorem bdzie T

(26)
Pochodna czstkowa z wyznacznika metryki:

g = gg

g
,
(27)
Symetryzacja i antysymetryzacja, rne przykady:
T
[]
=
1
3!
(T

+ T

+ T

)
T
()
=
1
3!
(T

+ T

+ T

+ T

+ T

+ T

)
T
[]
=
1
2!
(T

(
T
)
=
1
2!
(

)
1
Tutaj uwaga! Symbol Christoela II rodzaju i symbol koneksji to nie to samo! Jedynie
w rozpatrywanych tutaj przypadkach symbol Christollega II rodzaju wyglda tak samo jak
symbol koneksji. W przypadkach oglnych (a szczeglnie na egzaminie) naley pamita,
e symbol Christoela II rodzaju to:
_

_
4
Rwnanie geodezyjnych:
u

= 0
Rwnanie geodezyjnych w postaci jawnej z rniczkowaniem po parametrze:
d
2
x

d
2
+

dx

d
dx

d
= 0
Rwnanie przeniesienia rwnolegego:

= 0
Rwnanie przeniesienia rwnolegego w postaci jawnej z rniczkowaniem
po parametrze:

dx

dx

= 0
Przydatne zwizki z symbolem Christoela II rodzaju:

=
1
2|g|

|g| =
1
_
|g|

_
|g| =

(ln
_
|g|) (28)
Transformacja tensorowa:
T

=
x

(29)
Wzr Lagrangea:
d
d
L
x

L
x

= 0 (30)
5
Najczciej uywane (na kolosach i na egzaminach) reprezentacje macier-
zowe metryk:
Przy elemencie liniowym: ds
2
= dr
2
+ r
2
d
2
:
g

=
_
1 0
0 r
2
_
, g

=
_
1 0
0
1
r
2
_
Przy czym g

jest reprezentacj macierzow metryki na zadanej roz-

maitoci, a g

= (g

)
1
jest jej macierz odwrotn.
Przy elemencie liniowym: ds
2
= d
2
+ sin
2
()d
2
:
g

=
_
1 0
0 sin
2
()
_
, g

=
_
1 0
0
1
sin
2
()
_
Oraz przy elemencie liniowym: ds
2
= d
2
+ cos
2
()d
2
:
g

=
_
1 0
0 cos
2
()
_
, g

=
_
1 0
0
1
cos
2
()
_
Transformacja symbolu Christoela II rodzaju:

=
x

+
x

2
x

(31)
Alternatywna transformacja symbolu Christoela II rodzaju:

=
x

2
x

(32)
Powysze transformacje s sobie rwne, poniewa zachodzi:
x

2
x

=
x

2
x

(33)
Dowd powyszego:
x

2
x

=
x

2
x

2
x

+
x

2
x

= 0
6
x

2
x

+
x

2
x

= 0
Z kolei, po zwiniciu ze wzoru Leibniza:

_
x

_
= 0

_
= 0
Co jeszcze...?
Jeli masz jakie propozycje zmian, zobaczye bd lub po prostu chcesz
mi pogratulowa, mail podany jest na pierwszej stronie :).
Bartek
7